wandel tot rust in de vergeten bergen van aragón - Op Pad

Op Pad light sierra de Guara
Wandel tot rust
in de vergeten
bergen van Aragón
wandelen
Te mooi om onbekend te blijven, de Sierra
de Guara in het Aragón, Spanje. Een ruig
natuurpark waar je als wandelaar uniek bent.
Tekst en fotografie Niels Kooyman
10
11
10-11 27-01-2011 10:42:55

Veel spectaculairder kun je het
niet krijgen binnen Europa
De televisie tettert door de kille, stenen
ruimte van het hotel. Het bericht wordt
uitgebreid en sensationeel gebracht op de
plaatselijke zender, de dame die het
journaal presenteert gaat er nog net niet
van kwijlen: een beer heeft een man aangevallen.
Natuur is mooi, maar je moet er
niet teveel van krijgen, dat werk. Toch
proef ik ook een vleugje bewondering. In
ieder geval staart de barman gebiologeerd
naar de bewegende beelden terwijl hij een
glas poetst.
ruig en dunbevolkt
‘Ik wist niet dat er hier beren zitten,’ zeg
ik tegen Jules Rutten, mijn gids de
komende dagen in de Sierra de Guara. ‘Is
ook niet het geval,’ antwoordt hij. ‘Verderop,
in de Pyreneeën wel. Het is hier wel
ruig en dunbevolkt, toch is het voor
beren niet het geschikte leefgebied. Nee,
wat betreft roofdieren zul je het moeten
stellen met wat kleinere soorten: wilde
kat, das, steenmarter en genetkat. Of we
ze gaan zien, is een tweede. Ik kan je wel
drie meter roofvogel garanderen, vale gieren
broeden in de rotswanden en zijn elke
dag te zien tijdens hun zoektocht naar
kadavers. Er is hier in Alquézar zelfs een
voerplek aangelegd om het voortbestaan
van de gieren veilig te stellen, nadat bleek
Gympen aan en waden maar. Met
deze waterstand gaat het best.
‘Voelt eigenlijk wel lekker fris.’
De streek was kennelijk niet
altijd zo onbewoond als nu.
dat Europese regelgeving omtrent
destructie van vee geen ruimte meer liet
voor de wat slordige boer.’
nonnenmatras
‘Allemaal matorral, beter bekend onder
het Franse woord maquis,’ laat Jules de
volgende dag tijdens de eerste wandeling
weten, terwijl hij om zich heen gebaart.
‘Vroeger was dit gebied dicht bebost met
Oranje, gevlamde wanden
in het dal van de Rio Vero.
steen- en kermeseik totdat het houtskoolbranden
commercieel een vlucht nam.
Een intensieve begrazing met schapen
hield vervolgens de vegetatie kort. Een
type begroeiing zoals je die veel ziet in de
landen rondom de Middellandse Zee.’
We lopen langs een gevarieerd begroeide
helling met onder ons, zeker honderd meter
lager, een grijsblauw stroompje. Vandaag
en morgen maken we dagwandelingen
vanuit het plaatsje Alquézar, daarna
gaan we verder de Guara in om na vijf dagen
weer terug te keren. ‘In het voorjaar
bloeien hier wilde gladiolen, tulpen, narcissen
en hyacinten. Nu zie je beredruif, lavendel,
muizendoorn, allerlei soorten jeneverbes
en een plant die ze hier
nonnenmatras noemen, een fris groen gespreid
bedje maar met scherpe stekels.’
Ja-ja, tuurlijk. Logische naam. Jules gaat
helemaal los met zijn kennis over het terrein,
ik hobbel al schrijvend achter hem
aan. En probeer ondertussen nog wat om
me heen te kijken want dat liegt er niet
om, het landschap hier.
Spookhotel
Gek toch, dat de Sierra de Guara bij ons
zo onbekend is. Een labyrint van - soms
honderden meters - diepe kloven met
loodrechte, oranje gevlamde wanden.
Turquoise poelen verzamelen er rivierwater.
In een ander dal heeft de natuur na
erosie een immens zandkasteel met ontelbare
torens en nog meer pilaren achtergelaten.
Er zijn delen van het natuurpark
waar nog nooit iemand is geweest, zo onherbergzaam.
Veel spectaculairder kun je
het toch niet krijgen binnen Europa.
Klimmers en liefhebbers van canyoning
weten het gebied wél te vinden, ‘s zomers
zitten de hotels vol. Nu lijkt het wel uitgestorven,
ik was de enige gast vannacht.
Ook Jules heeft het hier vijf jaar geleden
ontdekt en is er gaan wonen. Hij en zijn
vrouw Ela verlieten Nederland nadat ze
verliefd werden op de Guara en het prachtige,
middeleeuwse dorp Alquézar. Ik
denk dat ik ze begin te begrijpen.
Hoofd op hol
Als we even uitrusten na een klimmetje
glijdt een flinke schaduw langs ons heen
over de rotsbodem. ‘Ah, daar zul je de gieren
hebben. Als je even niet beweegt, raken
ze geïnteresseerd.’
Inderdaad cirkelen een tiental vale gieren
boven onze hoofden en Jules ontdekt zelfs
een lammergier. ‘De vale is hier algemeen
te noemen, de lammergier is met maar enkele
broedparen een zeldzaamheid.’
Tijdens de komende dagen zullen de gieren
vanaf een uur of tien, als er thermiek komt,
een steeds terugkerende verschijning blijken.
Het heeft wel iets weg van gestalkt
worden. Vooral in beweging blijven, dus.
Het kasteel waaronder de overige gebouwen
van Alquézar als ware het een gletsjer
liggen gedrapeerd, is tijdens de wandeling
telkens zichtbaar, de plaatsing boven op
De feiten
Het gebied Beschermd natuurpark
Sierra de Guara in de regio Aragón,
gelegen aan de voet van de Pyreneeën.
Dunbevolkte streek met glooiende
bergen waar rivieren spectaculair
diepe kloven hebben uitgesleten.
De tochten Twee dagwandelingen
en een vijfdaagse rondgang
vanuit Alquézar, bij elkaar 100 kilometer
lang.
Zwaarte/moeilijkheidsgraad
Prettige wandelingen met
een gemiddelde zwaarte. De paden
gaan slingerend bergop en hebben
zelden een steile gradiënt. Enkele
rivierdoorwadingen. Zwaarste dag
bevat een stijging van 790 m.
Navigatie Eigen route uitgestippeld
op de kaart.
Beste tijd De lente, vroege zomer
en herfst. Vermijd het hoogseizoen
(te warm). ’s Winters kans
op hoog water in riviertjes.
Overnachten In elke plaats
waar een etappe begint en/of eindigt
zijn pensions of hotels.
Er naar toe Trein of vliegtuig naar
Barcelona. Dan met de bus naar Barbastro
en per taxi naar Alquézar. Afstand
vanaf Utrecht: 1480 km.
Georganiseerd Reisorganisatie
SNP biedt deze wandeling als individuele
reis aan onder de naam
Aragón, Sierra de Guara (reiscode
321130). Zie ook het kader verderop.
Meer feiten www.oppad.nl
een rots is in meerdere opzichten strategisch.
Een Moorse vorst heerste er in de
negende eeuw over de vooral christelijke
bevolking. Jules kent een verhaal over een
plaatselijke schone die door de vorst was
ontboden, de zoveelste in de rij, ‘Het liep
niet goed met haar af. Tijdens het liefdesspel
sneed de vorst het meisje de keel
12 13
12-13 27-01-2011 10:42:55

We lopen door de steegjes van
het nog slapende Alquézar
door en hield als trofee het hoofd buiten
het raam. Voor de burgerij was de maat
vol, in een daad van blinde woede bestormden
de mannen te paard het kasteel.
Zo onbesuisd dat velen in de omringende
kloof terecht kwamen. Nu nog, in
nachten met veel wind kun je paarden
onderin horen hinniken.’
Riviergympen
Dan, na twee dagen verkenning, starten
we met de vijfdaagse tocht. We lopen
door de steegjes van het nog slapende Alquézar.
Vanavond moeten we in Lecina
zijn, vijftien kilometer verderop. Het voelt
meteen een stuk avontuurlijker dan tijdens
de dagwandelingen. Ik heb gymschoenen
bovenop m’n rugzak gebonden,
nodig bij het doorkuisen van rivieren.
Buiten het dorp gaan we richting de Romaanse
brug Villacantal waarmee we de
Río Vero oversteken, daarna wordt het
puur natuur. No planes, no trains, no automobiles.
En geen bruggen. Dik een uur later
roept de doorgaans zo beheerste Jules
ineens: ‘Shit, ik ben de sleutel van de watermolen
vergeten!’
Daarmee hadden we morgen het interieur
van de molen bij Almazorre kunnen bezichtigen.
Jammer, maar geen ramp. Ik zit
eigenlijk meer in over de zonnebrandcrème
die ontbreekt in onze bagage. Niet
handig, in Spanje. Vandaag werkt het
weer mee, het is bewolkt. Met een graadje
of achttien heerlijk wandelweer.
Alquézar.
Stom, stom. Ik had het kunnen weten.
Gisteravond, toen we in Lecina arriveerden,
hielden we stil bij een massieve, duizendjarige
steeneik. ‘Hier mag je een wens
doen’, had Jules gezegd. En toen heb ik
natuurlijk mijn veto uitgesproken over
een teveel aan zonneschijn. En nu, na het
openen van de gordijnen op de hotelkamer,
heb ik daar spijt van. Het regent. Er
viel ook niets te wensen want gisteren was
een perfecte dag! Het doorwaden van de
rivier was een eitje, sterker nog, het was
wel even lekker fris aan de voeten. En dan
dat landschap, fenomenaal. We pikten
zelfs nog een portie cultuur mee in de
vorm van oeroude grotschilderingen.
nog een wens
Later in hotel La Choca schandalig lekker
gegeten, met onder meer vers geplukte
paddenstoelen. Zo bijzonder, een nominatie
voor een Michelin-ster waard. Tja,
als je na dat alles nog ontevreden bent,
dan verdien je het ook om in een regenpak
te moeten lopen.
Er is nog een wens gehoord, zo wordt duidelijk
als we rond het middaguur bij de
watermolen van Almazorre arriveren. Jules
tovert met een grijns de sleutel tevoor-
De etappes
1
2
3
4
5
6
7
8
Alquézar - Asque -
Alquézar, 11 km
Een prettige dagwandeling vanuit
Alquézar door de kloof van de Río
Vero, via het gehucht Asque.
Alquézar - Chimiachas -
Alquézar, 12 km
Dagwandeling naar een prehistorische
schildering in de verborgen
Chimiachas-kloof. Met gladde rotsen
en korte, steile passages.
Alquézar - Pasarelas - Alquézar,
2,8 km
Avondwandeling rondom Alquézar,
door een dicht begroeide kloof
naar het strand aan de Río Vero.
Alquézar - Lecina, 15 km
Start vijfdaagse rondgang, via het
uitzichtpunt Mallata door de Río
Vero naar het dorpje Lecina. Waar
je de rivier doorkruist gaan de
wanden loodrecht omhoog, een
van de mooiste delen van de route.
Lecina - Paúles de Sarsa, 12 km
Door het grootste bos van de Sierra
de Guara, langs de watermolen
van Almazorre.
Paules de Sarsa -
Rodellar, 17,5 km
De pittigste maar misschien ook
wel mooiste dag, langs en door de
Mascún-kloof.
Rodellar - Las Almunias, 11 km
De makkelijkste etappe, wel een
pittige klim bij de start maar het
uitzicht op de kam is prachtig.
Las Almunias - Alquézar, 18,5 km
Slotdag van de rondgang, lang
maar van een makkelijk niveau.
Door de Balced-kloof en langs het
gehucht San Pelegrin en een gierenvoerplaats.
Spanje
14 15
14-15 27-01-2011 10:42:56

De Sierra de Guara met korting
SNP biedt deze 8-daagse individuele wandelreis aan,
waarbij je overnacht in dorpshotels en een herberg en
exact dezelfde routes loopt als beschreven. Op Pad lezers
ontvangen een speciale korting van € 30,- p.p. op
de totale reissom (vanaf € 595,-) mits geboekt voor 1
april. Deze reis (code 321130) kun je boeken voor de periode
1 maart 2009 t/m 15 november 2009 (m.u.v. augustus
i.v.m. hitte). Prijs op basis van tweepersoonskamer.
Op Pad heeft een samenwerkingsverband met SNP. Abonnees van Op
Pad kunnen daardoor profiteren van kortingen. Check daarom altijd
www.snp.nl/oppad.
‘Ah, Holandeses. Si, Johan Croef.’ Nederland
kent geen geheimen voor de man die met zijn
muilezels het pad onderhoudt.
Onder de overhangende rots
Cuevas de Barfaluy vinden we
oude bijenkorven.
Vale gieren hebben niets
met zuivelproducten.
Ook naar de zonnige Sierra de Guara?
Doordat de Sierra omsloten wordt door verschillende bergruggen, die de regenwolken uit
het noorden, oosten en westen tegenhouden, telt dit gebied vele zonuren. In het nationale
park kun je spectaculaire wandelingen maken, ook eenvoudige, zoals de beschreven
tochten. Surf naar www.oppad.nl voor de beschrijvingen van deze tochten en alle informatie
die nodig is om ze te maken. Je kunt deze reis op individuele basis boeken bij reisorganisatie
SNP. Zie het kader op de volgende pagina.
oppad.nl
Download de pdf met praktische informatie
schijn. Hij ziet dat ik verrast ben en doet er
nog een schepje bovenop door van een watermolen
te vertellen die is gebouwd op
een plek in de Guara waar nooit water
stroomt. ‘Niemand weet iets van de historie.’
Afijn, de molen waar we droog kunnen
lunchen vertoont gelukkig wel enige
logica. Bij genoeg water in de rivier werd
graan gemalen, onafhankelijk daarvan
konden in de ruimte ernaast olijven worden
geperst door een rondjes lopende ezel.
Klimmerskloof
Die avond bezichtigen we weer een ander
historisch interieur. De haard van herberg
El Condor in Paúles de Sarsa is zo
groot dat je erin kunt zitten. Deze kamer
gebruikten ze vroeger om er hammen te
roken, het plafond loopt in een punt omhoog
naar het rookkanaal. Het vuur
wordt nu klein gehouden, de herbergier
en zijn vrouw trakteren ons op een
drankje, chorizo en olijven. Wij kunnen
deze warme ontvangst wel gebruiken,
hete chocolademelk had ook gemogen.
De laatste kilometers waren wat temperatuur
betreft nou niet bepaald mediter-
raan. Met een vette Landrover worden we
een stuk bergop gebracht waar we met de
volgende etappe beginnen - dus toch een
automobiel, we smokkelen een beetje.
Het is stralend weer en volgens de berichten
blijft dat de komende dagen. Mijn
wens is over datum. Daar staat tegenover
dat ons nog veel moois wacht. Bij een hogere
temperatuur. We komen door de onbewoonde
gehuchten Bagüeste, Letosa en
Otín. Met onderweg vergeten bossen en
lege velden. En dan de bij klimmers befaamde
Mascún kloof, een natuurwonder
van exceptionele schoonheid. De twee
etappes die daarop volgen mogen dan
minder wereldschokkend zijn, een fijne
en rustige wandeling wordt het zeker. Tot
nu toe zijn we welgeteld twee andere wandelaars
tegen gekomen. Je zou bijna van
ze schrikken. Of zij van mij, met een t-
shirt over mijn hoofd tegen de zon.
Kat wat?
Weer in Alquézar heb ik weinig zin terug
te keren in de hectiek van thuis. Ik stel
mijn vertrek een dag uit en zwerf nog wat
rond in de oostelijke Guara. ’s Avonds
maak ik op een afgelegen plek kamp. Er
is niemand hier, alleen krekels negeren de
stilte. Maar dan zie ik vanuit mijn ooghoek
koplampen door het duister bewegen.
Omdat ik graag ongezien blijf doe ik
mijn verlichting uit. Tegelijkertijd is het
schijnsel ook verdwenen. Hè?! Ik grijp
naar de Maglite zaklamp en zet de omgeving
vol in het licht. Twee ogen lichten
op, er staat een genetkat naar me te kijken!
Een marterachtig nachtdier met een
volle, gestreepte staart. Waarschijnlijk op
de etensgeur afgekomen. Iets bevalt ‘t
diertje echter niet want het vlucht en beweegt
daarbij ogenschijnlijk moeiteloos
door het stenige terrein. Gelukkig is het
‘maar’ een genetkat en haal ik met deze
ontmoeting niet het journaal.
Hier lacht Jules
nog. Even later
blijkt dat hij de
sleutel van een
bezienswaardige
oude watermolen
is vergeten.
16 17
16-17 27-01-2011 10:42:57