Ecologisch waterbeheer - Grontmij

Grontmij is een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau voor duurzame planning & ontwerp,
infrastructuur & mobiliteit en water, energie & industrie. Wij leveren meerwaarde in het hele proces
van advies, ontwerp, engineering, management en realisatie van projecten. Hierbij streven we
sinds jaar en dag naar de meest globale duurzame oplossing.
Grontmij heeft een brede ervaring met een zorgzame aanpak van openbare ruimte in België. Onze
stedenbouwkundigen, verkeersdeskundigen en landschapsarchitecten werken samen aan kwalitatieve
oplossingen.
@ Grontmij

ECOLOGISCH WATERBEHEER
PORTFOLIO
@ Grontmij

PLANNING CONNECTING
RESPECTING
THE FUTURE

Grontmij is een multidisciplinair adviesen
ingenieursbureau voor duurzame
planning & ontwerp, infrastructuur &
mobiliteit en water, energie & industrie.
Vanuit een toekomstgerichte visie geven
wij kwalitatief advies en realiseren we creatieve
ontwerpen en projecten. Wij dragen
zo bij tot een betere woon-, werk- en
leefomgeving. Het is onze missie om het
beste duurzame advies- en ingenieursbureau
te zijn en meerwaarde te bieden,
van A tot Z, in het hele proces van advies,
studie, ontwerp, engineering, uitvoering
en managment van projecten.

ECOLOGISCH WATERBEHEER
Natuurlijke watersystemen spelen een belangrijke rol in het functioneren van onze omgeving. Water is een systeem
dat niet alleen waterlopen, maar ook het grondwater, de oevers en de valleien omvat, en de planten en dieren
die er leven. Ecologische systemen zijn sterk geënt op een specifieke waterhuishouding. Verdroging en vervuiling
leiden snel tot de ontregeling van deze ecologische systemen.
Een belangrijk beleidskader betreffende ecologisch waterbeheer is de Europese kaderrichtlijn Water. Deze richtlijn
moet ervoor zorgen dat de kwaliteit van ons oppervlakte- en grondwater in 2015 in orde is. Ze verplicht de lidstaten
om duurzaam met water om te springen. Deze kaderrichtlijn werd in Vlaanderen vertaald in het decreet Integraal
Waterbeleid. Dit vertaalt zich onder andere in de opmaak van beheerplannen voor elk stroomgebied.
Herstellen, behouden, ontwikkelen en het duurzaam gebruik van hydrologische systemen verdient voor Grontmij
alle aandacht. Wij staan in voor een integrale en planmatige invulling van het waterbeheer en een praktisch
georiënteerde planuitvoering. Onze expertise integreert de natuurtechnische en cultuurtechnische aspecten van
de planning van watersystemen, het waterbeheer en de inrichting van waterlopen en hun omgeving. Hieraan koppelen
we zoveel mogelijk de realisatie van natuurdoelstellingen.
Samen met waterbeheerders werken we aan duurzame oplossingen voor de waterproblemen. Grontmij streeft
in de aanpak altijd naar een nauwe samenwerking tussen de waterbeheerders en gebruikers op de verschillende
niveaus en tussen de verschillende beleidsdomeinen. Een doordachte herinrichting en zorgvuldig beheer kan tevens
veel overstromingsellende voorkomen.

INRICHTING VAN MIDDENVIJVER
EN BURCHTSE WEEL
ANTWERPEN
2006 - 2009
Om een duurzame oplossing te bieden aan de Antwerpse verkeersproblematiek, ontwikkelde de Vlaamse Overheid het Masterplan Mobiliteit
Antwerpen. Eén van de 16 projecten van het Masterplan is het sluiten van de Ring. In het kader van mitigerende maatregelen van op de linkeroever
worden de Burchtse weel en de Middenvijver (her)ingericht als natuurgebied in het geheel van het Parkproject Linkeroever. Doelstelling
is het ecologische potentieel van het gebied te verhogen en ruimte te voorzien voor ontspanning en recreatie.
Middenvijver, tot voor kort een droog, opgespoten gebied, werd afgegraven en omgevormd tot een waterrijk gebied. Zo werden nieuwe kansen
gecreëerd voor een aantal broedvogelpopulaties en vegetaties die enkel kunnen leven in een waterrijke omgeving. Middenvijver kreeg er maar
liefst 8 hectare watergebied bij via een grote waterplas en verschillende waterlopen. Ook kwamen er 38.000 nieuwe planten, struiken en bomen
bij. In combinatie met de wateringrepen in het gebied, vormt Middenvijver een waardevol natuurgebied. Er werd gekozen voor een inrichting
van natuur en recreatie in verschillende zones. Aan de westkant van Middenvijver, aan de grote waterplas, kan de natuur zich vrij ontwikkelen.
Er zijn kijkheuvels om de vogels in hun habitat te bezichtigen. Daarnaast is er een zone die meer voor recreatie is bestemd.
Het gebied Burchtse Weel wordt omgevormd tot een slikken- en schorrengebied onder invloed van de getijdenwerking van de Schelde. Dankzij
het inrichten van een gecombineerde GGG (gecontroleerd gereduceerd getijdegebied) en GOG (gecontroleerd overstromingsgebied) ontstaat
een waardevol biotoop voor rietsoorten en broedvogels. Aan de tunneltoegangen van de Oosterweelverbinding onder de Schelde zal tijdens de
constructiefase slik- en schorgebied (habitatrichtlijngebied) worden afgegraven. Om deze impact op een gedeelte van het Natura 2000 gebied
op te vangen, wordt een nieuwe slik- en schoroppervlakte gerealiseerd in Burchtse Weel. Burchtse Weel wordt met de Schelde verbonden en
een deel van het gebied wordt afgraven.
Burchtse Weel en Middenvijver bieden ruimte aan nieuwe fiets- en wandelpaden die aansluiten op de bestaande en toekomstige fiets- en wandelstructuur
in het nieuwe ‘Park Linkeroever’.

GEBIEDSVISIE VOOR DE WAMP
ARENDONK
2006
Ter voorbereiding van een natuurherstel van de loop van de Wamp rond Arendonk werd de gehele beekloop gekarteerd. Hierbij werden naast
een gedetailleerde opname van de aanwezige water- en oevervegetaties, ook de structuurkenmerken van de beek nauwkeurig in kaart gebracht
en beschreven. Aan de hand van de resultaten werden voorstellen voor (her)inrichting en beheer geformuleerd.

ECOLOGISCHE GEBIEDSVISIE
NATUURGEBIED PAPENDELLE
BEGIJNENDIJK
2000
Het natuurgebied Papendelle is het valleigebied van de Peuterstraatloop. Het gebied wordt deels door Natuurpunt vzw als natuurreservaat
beheerd.
Het gebied bezit grote natuurkwaliteiten omwille van het voorkomen van kwel- en heischrale vegetaties. Omwille van verdroging en
waterverontreiniging zijn deze kwaliteiten sterk gedaald. Door de ligging in een dens bebouwde regio treedt in belangrijke mate een diffuse
watervervuiling op.
Om de herstelkansen na te gaan, werd voor het gehele gebied een ecohydrologische studie uitgevoerd. Hierbij werd een interpretatie
uitgevoerd van peilbuis- en waterkwaliteitsmetingen die enkele jaren eerder worden uitgevoerd. Tevens werd de hydrografie gedetailleerd in
kaart gebracht. Deze gegevens werden getoetst aan natuurdoeltypen. Deze toetsing leidde tot enerzijds een heroriëntatie van de beoogde
doelen en anderzijds tot een reeks te nemen maatregelen.
In de ecohydrologische studie werd onderzocht welke de potenties waren voor de ontwikkeling van schrale, soortenrijke, aan grondwater
gebonden vegetatietypes (kleine zeggenvegetaties, natte heischrale vegetaties).

NATUURINRICHTING
EN WATERBEHEER IN DE VALLEI
VAN DE ZWARTE BEEK
BERINGEN
2005
De vallei van de Zwarte Beek is één van de belangrijkste
beekvalleien van ons land. Naast de eigenlijke beekvallei liggen
er duizenden hectaren bos en heide. De natuurwaarden zijn er
zeer hoog. Het gebied heeft ook een waardevolle recreatieve
medegebruiksfunctie.
In het kader van het natuurinrichtingsproject werd de doelstelling
vooropgesteld om te komen tot de ontwikkeling van een kwalitatief
hoogwaardig natuurgebied met behoud van ‘zacht’ recreatief
medegebruik voor wandelaars, fietsers en ruiters.
Er wordt gestreefd naar een wenselijk ecologisch beeld met een
optimale inpassing van de recreatie. De recreatieve functie dient
afgestemd te worden op de natuurwaarden. De concentratie
van activiteiten gebeurt dan ook daar waar de draagkracht voor
recreatieve activiteiten het grootst is.
De belangrijkste ingrepen situeren zich in de omgeving van de drie
attractiepolen in het gebied, met name Koersels Kapelleke, de
uitkijktoren/speeltuin en het bezoekerscentrum de Watersnip (met
een ecologisch waterzuiveringssysteem voor de zwemvijver door
middel van een percolatierietveld).
Daarnaast worden een aantal belangrijke maatregelen
vooropgesteld met betrekking tot de onthaalinfrastructuur:
aanpassingen weginfrastructuur, omvormen van een zone tot
jeugdkampeerplaats, aanleg van een groene randparkeerplaats.

OPTIMALISATIE PEILBEHEER
IN DE POLDER
TUSSEN SCHELDE EN DURME
BERLARE - ZELE - WETTEREN
2009 - 2010
Vlaanderen heeft inzake het beheer van waterpeilen een grote technische ervaring opgebouwd. Gekend zijn de vele constructies op de waterlopen,
zoals schottenbalken, stuwen om het waterpeil te verhogen of pompsystemen om een vast waterpeil aan te houden. Nieuw is de aanpak
om voor een groot gebied met verschillende gebruikers eenduidig peilafspraken te maken. Grontmij voerde in de provincie Oost-Vlaanderen
een succesvol pilootproject uit.
Peilbeheer is de methode om het oppervlaktewaterpeil te regelen in functie van de gewenste grondwaterstanden. Het peilbeheer moet daarbij
uitgaan van de aan het gebied toegekende functies en is gericht op:
• een optimale afwatering;
• de bestrijding van vochttekorten/verdroging;
• de conservering van gebiedseigen water;
• een goede waterkwaliteit.
De uitdaging van het project was niet enkel de definiëring van waterpeilen maar vooral om hierover afspraken te maken tussen verschillende
gebruikers, zoals landbouw, natuur, wonen en recreatie. Dat dit geen evidente oefening is, spreekt voor zich. Iedere gebruiker heeft immers
eigen wensen wanneer het om ideale waterpeilen gaat. GIS speelt een voorname rol in een dergelijk complex traject. De vele aanspraken op
water vanuit de grondgebruiksfunctie hebben een ruimtelijke dimensie. Sommige komen éénduidig voor, andere overlappen. Zonder GIS is het
bijzonder moeilijk om de bestaande situatie en het wensbeeld inzichtelijk voor te stellen.

NATUURINRICHTINGSPROJECT
SMEETSHOF
BOCHOLT
2005
De Smeetshof is een gebied van ongeveer 190 ha, gelegen in de provincie Limburg tegen de grens met Nederland. In dit natuurgebied overheerst
het veen, vooral in het noordwestelijk deel waar de gronden nat tot zeer nat zijn.
Vroeger vormde het gebied een doorstroommoeras, gevoed door twee beken en door kwel. Ontginning zette dit gebied om van een
ontoegankelijk moerasgebied naar een zeer intensief landbouwgebied. Door de ontwatering zijn in grote delen van het gebied de natuurlijke
vegetatie en de daaraan gebonden natuurwaarden verdwenen.
In het eerste decennium van deze eeuw werd stap voor stap gewerkt aan de natuurlijke herinrichting van het gebied. Na een
haalbaarheidsonderzoek werd een concreet natuurinrichtingsplan uitgewerkt. Het project behelst inrichtingsmaatregelen zoals het kappen
van exoten, maar vooral werken om het open moeras te herstellen. Dit laatste vergt fysische maatregelen om de waterhuishouding terug aan
te passen: grondwerken om met voldoende diepe waterplassen de ontwikkeling van een open moeras mogelijk te maken. Tevens dient water
dit gebied opnieuw te voeden. Dit vergt specifieke waterhuishoudingswerken.

Het gebied van de Brugse Veldzone omvat een uitgestrekt
en complex hydrografisch netwerk. In de uitvoering van het
landinrichtingsproject ‘Brugse Veldzone’ werd de vraag gesteld
concrete voorstellen te formuleren voor het herstel van de
ecologische kwaliteit van de waterlopen ten behoeve van de
visstand en de hengelsport.
Een visserijplan moet de middelen voor een duurzame en
natuurlijke (voor het watersysteem kenmerkende) visstand
introduceren en hierop de draagkracht van bevissing afstemmen.
Omwille van de uitgestrektheid van het plangebied en de beperkte
onderzoeksmiddelen is ervoor geopteerd om eerst, aan de hand van
bestaande gegevensbronnen, een beknopte visie en een streefbeeld
voor het visbestand en de visserij op de waterlopen te ontwikkelen.
De resultaten hiervan zijn getoetst aan een aantal, voor de totaliteit
van het plangebied, kenmerkende referentiewaterlopen.
Voor drie typen van referentiewaterlopen - een natuurlijke rivier
(Rivierbeek), een kanaal (kanaal Gent-Oostende) en een stelsel
van polderwaterlopen (Assebroekse polder) - worden concrete
inrichtings- en beheersvoorstellen geformuleerd, op basis van
de eerder uitgevoerde analyse. Hiertoe behoort een groot aantal
maatregelen voor het oplossen van vismigratieknelpunten en voor
habitatverbetering.
De resultaten worden getoetst aan de praktijk om hun
betrouwbaarheid te controleren en om na te gaan of ze kunnen
worden vertaald naar het geheel van de waterlopen in de Brugse
veldzone, zodanig dat de voorstellen ook elders inzetbaar en
toepasbaar zijn.

VISSERIJPLAN VOOR
DE BRUGSE POLDERS
BRUGGE
2003

In het kader van de waterbeheersing in en rond het provinciaal domein ‘De Gavers’ te Geraardsbergen werd een aantal maatregelen uitgewerkt
om wateroverlast te vermijden. De huidige waterproblemen worden zowel veroorzaakt door de Dender als door de van de heuvelrug afstromende
beken. Doelstelling van het project is het vergroten van het waterbergend vermogen van het grachtenstelsel op het Gaverdomein.
Eerst werden alle mogelijkheden in het afstromingsgebied in kaart gebracht, zowel de Gavers zelf als het bestaande grachtenstelsel. Ook werd
een locatie gezocht voor een waterbergingsbekken. Hierbij werd het natuurlijk karakter van de omgeving gerespecteerd. Het natuurlijk reliëf
werd optimaal benut om het grondverzet beperkt te houden.
Ook de knelpunten op de Steenborrebeek, die de vismigratie naar de Dender beletten, werden aangepakt. In eerste instantie wordt gestreefd
naar het herstel van het natuurlijke verval door herinrichting van de waterloop. Ook semi-natuurlijke oplossingen worden aangereikt, zoals de
aanleg van een nevengeul of verruwing van de hoofdgeul waardoor via een natuurlijk verval (zonder drempels of schotten) een knelpunt ‘passeerbaar’
wordt gemaakt. Mogelijke technische oplossingen zijn dan weer de realisatie van een ‘kunstwerk’ (bekkentrap, hevel, … of een andere
vispassage). Ook uitvoeringsbestekken werden opgemaakt.

WATERBEHEER IN HET PROVINCIAAL
DOMEIN DE GAVERS
GERAARDSBERGEN
2007-2008

GEMEENTELIJK
EROSIEBESTRIJDINGPLAN
GOOIK, LENNIK EN PEPINGEN
2005 - 2006
De opmaak van een gemeentelijk erosiebestrijdingsplan spitst
zich toe op de gemeenten en wordt uitgevoerd conform de
Code van goede praktijk. Het omvat onder meer een analyse
van de randvoorwaarden, een historische analyse en een
omgevingsanalyse, een knelpunteninventarisatie en –bespreking,
een actualisatie van de erosiegevoeligheid van de gronden, een
visievorming, een maatregelenprogramma, een uitvoeringsplan
(zowel op korte als op lange termijn) en de opmaak van een dossier
voor de subsidieregeling. Naast de erosie die de landbouwpercelen
treft, door afstromingen, zorgt erosie ook voor de afkalving van de
oevers van waterlopen.
Dit alles gaat gepaard met een intens overleg- en
communicatieproces met de bevoegde overheidsdiensten, de
landbouwers en andere betrokkenen. De gemeenten geniet voor
de uitvoering van de maatregelen over subsidies. De landbouwers
kunnen beheersovereenkomsten sluiten met de Vlaams
Landmaatschappij (grasstroken, groenbedekker, niet-kerende
bewerking…).

HERINRICHTING WATERLOOP
‘NOORD-ZUIDVERBINDING’
KIELDRECHT
2003

De ‘Noord-Zuidverbinding’ is een kunstmatige waterloop die
ongeveer de westelijke grens vormt tussen het havengebied
op Linkeroever en het poldergebied van het Waasland. De
aanleg van de watergang dateert van begin 1970, de periode
waarin de havenuitbreiding op Linkeroever in uitvoering was.
De aanleg gebeurde op een klassieke manier waarbij enkel de
waterafvoerende eigenschappen in rekening werden gebracht.
In samenhang met de natuurcompensatiedossiers rond de
aanleg van het Deurganckdok en gewijzigde inzichten en beleid
rond water, zal deze waterloop volledig heringericht worden. Bij
deze herinrichting moeten, naast de hydraulische aspecten, de
ecologische aspecten sterk in rekening gebracht worden.
Tevens worden de relaties met de omgevende landschappen en
natuurgebieden in detail bekeken. De waterloop moet dan ook in
de toekomst fungeren als een ecologische verbindingszone in de
natte sfeer. Diverse (vis)migratieknelpunten worden opgeheven en
de waterloop krijgt meer ruimte voor natuurlijke ontwikkelingen.

NATUURLIJKE INRICHTING VAN EEN
WACHTBEKKEN OP DE ITTERBEEK
LIER
2001 - 2009

Ontwerp van een wachtbekken op de Itterbeek te Lier - Koningshooikt voor de provincie Antwerpen. Grontmij heeft via een oppervlaktewa-
termodellering van de Itterbeek de noodzaak aangetoond van een retentiezone stroomopwaarts van Koningshooikt. Door de opmaak van een
provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan (PRUP) heeft het de Provincie Antwerpen geholpen bij het ruimtelijk inpassen van deze zone. Naast het
uitvoeringsontwerp stond Grontmij ook in voor het grondverwervingsdossier , voor het aanbestedingsverslag en voor de leiding van de werken
bij uitvoering door de aannemer. Het concept omvat een natuurlijke vormgeving van de retentiezone, die landschappelijk aansluit op de Itter-
beekvallei en deze een ecologische meerwaarde biedt.
De retentiezone is ongeveer 11 ha groot en kan 60.000 m³ water bevatten. Naast enkele kleinere amfibiepoelen bevatten twee grote poelen
permanent water. Twee grote watergangen laten het water in en uit het gebied. Een bos van 2,7 ha maakt deel uit van het overstromingsgebied
en loopt enkel bij grote stormen onder water. In een 25 m lange verticale gronddam kunnen oeverzwaluwen en ijsvogels nestelen en een eco-
duiker onder de Putsesteenweg begeleidt kleinere diersoorten veilig naar de overzijde van de baan.
Natuurpunt (afdeling De Wielewaal) beheert het gebied, dat eigendom blijft van de Provincie.

HERAANLEG OEVERS
‘GROTE VIJVER DE NEKKER’
MECHELEN
2007 -
In het sport- en recreatiecentrum de Nekker wordt de noordelijk grote vijver, oorspronkelijk een grote zandwinningsput, intens gebruikt als
recreatieve vijver. Het zuidelijk gedeelte, het Mechels Broek, is een nat en open moeras dat vroeger tot het overstromingsgebied van de Dijle
behoorde. Een lage vooroever en op sommige plaatsen een hogere middendijk omzomen de vijver.
Aan de zijde van de Dijle zijn de oevers bijna permanent onderhevig aan een vrij sterke golfslag. Een heraanleg drong zich dus op in functie van
de versteviging van de oevers, een betere toegankelijkheid voor de hengelaars en een opwaardering en ontwikkeling van de natuurwaarden.
Door de vele ondiepe plassen treedt er immers verdere aangroei van bomen en struiken op met verlanding en eutrofiëring tot gevolg.
Grontmij streeft in het voorstel tot inrichting en heraanleg in eerste instantie een uitbreiding na van het natte en open moeras. De bestaande
hoge dijk kan hier als wandeldijk dienst doen. Uit veiligheidsoverwegingen wordt eveneens een nieuwe vooroever aangelegd. De ruimte tus-
sen de dijk en de vooroever wordt breder gemaakt in functie van het ontwikkelen van het moeras. De verlaging van het bodempeil maakt een
snelle ontwikkeling van een rietvegetatie mogelijk. Het moerasgebied wordt zo aangelegd dat een permanente watercirculatie verzekerd is.
Op de plaatsen met het minst hellende bodemprofiel worden steigers voor de hengelaars aangelegd.

HERINRICHTINGSPLAN
VOOR DE MELSENBEEK
MERELBEKE
1997
De Melsenbeek loopt als een natte verbindingsas doorheen de Scheldevallei en verbindt verschillende waardevolle natuurzones. De beek was
evenwel gereduceerd tot een waterafvoerkanaal met hoofdzakelijk sterk vervuild water. Door collector- en waterzuiveringswerken verbeterde
deze ongunstige situatie op korte termijn zeer sterk. Zo kon gestart worden met de opwaardering van de beek.
Als belangrijk landschapsstructurerend natuurelement werd voor de gehele beeklengte van zo’n 7 km een natuurherstelplan uitgewerkt. Dit
plan houdt niet alleen rekening met de waterafvoerende functie van de beek, maar combineert dit met de spontane ontwikkeling van waardevolle
oever-, moeras- en watervegetaties. Tegelijk werden voorzieningen getroffen om oeverbeschadiging en –verstoring vanaf de aangelanden
zoveel mogelijk uit te sluiten.

INTEGRAAL WATERBELEID
PASSENDALE EN HEULEBEEK
MOORSLEDE
2009 - 2010

Voor het integraal waterbeleid voor de bovenloopse Heulebeek en de Passendalebeek vroeg het provinciebestuur
van West-Vlaanderen aan Grontmij een beleidsplan op te stellen.
Het ontwerp van dit integraal waterbeleidsplan bevat een een gewenst ontwikkelingsbeeld (streefbeeld) van
de waterlopen en omgeving. Doelstellingen en functies worden in een samenhangend verband aan diverse onderdelen
van de waterloop toegekend. Deze hebben betrekking op de nodige ruimte voor de beheersing van de
overstromingsproblematiek, het behoud van noodzakelijke oeverstroken, de verbetering van de waterkwaliteit,
het versterken van natuurverbindingen en het voorzien van nieuwe recreatieve verbindingen.
Om dit uit te werken, wordt in een uitgebreide inventarisatie nagegaan hoe de toestand momenteel is. De inventarisatie
gebeurt in functie van het opbouwen van een goede kennis van het stroomgebied en het detecteren van
knelpunten en kansen.
De handleiding van de coördinatencommissie integraal waterbeleid voor de planperiode 2008 – 2013 en de
voorgenomen acties en maatregelen van het ontwerp van deelbekkenbeheerplan voor het deelbekken Heulebeek
vormen het kader voor de opmaak van het ontwerp van een integraal waterbeleidsplan.

HERSTEL VAN DE VRIJE VISMIGRATIE
OP DE LAAN EN DE NETHEN
OVERIJSE - ST-JORIS WEERT - OUD-HEVERLEE
2008
Op de waterlopen van eerste categorie wordt systematisch gewerkt aan de sanering van vismigratieknelpunten. Er wordt getracht het herstel
van geschikte leefgebieden en vismigratie samen aan te pakken.
De voorkeur gaat dan ook uit naar het herstel van de natuurlijke dynamiek van de waterloop. De ingrepen worden ingepast in een ruimere
gebiedsvisie en hebben als doel zowel vismigratie te bevorderen als de structuurdiversiteit te verhogen (en dus ook de habitatkwaliteit). Indien
volledig herstel niet haalbaar is, gaat de voorkeur uit naar de aanleg van een nevengeul langs het knelpunt. Een nevengeul kan worden ingericht
met een natuurlijk verval waardoor stroomminnende soorten hier meer kansen krijgen dan in de opgestuwde hoofdloop.
Het onderwerp van deze opdracht is de aanleg van 2 nevengeulen op de Laan (watermolen Terlanen) en de Nethen (watermolen Sint-Joris-
Weert) in het stroomgebied van de Dijle. Voor de Laan was er een ecologische inventarisatie beschikbaar, in dit kader is de nevengeul dan ook
ingepast. Het projectgebied betreft een gewenste habitat voor de kamsalamander.
Inbegrepen in de opdracht is de inventarisatie van de nodige gegevens, de hydraulische berekening van de nevengeul en de opmaak van het
voorontwerp waarbij rekening gehouden is met alle biologische, ecologische en hydrologische eisen. Ook de opmaak van een onteigeningsdossier,
een voorstel bodemonderzoek, veiligheidscoördinatie, een definitief ontwerp en het opvolgen van de uitvoering behoren tot de opdracht.

In het kader van de actualisatie van het SIGMAPLAN, dat tot doel heeft om de globale veiligheid in het Scheldebekken te verhogen en om een
meer robuuste natuur in het Schelde-estuarium te realiseren, worden een aantal ecologische infrastructuurprojecten langs de Schelde uitge-
voerd.
De project Dijlemonding bestaat uit een cluster van drie overstromingsgebieden langs het stroomafwaartse deel van de Dijle: Zennegat, Grote
Vijver en Heindonk.
Het Zennegat en een deel van de Grote Vijver worden ingericht als Gecontroleerd Gereduceerd Getij (GGG). Dit houdt in dat het gebied onder-
hevig zal zijn aan de getijwerking van de Dijle. Het gebied zal tweemaal per dag overstromen. Door de dagelijkse getijwerking zullen zich op
termijn kreken en schorren ontwikkelen. De oude meander wordt ingezet als kreekaanzet die opnieuw met de Dijle zal worden verbonden door
het bouwen van een in- en uitstroomconstructie. In het gebied wordt een spontane ontwikkeling beoogd waarbij het huidige polderlandschap
geleidelijk aan zal evolueren naar een natuurlijk schorren- en krekenlandschap. In functie van een optimale natuurontwikkeling worden geen
recreatieve voorzieningen in het gebied gepland. De voorzieningen voor wandelaars en fietsers worden beperkt tot de nieuwe ringdijk vanwaar
de recreant een ruim overzicht krijgt op het overstromingsgebied.
Het gebied Heindonk wordt ingericht als gecontroleerd overstromingsgebied (GOG). Dit houdt in dat het poldergebied wordt ingericht in func-
tie van de veiligheid waarbij zowel de landbouw als de gebruiker van het gebied primeert. Hierbij wordt het huidige weidse polderlandschap en
het typische grachtenstelsel gevrijwaard en waar mogelijk verbeterd. Er wordt een nieuwe ringdijk voorzien rondom het gebied waarbij de dijk
tussen de Dijle en het GOG wordt ingericht als overloopdijk.

OVERSTROMINGSGEBIEDEN
IN DE DIJLEMONDING
RUPEL
2007-2009

De Weerijs is een onbevaarbare waterloop 2de categorie. Ter hoogte van het zogenaamde Groot Schietveld, kamp van Brasschaat ,te Wuustwezel
is er een vismigratieknelpunt, de PIDPA-stuw. Het project omvat het opmaken van een ontwerp voor het aanleggen van een vistrap aan
dit knelpunt.
Het voorontwerp verliep parallel met een watermodelleringsstudie en een ecologische inventarisatie van de vallei van de Weerijs. Voor de
hermeandering van de kleine Aa of Weerijsbeek was ook reeds een milieueffectrapport beschikbaar. Uit deze onderzoeksgegevens bleek een
meanderende nevengeul het beste scenario om de vismigratie te verbeteren. Deze geul sluit aan op meanders die reeds ingericht werden opwaarts
de beek.

VERBETERING VAN DE VISMIGRATIE
LANGS DE WEERIJS
WUUSTWEZEL EN BRECHT
2008

BEHEERPLANNEN
VLAAMSE
KANAALOEVERS
2003
Voor het Albertkanaal, de Zuid-Willemsvaart, het kanaal Dessel-
Kwaadmechelen, het kanaal Schoten-Dessel, het kanaal van
Beverlo, het kanaal Briegden-Neerharen en het kanaal Herentals-
Bocholt werden bermbeheerplannen opgemaakt.
In de provincies Antwerpen en Limburg liggen tal van kanalen die
in totaal enkele honderden kilometers lang zijn. Voor de dijken en
aanpalende bermen werd een beheerplan uitgewerkt. Dit dient
te gebeuren op een ecologische wijze waarbij tevens rekening
wordt gehouden met de talrijke aangrenzende natuurgebieden, de
scheepvaart en het recreatief gebruik van zowel het kanaal als de
jaagpaden.
Voorafgaand aan het bepalen van de ecologische
ontwikkelingsdoelstellingen van deze bermen werd een uitgebreide
inventarisatie van de flora uitgevoerd. Uit deze inventarisatie
bleek dat de meeste van deze kanaalbermen uitzonderlijke
natuurwaarden bezitten. Deze kunnen door een goed beheer
verder geoptimaliseerd worden. In functie van deze optimalisatie
en ter verhoging van de landschappelijke en recreatieve waarden,
werden, werden per kanaal gedetailleerde beheersplannen
uitgewerkt.

HERINRICHTING VAN DE GROTE NETE
PROVINCIE ANTWERPEN
2007 - 2010
Herinrichtingsmogelijkheden en schetsontwerp van de Grote Nete en haar vallei voor Waterwegen en Zeekanaal NV, afdeling Zeeschelde en
het Agentschap voor Natuur en Bos.
De Grote Nete is door de aanleg van rivierdijken alsmaar meer onafhankelijk van de vallei geworden. De voorheen ondiepe rivier met haar brede
vallei is geëvolueerd naar een sterk uitgeschuurde en drainerende rivier waardoor in haar vallei verdroging optreedt en de riviergebonden fauna
en flora sterk verstoord is. Daarnaast treden er stroomafwaarts steeds vaker overstromingen op, die veroorzaakt zijn door de te snelle bovenstroomse
afvoer en het tekort aan opwaartse bergingsmogelijkheden.
De THV Sigma Nete en de Universiteit Antwerpen verrichten een studie met betrekking tot de ‘Herinrichtingsmogelijkheden van de Grote Nete’
en dit op vlak van veiligheid en natuur. Het doel is om in het kader van de ‘Instandhoudingsdoelstellingen (IHD) de ecosysteemdiensten op lange
termijn te garanderen’, weliswaar zonder bijkomende overstromingen te veroorzaken.
Grontmij heeft binnen de THV Sigma Nete het inrichtingsplan en het schetsontwerp opgemaakt voor het middengebied van de Grote Nete
tussen Oosterlo en Itegem. In dit schetsontwerp werd gestreefd naar een optimaal herstel en benutting van de natuurlijke Netevallei. Door
het creëren van een waterpeilverhoging in de Grote Nete en hieruit volgend een grondwaterpeilverhoging in de vallei wordt een proces in gang
gezet om de objectieven inzake een gepaste natuurlijke vegetatie tot stand te brengen. In het kader van veiligheid worden gebieden voor gecontroleerde
waterberging ingericht.
In Vlaanderen is dit project uniek omwille van de achterliggende filosofie met betrekking tot waterbeheersing en de omvang van de natuurontwikkeling.
Ook op het gebied van recreatie is een vernieuwende aanpak gehanteerd waarbij fietsroutes zo goed als mogelijk slechts op de
rand van de vallei worden voorzien om zodoende de vallei zo goed mogelijk te vrijwaren van antropogene invloeden.

GEBIEDSVISIE
KALKENSE MEERSEN
OOST-VLAANDEREN
2003
Het valleigebied Kalkense Meersen vormt één van de grotere riviergraslandcomplexen binnen het overstromingsgebied van de Schelde. Het
gebied strekt zich uit over vier gemeenten en bezit uitzonderlijke natuur- en landschapswaarden. In het kader van het Sigmaplan wordt dit
gebied ingericht als overstromingsgebied. Voor het gehele gebied werd een gebiedsvisie en beheerplan opgemaakt waarbij verschillende
scenario’s zijn uitgewerkt, afhankelijk van het stuwpeil van de beken, de overstromingsfrequentie en de beoogde doelhabitats.

MAATSCHAPPELIJKE ZETEL
Brussel
Kunstlaan 3/4/5
B-1210 Brussel
T +32 2 209 07 76
F +32 2 209 07 71
info@grontmij.be
LOCATIES
Groot-Bijgaarden
Gossetlaan 28-28A
1702 Groot-Bijgaarden
T +32 2 383 06 40
F +32 2 380 36 08
grootbijgaarden@grontmij.be
Hasselt
Herckenrodesingel 101
3500 Hasselt
T +32 11 26 08 70
F +32 11 26 08 80
hasselt@grontmij.be
CONTACT
Louvain-la-Neuve
Avenue Athéna 6
1348 Louvain-la-Neuve
T +32 10 24 19 03
F +32 10 24 20 70
wallonie@grontmij.be
Mechelen
Stationsstraat 51
2800 Mechelen
T +32 15 45 13 00
F +32 15 45 13 10
mechelen@grontmij.be
Antwerpen
Nieuwe Weg 1
2070 Zwijndrecht
T +32 3 560 11 90
F +32 3 560 11 99
info@grontmij.be
Herentals
Herenthoutseweg 236 M
2200 Herentals
T +32 14 28 27 20
F +32 14 28 27 29
info@grontmij.be
Zelzate
Michel Gillemanstraat 5
9060 Zelzate
T +32 9 345 70 67
F +32 9 345 53 67
info@grontmij.be
Brugge
Oostendse Steenweg 146
8000 Brugge
T +32 50 45 79 80
F +32 50 45 79 90
brugge@grontmij.be
Kapellen
Starrenhoflaan 44-19
2950 Kapellen
T +32 3 664 21 71
F +32 3 664 00 39
kapellen@grontmij.be
Gent
Meersstraat 138A
9000 Gent
T +32 9 241 59 20
F +32 9 241 59 30
gent@grontmij.be
Leuven
Diestsesteenweg 52, bus 0101
3010 Kessel-Lo
T +32 16 89 34 40
F +32 16 89 57 83
leuven@grontmij.be
www.grontmij.be
april 2012