1992-14-02 - Vrienden van Blijdorp

DE VERENIGING VRIENDEN VAN BLUDORPNü!lftlll'8 uit::':deredierentlliaenVeel infooverottersGedragsverrijkingin dedierentuinDierentuinenin cijfersLosse nummers f 2,25

INHOUDSOPGAVEpag.Van de redactie 3Nieuws uit Blijdorp 4Nieuws uit andere dierentuinen 8Uit de promotiehoek 9Een stukje nostalgie (4) 10Dier in het vizier: Otters 12Behavioural enrichment (2) 14Cijfers, cijfers, cijfers 21Vriendenwinkel 30Giften 31Van de redactieHet tweede nummer van Vriendennieuws voor 1992 volgt al vrij snel op nummeréén. Vandaar dat u betrekkelijk weinig verenigingsnieuws in deze uitgave zultaantreffen. Desondanks hopen we toch weer een interessant nummer voor u tehebben samengesteld.De zondagochtendlezingen van dit seizoenzijn inmiddels al weer achter de rug, evenalsde algemene ledenvergadering en de voorjaarsexcursienaar Krefeld. De belangstellingvoor de winterlezingen was en bleef bijzondergroot; soms eigenlijk net wat te grootvoor de beschikbare ruimte van het Educatiefcentrum in de Diergaarde. Met de directievan Diergaarde Blijdorp wordt bekekenof voor de zondagochtendlezingen van hetseizoen 1992/1993 een andere (grotere)ruimte in de Diergaarde gevonden kan worden.Verslagen van de algemene ledenvergaderingen de excursie naar Krefeld treft u inVriendennieuws nummer drie aan.Op het moment dat deze uitgave van Vriendennieuwswordt gedrukt brengen ruimveertig Vrienden van Blijdorp bezoeken aande dierentuinen van Neuwied, Karlsruhe,Frankfurt, Saarbrücken en Heidelberg enook van deze reis kunt u in het volgendenummer van Vriendennieuws een verslag lezen.Op 4 maart j.l. sloeg uw voorzitter in Blijdorpde eerste paal voor het nieuwe Amoerpanterverblijf;op pagina 9 leest u daar meerover. Dankzij alle Vrienden van Blijdorp (Udus!) wordt er nu voor de zeldzame Amoerpanterseen fraai, ruim en plezierig ogendstuk van het werelddeel Azië in de RotterdamseDiergaarde gerealiseerd. Bovendienis inmiddels gestart met de uitvoering vande grondwerkzaamheden voor het immenseen innovatieve dikhuidengebouw! Dit najaargaat daarvoor de eerste paal de grond in,maar het buitenverblijf voor de olifantenkrijgt nu al vorm: een drietal forse bomen isdaarvoor verplaatst en gigantische bergengrond worden verschoven.En zo krijgen enkele jaren van actie voerenen sparen door de Vereniging Vrienden vanBlijdorp eindelijk zichtbaar resultaat! Eenresultaat, dat naar wij hopen en verwachten,geheel tegemoet zal komen aan onzedoelstellingen: Diergaarde Blijdorp helpenbij het verbeteren van de huisvesting van dedieren.Behalve deze twee projecten, waarvoor onzeVereniging zich sterk heeft gemaakt, is er inBlijdorp nog een aantal projekten uitgevoerdof in uitvoering, dat het vermelden waard is:de fraaie salamanderhoek is sinds Pasen ingebruik (zie ook pagina 5), sinds 23 mei is erde Dino-tentoonstelling in de Rivièrahal, hetvoormalige (Bril)berenverblijf is opgeknapten zal gedurende de zomerperiode de zeldzameGoodfellow-boomkangoeroes heel wat beterehuisvesting bieden dan hun huidigekooien in de Kiboko-kas en last-but-not-Ieastis er dan nog het nieuwe verblijf voor deSpaanse wolven, dat (mits de wolven eenbeetje meewerken door zich niet de hele dagte verstoppen) zeker een grote publieksattractiezal vormen.Tijdens de algemene ledenvergadering is beslotenom in het de najaar een excursie temaken naar Ouwehands Dierenpark in Rhenenen wel op zaterdag 19 september 1992.Op dit moment kunnen we u nog geen volledigeconvocatie voor deze excursie presenteren(die treft u aan in Vriendennieuws nummerdrie), maar noteert u deze datum alvastin uw agenda!

Nieuws uit BlijdorpDe belangrijkste wijzigingen in de Burgerlijke Stand van Blijdorp gedurende demaanden januari en februari 1992:GEBORENveel Citroencichlides, 5 Roodbuikspitskopschildpadden, 3 Nieuwguinese slangehalsschildpadden,8 Childrens pythons, 1 Zwartvoetpinguin, 2 Roulrouls, Scheepmakers kroonduif, 2Viooltjes lori's, Muisvogel, 2 Zandwallabies, 5 Kowari's, 1 Potto, 2 Pinché's, 1 Gorilla, Relmuis,6 Stekelmuizen, 2 Gambia hamsterratten, Roezetvleermuizen, 1 Zwarte paardantilope,Addax, 1 Laaglandanoa, 1 Kameroenschaap, 2 DwerggeitenONTVANGEN60 kilo levend steen, Chileense vogelspin, 2 Blauwe zeesterren, 10 Koi karpers, 3 Blauwvleklagune roggen, 6 Argusvisjes, Witte arowana, 10 Sumatra barbelen, 20 Sumatraantjes, 10Rasbora's, 20 Purperkopbarbelen, 20 Kegelvlekbarbelen, 20 Zebravisjes, Mescichlide, Oranjevleklipvis,Koraalduivel, Roodstaarttrekkervis, 4 Koraalklimmers, Rietkikker, Ringpython,Landkaartschildpad, 8 Javaanse reigers, Mantsjoerijse kraanvogel, 2 Roulrouls, Koklassfazant,2 Germain pauwfazanten, 2 Fruitduiven, Oranjevoorhoofd vruchtduif, Groene helmtoerako,Witwangtoerako, 2 Zwartkaplori's, Java aap, Stokstaartje, Babiroessa, 1 BantengGESTORVENDuivelsklauw, Blauwe zeester, Arowana, Sumatra barbeel, Slijkspringer, Marmermurene,Blauwe trekkersvis, Zebradanio, 7 Sumatraantjes, Maanvis, Citroencichlide, 1 Zwartpuntrifhaai,Haïti boa, Ringpython, Woestijnleguaan, Ambonese zeilhagedis, Driekielstralenschildpad,Zwartvoetpinguin, Nandoe, Roze flamingo, 2 Javaanse reigers, Zwarte ibis, Zadelbekooievaar,Victoria kroonduif, Zwarte ral, Roulroul, Mandarijneend, Carolina eend, Salvadori fazant,2 Java hoenders, Palmkakatoe, Zwartkaplori, Brilvogel, Koningsglansspreeuw,Zandwallaby, Boomkangoeroe, 2 Mantelbavianen, Stekelmuis, Gambia hamsterrat, Manenwolf,7 Roezetvleermuizen, Maleise tapir, Chapman zebraVERZONDEN34 Panamese hamasmeervallen, 35 Maanvissen, 8 Sturisoma's, 2 Macklati's, Neushoornleguaan,Anolis, 2 Filippijnse zeilhagedissen, 34 Roodbuikspitskopschildpadden, 35 Pauwoogsierschildpadden,3 Panterschildpadden, 3 Landschildpadden, 3 Woudschildpadden, Ringpython,5 Nandoes, Helmcasuaris, 2 Paradijskraanvogels, 5 Zwarte ibissen, 4 Zwarte zwanen, 2 Nene's,2 Coscoroba zwanen, 3 Koklass fazanten, 6 Javahoentjes, Germain pauwfazant, 2 Gewonehokko's, 3 Grijze reuzenkangoeroes, Buidelmarter, 8 Pinché's, 4 Dwergoeistiti's, 2 Amoerpanters,2 Genetkatten, Stekelmuis, Roezet vleermuis, Gordeldier, Dwergnijlpaard, 2 Onagers,Nijlghau, 2 Indische antilopen, Pater Davidshert, 5 BantengsCindy, een Addax of Mendesantilope, wordt door de verzorgers met de fles grootgebracht. Op3 februari j.l. werd ze geboren, maar door haar moeder verstoten. In Blijdorp voert Lido dekudde van drie vrouwtjes aan, waarvan "Anouschka" op 10 april van dit jaar eveneens moederwerd en haar dochter gelukkig wel zelf grootbrengt. Het buitenverblijf van de Addaxen isonlangs verbouwd; de afscheiding met het voormalige Takin-perk is veranderd, zodat hetmiddelste perk gebruikt kan worden om een dier te wennen, maar het kan ook bij een van deaangrenzende perken worden gevoegd.De Takins "Erwin", geboren in 1981 en "Gompy", geboren in 1990, beide in Oost-Berlijn, huizennu achter de giraffen, op de plek waar vroeger de Elanden stonden en sedertdien ook Manenwolvenen Przewalskipaarden werden ondergebracht. Takins behoren tot de meest bijzonderedieren die u in een dierentuin kunt aantreffen. Mishmi-takins (Budor cas taxicolortaxicolor, de ondersoort waartoe ook het stel in Blijdorp behoort) zijn alleen te zien in Oost-Berlijn, Rotterdam en San Diego (en wellicht binnenkort in Wuppertal), terwijl van de Chinesetakin (Budorcas taxicolor tibetana) buiten China alleen in San Diego een fokgroep eneen drietal "overtollige" in San Diego geboren mannetjes in St. Louis, Cincinnati en ColoradoSprings aanwezig is.Op 29 april is de gloednieuwe Salamanderhoek officiëel in gebruik genomen. De hoek bevindtzich direkt rechts na binnenkomst in de Rivièrahal. Zeefdrukken vertellen over de kenmerkenen het leven van de tentoongestelde salamanders. Het zijn vier soorten: de Chinese reuzensalamander(Andrias davidianus), de Alpenwatersalamander (Triturus alpestris), deVuursalamander (Salamandra salamandra) en de Grote sirene (Serena lacertina).Ook droeve berichten bereiken ons uit Blijdorp: zo stierf ijsbeerman Theo in Antwerpen aaneen acute galsteenaanval. Helaas overleed op 17 maart het volwassen mannetje van de Mutslangoeren.Op 25 maart van dit jaar verhuisden de Bizons en Wapiti's van hun vertrouwde weide (dieimmers de plaats vormt voor het nieuwe olifantenbuitenperk) naar het (vergrote) voormaligeWisentenperk.Voor het eerst in Blijdorp's geschiedenis kan de vissenpost zich verheugen op de geboorte vanGrondhaaien.Eind 1990 werd op Schiphol een illegaal transport dieren vanuit Togo inbeslag genomen enin Blijdorp geplaatst. Daaronder ook een paartje Potto's (Perodicticus potto), dat uiteindelijkeen plaatsje kreeg in het nachtdierenhuis. Het beviel ze daar blijkbaar goed, want op 12februari troffen de verzorgers nogal onverwacht een baby-potto met navelstreng bij hetvrouwtje aan. Potto's worden niet erg regelmatig in dierentuinen gehouden en geboortes zijnhelemaal niet algemeen. Op 21 april werd er in het nachtdierenhuis ook weer een Slanke lori(Loris tardigradus) geboren.Nieuw in Blijdorp is een jonge Bantengstier (afkomstig uit Dresden).Dinsdag 5 mei 1992 was een gedenkwaardige dag voor de Rotterdamse Diergaarde, want opSchiphol arriveerde een belangrijke (en reeds lang verwachte) zending dieren uit zusterstadShanghai, bestemd voor Blijdorp. Hiertoe behoren 4 Francois langoeren (Presbytis francoisi),fraaie bladetende apen die verwant zijn aan de eveneens in Blijdorp te bewonderen Mutslangoeren.In geen enkele Europese dierentuin zijn Francois langoeren aanwezig; de dierentuinvan San Diego bezit sinds een aantal jaren een prachtige fokgroep, vanwaaruit inmiddelsal diverse andere Amerikaanse dierentuinen van nakweek-dieren werden voorzien.Twee bijzondere herten-soorten zijn het Kuifhert (Elaphodus cephalophus) en het Witliphert(Cervus albirostris), waarvan elk een paartje naar Nederland kwam. In Europa zijnWitlipherten alleen in Oost-Berlijn aanwezig; Kuifherten zijn buiten China alleen in de dierentuinvan San Diego te bewonderen. Bharals of Blauwschapen (Pseudois nayaur) bevindenzich in Europa alleen in Parijs en Mulhouse, terwijl de Rode goral (Nemorhaeduscranbrooki) buiten China nergens gehouden wordt! Van de Bharals ontving Blijdorp eenpaartje, van de Rode gorals helaas alleen twee mannetjes, maar er is goede hoop dat overniet al te lange tijd een vrouwtje nagezonden wordt. Tenslotte arriveerden nog een paartjeBlauwe oorfazanten (Crossoptilon auritum) en een paartje Mandarijnslangen uit Shanghai.Bronnen: De Nieuwsbrief (maandelijkse uitgave van de rondleiders in Diergaarde Blijdorp)en de Interne Mededelingen (maandelijkse nieuwsbrief voor (oud}personeelsleden van DiergaardeBlijdorp)~N~NNIl:UWS

KRAANVERHUURvlaardingweg 223044 CK rotterdamtel. 010 • 437 57 77*fax 010·4621295Het ideale arrangementvoor partijenpersoneelsfeestjesengezelschappenDiner metavondrondleidingVerhuur van mobiele kranen tlm 200 tonHoogwerkers • VorkheftrucksVoor meer informatie:DiergaardeBlijdorpVan Aerssenlaan 493039 KE RotterdamTelefoon 010-46543 33~.~CI~.TiU.vTRANSPORTvlaardingweg 223044 CK rotterdamtel. 010 • 437 57 77*fax 010·4621295

Nieuws uit andere dierentuinenDat de dierentuinwereld zich ook wat betreft olifanten meer en meer van zijn verantwoordelijkhedenbewust is geraakt, begint langzaam maar zeker (letterlijk) vruchten af te werpen.Nadat ons eigen Blijdorp in 1984 en 1990 geboorten kon melden van Aziatische olifanten,werd in maart 1992 nu ook in het Noorder Dierenpark in EMMEN zo'n slurfdiertje geboren.Maar ook in PARIJS (Parc Zoologique de Vincennes) en in HAMBURG (Hagenbeck's Tierpark)kwamen dit jaar Aziatische olifantjes ter wereld, terwijl in BAZEL een (helaas dood)jong van de Afrikaanse soort geboren werd. In de geboorteplaats van onze Irma, KOPENHA­GEN, werd eveneens een Aziatisch olifantje geboren, dat echter helaas spoedig overleed. Inde dierentuin van HANNOVER wordt op dit moment nog met spanning gewacht op de geboortevan een Aziatisch olifantje, terwijl ook in BAZEL en HAMBURG nog verdere geboortesverwacht worden.Spectaculair nieuws uit de Nogeyama Zoo inde Japanse stad YOKOHAMA, waar Kagu's(Rhynchochetos jubatus) werden gefokt.Op 30 mei 1989 ontving deze dierentuin eenpaartje van deze merkwaardige vogels tengeschenke van het Parc Forestier in NieuwCaledonië. Beide vogels waren resp. in 1985en 1984 in gevangenschap geboren en brachtensamen in 1988 al een jong groot vóórhun vertrek naar Japan. Direkt na aankomstbegonnen de vogels te paren en eennest te bouwen, waarin één ei werd gelegd.Op 20 juli brak het kuiken uit het ei; helaasstierf dit kuiken op de tiende dag. Op 7 januari1990 werd opnieuw een ei gelegd, datwerd weggenomen en in de broedmachineuitkwam op 8 februari. Dit (mannelijke) jongwerd met de hand grootgebracht, terwijl deoudervogels een op 20 februari 1990 gelegdei zelf uitbroedden en het (vrouwelijke) jonggrootbrachten. Op 18 december 1990 verscheenopnieuw een ei in het nest en op 19j:>.n uari 1991 brak een jong uit het ei, dat helaasna 30 dagen stierf. Hetzelfde overkwamhet volgende jong. Op 14 april 1991 werd alweer een ei gelegd.In Frankrijk schieten de nieuwe aquaria alspaddestoelen uit de grond: nadat enige jarengeleden al moderne aquaria werden geopendin o.m. Vannes en La Rochelle werden onlangsook in BREST C'Oceanopolis") enBOULOGNE ("Nausicaa") nieuwe aquariavoor het publiek open gesteld. Met respectievelijk500.000 (in 11 maanden) en 148.000(in 6 maanden) bezoekers hebben deze nieuweinstellingen niet te klagen over publiekebelangstelling. In juni van dit jaar zal in LECROISIC ook al een nieuw aquarium("Ocearium") worden geopend. Dit laatsteaquarium heeft ongeveer negen miljoen guldengekost, beslaat een oppervlakte vandrieduizend vierkante meter en telt 26 bassins.Een bassin van 300.000 liter wordtdoor een bezoekerstunnel doorsneden.Voor het eerst werd buiten Madagascar eenVingerdier of Aye-aye (Daubentonia madagascariensis)geboren. Jarenlang wasParijs de enige plek waar deze merkwaardigedieren te zien waren, maar nog niet zolang geleden konden ook de dierentuin vanJersey en het (niet voor publiek toegankelijke)Duke University Primate Center inDurham (Verenigde Staten) Vingerdieren inde collectie opnemen. Eind april kwam inhet amerikaanse apencentrum de eersteAye-aye ter wereld. Het is nog niet duidelijkof het jonge Vingerdier ook in Amerika isverwekt of dat de moeder al drachtig uit Madagascarin het Primate Center arriveerde.Uit de promotiehoekBeste Vrienden,U weet, dat wij gestart waren met de aktie "Geen gelanterfanter, help de Amoerpanter". Ikkan u nu vertellen, dat deze aktie vruchten heeft afgeworpen. Op 4 maart j.l. om 15.30 uurprecies kwamen alle damesen heren bijeen om het heugelijkefeit te vieren, dat deeerste paal voor het nieuweAmoerpanter-verblijf, gefinancierddoor onze vereniging,geslagen werd. Hiernazou ook een begin wordengemaakt met de bouw vande Wolven-vallei door hetslopen van het oude Amoerpanter-verblijfdoor de voorzittervan de RotterdamseBankiersvereniging, die debouw van het wolvenverblijfdoor de Porter-aktie mogelijkmaakte. Een druk middagjedus, midden in devoorjaarsvakantie, maar onzeaandacht ging meer uitnaar het slaan van "de paal",want deze eer werd gegundaan onze eigen voorzitter,Lex Noordermeer ..... en hijdeed dit voortreffelijk! Hijging in de heistelling zittenen prompt ging de paal degrond in en zoals u op de fotokunt zien, met een in volleconcentratie vertrokkengezicht. Na enige felicitaties,een drankje en een hapje inhet restaurant gingen allegenodigden weer hun eigenweg met in hun achterhoofdde gedachte, dat het nieuweAmoerpanter-verblijf er eind1992 staat. Een prettige gedachte,vindt u niet?Het Amoerpanter-verblijf kon verwezenlijkt worden mede door het werk van ons promotieteam,dat in de winkel en op braderieën werkt. U kunt ook bij ons komen helpen, als u eendagje over heeft: bel dan 010 - 466 36 82 en geeft u op, dus ....Doe niet dom, kom helpen in het prom!Vrienden-groeten van Greet Gerritse.

Een stukje nostalgie (4)Dit jaar en wel om precies te zijn op 18 mei j.l. bestond de Rotterdamse Diergaarde 135 jaar.Het was een voorrecht voor de schrijver dezes om niet alleen het 100- en het 125-jarig bestaanvan de Diergaarde te mogen meemaken, maar ook om dit mede te organiseren. Het100-jarig bestaan viel uiteen in drie delen, en wel het internationale congres van dierentuindirecteuren,de dag zelf en de personeelsreizen. Zo eind 1955 is men al begonnen te denkenop welke wijze het 100-jarig bestaan zou kunnen worden gevierd. Er is eerst een raamplangemaakt en kontakten gelegd. Er lag nog een klein addertje onder het gras, want de 18e meiwas al jaren de "Opbouwdag". De dag zelf viel in 1957 op een zaterdag en slechts in kleinekring was bekend dat op deze "Opbouwdag" het nieuwe Centraal Station zou worden geopend.Twee festiviteiten op één dag, dat kwam slecht uit. Maar voor alles is meestal een oplossingen ook hier was dit het geval.huis van de voorzitter van het Bestuur, de heer Ir. L.F. Ruijs en echtgenote. Er was een ontvangstop het stadhuis en ze brachten een bezoek aan het vogelreservaat "De Beer" (nu deMaasvlakte) met daarbij een rondvaart door de Rotterdamse haven. Verder gingen de damesen heren naar de bloemenveiling te Aalsmeer, de Keukenhof en het Kurhaus in Scheveningen.Op vrijdag 17 mei werd het congres afgesloten met een Souper Dansant in de KoninklijkeRoei- en Zeilvereniging "De Maas". Daarvoor, om 20.00 uur was er het jubileumconcert inde Rivièrahal door het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van Eduard Flipsemet medewerking van de sopraan Erna Spoorenberg. Op het programma stond muziek vanFr. von Suppé en Joh. Strauss en, hoe kan het anders, "Le Carnaval des Animaux GrandeFantaisie Zoologique" met aan de piano Colette Brugerolle en Marinus Flipse. Het concertwerd niet alleen bijgewoond door de deelnemers aan het congres, maar hiervoor waren ookuitgenodigd de Commissaris van H.M. de Koningin in Zuid-Holland, de Burgemeester, deMet de toenmalige directeur de heer F.Siewertsz van Reesema gingen we naar de jaarlijksenieuwjaarsreceptie op het stadhuis. Daar was ook de voorzitter van de Kamer van Koophandel,een wel zeer vooraanstaand Rotterdammer en in een gesprek legde de heer Van Reesemade zaak uit. Tijdens de nieuwjaarsreceptie werd de directeur van de Nederlandse Spoorwegengebeld met het verzoek, dit in verband met het honderdjarig bestaan van de Diergaardehet Centraal Station niet op 18 mei maar op maandag 20 mei te openen. Aan dit verzoek istoen voldaan en zodoende konden alle geplande festiviteiten verder worden uitgewerkt. Zoalsgezegd in de eerste plaats het congres van dierentuin-directeuren, hetwelk van 12 tot 17 mei1957 in Blijdorp zou worden gehouden, de dag zelf en de personeelstochten. Uit alle delenvan de wereld kwamen de ZOO-directeuren, velen met hun dames, naar Rotterdam en werdenin drie verschillende hotels ondergebracht. Aardig is te melden, dat Prof. Dr. B. Grzimekmet zijn eigen vliegtuig kwam. Er was een speciale busverbinding tussen de hotels en deDiergaarde georganiseerd. Naast de bijeenkomsten in de Diergaarde waren er diverse uitstapjesen ontvangsten gepland en vastgelegd. Zo ging het gezelschap van ongeveer 65 personennaar Mijnsheerenland, alwaar zij werden ontvangen op "Het Hof van Moerkerken", het< r1I W.NDE NIEU\\;y,2' lOSWethouders, het Gemeentebestuur, overheidsfunctionarissen, het bedrijfsleven, pers, personeelen verdere genodigden. Een schitterende sociëtie avond, waarbij in de pauze vele soortendrankjes en hapjes konden worden genuttigd. Niet onvermeld mag worden gelaten, datde heren van de pers na de pauze zo stilletjes een voor een de zaal verlieten. Dit door het feit,dat er een bericht binnenkwam, dat juist op die avond van de 17e mei een man was gearresteerddie men al geruime tijd zocht vanwege een gepleegde moord in de provincie Noord-Brabant.Zo was er dus de volgende dag geen recensie in de dagbladen te vinden inzake dit grandiozejubileumsconcert, maar wel werd er uitvoerig aandacht besteed aan genoemde arrestatie.Het hoeft geen betoog, dat aan dit alles veel werk vooraf ging. Zo moest het Rotterdams PhilharmonischOrkest met solisten ruim een jaar van te voren worden vastgelegd. Er was veelnodig zoals bijvoorbeeld badges, referaten, mappen, tassen en de bussen voor het vervoer vande congresgangers. Maar ook de uitstapjes, de lokaties voor de lunches of de thee. De uitnodigingenen de programma's voor het congres, want hoewel de voertaal Engels was werd allesin drie talen gedrukt. Dan waren er de uitnodigings- en antwoordkaarten voor het concert,het programma, wie moest naast wie zitten, enz. enz. Toch kon men op alles met voldoeningterugzien, dit vanwege de vele goede reacties op deze eerste week vóór de grote dag, de verjaardagvan de Rotterdamse Diergaarde.In het volgende nummer zullen we die feestdag, de 18e mei 1957, de revue laten passeren.K.van Zwieten< . rR1E. NDENNIElJlAT,ç 11 ..• ~

De OtterAls u in het Nederland van 1992 nog een ontmoetingmet een "wilde" otter (Lutra Iutra) denkt te kunnenhebben, moet ik u helaas teleurstellen. Enige tientallenjaren geleden leefden er in Friese en Limburgsegebieden nog zo'n 40 à 50, maar we kunnen nu metvtij grote zekerheid zeggen dat de otter in Nederlandniet meer in het wild voorkomt. Dat dit alles te makenheeft met het ontbreken in ons land van een rustigen schoon leef gebied voor dit dier, zal u nietvreemd in de oren klinken.Wilt u de Europese otter (want dat is 'm!) nog in levende lijve aanschouwen, dan kunt u inBlijdorp terecht. Ook de Aziatische kleinklauwotter is in uw huis-dierentuin te bezichtigen.De "Aziaten" behalen in de diergaarde een goed fokresultaat, de Europese otters scoren eengrote nul. Extra spijtig als je beseft, dat juist de Europese soort in het wild sterk bedreigd is.De Europese otter komt trouwens niet alleen in ons werelddeel voor. Ook in Noord-Afrika enzelfs in Japan is deze soort te vinden! Het dier heeft een lengte van 100 tot 120 centimeter enkan 5 tot 11 kilogram wegen. Het dier heeft een groot eigen territorium. Normaal gesprokenzijn het solitair levende dieren. Soms zie je gezinnen of paartjes bij elkaar. De jongen wordenniet in een bepaald jaargetijde geboren. De draagtijd is ca. negen weken.De otter is perfekt uitgerust voor het leven in het water èn op het land. De vacht is waterdicht,het lichaam is zeer lenig en goed gespierd. De pootjes zijn kort en het lichaam heeft devorm van een cylinder. Aan de poten zitten zwemvliezen, de voorpootjes zijn korter dan deachterpootjes. Op de snuit van de otter staan stijve snorharen, zoals bij veel zeezoogdieren.Ze doen uitstekend dienst als tastharen in donker of modderig water. Als otters onder waterzwemmen worden neus- en ooropeningen afgesloten. Met de ogen, tastharen en handigevoorpootjes heeft de otter dan nog genoeg "instrumenten" over om een prooi te kunnen vangen.De otter heeft· een uitgebreide voedingslijst: allerlei visjes, palingen, vogels, kikkers,maar ook wormen en planten komen in zijn dieet voor.Otters zijn heel speels, ze zijn gek op modderige hellingen en als er sneeuw is zijn ze urenzoet! Ze kunnen min of meer getemd worden (als ze als jong gevangen worden) maar door degigantische energie en het zoeken naar steeds iets nieuws om te "bespelen" is het s~rk af teraden een otter als huisdier aan te schaffen. Bovendien betreft het een beschermde diersoort;in de natuur laten, dus!Een zeer aparte loot aan de "otter-stam" is toch wel de Zeeotter. Zoals de naam al doet vermoedenleeft dit dier vrijwel zijn gehele leven op zee. De kiezen van deze otter zijn breed enrond, perfekt voor het openbreken van schelpdieren. Het zijn grappige en zeer vertederendebeesten, die liggend op hun rug eten en werktuigen gebruiken, namelijk een steen die dienstdoet als "schelpen-kraker".Door de olie-ramp voor de kust van Alaska, enige jaren geleden, is een groot deel van de zeeotter-populatiealdaar verdwenen. Ook de meer recente Golf-oorlog met alle zeevervuilingheeft de otterstand ter plaatse sterk doen teruglopen.Het is te hopen, dat de dwazen op deze wereld niet nog meer van dit soort stommiteiten zullenbegaan. Ondoordachte daden zijn funest voor het natuurlijk evenwicht en absoluut dodelijkvoor dieren die volkomen afhankelijk zijn van het water, zoals de otter.Hennie HagenEuropese otter in BlijdorpATELIER ESI EBerkendaal 1573075 XD Rotterdamtel.: 010 - 432 46 93portretopdrachten - ontwerpenFerdinand SikkenJoyce TurekDe otters behoren tot de orde der Carnivora (Roofdieren), superfamilie Arctoidea (Marterenbeerachtigen). Dat marterachtige aan een otter merk je al snel op, aan de basis van destaart bevinden zich twee geurklieren, die een zoete, prikkelende geur afgeven. Als een otterschrikt gebruikt hij deze klieren, maar spuiten met de reukstof, zoals bijvoorbeeld het stinkdier,doet hij niet.SCHILDERIJEN AQUARELLEN GRAFIEK KERAMIEK• f1IIENDENNII:~v:~ 12 >~yRJENDENNlEUWS13

Behavioural enrichment (deel 2, slot)Revolutionaire ontwikkelingen in de dierentuinen. De dieren amuseren zich!door: Frédéric Taddeï (foto's: Graham Law)verschenen in het Franse tijdschrift ''Actuel'' (no. 7/ 8, juli/ augustus 1991)vertaling: Daan van HerwijnenOm te komen tot "behavioural enrichment" heeft Graham Law allerlei methoden ontwikkelden, waar nodig, al bestaande werkwijzen verbeterd.Zo heeft hij bij de luipaardenhet vlees aanhaken laten ophangen.De dieren worden, willenze het vlees kunnenverscheuren, gedwongenernaar te springen.Soms moeten ze hunvindingrijkheid tonen:door het vlees een klapmet hun poten te gevenzal het boven hen heenen weer gaan slingeren;door vervolgens in eenboomstam te klimmenkunnen ze het vleesdan van zo nabij mogelijkgrijpen.De eisen die door behaviouralenrichment aande moderne dierentuingesteld worden, kunnenin de volgendetwee activiteiten wordensamengevat:1. de elementen vanplaats veranderen.2. het dierentuin-milieuelke dag een beetjeanders "her-scheppen".Natuurlijk moet dit allesniet te radicaal gebeuren:de dieren moetennatuurlijk wel demogelijkheid krijgenom opnieuw op verkenningte gaan. Dierenhouden van uitdagingen!Laten we ze daaromconfronteren met nieuwighedenen wisselen-Acrobatische toeren voor de ocelot om bij het vlees te komende situaties. We moeten er voor zorgen dat ze problemen voorgeschoteld krijgen die om eenoplossing vragen.Vorig jaar heeft de dierentuin van Kopenhagen een eerste "ideeën-catalogus" uitgegeven, volgeschrevenmet allerlei trucs. Een paar voorbeelden:Men kan onder de gorilla's kokosnoten verdelen om hen er over te laten nadenken hoe ze teopenen. .Men kan ook vegetatie in het water van de bevers aanbrengen om hun speellust te pnkkelen.Bij de apen zou men kunstmatige termietenheuvels kunnen installeren om hun de gelegenheidte bieden er hun favoriete insecten uit te vissen ....In de dierentuin van Portland (Oregon, USA) gebruikte de pionier van behavioural enrichmentHal Markowitz, ingewikkelde machinerieën: bijvoorbeeld een compleet werktuig geïnspire~rddoor de techniek gebruikt bij poker-fiche-automaten voor de chimpansees of, bij depoema's, een "electrisch lokaas".Voor de andere dierentuinen was dat te duur. Bovendien bestond er het volgende risico: nieuwetypen van "stereotype" (= volgens vast, onveranderlijk patroon) gedragingen begonnenzich bij de dieren te manifesteren:ze hingen immersaan hun machines als verslaafderoulette-spelers!Uiteindelijk achtervolgdede poema zijn electrischvoortbewogen hond 200maal per dag!Waar was die beruchte slaperigheid,ja zelfs vadsigheidgebleven, die hij in hetwild zo duidelijk kan demonstreren?Graham Law heeft zichdaarom liever door hetwerk van Dr. David Shepherdson(London Zoo) lateninspireren. Sleutelwoord inShepherdson's opvattingenen werk aangaande behaviouralenrichment was (enis) eenvoud.De beroemdste vernieuwendeactiviteit van hem in deLondense dierentuin betreftde gibbons. Het is eentoonbeeld op het gebied vanbehavioural enrichment,gebaseerd op gezond verstanden zorg om de financiën.Gibbons leven paarsgewijs.Om hun soortgenoten tewaarschuwen dat zij zich ineen bepaald leefgebied gevestigdhebben, "zingen"gibbons. De London Zoohad maar één paartje vanberenverblijf in Glasgowdeze apen. Als ze begonnente brullen, beantwoorddeniemand hun roep. VerdrieyRlENDENNlElJ\\1S15

Vereniging vriendenvan Blijdorpliste adresik word ook 'Vriend' van Blijdorp enontvang bij mijn lidmaatschap twee gratiskaartjes voor Blijdorp of Artis en viermaal per jaar "Vrienden nieuws"..en wij de mooistetten, rasters,~twerk).dhr./mevr.: ............................................................................... .adres: .......................................................... nr.: ..................... ..'ukkerij waar bijna3rtjes, stickers,postcode: ....................... plaats: ............................................. .geboorte datum: .................................................................. ... ..telefoon: .................................................................................. .giro/bankrekening: .................................................................. .Ik betaal na ontvangst van een acceptgiro.Ik heb 2 nieuwe leden opgegeven en kies voor het tinnenbeeldje van: 0 olifant Irma met jongo Dwergriijlpaarden-paarNa betaling het beeldje sturen aan:dhr./mevr.: .............................................................................. ..schillende1-, perforatie­~rking garanderen.onder 1 dak~ snelheiditeit of prijs.3an 't juiste adres.et onze drukprijs?Van Hoorn BYeBOUW· EN AANNEMINGSBEDRIJFGroenedijk 12 2903 L2Capelle aan den IjsselTel.: 010 . 450 33 33 Telefax 010 . 450 1586adres: .......................................................... nr.: ...................... .postcode: ....................... plaats: ............................................ ..Vereniging Vrienden van BlijdorpSchepenstraat 71, 3039 Ne RotterdamyroENDENNlElJIIIS17

Verelvan I(/t;~~! ~e;t-t I(orftjlBij MultiMaii aan 't juiste adresbE~~ '2Sn

tig, natuurlijk! Shepherdson heeft toen een versterker geïnstalleerd waarop hij twee keer perdag een opname van mannelijke en vrouwelijke gibbons liet horen. En of hij daardoor het levenvan zijn "kostgangers" heeft opgevrolijkt!Men heeft altijd veel aandacht besteed aan de apen. Dat is normaal: geen grotere "uitslovers"dan apen. Wetenschappers vinden apen fantastisch om mee te werken: ze zijn immers zo intelligent.Jammer genoeg heeft men daardoor lange tijd de andere diersoorten links laten liggen.Graham Law heeft zijn meest opzienbarende resultaten bij de beren behaald. Heeft u de berenin een dierentuin, in die van Vincennes of ergens anders, wel eens gezien? Er is tochniets bedroevender om te aanschouwen! Dieren die, nota bene, in het wild met elkaar wedijverenin vitaliteit en werkzaamheid, worden er toe gedwongen al bedelend heen en weer te"ijsberen". In Glasgow leefden de ijsberen in een van die typische zestiger-jaren-kuilen/grachten:half met water gevuld en met beton als een zeer zwakke imitatie van de ijsvlakten vanhet noordpoolgebied. Niet duur en zonder gevaar voor het publiek. Kortom, "een oplossingvoor de architecten, maar zeker niet voor de beren!", verduidelijkt Graham Law.IJsberen zijn - totaal anders dan men ooit heeft kunnen geloven -helemaal geen zeehonden!Het zijn beren! Hun gedaanteverwisseling gaat eigenlijk nog maar terug tot een tijdstip opzo'n 70.000 jaar geleden. Voordien waren het "gewoon" bruine beren. IJsberen hebben demeeste instincten van de bruine beren in zich bewaard.Graham Law's eerste logische gevolgtrekking uit deze kennis bestond hierin: om de afwezigheidvan sneeuw te compenseren liet hij in het hol van de ijsberen stro rondstrooien. De berenkonden zo hun "nest" maken. Vervolgens is hij de ijsberen vanaf het begin van de daggaan voederen. Vroeger wachtte hij daarmee tot het avond was geworden.En, in plaats van de gebruikelijke emmers met gehakt vlees, heeft hij hun fikse stukkenrund, hele kleinere dieren, op te vissen vis, levende krabben en ingevroren verse groenten(zoals aan de pool) gegeven.De tijd die de beren niet meer besteedden aan bedelen, hebben zij gebruikt om te zwemmen,te zonnebaden of om zich te amuseren door met wilgetakken te spelen. IJsberen vinden dezetakken namelijk heerlijk. Zij kauwen erop zoals wij op kauwgom. Zij houden ook van alleswat drijft. Een dikke plastic container was hun favoriete speelgoed geworden. Met vollekracht sloegen ze er bovenop.Met een ijsblok, op drift geraakt aan de oppervlakte van de Noordelijke IJszee, zouden zehetzelfde gedaan hebben.Nu de ijsberen van de Glasgow Zoo stokoud en op sterven na dood zijn, weigert Law ze tevervangen. Zo lang hij de nieuwkomers niets beters te bieden heeft komen er geen andere ijsberen!Intussen denkt hij na over het ideale verblijf voor ijsberen. Geen beton er in, maarmet gras waarin de beren zich kunnen uitstrekken. Verder met aarde waarin ze kunnen graven,met klimbomen en water om in te baden. Het is niet belangrijk dat een dergelijke"habitat" weinig lijkt op het idee dat wij ons van de pool vormen. Dit verblijf zal echterwel degelijk lijken op wat de ijsberen zich voorstellen bij een bestaan in de dierentuin volactie en dagelijkse afwisseling. Law heeft het terrein al gevonden: een eiland aan de randvan de dierentuin. Het enige wat hem mankeert is ..... het geld.Ohja! Geld!Als dat ter sprake komt schreeuwen de dierentuinen moord en brand! New York is failliet gegaan,London Zoo dreigt de poorten te sluiten en Vincennes smeekt de gemeente Parijs haar40 miljoen francs te geven.De Britse dierentuinen hebben het goede idee gehad om een organisatie van "kleine" sponsorsop te zetten: men kan het dier van zijn keus" adopteren". Een bordje bij elk verblijf somtde namen van de donateurs op. Maar dat is niet voldoende. Waar komt toch dat chronischegeldgebrek dat het functioneren van dierentuinen verlamt, vandaan? Krijgen ze dan geensubsidies? Raakten ze bij het grote publiek uit de belangstelling, uit de gratie zelfs? Beidefactoren verklaren niet alles.~ENNlEUWS18Heel wat dierentuinen zijn aan het begin van deze eeuw gebouwd; als monumenten ter erevan de kolonisatie. Ze hebben imposante bouwwerken binnen hun hekken; erg aardig voorhet publiek, maar verschrikkelijk duur in onderhoud en helemaal al niet aangepast aan dedieren.Dat is het geval met de London Zoo. Het noodzakelijke onderzoek daar op het gebied van dekunstmatige bevruchting kost trouwens enorm veel geld! Met de dierentuin van Vincennes ishet niet anders gesteld.Dierentuinen en kolonisatie.In ons collectieve geheugen kunnen we deze beide begrippen, verschijnselen, liever, niet losvan elkaar zien. De kolonisatie heeft de dierentuinen voortgebracht. Door beide gelijkelijk teminachten en onrechtvaardig te bejegenen, hebben we gedacht af te kunnen rekenen met onzeeigen "barbaarsheid". Wij betalen heden ten dage nog steeds de rekening voor onze fouten.In de Derde Wereld en in de dierentuinen.Graham Law zegt: "Als dierentuinen over een ruimer budget zouden beschikken, waaraanzouden zij dat dan besteden? Als het gebruikt wordt om alles weer precies als vroeger te maken,dan dient dat helemaal nergens toe ... !"Alles met de grond gelijk maken en alles herbouwen? Is dat dan de oplossing?Sommigen denken dat dat het beste is. In de dierentuin van Vincennes zal de 40 miljoenfrancs geheel en al geïnvesteerd worden in de restauratie van de "Grand Rocher" (de groterots). Intussen heeft men in de giraffen-galerij op de muren decors geschilderd die op gezichtsbedrogberusten. Zeer chic om te zien. Zeer duur ook! De bezoekers zijn er verrukt over!De giraffen daarentegen hebben er grote lak aan!"Krijgen de dieren door die mooie decors een (psychologisch gesproken) beter leven?", zo luiddeonze vraag. Antwoord: "Oh, u moet bedenken dat als de giraffen passend voedsel krijgen,ze psychologisch al "opbloeien". Zonder enig verder commentaar!Terug naar Glasgow!We bevinden ons voor het verblijf van de bruine beren. Graham Law's mooiste schepping.Anderhalve hectare terrein waarvan tweederde in beslag wordt genomen door een bosachtigeheuvel, afgeschermd tegen de blikken van het publiek. De overblijvende ruimte werd ontworpenrondom een royaal platform van waar de beren de horizon kunnen bekijken.Het grootste deel van de dag zijn ze bezig te zoeken naar de druivepitten die hun verzorgersop de heuvel hebben rondgestrooid. Ook kunnen ze druk doende zijn in de palen van het platformte klimmen. Er zijn immers stukken vlees in opgehangen!In Glasgow heeft men iets nog "geraffineerders" bedacht: omdat het bekend is dat beren overeen zeer krachtige reukzin beschikken, maken de verzorgers vlees vast aan het uiteinde vaneen touw om het vervolgens kriskras door het hele verblijf te slepen. Enige uren later volgende beren het spoor. Soms zit er, inderdaad, een stuk vlees aan het eind van het touw, somsook niet! Is er sprake van een "pesterige" fout of van kwade opzet? Het antwoord luidt ontkennend:in het wild ervaren de beren hetzelfde.Na van al deze goede en goedbedoelde verbeteringen met betrekking tot behavioural enrichmentkennis genomen te hebben, blijft het niettemin best mogelijk, dat de dierentuin op delezer en de dierentuinbezoeker overkomt als een verzameling "vitrines". Laten we terugkerennaar de kern van het probleem: de gevangenschap van het dier.Zou de Glasgow Zoo alleen maar een "model-dierentuin" zijn, zoals er ook "model-strafinrichtingen"zijn? Beter gezegd en nog eens herhaald: Zijn dierentuinen gevangenissen?Hoewel deze vraag op het eerste gezicht moeilijk te ontkennen valt, durft Law (toch) zijn vurigpleidooi voor het bestaan van dierentuinen te houden:"Een dierentuin is een gesloten milieu, maar dat heeft niets te maken met een gevangenis.Ook in het wild kennen dieren alleen maar beperkingen en belemmerende situaties. Middenop de savanne is een leeuw niet vrij in zijn verplaatsingen. Als hij zich waagt te begeven op

het territorium van een andere leeuw, dan is er ?lle kans dat hij gedood wordt. En dan praatik nog niet over een zebra of een gazelle!Het is niet toevallig dat de dieren in de dierentuin gemiddeld twee maal langer leven dan inde natuur.In de dierentuin wijst men hun een levensruimte toe die samenvalt met hun territorium enwaarin zij zich volmaakt veilig voelen, ze gevoed en vertroeteld worden en schoon kunnen leven.Zodra men voor een dier, zelfs als dat in gevangenschap leeft, een goed milieu schept,kan het lichamelijk en geestelijk alle facetten van zijn gedrag tot uitdrukking brengen. Meteen mens in de gevangenis is dat niet het geval. Vandaar dat fundamentele verschil: gevangenschapis een straf voor de mens, niet voor het dier. In de gevangenis bestaat ergeen normaal sociaal leven.Als ik hier in de dierentuin mijn werk goed doe, gedragen mijn beren zich op precies dezelfdemanier als de beren in het wild."- Hebben dieren in gevangenschap dus aan niets gebrek?- Willen de gieren dan niet vliegen, de leeuwen niet jagen?"Men denkt altijd dat roofdieren een "kill-instinct" hebben. Zij zouden in het jagen een formidabelebevrediging scheppen. Dat is echter niet zo!Alle studies op dit terrein bewijzen dat leeuwen het veel fijner vinden zich te goed te doenaan een oud rottend karkas van een antiloop dan zich te vermoeien door achter een springlevenddier aan te gaan. Dieren jagen niet voor hun plezier. Dat laten ze aan de mensover.Voor het dier is de jacht een onontkoombare klus die geklaard moet worden om te kunnenoverleven. "- W~lt u dus zeggen dat de kostgangers van de Glasgow Zoo gelukkig zijn?Graham Law: "Wat is gelukkig? Het is gemakkelijker te bepalen wat ongelukkig is. Een ongelukkigdier is een gefrustreerd dier. Een gelukkig dier is, misschien, het tegenovergesteldedaarvan. In het laatste geval is het inderdaad mogelijk dat de dieren in gevangenschap evengelukkig zijn als hun soortgenoten die in vrijheid leven. Misschien zijn de eerste zelfs wel gelukkiger:ze voelen zich namelijk veilig en hebben genoeg te eten."Is Graham Law een onverbeterlijk optimist? Misschien weL.!Toch kan ik niets anders doen dan in zijn optimisme te geloven.De specialist voor uw touringcarreis,zoals:• Dagtochten • Bruiloften• Personeelsreizen • Schoolreizen• Excursies• Meerdaagse reizen01883 . 31220Rijksstraatweg 36 • Hellevoetsluis· Telex 29610 • Fax 01883 . 12368< 1111F.NDENNIEUlvSy:- 20Cijfers, cijfers, cijfers .....Jaarlijks publiceert de Zoological Society of London het International Zoo Yearbook metnaast. artik~len over .één bepaald onderwerp (Section 1) en de laatste ontwikkelingen op dierentum-gebled(SectlOn 2: New developments in the zoo world) ook uitermate interessanteoverzichten van de in de wereld aanwezige dierentuinen en aquaria, van alle in dierentuinengehouden zeldzame diersoorten en van in de dierentuinen gefokte dieren (Section 3: Referencesection).Om deze overzichten samen tekunnen stellen verzendt men vanuitLonden elk jaar uitgebreidevragenlijsten naar alle bekendedierentuinen en aquaria in de helewereld. De gegevens berustendus volledig op de door de dierentuinenzelf ingevulde lijsten enworden niet op hun juistheid gecontroleerd.Enerzijds is men inLonden derhalve afhankelijk vande medewerking van de diversedierentuinen (een - gelukkig vrijklein - deel van de aangeschreventuinen neemt helaas niet de moeiteom de lijsten in te vullen) enanderzijds kunnen de gegevens(al dan niet opzettelijk) onjuisthedenbevatten.Het verwerken van alle ontvangenlijsten moet een gigantischkarwei zijn, maar het resultaat iselk jaar weer een schat aan informatieover de internationale dierentuinwereld,die voor iedere dierentuinmedewerkeren -liefhebberondanks de fikse prijs (de kostenbelopen inmiddels tegen de f200,- per boek) een onmisbaar naslagwerkvormt." TIERPAR~= ~"""(If~~~ •• 1 111In:11- - :::~§ ~m ~ i::"r-~ ~II",,,\\\~ - ZDER TIEREEen ander nadeel is de vertraging in de verwerking van de aangeleverde gegevens. Hetlaatst verschenen boek (deel 29, gepubliceerd in 1991) bevat overzichten van de in 1987 in dedierentuinen gefokte dieren, de lijsten van zeldzame dieren in dierentuinen betreffen des~and van zaken per 1 januari 1988 en het overzicht van de dierentuinen en aquaria met hunvItale geg~vens. ?ver de dierencollecties ~ntbreekt zelfs geheel. Dat laatste is een gevolg vande al germme tIJd geleden genomen beshssing om (met het oog op de omvang van het boek)deze overzichten slechts om het andere jaar af te drukken. De meest recente en meest completelijst van de dierencollecties in de wereld is dus te vinden in deel 28 van het InternationalZoo Yearbook en betreft de stand van zaken per 1 januari 1987. Het zal duidelijk zijn datmet verzamelingen van levende dieren in de sedertdien verstreken vijf jaren alweer heel watveranderd kan zijn.Met al deze voor~ehouden in. het achterhoofd heeft de schrijver dezes overzichten gemaaktvan de grootste dIerencollectIes van de wereld, die voor de lezers van Vriendennieuws wel-~ENNIEli?fs, 21

licht ook interessante informatiebevatten. Daarbijmoeten nog wel de volgendeopmerkingen wordengemaakt. In de eersteplaats lijken niet alle dierentuinendezelfde "tel-methode"te gebruiken: sommigetuinen tellen huisdiervormenof "voederdieren" New England A.quariummee terwijl andere dezejuist buiten de opgave laten.In de tweede plaatswil een grote collectie nogniet zeggen dat dezedier(soort)en ook allemaal voor de bezoekers te zien zijn, omdat veel dierentuinen een grootdeel van hun collectie (bijvoorbeeld voor wetenschappelijke of fokdoeleinden) achter de schermenhouden. Ten derde zegt het aantal gehouden diersoorten weinig tot niets over de kwaliteitvan een dierentuin; sterker nog, het is eerder een aanbeveling om minder diersoorten inkwalitatief hoogwaardige en voor het publiek en de dieren aantrekkelijke verblijven te houden,dan een grote verzameling diersoorten in ouderwetse, kleine en volledig oninteressanterijen kooien. Desondanks geven de hier weergegeven top twintig van achtereenvolgens dezoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen, ongewervelden en het totaal-aantal soorteninteressante informatie, die soms gevestigde ideeën bevestigen en in andere gevallen tocheen nieuw licht werpen op de internationale verhoudingen op dierentuin-gebied.De afzonderlijke lijsten geven de twintig grootste collecties per categorie aan, waarbij tussenhaakjes vermeld zijn de ranglijstpositie c.q. het aantal soorten op de lijst van twee jaar tevoren,waardoor ook enigermate uit de overzichten kan worden opgemaakt hoe de diverse collectieszich ontwikkelen.Zoogdieren1. ( 1) Zoo Berlin, Duitsland _________________ 266 (253) soorten2. ( 4) San Diego Zoo, San Diego, USA 227 (192) soorten3. ( 3) Tierpark Berlin, Duitsland 210 (197) soorten4. ( 5) Zoo Seoul, Zuid Korea 180 (184) soorten5. ( 8) Limburgse Zoo, Genk, België 149 (149) soorten6. ( 7) Brookfield Zoo, Chicago, USA 147 (150) soorten7. (15) Zoo Leipzig, Duitsland 146 (137) soorten8. ( 6) Zoo Duisburg, Duitsland 145 (153) soorten9. (11) Diergaarde Blijdorp, Rotterdam 144 (142) soorten10. (24) Zoo St.Petersburg (Leningrad), Rusland 144 (127) soorten11. (12) London Zoo, Engeland 142 (139) soorten12. ( 2) Zoo Antwerpen, België 142 (206) soorten13. (29) Poznan Zoo, Polen 142 (123) soorten14. (16) Bronx Zoo, New York, USA 139 (136) soorten15. (34) Sao Paulo Zoo, Brazilië 138 (119) soorten16. (16) Praha Zoo, Praag, Tsjechoslowakije 138 (136) soorten17. (10) Beijing Zoo, Peking, China 138 (145) soorten18. (9) Los Angeles Zoo, USA 136 (146) soorten19. (29) Cincinnati Zoo, USA 133 (123) soorten20. (22) National Zoo, Washington DC, USA 132 (128) soortenUit de lijst blijkt overduidelijk, dat de dierentuin van West-Berlijn verreweg de grootste verzamelingzoogdiersoorten bezit, op gepaste afstand gevolgd door de befaamde dierentuin vanSan Diego, die overigens met zijn buitentuin, het San Diego Wild Animal Park, ook nog de< fIIlF.NDENNIEUWSy:- 2227e plaats op de lijst in neemt! Hoewel beide collecties elkaar voor een deel overlappen (zoworden bijvoorbeeld okapi's zowel in San Diego Zoo als in het Wild Animal Park gehouden)zal de San Diego Zoological Society met beide parken in zijn totaliteit de West-Berlijnse soortenrijkdomzeker overtreffen. Maar als we de dieren collecties van de beide Berlijnse dierentuinensamenvoegen, moeten we concluderen, dat de stad Berlijn de meeste verschillendezoogdiersoorten ter wereld te bieden heeft!Een tegenovergestelde beweging blijkt uitbovenstaande lijst met betrekking tot deZoo van Antwerpen: vroeger telde menhier de collecties van de Zoo en Planckendaelbij elkaar op, hetgeen resulteerde ineen fraaie tweede plaats op de lijst. Deontkoppeling van beide collecties deed deAntwerpse Zoo van de tweede naar detwaalfde plaats duikelen, met als bizar gevolg,dat de Limburgse Zoo in Genk op basisvan de eigen opgaven niet alleen eenverbazingwekkende vijfde plaats inneemt,maar daardoor wat zoogdierencollectie betreftook de Antwerpse Zoo in grootte voorbijstreeft.Een duidelijker bewijs voor debetrekkelijkheid van dergelijke lijsten isnauwelijks mogelijk; wie beide Belgischecollecties uit eigen waarneming kent zalzeker beamen, dat de zoogdieren van deLimburgse Zoo niet in de schaduw kunnenstaan van die in de Sinjorenstad.Met een indrukwekkende negende plaats doet ons eigen Blijdorp internationaal gezien goedmee, al moet gezegd worden dat deze plaats onder de huidige omstandigheden zeker niet gehandhaafdzal kunnen worden (de zoogdiereninventaris van Blijdorp per 1 januari 1992toont een duidelijke teruggang in het aantal aanwezige (onder)soorten; een ontwikkeling diemet het oog op de beschikbare accommodatie alleen maar toe te juichen valt). Artis in Amsterdamneemt overigens de 24e plaats in, de andere Nederlandse dierentuinen komen nietvoor bij de zestig grootste zoogdierverzamelingen. Van die zestig zoogdiercollecties bevindtzich ongeveer de helft in Europa, een kwart in Noord-Amerika en het resterende kwart verspreidover Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, Azië en Australië.Vogels1. ( 1) Vogelpark Walsrode, Duitsland ______________ 932 (918) soorten2. ( 2) Zoo Berlin, Duitsland 693 (688) soorten3. ( 4) San Diego Zoo, USA 485 (422) soorten4. ( 5) Vogelpark Avifauna, Alphen a.d. Rijn 425 (396) soorten5. ( 6) Tierpark Berlin, Duitsland 412 (370) soorten6. ( 8) Jurong Bird Park, Singapore 370 (344) soorten7. (45) Cape Town Bird Park, Zuid Afrika 350 (200) soorten8. ( 9) Vogelpark Villars les Dombes,Frankrijk 325 (341) soorten9. ( 7) Bronx Zoo, New York, USA 324 (361) soorten10. (11) Vogelpark Bourton-on-the-Water,Engeland 324 (324) soorten11. (16) National Zoo, Pretoria, Zuid Afrika 312 (260) soorten12. ( 3) Zoo Antwerpen, België 304 (460) soorten13. (13) Hong Kong Zoo, Hong Kong 299 (290) soorten14. (10) Zoo Moskou, Rusland 294 (328) soorten15. (54) Rio de Janeiro Zoo, Brazilië 287 (185) soorten16. (17) London Zoo, Engeland 279 (258) soorten17. (21) Beijing Zoo, Peking, China 277 (248) soorten~DENNIEU\vo.23 .. ;:S

18. (19) Pittsburgh Aviary, USA_---,--_____________ 276 (252) soorten19. (12) Taronga Zoo, Sydney, Australië 276 (292) soorten20. (15) Artis, Amsterdam, Nederland 271 (271) soortenOok bij de vogels kan er geen misverstand over bestaan waar zich de grootste collectie bevindt:Vogelpark Walsrode op de Lüneburger Heide is de plek waar u op bezoek moet gaanals u zo veel mogelijk verschillende vogelsoorten wilt aanschouwen.Van de 20 grootste vogelverzamelingen zijn er 7 gespecialiseerde vogelparken. Enige twijfelsover de cijfers (en hoge klassering) van met name Bourton-on-the-Water (Birdland) en de dierentuinvan Rio de Janeiro lijken gerechtvaardigd. Net als bij de zoogdieren bestaat ongeveerde helft van de genoemde parken uit Europese collecties. En wie zou hebben gedacht dat Avifaunain Alphen a.d. Rijn internationaal zo'n vooraanstaande plaats bezet?Blijdorp neemt met 227 soorten vogels de 30e plaats in op deze lijst.Reptielen1. (11) St. Louis Zoo, USA _________________ 271 (138) soorten2. ( 1) Columbus Zoo, USA 213 (225) soorten3. ( 2) Fort Worth Zoo, USA 191 (191) soorten4. ( 3) Steinhart Aquarium, San Fransisco, USA 180 (180) soorten5. (16) Wroclaw Zoo, Polen 168 (129) soorten6. ( 6) Philadelphia Zoo, USA 155 (155) soorten7. ( 8) Houston Zoo, USA 146 (143) soorten8. (15) Atlanta Zoo, USA 146 (130) soorten9. ( 7) Tierpark Berlin, Duitsland 146 (144) soorten10. ( 5) Dallas Zoo, USA 145 (171) soorten11. ( 4) Bronx Zoo, New York, USA 139 (175) soorten12. (12) Lincoln Park Zoo, Chicago, USA 134 (136) soorten13. (23) Zoo Berlin, Duitsland 122 (116) soorten14. (21) Cincinnati Zoo, USA 121 (117) soorten15. (21) San Antonio Zoo, USA 120 (117) soorten16. (10) San Diego Zoo, USA 119 (139) soorten17. (28) Diergaarde Blijdorp, Rotterdam 116 ( 98) soorten18. (17) Taronga Zoo, Sydney, Australië 116 (127) soorten19. (24) Tel Aviv University Zoo, Israel 114 (112) soorten20. ( 9) Brookfield Zoo, Chicago, USA 113 (140) soorten. 111IENDENNIEuw"~- 24 "~wMet bijna een verdubbeling van het aantal soortensinds de vorige telling schiet de dierentuinvan Saint Louis van de elfde naar de eersteplaats op de reptielen-hitparade; een tamelijkonwaarschijnlijke uitbreiding die de nodigevraagtekens plaatst bij de klassering. Hetzelfdegeld trouwens in elk geval ook voor het SteinhartAquarium in San Francisco, dat blijft volhardenin een collectie van 180 soorten reptielen.Eigen waarneming aan dit (overigens zeerinteressante) aquarium in 1987 (zowel voor alsachter de schermen) rechtvaardigt de genoemdecijfers beslist niet!Dat reptielen in Amerika hoger gewaardeerdworden dan in Europa blijkt uit het bovenstaandezonneklaar. Tussen al dit Amerikaanse "geweld"scoort Blijdorp uitermate verdienstelijk,vooral als u bedenkt, dat in de RotterdamseDiergaarde blijkbaar niet alleen een van demeest uitgebreide reptielencollecties van de wereldis te vinden, maar dat daarmee bovendien zeer goede fokresultaten worden behaald.Amfibieën1. ( 1) Cincinnati Zoo, USA--::,----:::--_____________ 86 (109) soorten2. ( 3) Steinhart Aquarium, San Francisco, USA 60 ( 60) soorten3. ( 4) Zoo Berlin, Duitsland 47 ( 52) soorten4. (12) Columbus Zoo, USA 47 ( 27) soorten5. ( 6) St. Louis Zoo, USA 45 ( 38) soorten6. ( -) Syracuse Zoo, USA 40 ( ?) soorten7. (11) Wroclaw Zoo, Polen 36 (30) soorten8. (46) National Aquarium, Baltimore, USA 35 ( 14) soorten9. ( 8) Artis, Amsterdam. Nederland 35 ( 37) soorten10. ( 9) Fort Worth Zoo, USA 35 ( 35) soorten11. (16) Oklahoma City Zoo, USA 34 ( 24) soorten12. (12) Diergaarde Blijdorp, Rotterdam 34 ( 27) soorten13. (10) Wilhelma Zoo, Stuttgart, Duitsland 31 ( 31) soorten14. (39) Thledo Zoo, USA 31 ( 15) soorten15. ( 6) Ueno Zoo, Tokyo, Japan 30 ( 38) soorten16. (12) London Zoo, Engeland 30 ( 27) soorten17. (15) Philadelphia Zoo , USA 30 ( 26) soorten18. ( -) Pilsen Zoo, Tsjechoslowakije 28 ( ?) soorten19. (24) Bronx Zoo, New York, USA 27 ( 19) soorten20. ( -) Moskou Zoo, Rusland 23 ( 6) soortenNet als bij de reptielen blijkt ook op amfibieëngebiedAmerika de toon aan te geven. Ondankseen forse vermindering van het aantal soortenblijft de dierentuin van Cincinnati ruimschootsaan de leiding, vóór het Steinhart Aquarium inSan Francisco, dat net als bij de reptielen eennogal betwijfelde hoge positie inneemt. Uit bovenstaandelijst wordt wel duidelijk, dat er eigenlijkmaar weinig dierentuinen zijn die deamfibieën een volwaardige plek in de dierenverzamelinggeven. Met een negende (Artis) en eentwaalde (Blijdorp) positie doet ons kikkerlandjeinternationaal gezien goed mee.STEINHART AQUARIUMVissen1. ( 1) Shedd Aquarium, Chicago, USA ____________ 651 (582) soorten2. ( 7) Zoo Berlin, Duitsland 479 (356) soorten3. ( 2) Artis, Amsterdam, Nederland 460 (523) soorten4. ( 4) Wilhelma Zoo, Stuttgart, Duitsland 401 (402) soorten5. (22) Shimizu Aquarium, Japan 393 (263) soorten6. ( 8) Wakayama Aquarium, Japan 365 (353) soorten7. (14) Sunshine Int. Aquarium, Tokyo, Japan 358 (294) soorten8. ( 9) Steinhart Aquarium, San Francisco, USA 350 (350) soorten9. (13) Sea World, San Diego, USA 330 (318) soorten10. (5) New England Aquarium, Boston, USA 319 (400) soorten11. ( -) Valencia Aquarium, Venezuela 310 ( ?) soorten12. (16) Vancouver Aquarium, Canada 306 (289) soorten13. (12) Fort Worth Zoo, USA 300 (319) soorten14. (11) Ueno Zoo, Tokyo, Japan 297 (325) soorten15. (33) Toba Aquarium, Japan 290 (230) soorten16. (17) Miyajima Aquarium, Japan 290 (287) soorten17. (20) Shima Marineland, Japan 279 (279) soorten~~~

18. (19) Kamogawa Sea World, Japan ___ __________ 27219. (18) Montreal Aquarium, Canada 26820. (24) Zoo Basel, Zwitserland 262(280) soorten(282) soorten(257) soortenMet 148 soorten komt Blijdorp niet voor bij de eerste zestig vissencollecties van de wereld,met 212 soorten neemt de Antwerpse Zoo de 38e plaats op de lijst in. Het Shedd Aquarium inChicago bezit onbetwist de grootste verscheidenheid aan vissen soorten en verder valt de grotevertegenwoordiging van Japanse aquaria op. Het fraaie Artis Aquarium scoort nog altijdzeer hoog. Een opvallende nieuwkomer is het Valencia Aquarium in Venezuela; bij gebrekaan verdere gegevens valt het belang van dit instituut niet goed te meten; de kille cijfersresulteren wel in een elfde positie op de lijst.Ongewervelde dieren1. ( 3) Monterey Bay Aquarium, USA _____________ 219 (219) soorten2. ( 7) Wakayama Aquarium, Japan 217 (76) soorten3. (4) Bergen Aquarium, Noorwegen 200 (200) soorten4. ( 5) Kushimoto Aquarium, Japan 197 (180) soorten5. (11) Vancouver Aquarium, Canada 184 (140) soorten6. (20) Zoo Berlin, Duitsland 178 (114) soorten7. ( 8) Roscoff Aquarium, Frankrijk 170 (170) soorten8. (27) La Jolla Aquarium, USA 150 ( 94) soorten9. (16) Wilhelma Zoo, Stuttgart, Duitsland 149 (123) soorten10. (12) Himeji City Aquarium, Japan 143 (130) soorten11. (14) Shedd Aquarium, Chicago, USA 140 (125) soorten12. (17) Ueno Zoo, Tokyo, Japan 137 (121) soorten13. (10) Cincinnati Zoo, USA 130 (145) soorten14. ( 9) Tierpark Schönbrunn, Wenen, Oostenrijk 127 (146) soorten15. (37) National Aquarium, Baltimore, USA 119 ( 70) soorten16. (19) Toba Aquarium, Japan 114 (116) soorten17. ( 6) New England Aquarium, Boston, USA 113 (177) soorten18. (18) Oga Aquarium, Japan 112 (120) soorten19. (21 ) London Zoo, Engeland 112 (108) soorten20. (24) Sea World, San Diego, USA 110 ( 97) soortenHet tellen van de soorten ongewervelden is (zekervoor aquaria) een hachelijke zaak: het vergtveel specifieke kennis om de diverse soorten tedetermineren, terwijl vooral de kleinere soortenook in een aquarium een verscholen leven leiden.Bovendien leven vele soorten ongewerveldenslechts kort, waardoor de tellingen van jaartot jaar sterk kunnen verschillen.Vrijwel alle scorende instituten hebben hun score(voornamelijk) te danken aan in (zee)waterlevende soorten ongewervelden; slechts weinigdierentuinen beschikken over een (zeer arbeidsintensieü"insektarium" voor de op het land levendesoorten zoals insekten, vlinders, schorpioenen,enz. (Cincinnati, West-Berlijn, Londen,Amsterdam).Artis staat op de 23e plaats, het Noorder Dierenparkin Emmen op de 31e plaats en met 13soorten komt Blijdorp niet voor bij de top 60.Opvallend is verder het ontbreken van de voormaligenummers 1 en 2 van de ongewerveldenlijst:de aquaria van respectievelijk Dubrovnik (Joegoslavië) en Sirahama (Japan) verstrektendit keer geen opgave van het aantal soorten in hun dierencollectie.Totaal aantal soorten1. ( 1) Zoo Berlin, Duitsland ________________ 17852. ( 2) Artis, Amsterdam, Nederland 11033. ( 4) Wilhelma Zoo, Stuttgart, Duitsland 10074. ( 8) Tierpark Berlin, Duitsland 9595. ( 5) Vogelpark Walsrode, Duitsland 9326. ( 9) London Zoo, Engeland 9047. (11) San Diego Zoo, USA 8458. ( 7) Ueno Zoo, Tokyo, Japan 8409. (15) Zoo Moskou, Rusland 82510. (17) Shedd Aquarium, Chicago, USA 81911. (12) National Zoo, Pretoria, Zuid-Afrika 80212. (10) Fort Worth Zoo, USA 78113. ( 3) Zoo Antwerpen, België 77414. ( 6) Tiergarten Schönbrunn,Wenen,Oostenrijk 76415. (14) Taronga Zoo, Sydney, Australië 70816. (16) Cincinnati Zoo, USA 70417. (13) Diergaarde Blijdorp, Rotterdam 68218. (23) Zoo Frankfurt, Duitsland 67719. (34) Zoo Wroclaw, Polen 66720. (21) Steinhart Aquarium, San Francisco,USA. 655(1579) soorten(1205) soorten(1013) soorten( 852) soorten( 918) soorten( 826) soorten( 767) soorten( 883) soorten( 752) soorten( 735) soorten( 763) soorten( 816) soorten(1079) soorten( 907) soorten( 753) soorten( 736) soorten( 755) soorten( 640) soorten( 577) soorten( 655) soortenDoor de verschillende soorten zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen en ongewerveldenop te tellen ontstaat bovenstaande lijst. Met ruim de helft meer soorten dan nummertwee (Artis) staat de dierentuin van West-Berlijn fier aan de top. Het gegeven, dat Amerikaansedierentuinen (in tegenstelling tot die in Europa) vrijwel nooit over een substantieelaquarium beschikken, resulteert in een (verhoudingsgewijs) slechte score op deze totaal-lijst.Slechts vijf Amerikaanse verzamelingen halen de top twintig, waarvan er één nog zeer twijfelachtigis (zie hierboven). Met in totaal 434 (voornamelijk vogel)soorten scoort VogelparkAvifauna in Alphen a.d. Rijn nog altijd een 57e plaats.zooBERLINSEIT 1844Ons eigen Blijdorp bezet (ondanks een vermindering van het aantal soorten met ongeveer10%) een nog altijd fraaie 17e plaats. De meest recente bestandslijst van Blijdorp toont eenverdere inkrimping van het aantal in Rotterdam gehouden diersoorten, zodat de plaats binnende top twintig niet houdbaar zal blijken te zijn. Daarom troosten we ons maar met de gedachtedat kwantiteit en kwaliteit geheel andere grootheden vormen, waarbij de balans uiteindelijkdoorslaat naar de kwaliteit. En daarbij kan Blijdorp zich internationaal zonder twijfelmeten met alle belangrijke dierentuinen van de wereld!Lex NoordermeeryRiENDENNlEUWl'27 '.:l

Maak zelf een catalogus ...... van uw boekenkast... van uw videofilms... van uw platen en/of cd's... van uw diaverzamelingmet behulp van uw PC!U zoekt een spaarvormdie goed voor uw geld zorgt .c.s.s., SPlClAlISTEN IN DB':'SE TOEPASSINGENOOK LEASING MC;;'GI:LIJEigen technische dienst.-'-L .-,-n.,-.- " "1 C_CI I 11-' I C 0.'1'.telecommunicatieICICIUUII. UIU· 'tIL 0,.}.,9Telefax: 010·4049262Showroom: "Slaakhuys"Slaak 34 B, 3061 CS RotterdamPostbus 81099, 3009 GB RotterdamAls u spaart, kiest u natuurlijk de spaarrekening die u het meeste oplevert.Bij ons vindt u spaarvormen die uw spaargeld snel laten groeien:spaarrekeningen waarbij uw tegoed altijd opvraagbaar is,spaarrekeningen met vaste looptijd en hoge rente, en verschillendesoorten waardepapieren.•EiGeïnteresseerd? Op onze kantoren vertelt men u ergraag meer over.De Verenigde Spaarbank doet meer.verenigdespaarbankH. VAN DONGENSTALENSTEIGERBOUW BVMONTAGE EN DEMONTAGEVERHUUR VERKOOPADVIESOhmweg 6 Spijkenisse - Tel. 01880 18133~1t8 UITVAARTVERZORGING e.M. BouwmanAlbert Verweystraat 2a3061 SB RotterdamTel. 010 - 414 53 43Bgg. 010 - 414 55 64Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies.Informatie over:het O.RV depositofonds (=verzorgingsfonds)de N.V.V.O. natura (gezins, kinder (tot 20 jaar) en per persoon),aanvullende-, senioren- (tot 83 jaar) en monumentenverzekering.Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap.

------------ -~Hobby CENTRUMMAGAZijN BLïboek-enkantoorboekhandelvan SettenNobElsTRAAT 1 12~m9 SP ROnERdAMTElEfoON 010 - 466 ~ 1GEREEdsckAPPEN -IJZERWARENElEIaRA -SANiTAiR -VERf -S[EUTEIsERVicEBentinckplein 133039 KL Rotterdamtel. 010 - 466 54 44De Vriend voor uw ogen en oren.I"I.~~=KOPIEERMACHINESKASREGISTERSTEKSTVERWERKERSFAXAPPARATENCOMPUTERSKANTOORMEUBELENSUPPLIESEIGEN TECHNISCHE DIENSTStatenweg 108e - Tel. 010 - 4666052Walenburgerweg 77 - Tel. 010 - 465 49 91Rotterdamf'lt H. Mourik en ZnKANTOORMACHINE IMPORT B.V.Specialist inAardappelen, groente en fruit.ROTTERDAM: Schleweg 45 • 51 t.t, 010 . 466 33 99 Vers gesneden rauwkost,OUD-BEIJERLAND: Adm. de Auyt."'''. 58 t.t, 01860.15799 vruchtensalade en stamppotten.DORDRECHT: Grote Markt 71 · 72 tel: 078 · 14 22 88HELLEVOETSLUIS: Aljk,,"aatweg 286 t.l, 01883. 13237 Staten singel 127DEN HAAG Ln. v. Nieuw OoSI Indl. 88 ,.1, 070 • 347 47 27 3039 LJ RotterdamWOERDEN: _,.ndljk 8 ,.1, 03460·23880 "lr 010 - 466 1671II;!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!~Theorie- en praktijklessen door:Chris tien HoogendijkHoog slagingspercentage.Bel: 010· 43755 67Sidelingeplein 204 • 3043 GV Rotterdam8Bij ons vindt U alles voor een• -. geslaagde maaltijd zoals;- Vers Hollands RUND - VARKENS• en KALFSVLEESOU§ tllJ1/',)r It!lkk§r 1f!t§1'I t!ln~n §{)§d advies klJ1m naarDOLF EN CARMEN HALLENSLEBENBurg. Baumannlaan 142-a, OverschieTel: 010·41576 B3