Inhoud aflevering: Schimmels en insecten - Amazon S3
Inhoud aflevering: Schimmels en insecten - Amazon S3
Inhoud aflevering: Schimmels en insecten - Amazon S3
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
19<br />
ook het vochtgehalte van het materiaal afnem<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
activiteit van de schimmel vertrag<strong>en</strong>.<br />
Kortom, om tot ontwikkeling te kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> te groei<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> schimmelspor<strong>en</strong> behoefte aan:<br />
▹▹<br />
e<strong>en</strong> voedingsbodem;<br />
▹▹<br />
zuurstof;<br />
▹▹<br />
temperatuur van minimum 4 tot maximum 40°C;<br />
▹▹<br />
veel vocht (e<strong>en</strong> RV tuss<strong>en</strong> 70 – 100%).<br />
Schimmel bestrijd<strong>en</strong><br />
Net zoals bij de geïntegreerde aanpak van besmetting<br />
door insect<strong>en</strong>, moet schimmelprev<strong>en</strong>tie <strong>en</strong> -bestrijding<br />
deel uitmak<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> integraal <strong>en</strong> geïntegreerd plan.<br />
Geïntegreerd omdat het verbond<strong>en</strong> is met diverse aspect<strong>en</strong><br />
van het museum-, archief- of bibliotheekbedrijf<br />
<strong>en</strong> omdat iedere medewerker mee verantwoordelijkheid<br />
draagt. Er zijn vijf stapp<strong>en</strong> in de voorkoming, beheersing<br />
<strong>en</strong> bestrijding van schimmel:<br />
1. Zorg voor goede klimaatomstandighed<strong>en</strong><br />
▹▹<br />
Tracht de RV b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> 65 % te houd<strong>en</strong>.<br />
▹▹<br />
Hou de omgeving zuiver <strong>en</strong> stofvrij.<br />
▹▹<br />
Vermijd dat er microklimat<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> ontstaan, bijvoorbeeld<br />
in bergruimt<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> koude buit<strong>en</strong>muur<br />
of bij vochtbronn<strong>en</strong>.<br />
▹▹<br />
Zorg voor voldo<strong>en</strong>de v<strong>en</strong>tilatie in de ruimte.<br />
20<br />
Disclaimer<br />
Schade door schimmel<br />
Object<strong>en</strong> waarop schimmel tot ontwikkeling is gekom<strong>en</strong>,<br />
kunn<strong>en</strong> ernstig <strong>en</strong> onomkeerbaar beschadigd word<strong>en</strong>.<br />
Cellulosehoud<strong>en</strong>d materiaal, in het bijzonder papier,<br />
<strong>en</strong> proteïnerijke grondstof, zoals perkam<strong>en</strong>t, lop<strong>en</strong><br />
het meest gevaar. Ze zijn sterk hygroscopisch <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
door micro-organism<strong>en</strong> helemaal verteerd word<strong>en</strong> (19).<br />
De schimmeldrad<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> object contaminer<strong>en</strong> tot<br />
op cellulair niveau, <strong>en</strong> scheid<strong>en</strong> zuur <strong>en</strong> kleurstof (20) af.<br />
Aangezi<strong>en</strong> papier <strong>en</strong> perkam<strong>en</strong>t meestal als informatiedragers<br />
zijn gebruikt, kan deze informatie sterk verstoord<br />
word<strong>en</strong> of definitief verlor<strong>en</strong> gaan. <strong>Schimmels</strong> injecter<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>zym<strong>en</strong> in hun voedselbron, die het materiaal help<strong>en</strong> afbrek<strong>en</strong><br />
om als voedingsstof te di<strong>en</strong><strong>en</strong>. Zwamvlokk<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
tekst <strong>en</strong> beeld onleesbaar mak<strong>en</strong>.<br />
<strong>Schimmels</strong> of zwamm<strong>en</strong> (fungi) kunn<strong>en</strong> ook lignine<br />
verter<strong>en</strong>, waardoor hout (cellulose <strong>en</strong> lignine) wordt<br />
afgebrok<strong>en</strong>.<br />
Alle mogelijke organische material<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> gevaar op<br />
schimmelaantasting. Bij textiel ontstaan vlekk<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkleuring<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> word<strong>en</strong> de vezels verzwakt. Op docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>,<br />
pr<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> boek<strong>en</strong> kan schimmel de vorm aannem<strong>en</strong><br />
van vlekjes, e<strong>en</strong> variëteit van foxing (21). Leder (22)<br />
<strong>en</strong> ander collage<strong>en</strong>- <strong>en</strong> keratinemateriaal (pluim<strong>en</strong>, opgezette<br />
dier<strong>en</strong>) is ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s zeer schimmelgevoelig; de micro-organism<strong>en</strong><br />
voed<strong>en</strong> zich vooral met de vetstoff<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
het oppervlaktevuil. Bij fotografische collecties (23) is het<br />
voornamelijk de gelatinelaag die als voedingsbodem di<strong>en</strong>t<br />
voor schimmel, bij de geschikte klimaatomstandighed<strong>en</strong>.<br />
Alle material<strong>en</strong> die vervuild <strong>en</strong> bestoft zijn, lop<strong>en</strong> gevaar.<br />
Stof is hygroscopisch <strong>en</strong> houdt vocht vast. Daardoor ziet<br />
m<strong>en</strong> zelfs schimmelontwikkeling op anorganische material<strong>en</strong>,<br />
die met e<strong>en</strong> laagje stof of vuil bedekt zijn.<br />
2. Vermijd besmettingsbronn<strong>en</strong>.<br />
Slecht onderhoud<strong>en</strong> luchtbevochtigers of verwarmings-,<br />
v<strong>en</strong>tilatie- <strong>en</strong> airconditioning (HVAC) installaties zijn<br />
vaak de oorzaak van e<strong>en</strong> verspreide schimmelaantasting,<br />
meestal in archief- of bibliotheekbewaarplaats<strong>en</strong>,<br />
waar e<strong>en</strong> hoeveelheid van de meest schimmelgevoelige<br />
material<strong>en</strong> is opgeslag<strong>en</strong>. Op de boek<strong>en</strong>rugg<strong>en</strong> (24) (papier<br />
of leder <strong>en</strong> lijm) <strong>en</strong> aan de binn<strong>en</strong>zijde op de dek<strong>en</strong><br />
schutblad<strong>en</strong> zijn meestal de eerste spor<strong>en</strong> te zi<strong>en</strong>.<br />
Ook wanneer de blaasroosters van de installatie vervuild<br />
zijn, mag u ervan uitgaan dat het algem<strong>en</strong>e nazicht <strong>en</strong><br />
de vervanging van de filters aanzi<strong>en</strong>lijk over tijd zijn <strong>en</strong><br />
schimmelgevaar reëel is. E<strong>en</strong> degelijk onderhoudscontract<br />
is cruciaal voor schimmelprev<strong>en</strong>tie. Bij vermoed<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> verhoogde schimmelspor<strong>en</strong>conc<strong>en</strong>tratie, kan<br />
u luchtmonsters lat<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> om de kolonievorm<strong>en</strong>de<br />
e<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> van spor<strong>en</strong> in de lucht te bepal<strong>en</strong> (kiemgetalmeting).<br />
Wanneer de conc<strong>en</strong>traties hoog zijn, kan het<br />
wijz<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> reële kans op schimmelontwikkeling bij<br />
ongunstige klimaatomstandighed<strong>en</strong>, <strong>en</strong> op mogelijk gevaar<br />
voor de gezondheid.<br />
E<strong>en</strong> andere infectiebron is besmet boek- , archief- of verpakkingsmateriaal<br />
dat ongecontroleerd <strong>en</strong> onbehandeld<br />
tuss<strong>en</strong> de bestand<strong>en</strong> terechtkomt.<br />
Foto: UA<br />
Foto: Nationaal Archief, Nederland<br />
21<br />
22<br />
23<br />
VerzekerDe Bewaring | <strong>Schimmels</strong> <strong>en</strong> insect<strong>en</strong> | p. 12
Change language