HET NATIONALE FIETSNETWERK VAN TSJECHIË - Op Pad

AHOJ
PRAAG
Tekst Rutger van den Hoofdakker
Fotografie Ernst Kremers
HET NATIONALE FIETSNETWERK VAN TSJECHIË
24 1 - 2010
Vorig jaar was het twintig jaar
geleden dat Tsjechië zich los
maakte van het communistische
regime. Sindsdien is het land er
voor fietsers een héél stuk beter
op geworden.

De streek rond Mikulov
heeft het hoogste aantal
zonne-uren van Tsjechië.
Al na een paar dagen ben ik ervan
overtuigd: Tsjechië is een prachtig fietsland
met rustige wegen, veel natuur,
fraaie dorpjes en vele fietsroutes. De Tsjechen
zelf fietsen ook massaal. Iets wat ik
tijdens bezoeken aan andere Oost-Europese
landen niet eerder heb meegemaakt.
Vooral in het weekend zitten de terrassen
vol met fietsers. ‘Dobry den’ (goedendag)
of wat amicaler ‘ahoj’ (hoi) wordt me vele
malen toegeroepen als ik over het gloednieuwe
fietspad langs het Bata-kanaal in
Oost-Moravië trap.
Kofola en knoflooksoep
Fietsen in Tsjechië is pas sinds een jaar of
tien in opkomst. Voor 1989, toen het land
nog deel uitmaakte van het Warschaupact,
haalde misschien een dwaas het in
zijn hoofd om hier een lange fietstocht te
maken. Het verkeer was niet ingesteld op
fietsers. Je kon nergens een fatsoenlijke
fiets kopen. Fietsen importeren uit Amerika
of Taiwan was verboden, dus moest de
bevolking het doen met zwabberfietsen
van Tsjechische makelij. Toch zijn er ook
goede dingen uit de communistische periode
overgebleven. Neem het gebruik om
tijdens de lunch soep te eten. Voor een
euro eet je al een flinke kom knoflooksoep.
Of Kofola, de Tsjechische variant van
Amerikaanse cola. Voor mij is de smaak
even wennen, maar voor de Tsjechen is dit
een goddelijke drank die veel jeugdsentiment
naar boven brengt. Kofola maakt nu
een comeback. Nóg een relict uit het communistische
verleden: terwijl ik door een
dorpje een heuvel op fiets, klinkt er oorverdovende
herrie uit een luidspreker. In
plaats van communistische propaganda
1 - 2010 25

Bij gebrek aan kasteelruïnes
werd in Lednice-Valtice Park een
kasteel in “ruïnestijl” gebouwd.
Het stikt hier
werkelijk van
de kastelen
Op veel plaatsen in Moravië
kun je heerlijke wijnen
proeven.
wordt er reclame gemaakt voor de buurtsuper en een
plaatselijke muzikant. Het oorverdovende lawaai (nee,
geen Philips-kwaliteit) zet me wel aan tot een sprint
om zo snel mogelijk het plaatsje te verlaten.
Werelderfgoed
In Breclav, vlakbij de Oostenrijkse grens, krijg ik gezelschap
van Lukas, een Tsjechische kennis die in het dagelijks
leven leraar geschiedenis en gymnastiek is. Hij
vertelt dat de regio Lednice – Valtice als cultuurlandschap
op de werelderfgoedlijst van Unesco staat. Het
landschap waar we doorheen fietsen is een fraaie mengeling
van veel bos, moeras, meren en bizarre gebouwen
zoals een Turkse minaret. Het aantal kastelen dat
we passeren is talrijk. Het stikt er werkelijk van. Bijzonder
is het grenskasteel bij Lednice. Een gootje naar
het meer toe en stoeptegels op het terras geven aan
waar tot 1919 de grens was tussen Moravië en Oostenrijk.
Volgens Lukas stond het kasteel tijdens het communisme
bijna op instorten. ‘Het regime probeerde de
inwoners uit dit grensgebied te verhuizen naar het binnenland.
Ze investeerden geen enkele roebel in dit gebied
en dus raakten kastelen in verval en raakte het
half verlaten. Maar nu is het enorm aan het verbeteren.’
Wijn- en druivenproeverij
Ook in Valtice staat een prachtig kasteel. Vroeger behoorde
het toe aan de Liechtensteinse koninklijke familie,
maar zij moesten hun biezen pakken toen de
communisten kwamen en ergens anders een staatje
stichten. In de kelders is nu het nationaal wijncentrum
ingericht. Je kunt er maar liefst honderd verschillende
Moravische wijnen proeven, keurig per druivensoort
gerangschikt. Na van een paar genipt te hebben, fietsen
we licht heuvelop langs de wijngaarden het stadje
uit. Voordat we boven zijn bij een zuilengang, plukken
we zelf nog druiven in een wijngaard en bij een stalletje
kopen we een petfles met burcak, jonge wijn. ‘Open wel
af en toe de dop om de druk eraf te halen’, zegt Lukas.
‘De kans bestaat anders dat de fles explodeert, het gistingsproces
gaat door.’
Vakantiedagen
Tsjechië is allerminst vlak, maar het hoogteverschil
blijft beperkt als we naar Perná fietsen langs karstformaties,
wijngaarden, ruïnes en heuvels. In de verte
lonkt een azuurblauw meer dat uitnodigt om te zwemmen,
want het is best warm. Mijn thermometer geeft
26 graden aan. Lukas vertelt dat er hier een microklimaat
heerst vanwege de beschutting met de heuvels tegen
wind en regen. In Perná is het een komen en gaan
van fietsers. De Tsjechen hebben sinds het communisme
veel vrije dagen en dan trekken ze er massaal op
uit. De parkeerplaats staat vol auto’s met fietsdragers.
De fietsers gaan gekleed in flitsende pakjes en vrijwel
iedereen draagt een helm.
verboden voor publiek
We volgen de fietsroute ‘groene weg Praag –Wegen’
langs de grens. Op sommige stukken ligt Oostenrijk op
een steenworp afstand. Bij Hvraníky rijden we door het
Nationaal Park Podyji. Met heidevelden, bossen en zand
lijkt het op de Veluwe, maar het uitzicht vanaf de heuvels
op wijngaarden en kerkjes is toch on-Nederlands.
26 1 - 2010

Het landschap met karstformaties
in de buurt van Pavlov
behoort tot de mooiste van
deze tocht.
1 - 2010 27

Bij Cižov , niet ver van de
Oostenrijkse grens, zijn nog
sporen van het IJzeren Gordijn
zichtbaar.
Bij Hnanice duiken we over een onverhard paadje de
diepte in. Vlak wordt het weer als we de oevers van een
rivier volgen. Lukas grijnst en een paar meter later is me
duidelijk waarom. Een steil kasseienpad voert loodrecht
de hemel in. Boven is zowaar een hut waar je wijn kunt
proeven, die druk wordt bezocht door fietsers. We klimmen
nog verder en hebben een prachtig uitzicht op de
rivier die diep onder ons een 180 graden bocht maakt.
‘Dit gebied was veertig jaar lang verboden voor publiek’,
zegt Lukas. ‘Maar door de afwezigheid van wegen, huizen
en industrie is er wel een prachtig natuurgebied
ontstaan dat later tot nationaal park is verklaard.’
‘Dit gebied was
veertig jaar lang
verboden voor
publiek’, zegt lukas
ijzeren gordijn
Bij Cižov worden we weer met de neus op de zwarte
bladzijden van de Tsjechische geschiedenis gedrukt.
Het euforische gevoel dat het prachtige landschap opwekte,
maakt plaats voor somberheid als we het hek
met prikkeldraad, de anti-tankstenen en een observatietoren
van het vroegere IJzeren Gordijn zien. Een
trieste aanblik, maar wel goed dat men een paar honderd
meter heeft laten staan als monument. Het fietspad
dat erlangs loopt, is onderdeel van de Iron Curtain
Way. De rivier Dyje vormt daarachter de werkelijke
grens met Oostenrijk. Na een ruige rit over bospaadjes
komen we bij een punt met een adembenemend uitzicht
op de rivier en het kasteel van Hardegg. ‘Oostenrijk
is ook best wel mooi’, zucht ik. Maar we blijven
aan de Tsjechische kant. In Vranov neem ik weer afscheid
van Lukas.
Na nog twee dagen verlaat ik het grensgebied en fiets
door typische dorpjes die zich kenmerken door een
kleurrijk kerkje in het hart, eromheen huizen in pasteltinten
en vaak een vijver. Er is ook wat armoede te
bespeuren: bejaarden die wel wat nieuwe kleding of
een rollator kunnen gebruiken en vervallen huizen.
Tsjechië behoorde tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog
tot de top tien van de rijkste landen ter wereld,
maar inmiddels is het ver teruggezakt.
Finish in Praag
Lokale fietsroutes (er zijn er honderden) leiden me
naar de Vlatava, de langste rivier van Tsjechië. Langs de
oever is het rustig, heel rustig. Pas als ik een kilometer
of dertig voor Praag ben, neemt het verkeer toe. Ik
moet hier door een smalle vallei over een drukke weg.
Ik overnacht nog een keer op een camping in een buitenwijk
en fiets langs de rivier naar de prachtige binnenstad
waar Lukas me weer opwacht. Praag behoort
tot de mooiste steden van Europa, stel ik vast. Op het
plein in het oude centrum kun je bij kraampjes allerlei
lekkernijen kopen en ook burcak. Lukas vertelt over
zijn herinneringen van twintig jaar geleden: ‘Ik kreeg
op school altijd te horen dat de Russen ons hebben bevrijd.
Plotseling sprak iedereen erover dat we eindelijk
verlost waren van de Russische tirannen. Het was erg
verwarrend voor een negen jaar oude jongen.’ Dan
toont hij zijn lach en heft het glas. ‘Op een goede toekomst.’
½
28 1 - 2010

finland
Groot-Brittannië
Tsjechië
oekraïne
Rusland
italië
zoom in op de route via de Google Map op www.oppadbiking.nl
Praag behoort tot de mooiste
steden van Europa.
info tsjechië
dit moet je weten
Gebied Tsjechië.
De tocht 13-daagse doorgaande
fietstocht van Zlin naar Praag, gemiddeld
60 km per dag.
Zwaarte Licht tot middelzwaar.
Navigatie Tsjechië heeft honderden
lokale fietsroutes die keurig
bewegwijzerd zijn. Daarnaast
zijn er ook vier lange fietsroutes:
de groene weg Praag–Wenen,
Krakau–Moravië-Wenen, de Moravische
Wijnroute en de IJzeren
Gordijn Route. Goede fietskaarten
(schaal 1:100.000) met aanduiding
van fietsroutes en bezienswaardigheden
zijn bij vrijwel elk
informatiekantoor te verkrijgen.
Soms alleen met Tsjechische informatie
op de achterzijde, soms
ook in het Engels.
Er naar toe Vliegen met Czech
Airlines van Amsterdam rechtstreeks
naar Praag. Goedkoper
alternatief is met Wizz Air vanaf
Zelf Fietsen
in Tsjechië?
Ga naar oppadbiking.nl en download een handige pdf met uitgebreide
praktische informatie bij deze tocht. Zoals: een globale routebeschrijving
van dag tot dag, informatie over overnachten, de heen- en terugreis, benodigde
kaarten en gidsen, handige telefoonnummers en websites en
veel meer. Ook kun je hier een complete gps-track van de route downloaden.
oppadbiking.nl
Download de pdf met praktische informatie
Download gps-tracks
Eindhoven. Ga je liever niet met
het vliegtuig dan is de trein een alternatief:
de CityNightline naar
Praag. Ter plaatse kun je met een
moderne trein (beperkt fietsvervoer
mogelijk) naar Olomouc en
dan naar Zlin.
Overnachten In Tsjechië zijn
vele honderden campings verspreid
over het hele land. Daarnaast
zijn er in vrijwel elke grote
plaats pensions of hotels.
Meer weten? oppadbiking.nl
1 - 2010 29