vn2_10:Opmaak 1.qxd - Vrienden van Blijdorp

Reptielenbroedruimtefoto: Jan BreedijkBROEDZORG BIJ KOUDBLOEDIGENTekst: Jan BreedijkLeuk zo’n column, zo’n lijn 13, zo’n Theo van de Velde. Dat inspireertnog eens tot een nieuw artikel. Ik citeer even uit de laatste: ‘Wat is ermooier dan jonge dieren te zien en dan nog het liefst dierensoortenmet een hoge vorm van nestzorg. Want laten we wel wezen, die reptielenuit de broedmachine zijn toch een stuk minder vertederend. Dierendie zo snel mogelijk van hun ouders moeten vluchten om er niet dooropgevreten te worden.’ Kijk daar moet ik als koudbloedigenfan dantoch tegenin gaan, want om alle koudbloedige dieren nou over éénkam te scheren, Theo, dat gaat te ver.Koudbloedige dieren staan inderdaad nietbekend om hun broedzorg. De meestekoudbloedigen leggen de eitjes ergens enlaten ze dan aan de zorg van de natuur enhet weer over. Soms worden de jongen ofzelfs de eieren direct door hun ouders opgegeten.Over broedzorg kun je dan metgoed fatsoen niet beginnen. Toch zijn erheel wat koudbloedige dieren die wel inmeer of mindere mate zorgen voor hunnageslacht. Dit kan uiteenlopen van hetleggen van de eieren op een gunstige, veiligeplaats tot het daadwerkelijk beschermenvan de eieren en zelfs de jongen toteen aantal weken na het uitkomen van deeieren.InsectenBij insecten denken we zeker niet zo snelaan broedzorg. Maar er zijn toch uiteenlopendevormen waar te nemen bij deze zespotigen.Zo leggen vlinders hun eierenvaak op de planten die door de rupsen gegetenworden. Bekendste voorbeeld ismisschien wel het koolwitje, dat de eierenlegt op koolplanten. Mooi voorbeeld is ookde kakkerlakkendoder. Dit is een sluipwespsoortdie voor een ware horrorshowzorgt. Het volwassen dier zoekt een kakkerlak,bijt de antennes af zodat het dierweerloos blijft zitten op zijn plek. Vervolgenslegt de kakkerlakkendoder één eitussen de dekschilden van de kakkerlak.De larve die uit het ei komt eet vervolgensde nog levende kakkerlak stelselmatig op,de vitale organen het laatst. Er zijn echterinsecten die veel verder gaan met hunbroedzorg dan het zorgen voor een voorraadvoedsel. Mieren, termieten, bijen,hommels en wespen zijn voorbeelden vandieren met veel broedzorg. Het is echterniet de moeder, de koningin, maar haardienaressen, de werksters, die de verzorgingop zich nemen. Eerst wordt het einaar een broedkamer gebracht, naar eencel die eerst vakkundig wordt schoongemaakten vervolgens wordt de uitgekomenlarve gevoed tot de verpopping. Hetlaatste voorbeeld van broedzorg bij insectendat ik wil noemen is die van sommigewantsen. Zij zorgen voor hun jongen doorze te beschermen en er zijn zelfs soortenmet een heuse crèche, waar meerderemoederwantsen de verzamelde jongenvan de hele groep beschermen.VissenDe meeste vissoorten leggen duizendenof zelfs meer dan een miljoen eitjes opeen ondiepe, warme, zonovergoten plaatsin de hoop dat een enkel jong ooit volwassenwordt. Toch zijn hier weer mooie voorbeeldenvan broedzorg te vinden.14 | Vriendennieuws 2 | 2010