Aan het eind van de schepping verdeelde God de kastelen ... - Op Pad

Tekst & fotografie Erik van de Perre
STANDPLAATS
Een kasteel in
iedere bocht
Aan het eind van de schepping
verdeelde God de kastelen
over de aarde, doch toen hij
over de Dordogne vloog,
scheurde de zak en de
kastelen vlogen bij bosjes
naar beneden. Wij begaven
ons op weg, te voet, per fiets
en met de kajak, en raapten ze
één voor één weer op.
50
7 - 2007

VAREN, FIETSEN EN
WANDELEN IN DE DORDOGNE
7 - 2007 51

In een hoekje bij de kerk slijt
een oud vrouwtje paddestoelen, die ze
's ochtends in het bos heeft geplukt
STANDPLAATSEN
1. Les Eyzies-de-Tayac
Langs de benedenloop van de
Vézère wemelt het van de grotten
en spelonken, daaronder fraaie
druipsteengrotten, troglodieten
(grotwoningen) en natuurlijk ook de
wereldbekende grotten van Lascaux
met hun unieke rotstekeningen.
Reden genoeg voor de UNES-
CO om de vallei van de Vézère tot
wereldcultuurerfgoed uit te roepen.
In het hart ervan ligt het plaatsje
Les Eyzies-de-Tayac, waar we onze
intrek namen in de 'Moulin de la
Beune', een oude watermolen langs
de rivier de Beune, die werd omgebouwd
tot een knus hotelletje met
een fantastisch restaurant, waarvan
het terras uitkijkt op de rivier.
2. Sarlat
De hoofdstad van de Périgord noir
ligt circa 10 km ten noorden van de
Dordogne tussen beboste heuvels.
De fraaie okerkleurige renaissancegevels,
die het uitzicht van het
middeleeuwse Sarlat bepalen,
stammen voornamelijk uit de jaren
na de Honderdjarige Oorlog, waar
de stad zwaar gehavend uitkwam.
In het pand van een zeventiendeeeuws
klooster ligt het 'Hôtel des
Récollets'. Het ligt op een boogscheut
van de stadsmuur langs
een rustige steeg. De kamers zijn
omgebouwde kloostercellen.
Kloosteratmosfeer snuif je ook bij
het ontbijt, dat onder de machtige
gewelven wordt geserveerd.
De Dordogne mag een platgetreden gebied
lijken, er zijn genoeg manieren om
de massa’s te ontlopen. Op Pad deed
dat te voet, op de fiets en vanaf het water.
Maar we beginnen onder de grond.
'Eigenlijk was Jean Maury in de buurt bezig
met onderzoek van prehistorische
grotwoningen. Maar toen de archeoloog
eens goed naar de kalksteenwand keek,
ontdekte hij een beekje, dat uit een
scheur in de rots ontsnapte. Nieuwsgierig
vroeg hij zich af, of er diep in het binnenste
van de berg een onbekende druipsteengrot
verstopt zou kunnen liggen?'
Zo begint gids Elsbet haar verhaal over de
Grotte du Grand Roc, terwijl we door een
uitgehakte tunnel doordringen tot één
van de mooiste druipsteengrotten in de
Dordogne. Wanneer we ruim een half uur
later weer met de ogen tegen het felle daglicht
knipperen, weten we alles over het
ontstaan van deze grotten, over stalactieten
en stalagmieten, over sinter en calciet.
TOCHT DOOR DE HEL
Van de Grotte du Grand Roc lopen we
door naar de Gorge d'Enfer (letterlijk: de
kloof van de hel), waar een gemarkeerd
pad begint, dat door het bos omhoog
voert. Langs het pad sijpelt op verschillende
plaatsen water uit de kalksteenrots.
Verbergt die misschien nog meer
geheimen? Hogerop maakt het bos
plaats voor een uitgestrekte bloemen–
weide, waarin notelaars hun schaduw
werpen. Over twee hongerige wandelaars
bijvoorbeeld, die zich met een fles
Château Pineraie, stokbroden, droge
worst, kaas en olijven in het gras vlijen.
52 7 - 2007

Wanneer de markeringen ons opnieuw
het bos in sturen, belanden we op een
breed stenig pad met diepe voren, die
karren in de loop der eeuwen in de rots
hebben uitgesleten. Een warme wind
waait ons tegemoet terwijl we door de
velden teruglopen naar Les Eyzies. Op
de velden wuift het koren, op de Vézère
wuiven kanoërs. En daar rijpt een plan...
TE WATER
In tegenstelling tot de prehistorische
collega, die met een uitgeholde boomstam
genoegen moest nemen, steken
Biggi en ik bij Montignac liever met een
plastieken kano van wal. Na een lome
start neemt de Vézère geleidelijk vaart
op en verrast daarbij met spectaculaire
uitzichten. Op de vele kastelen bijvoorbeeld,
die langs de oevers als padden-
Place de la Liberté (Salat)
7 - 2007 53

De vallei van de Beyronne ligt er verlaten bij. We
zien een ingevallen kerkje en een vervallen
boerderij. Welkom aan het eind van de wereld
stoelen uit de grond schieten. Onze peddels
zijn nog maar net nat, wanneer de
spitse torens van het château de Losse
opduiken. Een bocht verder kijkt het
kasteel van Belcayre vanaf een hoge rots
over de stroom uit. In St.-Léon-sur-Vézère
slachten we in de schaduw van het
château de Clérans de picknickton,
waarin de kanoverhuurder zowaar ook
een uitstekend flesje rode Bergerac heeft
gestopt.
Stroomafwaarts wordt de het wilder.
Dichte bossen zomen de rivier, die zich
ruisend een weg baant tussen takken die
diep in het water hangen. Langs de oever
staat een blauwe reiger roerloos te visen,
een tweede scheert met gracieuze vleugelslagen
rakelings langs ons heen.
Boven de bomen torenen spectaculaire
kalksteenkliffen uit, waarin riviererosie
en vorst talloze galerijen en terrassen
Dordogne
achterlieten. Vele waren vanaf het stenen
tijdperk tot in de Middeleeuwen bewoond.
La Roque Saint-Christophe, de
bekendste van deze zogenaamde troglodietenwoningen,
was in de Middeleeuwen
een heuse versterkte stad. Met een
gezapig tempo meandert de rivier verder.
Een otter zwemt traag voorbij, in een inham
spelen blauwe libellen verstoppertje.
Langs de oevers ontdekken we nog
meer troglodieten: La Madeleine, de
Laugerie-Basse, stuk voor stuk belang–
rijke hoofdstukken in het lijvig boek van
de prehistorie. Terwijl we onder de brug
van Les Eyzies doorvaren, wenkt een
kerel vanaf de oever. Alleszins zonder
berenvel en zonder knots, maar gewoon
in een zwembroek en sandalen: Francis,
de kanoverhuurder, zou graag zijn boten
terug hebben. Het dikke boek van de
prehistorie gaat met een klap dicht.
KING EDWARD & DE BASTIDES
De volgende dag stappen we over op de
fiets. Tussen het vertrekpunt Les Eyzies
en Cadouin rollen we kilometers lang
tussen uitgestrekte maïsvelden en rijen
notelaars door de Vézèrevallei, later
door heuvels met ruisende bossen, velden
vol strobalen en kleine gehuchten.
Dergelijke pastorale tafereeltjes zullen
ons begeleiden tot Monpazier, zodat we
warempel bijna vergeten dat in deze
streek ooit één van de bloederigste oorlogen
uit de Europese geschiedenis
woedde: de Honderdjarige Oorlog.
Een opvallend relict van die periode zijn
de bastides, versterkte stadjes, die werden
aangelegd volgens een streng geometrisch,
rechthoekig stratenpatroon
rond een centraal marktplein. Via een
massieve stadspoort rijden we Monpazier
binnen, dat in 1284 door de Engelse
koning Edward I gesticht werd en vandaag
als hét schoolvoorbeeld van de
bastides geldt. Door nauwe steegjes met
ruwe kasseien, geflankeerd door dikke
muren met geurige klimrozen bereiken
we het door arcaden ingeraamde marktplein.
Twee straten verder nemen we
onze intrek bij Arjan en Marije Capelle
in "Hotel Edward 1er". In een negentiende-eeuws
kasteeltje met ranke
torens, klimop op de muren en een
heerlijk ouderwets-gezellige kamer met
een groots uitzicht over de heuvels.
PÉRIGORD
De vallei van de Beyronne ligt er verlaten
bij. Vochtige weiden en verwilderde notelaars
schuiven voorbij. Een ingevallen
kerkje en een vervallen boerderij – welkom
aan het einde van de wereld. In Saint-Avit-
Sénieur vlijen we ons tegen een strobaal en
verorberen de bovenste laag brood, worst
en kaas. Dan golven we weer mee met de
heuvels, meewarig nagestaard door koeien
en ezels. Een bult verderop ligt Molières,
nóg een vestingstadje. Molières is het
kleinste van de 18 resterende bastides in
de Périgord. Het dorpsplein met de enige
poort ligt er verlaten bij. Van de burcht
verderop staan enkel nog een paar muren
54 7 - 2007

De feiten
Kruisgang van het klooster
in Cadouin
Het gebied De tochten concentreren
zich op de zogenaamde zwarte
Périgord (in het zuidoosten van
de Dordogne) en de oostelijke uitlopers
van de paarse Périgord.
Gemaakte tochten 2 kajaktochten,
2 fietstochten (1 dagtocht en 1
tweedaagse tocht), 1 wandeling.
Zwaarte/moeilijkheidsgraad
De kajaktochten zijn lang, maar
technisch gemakkelijk (WW I). In
de 2-daagse fietstocht zitten veel
korte, soms venijnige klimmetjes,
voor de dagfietstocht is een MTB
essentieel. De beschreven wandeling
voert over brede bos- en veldwegen.
Zie de gedetailleerde beschrijvingen
op oppad.nl
Navigatie De 2-daagse fietstocht
is zelf uitgezet, de MTB-route gemarkeerd.
De wandeling is volledig
gemarkeerd en bewegwijzerd.
Overnachting Kleine hotelletjes.
Beste tijd De periode van mei tot
oktober is geschikt. Juli en augustus
zijn heet en met name op het
water heerst dan (te) veel drukte.
Voor kanoërs zijn mei en juni
ideaal, dan is de waterstand in de
rivieren ook hoog genoeg. September
en oktober zijn mooi om te
fietsen en te wandelen, maar de
rivieren voeren dan minder water.
Er naar toe We reisden met de
trein naar Brussel, vandaar met de
TGV naar Bordeaux (5,5 uur) en
verder met de regionale trein naar
Les Eyzies (4,5 uur). Terugreis
vanuit Sarlat naar Libourne en
vandaar weer met de TGV.
Verkeersbureau www.dordogneperigord-tourisme.fr
7 - 2007 55

Toen in 1957 een geweldig stuk
uit de wand brak, werden in één
klap 10 huizen weggevaagd.
en een halve toren overeind. Bij Trémolat
steken we de Dordogne over, die ons
tot Limeuil begeleidt. De laatste heuvels,
de laatste worsten, het laatste
daglicht: tijd om terug te keren naar
Les Eyzies. Morgen verkassen we met
de trein – naar Sarlat.
KANOKLASSIEKER
'Zwemt mevrouw snel?' vraagt Gilles.
'Eh, gaat wel, hoezo...?'
'Nou ja, je weet maar nooit met die krokodillen!'
vertelt de kanoverhuurder met
een uitgestreken gezicht.
Het is een zonnige zondag, einde juni. En
dat betekent: veel volk op de Dordogne.
De trip van Carsac naar Beynac is een
klassieker. En dat ligt natuurlijk aan de
vele schitterende kastelen langs de rivier.
Carsac is nog maar net achter ons verdwenen,
wanneer in een bocht het château de
Montfort opduikt, dat als een arendsnest
op een steile rots zit. De aanblik is overweldigend.
Té overweldigend voor twee Fransozen,
die hun kano pardoes in een boom
rammen. De boot gaat door, meegesleurd
door de stroming, de Fransozen blijven
even hangen in de takken en vallen dan als
rijpe vruchten in de rivier. Biggi, in haar
eentje in een ruime driepersoonskano onderweg,
vist hen op. En gooit hen als ongenietbare
vissen bijna terug in het sop, wanneer
ze met hun al te wiebelige konten
haar boot bijna tot zinken brengen.
ROOFVOGELS
Met zweverige hoofden zetten we de
boten weer in de rivier. Een paar onschuldige
stroomversnellinkjes proberen ons
met overdreven geraas te imponeren.
Vissen springen om de haverklap uit het
water en worden zo een makkelijke prooi
voor de visarenden, zwarte wouwen en
valken, die boven onze hoofden cirkelen.
Voor ons ligt het mooiste stuk van de
rivier, met een kasteel in iedere bocht.
We stoppen in La Roque-Gageac, ooit
een belangrijke haven, toen de gabares
(rivierschuiten) nog met hout voor de
productie van wijnvaten, kaas uit de
Auvergne, kastanjes uit Limousin of
kolen uit Argentat stroomafwaarts of
vanuit Bordeaux met zout, stokvis of
specerijen beladen in de andere richting
voeren. Tijd om weer een stukje te peddelen.
De volgende bocht wordt beheerst
door het stoere château de Castelnaud.
Vandaar beloerden de Engelsen in de
Honderdjarige Oorlog de Fransen. Die
zaten wat verderop aan de overkant in de
niet minder indrukwekkende vesting
van Beynac. De zwanen en reigers, die
overal langs de oevers nesten hebben, zal
het allemaal worst wezen. Net als de eendenfamilie,
die op het water dobbert.
Stalactieten in de
Grotte du Grande Roc
@
DOWNLOAD OP OPPAD.NL
een pdf met routebeschrijvingen,
bezienswaardigheden,
overnachtingsadressen,
boeken, kaarten en
andere reisinformatie.
56 7 - 2007

DE DAGTOCHTEN
1
2
3
4
5
6
WANDELEN IN DE GORGE D’ENFER
10 km, 3,5 uur,
hoogteverschil 100 m.
Start in Les Eyzies-de-Tayac. De eerste helft van de lus is
identiek met het verloop van de GR 6. Na de helft van het
parcours volg je de markering van de wandellussen.
TIP: combineer de rondwandeling met een ommetje naar de
Grotte du Grand Roc.
VAREN OP DE VÉZERE
26 km, 6 uur
Montignac - Eyzies-de-Tayac. Langs de kastelen van Losse,
Belcayre en Clérans naar St.-Léon-sur-Vézère. Het tweede deel
van de tocht is landschappelijk gezien mooier, langs de troglodietenvesting
van La Roque-Saint-Christophe, Tursac en de
Abri de La Madeleine. Voor de tocht is geen specifieke paddelervaring
vereist maar een behoorlijke conditie is voor het hele
traject wel aan te raden.
HET LAND VAN DE BASTIDES (ETAPPE 1)
45 km, 4 uur,
hoogteverschil 550m
Les Eyzies-de-Tayac – Le Buisson-de-Cadouin – Cadouin –
St.-Avit-Rivière – Monpazier
HET LAND VAN DE BASTIDES (ETAPPE 2)
50 km. 4,5 uur,
hoogteverschil 350m
Monpazier – St.-Avit-Sénieur– Molières – Trémolat – Limeuil –
Le Bugue – Les Eyzies-de-Tayac
Beide etappes bestaan uit een afwisseling van aangename,
vlakke stukken in de valleien en korte, venijnige klimmen.
Zelf uitgestippelde route, verharde wegen.
PEDDELEN OP DE DORDOGNE
25 km, 5 uur
Vanaf Carsac peddel je langs het Château de Montfort naar
de kanobasis in Vitrac. Vanaf La Roque-Gageac is er tegenverkeer
(toeristenboten)! Vervolgens passeer je de fraai gelegen
kastelen van Castelnaud en Beynac. De tocht eindigt
direct onder de spoorwegbrug, ca. 1,5 km stroomafwaarts
van Beynac. geen specifieke kano-ervaring vereist. Beginnelingen
moeten er wel op letten, niet door de stroming in
de bomen te worden gedreven.
MOUNTAINBIKEN LANGS DE DORDOGNE
40 km, 4 uur,
hoogteverschil 350 m
Vanaf Sarlat eerst op de D46 lichtjes dalend naar Vitrac. Langs
veldwegen en een steil, ruw bospad bereik je Domme (café's,
restaurants, winkels). Er volgt een pittige afdaling naar Cénac.
Verder naar Castelnaud, waar de Dordogne opnieuw overgestoken
wordt. Kort voor Vitrac volgt warempel nog een onvervalste single
trail door het bos.
7 - 2007 57

Al snel hobbelen we over stille veldwegen,
tussen uitgestrekte maïsvelden
en de oever van de rivier.
VAN SARLAT NAAR VITRAC
Gilles Oaurdi had het daags tevoren ook
enthousiast over de MTB-routes in de
Périgord noir. Eén ervan beschrijft een
lus door de Dordogne-vallei. Dat lijkt
ons wel iets. En zo rollen we de volgende
ochtend vanuit Sarlat naar Vitrac. Bij de
brug over de Dordogne pikken we de
markeringen op: een gele driehoek,
geflankeerd door twee dito cirkels. Al
snel hobbelen we over stille veldwegen,
tussen uitgestrekte maïsvelden en de
oever van de rivier. Na een gemene klim
langs een ruw bospad komt Domme in
zicht, dat zoals alle bastides hoog boven
de vallei ligt. Wanneer we door de Porte
des Tours (Torenpoort) het stadje
binnenrijden, slaken we een zucht van
verlichting. Gezucht werd hier in de 14e
eeuw vast ook, maar niet van verlichting:
de tempeliers, die in de torens werden
ingekerkerd, zouden deze nooit meer
levend verlaten.
Een paar biertjes later suizen we via een
tweede stadspoort, de Porte del Bos, de
stad uit en over een steil baantje naar
Cénac, vroeger het haventje van Domme.
In de schaduw van de vertrouwde notelaars
rijden we door de velden naar St.
Julien en over een heerlijk bospad verder
langs de Dordogne, die diep onder ons
als een zilveren lint tussen de bomen
schittert. Tijdens de afdaling naar het
dal van de Céou kunnen we het laten
rollen. Joehoeoe! En dan duikt voor ons
weer die knots van een burcht op: Castelnaud.
In de beroemdste burcht van de
streek is een museum over middeleeuwse
oorlogsvoering ondergebracht. Vanaf de
weg herkennen we de uitgestalde slingerarmen
op de muren: enge tuigen,
waarmee burchtbelegeraars grote keien,
maar ook uitwerpselen, bijenkorven,
kadavers en zelfs... levende gevangenen
over de kasteelmuren zwiepten.
DE VOS OPLOSSING:
DANKZIJ DE AARD VAN ZIJN VACHT KAN DE VOS
ZICH AANPASSEN AAN DE UITDAGINGEN VAN DE
MEEST VERSCHILLENDE LEEFGEBIEDEN.
De vos is op alle continenten thuis. Als
bijna geen ander dier is de vos in staat
om zich aan de meest verschillende
leefomstandigheden op aarde aan te
passen. Hij beschermt zich bijvoorbeeld
tegen de koude met een dichte en
lange wintervacht, die hij bij stijgende
temperaturen in het voorjaar weer inruilt
voor een kortere zomervacht.
Wij mensen daarentegen hebben
helaas geen vacht, die wij zo kunnen
verwisselen. In plaats daarvan bezitten
wij een andere slimme oplossing,
waarmee wij niet alleen bij wisselende
weersomstandigheden, maar ook bij
onze steeds veranderende activiteiten
perfect gekleed zijn: GORE-TEX ®
Performance Shell. Deze materiaalcombinatie
is enerzijds zeer goed ademend
en laat transpiratievocht ontsnappen.
Anderzijds beschermt deze ons perfect
tegen wind, regen en vocht. Zo zijn wij
bij de meest uiteenlopende outdooractiviteiten
optimaal uitgerust, dus ook
– net als de vos – bij tochten door bos
en hei. En dat zonder een ander jack
aan te trekken.
gore-tex.com
58 7 - 2007
© 2007 W. L. Gore & Associates GmbH. GORE-TEX®, GUARANTEED TO KEEP YOU DRY, GORE en beeldmerken zijn handelsmerken van W. L. Gore & Associates
EXPERIENCE MORE ...

Tussen strobalen en nog meer maïsvelden
biken we langs de noordoever van de
Dordogne naar la Roque-Gageac. Een gevaarlijke
plek om te wonen. Aan de voordeur
dreigt de Dordogne voortdurend
met overstromingen, aan de achterdeur
de rotswand. Toen in 1957 een geweldig
stuk uit de wand brak, werden in één klap
tien huizen weggevaagd. Voor fietsers
dreigen weer heel andere gevaren. Op de
terugweg naar Sarlat bots ik in de schemering
bijna op een everzwijnenfamilie,
die vlak voor mijn wiel de baan oversteekt.
De drie biggetjes verdwijnen woest
snuivend in het bos, mama achterna.
®
PRODUCTS
DE GORE-TEX OPLOSSING:
GORE-TEX ®
PERFORMANCE SHELL BIEDT
OPTIMAAL COMFORT BIJ ALLERLEI
OUTDOOR-ACTIVITEITEN.
STYLE:
TORRIDON
• 2-layer GORE-TEX ® Machu fabric
• Fully removable or roll away storm hood
with volume adjuster and wired peak
• Fleece inside adjustable with zippers
(not included)
• Weight: 860gr.
• Zipped internal map pocket
• Shockcord adjusters at hem, waist, collar and hood
Price: 299,95
sprayway.com
7 - 2007 59
for an adventure called life