NASCHOLING - Docweb - Katholieke Hogeschool Kempen

NASCHOLING 

w w w . d o n c h e . b e 

KATHOLIEKE HOGESCHOOL KEMPEN 

Departement Lerarenopleiding 

DONCHECENTRUM 

Lepelstraat 2, 2290 Vorselaar 

tel. 014 508 169 - 014 508 160, fax 014 508 161 

donche@khk.be, www.donche.be

Vorselaar, mei 2006 

Geachte directeur 

Geachte collega’s 

Op de campus Vorselaar leiden we jaarlijks ruim 700 studenten op voor het beroep van leerkracht. De 

laatste 10 jaar is onze campus echter ook uitgegroeid tot een trefpunt van leraren-in-dienst. Van eind september 

tot april ontvangen we meer dan 2000 leraren en directeuren om zich bij te scholen. 

Systematische evaluaties door de deelnemers wijzen aan dat onze cursussen aansluiten op behoeften van 

het werkveld en de huidige ontwikkelingen in het basisonderwijs. 

Het Donchecentrum, de nascholingsdienst van het Departement Lerarenopleiding, heeft voor het schooljaar 

’06-07 een aanbod uitgewerkt dat de dynamiek in de basisscholen verder zal ondersteunen. 

In deze infobrochure vindt u eerst 67 voorstellen voor individugerichte nascholing. In het tweede deel is het 

aanbod voor schoolteams samengebracht. 

U kan dit volledige pakket ook raadplegen op www.donche.be. Deze site is het uitgelezen kanaal om alle 

collega’s optimaal te informeren. We willen u dan ook aanbevelen om in te schrijven via de website. 

Bij vragen of problemen kan u altijd contact opnemen met het Donchecentrum. 

Wij kijken ernaar uit om u in de loop van het volgende schooljaar te mogen begroeten tijdens één of meerdere 

van onze nascholingen. 

Met vriendelijke groet 

Odette Van Mellaerts 

Coördinator Donchecentrum 

John Maes 

Departementshoofd

INHOUD 

INDIVIDUGERICHTE NASCHOLING 

Praktische informatie .................................................................................................................. 8 

16 ICT-nascholingen ................................................................................................................. 11 

Module 1: Foto’s digitaal bewerken ...................................................................................... 11 

Module 2: Verder op stap met de tekstverwerker ................................................................... 12 

Module 3: Met elfen en trollen door computerbos hollen NIEUW ................................................. 12 

Module 4: Hand in hand wandelen door computerland NIEUW ................................................... 13 

Module 5: Webquest in de bovenbouw NIEUW ......................................................................... 13 

Module 6: Hot potatoes – Leerinhouden eenvoudig in software verwerken NIEUW ........................ 14 

Module 7: MS Publisher – Ontwerpen van wenskaart, klaskrant, werkblad NIEUW ......................... 14 

Module 8: Mindmapping – Brainstormen en webschema’s maken met kinderen NIEUW ................. 15 

Module 9: Word, Powerpoint en Excel gebruiken om er in de klas iets mee te doen ....................... 15 

Module 10: Maak de computer tot je vriend – een basiscursus ................................................... 16 

Module 11: Een klas-, school- of huistakenwebsite maken via site@schoo ................................... l 16 

Module 12: Zoeken, vinden en presenteren met kinderen in de klas ............................................ 17 

Module 13: ICT-kansen in de lessen muziek ............................................................................. 17 

Speciaal voor ICT-coördinatoren en/of directeuren 

Module 14: Concreet ICT-beleid op onze school NIEUW ........................................................... 18 

Module 15: Efficiënt werken met een computer (in een netwerk) NIEUW 18 

Module 16: Installatie en onderhoud van klascomputers .......................................................... 19 

Voor kinderverzorgsters 

Module 17: Kinderverzorgsters in de kleuterklas NIEUW .......................................................... 20 

Voor leraren kleuteronderwijs 

Module 18: Omgaan met ‘moeilijk gedrag’ van mijn kleuters ...................................................... 21 

Module 19: Werken met ontdekdozen binnen zelfstandig werk .................................................... 21 

Module 20: Ideeën rond zelfsturing bij peuters en andere creatieve ideeën NIEUW ....................... 22 

Module 21: Ik kies voor leefgroepen en zo differentieer ik NIEUW .............................................. 22 

Module 22: Op zoek naar de ideale milieuverrijking voor mijn leefgroep NIEUW ........................... 23 

Module 23: De wereld in je klas – Tips voor intercultureel onderwijs NIEUW ................................ 23 

Module 24: Sensomotoriek stimuleren bij kleuters NIEUW ........................................................ 24 

Module 25: Bewegen met alternatief materiaal ......................................................................... 24 

Module 26: Stress bij kleuters NIEUW .................................................................................... 25 

Module 27: Muziek en verhalen .............................................................................................. 25 

4

Voor leraren kleuter- en lager onderwijs 

Zorg / Gelijke onderwijskansen 

Module 28: Leren communiceren met een kind in emotionele pijn ............................................... 26 

Module 29: Communiceren met een kind in emotionele pijn - verdieping NIEUW ......................... 26 

Module 30: Een leerling met dyslexie – Een vroege en preventieve aanpak NIEUW ........................ 27 

Module 31: Een positief zelfbeeld en sociale competentie bij leerlingen stimuleren 

– Het GOK-beleid ondersteunen NIEUW ................................................................. 27 

Module 32: Optimaal omgaan met ouders – basis ..................................................................... 28 

Module 33: Ouders als actieve partners – verdieping ................................................................. 28 

Module 34: Kinderen en echtscheiding NIEUW ......................................................................... 29 

Module 35: Hoe rouwen kinderen NIEUW ................................................................................ 29 

Pedagogisch / didactisch handelen 

Module 36: Zelfs juf kent antwoord niet en dat is leuk – Filosoferen met kinderen ......................... 30 

Module 37: Straffen en belonen ............................................................................................. 31 

Module 38: Het klimaat in mijn klas verbeteren – Werken met energizers .................................... 32 

Module 39: Vrije expressie: vrije teksten en vrije tekeningen als hulpmiddel 

bij het uitdrukken van emoties NIEUW ................................................................... 33 

Module 40: Maak je eigen dramales ........................................................................................ 33 

Module 41: Musiceren met kinderen van 3 tot 8 jaar ................................................................. 34 

Voor leraren lager onderwijs 

Zorg: Preventie en remediëring van ontwikkelings- en leerachterstanden 

Module 42: Schrijven om gelezen te worden – Uitbouwen van een schrijfrijk klimaat 

in de lagere school NIEUW .................................................................................................... 35 

Module 43: Lang zullen ze lezen – Bevorderen van leesvaardigheden 

– Aanreiken van relevante leesstrategieën NIEUW ................................................... 35 

Module 44: Een leerling met dyslexie – Na remediëren komt compenseren NIEUW ........................ 36 

Module 45: Binnenklasdifferentiatie in de eerste graad NIEUW .................................................. 36 

Module 46: Binnenklasdifferentiatie in de tweede graad NIEUW ................................................. 37 

Module 47: Binnenklasdifferentiatie in de derde graad NIEUW ................................................... 37 

Module 48: Kinderen met autisme in het gewoon onderwijs NIEUW ............................................ 38 

Module 49: Help… ik ben de slimste van de klas ...................................................................... 38 

Zorg: Socio-emotionele ontwikkeling 

Module 50: Werken aan sociale competenties met het ‘huis vol gevoelens en axen’ 

(i.s.m. CEGO Leuven) NIEUW ............................................................................... 39 

Module 51: Maximale ontplooiing van elk kind in relatie met anderen NIEUW .............................. 39 

Module 52: Kinderen op een goede manier helpen opkomen voor zichzelf .................................... 40 

5

Module 53: Opbouwend inspelen op agressief gedrag in de lagere school ..................................... 40 

Module 54: Pesten – concrete handvatten voor preventie en aanpak NIEUW ................................ 41 

Module 55: Leraar tussen draaglast en draagkracht .................................................................. 41 

Wereldoriëntatie en muzisch vorming 

Module 56: WO – Met 5 en 6 op stap door Europa ................................................................... 42 

Module 57: Thema’s met een mondiaal tintje NIEUW ............................................................... 42 

Module 58: De wereld in hoeken 

– Intercultureel onderwijs volgens de CLIM-methode NIEUW ..................................................... 43 

Module 59: Body Music NIEUW ............................................................................................. 43 

Module 60: Musiceren met nieuw lied- en luistermateriaal voor de lagere school .......................... 44 

Module 61: Dat kan ik ook! Musiceren met orffinstrumentarium ................................................. 44 

Voor directeuren, zorgbeleiders en CLB-medewerkers 

Module 62: Wie zijn mijn kleuters .......................................................................................... 45 

Module 63: Gesprek met ouders – Op een constructieve manier 

een moeilijke boodschap overbrengen NIEUW ......................................................................... 46 

Module 64: Werken aan een gezondheidsbeleid op school – Van gezondheidseducatie 

naar gezondheidsbevordering in het onderwijs NIEUW .............................................................. 46 

Module 65: Veranderen en weerstanden – Groeien in beleidvoerend vermogen NIEUW47 

Module 66: Ethisch leiderschap – Ruimte voor communicatief leiderschap ................................... 47 

Module 67: De directeur en de zorgbegeleider als counselors .................................................... 48 

Mentorenopleidingen van de lerarenopleidingen van de KH Kempen ................................................ 49 

6

INHOUD 

NASCHOLING VOOR SCHOOLTEAMS 

Praktische informatie ................................................................................................................ 50 

Toelichting bij het ICT-aanbod .................................................................................................... 51 

9 ICT-thema’s .......................................................................................................................... 52 

Thema 1: Maak de computer tot je vriend: een basiscursus ....................................................... 52 

Thema 2: Kant-en-klare toepassingen voor het dagelijkse klasgebruik: een basiscursus ................. 52 

Thema 3: Foto’s digitaal bewerken ......................................................................................... 52 

Thema 4: Meer halen uit de tekstverwerker ............................................................................. 52 

Thema 5: Zelf digitale interactieve lessen, oefeningen en toetsen maken ..................................... 52 

Thema 6: Word, powerpoint en excel gebruiken om er in de klas iets mee te doen ......................... 53 

Thema 7: Gevarieerde educatieve toepassingen met internet en mail .......................................... 53 

Thema 8: Zoeken, vinden en presenteren met kinderen in de klas .............................................. 53 

Thema 9: Een klas-, school- of huistakenwebsite maken via site@school ..................................... 53 

Specifiek voor kleuterschoolteams .............................................................................................. 54 

Thema 10: Omgaan met kleuters met sociaal-emotionele problemen .......................................... 54 

Thema 11: Omgaan met moeilijk gedrag van onze kleuters ....................................................... 54 

Thema 12: Werken met ontdekdozen binnen zelfstandig leren .................................................... 54 

Thema 13: Werken met het klasboek bij het ontwikkelingsplan (schrijfversie) .............................. 55 

Specifiek voor kleuter- of lagere schoolteams of voor beide samen .................................................. 56 

Thema 14: Kinderen en echtscheiding ..................................................................................... 56 

Thema 15: Hoe rouwen kinderen ............................................................................................ 56 

Thema 16: Leren communiceren met een kind in emotionele pijn: een training ............................ 56 

Thema 17: Optimaal omgaan met ouders: een sleutelfunctie ..................................................... 57 

Thema 18: Werken met energizers ......................................................................................... 57 

Thema 19: Belonen en straffen: een workshop ......................................................................... 57 

Thema 20: Een positief zelfbeeld en sociale competentie bij leerlingen stimuleren 

– het GOK-beleid ondersteunen ............................................................................. 58 

Thema 21: Hoe krijg ik het gezegd Communicatie- en relatievaardigheden ................................. 58 

Thema 22: Sociale vaardigheden concreet aanpakken .............................................................. 58 

Thema 23: Ouders betrekken bij sociale vaardigheden .............................................................. 59 

Thema 24: Hoe opbouwend inspelen op moeilijk en agressief gedrag .......................................... 59 

Thema 25: Hoe kinderen helpen opkomen voor zichzelf ............................................................. 60 

7

Thema 26: Wereldoriëntatie. Hoe ver staan we ....................................................................... 60 

Thema 27: Zingen met Jan Coeck .......................................................................................... 60 

Thema 28: Drama, een wereld van expressie – een kennismaking .............................................. 61 

Specifiek gericht op het ontwikkelingsproces van het team 

Thema 29: De communicatie in ons team ................................................................................ 62 

Thema 30: Stilstaan bij het team ........................................................................................... 62 

Thema 31: Begeleiding van de zorgcoördinator (en het zorgteam) .............................................. 63 

Thema 32: Leraren tussen draaglast en draagkracht ................................................................. 63 

Wegwijs .................................................................................................................................. 64 

8

INDIVIDUGERICHTE NASCHOLING 

PRAKTISCHE INFORMATIE 

PLAATS VAN NASCHOLING: 

Alle individugerichte nascholingen gaan door op de campus Vorselaar van de KHKempen, Departement 

Lerarenopleiding, Lepelstraat 2. 

HOE INSCHRIJVEN 

1. Schrijf bij voorkeur in via www.donche.be. Van elke inschrijving ontvangt u automatisch een bevestiging 

en een acceptatiemelding. Inschrijven kan tot 10 werkdagen voor de aanvang van de module. 

Daarna worden de inschrijvingen afgesloten om de praktische voorbereiding optimaal te laten 

verlopen. 

2. Mocht de inschrijving niet lukken langs de website, bericht ons dan via mail aan donche@khk.be. Ook 

dan bevestigen we uw inschrijving. Vermeld zeker de gegevens die we ook vragen via de site (inschrijvingsweg 

1): 

- Het modulenummer en de titel van de nascholing 

- De naam van de deelnemer(s) en in geval het een ICT-inschrijving betreft ook het thuisadres van de 

deelnemer(s). 

- Het e-mailadres van de deelnemer(s) 

- Naam en adres van de school 

- Het e-mailadres van de school 

- De telefoon van de school en de naam van de directie 

- Duid de betaler aan: de school of de gemeente 

3. Enkel wanneer u over geen internetverbinding beschikt, kan u inschrijven via fax 014/508 161. In deze 

brochure is een modelformulier los toegevoegd. Kopieer het eerst zodat anderen nog over een blanco 

beschikken. Een formulier is ook te downloaden van de site. 

Opgelet: bij fax komt de inschrijvingsbevestiging enkel pas met de factuur kort voor de aanvang van de 

cursus. 

Individugerichte nascholing 

9

OVER OPLEIDINGSCHEQUES 

Het Donchecentrum als nascholingsdienst van de Lerarenopleiding Vorselaar is een opleidingsverstrekker 

erkend voor het gebruik van Vlaamse opleidingscheques. 

Wat is het voordeel 

Elk personeelslid kan voor zijn nascholing jaarlijks cheques tot € 250,00 aanschaffen, waarvan hij maar de 

helft betaalt. Dit betaalde deel kan door de school aan het personeelslid terug betaald worden. Zo kan u 

het nascholingsbudget van uw school helpen verdubbelen. 

Hoe aanvragen 

Het vlotst gaat het via het gratis nummer 0800 – 30 700, tussen 18u00 en 20u00. 

Het kan ook via www.vdab.be. 

Hoe lang geldig 

Een cheque is 14 maanden geldig vanaf de datum van uitgifte. De vervaldatum is vermeld op de cheque. 

De totale waarde van de cheques mag niet groter zijn dan het totale bedrag van de factuur van de nascholing. 

Er wordt geen contant geld teruggegeven bij inleveren van de cheques. 

Hoe bezorgen aan het Donchecentrum 

Breng een kopie van de factuur m.b.t. de nascholingscursus mee naar de nascholing. Overhandig aan het 

onthaal de cheque(s) op datum van de start van de nascholing. De administratie van het Donchecentrum 

noteert op de factuur het ontvangen bedrag en tekent voor ontvangst. Dit bewijs biedt u de directie aan op 

basis waarvan hij u kan vereffenen. 

10 Individugerichte nascholing

BETALINGSVOORWAARDEN INDIVIDUGERICHTE NASCHOLING 

Inschrijven voor een nascholing betekent automatisch betaling van de factuur die voor de aanvang van de 

cursus wordt toegestuurd. Indien u één week voor de aanvang van de cursus geen factuur ontvangen hebt, 

contacteer dan het Donchecentrum om na te gaan of de inschrijving geregistreerd is. 

Als u niet kan aanwezig zijn op de nascholing, verwachten wij uiterlijk 2 dagen voor aanvang van de nascholing 

een schriftelijke verwittiging per mail via donche@khk.be of per fax op 014/508 161. 

Bij niet verwittigen wordt de deelnamevergoeding niet teruggestort. 

Bij verwittiging wordt een minimale administratiekost aangerekend van € 10,00 per sessie als vergoeding 

voor de nodige administratieve handelingen en de voorziene syllabus, koffie en/of lunch. 

In geval van afwezigheid kan u zich ook laten vervangen door een collega. 

Anderzijds wanneer een cursus niet kan doorgaan omwille van heirkracht bij de nascholer, 

bijv. ziekte, of wanneer een cursist niet kan deelnemen wegens volboeking, worden de gestorte inschrijvingsgelden 

spontaan door het Donchecentrum gecrediteerd. 

Wij danken u voor uw begrip. 


11

16 ICT-NASCHOLINGEN 

Hieronder informeren we je eerst over 16 ICT-nascholingen. Het is een aanbod dat een breed veld 

van interesses en behoeften aanspreekt. De voorstellen houden ook rekening met de verschillen in vordering 

tussen leraren met betrekking tot ICT-integratie in de klaspraktijk. 

De Vlaamse Overheid moedigt ICT-nascholingen aan, mede op grond van het recente jaarrapport van de 

inspectie. Zij subsidieert onderstaande nascholingen van het Donchecentrum via REN-Vlaanderen. Eén 

sessie van 3 uren kost daardoor voor de deelnemer slechts € 15. 

Wanneer een groep van minimaal 10 geïnteresseerde leraren van een school of scholengemeenschap wordt 

samengesteld, dan zoeken we voor u uit om de cursus op uw school of in uw onmiddellijke buurt te laten 

doorgaan (zie daarvoor in het tweede deel van deze infobrochure onder ‘nascholingen voor schoolteams’ 

of neem met ons contact). 

Module 1 

FOTO’S DIGITAAL BEWERKEN 

Tijdens deze cursus maak je kennis met heel wat mogelijkheden van freeware fotobewerkingsprogramma’s: 

foto’s inbrengen, uitsnijden, vergroten, bijwerken, bijknippen, invoegen in andere decors of foto’s, 

fotocollages aanmaken, stripfoto’s maken, foto’s van speciale effecten voorzien, ... 

Enerzijds wil de cursus jou ‘scholen’ in het zelf aanmaken van creatief materiaal voor je klas. Anderzijds 

zoeken we op internet naar eenvoudige ‘freeware’ fotobewerkingsprogramma’s waar kinderen initieel mee 

aan de slag kunnen. 

Leiding : 

Johan Vervloesem, ICT-coördinator basisonderwijs 

Data : sessie 1: woensdag 20 september ’06 

sessie 2: woensdag 27 september ’06, telkens van 14u00 tot 17u00 


Module 2 

VERDER OP STAP MET DE TEKSTVERWERKER 

Je kan een tekst typen, een beetje opmaken, met alinea’s werken, een figuur invoegen, … 

Kortom, je beheerst de basisvaardigheden van tekstverwerking! 

Je bereikt echter nóg meer resultaat wanneer je 

- met opmaakprofielen en sjablonen gaat werken waardoor jouw documenten altijd dezelfde mooie 

opmaak hebben 

- de computer voor jou een inhoudstafel laat maken, 

- samen met collega’s aan eenzelfde document kan werken 

- verscheidene documenten tot een groot geheel maakt 

- wanneer je vanuit een eenvoudig Word-document zelf je enveloppen kan bedrukken om te versturen, 

zelf adresklevers kan maken, zelf eenzelfde brief naar verschillende mensen automatisch kan opmaken, 

… 

- eenvoudige macro’s kan aanmaken, waarmee je handelingen die telkens terugkeren, kan automatiseren 

Voortaan gedaan met altijd opnieuw formulieren, werkblaadjes, overzichtstabellen aanmaken. Via sjablonen 

zijn ze voortaan snel en overzichtelijk gemaakt. 

Leiding : 

Jan Leemans, ICT-coördinator 

Data : sessie 1: donderdag 11 januari ’07 

sessie 2: donderdag 18 januari ’07 

sessie 3: donderdag 25 januari ’07, telkens van 18u30 tot 21u30 

Module 3 

MET ELFEN EN TROLLEN DOOR COMPUTERBOS HOLLEN 

(+ gratis cd met freeware) 

Interessante uitgeprobeerde ICT-activiteiten met collega's uit dezelfde doelgroep uitwisselen 

en/of andere collega's op weg zetten. Na deze cursus ontvangen de cursisten een gratis cd met 

de behandelde freeware voor direct gebruik in de klas. 

Doelgroep: 

Kleuteronderwijzers en leerkrachten uit de eerste graad die hun ICT-ervaringen willen delen 

met collega's en/of nieuwe ICT-projecten willen leren kennen. Van de cursisten wordt verwacht 

dat ze vertrouwd zijn met de computer én bereid zijn om dit medium in te schakelen in het 

leerproces. 

Praktisch: 

In een eerste sessie steken we de hoofden bij elkaar en maken we een inventaris op van de 

met succes gebruikte freeware in onze klassen. Aangevuld met het aanbod van de lesgever 

stellen we dan samen het programma op voor de volgende sessies. 

In die volgende sessies werken we heel concreet met die freeware. De bedoeling is uiteindelijk 

dat we er onmiddellijk mee aan de slag kunnen in onze klas. 

Leiding : 


Data : sessie 1: woensdag 25 oktober ’06 

sessie 2: woensdag 17 januari ’07 

sessie 3: woensdag 24 januari ’07, telkens van 14u00 tot 17u00 


13

Module 4 

HAND IN HAND WANDELEN DOOR COMPUTERLAND 

(+gratis cd met freeware) 

Interessante uitgeprobeerde ICT-activiteiten met collega's uit dezelfde doelgroep uitwisselen 

en/of andere collega's op weg zetten. Na deze cursus ontvangen de cursisten een gratis cd met 

de behandelde freeware voor direct gebruik in de klas. 

Doelgroep: 

Leerkrachten uit de tweede en de derde graad die hun ICT-ervaringen willen delen met collega's 

en/of nieuwe ICT-projecten willen leren kennen. Van de cursisten wordt verwacht dat ze 

vertrouwd zijn met de computer én bereid zijn om dit medium in te schakelen in het leerproces. 

Praktisch: 

In een eerste sessie steken we de hoofden bij elkaar en maken we een inventaris op van de 

met succes gebruikte freeware in onze klassen. Aangevuld met het aanbod van de lesgever 

stellen we dan samen het programma op voor de volgende sessies. 

In die volgende sessies werken we heel concreet met die freeware. De bedoeling is uiteindelijk 

dat we er onmiddellijk mee aan de slag kunnen in onze klas. 

Leiding : 


Data : sessie 1: woensdag 22 november ’06 

sessie 2: woensdag 14 februari ’07 

sessie 3: woensdag 28 februari ’07, telkens van 14u00 tot 17u00 

Module 5 

WEBQUEST IN DE BOVENBOUW 

Doelgroep: 

Leerkrachten tweede en derde graad basisonderwijs die op zoek zijn naar zinvolle integratie 

van het internet in de klas. 

Inhoud: 

Verloop: 

Leiding : 

Datum : 

Een webquest of webkwestie is een geleide zoektocht op het internet. Leerlingen krijgen een 

opdracht en internetadressen waar ze terecht kunnen om die opdracht uit te voeren. Nadien 

evalueren en beoordelen de leerlingen hun werk aan de hand van voorgeschreven criteria. 

Wat aan bod komt: opbouw en structuur van een webquest, hoe een bestaande webquest gebruiken 

in de klas, zoekmachines om webkwesties op het Internet te vinden, selectie van een 

oefening voor je klas, doorlopen van die webquest zoals leerlingen dat doen en ten slotte een 

stappenplan om zelf een webquest of een zoekopdracht op het internet te ontwerpen. 

Chris Van de Peer, pedagogisch ICT-coördinator basisonderwijs 

woensdag 4 oktober ’06 van 13u30 tot 16u30 


Module 6 

HOT POTATOES 

HOE EIGEN LEERINHOUDEN EENVOUDIG IN SOFTWARE VERWERKEN 

Doelgroep: 

Leerkrachten lager onderwijs die thuis of in de school over internet beschikken. Je bent al wat 

vertrouwd met de computer maar Hot Potatoes ken je nog niet. 

Inhoud: 

Verloop: 

Leiding : 

Datum : 

Hot Potatoes is een software-tool waarmee je zelf interactieve internetoefeningen ontwerpt. 

Het pakket voorziet vijf basismodules: quiz met meerkeuzevragen en vragen met korte antwoorden, 

kruiswoordraadsel, combineeroefening, invuloefening, assembleeroefening. Als je 

de software niet voor commerciële doeleinden gebruikt en als je de oefeningen die je maakt 

ook gratis ter beschikking stelt van andere gebruikers, kan je het pakket gratis downloaden en 

registreren. 

Eerst bekijken we oefeningen op het Internet die gemaakt zijn in Hot Potatoes. We bespreken 

mogelijkheden en beperkingen. Vervolgens gaan we met het pakket aan de slag. We ontwerpen 

samen enkele eenvoudige voorbeelden zodat je weet hoe je in de verschillende modules 

zelf oefeningen aanmaakt. 


woensdag 15 november ’06 van 13u30 tot 16u30 

Module 7 

MS PUBLISHER 

ONTWERPEN VAN EEN WENSKAART, KLASKRANT, WERKBLAD,AFFICHE 

Doelgroep: 

Kleuterleidsters en leerkrachten lager onderwijs. Er is geen specifieke voorkennis vereist. Je 

bent wel vertrouwd met Windows en Tekstverwerking en je wil de mogelijkheden van Publisher 

leren kennen. 

Inhoud: 

Verloop: 

Leiding : 

Datum : 

Een affiche voor het schoolfeest ontwerpen, een wenskaart of uitnodiging maken, een slogan 

voor de klas afdrukken, een werkblad met tekeningen, tekst en invulvakken voor de leerlingen 

maken, … het kan allemaal in een tekstverwerker. Maar in Publisher heb je veel meer mogelijkheden. 

Je plaatst snel tekstvakken, tekeningen, titels, figuren en andere elementen op de 

plaats waar die moeten staan. 

We maken samen enkele voorbeelden zodat je de mogelijkheden van Publisher leert kennen. 


woensdag 7 maart ’07 van 13u30 tot 16u30 


15

Module 8 

MINDMAPPING 

BRAINSTORMEN EN WEBSCHEMA’S MAKEN MET KINDEREN 

Een mindmap of webschema kan erg veel toegepast worden in ons onderwijs. Bijvoorbeeld: om te studeren, 

voor het brainstormen (bv. les godsdienst), het visualiseren van problemen, bij het oplossen van 

vraagstukken, het maken van samenvattingen en het uiteenzetten van een idee of een plan. 

Bovendien kan een goed webschema helpen om bepaalde informatie terug voor de geest te halen, om 

verbanden te zien tussen leerstofonderdelen of om snel tot de kern van de zaak door te dringen. Om deze 

voordelen ten volle te kunnen benutten, is het gebruik van de pc aangewezen. 

In deze sessie leer je op eenvoudige wijze - en met gratis software - webschema's te maken. Deze kunnen 

vervolgens omgezet worden naar Word, zodat ze bijvoorbeeld ook afgeprint kunnen worden. Ook leer je 

hoe je dit met de kinderen kan doen en hoe dit alles best geïntegreerd wordt in de klaspraktijk. 

Deze sessie staat open voor iedereen. Er is geen enkele voorkennis vereist. 

Leiding : 

Datum : 

Filip Wuyts, ICT-coördinator, ICT-lector en nascholer aan de KHK, campus Vorselaar 

dinsdag 6 februari ’07 van 14u00 tot 17u00 

Module 9 

WORD, POWERPOINT EN EXCEL GEBRUIKEN 

OM ER IN DE KLAS IETS MEE TE DOEN 

Heel wat collega’s weten dat Word, Powerpoint en Excel op hun computer is geïnstalleerd maar gebruiken 

dit educatief vrij beperkt. Nochtans kan elk van deze programma’s erg gemakkelijk en handig worden aangewend 

om interactieve feedback-oefeningen voor leerlingen aan te maken, om leerlingen meetresultaten 

te laten verwerken (wiskunde, WO, …), om stillewanddiscussies te laten voeren, om zelfstudiepakketjes 

aan te maken, … 

We bestuderen enkele voorbeelden en gaan daarna zelf aan de slag om digitale werkblaadjes, oefeningen, 

opdrachten, … aan te maken voor onze eigen klaspraktijk. 

De sessie richt zich niet tot de absolute beginners in pc-gebruik maar je hoeft echt geen expert te zijn. Een 

redelijk vlot functioneel gebruik van de pc en een basiskennis van de gebruikte programma’s volstaan. 

Leiding : 


Data : sessie 1: donderdag 1 februari ’07 

sessie 2: donderdag 8 februari ’07 

sessie 3: donderdag 15 februari ’07, telkens van 18u30 tot 21u30 


Module 10 

MAAK DE COMPUTER TOT JE VRIEND 

EEN BASISCURSUS 

We kunnen de computer haast niet meer als werkinstrument wegdenken. Deze cursus biedt je de kans om 

ook jouw “wagonnetje” aan te pikken. Daarom vertrekken we echt van “nul”. We leren muis en toetsenbord 

gebruiken. We verkennen “windows” en leren inzicht krijgen in de mappenstructuur. We maken kennis met 

een tekstverwerker en leren de basisvaardigheden. We zetten ook onze eerste stappen op het internet en 

we leren een mail versturen. Voor de “computerleek” is dit misschien wel een unieke kans! 

Leiding : 

Johan Vervloesem, ICT-coördinator 

Data : sessie 1: woensdag 4 oktober ’06 

sessie 2: woensdag 11 oktober ’06 

sessie 3: woensdag 18 oktober ’06, telkens van 14u00 tot 17u00 

Module 11 

EEN KLAS-, SCHOOL- OF HUISTAKENWEBSITE MAKEN 

VIA SITE@SCHOOL 

site@school is een gratis Nederlandstalig softwarepakket speciaal afgestemd op het basisonderwijs, waarmee 

scholen een schoolwebsite kunnen aanmaken, leraren een klaswebsite kunnen onderhouden, taken 

kunnen verdelen en klasactiviteiten kunnen voorstellen en dat allemaal zonder technische kennis. Het enige 

wat je echt moet kunnen is inhoud aanleveren, dus teksten en opdrachten kunnen typen, kleurtjes kunnen 

kiezen, afbeeldingen zoeken, etc… 

In deze nascholing krijg je de kans om met dit pakket te werken, de mogelijkheden te verkennen en een 

site voor je klas of school aan te maken. 

Als je verder begeleiding wil bij het installeren van dit pakket op uw school, dan kunnen we daar de nodige 

afspraken over maken! 

Deze nascholing richt zich tot alle leraren : zowel leraren met beperkte computerkennis als ict-coördinatoren 

krijgen de kans om met dit pakket op een eenvoudige manier degelijke websites aan te maken. 

Leiding : 

Data : 

Filip Wuyts, ICT-coördinator, ICT-lector en nascholer aan de KHK, campus Vorselaar 

sessie 1: woensdag 14 maart ’07 van 14u00 tot 17u00 

sessie 2: woensdag 21 maart ’07 van 14u00 tot 17u00 

sessie 3: dinsdag 27 maart ’07 van 9u00 tot 12u00 


17

Module 12 

ZOEKEN, VINDEN EN PRESENTEREN MET KINDEREN IN DE KLAS 

Met het internet komt een bijzondere bron van informatie in de klas en met de pc een krachtig presentatiemiddel. 

Als je graag met de kinderen werkstukken maakt - bijvoorbeeld voor WO of taal of catechese 

-, dan is het interessant en boeiend deze middelen te gebruiken om waardevolle info op te zoeken en deze 

aan mekaar te tonen. 

In deze nascholing leer je de nodige basisvaardigheden om dit proces te begeleiden: 

- hoe werken we met een presentatiepakket in de klas (powerpoint) 

- hoe maken we goede zoekopdrachten en leren we kinderen gericht zoeken 

- hoe presenteren we de werkstukken op de pc -of het internet - en eventueel op een open klasdag 

Leiding : 


Data : sessie 1: donderdag 8 maart ’07 

sessie 2: donderdag 15 maart ’07 

sessie 3: donderdag 22 maart ’07, telkens van 18u30 tot 21u30 

Module 13 

ICT- KANSEN IN DE LESSEN MUZIEK 

In 2 sessies krijg je nieuwe mogelijkheden aangereikt om via PC en Internet heerlijke lessen 

muziek op te bouwen. 

Sessie 1: 

Waar vinden we op het internet gratis materiaal om in de muzieklessen te gebruiken (afbeeldingen, 

educatieve software, liederen, teksten met gitaarakkoorden, partituren, muzieklessen, karaoke programma’s 

+ liederen, …) Onder welke verschillende verschijningsvormen kan je muziek allemaal 

aantreffen Wat heb je nodig om deze verschillende soorten muziek te kunnen afspelen en waar vind 

je dit materiaal (gratis) Wat zijn de voor- en de nadelen van deze verschillende formaten (Wave, 

midi, karaoke, MP3, real audio, …) 

Kan je ook muziek typen op een computer en welke programma’s worden daar voor gebruikt 

Sessie 2: 

In de tweede sessie leren we hoe we deze verschillende muziekformaten naar onze hand kunnen zetten 

zodat we ze op een CD kunnen zetten die we in een gewone CD speler kunnen afspelen. We leren 

hoe je met behulp van een PC zelf digitaal kan opnemen. We gaan op zoek naar radiouitzendingen 

(eventueel van een tijdje geleden) en schrijven deze weg op een gewone CD. 

Je krijgt voldoende oefentijd om deze materie onder de knie te krijgen. 

Al deze “know how” zal je toelaten om de muzieklessen in de klas een verfrissend nieuw tintje te geven 

Leiding : 

Kris Appeltans, lector en nascholer aan de KH Kempen – campus Vorselaar 

Data : sessie 1: donderdag 30 november ’06 

sessie 2: donderdag 7 december ’06, telkens van 18u30 tot 21u30 


SPECIAAL VOOR ICT-COÖRDINATOREN 

EN/OF DIRECTEUREN 

(ook andere leerkrachten zijn welkom) 

Module 14 

CONCREET ICT-BELEID OP ONZE SCHOOL 

WAT KAN EN WAT WILLEN WIJ 

Hoe ICT- leerlijnen aanpakken op school- en klasniveau in het basisonderwijs 

Welke leerlijnen heeft het vrije katholieke net 

Deze sessie gaat enkel over de leerlijnen van het VSKO. 

• Uitgebreid welke vaardigheden moeten kinderen leren 

• Belang van een ICT-beleidsplan 

• Hoe pak je dat aan op niveau van de klas 

• Hoe pak je dat aan op niveau van de school 

• Voorstelling van leerlijnen van het vrije katholieke net 

• Hoe implementeer je deze leerlijnen 

• Hoe evalueer je deze leerlijnen (ICT-rapport) 

• Wat als blijkt dat het fout loopt met de horizontale en verticale leerlijnen in je school (gebruik van 

diverse freeware die verschillende aspecten van de leerlijnen ondersteunen) 

• Vraagstelling 

Leiding : 

Datum : 

Marcel Vanlommel, ICT-consulent 


Module 15 

EFFICIËNT WERKEN MET EEN COMPUTER (IN EEN NETWERK) 

• Grondige kennis van de Verkenner 

• Snelkoppelingen maken 

• Uitwisselen gegevens tussen verschillende bestanden door technieken van kopiëren, knippen, plakken 

(vb. kopiëren van gegevens van het Internet) 

• Standaardcommando's van programma's die onder Windows werken (opslaan als,openen,…) 

• Maken van OLE-koppelingen 

• Installatie en configuratie van hard- en software (vb. een printer of een scanner) 

• Gebruik van Windows in een kleine netwerkomgeving: delen van mappen en printers 

• Communicatiemogelijkheden van Windows 

Leiding : 


Data : sessie 1: dinsdag 19 september ’06 

sessie 2: dinsdag 26 september ’06 

sessie 3: dinsdag 3 oktober ’06, telkens van 14u00 tot 17u00 


19

Module 16 

INSTALLATIE EN ONDERHOUD VAN KLASCOMPUTERS 

OPZETTEN VAN EEN –SERVERGESTUURD - NETWERK 

Vele ICT-coördinatoren dromen ervan om het computerpark efficiënt te beheren. 

In deze module willen we hen een eindje op weg helpen. 

- We bekijken de onderdelen van naderbij en leren hoe je bijv. geheugen kan herkennen en uitbreiden, 

een defecte grafische kaart vervangt, een DVD-lezer installeert. 

- We leren hoe je een harde schijf kan voorbereiden op een nieuwe installatie van het besturingssysteem 

en hoe je die installatie verder up-to-date brengt. 

- Als je beschikt over een aantal gelijkaardige toestellen is het handig om van een goed geïnstalleerd 

toestel een “image” te maken, die je daarna kan gebruiken om de andere toestellen snel gebruiksklaar 

te maken. We leren je werken met “Sysprep” en “Ghost” om dit klaar te krijgen. 

- Om met meerdere computers tegelijk op Internet te kunnen is het noodzakelijk dat zij in een netwerk 

staan. We leren je hoe je zo’n eenvoudig én veilig netwerk kunt opbouwen. Zowel het technische werk 

- netwerkkabels maken en netwerkkaarten plaatsen - als het instellen van de PC’s en een eenvoudige 

router komt aan bod. 

- Het beheren van een netwerk wordt een flink stuk eenvoudiger als in het netwerk een server wordt 

geïnstalleerd. 

Na kennismaking met basisbegrippen, zoals Active Directory, domeincontroller, bestandsserver, DNSserver 

worden in deze module een aantal basisvaardigheden ingeoefend: 

• installatie van een Windows 2003 server 

• aanmaken van gebruikers en gebruikersgroepen 

• computers lid maken van een domein 

• gebruikers toegang geven tot een persoonlijke en gezamenlijke map op de server 

• een eenvoudig loginscript aanmaken 

Leiding : 


Data : sessie 1: dinsdag 5 december ’06 

sessie 2: dinsdag 12 december ’06 

sessie 3: dinsdag 19 december ’06, telkens van 14u00 tot 17u00 


VOOR KINDERVERZORGSTERS 

Module 17 

KINDERVERZORGSTERS IN DE KLEUTERKLAS 

Voor kinderverzorgsters 

Sinds 1 september 2001 maken kinderverzorgsters deel uit van het team van een kleuterschool. Hierdoor 

wordt de taak van de kleuterjuf gedeeltelijk ontlast. In deze sessie willen we inzoemen op de boeiende wereld 

van de kleuterschool, maar wel in functie van de kinderverzorgster. Hoe verloopt de ontwikkeling van 

de peuter en de kleuter en hoe wordt hierop ingespeeld vanuit de visie op goed kleuteronderwijs Wat zijn 

de krachtlijnen van goed kleuteronderwijs en waar krijgt de kinderverzorgster hierin een plaats 

Na de pauze gaan we ook nog een keer in op de echt verzorgende taak van de kinderverzorgster. Wat bij 

kleine ongelukjes met verwondingen zoals een schaafwonde, bloedneus, bijtwonde, snijwonde,… Hierover 

zal een verpleegkundige of pediater toelichting geven. 

Het is geen sessie voor kleuterleidsters, maar de kinderverzorgster staat hier centraal. 

We willen hun opdracht eens echt in de kijker zetten en ook tijd maken om hierover van gedachten te wisselen. 

Leiding : 

Ann De Busser, praktijklector en nascholer aan de KH Kempen – campus Vorselaar 

Data: Je kan kiezen tussen 2 data, reeks 2 is een herhaling van reeks 1 

reeks 1 : woensdag 22 november ’06 

reeks 2: woensdag 13 december ’06, telkens van 9u00 tot 13u00 

Bijdrage: 

€ 39, koffie en syllabus inbegrepen 


21

VOOR LERAREN KLEUTERONDERWIJS 

Module 18 

OMGAAN MET ‘MOEILIJK GEDRAG’ VAN MIJN KLEUTERS 

Voor leraren kleuterschool, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers 

Wat is moeilijk gedrag voor mij als kleuterleider 

Hoe zijn mijn opvattingen en beeldvorming rond moeilijk gedrag tot stand gekomen 

Hoe beïnvloedt deze beeldvorming mee het gedrag 

Hoe ga ik moeilijk gedrag observeren, concretiseren en beschrijven 

Wat is moeilijk gedrag voor het kind Wat voelt, ervaart en denkt het kind 

Hoe stem ik me af op de kinderen Hoe kan ik ze beïnvloeden 

Hoe ga ik aan de slag met de ganse klasgroep en met de groepsdynamische aspecten van ‘moeilijk 

gedrag’ 

Welke zijn mogelijke interventies 

Leiding : 

Betty Palmans, nascholer en lector aan de KH Kempen – campus Vorselaar 

Data : sessie 1: woensdag 24 januari ’07 

sessie 2: woensdag 31 januari ’07, telkens van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage : € 35 per sessie, koffie en syllabus inbegrepen 

Module 19 

WERKEN MET ONTDEKDOZEN BINNEN ZELFSTANDIG LEREN 


Werken met ontdekdozen of ontdektafels, het is een werkvorm waarbij kleuters eerst ruime kansen moeten 

krijgen om te experimenteren met allerhande materialen. 

Later worden de materialen uitgebreid met onderzoeksgerichte activiteiten aan de hand van werkkaarten. 

Werken met ontdekdozen is een mogelijke werkvorm om aan de enthousiaste, nieuwsgierige en onderzoekende 

houding van jonge kinderen tegemoet te komen. 

In deze sessie gaan we dieper in op de mogelijke inhouden en thema’s van ontdekdozen binnen zelfstandig 

spelen. 

Het wordt een praktische sessie met concreet materiaal op niveau van de verschillende leeftijdsgroepen en 

met de mogelijkheid tot uitwisselen van ideeën. 

Je gaat naar huis met een aantal concrete bronnenfiches om van start te gaan of om je repertorium uit te 

breiden. 

Leiding : 

Ann De Busser, praktijklector en nascholer aan de KH Kempen – campus Vorselaar 


reeks 1 : woensdag 11 oktober ’06 van 14u00 tot 17u00 

reeks 2: woensdag 18 oktober ’06 van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage : € 32, koffie en syllabus inbegrepen 


Module 20 

IDEEËN ROND ZELFSTURING 

BIJ PEUTERS EN ANDERE CREATIEVE IDEEËN 

(o.a. werken met ouders en toepassing van moderne technologie) 


'Mijn jasje zelf aan de kapstok hangen. Mijn boekentas zelf leegmaken. Appel in de mand en koek in mijn 

bakje. Ik ga alleen naar het toilet. Daarna kies ik de tekening met mijn pictogram en ik begin te kleuren. 

Ik ben immers ook al een kleuter van 2.5 jaar!' 

Zelfsturing kan reeds bij heel jonge kleuters. Zelfsturing leer je immers zodra de juf of meester gelooft 

dat je het alleen kan en dat zij/hij je hiertoe de kans geeft. Meester Yves geeft heel wat praktische tips en 

mogelijkheden om de zelfsturing van peuters te stimuleren. 

Leiding : 

Yves Boone, kleuterleider bij 2,5 jarigen. 


reeks 1 : woensdag 11 oktober ’06 

reeks 2: woensdag 17 januari ’07, telkens van 14u00 tot 17u00 


Module 21 

IK KIES VOOR LEEFGROEPEN EN ZO DIFFERENTIEER IK! 


Heel wat scholen werken tegenwoordig met leefgroepen. 

Waarom zouden ze het doen 

En hoe pas je dan de noodzakelijke differentiatie toe 

Leiding : 

Datum : 

kleuterleidster Ann Dries in samenwerking met Mieke Van Camp, 

lector aan de KH Kempen – campus Vorselaar 

dinsdag 20 maart ’07 van 9u00 tot 12u00 



23

Module 22 

OP ZOEK NAAR DE IDEALE MILIEUVERRIJKING 

VOOR MIJN LEEFGROEP 


Blijf ik in mijn klas of schuiven we door De gemeentelijke basischool Andreas Vesalius te Edegem werkt 

reeds 3 jaar met een doorschuifsysteem. Elke kleutergroep verkent samen met zijn vaste leid(st)er om de 2 

weken een ander klaslokaal. Na 4 weken belanden ze terug in het eerste klasje. Deze nascholing gaat over 

de voor- en nadelen van het systeem en over de verrijkende zoektocht die het team hierbij aflegde. 

Leiding : 

Datum : 

Ann Dries, kleuterleidster in samenwerking met Mieke Van Camp, lector aan de KH Kempen 

– campus Vorselaar 

dinsdag 8 mei ’07 van 9u00 tot 12u00 


Module 23 

DE WERELD IN JE KLAS 

Een plezante vorming boordevol wereldsuggesties 

en tips voor intercultureel onderwijs 


In deze bijscholing kan je frisse en creatieve wereld-ideeën opsnuiven. In een sfeer van speelse tips en leuke 

mondiale suggesties, kom je heel wat te weten over ICO en goede mondiale vorming in de kleuterklas. 

In deze sessie spitsen we ons toe op het zuiden. Met een muzikaal verhaal, leuke foto's, een vrolijk lied en 

heel wat creatips, kan je de volgende dag aan de slag in de klas. 

Omdat mondiale vorming niet iets van een dag is, geven we ook heel wat tips om kleine mondiale accenten 

in andere thema's te steken. Hierbij stellen we een aantal leuke prentenboeken en ideeën voor. We geven 

tips voor een geslaagde mondiale projectweek en we durven zelfs een zuiderse wind op je schoolfeest laten 

waaien. 

Daarnaast laten we je ook proeven van voorwerpenkoffers met lessenpakket die Alfa speciaal voor kleuters 

ontwikkelde. We laten je de keuze uit Ecuador, India en Afrika. 

Leiding: 

Datum: 

Bijdrage: 

Erika Op de Beeck en Gerd Vertommen, vormingswerkers bij vzw Alfa, 

regionaal steunpunt voor wereld- en vredeseducatie in Turnhout 

woensdag 10 januari ’07 van 14u00 tot 17u00 

€ 32 , koffie en syllabus inbegrepen 


Module 24 

SENSOMOTORIEK STIMULEREN BIJ KLEUTERS 


De sensomotorische ontwikkeling is zeer belangrijk voor de totale ontwikkeling van het kind. Door prikkels 

op te doen en te bewegen leert het kind zijn eigen lichaam ontdekken en kennen en van daaruit de omgeving 

en de wereld. 

Een belangrijke competentie van de kleuteronderwijzer bestaat er juist in om de sensomotorische mogelijkheden 

van de kleuter nauwkeurig in te schatten. Zo kan je vanuit de interesses van de kleuters een aangepast 

aanbod organiseren. Deze bijscholing helpt je in het inzicht krijgen van wat sensomotoriek betekent 

en in het scheppen van ervaringssituaties waarin zowel de zintuiglijke als de bewegingsprikkels, maar ook 

de ritmische en beeldende prikkels geïntegreerd en apart aan bod kunnen komen. 

Aan de hand van video- en beeldmateriaal krijg je informatie hoe je in de klas een sensomotorische hoek 

kunt uitbouwen en hoe je eventueel een ruimte kunt verbouwen tot een sensomotorische speelruimte met 

eenvoudige materialen. 

Leiding: 

Datum: 

Bijdrage: 

Eddy Lodeweyckx, nascholer en lector aan de KH Kempen – campus Vorselaar 

woensdag 7 februari ’07 van 14u00 tot 17u00 


Module 25 

BEWEGEN MET ALTERNATIEF MATERIAAL 

Voor leraren kleuteronderwijs en leraren bewegingsopvoeding voor kleuters 

Bewegen met klein materiaal, ballen, hoepels, kegels, touwen….iedereen die bewegingsopvoeding geeft, 

kent het wel. Maar soms wil je wel eens wat anders doen. 

Ander materiaal lokt nieuwe bewegingsmogelijkheden uit. En het hoeft daarbij niet eens uit een dure 

catalogus te komen. Dat ander materiaal willen we je in deze nascholingssessie leren kennen. En ook de 

bewegingsmogelijkheden die het biedt. 

In deze praktijksessie laten we je kennismaken met bewegingsmogelijkheden die je bij kleuters kan uitlokken 

door gebruik te maken van alternatief materiaal, sokken bijvoorbeeld, of binnenbanden, of bloempotjes 

om maar wat te noemen. Welke spelletjes kan je ermee doen, welke opdrachten geef je, kan je er ook mee 

dansen misschien 

Leiding: 

Datum: 

Bijdrage: 




Meebrengen: sportieve kleding, ook sportschoenen 


25

Module 26 

STRESS BIJ KLEUTERS 

Voor leraren kleuteronderwijs en leraren bewegingsopvoeding voor kleuters 

Een grote groep kleuters is reeds onderhevig aan stressverschijnselen. In deze sessie proberen we een 

antwoord te geven op de volgende vragen. Hoe ontstaat stress bij kleuters Wat kunnen we er aan doen 

Hoe kunnen we ermee omgaan in de kleuterklas 

Het eerste deel bestaat uit een theoretisch gedeelte met praktische tips. 

Het tweede deel is een praktijkgedeelte, waarbij sportieve kledij gewenst is. 

Leiding: 

Datum: 

Bijdrage: 




Meebrengen: sportieve kleding 

Module 27 

MUZIEK EN VERHALEN 

Een waaier van mogelijkheden 


Verhalen bieden heel wat muziekkansen. 

De verschillende muzikale mogelijkheden worden concreet met een 15-tal verhalen/prentenboeken uitgewerkt. 

Muziek komt er in al zijn vormen voor: liederen, geluiden, muziekstukjes, met de stem, het lichaam, 

geluidsmaterialen, instrumenten, opnamen. 

Een syllabus met de uitgewerkte verhalen laat je toe die dadelijk in de praktijk toe te passen. Een CD met 

de gebruikte muziek en geluiden kan je ter plaatse aanschaffen. 

Leiding : 

Data : 

Bijdrage: 

Wilfried Van Weverberg, lector aan de lerarenopleiding van de Karel de Grote Hogeschool 




VOOR LERAREN KLEUTER- EN 

LAGER ONDERWIJS 

ZORG / GELIJKE ONDERWIJSKANSEN 

Module 28 

LEREN COMMUNICEREN MET EEN KIND IN EMOTIONELE PIJN 

EEN TRAINING 

Voor kleuterleid(st)ers, leraren lagere school, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers 

Signaalgedrag is dat gedrag dat duidelijk maakt dat een kind vastloopt. 

Wat kunnen we doen met dit signaalgedrag van een kind 

In de training gaan we praktijkgericht aan de slag en leren we een aantal communicatietechnieken die 

makkelijk hanteerbaar zijn in je contact met kinderen. Ze zijn erop gericht om de achterliggende gevoelens 

en reacties van het kind beter te begrijpen en tegelijk het gedrag te begrenzen waar nodig. De technieken 

komen uit de kindertherapeutische communicatie zoals die gebruikt worden in de Integratieve Kindertherapie. 

We reiken ook een kader aan waarmee het duidelijk kan worden waarom een kind in pijn, soms niet de pijn 

naar buiten kan brengen, maar wel een ander vaak ‘afwerend’ gedrag stelt om de pijn niet te voelen. 

Leiding : 

Data : 

Bijdrage: 

Lies Ledegen, kindertherapeut en Ida Dom, kinderpsycholoog 

sessie 1: woensdag 25 oktober ’06 van 14u00 tot 17u00 

sessie 2: dinsdag 7 november ’06 van 9u00 tot 12u00 

sessie 3: dinsdag 21 november ’06 van 9u00 tot 12u00 

€ 35 per sessie, koffie en syllabus inbegrepen 

Module 29 

WAT KOMEN WE TEGEN IN HET COMMUNICEREN 

MET EEN KIND IN EMOTIONELE PIJN (VERDIEPING) 


Vervolg op training : “Leren communiceren met een kind in emotionele pijn”. Voor kleuterleid(st)ers, leraren 

lagere school, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers die de vorige training reeds volgden. 

In de vorige training gingen we dieper in op hoe een kind vanuit signaalgedrag communiceert over de pijn 

die er vaak verborgen zit. Zo leerden we iets over de verschillende kanten van waaruit een kind communiceert. 

In de verdiepingssessie willen we verder in gaan op ons eigen aandeel: 

Als opvoeders, leerkrachten zijn we zelf ook kind geweest. We stellen ons de vraag: wat is de invloed van 

de bagage uit onze kindertijd We staan stil bij onze waarden en normen en bij ons gedrag als volwassen 

opvoeders. We werken aan bewustwording omtrent de kleine in onszelf en onze afweermechanismen. 

In hoeverre hebben die een invloed Hoe willen wij of kunnen wij reageren als leerkracht Is er een stemmetje 

dat zegt: Dit is toch echt te flauw Van waar komt dit stemmetje 

Daarnaast willen we ook een aantal hulpmiddelen aanreiken om in de communicatie met kinderen ook op 

een niet-verbale manier aan contact te werken. We reiken handvatten aan om te werken met knuffels, 

popjes, klei, tekenen,… 

Leiding : 

Lies Ledegen, kindertherapeut en Ida Dom, kinderpsycholoog 

Data : 

sessie 1: donderdag 18 januari ’07, van 14u00 tot 17u00 

sessie 2: dinsdag 30 januari ’07 telkens van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage: 



27

Module 30 

EEN LEERLING MET DYSLEXIE IN DE KLAS 

Dyslexie, een vroege en preventieve aanpak 

Voor kleuterleidsters, leraren lager onderwijs (tot 3 e leerjaar), zorgbegeleiders en CLB-medewerkers 

Je ervaart door middel van een aantal inlevingsoefeningen hoe het voelt als lezen en schrijven niet vanzelf 

gaan. Filmfragmenten illustreren hoe ingrijpend een leerstoornis kan zijn voor een kind. We zetten mogelijke 

signalen en kenmerken op een rijtje en bekijken een aantal signaleringsinstrumenten (ook voor de 

kleuterschool). Daarna staan we uitgebreid stil bij een vroege en preventieve aanpak. Je krijgt praktische 

tips om deze leerlingen in de klas gericht te ondersteunen en op een effectieve manier aan remediëring van 

de problemen te werken. 

Er is kans om ervaringen en tips uit te wisselen. 

Leiding : 

Datum : 

Els Van Doorslaer , coördinator van Die's-lekti-kus vzw en webmaster van www.letop.be 



Module 31 

EEN POSITIEF ZELFBEELD EN SOCIALE COMPETENTIE 

BIJ LEERLINGEN STIMULEREN 

Het GOK-beleid ondersteunen 

Voor leraren kleuter- en lager onderwijs, zorgbegeleiders en directies 

Vele scholen stellen zich de vraag hoe ze de sociale competentie en het positief zelfbeeld bij hun leerlingen 

kunnen vergroten. Dit is namelijk een doelstelling uit het decreet op het Gelijke Onderwijskansenbeleid. 

In onze gesprekken met leerkrachten, directies, zorgleerkrachten en GOK-verantwoordelijken ervaren we 

een grote nood aan visie en materiaal om deze doelstelling in concrete activiteiten om te zetten. De Sleutel 

werkt al meer dan tien jaar met sociale vaardigheidstraining in het basisonderwijs. We ontwikkelen handleidingen 

voor leerkrachten, didactisch materiaal voor leerlingen. We organiseren trainingen en vormingen 

voor leerkrachten. 

Vanuit deze ervaring stelden we een workshop samen waarin we dieper ingaan op begrippen en doelstellingen 

die in de analyse en bevraging rond het thema socio-emotionele ontwikkeling aan bod komen. En dit 

op het niveau van de leerling, leerkracht en school. 

1. Op het niveau van de leerlingen: het aantal leerlingen met een positief zelfbeeld en sociale competentie 

verhogen. Hoe doen we dit Occasioneel of systematisch Volgen we een methode of plukken we uit 

eigen kunnen en ervaringen 

2. Op het niveau van de leerkrachten behandelen we volgende thema's: een omgangsstijl ontwikkelen die 

getuigt van sensitiviteit en inlevingsvermogen. Een klasklimaat creëren waarin open communicatie en 

expressie bevorderd worden. Het welbevinden en de sociale competentie van de leerlingen opvolgen en 

gericht werken aan de socio-emotionele competentie van de leerlingen via aangepaste inhouden, materialen 

en activiteiten. Op dit niveau geven we suggesties voor het samenwerken met ouders. 

3. Op het schoolniveau geven we voorbeelden van hoe je als team op een systematische en regelmatige 

manier gebruik kunt maken van de interne communicatiekanalen en overlegstructuren. 

Tijdens de workshop, die vooral gericht is op het beleid van de school, maken we linken met de 

methodes ‘Het gat in de haag’ en ‘Contactsleutels’ 

Leiding : 

Datum : 

Koen Mattheeuws, medewerker bij DE SLEUTEL 

woensdag 29 november ‘06 van 14u00 tot 17u00 



Module 32 

OPTIMAAL OMGAAN MET OUDERS: EEN BASISCURSUS 

Voor leraren kleuter- en lager onderwijs, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers 

Niet alleen de interne communicatie - tussen leraren, kinderen en directie - in scholen is in beweging, ook 

de externe communicatie met o.a. ouders wordt steeds belangrijker. 

Hoe kunnen we onze communicatie met ouders optimaliseren 

Het voeren van een slecht-nieuws-gesprek 

Hoe reageren bij onverwachte gesprekken 

Hoe krijg ik de ouders op mijn hand 

Hoe omgaan met de meervoudige loyaliteit: ouders en kinderen 

Oefenen van relationele vaardigheden: 

empathie, invoelen, actief luisteren, positief kaderen 

exploreren van mijn eigen gevoeligheden 

aanvaarden van de ouder en zijn gevoelens 

de juiste afstand zoeken 

toegankelijkheid en helderheid 

echt zijn, mezelf blijven, begrenzen, assertiviteit, me niet laten opslorpen, 

mezelf positioneren 

het gesprek in handen houden en niet in strijd gaan 

Leiding : 

Datum : 




Module 33 

OUDERS ALS ACTIEVE PARTNERS : EEN VERDIEPINGSCURSUS 


Ouders worden meer en meer als volwaardige partners gezien. Een goede communicatie met de ouders 

waarin de ouders een actieve rol spelen ondersteunt dit partnerschap. 

We stellen onze eigen houding tegenover ouders in vraag: hoe sta ik tegenover de diverse ouders, welke 

ouders liggen mij meer en welke minder Hoe ga ik hiermee om 

Wat is de rol van de verbale en non-verbale communicatie in mijn gesprekken met ouders 

Hoe ga ik om met kritiek van de ouders 

Hoe ga ik om met weerstanden van de ouders 

Hoe breng ik samen met de ouders het probleem van het kind in kaart 

Hoe kan ik er voor zorgen dat het advies voor de ouders herkenbaar is 

Hoe creëer ik optimale kansen tot implementatie van het advies in het gezin 

Deze cursus is er dus op gericht om de ouders mee te betrekken - in de mate van hun 

mogelijkheden - bij het begrijpen van de ontwikkeling van hun kind. In die zin legt hij de lat voor de leraar 

en de school hoger en gaat het terecht om een verdiepingscursus. 

Het is zinvol eerst module 32 te volgen of gevolgd te hebben tijdens een vorig schooljaar, maar het is geen 

vereiste. 

Leiding : 

Datum : 

Bijdrage: 





29

Module 34 

KINDEREN EN ECHTSCHEIDING 


In deze sessie gaan we dieper in op de rol die we als leerkracht kunnen hebben in het proces van het kind 

dat met (echt)scheiding te maken krijgt. 

Scheiden doet wel degelijk pijn, niet eventjes maar langdurig, en alle gezinsleden zullen het er moeilijk mee 

hebben. Kinderen begrijpen de veranderingen in hun leven vaak niet en vragen zich angstig af wat er met 

hen gaat gebeuren. En al zijn ouders zich er vaak niet van bewust, kinderen piekeren ook over het welzijn 

van hun ouders, die nu zo boos en verdrietig lijken. 

Enerzijds gaan we in op het aanreiken van taal aan ouders die ontschuldigend werkt, want alle ouders voelen 

zich schuldig en onzeker… Als wij het kunnen opbrengen om ons niet veroordelend op te stellen naar 

de ouders, dan scheelt dit, ook in het contact met het kind. Anderzijds gaan we op zoek naar hulpbronnen 

voor de kinderen. Welke hulpbronnen zijn aanwezig en welke handvatten kunnen wij aanreiken die het kind 

sterker maken 

Hoe kunnen we het kind steunen in het ‘mogen loyaal zijn’ aan beide ouders 

Leiding : 

Data : 

Bijdrage: 

Lies Ledegen, kindertherapeut 

dinsdag 27 februari ’07 van 14u00 tot 17u00 


Module 35 

HOE ROUWEN KINDEREN 


In deze sessie willen we werken omtrent rouwen. Kinderen worden soms geconfronteerd met de dood van 

een dierbaar persoon. We gaan op zoek naar welke handvatten we als leerkrachten kunnen aanreiken in 

dit proces. We bekijken welke rouwtaken er zijn en hoe we ondersteunend kunnen werken. Hoe kunnen 

wij als leerkrachten nabij zijn in rouw en verdriet Welke concrete materialen : prentenboeken, klei, verf, 

verhalen, symbolen, … kunnen ons hierbij helpen 

Tegelijk kan dit thema ook opengetrokken worden naar het thema ‘omgaan met verlies’ in al zijn contexten. 

Er kan immers niet afgebakend worden waar kinderen allemaal wel of niet om kunnen rouwen. 

Leiding : 

Data : 

Bijdrage: 


donderdag 15 maart ’07 van 14u00 tot 17u00 



PEDAGOGISCH/DIDACTISCH HANDELEN 

Module 36 

ZELFS JUF KENT ANTWOORD NIET EN DAT IS LEUK 

Filosoferen met kinderen 

Voor leraren lagere school en kleuterleid(st)ers voor de 5-jarigen 

Kan een konijn haar jongen tellen Kun je iets zoeken dat er niet is Wanneer ben je af Wat is de grootste 

ontdekking Wanneer moet ik gehoorzamen Heeft alles een naam Waar zit mijn ik Wat is een beste 

vriend Waar kom ik vandaan Waar gaat poes die dood is naartoe … 

Dergelijke vragen kunnen het onderwerp zijn van een filosofisch gesprek met kleuters of kinderen. De 

zoektocht leidt vaak tot verrassende ontdekkingen en nieuwe vragen of gezichtspunten. Kinderen genieten 

ervan dat volwassenen eens niet het juiste antwoord hebben. Ze ervaren dat ze in staat zijn zelfstandig na 

te denken en raken geïnteresseerd voor de argumentatie van anderen. 

Negen op de tien kinderen vinden filosoferen erg leuk, zo bleek vorig jaar uit een enquête van het centrum 

voor praktische filosofie Zeno. Filosoferen maakt van kinderen kritische denkertjes, dat is natuurlijk de 

bedoeling.”In plaats van ze dood te slaan met kennis en informatie, laat ze zelf tot inzichten komen. Ook 

al lijken die ‘verkeerd’.” De trend komt uit de VS, in de jaren zestig. Ook in Engeland zit filosoferen in het 

basisonderwijs vervat. Bij ons nog niet. Er is een resolutie ondertekend door alle politieke partijen, behalve 

het Vlaams Belang, om filosoferen met kinderen te integreren in het onderwijs. Onderzoek heeft aangetoond 

dat kinderen waarmee regelmatig gefilosofeerd wordt ook op andere domeinen beter presteren dan 

niet-filosoferende kinderen. Maar is dat het belangrijkste argument om te filosoferen met kinderen 

Wat, waarom en hoe De module gaat op al die aspecten dieper in en streeft naar een evenwicht tussen 

praktijk (zélf filosoferen), voorbeelden (video) en theoretische achtergrond. De cursus biedt een algemene 

inleiding en geeft voldoende basis om de eerste stappen te zetten in de verschillende groepen van de 

basisschool. Er worden ook verschillende uitgaven voor het basisonderwijs belicht waarmee u in de klas 

aan de slag kunt. 

Leiding: 

Willy Poppelmonde, filosoof, auteur van Samen Denken (Wolters Plantyn 2001) en lid van de 

Begeleidingscommissie voor eigentijds filosofie-onderwijs van het Departement Onderwijs 

Data : sessie 1 : woensdag 7 februari ’07 

sessie 2 : woensdag 14 februari ’07, telkens van 14u00 tot 17u00 



31

Module 37 

STRAFFEN EN BELONEN 


Opvoeden is eisen stellen, praten, aanmoedigen, straffen, voordoen, lachen, kijken, luisteren, ondersteunen, 

belonen. Leerkrachten scheppen daarvoor een pedagogisch klimaat. Ze geven richtlijnen en ruimte, ze 

bepalen (samen met hun leerlingen) de grenzen van wat kan en wat niet kan. Die grenzen heeft elke leerling 

nodig om zich te ontwikkelen, om te weten wat gewenst en ongewenst gedrag is. Regels roepen niet 

noodzakelijk de behoefte op om ze te overtreden, wel om af te spreken. Dat hoort nu eenmaal bij leren. 

Straffen en beloningen helpen leerlingen zich aan te passen aan regels en afspraken. Ze stellen de leerling 

medeverantwoordelijk voor zijn/haar gedrag. Soms is straf echter een uiting van onkunde of onbegrip van 

de leerkracht. Het signaal dat de communicatie tussen leerkracht en leerling is vastgelopen. 

En toch kan het nog fout lopen. Kinderen brengen geen respect op voor elkaar, houden zich niet aan de 

afspraken en regels, maken zaken van de school stuk … Als leerkracht zoekt u naar handgrepen om deze 

situaties om te buigen naar aanvaardbaar gedrag. Moeten we een straf geven Hoe gaan we daarbij te 

werk Hoe brengen we éénduidigheid Welke effecten verwachten we Zijn er binnen ons schoolteam afspraken 

rond belonen en straffen 

In deze workshop vertrekken we van de praktijk. Daaruit distilleren we richtlijnen en aandachtspunten in 

verband met straffen en belonen. We staan stil bij de eigen houding bij het belonen en straffen. Verder 

zoeken we naar onze eigen kracht en troeven bij het lesgeven. Zowel wat het didactisch als pedagogisch 

handelen betreft. Hierbij maken we gebruik van onze eigen didactische pakketten ‘Het gat in de haag’ en 

‘Contactsleutels’. Werken aan persoonlijke en sociale vaardigheden bij kinderen en het positief beïnvloeden 

van het klimaat zijn belangrijke preventieve acties. 

Leiding : 

Datum : 

Johan Van De Walle, medewerker bij DE SLEUTEL 




Module 38 

HET KLIMAAT IN MIJN KLAS VERBETEREN 

Werken met energizers - basisworkshop 

Voor leraren kleuter- en lager onderwijs en zorgbegeleiders 

Het klimaat in de klas is zeer bepalend voor de wijze waarop leraren les geven. Een positieve groepssfeer 

laat het lesgeven vlotter verlopen. Een negatieve klassfeer weegt vlug door bij de leraren en leerlingen. We 

kunnen aan dit klimaat werken. Alleen weten we niet altijd hoe. 

We willen je nu een aantal werkvormen aanleren om je kinderen naar mekaar toe te laten groeien. Spelenderwijs 

leert de groep elkaar beter kennen, brengen we een gesprek op gang, ... 

De klemtoon ligt op spontaneïteit, socialisatie en bovenal plezier. 

Onder de noemer “energizers” vallen diverse soorten oefeningen. Met ijsbrekers kun je een nieuwe groep 

leren kennen, leerlingen integreren, een nieuwe oefening inzetten. Door spelenderwijs groepen te verdelen 

zorg je voor een spontane sfeer en leren de leerlingen met àlle klasgenoten omgaan. Heel wat 

energizers hebben ook een groepsvormend karakter. Door samen te werken en door te streven naar een 

zelfde doel ontdekken de leerlingen elkaars kwaliteiten en kan er wederzijds respect groeien. Afscheidsspelletjes 

zijn dan weer ideaal om een les of een project af te ronden. 

En toch is een energizer meer dan zo maar een spelletje in de klas. Tijdens het spel trainen we vaardigheden: 

leefvaardigheden. De leerlingen nemen beslissingen, leren creatief denken en denken na hoe ze 

kunnen omgaan met gevoelens. Door het verwerken van deze actieve werkvormen kunt u de waarde van 

deze vaardigheden duiden en de transfer maken naar de realiteit (of de les die u wil beginnen). Heel vaak 

zijn de leerlingen dan in de juiste stemming om aan de slag te gaan. De klaspraktijk laat ons zien dat 

kinderen deze actieve aanpak sterk op prijs stellen. Iedereen doet mee, elk spel is anders, er wordt veel 

gelachen, … Leerkrachten merken op dat de onderlinge wrijvingen in de klas vaak opgaan in het spel. Zo 

wint u de tijd die u investeerde in de energizer ruimschoots terug. Conflicten oplossen kost immers meer 

tijd en energie. 

Leiding : 

Datum : 

Freya Van den Bossche, medewerker bij DE SLEUTEL 




33

Module 39 

VRIJE EXPRESSIE: HOE VRIJE TEKSTEN EN VRIJE TEKENINGEN 

EEN HULPMIDDEL KUNNEN ZIJN BIJ HET UITDRUKKEN VAN EMOTIES 

Voor leerkrachten laatste kleuterklas en lagere school, zorgbegeleiders 

Reeds in de laatste kleuterklas , maar zeker ook in de lagere school, dreigen kinderen soms hun ‘eigenheid’ 

wat te verliezen in het willen hun ‘best’ doen voor de juf of meester. Zo worden expressie-momenten soms 

ook prestatiemomenten waar kinderen willen voldoen aan een bepaalde opdracht. Toch zijn er op school 

veel leermomenten mogelijk waarbij kinderen kunnen ervaren dat het erom gaat hoe zij zich voelen, wat 

zij tot uitdrukking willen brengen, wat zij te zeggen hebben,… 

In het werken met kinderen is het omgaan met vrije teksten en vrije tekeningen zoals dat uitgebreid aan 

bod komt in het freinetonderwijs, een mooi en dankbaar gegeven om mee aan de slag te gaan. In de sessie 

wordt er heel concreet gewerkt vanuit praktijkvoorbeelden zowel vanuit de ervaring van de nascholer in het 

onderwijs, dan vanuit de ervaring in haar kindertherapeutische praktijk. 

Het is heel goed voor de zelfwaarde van een kind om het te stimuleren te gaan tekenen en te vertellen bij 

een tekening zodat er een tekst ontstaat. Dit gegeven kan heel waardevol zijn in het op gang brengen van 

een bevrijdingsproces bij bv. bij faalangst, bij onzekerheid in een nieuwe situatie of gewoon in het ontwikkelen 

van ieders eigenheid. 

Leiding : 

Data : 

Bijdrage: 


donderdag 12 oktober ’06 van 14u00 tot 17u00 


Module 40 

MAAK JE EIGEN DRAMALES 

Voor kleuterleid(st)ers / leraren 1 ste graad en voor leraren 2 de /3 de graad afzonderlijk 

Er bestaan vele boekjes, lesmappen en suggesties om met drama in de klas te werken. Maar wat als je 

zelf dramatisch wil werken op basis van een thema, een boek of een voorstelling Hoe kan je zelf dramaoefeningen 

of lessen bedenken Hoe kan je deze integreren in je lessenpakket 

In deze workshop krijg je een waaier aan concrete mogelijkheden om zelf een dramales te verzinnen voor 

je leerlingen. Op basis van twee kant en klare dramalessen, bekijken we hoe je jouw eigen verbeelding kan 

omzetten in spelopdrachten. Tot slot gebruiken we je eigen inspiratie bij thema's en kinderboeken om zelf 

opwarmingen en korte dramalessen te verzinnen. 

Meebrengen: kinderboeken of thema's waar je regelmatig rond werkt. Dit kunnen thema's zijn die je graag 

behandelt of moeilijk vindt om dramatisch te verwerken. 

Leiding : 

Data : 

Tania Draulans, dramadocent, regisseur en lector muzische vorming aan de 

KH Kempen – campus Vorselaar 

Reeks 1: voor kleuterleid(st)ers en leraren 1 ste graad 

Sessie 1 en 2: woensdag 14 februari ’07, van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 

Reeks 2: voor leraren 2 de en 3 de graad 

Sessie 1 en 2: woensdag 10 januari ’07, van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 

Bijdrage : € 75 voor de 2 sessies, koffie en lunch inbegrepen 


Module 41 

MUSICEREN MET KINDEREN VAN 3 TOT 8 JAAR 

Voor leraren kleuteronderwijs en leraren eerste graad 

Een sessie waar muziek maken en ontwerpen van muziek aan de hand van vele praktische voorbeelden 

wordt uitgewerkt. Liederen kan je door kinderen laten begeleiden. Versjes en spreekteksten worden in 

klank omgezet. Met geluiden en klanken als basismateriaal worden echte muziekstukjes gemaakt. Verhalen 

kunnen muzikaal verteld worden. 

Ook met jonge kinderen kan je musiceren. En een ‘partituur’ is bij het musiceren nooit ver weg. 

Een ruim uitgewerkte syllabus bevat praktijkmateriaal waarmee je meteen aan de slag kan. 

Leiding : 

Datum : 

Wilfried Van Weverberg, lector aan de Karel de Grote Hogeschool 

woensdag 17 januari ’07 van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage : € 32, koffie en uitgebreide syllabus inbegrepen 


35

VOOR LERAREN LAGER ONDERWIJS 

ZORG: PREVENTIE EN REMEDIËRING VAN 

ONTWIKKELINGS- EN LEERACHTERSTANDEN 

Module 42 

SCHRIJVEN OM GELEZEN TE WORDEN 

Uitbouwen van een schrijfrijk klasklimaat in de lagere school 

Voor leraren lager onderwijs en zorgbegeleiders 

Schrijven is een belangrijke, maar complexe vaardigheid. Wie schrijft, moet immers met heel wat zaken rekening 

houden: hij heeft ideeën nodig, moet die in begrijpelijke taal gieten, hij moet rekening houden met 

zijn lezer en daar bovenop ook nog de nodige vormelijke afspraken respecteren. Kinderen zijn (nog) geen 

goede schrijvers, maar ze kunnen het wel worden! Leerkrachten willen dan ook hun schrijfonderwijs krachtig 

uitbouwen voor alle leerlingen. Tijdens deze module worden daarvoor een aantal concrete suggesties 

gedaan. 

In interactie met de deelnemende leerkrachten wordt er onder meer gewerkt rond de volgende vragen: 

• Wat zijn de relevante doelstellingen voor het schrijfonderwijs in de lagere school 

• Hoe zorgen we voor een klimaat waarin leerlingen worden uitgedaagd om te schrijven en te durven 

schrijven 

• Aan welke criteria moet een goede schrijftaak voldoen 

• Hoe kunnen we leerlingen voor, tijdens en na het schrijven ondersteunen 

• Welke aandacht krijgt spelling in het schrijfonderwijs 

• Welke mogelijkheden zijn er om schrijven in de klas en op school een volwaardige plaats te geven 

(integratie in andere leergebieden, ICT, hoeken- en contractwerk, klasoverschrijdend schrijven, …) 

Deze module wordt rijkelijk gestoffeerd met voorbeelden en tips uit : Het Schrijfpaleis. Motiverende schrijftaken 

voor de lagere school. (Leuven: Steunpunt NT2, 2004) 

Leiding : 

Data : 

Sigrid François, medewerker Steunpunt GOK 



Module 43 

LANG ZULLEN ZE LEZEN… 

Bevorderen van leesvaardigheden - Aanreiken van relevante leesstrategieën 

Voor leerkrachten eerste graad, taakleerkrachten en zorgbegeleiders 

De achterstand op leerinhouden wordt vooral veroorzaakt door het niet begrijpen van opdrachten omdat de 

kinderen de leestechniek en de leesstrategieën niet onder de knie hebben. 

Omdat een goede leesvaardigheid de weg opent naar kennis van alle vakken is het belangrijk grondig te 

werken aan voorbereidend, technisch en begrijpend lezen. 

De nascholer toont vanuit eigen ervaringen aan de hand van concrete materialen een aantal succesvolle 

initiatieven die kunnen genomen worden om de leesvaardigheden te bevorderen en de kinderen relevante 

leesstrategieën aan te reiken o.a. het ELLO-project en het RALFI-lezen. 

Leiding: 

Datum: 

Bijdrage: 

Margriet van Gilse, zorgleerkracht 


€ 35, syllabus en koffie inbegrepen 


Module 44 

EEN LEERLING MET DYSLEXIE IN DE KLAS 

Dyslexie, na remediëren komt compenseren 

Voor leraren lager onderwijs (vanaf 4 de leerjaar) , zorgbegeleiders en CLB-medewerkers 

Vervolg op module 30. Kan ook apart gevolgd worden. Wat met leerlingen met dyslexie in de bovenbouw 

van het basisonderwijs Welke strategieën kan je hen aanleren om hun lees - en spellingproblemen te 

compenseren Hoe ondersteun je hen bij plannen, leren en studeren Wat met Frans We zetten een aantal 

compenserende hulpmiddelen op een rij en bespreken hoe je er in de klas mee aan de slag kan. Tot slot 

bekijken we een aantal didactische fiches en technieken uit de map ‘Leerzorg’. Hierbij ligt het accent vooral 

op ‘klassikale’ zorg en tips en technieken, waar de hele klas baat bij heeft. Er is kans om ervaringen en tips 

uit te wisselen. 

Leiding : 

Datum : 

Els Van Doorslaer, coördinator van Die's-lekti-kus vzw en webmaster van www.letop.be 

woensdag 22 november ‘06 van 14u00 tot 17u00 


Module 45 

BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN DE EERSTE GRAAD 

Voor leerkrachten eerste graad, taakleerkrachten en zorgbegeleiders 

Leerlingen ontwikkelen in een verschillend tempo. Daarom zoekt de klasleerkracht mogelijkheden om te 

differentiëren. 

Deze module wil de leerkracht ondersteunen bij het uitwerken van klasinterne differentiatie. 

Tijdens de eerste sessie wordt vooreerst een theoretisch kader gebracht waarbinnen differentiatie kan gebeuren. 

Daarna stelt de nascholer vanuit haar jarenlange ervaring als klasleerkracht en zorgleerkracht tal 

van mogelijkheden voor om klasintern te differentiëren, zowel naar minder als meer begaafden toe. Ook de 

verdere doorstroming binnen de basisschool komt aan bod ( zowel de verticale als de horizontale lijn). 

De tweede sessie verloopt vraaggestuurd. De nascholer zoekt samen met de deelnemers naar mogelijkheden 

van gedifferentieerd werken binnen de eigen klaspraktijk 

Leiding: 

Kristin De Neef, zorgcoördinator en GOK-leerkracht 

Data: Sessie 1: woensdag 28 februari ’07 

Sessie 2: woensdag 21 maart ’07, telkens van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage: 

€ 35 per sessie, syllabus en koffie inbegrepen 


37

Module 46 

BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN DE TWEEDE GRAAD 

Voor leerkrachten tweede graad, taakleerkrachten en zorgbegeleiders 

Leerlingen ontwikkelen in een verschillend tempo. Daarom zoekt de klasleerkracht mogelijkheden om te 

differentiëren. 

Deze module wil de leerkracht ondersteunen bij het uitwerken van klasinterne differentiatie. 

Tijdens de eerste sessie wordt vooreerst een theoretisch kader gebracht waarbinnen differentiatie kan gebeuren. 

Daarna stelt de nascholer vanuit haar jarenlange ervaring als klasleerkracht en zorgleerkracht tal 

van mogelijkheden voor om klasintern te differentiëren, zowel naar minder als meer begaafden toe. Ook de 

verdere doorstroming binnen de basisschool komt aan bod ( zowel de verticale als de horizontale lijn). 

De tweede sessie verloopt vraaggestuurd. De nascholer zoekt samen met de deelnemers naar mogelijkheden 

van gedifferentieerd werken binnen de eigen klaspraktijk 

Leiding: 

Kristin De Neef, zorgleerkracht en GOK-leerkracht 

Data: Sessie 1: woensdag 10 januari ’07 

Sessie 2: woensdag 31 januari ’07, telkens van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage: 

€ 35 per sessie, syllabus en koffie inbegrepen 

Module 47 

BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN DE DERDE GRAAD 

Alsmaar meer stijgt de behoefte om gerichter om te gaan met de verschillen in je klas: de verschillen in 

tempo, in intelligentie, in nood aan meer (of minder of andere) instructie, begeleiding, inoefening, … 

En alsmaar meer stijgt dan ook de vraag hoe je die binnenklasdifferentiatie dan praktisch organiseert. 

Aan de hand van concrete lesvoorbeelden vertelt de nascholer hoe zij in haar klas systematisch en succesvol 

differentieerde … met de voorziene leerstof en de bestaande handboeken ! 

Gebruiksklare klasdocumenten en differentiatiemodellen worden daarbij aangeboden en besproken. 

In de namiddag wisselen de cursisten eigen differentiatie-initiatieven uit en werken ze samen hun lessen 

voor de volgende weken gedifferentieerd uit. 

Breng dus enkele lessen die je de volgende weken gaat geven (+ de handboeken), mee 

Leiding: 

Linda De Cock, regiocoördinator, ex-leerkracht zesde leerjaar 


Reeks 1: donderdag 5 oktober ’06 van 09u00 tot 12u00 en van 13u30 tot 15u30 

Reeks 2: dinsdag 17 oktober ’06 van 09u00 tot 12u00 en van 13u30 tot 15u30 

Bijdrage: 

€ 70, syllabus, koffie en lunch inbegrepen 


Module 48 

KINDEREN MET AUTISME IN HET GEWOON ONDERWIJS 

Voor leraren lagere school, zorgbegeleiders, CLB-medewerkers en directeuren 

Heel wat leerlingen met autisme gaan naar een gewone school. Met een open houding en veel geduld 

kunnen leerkrachten al heel wat doen voor hen. Maar bereidheid alleen volstaat niet. In deze 

workshop vertrekken we vanuit een inventaris van struikelblokken voor leerlingen met autisme 

in een gewone klas. We bieden de deelnemers van deze workshop praktische tips die zowel de leerkracht 

als de leerling helpen overleven. Hierbij komen zaken aan bod zoals: huiswerk, het formuleren 

van opdrachten en taken, zelfstandig werken, omgaan met klasgenoten, vrije tijd op de speelplaats... 

Alles wordt geïllustreerd met voorbeelden uit de praktijk. 

Leiding : 

Docenten van Autisme Centraal 

Autisme Centraal is een kennis- en ondersteuningscentrum dat reeds meer dan 10 jaar bezig 

is met het verzamelen en uitdragen van een theoretische en praktische expertise omtrent 

autisme via studiedagen, een ruim eigen aanbod van workshops en lezingen, cursussen, informatiebijeenkomsten 

op aanvraag.... 

Het deskundig multidisciplinair team werkt in een Europees perspectief en integreert aldus 

vernieuwende tendensen en praktijken uit verschillende landen. Tevens zijn er goede contacten 

met de academische wereld en samenwerkingsverbanden met de universiteiten van Gent, 

Leuven, Antwerpen en Leiden. 

Data : sessie 1 en 2 : woensdag 10 januari ’07 van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 

sessie 3 en 4 : woensdag 31 januari ’07 van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 

Bijdrage : € 80 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen 

Module 49 

HELP … IK BEN DE SLIMSTE VAN DE KLAS 

MEERBEGAAFDEN: EEN MISKENDE GROEP BINNEN DE ZORGVERBREDING 

Voor leraren lagere school, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers 

In de wetenschappelijke literatuur bestaat er een ruime consensus over de noodzaak om meerbegaafde 

kinderen op te vangen binnen de gewone schoolse structuren. 

Meerbegaafden vragen nochtans om een specifieke aanpak, aangezien zij door hun tempo, veelzijdigheid, 

diepgang en denkprocessen nogal eens afwijken van het gewone klassikale gebeuren. 

Opdat deze leerlingen zich goed in hun sas zouden voelen op school zal de leraar proberen tegemoet te 

komen aan hun specifieke leerbehoeften en noden. 

In deze sessie overlopen wij de mogelijke differentiatievormen die we binnen en buiten de klas kunnen 

toepassen om de betrokkenheid en het welbevinden van deze kinderen optimaal te houden. 

Tevens worden er een aantal concrete materialen voorgesteld waarmee de leerkrachten direct aan de slag 

kunnen bij de opvang van deze kinderen. 

Leiding : 

Datum : 

Odette Van Mellaerts, nascholer zorg en lector aan de KH Kempen, campus Vorselaar 




39

ZORG: SOCIO-EMOTIONELE ONTWIKKELING 

Module 50 

WERKEN AAN SOCIALE COMPETENTIES MET 

HET ‘HUIS VOL GEVOELENS EN AXEN’ (i.s.m. CEGO LEUVEN) 

Voor leraren lager onderwijs en zorgbegeleiders 

Hoe werken met het Huis vol gevoelens en axen Hoe kan je kinderen sociaal vaardiger maken 

Hoe geraakt het werken rond gevoelens en axen geïntegreerd in de klas en in de school 

Kinderen ervaren dagelijks wat er zich afspeelt tussen jou en mij en hoe ze er zich bij voelen. Tegelijkertijd 

blijven ze het vaak moeilijk hebben om greep te krijgen op de wereld van gevoelens en relaties. 

Leerkrachten zijn op zoek naar werkvormen en praktijkideeën, maar soms ook simpelweg naar ‘woorden’ 

om kinderen inzichten en vaardigheden op het socio-emotionele domein bij te brengen. Een uitgebreide 

materialenset biedt een waaier van mogelijkheden om via rollenspel, verhalen, beeld- en geluidsfragmenten 

herkenbare situaties op te roepen en te exploreren. Men leert stil te staan bij de kansen die er in de 

dagdagelijkse praktijk liggen om kinderen sociaal vaardiger te maken (gebruik makend van de axenroos) 

en kinderen die het emotioneel moeilijk hebben dichter bij zichzelf te brengen 

Leiding : 

Els Herbots, medewerker CEGO Leuven 

Datum : Sessie 1: woensdag 18 oktober ’06 

Sessie 2: woensdag 29 november ’06, telkens van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage : € 70 voor de 2 sessies; syllabus en koffie inbegrepen 

Module 51 

MAXIMALE ONTPLOOIING VAN ELK KIND 

IN RELATIE MET ANDEREN 

Voor leraren lager onderwijs eerste en tweede graad 

Het is niet eenvoudig om een evenwicht te bewaren tussen de ontwikkeling van het kind als autonoom 

individu en de ontwikkeling van zijn sociale competenties. 

Deze sessie sluit aan bij het eerste zorgniveau: het preventief handelen door de klasleerkracht op socioemotioneel 

vlak. Tijdens een korte inleiding wordt het belang van dit niveau belicht in het kader van de 

socio-emotionele ontwikkeling. 

Juffrouw Anne gebruikt in haar klas een aantal methoden die ertoe bijdragen dat vage gevoelens van welbevinden 

en/of onbehagen geëxpliciteerd worden en daardoor besproken en bijgestuurd kunnen worden. 

Enerzijds wordt de ontwikkeling tot autonoom individu gestimuleerd: kinderen worden uitgedaagd, stellen 

zich doelen, nemen verantwoordelijkheid, leren zichzelf beter kennen en waarderen… 

Anderzijds leert het kind samen leven, samen werken en iets realiseren samen met anderen. 

Het gaat om praktische voorbeelden die zeer gemakkelijk in de eigen klaspraktijk kunnen geïntegreerd 

worden. 

Leiding : 

Datum : 

Anne De Vos, leerkracht derde leerjaar in samenwerking met Odette Van Mellaerts, pedagoog 

en lector KHKempen , lerarenopleiding Vorselaar 


Bijdrage : € 35, syllabus en koffie inbegrepen 


Module 52 

KINDEREN OP EEN GOEDE MANIER HELPEN OPKOMEN VOOR ZICHZELF 

Van kinderen wordt verwacht dat ze in heel diverse situaties hun mannetje of vrouwtje kunnen staan… 

maar in de praktijk is dit voor velen niet zo eenvoudig. Sommigen kruipen in hun schelp en vermijden 

moeilijke situaties, anderen gaan er hard - vaak agressief - tegenaan. 

Weerbaarheid is het vermogen om op een voor jezelf én anderen acceptabele manier om te gaan met 

situaties van grensoverschrijdend gedrag. In deze cursus staan we stil bij de mogelijkheden die iedere 

leerkracht heeft om de weerbaarheid van leerlingen een duwtje in de rug te geven. Alledaagse interacties 

tussen leerkrachten en leerlingen bieden daartoe heel wat kansen. We stellen ook enkele materialen voor 

waarmee je in de klas aan de slag kan gaan. 

- Wat is weerbaarheid Waar komt weerbaar gedrag vandaan Hoe ontwikkelt het zich 

- Basisvoorwaarden voor weerbaarheid: het ondersteunen van de innerlijke sterkte van leerlingen. Het 

evenwicht tussen accepteren en stimuleren. 

- Het leren van weerbaar gedrag: kansen voor kinderen om op school met weerbaarheid te experimenteren, 

activiteiten die je hierrond met kinderen in de lagere school kan opzetten. 

Leiding : 

Datum : 

Hilde Leonard, studeerde pedagogiek, jarenlange ervaring in het werken met tieners, zelfstandig 

naschoolster, gespecialiseerd in voorkomen van en omgaan met moeilijk leerlingengedrag. 

woensdag 8 november ’06 van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 

Bijdrage : € 80 voor de 2 sessies; syllabus, koffie en lunch inbegrepen 

Module 53 

OPBOUWEND INSPELEN OP AGRESSIEF GEDRAG 

IN DE LAGERE SCHOOL 

Voor leraren lagere school, zorgbegeleiders, CLB-medewerkers en directeuren 

Wie in het onderwijs werkt, krijgt vroeg of laat te maken met agressief gedrag. Dit gaat van vernederende 

opmerkingen, eisend gedrag, spullen kapotmaken of een vechtpartij. Hier weerbaar op reageren, veronderstelt 

het vaardig hanteren van verschillende reactiestrategieën én het beheersen van je eigen angst, 

onmacht en kwaadheid. 

Beide aspecten krijgen aandacht in dit programma. Er worden instrumenten aangeboden, die je kunnen 

helpen helderder te kijken naar en efficiënter te handelen bij agressief leerlingengedrag. 

We staan ook stil bij de vraag hoe je als collega’s elkaar reëel kunt ondersteunen. Dit programma helpt 

om positieve ervaringen op te doen en om eventuele ervaringen van falen om te zetten in constructieve 

leerervaringen. 

Ook dit is een bijzonder interactieve cursus die vertrekt vanuit je praktijk. 

Leiding : 

Data : 



sessie 1 en 2 : donderdag 11 januari ’07 van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 

sessie 3 en 4 : woensdag 17 januari ’07 van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 

Bijdrage : € 80 per dag; syllabus, koffie en lunch inbegrepen 


41

Module 54 

PESTEN … HOE GA JE ERMEE OM 

Concrete handvatten voor preventie en aanpak van pesten op school 

Voor leraren lagere school, zorgbegeleiders, CLB-medewerkers en directies 

Wanneer je ontdekt dat een leerling op school gepest wordt, gaat er heel wat in je om. Zowel medeleven 

met de slachtoffers als onbegrip en kwaadheid tegenover de daders kunnen het moeilijk maken om gepast 

te reageren. 

Daders ontkennen, slachtoffers zijn bang om ermee naar buiten te komen, ouders voeren de druk op om er 

hard tegenaan te gaan… Deze externe factoren maken een interventie er niet gemakkelijker op. 

In dit programma kijken we met wat meer afstand naar de achtergronden van pestgedrag. We hebben oog 

voor individuele, klas- en schoolfactoren die een rol kunnen spelen in het tot stand komen van pestgedrag. 

We onderzoeken stap voor stap hoe je kan reageren als er gepest wordt en bekijken de mogelijkheden van 

preventie 

Leiding : 

Datum : 



Sessie 1 en sessie 2: donderdag 15 februari ’07 van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 


Module 55 

LERAAR TUSSEN DRAAGLAST EN DRAAGKRACHT 

Voor leraren lagere school, zorgbegeleiders en CLB-medewerkers 

Onderwijspersoneel wordt geconfronteerd met stijgende verwachtingen t.a.v. de job. Daar bovenop kunnen 

eigen normen en beroepsbeelden hoge eisen stellen aan iemands professionaliteit. Leraren worstelen vaak 

om hiermee op een voor zichzelf haalbare manier om te gaan. Hoe stel ik mezelf realistische doelstellingen 

Waar leg ik de grens, zonder mij schuldig te voelen Hóe pak ik dat het beste aan Waaruit haal ik voldoening 

en kracht in mijn job Hoe ga ik om met kritiek Dit zijn alles behalve eenvoudig te beantwoorden 

vragen. 

Dit programma biedt de cursisten inzicht in de mechanismen die ten grondslag liggen aan deze dilemma’s. 

Het helpt hen kijken naar het eigen functioneren op de werkvloer, en biedt concrete stappen aan die gezet 

kunnen worden naar een optimaler functioneren in het werken met collega’s en leerlingen. De werkvormen 

die we gebruiken zijn afwisselend creatief en inzichtelijk-analystisch. 

Volgende vragen leiden de reflectie: 

- Waar liggen voor mij de grenzen in mijn job Wat doe ik als mijn grenzen overschreden worden Wat 

doet grensoverschrijdend gedrag met mij 

- Waar liggen mijn kwaliteiten in mijn job Hoe kan ik die optimaal inzetten Waar in mijn beroep vind 

ik kracht Wat verstevigt mijn gevoel van eigenwaarde 

- Hoe herken ik zelfondermijnende gedachten en gedragspatronen, en zet ik die om in actief, weerbaar 

gedrag 

- Hoe kom ik op een krachtige manier naar buiten Hoe hanteer ik mijn eigen emoties (irritatie, onmacht, 

kwaadheid) als een kracht 

Leiding : 

Datum : 



Sessie 1 en sessie 2: woensdag 24 januari ’07 van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u00 



WERELDORIËNTATIE EN MUZISCHE VORMING 

Module 56 

WO 

Met 5 en 6 op stap door Europa 

Voor leraren 3 de graad 

Kinderen verkennen Europa en de Europese Unie 

In deze nascholing maak je kennis met het uitgewerkte WO-thema Europa. 

Wat mag je verwachten: 

- Europa en de Europese Unie gesitueerd in het nieuwe leerplan WO 

- Een inhoudelijke en didactische toelichting bij het volledig uitgewerkte WO-thema 

- Zelf de verschillende activiteiten doorlopen zoals kinderen dit in de lagere school zullen doen om 

op deze manier een zicht te krijgen op de inhoud, de werken organisatievormen en het didactisch 

materiaal 

Dit onderwerp wordt uitgegeven als themamap bij de Uitgeverij Pelckmans. 

Leiding : 

Datum : 

Greet Cuyt, lector WO aan de KH Kempen-campus Vorselaar samen met Bert Breugelmans, 

Ellen De Wit en Kaat Van de Wouwer, leraren lagere school 


Bijdrage : € 35, syllabus en koffie inbegrepen 

Module 57 

Voor leraren lager onderwijs 

THEMA’S MET EEN MONDIAAL TINTJE 

Een nascholing boordevol tips om de thema’s en vakken 

die in de klas aan bod komen mondiaal uit te breiden 

In deze sessie kan je heel wat ideeën opdoen om de thema's die je in de klas behandelt mondiaal uit te 

breiden. Het thema handel, feesten, milieu, water, kleding, verkeer zullen er met een kleine inspanning 

verrassend mondiaal uitzien. We geven heel wat direct bruikbare tips op basis van een wereldkaart, voeding 

uit de wereldwinkel of zelfs uit je keukenkast, materiaal uit de bibliotheek en ontleenbare materialen 

van Alfa. Kinderen ervaren en leren omgaan met verschillen in en tussen culturen. Dit pakket past dan ook 

binnen het domein intercultureel onderwijs van een GOK-beleid. 

We kijken over de grenzen van de vakken heen. In wiskunde, taal, WO, muzische vorming en zelfs in de 

turnles, kan je de wereld in je klas laten swingen. We gaan hier dieper op in en doen enkele suggesties. 

Kortom, na deze sessie kan je het Zuiden in je klas laten swingen. 

Leiding: 

Datum: 

Bijdrage: 

Erika Op de Beeck en Gerd Vertommen, vormingswerkers bij vzw Alfa, regionaal steunpunt 

voor wereld- en vredeseducatie in Turnhout 

woensdag 7 februari ’07 van 14u00 tot 17u00 



43

Module 58 

DE WERELD IN HOEKEN 

Intercultureel onderwijs volgens de CLIM-methode 

Voor leraren lager onderwijs 2 de en 3 de graad 

Leerlingen leren samenwerken en hen sociale vaardigheden bijbrengen, hen leren om zelfstandig aan de 

slag te gaan, hen leren zoeken naar informatie en die dan op de juiste manier verwerken, hen leren leren, 

… Heel mooi, maar hoe begin je eraan 

In deze sessie stellen we op een interactieve manier een aantal kant en klare mondiale lesmaterialen voor 

die Alfa met het oog op deze doelstellingen ontwikkelde. De pakketten Bana ba Congo en speelwijzer werden 

volgens de principes van de CLIM-methode en Steunpunt ICO opgebouwd. 

De pakketten passen volledig binnen het domein wereldoriëntatie, maar bevatten ook linken naar wiskunde 

en taal. Bij elk onderdeel vind je bijbehorende ontwikkelingsdoelen en eindtermen. 

In de handleiding ontdek je aanstekelijke suggesties voor een volledig uitgebouwd mondiaal project waarbij 

je de leerlingen, maar ook de ouders actief kan betrekken. Zo voed je leerlingen op tot kritische en zelfbewuste 

wereldburgers die zorg willen dragen voor elkaar en de wereld. 

Leiding: 

Datum: 

Bijdrage: 

Erika Op de Beeck en Gerd Vertommen, vormingswerkers bij vzw Alfa, regionaal steunpunt 

voor wereld- en vredeseducatie in Turnhout 



Module 59 

BODY MUSIC 

Voor leraren lager onderwijs 2 de en 3 de graad en leraren lichamelijke opvoeding 

“Body Music” is een term die de laatste jaren meer en meer opgang maakt binnen de wereld van muziek 

en beweging. In de cursus vertrekken we samen vanuit 4 eenvoudige basispatronen waarbij ritmische training 

en beweging elkaar perfect aanvullen. De techniek van Body Music is op zich zeer eenvoudig en ligt 

in ieders mogelijkheden, ongeacht leeftijd of niveau. We bouwen het geheel op vanuit grote eenvoud en 

bereiken samen een grote complexiteit. We treden a.h.w. binnen in de wereld van het muzische. In deze 

navorming krijg je concreet materiaal aangereikt waarmee je in élke klas vrijwel onmiddellijk aan de slag 

kunt met de kinderen. De syllabus bevat concreet uitgewerkt materiaal, heel wat mogelijke leerlijnen en 

een duiding naar de leerplannen muzische vorming. 

Body Music staat voor evenwicht tussen lichaam en geest, collectiviteitsdrang, communicatie, eigen genot, 

pret, schrik, welbehagen en aardigheid. Lage instapdrempel! 

Leiding: 

Joris Bouckaert , lector Muzikale Opvoeding 

Datum: sessie 1: vrijdag 24 november ’06 

sessie 2: vrijdag 8 december ’06 telkens van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage: 


Meebrengen: Gemakkelijk schoeisel 


Module 60 

MUSICEREN MET NIEUW LIED -EN LUISTERMATERIAAL 

VOOR DE LAGERE SCHOOL 

Voor leraren lagere school 

Sinds de invoering van het leerplan ‘muzische vorming’ is voor het deelleerplan ‘muzikale opvoeding’ in de 

basisschool de vraag naar nieuw didactisch materiaal groter geworden. 

Leraren zijn op zoek naar leuke liedjes, interessant luistermateriaal in de verschillende muziekgenres en 

ook grafisch of visueel materiaal ter ondersteuning van muziek is meer dan welkom. 

Jan Coeck, docent aan het Lemmensinstituut in Leuven, beantwoordt deze vraag. 

Hij stelt nieuw gecomponeerde liederen voor, bespreekt luisterfragmenten in functie van het doelpubliek en 

geeft didactische toelichting en tips voor allerlei toepassingen in de les. 

Leiding : 

Datum : 

Jan Coeck, docent aan het Lemmensinstituut 



Module 61 

DAT KAN IK OOK! 

Voor leraren lagere school 

Liedjes begeleiden met Orffinstrumenten en 

zelf een begeleiding schrijven voor een liedje 

Kinderen zijn er gek op. Maar veel leerkrachten durven er niet aan beginnen. Van muziek geniet je het 

meest als je zelf meezingt, meespeelt. Het deelleerplan muzikale opvoeding stelt de omgang met klank 

en muziek voorop. De activiteit van het handelende kind staat centraal. Daar probeert deze module wat 

aan te doen. 

In een eerste sessie spelen we zelf op metallofonen, xylofonen en klokkenspelen. We nemen ons eigen 

nummertje op en genieten van het resultaat. We kiezen uit een drietal liedjes één liedje waar we de volgende 

sessie zelf begeleiding voor leren uitschrijven. 

In een tweede sessie gaan we voor het gekozen liedje zelf een begeleiding uitschrijven voor metallofoon, 

xylofoon en klokkenspel. We oefenen onze partituren en nemen het resultaat op. 

Bij deze module hoort een cd (aangepast aan de graad waarin je lesgeeft) met de liedjes van de twee sessies 

en nog enkele andere. Telkens met 5 verschillende opnames: de gezongen en instrumentale versie en 

dan het ganse lied met op de voorgrond de partituur van de metallofoon, de xylofoon en het klokkenspel 

zodat je onmiddellijk kan musiceren in de klas. Verder nog een aantal liederen met twee verschillende opnames 

(de gezongen versie en een instrumentale versie met gitaar zodat jullie en de kinderen het liedje 

kunnen begeleiden met zelf uitgeschreven partituren voor metallofoon, xylofoon en klokkenspel). 

Leiding : 

Felix De Keye, leraar lager onderwijs 

Data : sessie 1: woensdag 24 januari ’07 

sessie 2: woensdag 31 januari ’07 telkens van 14u00 tot 17u00 

Bijdrage : € 39 per sessie, uitgebreide syllabus, cd en koffie inbegrepen 


45

VOOR DIRECTEUREN, 

ZORGBEGELEIDERS 

EN CLB-MEDEWERKERS 

Module 62 

WIE ZIJN MIJN KLEUTERS 

Voor directeurs, zorgbegeleiders 

SESSIE 1 Didactische aanpak van het jonge kind 

- Wat is goed onderwijs voor het jonge kind Bevragen van de subjectieve concepten 

- Het toetsen van de subjectieve concepten aan de criteria welbevinden en betrokkenheid 

- De relatie tussen enerzijds de ontwikkelingsnoden van het jonge kind doorheen zijn opeenvolgende 

ontwikkelingsfasen en anderzijds de richtsnoeren welbevinden en betrokkenheid 

- Het bevragen van de concreet didactische aanpak in de kleuterklassen: 

- de klasinrichting in hoeken en de opvulling van de hoeken 

- het aanbod: thema’s, materialen, activiteiten 

- de klasorganisatie 

- de groeilijnen doorheen de verschillende leeftijdsklassen: de verticale samenhang 

SESSIE 2 Leerkrachtstijl 

Herkennen en bevragen van de leerkrachtstijl 

- stimulerend: voldoende en aangepaste informatie, denk-, actie- en communicatie-stimulerende impulsen 

- autonomie verlenend: sturing en zelfsturing, het begeleiden van het keuzeproces, afspraken en grenzen… 

- gevoelig zijn voor de beleving: respect, aandacht, affectie, duidelijkheid en begrip… 

SESSIE 3 Zorgverbreding 

Bevraging van de zorgverbreding in de school: WELBEVINDEN en BETROKKENHEID voor alle kleuters 

- het zorgverbredingbeleid: taakdifferentiatie van de leraren, groeperingvormen… 

- de signalerings- en hulpverleningsprocedures: kindvolgsysteem versus achtervolgingssysteem 

- de teamwerking 

- de samenwerking met externe instanties als partners bij probleemoplossing of preventie 

- het omgaan en samenwerken met ouders 

SESSIE 4 Kijkwijzer bij het ontwikkelingsplan 

De laatste sessie waarin we directeurs en beleidsmedewerkers door het OWP leiden, vertrekkende vanuit 

de totale ontwikkeling van het kind. 

We gaan dieper in op de krachtlijnen van het OWP en wat de betekenis en meerwaarde daarvan is binnen 

goed kleuteronderwijs. Hoe kan ik met mijn team stap voor stap werken aan de krachtlijnen uit het OWP 

De theorie wordt uitgediept aan de hand van zeer concrete voorbeelden uit de klaspraktijk: “Wat lees ik in 

de klasboeken, wat zie ik gebeuren in de klas” 

Er wordt ingezoomd op de verwachtingen van de overheid. 

Tenslotte een aanbod van mogelijke werkbladen om met het team te werken aan een zinvol en werkbaar 

kader dat functioneert als klasboek. 

Leiding : 

Sessies 1 - 3: Betty Palmans, lector en nascholer aan de KH Kempen – campus Vorselaar 

Sessies 4: An De Busser, praktijklector en nascholer aan de KH Kempen – campus Vorselaar 

Data : sessie 1 : donderdag 12 oktober ’06 

sessie 2 : dinsdag 24 oktober ’06 

sessie 3 : donderdag 18 januari ’07 

sessie 4 : dinsdag 30 januari ’07, telkens van 9u00 tot 12u00 

Bijdrage : € 40 per sessie, syllabus , koffie en lunch inbegrepen 

Deze cursus behoort ook tot het keuzepakket in de opleiding PROFS – 3 de jaar, georganiseerd 

door de Diocesane Begeleidingsdienst van Antwerpen en de Lerarenopleiding van Vorselaar. 


Module 63 

GESPREK MET OUDERS: NIET ALTIJD EVEN GEMAKKELIJK 

Op een constructieve manier een moeilijke boodschap overbrengen 

Voor directeurs, zorgbegeleiders 

Directies en leraren worden vaak op een heel directe manier geconfronteerd met ouders. Dit kunnen wij 

alleen maar toejuichen ware het niet dat dit soms tot onaangename confrontaties tussen de betrokken partijen 

leidt. Ouders zijn doorgaans weinig voorbereid op moeilijkheden op school. Welke ouder wil immers 

dat zijn kind bv. een leerstoornis heeft of geen vrienden kan maken of naar een andere afdeling moet gaan 

Het is belangrijk om deze communicatieproblemen op te vangen, want elke partij streeft eigenlijk hetzelfde 

doel na, nl. een adequate begeleiding van de leerling. Slecht nieuws brengen is geen gemakkelijke opdracht 

voor de directeur of de leerkracht, maar slecht nieuws ontvangen is dat evenmin voor de ouders. Het is 

noodzakelijk een goede communicatiebrug te slaan tussen ouders en school. Op die manier voelen ouders 

zich ernstig genomen en betrokken op het schoolleven van hun kind. 

Aan de hand van praktijkvoorbeelden worden in deze sessie een reeks pijlers toegelicht, die beslist kunnen 

helpen om dergelijk gesprek naar wens te laten verlopen. De volgende facetten komen zeker aan bod: het 

omgaan met confrontaties, het leren begrenzen als school, het overbrengen van een moeilijke boodschap, 

het ingaan op verwachtingen van ouders, leren omgaan met `dooddoeners' … 

Leiding : 

Datum : 

Marit Goossens, communicatiedeskundige en coördinator in een centrum voor studie- en gedragsbegeleiding 

Marit Goossens gaf deze sessie met veel succes op de driedaagse voor directeurs basisonderwijs 

bisdom Antwerpen 2006 in Oostende 

dinsdag 23 januari ’07 van 9u00 tot 16u00 

Bijdrage : € 86, koffie, lunch en syllabus inbegrepen 

Module 64 

WERKEN AAN EEN GEZONDHEIDSBELEID OP SCHOOL 

Van gezondheidseducatie naar gezondheidsbevordering in het onderwijs 

Voor directeurs, beleidsondersteuners 

‘Regelmatig zijn er alarmerende signalen over de gezondheidstoestand van de Vlaamse jeugd en de Vlaming 

in het algemeen. We eten ongezond, bewegen onvoldoende en roken nog te vaak. Werken aan een gezond 

gedrag begint van jongsaf aan en dus is er een belangrijke taak voor het onderwijs weggelegd. 

Vanaf 1 september 2007 moeten alle basis- en secundaire scholen een gezondheidsbeleid uitstippelen. Op 

basis van een analyse van hun eigen situatie, zullen ze streefdoelen formuleren en acties ondernemen.’ 

Uit: ‘Een gezondheidsbeleid in elke school vanaf 1 september 2007’. Persmededeling Kabinet Vlaams minister 

van Onderwijs en Vorming, 27 januari 2006. 

Deze module wil de scholen ondersteunen bij het uitwerken van hun gezondheidsbeleid. 

Het concept van gezondheidsbevordering op school biedt aantrekkelijke mogelijkheden om efficiënt aan 

de gezondheidsthematiek te werken naar iedereen binnen de school. Met de methodiek van gezondheidsbevordering 

werk je op school vanuit een projectmatige aanpak aan de uitbouw van een schoolgezondheidsbeleid 

op drie niveaus: de klas, de school en de lokale omgeving. Hierbij wordt een brede definitie van 

gezondheid en welbevinden gehanteerd. De module biedt een actiemodel voor de uitbouw van een schoolgezondheidsbeleid 

op maat. Het model vertrekt vanuit de Vlaamse onderwijsrealiteit en de optimalisatie 

van de bestaande schoolwerking rond gezondheid. De inhoud wordt geïllustreerd met praktijkvoorbeelden 

en getraind via leergesprekken en klassikale opdrachten. 

Leiding : 

Datum : 

Olaf Moens, medewerker Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie 

donderdag 8 februari ’07 van 9u30 tot 16u30 

Bijdrage : € 80, koffie, lunch en syllabus inbegrepen 


47

Module 65 

VERANDEREN EN WEERSTANDEN 

Groeien in beleidvoerend vermogen! 

Voor directies basisonderwijs, zorgbegeleiders, beleidsondersteuners 

Onze school is voortdurend in beweging, in ontwikkeling. Dit proces gaat gepaard met verandering én 

tegelijkertijd met weerstand. Als je betrokken bent bij het beleid van de school heb je af en toe nood om 

op afstand te kijken naar dit complexe gebeuren om dan gerichter terug in de actie te kunnen stappen. In 

deze nascholing reiken we je verschillende brilletjes aan om naar dit schoolontwikkelingsproces te kijken 

en hoe je hier gerichter kan op inspelen. Deze brilletjes leren ons onderscheiden of we met individuele, 

taak- of groepsprocessen te maken hebben of met een combinatie van … Zijn er remmende of stimulerende 

factoren uit de bredere onderwijscontext die hierbij meespelen 

Een betere kijk op deze processen vergroot onze efficiëntie! We maken hierbij voordurend de koppeling met 

jouw concrete praktijk. 

Leiding : Karel Binon, nascholer, pedagoog-psychotherapeut en lector aan de 


Data : sessie 1 : dinsdag 12 december ’06 



sessie 4 : dinsdag 27 februari ’07 telkens van 09u00 tot 12u00 


Module 66 

ETHISCH LEIDERSCHAP 

Ruimte voor communicatief leiderschap 

In deze module wordt gewerkt vanuit de twee begrippen: ‘strategisch’ leiderschap (management) en ‘communicatief’ 

leiderschap (ethisch of noem het holistisch). We zoeken vooral naar de kenmerken van het communicatief 

leiderschap. We gaan uit van de ideeën van de Duitse filosoof Jürgen Habermas die de klemtoon 

legt op een proces van machtsvrije dialoog en Verständigung (wederzijds verstaan). 

Op basis daarvan zoeken we hoe het mogelijk is de school tot een ‘vrije ruimte’ voor dialoog te maken en 

welke de belangrijkste kenmerken zijn van het leiderschap in de school van morgen. 

Een goed leider stimuleert het ‘sociaal kapitaal’ dat in de school aanwezig is en ontwikkelt een basisstructuur 

van zelforganisatie die de school tot een dynamische instelling maakt. 

We werken met concrete praktijkwijzers en schema’s die een leider kunnen helpen om het ‘goede leven’ 

(Socrates) te realiseren voor zichzelf en zijn medewerkers en voor wie hij/zij verantwoordelijk is. In dat 

proces zijn drie vormen van kennis belangrijk: theoretische kennis (epistèmè), wijsheid (phronesis) en vakkennis 

(technè). Hoe verhouden zij zich tot elkaar 

Toegepaste methodiek: inleidingen, uitwisseling van ervaringen en onderlinge gesprekken. 

Leiding : 

Willy Deckers, voormalig docent KH Kempen, Departement Sociale Wetenschappen 

Data : sessies 1 en 2: donderdag 16 november ’06 

sessies 3 en 4: dinsdag 28 november ’06 telkens van 09u00 tot 16u00 

Bijdrage : € 149 voor de 2 dagen samen, syllabus, lunch en koffie inbegrepen 

Deze cursus behoort ook tot het keuzepakket van de opleiding PROFS – 3 de jaar, georganiseerd 

door de Diocesane Begeleidingsdienst van Antwerpen en de Lerarenopleiding van Vorselaar. 


Module 67 

DE DIRECTEUR EN DE ZORGBEGELEIDER ALS COUNSELORS 

In het werken met collega’s of met kinderen, met ouders word je geconfronteerd met heel wat psychosociale 

problemen; je blijft soms met heel wat vragen achter 

- Hoe ver kan je gaan in de begeleiding Mag ik mezelf hierin begrenzen 

- Wat kan je zelf opvangen en waar moet je doorverwijzen 

- Wat met thematieken die me zelf raken of waar ik emotioneel geen weg mee kan 

- Is het voldoende dat ik een luisterend oor bied of moet ik alles kunnen oplossen 

- Wat doe ik met mijn rol als directeur, als collega, …. 

In deze nascholing verkennen we de verschillende factoren die in dit hulpverleningsproces een rol spelen. 

We trachten elkaar te ondersteunen om onze hulpverleningskwaliteiten te onderkennen en te verbeteren. 

De ervaring heeft ons geleerd dat deze cursus van 6 sessies het best georganiseerd wordt op drie hele 

dagen. 

Leiding : 

Karel Binon, nascholer, pedagoog-psychotherapeut en lector aan de 


Data : sessie 1 en 2 : donderdag 15 februari ’07 

sessie 3 en 4 : dinsdag 6 maart ’07 

sessie 5 en 6 : donderdag 22 maart ’07 telkens van 9u00 tot 16u00 

Bijdrage : € 86 per dag, koffie, lunch en syllabus inbegrepen 


49

MENTORENOPLEIDINGEN VAN DE 

LERARENOPLEIDINGEN VAN DE 

KH KEMPEN (campus Vorselaar en campus Turnhout) 

Academiejaar 2006-2007 

Onze visie 

We willen goede en bekwame leraren vormen. Als opleiders zijn we er ons van bewust dat we in die opdracht 

maar slagen als we dat doen in nauwe samenwerking met het werkveld. 

De begeleiding van kandidaat-leraren en van beginnende leraren door mentoren in de scholen zelf is één 

van de hefbomen om te komen tot professioneel gevormde leraren die bereid zijn om levenslang te leren 

en te werken aan kwaliteitsverbetering. 

De Lerarenopleidingen van de KH Kempen zitten met deze visie op één lijn met het nieuwe decreet lerarenopleidingen 

waarin middelen voorzien worden voor mentoren die stagiairs en beginnende leraren begeleiden. 

De mentorenopleiding bestaat in de praktijk uit twee delen waarvan het eerste deel afzonderlijk gevolgd 

kan worden. Het eerste deel is een basisopleiding die eerder gericht is op begeleidingsvaardigheden voor 

stagiairs, het tweede deel is een uitbreidingscursus die gericht is op coachingsvaardigheden en de begeleiding 

van beginnende leraren. De twee delen samen leiden tot het getuigschrift ‘Postgraduaat in stageen 

aanvangsbegeleiding'. 

De basisopleiding: 

• bestaat uit 7-9 nascholingssessies, gespreid over 3 tot 5 dagen 

• wordt afzonderlijk ingericht voor onderwijzers, kleuteronderwijzers en leraren secundair onderwijs 

• is gepland van maart tot mei. Door deze schikking kunnen de mentoren tijdens de duur van de opleiding 

vervangen worden door stagiairs van het laatste opleidingsjaar 

• staat open voor mentoren van scholen die behoren tot het stagenetwerk van de departementen lerarenopleiding 

van de KH Kempen (campus Vorselaar en campus Turnhout) 

• gaat door in Vorselaar 

• wordt gratis aangeboden aan scholen van het stagenetwerk. 

De uitbreidingscursus: 

• bestaat uit twee modules waarin vooral coachingsvaardigheden worden aangeleerd om beginnende leraren 

te begeleiden 

• kan gevolgd worden door mentoren die reeds een basisopleiding volgden aan een lerarenopleiding mits 

een assessmentonderzoek (eerder verworven competenties) voor de aanvang van de opleiding 

• is een cursus waarvoor studiegeld gevraagd wordt, maar waarvoor korting gegeven wordt aan mentoren 

van scholen die behoren tot het stagenetwerk van de departementen lerarenopleiding van de KH Kempen 

• de opleiding gaat door vanaf november 2006. 

Geïnteresseerd in de basisopleiding 

Voor meer informatie neem contact met 

• Marie-Josee Lembrechts , coördinator Opleiding leraar kleuteronderwijs, campus Vorselaar 

014/508 175 - mieke.van.camp@khk.be 

• Nicole Koevoets, coördinator Opleiding leraar lager onderwijs, campus Vorselaar 

014/508 174 - nicole.koevoets@khk.be 

• Annick Cuynen, coördinator Opleiding leraar lager onderwijs, campus Turnhout 

014/415 468 - annick.cuynen@khk.be 

• Lieve Willems, coördinator Opleiding leraar secundair onderwijs, campus Vorselaar 

014/508 173 - lieve.willems@khk.be 

• Ilse Van de Plas, pedagoog, Opleiding leraar secundair onderwijs, campus Turnhout 

014/415 468 - ilse.van.de.plas@khk.be 

Geïnteresseerd in het postgraduaat in stageen aanvangsbegeleiding 

Voor meer informatie neem contact op met het Donchecentrum, campus Vorselaar 

• Odette Van Mellaerts, coördinator Donchecentrum, campus Vorselaar 

014/508 169 - odette.van.mellaerts@khk.be 


NASCHOLING VOOR SCHOOLTEAMS 

PRAKTISCHE INFORMATIE 

Beste directeur 

Tal van schoolteams doen jaarlijks beroep op het Donchecentrum. Voor een vlotte planning van uw en ons 

werk vragen we u om ons tijdig te contacteren. 

EEN EENVOUDIGE PROCEDURE IN DRIE STAPPEN OP WEG NAAR SAMENWERKING 

1. Hierna volgt een zeer beknopte voorstelling van het nascholingsaanbod voor uw schoolteam: 

- eerst 9 ICT-voorstellen 

- dan 19 thema’s gericht op de didactische of pedagogische professionalisering van de leerkracht 

- ten slotte vanaf thema 29 nascholingen gericht op het ontwikkelingsproces van het team als team 

Ga na of u in de voorgestelde thema’s een zinvol aanknopingspunt ziet voor nascholing van uw team. 

2. Maak je interesse aan ons bekend via: 

- Of onze site www.donche.be 

- Of een mail aan donche@khk.be 

- Of tel 014/508 169 of fax 014/508 161 

3. We nemen met u contact voor een precieze afstemming en invulling op maat van uw schoolteam. 

AFSPRAKEN I.V.M. DE KOSTEN VOOR TEAMGERICHTE NASCHOLING 2006 -2007 

De thema’s van 1 tot 9: ICT-cursussen gesubsidieerd door REN-Vlaanderen: € 200 per sessie, 

tot 12 deelnemers. Vanaf de 13 de deelnemer + € 15 

In deze prijs zijn de verplaatsingskosten van de nascholer en eventuele kopies inbegrepen. 

De thema’s 10 tot 32 

Voor een blok van 2 uren (personeelsvergadering) : € 250 

Voor een sessie van 3 uren : € 350 

Voor 2 blokken van 2 uren ( pedagogische studiedag) : € 425 

Per coachingssessie van thema 30 en 31: € 190 

De verplaatsingskosten van de nascholer en eventuele kopies zijn niet inbegrepen 

Nascholing voor schoolteams 

51

TOELICHTING BIJ HET ICT-AANBOD: 

ICT-teamgericht, kan dat 

Natuurlijk! Bekijk – eventueel met ons – of het ICT-thema geschikt is voor uw team. Wanneer uw school 

niet over een gepaste accommodatie beschikt - bijv. een lokaal met voldoende pc’s en internetaansluiting 

- , dan zoeken wij voor u naar een lokatie in de onmiddellijke buurt van uw school. 

Een bijzonder voorstel 

De ICT-vaardigheden van uw leraren kunnen zo uiteen liggen dat een strikte teamnascholing niet aangewezen 

is. Die vaststelling kan echter leiden tot immobilisme in je team m.b.t. ICT-nascholing. 

Daarom dit voorstel. Ga na, samen met de directeuren van uw scholengemeenschap of een ander netwerk 

waartoe uw school behoort of u groepen leraren met specifieke interesses uit de verschillende scholen kan 

samenstellen. Wij organiseren voor deze groepen de specifieke thema-nascholingen in één van de scholen 

van het netwerk of in een school in de buurt met de gepaste accommodatie. 

Met enige actieve aanpak van u als directeur, trek je zo het ICT-niveau van uw leraren op! Neem contact 

met ons en we helpen uw ICT-project mee gestalte geven. 

52 Nascholing voor schoolteams

9 ICT- THEMA’S 

De ICT-nascholingen staan onder de leiding van het ICT- nascholingsteam van het Donchecentrum: 

Jan Leemans, Joeri Meynen, Johan Vervloessem en Filip Wuyts . 

Thema 1 

Maak de computer tot je vriend: een basiscursus 

We kunnen de computer haast niet meer als werkinstrument wegdenken. Deze cursus biedt je de kans om 

ook jouw “wagonnetje” aan te pikken. Daarom vertrekken we echt van “nul”. We leren muis en toetsenbord 

gebruiken. We verkennen “windows” en leren inzicht krijgen in de mappenstructuur. We maken kennis met 

een tekstverwerker en leren de basisvaardigheden. We zetten ook onze eerste stappen op het internet en 

we leren een mail versturen. Voor de “computerleek” is dit misschien wel een unieke kans! 

Thema 2 

Kant-en-klare toepassingen voor het dagelijkse klasgebruik: een basiscursus 

We verkennen een aantal sites waar we boeiende freeware programma’s aantreffen voor onze leerlingen. 

Daar behoren ook enkele programma’s toe van het Departement Onderwijs uit “65 recepten voor verantwoord 

ICT-gebruik”. We verkennen ook “Anywize”. Na deze cursus kan je de geziene toepassingen onmiddellijk 

in de klaspraktijk integreren. Internetvoorziening in je klas is geen noodzaak. 

Enige basiskennis is vereist. Verder kan je werken met Internet Exploren en heb je enig inzicht in de mappenstructuur. 

Thema 3 

Foto’s digitaal bewerken 

Tijdens deze cursus maak je kennis met heel wat mogelijkheden van freeware fotobewerkingsprogramma’s: 

foto’s inbrengen, uitsnijden, vergroten, bijwerken, bijknippen, invoegen in andere decors of foto’s, 

fotocollages aanmaken, stripfoto’s maken, foto’s van speciale effecten voorzien, ... 

De mogelijkheden van deze cursus worden gekaderd binnen de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. De 

bedoeling is dat jouw leerlingen weg gaan kunnen met de nieuwe vaardigheden. 

Thema 4 

Meer halen uit de tekstverwerker 

Leraren die deze cursus volgden, waren eensgezind. Ze verworven vaardigheden die hen in de toekomst 

een pak tijd zullen besparen bij het ontwerpen van formulieren, werkblaadjes, overzichtstabellen. 

Wat je vooraf moet kunnen: een tekst typen, een beetje opmaken, met alinea’s werken, een figuur invoegen,… 

Kortom je beheerst de basisvaardigheden van tekstverwerking. 

Thema 5 

Zélf digitale interactieve lessen, oefeningen en toetsen maken 

We maken eerst samen een kleine website, gaan dan aan de slag met enkele “oefeningenmakers” – waaronder 

hot potatoes – en bekijken dan hoe we het aan de kinderen kunnen presenteren. Alles wat je 

aanmaakt kan eventueel ook op internet geplaatst worden. De opdrachten zijn zo uitgebouwd dat je onmiddellijk 

resultaten kan bekomen voor je klas. De nascholing richt zich niet tot de absolute beginners in 

pc-gebruik maar je hoeft echt geen expert te zijn. Een vlot functioneel gebruik van de pc - bijvoorbeeld 

word basisprincipes, windows verkenner en internet explorer - volstaat. 


53

Thema 6 

Word, powerpoint en excel gebruiken om er in de klas iets mee te doen 

Elk van deze programma’s kan erg gemakkelijk en handig worden aangewend om interactieve feedbackoefeningen 

voor leerlingen aan te maken, om leerlingen meetresultaten te laten verwerken (wiskunde, WO, 

…), om stillewanddiscussies te laten voeren, om zelfstudiepakketjes aan te maken, … 

We bestuderen enkele voorbeelden en gaan daarna zelf aan de slag om digitale werkblaadjes, oefeningen, 

opdrachten, … aan te maken voor onze eigen klaspraktijk. 

Een redelijk vlot functioneel gebruik van de pc en een basiskennis van de gebruikte programma’s volstaan 

als instapvaardigheden. 

Thema 7 

Gevarieerde educatieve toepassingen met internet en mail 

Het is een hele klus de juiste informatie op het internet terug te vinden, niet in het minst voor de kinderen 

zelf. Daarom zoeken we met bekende en minder bekende zoektechnieken en vergelijken we resultaten; 

educatieve zoekers komen aan bod. 

We maken kennis met enkele websites die zowel voor onszelf als voor leerlingen nieuwe mogelijkheden 

inhouden en trachten deze in de klaspraktijk te integreren 

Er wordt nogal wat gemaild, gechat en geblogd … kortom gecommuniceerd over het internet. Hoe kunnen we 

als leraar deze media hanteren om leerlingen in contact te brengen met elkaar of met ons, met andere leerlingen 

in dezelfde school, met leerlingen in anderstalige gebieden opdat ze zo hun talenkennis kunnen verrijken, 

… Het gehanteerde taalgebruik is vaak erbarmelijk; hoe spelen we hierop in, hoe gaan we daarmee om, … 

Thema 8 

Zoeken, vinden en presenteren met kinderen in de klas 

Met het internet komt een bijzondere bron van informatie in de klas en met de pc een krachtig presentatiemiddel. 

Als je graag met de kinderen werkstukken maakt - bijvoorbeeld voor WO of taal of catechese -, 

dan is het interessant en boeiend deze middelen te gebruiken om waardevolle info op te zoeken en deze 

aan mekaar te tonen. 

In deze nascholing leer je de nodige basisvaardigheden om dit proces te begeleiden: 

− hoe werken we met een presentatiepakket in de klas (powerpoint); 

− hoe maken we goede zoekopdrachten en leren we kinderen gericht zoeken; 

− hoe presenteren we de werkstukken op de pc- of het internet - en eventueel op een open klasdag. 

Thema 9 

Een klas-, school- of huistakenwebsite maken via site@school 

site@school is een gratis Nederlandstalig softwarepakket speciaal afgestemd op het basisonderwijs, waarmee 

scholen een schoolwebsite kunnen aanmaken, leraren een klaswebsite onderhouden, taken verdelen 

en klasactiviteiten voorstellen en dat allemaal zonder technische kennis. Het enige wat je echt moet kunnen 

is inhoud aanleveren, dus teksten en opdrachten kunnen typen, kleurtjes kunnen kiezen, afbeeldingen 

zoeken, etc… 

In deze nascholing krijgt iedereen de kans om met dit pakket te werken, de mogelijkheden te verkennen 

en een site voor je klas of school aan te maken. 

Als je verder begeleiding wil bij het installeren van dit pakket op uw school, dan kunnen we daar de nodige 

afspraken over maken! 

Deze nascholing richt zich tot alle leraren: zowel leraren met beperkte computerkennis als ict-coördinatoren 

krijgen de kans om met dit pakket op een eenvoudige manier degelijke websites aan te maken. 

Logistieke beperking: deze nascholing kan enkel plaats grijpen in de ICT-lokalen van de Lerarenopleiding 

te Vorselaar omwille van de installatiefaciliteiten. 


SPECIFIEK VOOR 

KLEUTERSCHOOLTEAMS 

Thema 10 

Omgaan met kleuters met sociaal-emotionele problemen 

De bedoeling is kleuters met een laag welbevinden leren observeren en screenen en op een planmatige 

manier deze screening bespreken, zodat deze kan leiden tot het nemen van effectieve interventies. 

Na een inleidende sessie is het mogelijk te werken met concrete casussen van het team. Om een echte 

sprong met het team vooruit te maken. 

Nascholer: Betty Palmans, therapeut en lector KHKempen - campus Vorselaar 

Thema 11 

Omgaan met moeilijk gedrag van onze kleuters 

De bedoeling is het lerarenteam te ondersteunen in de aanpak en begeleiding van kleuters met ‘moeilijk 

gedrag’. In het kader van het decreet ‘gelijke kansen’ is het belangrijk om kleutergedrag te begrijpen vanuit 

diverse contexten: de thuiscontext (bijv. kansarmoede), de schoolcontext (bijv.grote klasgroep) … zodat 

de ongelijke kansen waarmee een kind in de school arriveert niet leiden tot nog meer ongelijke uitkomsten. 

Ook het reflecteren over eigen opvattingen en visies, over de eigen manier van interageren met het kind 

krijgt hier een plek. 

Ook in dit nascholingsproject is het mogelijk te werken met concrete casussen van het team 

Nascholer: Betty Palmans, therapeut en lector KHKempen, campus Vorselaar 

Thema 12 

Werken met ontdekdozen binnen zelfstandig leren 

Werken met ontdekdozen of ontdektafels, het is een werkvorm waarbij kleuters eerst ruime kansen moeten 

krijgen om te experimenteren met allerhande materialen. 

Later worden de materialen uitgebreid met onderzoeksgerichte activiteiten aan de hand van werkkaarten. 

Werken met ontdekdozen is zeer geschikt om aan de enthousiaste, nieuwsgierige en onderzoekende houding 

van jonge kinderen tegemoet te komen. 

In deze nascholing gaan we dieper in op de mogelijke inhouden en thema’s van ontdekdozen binnen zelfstandig 

spelen. 

Het wordt allemaal zeer praktisch met concreet materiaal op niveau van de verschillende leeftijdsgroepen 

en met de mogelijkheid tot uitwisselen van ideeën. 

Het kleuterschoolteam krijgt een aantal concrete bronnenfiches om van start te gaan of om hun repertorium 

uit te breiden. 

Deze nascholing vraagt optimaal de inzet van een studiedag en een follow-up sessie. 

Nascholer: Ann De Busser, praktijklector KHKempen - campus Vorselaar met ervaring in het begeleiden van 

kleuterleid(st)ers en schoolteams 


55

Thema 13 

Werken met het klasboek bij het ontwikkelingsplan (schrijfversie) 

Een klasboek zou een belangrijk en boeiend hulpmiddel moeten zijn om na te denken over je eigen klaspraktijk. 

Het is een instrument dat zeer nuttig is voor de leid(st)er om planmatig te werk te gaan met 

kleuters. 

In deze nascholing gaan we aan de hand van het Klasboek bij het OWP uitgegeven bij het VVKBaO op zoek 

naar een zinvolle inhoud van je eigen klasboek. 

Je leert de verschillende mogelijkheden kennen vanuit concreet uitgeschreven voorbeelden om zo prioriteiten 

te leggen en keuzes te maken, zodat je stap voor stap op weg kan met de implementatie van de 

gekozen planningsbladen. 

Er is voldoende kans tot uitwisselen van ervaringen. 

Ook deze nascholing vraagt optimaal de inzet van een studiedag en een follow-up sessie. 

Nascholer: Ann De Busser, praktijklector KHKempen - campus Vorselaar met ervaring in het begeleiden van 

kleuterleid(st)ers en schoolteams 


SPECIFIEK VOOR KLEUTER- OF LAGERE 

SCHOOLTEAMS OF VOOR BEIDE SAMEN 

Thema 14 

Kinderen en echtscheiding : 

We gaan dieper in op de rol die we als leraar kunnen hebben in het proces van het kind dat met (echt)scheiding 

te maken krijgt. 

Scheiden doet wel degelijk pijn, niet eventjes maar langdurig, en alle gezinsleden zullen het er moeilijk mee 

hebben. Kinderen begrijpen de veranderingen in hun leven vaak niet en vragen zich angstig af wat er met 

hen gaat gebeuren. En al zijn ouders zich er vaak niet van bewust, kinderen piekeren ook over het welzijn 

van hun ouders, die nu zo boos en verdrietig lijken. 

Enerzijds gaan we in op het aanreiken van taal aan ouders die ontschuldigend werkt, want alle ouders 

voelen zich schuldig en onzeker. 

Als wij het kunnen opbrengen om ons niet veroordelend op te stellen naar de ouders, dan scheelt dit, ook 

in het contact met het kind. 

Anderzijds gaan we op zoek naar hulpbronnen voor de kinderen. Welke hulpbronnen zijn aanwezig en welke 

handvaten kunnen wij aanreiken die het kind sterker maken. 

Hoe kunnen we het kind steunen in het ‘mogen loyaal zijn’ aan beide ouders 

Nascholer: Lies Ledegen, kindertherapeut 

Thema 15 

Hoe rouwen kinderen 

Kinderen worden soms geconfronteerd met de dood van een dierbaar persoon. 

We gaan op zoek naar welke handvaten we als leraren kunnen aanreiken in dit proces. 

We bekijken welke rouwtaken er zijn en hoe we ondersteunend kunnen werken. 

Hoe kunnen wij als leraren nabij zijn in rouw en verdriet 

Welke concrete materialen: prentenboeken, klei, verf, verhalen, symbolen, … kunnen ons hierbij helpen 


Thema 16 

Leren communiceren met een kind in emotionele pijn: een training 

Signaalgedrag is dat gedrag dat duidelijk maakt dat een kind vastloopt. 

Wat kunnen we doen met dit signaalgedrag van een kind 

In de training gaan we praktijkgericht aan de slag en leren we een aantal communicatietechnieken die makkelijk 

hanteerbaar zijn in je contact met kinderen. 

Ze zijn erop gericht om de achterliggende gevoelens en reacties van het kind beter te begrijpen en tegelijk 

het gedrag te begrenzen waar nodig. 

De technieken komen uit de kindertherapeutische communicatie zoals die gebruikt worden in de Integratieve 

Kindertherapie. 

We reiken ook een kader aan waarmee het duidelijk kan worden waarom een kind in pijn , soms niet de pijn 

naar buiten kan brengen, maar wel een ander vaak ‘afwerend’ gedrag stelt om de pijn niet te voelen. 



57

Thema 17 

Optimaal omgaan met ouders: een sleutelfunctie 

Ouders worden meer en meer als partners gezien. Een goede communicatie met de ouders ondersteunt dit 

partnerschap. 

Wat kunnen wij doen om onze communicatie met ouders te optimaliseren 

Deze cursus is bedoeld om bestaande gewoontes te verrijken met nieuwe standpunten. 

Nascholer: Betty Palmans, therapeut en lector KHKempen - campus Vorselaar 

Thema 18 

Werken met energizers 

Onder de noemer “energizers” vallen diverse soorten oefeningen die positief inwerken op de groepssfeer 

en het klasklimaat. 

En toch is een energizer meer dan zo maar een spelletje in de klas. Tijdens het spel trainen we leer- en 

leefvaardigheden. De leerlingen nemen beslissingen, leren creatief denken en denken na hoe ze kunnen 

omgaan met gevoelens. 

Uit de lespraktijk horen we dat de kinderen deze actieve aanpak sterk op prijs stellen. Iedereen doet mee, 

elk spel is anders, er wordt veel gelachen,… Leraren merken op dat de onderlinge wrijvingen in de klas heel 

vaak opgaan in het spel. Zo win je de tijd die je investeerde in de energizer ruimschoots terug. 

En geloof het, bepaalde teams starten hun personeelsvergadering met een energizer. 

Nascholers: Koen Mattheeuws of Johan Van de Walle, agogen met klaservaring 

Thema 19 

Belonen en straffen: een workshop 

Moeten we een straf geven Hoe gaan we daarbij te werk Hoe brengen we éénduidigheid Welke effecten 

verwachten we 

Zijn er binnen ons schoolteam afspraken te maken rond belonen en straffen 

In deze workshop vertrekken we van de praktijk. Daaruit distilleren we richtlijnen en aandachtspunten in 

verband met straffen en belonen. We staan uiteraard ook stil bij de eigen houding bij het belonen en straffen. 

Verder zoeken we naar onze eigen kracht en troeven bij het lesgeven. 

De workshop is interactief opgebouwd en vraagt dus een inbreng van alle teamleden. 



Thema 20 

Een positief zelfbeeld en sociale competentie bij leerlingen stimuleren – 

het GOK-beleid ondersteunen 

Vele scholen stellen zich de vraag hoe ze de sociale competentie en het positief zelfbeeld bij hun leerlingen 

kunnen vergroten. Dit is namelijk een doelstelling uit het decreet op het Gelijke Onderwijskansenbeleid. 

In onze gesprekken met leerkrachten, directies, zorgleerkrachten en GOK-verantwoordelijken ervaren we 

een grote nood aan visie en materiaal om deze doelstelling in concrete activiteiten om te zetten. De Sleutel 

werkt al meer dan tien jaar met sociale vaardigheidstraining in het basisonderwijs. We ontwikkelen handleidingen 

voor leerkrachten, didactisch materiaal voor leerlingen. We organiseren trainingen en vormingen 

voor leerkrachten. 

Vanuit deze ervaring stelden we een workshop samen waarin we dieper ingaan op begrippen en doelstellingen 

die in de analyse en bevraging rond het thema socio-emotionele ontwikkeling aan bod komen. En dit 

op het niveau van de leerling, leerkracht en school. 

Tijdens de workshop, die vooral gericht is op het beleid van de school, maken we linken met de methodes 

`Het gat in de haag' en `Contactsleutels'. 


Thema 21 

Hoe krijg ik het gezegd Communicatie- en relatievaardigheden 

De methode Contactsleutels biedt de leerkracht een uitgebreide handleiding met een waaier aan oefeningen 

om de verschillende sociale vaardigheden te trainen. De vierde lifeskill van deze methode is ‘communicatieen 

relatievaardigheden’. Om de activiteiten in de klas beter te kunnen begeleiden, is het belangrijk inzicht 

te verkrijgen in hoe communicatie verloopt. De activiteiten van Contactsleutels zijn gericht op luisteren, 

communiceren, onderhandelen en assertief zijn. Tijdens de workshop zetten we je op de stoel van de leerling. 

Dit betekent dat je aan de lijve ondervindt waar je eigen mogelijkheden en moeilijkheden liggen bij 

deze vaardigheid. Maar deze werkvorm levert wel een dubbele winst op: 

- Je kan de lessen van sociale vaardigheden op een betere manier geven en onderbouwen. 

- Je kent je eigen positie in je communicatie met collega's, ouders, leerlingen en directie beter. 

We vertrekken vanuit een les Contactsleutels over communicatie (deel 4 nieuwe vaardigheden). Vanuit deze 

activiteiten verduidelijken we de communicatie-axioma's. Dit aan de hand van verwerkingsvragen en theorie. 


Thema 22 

Sociale vaardigheden concreet aanpakken - Het gat in de haag en Contactsleutels 

Contactsleutels zijn lessen die u aan kinderen in alle klassen van de kleuter- en lagere school kunt geven. Ze 

hebben een dubbele impact. Eén: de kinderen leren sociale en persoonlijke vaardigheden aan, oefenen ze in 

en passen ze toe. Twee: u leert samen met de kinderen dat het veilige klimaat in de klas iets is dat u kunt 

beïnvloeden. De activiteiten kunt u plannen en inroosteren zoals u zelf wil. Maar het beste resultaat krijgt u 

met een doelgerichte aanpak waar heel de school aan werkt. De leefvaardigheden, waar Contactsleutels het 

over heeft, zetten we op een gestructureerde en goed onderbouwde manier om in leuke activiteiten voor 

kleuter- en lagere school. Een duidelijke invulling van vakoverstijgende èn vakeigen (o.a. wereldoriëntatie) 

eindtermen. Het pakket voor de kleuters en eerste graad bestaat uit de verhalenbundel ‘Het gat in de haag’ 

en een lesmap met uitgewerkte activiteiten. Voor de 2 de en 3 de graad van het lager onderwijs bestaat het pakket 

uit een begeleidersmap voor de leerkracht en een kleurrijk werken themaboekje voor de leerlingen. 

Tijdens de studiedag geven we een algemene inleiding over het pakket ‘Het gat in de haag’ en ‘Contactsleutels’. 

We gaan dieper in op de componenten van de lifeskills. We illustreren dit uitgebreid met voorbeelden 

uit de klaspraktijk en stellen de verschillende werkvormen op een interactieve manier voor. Samen met de 

trainer gaat het team na wat er binnen de school reeds gebeurt rond sociale vaardigheden. We sluiten af 

met het voorstellen van het materiaal van de methode. 



59

Thema 23 

Ouders betrekken bij sociale vaardigheden 

Een goede leerkracht wil onderwijzen. Dit houdt in dat hij of zij gevoelig is voor de sociale competentie van 

de leerlingen. Scholen schaffen zich pakketten aan die deze sociale vaardigheden trainen en oefenen. Tussendoor 

zal de leerkracht via een persoonlijk gesprek, een luisterend oor, een schouderklopje of een kwinkslag 

zijn leerlingen ondersteunen. Zo'n momenten bewijzen een grote betrokkenheid van de leerkrachten 

naar hun leerlingen. Maar opvoeding gebeurt in eerste instantie buiten de school. Het gezin speelt voor de 

kinderen de belangrijkste rol in het aanleren van persoonlijke en sociale vaardigheden. 

Onderzoek wijst uit dat het betrekken van ouders bij het aanleren van sociale vaardigheden een versterkend 

effect heeft op het leerproces. De pakketten ‘Het gat in de haag’ en ‘Contactsleutels’ bieden concrete 

mogelijkheden om met ouders samen te werken. In deze workshop bekijken we verschillende mogelijkheden 

door: 

- thuiswerk, opdrachten waarvoor de leerlingen ‘bij iemand thuis’ te rade gaan. 

- de verhalen uit het leesboek ook thuis te laten voorlezen en kort te bespreken. 

- actieve medewerking in projecten en activiteiten. 

- vijf workshops voor ouders. 

Tijdens de workshop gaan we uit van de uitdagingen die een ouderavond biedt, maar ook van de belemmeringen. 

Hoe kan ik een boeiende avond inrichten zonder dat dit bedreigend hoeft te zijn voor mezelf of 

de ouders Wie kan mij daarbij ondersteunen 

We reiken concrete tips en scenario's aan om een workshop te organiseren. Of ouders op een andere manier 

te betrekken. Zoals steeds vertrekken we van de ervaringen van de deelnemers. 


Thema 24 

Hoe opbouwend inspelen op moeilijk en agressief gedrag 

Geen school ontsnapt eraan. Vroeg of laat krijgt ze te maken met agressief gedrag. Dit gaat van vernederende 

opmerkingen, eisend gedrag, spullen kapotmaken of een vechtpartij. Hier weerbaar op reageren, 

veronderstelt het vaardig hanteren van verschillende reactiestrategieën én het beheersen van je eigen 

angst, onmacht en kwaadheid. 

Beide aspecten krijgen aandacht in dit programma. Er worden instrumenten aangeboden, die je kunnen 

helpen helderder te kijken nààr en efficiënter te handelen bij agressief leerlingengedrag. 

We staan ook stil bij de vraag hoe je als collega’s elkaar reëel kunt ondersteunen. Dit programma helpt 

om positieve ervaringen op te doen en om eventuele ervaringen van falen om te zetten in constructieve 

leerervaringen. 

Ook dit is een bijzonder interactieve cursus die vertrekt vanuit de praktijk van het schoolteam. 

Nascholer: Hilde Leonard, communicatiedeskundige 


Thema 25 

Hoe kinderen helpen opkomen voor zichzelf 

Weerbaarheid is een belangrijke sociale vaardigheid. Van kinderen wordt verwacht dat ze in heel diverse 

situaties hun mannetje of vrouwtje kunnen staan… maar in de praktijk zien we dat dit voor velen van hen 

een behoorlijk moeilijke klus is. In deze cursus staan we stil bij de mogelijkheden die je hebt om de weerbaarheid 

van leerlingen een duwtje in de rug te geven. Alledaagse interacties tussen leraren en leerlingen 

en de algemene organisatie van het schoolleven bieden immers heel wat gelegenheden om weerbaarheid 

op een haast terloopse manier te bevorderen. 

We gaan de basisvoorwaarden voor weerbaarheid na en trainen een aantal nieuwe ondersteunende vaardigheden 

aan de hand van oefeningen en rollenspel. 

We verhogen je probleemoplossend denken: hoe kan je leerlingen stap voor stap leren moeilijke situaties 

te hanteren Hoe leer je ze bedreigende situaties correct inschatten, hun eigen emoties onder controle 

houden en een efficiënte reactiestrategie kiezen zonder agressief te worden 

We maken er een interactieve cursus van uitgaande van de praktijk van het schoolteam. 


Thema 26 

Wereldoriëntatie. Hoe ver staan we 

Je wil met je schoolteam nagaan hoe ver men staat met de implementatie van het leerplan en hoe er verder 

kan gewerkt worden aan een kwaliteitsvolle W.O.. 

Dit kan betekenen dat men zich wil verdiepen in het thematisch werken in W.O., wil weten in welke 

mate er gericht gewerkt wordt aan het bereiken van de leerplandoelen of hoe men overlappingen en hiaten 

opspoort. Het is ook mogelijk dat men een bepaalde bestaansdimensie onder de loep neemt. Een andere 

zinvolle invalshoek is zich te buigen over de werkvormen die men gebruikt tijdens de W.O.-activiteiten, 

differentiatie, leren leren. … 

Met deze nascholing willen we zo dicht mogelijk aansluiten bij de vragen van het lerarenteam en de schoolleiding, 

maar vooral ook bemoedigen vanuit de reeds bereikte sterktepunten. 

Nascholer: Greet Cuyt, lector wereldoriëntatie KHKempen - campus Vorselaar 

Thema 27 

Zingen met Jan Coeck 

Jan, zeer gewaardeerd muziekdidacticus door de leraren, neemt jouw schoolteam mee op sleeptouw tijdens 

een studiedag. Al zingend doe je tegelijk onrechtstreeks aan de beste teambuilding. 

Sinds de invoering van het leerplan ‘muzische vorming’ is bovendien voor het deelleerplan ‘muzikale opvoeding’ 

in de basisschool de vraag naar nieuw didactisch materiaal groter geworden. 

Leraren zijn op zoek naar leuke liedjes, interessant luistermateriaal in de verschillende muziekgenres en 

ook grafisch of visueel materiaal ter ondersteuning van muziek is meer dan welkom. 

Jan stelt nieuw gecomponeerde liederen voor, bespreekt luisterfragmenten in functie van het doelpubliek 

en geeft didactische toelichting en tips voor allerlei toepassingen in de les. 

Nascholer: Jan Coeck, docent aan het Lemmensinstituut 


61

Thema 28 

Drama, een wereld van expressie 

een kennismaking 

We spreken zo veel over persoonsontwikkeling, positief zelfbeeld van kinderen, integratie in de groep, … 

We formuleren het in beleidsdoelen allerhande. Maar zoals een bloem onvergelijkbaar anders is dan de foto 

van die bloem, is het écht kansen bieden voor die mooie woorden het honderdvoud waard. Dramatische 

expressie is zo één van de koninklijke wegen die je kinderen niet kan onthouden. 

Kies je voor Roel, onze docent Nederlandse expressie, dan kies je even goed voor een doe-dag, verkennend, 

leuk en tegelijk toch veilig. Ervaring met drama is niet vereist. 

Bovendien licht hij met behulp van een beoordelingsschema de oefeningen door om ze daarna te koppelen 

aan de doelen van het leerplan. 

Een bundel met achtergronden en bedenkingen is beschikbaar. 

Kies je voor Tanja, onze docent muzische vorming, dan vertrekt het team met twee kant en klare dramalessen. 

Op basis daarvan laat ze de leraren ontdekken hoe ze hun eigen verbeelding kunnen omzetten in 

spelopdrachten. Ze laat ook hun inspiratie bij thema’s en kinderboeken gebruiken om zelf opwarmingen en 

dramalessen te verzinnen. 

Bij hebben: kinderboeken of thema’s waar regelmatig mee gewerkt wordt. 

Noteer dat Tanja zich ook richt tot kleuterschoolteams. 

Nascholers: of Roel Duys, lector Nederlandse expressie aan de KHKempen, campus Vorselaar 

of Tanja Draulans, dramadocent, regisseur en lector muzische vorming aan de KHkempen, campus Vorselaar 


SPECIFIEK GERICHT OP 

HET ONTWIKKELINGSPROCES 

VAN HET TEAM 

Thema 29 

De communicatie in ons team 

Communicatie is een levensader voor een goede schoolwerking. 

Op school moeten we op elkaar kunnen rekenen : de directeur, de collega’s, de leerlingen. Het kan zeer 

de moeite zijn om de communicatieve en relationele inzichten en vaardigheden van de teamleden aan te 

scherpen. Vooral ook door praktische oefeningen. 

Een programma op maat van het team wordt in overleg samengesteld. 

Nascholer: Betty Palmans, therapeut lector KHKempen - campus Vorselaar 

Thema 30 

Stilstaan bij het team 

Om de doelen te verwezenlijken die de hedendaagse school zich stelt is het noodzakelijk dat de leden van 

het team kunnen overleggen en samenwerken. 

Het is dan ook zinvol om op zoek te gaan naar de krachten die in het team aanwezig zijn en deze te bundelen 

in de evolutie naar een meer kwaliteitsvolle school. 

Deze procesgerichte begeleiding kan bestaan uit personeelsvergaderingen en coachingsgesprekken. De 

nascholing gebeurt op maat van de school in overleg met de school 

Nascholer: Karel Binon, nationaal coördinator van de opleiding voor beginnende directeuren in het katholiek 

onderwijs en lector KHKempen - campus Vorselaar 


63

Thema 31 

Begeleiding van de zorgcoördinator (en het zorgteam) 

De zorgcoördinator is ondertussen ingeburgerd in het basisonderwijs. Zijn opdracht situeert zich op drie 

vlakken: de zorg voor individuele leerlingen, coach zijn voor collega’s en stimulator van het veranderingsproces 

naar een meer zorgzame school. Veranderen verloopt niet altijd van een leien dakje. Deze nascholing 

wil de zorgcoördinator (en/of de directie en/of het zorgteam) ondersteunen in deze laatste opdracht. 

We gaan op zoek naar elementen in de school die de veranderingsprocessen stimuleren en/of belemmeren 

en op welke wijze men daar best kan mee omgaan. 

Deze procesgerichte begeleiding gebeurt in afspraak op maat van de school. 

Nascholer: Karel Binon, nationaal coördinator van de opleiding voor beginnende directeuren in het katholiek 

onderwijs en lector KHKempen - campus Vorselaar 

Thema 32 

Leraren tussen draaglast en draagkracht 

Scholen zijn bezig met vernieuwingen of komen maar niet toe om de vonk in het team te krijgen. 

De directeur tracht met zijn team veranderingen aan te brengen via beleids- en actieplannen. Verschillende 

snelheden worden binnen het team tot stand gebracht, voorlopers en leraren die nauwelijks nog kunnen 

of willen volgen. 

Deze nascholing dient om de juiste dynamiek te vinden in de groep zodat iedereen gelukkig bezig is met de 

job. Rekening houden met ieders mogelijkheden kan het begin zijn van een schoolteam dat uit eigen kracht 

parels van school-leven tot stand brengt. 

Een interactieve cursus die vertrekt vanuit de praktijk van het schoolteam. 



WEGWIJS 

De campus Vorselaar ligt nabij de Markt te Vorselaar. Men bereikt Vorselaar via de E313 (Antwerpen- 

Hasselt - uitrit Herentals-west/Grobbendonk - nr. 20), richting Grobbendonk centrum, daarna richting 

Vorselaar volgen. Het centrum van Vorselaar is blauwe zone. Er is gelegenheid tot gratis parkeren op de 

gemeentelijke parking in de Nieuwstraat (zijkant van de Markt). Parkeren zonder schijf kan in de Dijkbaan, 

de Merellaan, de Fazantenlaan en de Veldstraat. 

UTRECHT 

TILBURG 

HOOGSTRATEN 

EINDHOVEN 

E 19 

TURNHOUT 

E 34 

ANTWERPEN 

HERENTALS 

LIER 

VORSELAAR 

GEEL 

E 313 

MECHELEN 

BRUSSEL 

AARSCHOT 

DIEST 

HASSELT 

= parkeermogelijkheden 

65

NASCHOLING - Docweb - Katholieke Hogeschool Kempen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?