foekle^/ - Zoek direct in de EYE-bibliotheek

„EEN MEISJEONTVOERD"Een ontvoering is een ernstige zaak.Niemand zal, over het algemeen, toestemminggeven tot zijn ontvoering. Eenschaking is een minder ernstige zaak. Demeisjes, die geschaakt worden, vinden datniet zoo erg. . ..Maar wat is nu een ontvoering van eenmeisje, die achteraf haar toestemming geeftdoor met den ontvoerder de huwelijksbandenaan te knoopen? Van een dergelijkingewikkeld geval verteld de Ufa-film,,Meisje ontvoerd",waarvan JohannesMeyer de regie had.Daarin wordt demolenaarsdochterUske (Karin Hardt)door den jongenboer Hinnerk (Volkervon Collande)na afloop van eenbal „wederrechtelijkvan haar vrijheidberoofd". Hinnerkheeft eerst denop het dorp gebruikelijkenweg bewandelden denhuwelijksbemiddelaarLürshermann(Paul Henckels) bijde ouders om haarhand laten vragen.De molenaar (LeoHiernaast: Ihke (Karin Hardt) en Hinnerk(Volker v. Collande) na hun verzoening.— Linksonder: Het statiekleed vanHinnerks overleden moeder siert Uske (KarinHardt) best. — Rechtsonder: De steedschewaard (Erich Fiedler) en Ilske's vriendinAnneke (Carsta Löck) bespreken hetontvoeringsgeval. (foto's l/fa)Peukert) voelt wel iets voor een schoonzoonmet een flinke hoeve. Het is echter demolenaarster (Claire Neigbert), die voorhaar dochter „iets beters" in haar hoofdheeft. En daar Uske zelf, behaagzuühtiggelijk zoovele knappe meisjes, den verliefdenboer eerst nog een beetje wil latenwachten, mislukt de opdracht van denhuwelijksbemiddelaar.Uske gaat zóó ver, dat zij op het bal opvallendvriendelijk doet tegen den eigenaarvan het nieuwe dorpscafé, die hetfeest geeft en zijn steedsche manierenmaar niet kan afleggen. Uit nijd neemt dejonge boer eerst zoete wraak op dezenwaard (Erich Fiedler), door hem middenin de spoelbak van het buffet te zetten.Zijn laconieke knecht (Josef Sieber) helptdaarbij.Ilske's vriendin Anneke (Carsta Löck)protesteert tegen de gewelddaad der tweemannen. De knecht doet haar hetzelfde lotals van den waard ondergaan.Enfin, na het bal volgt de ontvoering.Een heelen nacht blijft Ilske opgesloten inde mooiste kamer van Hinnerk's hoeve.Tegen zooveel doortastendheid is zij nietbestand. De teedere gevoelens komenboven, door haar ja-woord bereikt Hinnerkzijn doel.Doch u begrijpt, dat een ontvoering eenenorm schandaal is voor zoo'n klein dorpje.De molenaar heeft den veldwachter in hetgeweer geroepen. De veldwachter komt bijHinnerk terecht. Hinnerk belandt in hetgevang, wordt verhoord en tijdens het verhoorverschijnt Ilske opnieuw om hem omden hals te vallen. Deze getuigenis is duidelijkgenoeg. De politie kan het „wederrechtelijk"schrappen vóór het woord „ontvoering".Zij houdt het dan ook maar opeen schaking, waar tegenover de maatschappijheel wat vriendelijker staat.In het Duitsch heet de film, waarvan wijhier den inhoud weergeven, „Männerwirtschaft".Dit, omdat Hinnerk en zijnknecht aanvankelijk niets van vrouwenwillen weten, hun eigen potje koken, huneigen sokken stoppen. Hoe dat toegaat,wordt ons, ter leering, nauwkeurig uitgebeeld.De les van het geval is, dat huneigen potje kokende mannen er ten slottevanzelf toe moeten komen een meisje teontvoeren. Anders verhongeren en verkommerenzij!MEISJE ONTVOERDy* _ Af ämtierwir tschafteen UFA-Film.Productieleider: Erich Holder. — Opnameleider: Hans Joachim Wieland. — Draai-boek : Hans Klaehr, Paul Keimer, AlmaRogge (naar een idee van Bruno Nelissen-Haken). — Camera: Konstantin Irmen-Tschet. — Decors: Ernst H. Albrecht. —Muziek: Hans Georg Schüss. /i^L^r^.Regie: JOHANNES MEYER.Personen :Hinnerk Volker v. CollandeHannes Josef SieberIlske Karin HardtAnneke Carsta LöckDe molenaar Leo PeukertDe molenaarsvrouw . . . Ciaire NeigbertLürshermann Paul HenckelsBakenhus Erich FiedlerHieronder: De knecht Hannes -(Josef Sieber)zou toch wel eens van dat keukeniverkaftcillen.Een Ni oorscne premiere:VOOR DEI STORMeen nieuw jtuk. doorFINN HALVORSENIn dezen tijd, nu Henrik Ibsensrealistische sfel „Spoken" ofnieuwop de Nederlandsche plankenkwam, ontvangen wij uit Oslo eenbespreking van het nieuwste stukvan een hedendaagsch Noorschauteur, die al evenmin als Ibsen devraagstukken van den dag uit den•weg gaat. Het is dus zeker belangwekkendvan i Ut werk kennis tenemen. — Keiactie.Finn Halvorsen leerde de nieuwe ideeënwereld,in den vorm van het fascisme, het eerstkennen tijdens een langer verblijf in Italië.In 1933 kwam zijn eerste tooneelwerk in hetNationaal-theater te Oslo, het heette: „Diktator".De schrijver topnde daarin den grootenvolksleider, die zijn eigen geluk opoffert, omzijn volk van de vernietiging te redden. Halvorsenliet het in dit stuk niet aan duidelijkheidontbreken. Hij liet het orkest de „Giovinezza"spelen. Het toeval wilde, dat denzelfden dagook een Russisch communistisch stuk in Oslozijn première beleefde, waarin de „Internationale"gezongen werd. Zoo fel stonden toenmaalsreeds de meeningen tegenover elkaar IFinn Halvorsen schreef nog meer tooneelstukken,die er oppervlakkig bezien niet zoo politiekuitzagen. Maar bij nauwkeuriger beschouwingwas het toch niet te ontkennen, dat de nieuwegedachte den schrijver niet meer losliet. In ,,Dearme van Assisi" geloofde Halvorsen de oorzaakvan de ellende der wereld te vinden in de ongelijkeverdeeling van het geld onder de menschen.Evenals Franciscus van Assisi meendeHalvorsen dat de redding der menschheid daarinwas gelegen, dat de rijken van al hun rijkdomafstand deden en alle menschen even atrm waren.Het nieuwste stuk van Halvorsen „Voor denStorm" zet een punt achter dezen gedachtegang.De held van dit stuk zoekt het geluk van hetvolk in een staat, waarin alle menschen evenrijk zijn. De eerste acte van dit stuk verloopt inlange politieke, beschouwende gesprekken en isvoor een drama een weinig traag, tot dan hettweede bedrijf met sterkere dramatische beslistheidde problemen tot een oplossing brengt. Dedoor en door egoïstische aard van de kinderenstaat lijnrecht tegenover de beschouwingen vanden vader, die in het volk de hoogste eenheid enin het geluk van dat volk het laatste doel ziet endie daarom zijn landgoed niet aan zijn in de stadlevende kinderen wil geven, maar aan tien krachtige,arme boerenjongens. Want zijn kinderenwillen slechts voor hun eigen genoegen het parkvergrooten en een golfveld aanleggen. Het standpuntvan den vader is onwrikbaar, ofschoonhet hem zwaar valt zijn vaderlijke gevoelenstegenover zijn kinderen te onderdrukken.De persoon, die in deze geschiedenis het meestbesproken wordt, is eigenlijk een buiten denfamiliekring staande advocaat, die slechts dooreen onbeantwoorde liefde voor de dochter vanden grondbezitter nauwer aan het lot van dezefamilie verbonden is.Men constateert telkens in de Noorsche literatuur— en men ondervindt het steeds weer in ditstuk — dat de Noor een fanatieke waarheidszoekeris. Dit geldt voor de Scandinavische literatuurin het algemeen, maar voor de Noorsche inhet bijzonder. Reeds Ibsen ging met onbarmhar-tige hardheid den leugen, in welken vorm ook,te lijf, zoowel den echten leugen als den leugenom bestwil.Dit geldt, hoewel in een andere opvatting, ookvan Halvorsens nieuwste stuk „Voor den Storm".Hij ontziet hierin niemand. Niets, blij ft onuitgesproken.Alles ontwikkelt zich natuurnoodzakelijknaar het duidelijk zichtbare einde, en deadvocaat, die in de hem nu duidelijk gewordenellende niet verder leven kan noch ook sterk genoegis den nieuwen weg te zien en hem alvechtend te volgen, vindt den dood.Oslo, Febr. 1943. Dr. ROBERT DIX.Boven: Finn Halvorsen. — Onder: Scèneuit „Voor den storm", het nieuwe stuk vanFinn Halvorsen met links Johann Hange alsHans Rvald en rechts Olafz Havrevold alsadvocaat Kristoffer Alvik. (Foto's Stapf)CINEMA 6- THEATER

,■«m • —^^-— ^mMoer en Henk van Buuren),(Foto C.N.F.I Meyer)JLnk van der jMoer schreef en speeldeDan volgt er een nogal meisjesachtig gedaanverhaal — van monologen, die ze een paar jaargeleden wou spelen, zoo tegen andere, onzicht-„WAAR IS MIJN DOCHTER?"bare personages aan spelend, en die niemand voorhaar wist te schrijven. Tot ze 't zelf maar wasgaan doen. En toen kwam, daaraan aansluitend,voortreffelijk en soms zelfs brillant brokje dia-dit stuk vanzelf, anderhalf jaar geleden al. Maarloog oplevert, maar „de zaak" niet verder brengt.'t wachten was op haar engagement bij het Re-Eerst in het derde bedrijf blijkt — volkomensidentie Tooneel voor het opgevoerd kon worden.logisch — Wiesje dien avond na het gesprek inMen heeft Ank zelfs gevraagd om ook dit haarde bar en na de thuiskomst in een huis, waareigen stuk zelf te regisseeren. Maar schrijven ennooit de zorgende liefde van moeder èn vaderspelen vond zij voorloopig genoeg. En wie zouhaar jeugd gekoesterd hebben, naar haar vaderhet werk van de eene vrouw beter kunnen overtezijn „gevlucht".nemen dan de andere?Om ook in die voor haar onbekende omgeving,waar haar vader samenleeft met een danseres,Dan blijkt het, dat het wel niet bij dit eenete beseffen, dat het in haar eenzaamheid en tijblijspelzal blijven. Wat ook niet anders te verdenszijn afwezigheid ideaal van hem in de pracwachtenis. Het is zoo uit de volheid des hartentijk niet zoo ongeschonden blijft. Heel mooi isneergepend, dat deze ader wel, ten bate van onshier de „ondertoon" van smart en innerlijke vermodernerepertoire, open zal blijven. Een kluchtwijdering, als de vader de herinneringen aan haaris intusschen al af. En daarachter doemt een blijeerstejeugd met hem probeert op te roepen enspel in hetzelfde gevoelige genre op.Wiesje voortdurend denkt a.an „die andereTwintig jaren, meen ik, leefde Iphigeneia invrouw", die bij hem was toen hij Wiesje die velewerklooze verbanning op Tauris. Dat kan menbrieven uit Italië schreef: brieven, waarin zijalthans van Ank van der Moer niet zeggen. Haardacht dat hij haar noodig had en zij voor hem„Wachtje" laat haar niet langer dan een kwardieplaats innam, die zij in werkelijkheid immerstier voor zijn' zuilen zitten. Maar buiten alle,nimmer kon vervullen.tooneel-activiteit om.... de klassieke IphigeneiaEn even logisch volgt dan in het vierde be-is haar heele leven dan ook niet aan een babydrijf, dat misschien het gevoeligste van dit tochtoegekomen I HENRIK SCHÖLTE.reeds zeer subtiel genuanceerde en in zijn stemmingenveelvuldig wisselend stuk is, Wiesje'sbezoek aan den jongen man, die inderdaad van .... Ontluikende liefde. Wiesje in eenhaar houdt, ook al is hij niet romantisch, niet vroolijk gesprek met haar aanbidder. (Ank Friezen spreken Hollandschervaren, niet door den honger harer gedachten van der Moer en Guus Oster).geïdealiseerd. Hier hervindt, in een prachtig uit-(Foto Schimmel-penninck)Twee Friezen bedienden zich van de „Holgespeeldewisseling van ernst en humor, het stuklandsche" taal bij het schrijven van een tooneelzijnlichten trant. ... die dan in het slotbedrijf, Johan de Meester als de vader was er in het eerstestuk. Dat is één merkwaardigheid en een tweedewaarin de gescheiden vader en moeder Wiesje bedrijf in zijn accenten nog wel eens naast, maaris, dat de eersteling van de schrijvers door niedenvolgenden morgen in de flat van den aller- hervond zichzelf in het derde, waar ook Cathymand minder dan Cor van der Lugt Melsertminst onsympathieken jongeman gaan zoeken, Buning allercharmantst en zelfbewust debuteerde.waardig gekeurd is om in studie te worden getenslottezelfs iets te uitgesproken — tegenover Het grootste „succes" hadden de moeder en denomen. De beeren C. H. en R. Feenstra uitde voortdurend een beetje in mineur gehouden stiefvader, die het tweede bedrijf droegen: FieSneek hebben het Gemeentelijk Theaterbedrijfverteltrant van het stuk — de boventoon voert-Carelsen en Piet Bron, beiden onnavolgbaar envan Amsterdam in beweging kunnen zetten voorHet is Ank van der Moer gelukt om den voort- hartveroverend-komisch als hèt duo Klara enhun „Als de klok waarschuwt....", dat eendurend pittigen en boeienden dialoog den zuive-Jaap Scholten (al moet ik uit naam van de fami-Hollandsch-Friesch stuk is, wijl er weliswaar deren achtergrond te geven, die slechts uit scherpe,lie protesteeren!).Hollandsche taal in gebruikt wordt, maar deintelligente observatie van het leven en de daarplaatsvan handeling toch in Friesland gezochtuit resulteerende, onmiddellijke en ongekunstel-Dit protest heb ik dan ook den volgenden dagmoet worden. Namelijk op een oude „stins" (boerdewijsheid kan ontstaan. Er is in dit stuk „naareenigszins plechtig in het oude, Haagschederij) in de omgeving van Leeuwarden, waar eenhet leven geteekend" en er gaat daardoor een vaakdouane-huisje, dat alom „'t Wachtje" heet enoude Friesche klok haar waarschuwingen tot eenonzegbare charme van uit, ook al glimlacht menwaar Ank vart der Moer en Guus Oster tusschenbelangrijk onderdeel van de handeling in ditvaker dan dat men luid zou kunnen of durvende bedrijven door hun soep oplepelden, eenigs-drie-bedrijvige blijspel maakt.lachen.zins plechtig ingediend. „Tusschen de bedrijvenHet zal interessant zijn, om de manier, waaropDaar leent zich trouwens de zoo centraal gedoor"geldt hier minder het tooneel dan de wer-het „Hollandsche" publiek dit stuk ontvangt, testelde hoofdfiguur van het gevoelige, in haarkelijkheid. Want thuis moet hun onlangs geborenvergelijken met de reacties van Friesche toeschoujeugdaan ouderliefde zoo deerlijk te kort ge-Annemarie het maar goed vinden, dat haar moe-wers. Want voor de laatsten beteekent dit Friekomenmeisje ook niet voor. En zeker niet doorder zoowel speelt als schrijft, en net nu — densche stuk in het Hollandsch een merkwaardig ende zeldzaam direct tot het hart sprekende wijze,dag na het succes van haar eigen, lichte première•en wellicht uniek experiment. Talrijk zijn dewaarop Ank van der Moer haar eigen figuur die—■ op den „Heldengedenkdag" een zoo zware,tooneelstukken, die in Friesland spelen en waarprilleen lucide omtrekken gaf, die haar voorkoninklijke rol als de titelrol in Goethe's „Iphi-in de Friesche taal gesproken wordt (Abe Brouovergevoeligheidof ziekelijkheid bewaarden. Hetgenie" weer heeft gespeeld: een rol, die wel hetwer I). Maar deze komen uiteraard niet buitenherinnerde mij aan haar prachtig debuut, desmooistewas wat ik dit jaar (met nog een stukde provinciegrenzen, afgezien van voorstellingentijds, in „Jonge Liefde" in een soortgelijke rol.erbij !) op ons tooneel heb gezien. Men moet hetvoor „kriten", vereenigingen van Friezen buitenHet was dat uiterst begaafde, ingehouden enmaar kunnen : die gouden woorden van Boutens"hun eigen provincie.daardoor des te warmer naklinkende spel, datNederlandsch in het artemisisch gebaar van eenZal „Als de klok waarschuwt. ..." binnen deslechts heel weinigen (en zeker niet met haarGrieksche koningsdochter vertolken, terwijl mengrenzen 'van Friesland zelf opgevoerd worden?prachtige dictie) op ons tooneel bezitten.den vorigen dag met kloppend hart voor het eerstHet groote tooneel vertoont zich helaas weinig inNu ligt het voor de hand, dat een schrijfsterdie prille „Wiesje" is geweest in een zelf-ge-Friesland. Maar desondanks zullen er Friezenhaar eigen rol als actrice ook moeilijk andersschreven „stuk van dezen tijd"!zijn, die thans „Friezen" hollandsch hooren spredan„trefzeker" zal kunnen vertolken. Maar toch— Was je niet nerveus? vraag ik, als ik denkken op het tooneel. Of ze zich thuis zullen voelenkomt hier ook stellig een woord van hulde toeaan mijn eigen, behagelijke en veilige rechters-bij dit spel ?aan de regisseuse Bets Ranucci-Beckman. Datstoel in de zaal.Wij gelooven, dat het kan. Evenals het in dehier de eene vrouw als schrijfster en actrice in— Schei uit, ik dacht soms dat ik stierf, voor-litteratuur gebleken is te kunnen. Men denke aaneen voorwaar wel heel unieke combinatie deal in het eerste bedrij f Ide boeken van Nienke van Hichtum. Maar er zalandere vrouw, schrijfster, actrice en regisseuseIk zeg wat waar is: namelijk dat er niets vanveel geëischt worden van regisseur en spelers omgevonden heeft, maakte deze première tot eente merken was, evenmin trouwens als van het feit,hier den juisten vorm te vinden. En als ook dezeer bijzonderen dag in ons tooneelleven.dat zij deze eerste stralende voorjaarsdagen zooFriezen goede verwachtingen hebben, dan berus-Ook de overige bezetting had groote verdienverkoudenals een snip over zich heen moet latenten die op het feit, dat de rollen gespeeld zullensten. Het best was wellicht Guus Oster als degaan. (Maar heeft men bij „Iphigeneia" ooit ge-worden door tooneelisten als Anton Roemer, Lizejongen, die tenslotte Wiesje's gouden hart wint.merkt, dat zij nog moeder moest worden?)van- de Poll, Myra Ward, Ludzer Eringa, JanAlleen haar eigen moeder heeft die zenuwenvan Ees, Louis de Bree (die de regie voert), FonsLinks: Wiesje met haar vader in de bar,(V.l.n.r.: Johan de Meester, Ank van derwel gemerkt, zegt Ank van der Moer. Maar daar-Rademakers, May Vollenga en Caroline vanDat een actrice zelf een stuk schrijft, is —zeker in ons land, waar met allen eerbied gezegd,de vrouwelijke bezetting toch al het zwakkepunt van het tooneel is — voorwaar een zeldzaamfeit. Dat acteurs in het algemeen tot dialoogschrijvenovergaan, komt echter vaker voordan men zou denken.Het voordeel van zulke „acteursstukken" is,dat zij meestal een uiterst speelbaren dialooghebben, wars van alle litteratuur en van meet afaan „nourri dans Ie sérail". Hun nadeel is —evenvaak —■ de zwakke psychologische bouw en,omdat zij gewoonlijk uit een improvisatorischontstane ingeving geboren werden, een snelle valna een brillant begin, waarin al het beschikbarekruit verschoten werd.Het succes, dat Ank van der Moer met haareerste groote blijspel (in notabene vijf bedrijvenmet een alleraardigst gevonden eenheid van tijden plaats) heeft kunnen boeken, dankt zij —naast haar veelzijdige begaafdheid — vooral aande intelligente bewuste overwinning van bovengenoemdemoeilijkheden. Hier is juist het begin,hoe fijnzinnig ook gesteld, nog wat aarzelend,een tasten naar den kern, en in het derde envierde bedrijf bereikt dit blije spel op een uiterstgevoeligen en voortdurend aanwezigen ondergrondzijn hoogtepunt, om pas in het vijfde bedrijf,in een misschien wat al te simpelen afloop,iets te veel de situatieklucht te naderen. Ook alis de oplossing logisch en de tendens gezond.Het stuk opent in het niet ongewone mileu vaneen bar, met een gesprek tuschen een veelbereisdenen het leven savoureerenden dichter, man vanmiddelbaren leeftijd en reeds grijs aan de slapen,en een jong, gevoelig, bijna overgevoelig meisjedat hem vereert. Het duurt geruimen tijd voorwij ons vertrouwd kunnen maken met de gedachte,dat dit werkelijk vader en dochter zijn, diehier tegenover elkaar zitten — dat de ouders gescheidenzijn sinds haar prille jeugd en het oppervlakkigen behaagziek egoisme van haar snelhertrouwde moeder dit kind eenzaam liet, met eenhart vol warme vereering voor haar verren vader,die haar brief na brief schreef: brieven die haarleven hebben vervuld, juist ook in de jaren vanhaar prille bewustwording als vrouw.Deze situatie is bijna te delicaat voor een blijspel,vooral omdat er geen enkel vermoeden inligt opgesloten, in welke richting Wiesje's vereering,gevoed door haar verlangen naar liefdeen genegenheid, een oplossing zal vinden. Hettweede bedrijf begint met een scherp reëel contrast:de moeder en de verburgerlijkte, sukkeligestiefvader beheerschen deze „Einlage", die eenvoor zijn moeders dan ook moeders.— Hoe kom je er zoo bij? Om een stuk teschrijven, bedoel ik?CINEMA dr» THEATER — (nr. 13) 4Dommelen. .De première van dit stuk vindt plaats op Zondag28 Maart in den Amsterdamschen Stadsschouwburg.W. H. K.5 (nr. 13) — CINEMA

. ■"^PpwipSïi^ppfll Wmw^^f 1" ^ ^^pfgy* Ii -"" «w^^wpgi.u wm- '^■;»,'.r^ ''iwyf'De Tsjechische film „Onstuimige Jeugd"is een der schaarsche lavensteekenen vande filmproducties in het Slavische deel vanEuropa, welke zoo te hooi en te gras in onsland worden uitgebracht. Uit de beideTsjechische films ,,De gemaskerde Vrouw"en „Nachtvlinder", alsmede uit de Hongaarscherolprent „Scheppingsdrang" heefthet Nederlandsche bioscooppubliek kunnenleeren, dat de filmrolprenten in die contreieneen zeer romantischen inslag hebben.In elk der genoemde films is, op hetgevaarlijke af, van het element romantiekgebruik gemaakt en het was bij „Nachtvlinder",dat de regie dit gevaar niet heeftweten te bezweren.Links: Rota isverliefd op haarneef Peter en laatdit duidelijk blijken(],- Sova enLida Baarova). —Linksonder: Simonde vreemde zwerver(Svatopluk Benes)heeft Rosareeds spoedig onderzijn bekoringgebracht. — On-der: Klaart je (ZorkaJanu) en Peter(Josef Stadier).Links: Lida Baarova als Rosa. — Rechts:Simon en Julio verzoenen zich by Peter'sgraf (Svatopluk Benes en J. Sova).{Foto's Odeon)„ONSTUIMIGE JEUGD"Regie en Draaiboek: FRANTISEK CAP enV. KRSKA. — Muziek: JIRI SRNKA.Rolverdeeling:Rosa Lida BaarovaJuüo • J- SovaZijn tante O. BeniskovaKlaartje Zorka JanuHaar vader Frantisek RolandSimonSvatopluk BenesPeter Josef StadierPauline Antonie Nedosinska„Keyertje" Jaroslav LiskaEen LUCERNA-Film der Odeon.Het verheugt ons te hebben kunnen constateeren,dat dit in „Onstuimige Jeugdwel het geval is. Zou dit te dankenzijn aan het feit, dat jonge menschenlevens,die in deze film weergegeven worden, opzichzelf reeds gesublimeerde romantiekzijn, en wel in den zuiverst mogelijkenvorm? Wel zal echter de Nederlandschetoeschouwer voortdurend moeten bedenken,dat hij hier te doen heeft met filmkunst uiteen andere wereld dan de zijne, waar eenmentaliteit heerscht, die hem in sommigeopzichten vreemd aandoet.Doch waar men zich ook ter wereld bevindt,overal zijn jonge menschen, die eenstrijd voeren met hun eigen emoties enproblemen, zooals „Onstuimige Jeugd" zete zien geeft.De film voert ons naar Zuid-Bohemenen het is zeker niet haar geringste verdienste,dat zij ons een overtuigenden indrukschenkt van de schoonheid van diestreken. Het prachtige landschap vormteen natuurlijk decor, dat op meesterlijkewijze door de vervaardigers van de filmgebruikt is.De intrigue is van tamelijk ingewikkeldenaard: liefde, jaloezie, haat en verlangenmaken de hoofdbestanddeelen uit,die de regisseur Frantisek Cap heeft wetensamen te voegen tot een boeiend geheel,met een aantal zeer goede momenten. Zoois er bijvoorbeeld een tragisch ongeval,een gevolg van onbeheerschte gevoelens,dat een eenvoudigen tuinman het levenkost. Aan zijn graf komt de verzoeningtusschen twee rivalen tot stand, een scène,die uitmunt door sobere strakheid, en opwaarlijk filmische wijze door de spelleidingweergegeven.Ook de muziek, die „Onstuimige Jeugd"illustreert, maakt op het west-europeescheoor een uitgesproken slavischen indruk envormt voor verschillende scènes een prachtigeauditieve illustratie.De spelers zijn vrijwel allen jonge menschen,wier artistieke kwaliteiten niet behoevenonder te doen voor die van filmacteursuit andere landen. Lida Baarova,die de hoofdrol vervult, heeft trouwensdoor vroegere prestaties reeds Europeeschevermaardheid verworven.Al met al is „Onstuimige Jeugd" duseen fMm, waarvan veel goeds te zeggen isen waarmede de Tsjechische productiezeker geen slecht figuur slaatL. J. CAPITSimon teil vertrekken, doch Rosa houdthem op het laatste moment daarvan terug.Ik herinner mij levendig den dag, — numaanden geleden, — dat ik voor het eerst hetorkest van Dick Willebrandts door den luidsprekerhoorde. Ik zette de radio aan, midden ineen nummer, gespeeld door een dansorkest....maar geen dansorkest dat ik mij kon herinneren.Want geen orkest, dat ik kende, had die prachtige,sonore klank van koper en saxofoons, geenarrangeur van een bestaand orkest zulk een fantasieen vaart in zijn arrangementen.Na twee minuten kwam de schok: „Luisteraars,.... als volgend nummer zullen Dick Willebrandtsen zijn orkest voor u spelen: Der OnkeiJonathan, in het arrangement van Pi Scheffer."In -de weken daarna heb ik het spoor vanDick Willebrandts door den zendtijd gevolgd metde hardnekkigheid van een Indiaan. . . . Na hethooren van de eerste drie nummers wist ik, dathier, — eindelijk, ten langen laatste, — hetNederlandsche dansorkest aan het groeien was.En nu heb ik met Dick Willebrandts zélf gesproken.Inderhaast, want bij de radio gebeurtuit den aard der zaak alles overhaast en bovendienligt Willebrandts altijd overhoop met zijnHet orkest van Dick Willebrandts; links de populaire leider.agenda, met de treinen, de electrische klokken ende maaltijden, omdat hij constant op tournee is,van plaats tot plaats en daartusschendoor ruimtemoet vinden voor repetities, voor radio-uitzendingen,voor gramofoonopnamen en wat al niet. Hetis heerlijk om een dansorkest te hebben . . . maarDick Willebrandts zou al lang grijze haren hebbengehad en aan ondervoeding zijn gestorven,als zijn orkest niet uit zulk een troep onverbeterlijkegrapjassen bestond. . . . die Willebrandts ergestadig aan herinneren, dat hij niet moet vergetente eten.Ik had dus eindelijk Willebrandts in een hoekvan de cantine in studio A gedreven en hem daaromsingeld; nauwelijks een potlood van hem geleend,om aanteekeningen te maken achteropCinema & Theater, of drie menschen stoven ophem af, waarvan de een koffie bracht, de tweedealles wilde weten over zes verschillende arrangementenen de derde wanhopig vroeg, hoe zij hetmoesten klaarspelen, in Rotterdam en in Leidentegelijk te zijn op één en hetzelfde uur op13 April.Ten laatste vond ik weer een opening, en konik me verstaanbaar maken.,,Jij bent geboren in Rotterdam?" vroeg ik.Willebrandts knikte.Ik schreef dit naarstig op.Toen kwam Pi Scheffer erbij, een van Willebrandts'oudste handlangers. Zij hebben langentijd geleden samen gespeeld in de „Decibels", bijEddy Meenk. Nu maakt Pi Scheffer, die zelf inArasterdam verschillende orkesten heeft gehad,het leeuwendeel van Willebrandts' arrangementen.Een dansorkest, elk dansorkest, staat of valtmet de kwaliteit van drie dingen ; ten eerste dekwaliteit der spelers; ten tweede: het stempel datde leider erop drukt en ten derde: de muzikaleverbeeldingskracht van den arrangeur. Wij zullendeze drie factoren in volgorde lezen : Willebrandt'sorkest bestaat uit zorgvuldig uitgezochte,voortreffelijke solisten. Elk van hen kan voorde vuist weg een solo blazen als de droom vaneen opiumschuiver.En nu: Het stempel dat Willebrandts eropdrukt. Ik vroeg het hem:„Wat heb je beoogd, toen je dit orkest samenstelde?"Willebrandts keek mij eenigszins verward aanmet zijn lichtgrijze, helle oogen, dacht evenna. . . . „Een speciaal muzikaal dansorkest," zeihij dan; „niet een orkest, dat op tooneel allerleigrapjes uithaalt en-zich verkleedt als Turken ofNegers of Cubanen of Cowboys en verder zoomaar wat toetert, maar een orkest, dat een eigenstijl gaat krijgen, dat elk nummer vertolkt op eengeheel eigen wijze met gebruikmaking van allemogelijkheden die een goed dansorkest biedt. . . .(foto Ned. Omrocf)Snap je?"Ik begreep hem. Elk arrangement moet eengeheel eigen karakter hebben, een juweel zijnvan muzikale fantasie en pracht van accoorden,een muzikaal vuurwerk van elkaar met metronorae-achtigenauwkeurigheid afwisselende klankeffecten.En iat is het werk van den arrangeur. Willebrandtsheeft er drie. Pi Scheffer, Erancis Bay,zijn trombonist en Kees Bruin, de tenorsax. Hetis verbazingwekkend, wat via knap geschrevenarrangementen en goed samenspel bereikt wordtdoor dit orkest, dat bestaat uit vijf saxofoons,drie trompetten, twee trombones, en een rhythmesectievan piano, drum en slagbas.Ik zei hierboven al, dat alles in dit orkestmet zorg is uitgekozen. Dat geldt ook voor dezangers, Nellie Verschuur en Jan de Vries. Hetwerd een heele vergadering aan het tafeltje in decantine. Pi Scheffer is lang, laconiek, en gekvolgens de rest van het orkest. Nellie Verschuuris lang, blond, zoo mogelijk nog laconieker en,volgens enthousiaste bewering van Pi Scheffer,die toen plotseling uit zijn slof schoot, de lieve-(Slol of fag, 8 rechtsonder)CINEMA & THEATER — (nr. 13) 67 (4t.,|.3) — CINEMA

.,~- , . .J^PSS^PPPW^ :.en interview metJEAN SARMENTTusschen het tweede en het derde bedrijf van„De mooiste oogen van de wereld" l ) worden Napoleon,Arthur en Lucie dertien jaren ouder.De realiteit van het tooneel — bepaald door hettijdsverlies voor het verplaatsen van coulissen endecors: een zomersch strand wordt dan herschapenin een royaal ingerichte salon — vraagtdaar ongeveer dertien minuten voor. In die dertienminuten heb ik Jean Sarment, de schrijverdie in de Parij sehe opvoering zelf zijn hoofdrolvertolkt, over zijn stuk en over zijn herinneringengesproken.In de dertien tooneeljaren is, zooals men weet,veel gebeurd. Napoléon en Arthur, de twee intiemevrienden, hebben volgens de uitdrukkingvan den eersten, samen éénzelfde ziel. Maarieder heeft een eigen hart. Deze physieke noodzaakbepaalt de dramatische gang van het fatum.Napoléon die een dichter en een welschapenmensch is, trekt zich vrijwillig terug wanneeréén meisje hun beidet harten geraakt heeft. Arthur,jonge man met veel talent en weinig ruggegraat,neemt bezit van zijn gemakkelijke verovering,erkentelijk voor zich zelf, hartstochtelijkvoor het meisje, ondankbaar voor zijn vriend,die, oogenschijnlijk ongeschokt, uit eigen bewegingzijn plaats inruimt aan het meisje. Hetmeisje, dat hij met zijn eigen liefde gelukkigwilde maken. . . .De breuk is dan gekomen. En in die dertienjaar wordt Napoléon een verloopen burger diezijn idealen en zijn geloof heeft behouden, wordtArthur een gevierd arrivist die zijn jeugd heeftvergeten en wordt Lucie een ongelukkig blindemoeder die haar eigen vijfjarigen zoon nimmeiheeft aanschouwd, maar haar jeugd, nóch de1) Naar aanleiding van de opvoering door het AmsterdamscheTheaterbedrijf — waarvan hieronder eenfoto: Elize Hoomans als Lucie en Guus Hermus alsNapoleon — werd dit stuk uitvoerig besproken, in „C &Th." nr. 5 1943. (Foto's Archief)(foto archief)edelmoedigheid van haar mans rivaal vergetenheeft. Er is dus veel gebeurd in dit drama van eenjeugdliefde dat men in de zaal pas later ervaart.Maar er gebeurt ook veel in de dertien minutenachter de schermen en de coulissen van het Parijsche„Theatre des Vieux Colombiers", waaraan het einde van lange donkere en geheimzinnigemoordgangetjes zich de kleedkamers derartisten bevinden.Ik ontmoet in die gangen den jongen Arthur meteen half afgeschminkt gezicht, ik zie er Luciezichtbaar vermoeid achterover op een rustbed liggen,ik zie haar vader, de philatelist-fluitistadmiraaleen opkikkertje nemen. En met zijngoedmoedige bonhommie, wijst hij mij de kamervan Napoleon, alias Jean Sarment. Ik klop opeen deur en een donkere stem antwoordt me dathij niet te spreken is. Met een dichte deur tusschenons volgt dan een excuus voor mijn aanwezigheiden een explicatie voor dit derangement,beiden culmineeren in de verklaring dat zijnzelfde stuk in Holland met groot succes wordtopgevoerd en in de verzekering dat het Nederlandschepubliek iets meer zou willen weten vanden schrijver, die ook daar zich een klinkendennaam heeft gemaakt.Het heeft succes: de deur wijkt open, en JeanSarment staat voor me, nog in de geleende pantalonvan zijn vrierid en zijn groote donkerehoofd ongeveer vier jaar verouderd — er restenme dus nog een acht of negen kostbare minuten.De schrijver biedt me gul een stoel aan, naasthem voor den gebruikelijken spiegel en achtereentafel met de even gebruikelijke fleschjes metschmink, de busjes met zalf, de doosjes metpoeier, de stiften en de rest. Jean Sarment steektdirect van wal met het lichten van zijn doopceel,ondertusschen zijn make-up geen moment vergetend:„Ik wist niet eens dat momenteel mijn zelfdestuk in Holland ging. Ik dacht dat de premièreal vele jaren geleden plaats gevonden had. Hetdoet me natuurlijk veel plezier te hooren dat ditstuk ook daar zooveel succes heeft, want het iseen der stukken waaraan ik me het meest heb gehecht(ondertusschen toont zijn interviewer hemde decorfoto's uit „Cinéma en Theater") : Ik hebdit werk ongeveer vijftien jaar geleden geschrevenen sindsdien in vijf zes verschillende Parijschetheaters gespeeld en geregisseerd. Maarik ben als Napoleon ook over de grenzen geweest,onder meer in den Haag, in Utrecht, inAmsterdam en in Zeist. Het is trouwens niet heteenige werk van mezelf dat ik in Holland hebgespeeld, ik denk onder anderen ook aan „IePêcheur d'Ombres" in den Haag. Ik houd veelvan Holland en hoop er spoedig weer eens terugte kunnen keeren.U vraagt me naar het ontstaan van mijn stuk?Het is me als auteur moeilijk U daarop meteenige zekerheid te antwoorden. Een stuk wordtbij mij namelijk geboren en groeit daarna zooalseen boom die zijn wortels naar alle kanten zendt,maar zelf nauwelijks weet uit welke humus hijzijn sappen trekt. In hoeverre bijvoorbeeld persoonlijkeervaringen in dit stuk verwerkt zijn,weet ik zelf niet aan te geven. U heeft trouwensook wel gemerkt, hoe in mijn oeuvre — als in datvan vele moderne Fransche schrijvers, Anouilhen Adam bijvoorbeeld — de fantasie met derealiteit nauw is verstrikt.Wat is trouwens precies fantasie en wat verstaatu onder realiteit f De laatste jaren hebbenwe vele stukken gezien die als het ware op hunhanden konden loopen, die onderwijl hun jasjebinnenste-buiten konden keeren en dan met hetgeldschoteltje voor de collecte tusschen de tandenweer achter de coulissen verdwenen. Maar op jehanden loopen is, als ik 't zoo zeggen mag, alleennog maar het vierkante tegendeel van een dermeest alledaagsche gebruiken. En in het publiekje jasje omkeeren is alleen nog maar een heelduidelijke demonstratie van de waarheid, dat jezonder veel moeite ieder jasje om kan draaien.Maar de werkelijke fantasie op het tooneel is,zopals trouwens overal elders, veel eenvoudiger entevens veel gecompliceerder.Zij heeft niets te maken met truquage, en ookniets met oplichterij of met valschen schijn. Ik zouhaar de werkelijkheid van het onmogelijke willennoemen. Zij realiseert als het ware de geste ende woorden van ieder menschelijk wezen, gelijkmen die zien en hooren zou wanneer die zelfdemenschelijke wezens zich eens niet gebonden zoudenvoelen door een geheimzinnig respect voorgewoontes, tradities en conventies. Maar net zoogoed als het „ware" leven, voldoet ook dg fantasieaan de wetten eener logica. Alleen de gangvan die logica is elastischer en soepeler. Som»springt ze met spontane sprongen, waar het„leven" zelfverzekerd schrijdt. En de fantasieheeft bovendien een jeugdig en vrijmoedig voorkomendat het leven van alledag naast haargrauw en vervelend doet schijnen. En dat," zegtSarment met een tikje weemoed, „vergeeft datleven haar niet zoo gauw. Deze fantasie nu, «etu, schittert in mijn stukken en het doet me genoegendat het publiek die aanwezigheid waardeert."Intusschen zijn mijn zeven, acht minuten verloopen.Jean Sarment is dan weer Napoleon, deverloopen Napoleon, die hoteltafeltjes bedient ofobscure Zondagsblaadjes redigeert of vijf, zesandere dingen doet of beweert te doen en daarbijgelukkig is. Napoleon draagt nu, na deze dertienjaarschemetamorphose, een gladde paarsebroek, een smokingjasje, een versleten overjas,een boord van celluloid met een rafelig dasjeeromheen en onder zijn arm houdt hij zijn verfomfaaidehoed. Het is deze Napoleon, die op deplanken Sarment's fantasie personifieert, die inzijn verlatenheid gelukkig is en de menschen denglimlachenden raad geeft hun geloof en hunidealen te bewaren — er kome dan verder wat erkomen wilSERGE BILONEParis, 27 fevrier, 1943i (Slot van bh. 7ling van het orkest. Zij is een geboren Amsterdamsche,met een aangeboren feilloos gevoel voorrhythme en klank. Volgens geruchten zong zij alals baby in de badkuip. Zij is een ontdekking vanDick Willebrandts. Rond Jan de Vries ontstondeen heele deining. Willebrandts beweerde, dat hijde Adonis van het orkest was. waarop een grootgelach volgde en de verzekering van Jan deVries, dat hij me krijgen zou als ik dat vermeldde.Ik vermeld dit, teneinde een aanwijzingte geven betreffende den dader, als ik een dezerdagen als stoffelijk overschot word aangetroffen.Jan de Vries is in Indië geboren en is metzingen begonnen bij de Maui Eilanders.... opzijn dertiende jaar stond hij voor het eerst voorde microfoon, maar ik kon niet uit hem krijgenbij wat voor sinistere gelegenheid- dat geweestkon zijn. Waarschijnlijk een kinderkoor. Behoefik over zijn zang nog iets te zeggen? Er zijn inNederland weinig goede zangeressen bij dansorkesten.. . maar goede zangers nog minder. Jande Vries is een da- beste.Dit orkest is, ik herhaal het: een dansorkestin opbouw.Maar ik her-haal ook: Het heeft alle vereischteeigenschappen om aan de spits te komen.... Hetzoeken is nu naar een eigen stijl, een eigenkarakter. Maar dat wordt gevonden. Een intusschen.... volg ik met spanning de ontwikkelingvan Dick Willebrandts en zijn jongens. .'. .én Nellie Verschuur.WIJLLEM W. WATERMAN.CINEMA

^^^^^-. m.l .,IHII. L»^.. mj.i... ^i.,».... LUI... ; .....■-. ■-r^— — ■■'■ - ■;-filmpje verkreeg zij de hoofdrol in de reeds genoemdefilm.Op het oogenblik zijn de opnamen in vollengang voor de film: ,,Lach dan, Paljasso". Innr. i o van Cinema & Theater publiceerden wijeen reeks foto's uit deze film. Monika Burgtreedt hierin op met Benjamino Gigli en PaulHörbiger.Monika Burg wordt wel eens het ideale sportmeisjegenoemd, omdat zij een enthousiast beoefenaarsteris van vrijwel alle takken van sport,die binnen het bereik van de schoone sekse vallen.Op haar vrije dagen vertoeft zij het liefst in denatuur, om nieuwe krachten voor het dikwijlszeer vermoeiende studio-werk op te doen. HoeMonika er dan op uit pleegt te trekken — liefstin haar eentje — toonen de foto's op deze pagina.(Foto's Ufa)MONIKA BURGKA BURG(toro rosis)Foto's van Monika Burg laten zoo'n verbluffendeveelzijdigheid van uitdrukkingen zien, datmen nauwelijks kan gelooven, dat deze jongedame nog pas kortgeleden voor de eerste maalvoor de filmcamera stond.Wie haar gedurende de laatste opnamen vande Tobis-film „Twee in een wereldstad" opmerkteen leerde'kennen, zag een fijn, frisch gezichtvan een jong meisje, blond en blauwoogig.En wie met haar sprak, ontdekte het geheimvan dit uitdrukkingsvolle meisjesgezicht. In haarblik en in haar trekken is bij alle helderheid enjeugdige frischheid ook aanwezig de ware ernstvan de jongere generatie van tegenwoordig, dievroeg op eigen beenen moet kunnen staan.Monika's vader was diplomaat en woonde inParijs; haar moeder was een Frangaise. Monikabracht dus haar jeugd in Frankrijk door. Hierleidde zij het leven van een welgesteld jongmeisje. Ook deed zij veel aan sport. Op eengoeden dag bevredigde dit alles haar niet meer.Zij wilde op eigen beenen staan, wilde bewijzendat zij ook zelfstandig kon zijn. Zij had altijdeen voorliefde gehad voor de danskunst en wildeprobeeren hierin iets te bereiken. Zij trokdaarom naar Brussel, waar zij les nam, om naverloop van anderhalf jaar in Duitschland bijde film te komen. Dank zij een geslaagd studio-11. (nr. 13) — CWEMA & THEATER

■. ■ ■ ■ ■25 JAAR CULTUURFILMIn geheel Europa is in de maand Maart het feit herdacht, dat de Ufa,Duitschlands grootste filmoriderneming, vóór vijf en twintig jaar werd opgericht.Beelden uit de Europeesche speelfilm-productie van de laatste kwarteeuwzijn den bioscoopbezoeker bij deze gelegenheid voor oogen getooverden menigeen zal een oogenblik weemoedig hebben geglimlacht bij de herinneringaan den tijd, dat bioscoopbezoek nog een bijzondere attractie was, ende speelfilm van laaiende hartstochten en moord-en-brand aan elkaar hing.Vele titels van films uit een meer of minder ver verwijderd verleden zijn onsdaarbij te binnen geschoten, onverbrekelijk verbonden aan de namen van deacteurs en actrices, die hun kunst aan deze rolprenten gegeven hebben.Het is niet meer dan natuurlijk, dat bij het jubileum van een filmmaatschappijde speelfilmproductie in de eerste plaats in herinnering wordt gebracht.Immers, deze heeft het meest tot het publiek gesproken. Wat er danverder nog aan celluloidlint aan het witte doek is prijs gegeven, och, datwas maar kleingoed, in den vorm van cultuurfilms, min of meer wetenschappelijkedocumentaires, bestemd om de gaatjes te vullen. Vele pnxjuctiemaatschappijenverwaarloozen de cultuurfilm daarom geheel en bepalen zich- uitsluitend tot het vervaardigen van speelfilms.Het zou echter, juist tegenover de Ufa, onbillijk zijn, om nu, aan hetslot van haar eerste vijf en twintig jaar, dat „kleingoed" niet te releveeren.Immers, zoo de speelfilms der Ufa al van Europeesch belang mogen wordengenoemd, haar c»/t«»rfilmproductie kan zeker bogen op een wi-reWbeteekenis.Geen andere filmmaatschappij heeft zich aan het vervaardigen van cultuur-, documentaires zoo bij voortduring en zoo zorgvuldig gewijd als de Ufa, ende ontwikkeling, welke de cultuurfilm in de afgeloopen vijf en twintig jaarheeft doorgemaakt, vinden wij in haar geheel in de Ufa-historie terug.Die ontwikkeling is uiteraard een geheel andere dan die der speelfilm.In oorsprong is het vervaardigen van cultuurfilms niets anders dan hetgeende allereerste cameraman deed, toen hij aan den zwengel van zijnprimitieve camera draaide en alles op het filmlint vastlegde, wat maar binnenhet bereik van zijn lens wilde komen. Hij had toen nog geen zorgen overensceneering en regie ; hij filmde eenvoudig wat hij waarnam en daarmee uit.De allereerste films waren dus voorvallen uit het alledaagsche leven,zonder een dramatische intrige. Zij waren niet meer dan berichten, die dentoeschouwer alléén maar vertelden wat er gebeurd was, zonder eenige bijbedoeling.Al spoedig kwam er echter meer teekening in de ontwikkeling der filmkunsten ging men er toe over, speciaal geënsceneerde tafereelen op te nemen,die uiteraard meer de belangstelling van het groote publiek vermochten teboeien dan de nuchtere filmberichtgeving. Deze laatste geraakte dus eenigszinsop den achtergroSd. doch verdwijnen deed zij allerminst.Het was de wetenschap, die er zich al spoedig meester van maakte uithoofde van de ongekende mogelijkheden, welke de film opende. Gebeurtenissenen ontwikkelingen, die met het bloote oog niet of moeilijk te volgenzijn, vermocht de film in elk willekeurig tempo en formaat weer te geven.Toen men eenmaal tot dit inzicht gekomen was. was de cultuurfilm geboren,terwijl de weergave der dingen van het dagelijksche leven evolueerde tot datwat wij thans als het journaal kennen.Het vervaardigen van cultuurfilms is heden ten dage een op zichzelf staan-yde wetenschap, die over de meest volmaakte hulpmiddelen beschikt, zooalsmicro-camera's, stereo-lenzen, tijdloupes, enz. enz. De Ufa heeft kosten nochmoeite gespaard om al deze hulpmiddelen tot een steeds hoogeren graad vanvolmaaktheid te brengen. Zij was de eerste firma, die overging tot hetsystematisch vervaardigen van biologische films, teneinde den toeschouwereen indruk te geven van het leven der dieren- en plantenwereld.Het succes, dat deze biologische films vooral in wetenschappelijke kringenoogstten, werd aanleiding tot den bouw van een speciale Ufa-studio voorcultuurfilms, welke verrees te Babelsberg. Een der eerste film die dezestudio verliet, was „Mungo, der Schlangentöter" („Mungo de slangendooier")waarin de aandachtige toeschouwer Rudyard Kipling's verhaal„Siki-tiki-tavi" terugvond.Spoedig breidde de actieradius der cultuurfilm zich uit. Ook astronomischefilms kwamen tot stand. ,J{et oneindige wereldruim" en „Zo«, aarde enmaan" zijn daarvan bekende voorbeelden. Met de micro-camera drong mendoor tot de geheimen van het leven zelf. („Het mysterie der schefping").Met de Röntgen-camera kon het inwendige van levende wezens gefilmdworden. („Röntgenstralen"). Ook de vertraagde en versnelde camera, alsmedehet zoogenaamde Schlieren-procédé, dat het mogelijk maakte zelfsde baan van een kogel op het witte doek te projecteeren, werden aan de vervolmakingvan de cultuurfilm dienstbaar gemaakt.Inmiddels groeide de cultuur-film-afdeeling der Ufa uit tot een machtigwetenschappelijk lichaam, dat thans de beschikking heeft over drie speciaalgeoutilleerde, eigen studio's. Twee daarvan zijn speciaal voor biologischedoeleinden ingericht, het derde bevat een hyper-modern micro-laboratorium.Het personeel van deze afdeeling heeft een doeltreffende scholing genoten enis onafgebroken bezig nieuwe prestaties aan de reeds langa reeks toe tevoegen.Naast de populair-wetenschappelijke onderwerpen bracht de cultuurfilmboeiende documentaires op technisch en geografisch gebied. Weinig landender aarde zijn niet door de cultuurfilm-operateurs bezocht.Het is vanzelfsprekend, dat iedere vooruitgang in de film-industrie ookdoor de cultuurfilm gretig werd aanvaard. Het geluids-procédé maakte hetbijvoorbeeld mogelijk, de beelden op het witte doek met natuurgeluiden teillustreeren en van een verklärenden monoloog te voorzien.De kleurenfilm, vooral van groot belang bij opnamen in de vrije' natuur,werd zelfs eerder bij de cultuurfilm dan bij de speelfilm toegepast. In ditverband wordt het ons wel duidelijk, dat de cultuurfilms voor de Ufa nimmereen winstobject hebben gevormd. Het werk, dat hier verricht wordt, heeftuitsluitend de intentie zaken van cultureel belang, zoowel in wetenschappelijk,technisch of touristisch opzicht, nader tot het publiek te brengen. Endat hetgeen de Ufa ons aan cultuurfilms brengt zeker de moeite waard is,wordt bewezen door de documentaires welke in den laatsten tijd zijn uitgebracht,zooals „Mierenstaat", „Roovers onder water" en de Bavaria-film„Salmo, de forel". Deze films vormen nieuwe hoogtepunten in den ontwikkelingsgang,en zij doen hopen, dat de tijd niet ver meer zal zijn, dat aan decultuurfilm in het bioscoopprogramma geregelder een plaats zal wordeningeruimd dan thans het geval is. L. J. CA PIT.B1J DE FOTO'S: "Linksboven: Filmopnamen van een afgeschoten kogel. De bovensterij beelden toont hoe een 2 mm dikke staaldraad door midden wordtgeschoten i uit de onderste beelden ziet men, hoe de kogel tegen een5 mm dikke pantsetplaat stuit en wordt platgeslagen. De belichtingstijdvan deze opnamen uit de cultuurfilm der Vfa „Schiessen undTreffen" was 1/10.000.000 seconde! — Linksmidden en linksonder:Een coquette dame zet haar lippen aan voor den spiegel (2). Op defoto 3 ziet men dezelfde afbeelding in een Röntgenopname. Duidelijkziet men de metalen oorhangers en de vingerring. — Onder: Hierziet men den ontwikkelingsgang van een salamander van ei tot larve.Opnamen uit de cultuurfilm „Het mysterie des levens". — Rechtsonder:Foto nr. 5 is een afbeelding uit de film „Mungo de slangendooder".De mungo valt een brilslang aan. — Rechtsmidden: Opfoto 6 ziet men een opname van een zonsverduistering, kort na heteinde van den totalen eclips. (Uit de cultuurfilm „Zon, aarde enmaan"). — Rechtsboven: iVr. 7 is een interessante opname uit defilm „De oneindige wereldruimte". De door een ring omgeven planeetSaturnus. (f oio's Ufa)CINEMA &• THEATER — (nr. 13) 1213 (nr. 18) — CINEMA «&• THEATER_

., ■• TT-(Teekening E line van F.ykern)E. WERKMAN.,,Pas op voor zakkenrollers! 9 9„ . . Zorg, dat je er bij bent. .. om drieuur in de foyer van den schouwburg. ..Inspecteur De Boer zal er ook zijn en misschienkomt de commissaris ook nog weleven kijken. . . Nou, tot ziens hoor!"Natuurlijk zou ik er zijn. Het was midden-Augustusen nog volop „komkommertijd",dat wil zeggen, wij, journalisten,konden het werk op onze sloffen af, wanter viel niets te beleven. En in zoo'nperiode, waarin het geringste keukenbrandjeeen welkome afleiding beteekent,opende deze uitnoodiging werkelijk ongekendeperspectieven. Het was een jong inspecteurvan politie, die mij zoo juist hadopgebeld met de mededeeling, dat er inden schouwburg iets te beleven was. Zd\-tan Arpad was dien morgen ten politiebureeleverschenen en had aangebodenvoor de bloem der recherohe van het plaatselijkpolitiecorps een speciale voorstellingte geven en de commissaris had, na eenigaarzelen, de uitnoodiging aanvaard.De naam Zoltän Arpad behoefde in diedagen geen verderen uitleg, want erwas in de stad geen aanplakzuil, geenmuur, geen schutting te vinden, waaropdie naam niet in koeien van letters te lezenstond. „De bekende Hongaarsche telepaathen gedachtenlezer, rekenwonder en kampioenzakkenroller" vertelden de aanplakbiljetten,die voorts een ieder in overtuigendebewoordingen opwekten des avondsom kwart over acht in den stadsschouwburgaanwezig te zijn om daar mede tegenieten van 's mans vinger- en hersenvlugheid.En inderdaad, wat Zoltän Arpadvertoonde, mocht er zijn: hij was eenartist van den eersten rang en avond aanavond was de schouwburg dan ook uitverkocht.Zijn aanbod om speciaal voor enkelerechercheurs een privé-voorstelling te geven,in het bijzonder in de kunst van hetzakkenrollen, behoefde dan ook niet teworden opgevat als een verkapte reclamestunt,want daaraan had hij geen behoefte.Het behoeft geen betoog, dat Zoltän Arpad,die er 's avonds op het tooneel uitzag,alsof hij zoo uit de püszta was weggeloopen,zich ontpopte als ^een rasechte Amsterdammer,die aanvankelijk nog wel probeerdeook tegenover het kleine publiekvan zeer critisdhe „deskundigen" in defoyer zijn „buitenlandsch" accent vol tehouden, doch ook die pose tenslotte maarliet varen en met een weliswaar niet hinderlijk,maar toch duidelijk hoofdstedelijketongval ons iets van de geheimen vanzijn succes onthulde. Zijn trucs op telepathischgebied waren werkelijk frappant,als rekenwonder dwong hij ieders eerbiedaf en zijn voorraad goochelkunstjes metspeelkaarten was onuitputtelijk.Maar met het „hflbfdnummer" wachttehij toch, tot eindelijk— hét liep al tegenhalf vijf — de commissaris in hoogst eigenpersoon de foyer binnenstapte; met zijn„onthullingen" was de artist tot nog toemaar karig geweest (zooals trouwens ookniet anders te verwachten was), maar inzakezijn zakkenrollerskunst beloofde hijwerkelijk college te zullen geven. En depolitiemannen trokken beroepshalve eenernstig gezicht, toen „Jimmy" werd binnengebrachtom zijn baas te assisteeren.„Jimmy" was een zonderlinge verschijning.Zijn hoofd was van karton, de mouwenvan zijn colbertje hingen älap enlevenloos langs zijn romp van hout enijzerdraad en beenen had hij in het gebedniet; in de plaats daarvan rustte hij op hetonderstuk van een voormaligen kapstok.Verder was „Jimmy" echter onvervalscht,want zoowel het bolhoedje op zijn grijnzendenkop als het jasje en het vest warenvan onberispelijke kwaliteit. En op zijnkleeding kwam het juist aan, want Jimmywas niets meer en ook niets minder daneen proefkonijn voor leerlingzakkenrollers,zoo vertelde Zoltän Arpad.„Ik heb 'm in Chicago óp den kop getikt,waar ik een paar jaar geleden eencursus in het zakkenrollen heb gevolgdvan een gangstersclub" vertelde de artisten er was niemand, die zijn relaas in twijfeltrok. „U weet natuurlijk, hoe in Amerika,en in het bijzonder in Chicago, demisdadigers zijn georganiseerd. .. . dielui maken van hun vak werkelijk een beroep.... een gesloten beroep, waartoe jeniet wordt toegelaten, wanneer je niet hebtaangetoond in dat vak werkelijk iets tepresteeren. En daarom geven de oud-gedienden,die er zelf niet meer op uittrekken,omdat ze genoeg hebben verdiend,cursussen aan de jonge leerlingen....Nou, en voor de aanstaande beroeps-zakkenrollersgebruiken ze dan zoo'n pop. Dejongens moeten leeren Jimmy te berooven,alsof het een echt s/lachtoffer zou zijn. Erwordt een portefeuille in een van zijn binnenzakkengestopt en die moet er zoo wordenuitgehaald, dat Jimmy er zelf nietsvan merkt. En het aardige is juist, datJimmy veel gevoeliger is dan welke levendeproefpersoon ook. Probeert u maar eens,uw hand in zijn binnenzak te steken. ..."Een der rechercheurs stond op, maarvoor hij Jimmy nog maar goed had aangeraakt,trok hij zijn hand verschrikt terug,want een electrische bel, goed verborgenachter Jimmy's vest, begon te rinkelen.„Ziet u," vervolgde Zoltän Arpad, „Jimmyis zoo geconstrueerd, dat die bel onmiddellijkbegint te rinkelen, wanneer jehem maar iets te ruw behandelt. Maarhaal je de portefeuille volgens de regelsder kunst uit zijn binnenzak, dan gebeurter niets. Kijk... " En de artist gleed metzijn hand behoedzaam tusschen jas en vest,pikte de portefeuille tusschen wijsvingeren pink voorzichtig weg en. .. de bel lietzich niet hooren!Van zijn ervaringen, opgedaan in Chicago—- niemand was zoo onbeleefd naar%■ rl4»de details van dien misdadigerscursus teinformeeren — wist Zoltän Arpad heel watte vertellen en uitvoerig demonstreerde hij,boe de Amerikaansche zakkenrollers tewerk'gaan. Een jarenlange, ononderbrokenoefening en een eindeloos geduld, zoo zeihij, zijn noodig om de kunst onder de kniete krijgen, want iemands zakken leeghalen, zonder dat het slachtoffer er ookmaar iets van merkt, vereischt niet alleenvingervlugheid. En tenslotte waren depolitiemannen natuurlijk wel bereid detheorie van dezen „stoomcursus" op Jimmyin practijk te brengen, maar niemandslaagde er in de portefeuille te bemachtigen,zonder dat het hatelijke belgerinkel, de onhandigheid stipt noteerde.Tenslotte wendde Zoltän Arpad zich totden commissaris, die een tikje uit de hoogteen met een glimlach van „ik-loop-erniet-in-vader!"alles had aangehoord, methet verzoek ook eens een poging te doenJimmy te rollen. En de commissaris lietzich gemakkelijk overhalen om het ook eenste probeeren. Hij trok langzaam zijn handschoenenuit en naderde de grijnzende popuit Chicago behoedzaam. Het spreekt vanzelf, dat de verzamelde politiemannen degrootste belangstelling aan den dag legdenvoor de verrichtingen van hun opperstenchef. Ook de ober, die opvallendijverig telkens de vuile kopjes en glazenkwam weghalen, liet zijn buffet nu in densteek en het garderobemeisje liet onze jassenen hoeden aan hun lot over. Tenslottezie je niet lederen dag een commissaris vanpolitie optreden als zakkenroller....De blanke hand van den commissarisverdween langzaam tusschen jas en vest.Er gebeurde niets. Maar zoover hadden demeeste rechercheurs het ook wel gebracht.De hand gleed verder. Jimmy verroerdezich niet. De hand week voorzichtig terug.Nog bleef alles stil. De hand kwam tevoorschijn.De spanning in het kleine zaaltjewas werkelijk voelbaar. Zou het den commissarislukken, wat geen van zijn ondergeschiktenhad klaargespeeld ? Ook ZoltänArpad keek met meer dan gewone aandachten het garderobemeisje hield denadem in. Daar verscheen de portefeuille ...Nog even ... RRRRRRrrrrrrr ... Daarratelde Jimmy's bel luid en triomfantelijk.Ook de commissaris was, zij het dan ookop het nippertje, „gezakt" en de rechercheurswaren in hun volste recht, toen zijhun chef dezen keer eens hartelijk uitlachten! De commissaris deelde trouwens in devroolijkheid, maar opeens trok de lach vanzijn gezicht weg.„Hé..." zei hij, „ik heb mijn handschoenenzoo net toch in m'n jaszak gestoken... Of liggen ze op dat tafeltje ?.. .Nee?... Dat's gek..."Maar nu was het alleen Zoltän Arpad,die mocht lachen. Terwijl de commissarisnog wat beteuterd stond te kijken, haaldehij zijn linkerhand achter zijn rug wegen ... toonde de handschoenen, die hij denzakkenrollenden commissaris had gerold!De commissaris was sportief genoeg omden artist alle eer te geven, die hem toekwam.„Ik heb er werkelijk niets van gemerkt,"bekende hij.„Maar u bent ook niet zoo gevoelig alsJimmy, 7 ' troostte Zoltän Arpad hem, nagrinnekendover zijn succes. Tot hij op zijnbeurt plotseling zichtbaar verbleekte.Zenuwachtig tastte hij óver zijn vest. „Verdraaid..." mompelde hij, „ben ik nougek of ..."„Bent u ook uw handschoenen kwijt?"informeerde een der rechercheurs.„Nee," antwoordde de artist vrij beneden,„m'n gouden horloge... ik draaghet altijd hier in m'n vestzak..."Drommels, dat was wel een zonderlingesamenloop van omstandigheden. Diefstalvan een gouden horloge was tenslotte geenkleinigheidje en dat onder de oogen vaneen tiental rechercheurs èn den commissariszelf. En onwillekeurig keek iederplotseling heel ernstig en bezorgd. BehalveJimmy, die dom voor zich uit bleefgrijnzen.Toen kuchte iemand nadrukkelijk. Hetwas de ober in zijn groezeligen rok. En inzijn rechterhand hield hij, glimmend vanonverholen plezier... het gouden horlogevan Zoltän Arpad!Even waren we allen met stomheid geslagen.Maar het was de artist zelf, die heteerst in een hartelijken schaterlach uitbarstteen den kellner kameraadschappelijkop de schouders klopte. „Dät is me nognooit overkomen," bekende hij, „dat iswerkelijk vakwerk! Een beroeps-zakkenrollerzou je dat niet verbeterd hebben .. ."„Odh meneer," zei de ober bescheiden,„ik wil u wel vertellen, hoe 't komt, dat uer niks van gemerkt hebt..."„Nou?..."„Ik ben van 't zomer een weekje naarChicago geweest... !"(adv.)Ty*\VOORKOMverkoudheid,LUW* . .nWPfV -hoe»»•^o0 P oI,, - want Potter-__ O'ea zijn erniet.Beb moed en vertrouwen, want...POTTER'S LINiAkomt terug!MIMA N. TIN HIIKil ■HIlvilSUMVAN VROUW TOT VROUWDezer dagen ben ik naar een middagvoorstellingin den schouwburg geweest. Eigenlijk eenwonderlijke uitvinding, een middagvoorstelling.Op klaarlichten dag tijg je naar Thalia's tempelals een kind, dat eens een middagje uit mag,je laat de zon achter je en ineens sta je in eenverlichte vestibule en later zit je in het duistermet alleen de schijn van de voetlichten en eventueelelampen op het tooneel vóór je. Twee eneen half uur lang kun je je verbeelden dat hetavond is. Dan valt het scherm. De menschenhebben kennelijk minder haast om in de vestiairete komen dan 's avonds en dat is begrijpelijk.Het is nu immers niet een kwestie van wel ofniet de laatste tram halen! Dat is een goedezijde van een middagvoorstelling.Vijf minuten later sta je in het nuchtere daglicht;de zon schijnt nog en roept je tot dewerkelijkheid terug, al ben je nóg zoo wég geweestin een verbeeldingswereld. De menschenhebben geen haast de tram te bestormen en hebbentijd om na te praten. U kent mijn liefhebberijgesprekken af te luisteren. „Na de pauzevond ik prachtig; maar er vóór was het moeilijkte volgen 1" klinkt het links en rechts zegt eenbesliste stem: „Nou hoor, ze had nogal eensslappe oogenblikken I"Brr, wat een critici! Maar in stilte moet jeerkennen, dat je geen haar beter bent. Heb jeniet telkens jezelf er op betrapt, dat je gedachtenteruggingen naar enkele tooneelspeelsters uitden goeden ouden tijd, toen je nog jong was? Watzouden die van deze rol hebben gemaakt I Maarhoe kon ik mij begrijpen, dat deze actrice dezerol had begeerd. Ja, ik kan mij voorstellen, dat eenras-tooneelspeelster af en toe popelt van verlangeneen bepaalde rol te spelen, dat zij er hetbeste van zichzelf in legt en zich er geheel aangeeft. Dan, aan het slot van de voorstelling,,breekt het applaus los, maar ja, ook de critiek..Zie boven I Is het eigenlijk, als je er goed overdenkt, niet verschrikkelijk?Stel je voor, dat óns zooiets overkwam, ifcbedoel, ons huisvrouwen. Stel je voor, dat wijieen lieven langen dag sjouwen op het tooneel van\onze huishouding, dat wij ons uitsloven om manliefen de kinderen het beste te geven, dat erte geven valt, dat wij met hart en ziel onze huishoudingen ons kroost verzorgen en dat dan,aan het eind van dien dag, de critiek komt: „Jehebt wel je best gedaan en je hebt zeker ookgoede momenten gehad, maar. ..." en dan komthet lijstje: de aardappelen waren te flauw of tezout en op dat en dat oogenblik heb je een ietste ongeduldigen toon aangeslagen, enz. enz. Wijzouden dol worden!Stel je voor, dat óns zooiets overkwam, datbedienden en ambtenaren, van onderwijzers en;ingenieurs, ik noem maar wat, geregeld aan critiekwerden onderworpen, door het toeziend publiek,maar ook publiekelijk, in de krant! De;arme menschen zouden het immers niet bolwerken! Maar de tooneelspelers en ieder, die kunstgeeft, moeten zich dit laten welgevallen. Wantna elke première vertelt een schoolmeesterendemeneer in de krant hoe het was en wie er tekortschotenen waarin ze tekortschoten. Eigenlijk iselke première een openbaar examen. Je moet zenuwenals kabeltouwen hebben om dat vol tehouden I Wie zou toch eigenlijk op het idee zijngekomen, kunstuitingen te critiseeren ?Dit alles ging door mij heen, toen ik nabovenbedoelde middagvoorstelling naar huis wandelde.Ach ja, tooneel spelen is, zóó bezien, eenondankbaar werk. En toch een dankbare taak!Want hoeveel menschen kunnen hun zinnen eensverzetten dank zij den schoawburg en voor hoeveelmenschen gaan er geen werelden open, dieanders voor eeuwig een gesloten boek zoudenblijven, juist omdat de tooneelspelers hen erheen voeren? Daarom is het toch fijn een acteurof actrice te zijn, al timmer je dan ook aan denweg en al heeft ieder af en toe wat op je aante merken. SCHOUWBURGBEZOEKSTER.CINEMA &• THEATER — (nr. 18) 1415 (nr. 13) — CINEMA 6* THEATER—ll^^m^^^^^^—mi

- - :■SABA,4DE HINDOE-DANSERES„Kan men met den authentieken, Hindoeschendans een publiek, boeien, dateigenlijk voor licht en luchtig amusementkomt?".Dat was de vraag, die de directie vanhet Tivoli Cabaret te Amsterdam zicheenigen tijd geleden stelde. En de danseresgaf zelf het antwoord: „Sedert de Indischevorsten, die machtige despoten, zelf opvolksfeesten voor hun onderdanen dansen,omdat de dans der Hindoes gebaseerd isop de legenden en religie van het volk inzijn breedste lagen, kan ik mijn kunst ineiken Westerschen kring brengen ...".Aldus danste zij in het Tivoli Cabaret,het experiment werd aangedurfd. Ik waser een keer getuige van en mocht, eerlijkgezegd tot mijn verwondering, constateeren,dat het voor licht en luchtig amusementverschenen publiek uitstekend reageerde.Het was als een muisje zoo stil,toen die tengere Oostersche vrouw in haarkleurrijk, sierlijk costuum de precieuzedanstaai van het wijze en oude Oosten begonte spreken. Daarbij begeleidde niet hetuitnemende, Roemeensche orkest van Serban,ofschoon de Roemenen er van natureal meer van begrijpen dan wij .... Erwerden gramofoonplaten bij gedraaid; opnamenvan de oorspronkelijke muziek.Zangerig, met een ondertoon van gesublimeerdenhartstocht, van een strenge, fascineerenderhythmiek, vulde zij het op-entopWestersche vermaakszaaltje.De moeilijkheid van het experiment lagbij deze muziek en vooral bij het feit, datde Hindoesche dans, de dans van Voor-Indië, een taal is. Wat verstaan wij, zoowelvan de muziek als van de taal ? Klankenkan men nog over zich heen latengaan. Ook zonder verstandelijk begrepente worden, vermag muziek en vooralstreng-rhythmisohe muziek de ziele-snarenvan den maar even ontvankelijke te bespelen.De taal van den Hindoeschen dansechter moet men kennen, zij heeft eenalphabet van een vijfhonderd teekens. WijWesterlingen zijn op stuk hiervan volkomenanalphabeten en toch, bij het zienvan deze Hindoesche danseres, voelt ge eenmoeilijk te definieeren contact met de cultuuren den geest van een ander werelddeel.Voelt ge, ofschoon het algemeenmenschelijke in de verschillende aardstrekenverschillende uitdrukkingsvormenheeft, dat iets toch gemeenschappelijk is. ..De danseres heeft mij voor een praatjeontvangen. Saba is haar naam, een naamvan het Indië der Hindoes. Toch is zijnauw verwant aan ons Indië, van moederszijdestammende uit illustere Javaanscheigeslachten, de Nederlandsohe taal perfectbeheerschende.Haar opleiding — het dansen is verbondenaan de opvoeding in Indië — beperktezich oorspronkelijk tot de Javaanschecultuur. Na tien jaren Javaansch gedanstte hebben werd Saba .... te grootvoor dezen dans. Baar leeraar, de beroemdeRaden Mas Kodrat, de broeder van Wiradat,gezien danser aan het vorstenhof teSolo, adviseerde hakr op den Hindoesdhendans over te gaan."? Die werd toen haargroote liefde, daarvoor heeft zij sedertdiengeleefd.tDe Hindoesche ; danskunst is de basisvan alle Indische danscultuur. Tijdens dezesde en de zevende eeuw, de periode derHindoesche Renaissance, beïnvloedde zij insterke mate de Javaansche danskunst, dedanskunst van Japan, enz.Men zou de Javaansche de tweede fasekunnen noemen in het ontwikkelingsproces.De Hindoesche is de eerste en grondleggende.Zij is zuiver litterair-religieus, haarstof kiezende uit dien van lang voor Christusdateerenden schat aan mythische epiek.Al deze oeroude vertialen handelen overden mensch in zijn verhouding tot deGodheid en geen enkele zijde van de menschelijkenatuur is daarbij zonder bindingaan de Godheid. De Hindoesche dansstraalt daardoor religie uit en niets danreligie. Ook daar, waar hij gewijd is aanEros en dergelijke, voor onze Westerschebegrippen meer aardsche zaken.Streng ritueel, gebonden aan een omvangrijkwetboek, heeft hij van eeuw op eeuwzijn expressies bewaard. De Natya-Sastrais dit wetboek, een dramatisch werk vanBarata, die eens de goddelijke opdracht ■kreeg alle dansbewegingen en muziek vooreeuwig vast te leggen. De twee epischedichtboeken, waaraan de sagen en legendenizijn ontleend, 'heeten de Mahabharataen de Ramayana, die in functie te vergelijkenzijn met de Germaansche Edda.Elke handbeweging, elke draaiing vanhet hoofd en de oogen, elke veranderingin de houding der romp heeft een eigen,door Barata geformuleerde beteekenis. Dehandbewegingen bijvoorbeeld zijn deMoedra's gedoopt en door middel van deMoedra's spreekt de Hindoesche dansereseen complete dans-spreektaal.Saba studeerde weer tien jaren in Voor-Indië, voordat zij voor het eerst met Hindoeschedansen optrad. Thans, ver verwijderdvan de cuituurbasis, studeert zij nogaltijd. „Daarbij is het", zegt zij, „moeilijkom niet te sterk los te raken van den oor-„Radka" (Krishna Purana), gedanst doorSaba.(Foto arch. Saba)sprong. Direct na den oorlog zal het noodigzijn, dat ik de bron weer opzoek.De Hindoesche dans, waarvan het propageerenmijn levensdoel is, opdat ik mijnsteentje kan bijdragen tot een beter begrijpentusschen West en Oost, kan geenvervlakking, geen concesssies aan andereculturen dulden.Ik vond het daarom, na maanden lang inhet Koloniaal Instituut gedanst te hebben,zoo prettig, dat de directie van het TivoliCabaret over haar bezwaren tegen mijngramofoonplaten kon heenstappen. Uit hetbuitenland kreeg ik een uitstekende aanbieding,mits ik bereid was de muziek tetransponeeren. Welnu, dat is onmogelijken ik moest weigeren. Ik heb, door opgramofoonplaten te dansen, toch al eenklein beetje water bij den wijn gedaan.U moet namelijk weten, dat de Hindoeschedanser eigenlijk het voornaamste lidvan het orkest is. Hij vuurt het aan, doorzijn extase leidt hij het orkest tot herhalingvan thema's, tot doorgaan in (hetzelfde verhaal.Is het eenmaal in orde, dan volgt hetorkest den danser. Gramofoonplaten zijndaarentegen dingen, die gevolgd willenworden. Komt de naald aan het einde, danbreekt de dans ook af. . .".Saba en ik bespraken allerlei. Zij vraagtmij evenzeer uit over de Europeesche opvattingenals ik haar over de Oostersche.Het is vermoedelijk de Westersche invloeden wel speciaal de Nederlandsohe, die onsgesprek via Gandhi, Pandit Nehroe, Krishnamurti,de Aga Khan bij . .. de Indischekeuken doet belanden.Hier past het mij mijn blocnote dichtte slaan! P. BEISHUIZENCINEMA & THEATER — (nr. 13) 16Links: De Wiener Sängerknaben zooalszij in ons land optreden. In het midden dedirigent Hans Gillesberger. (Foto Staff)lof voor de wijze, waarop hij zijn koor in deinnige geheimen van de muzikale kunst heeft ingewijd,voor de gevoelige intonaties, de verfijndetimbres met hun beheerschte klankkleur en dekrachtige discipline, die aan dit alles ten grondslagligt.Na de pauze kreeg men het koor in een nieuweprestatie te zien, met name in een zangspelvan Chr. W. Gluck ,,Er allein ist Schuld", datdoor Richard Rossmayer speciaal voor de WienerSängerknaben is bewerkt. Naast de zangcapaciteitenwordt hier dus ook een beroep gedaanop de tooneelkwaliteiten van de jongelui,en het mag gezegd worden, dat het Weenschebloed den geest van Laube, Dingelstedt en Bahrniet verloochent, al mag ik aannemen, dat deregisseur Mayerfürst geducht óp zijn materiaalheeft moeten werken.'De vertooning, die ik zag, speelde zich tusschengordijnen af — een simpel bordje met ,,Gutshof"duidde de situatie aan — waardoor de illusieveel te kort kwam, maar de kleurige costuumpjesvergoedden veel, de belichting werkteop gelukkige wijze mee en de tooneelmimiek vande jongens liet weinig te wenschen over. Menmoest wat wennen aan de dwergfiguren op hetDE WIENER SÄNGERKNABENZONGEN EN SPEELDEN EEN OPERA VA N GL UCKKnapenzang heeft door de eeuwen heen eenbijzondere bekoring op het menschdom uitgeoefend.Het is het prille, onvolgroeide, dat aantrekt,de bloem-in-knop naast de soms kristallenzuiverheid van de dunne, nog wel eens onvaste,maar meermalen toch reeds glanzendesopraanstemmen. De R.K. kerk maakt van hetreine geluid der knapenkoren zeer dikwijls gebruiken het is niet voor niets, dat Bach in zijnMatthaeus-Passie een jongenskoor laat meewerken.Toen de Wiener Sängerknaben voor de eerstemaal in ons land optraden, werkte dit als eenopenbaring, nog meer dan de befaamde Wognummersof het Kralingsche Vrouwenkoor —om maar een paar inheemsche „sensaties" vande laatste decenniën te noemen — ooit haddengedaan. Er zitten voorzeker in het succes, dat ditWeensche jongenskoor geboekt heeft, naast dezuiver muzikale motieven ook andere, minderloutere elementen. Het groote publiek is éprisvan het „wonderkind" en hier heeft men zoomaar een paar dozijn „wonderkinderen" bijelkaar. De faam vliegt bovendien dit koor vooruit,en dan is er het feit, dat alles wat uit hetbuitenland komt, voor den gemiddelden Nederlandereen extra-aureool pleegt te bezitten. Watniet wegneemt, dat het foutief zou zijn de wezenlijkartistieke factoren in dit succes over hethoofd te zien.Niets belet aan te nemen, dat de Weenschejeugd grootere zangmogelijkheden heeft dan deonze, in elk geval over meer zanglust en eenrijkere traditie beschikt. Voeg daarbij de bijzondereselectie, waarbij alleen aan de allerbesteneen plaats in dit koor wordt ingeruimd, naast dezeer speciale scholing onder leermeesters van nietgeringe begaafdheid.Zoo is het geenszins onverklaarbaar, dat denieuwe tournee van dit gerenommeerde knapenkoordoor ons land opnieuw duizendtallen heeftgetrokken, buiten de trouwe bewonderaars, die17 (nr. 13) CINEMA &•.. THEATERhet zich in vroeger jaren al had verworven.De leiders van het koor zijn er zich kennelijkvan bewust, dat ook de uiterlijke verschijningniet van belang is ontbloot. Geleken de WienerKnaben bij vroeger optreden op jonge misdienaren,waren ze later in matrozenpakjes gestoken,ditmaal hadden ze in hun uniforme donkere jasjesen lange broeken met nauwe pijpen in de verteiets weg van kostschooljongens. De decoratievewerking in aardige opstelling liet niets te wenschenover; na de eerste klanken was de betooveringer al, een betoovering, welke geen moeitehad zich over de heele zaal te verbreiden, enzich bij elke nieuwe prestatie nog scheen te vergrooten.Het publiek had, geloof ik, niets lievergezien dan dat elk nummer werd gebisseerd! ....Ik wil mij niet de bevoegdheid aanmatigen vanmuziekcriticus, maar ik mag toch wel vaststellen,dat niet het geheele programma even juist issamengesteld. De eerste nummers, i6e eeuwschekerkmuziek, van Jakobus de Kerle, Jakobus Gallusen Orlando di Lasso, liggen in de lijn vaneen knapenkoor, dat uiteraard de heerlijk reinemelodieën van deze verheven strakke muziekbeter vermag te interpreteeren dan de menschelijkegevoelsmuziek van de romantici, welke eenbijzondere schaal van uitdrukkingsnuances verlangten tevens een zekere rijpheid van levenservaringen literair begrip vooronderstelt. Zelfsbij de sopraanaria uit de Pinkstercantate vanBach vraagt men zich af — hoe zeldzaam buigzaamen vrouwelijk fragiel het stemmetje ookwas —■ of deze kunst wel in de bevatting kanliggen van deze jeugd.Onvoorwaardelijk daarentegen is de keus teprijzen van het volkslied en alles wat daaraanverwant is en hier bereikt het ensemble dan ookeen optimum aan contact met de zaal. Een zekereneiging tot het sentimenteele is niet te loochenen,een neiging, die het succes wel eens op al tégoedkoope wijze oproept. Maar overigens verdientde dirigent Hans Gillesberger onbeperktengroote tooneel, en kreeg even de gedachte aanmarionetten, wat de charme zeker niet verminderde.De hoofdpersonen vooral acteerden nietminder verdienstelijk en vrijmoedig dan zij zongen— van een enkeling was de prestatie zelfsverrassend. Jammer, dat de inhoud van hetlibretto zoo weinig om het lijf had en zelfs nietvrij was van zekere onsmakelijkheid. Ik voor mijtenminste kan de realistische dronkenschap, verbeelddoor kinderen van dezen leeftijd, niet goedverduiven. De charmante en geestige muziek intusschenvergoedt veel, en wat het koor bij allescenische beweeglijkheid aan rhythmisch-muzikalekwaliteiten ten toon spreidt, is bij het voorbeeldigeaf. C. A. SCHILP.Een scène uit „Er ist an allem Schuld".(Foto CN.F.IJ. Zeylemaker)

„RIGOLETTO"De „Italiaantjes" — dit verkleinwoordin den mond van den Amsterdamschenopera-liefhebber is wel een klinkend bewijsvan de populariteit der zuidelijke zangers!— de Italiaantjes zijn er weer.Wel niet zoo „heelemaal" meer als vroeger,maar ze zijn er tóch. Er bestaan namelijktusschen de oude „stagiones" en dievan de laatste jaren eenige verschillen:eertijds duurden ze enkele maanden enbrachten behalve de werken van het kasrepertoirenog wel eens iets anders ook;tijdens den oorlog werden de maandenslechts weken en bepaalde men zich tot drieof vier standaardopera's. De breede massavan ons muzikale volk kan nu helaas nietmeer in die mate met volle teugen genietenvan den bedwelmenden tooverdrank,welken zangers en dirigenten den dorstendenschenken.De voorstellingen zelf zijn wat orkest,aankleeding, koren etc. betreft beter danvroeger, want toen moest men vaak genoegennemen met een of ander stralend kwarteten wat entourage betreft knepen we danmaar één oog dicht! Nu biedt de organisatievan het „Deutscher Theater" de stoffeerendehand en het Residentie-orkest despelende.Binnen ruim drie weken brengt men nuvier opera's en wel „Falstaff" (twee maal),„Rigoletto" (vijf maal), „La Bohème"(vijf maal) en „Madame Butterfly" (viermaal), alzoo twee beroemde Verdi's entwee dito Puccini's.In „Rigoletto", de opvoering die wijditmaal bespreken, worden wij verplaatstnaar den tijd der romantiek: Verdi schreefhet beroemde drietal „Rigoletto", „Troubadour"en „Traviata" bijna honderd jaargeleden (van 1851 tot 1853) en wanneerwij zoo dat romantische gedoe gadeslaan,hebben wij moeite om te bedenken — wijtwintig-eeuwers! — dat hier todi een ontstellendpercentage realiteit onder de fantasieschuilt.De librettist Piave vond zijn stof in VictorHugo's „Le Roi s'amuse" en op bettitelblad van de eerste uitgave van Hugo'sdrama zien wij tegen een ruwen rotswandde heftig gebarende gestalte van den wanhopigenTriboulet bij het blanke lijk zijnerdochter. Qp den achtergrond flitsen bliksemstralendoor het diepzwarte zwerk.Piave veranderde natuurlijk de namen;zoo werd koning Frans I de hertog vanMantua en Triboulet werd Rigoletto.Doch wanneer de lezer zich de moeitewil getroosten — een moeite, die echterrijkelijk beloond wordt! — om te lezen„De Verloofden" van Enrico Manzoni, hetmeesterwerk der Italiaansche romanlitteratuuren het type van den klassieken romanuit de negentiende eeuw, dan zal hij bemerken,hoe diezelfde Rigoletto-stof nietsmeer of minder dan afschuwelijke werkelijkheidbevat!De hertog van Mantua verleidt de eenevrouw na de andere; het willige werktuigin de handen van dezen slechten meester isde verdorven hofnar Rigoletto, die zichbovendien niet ontziet om bedrogen echtgenootenen gedupeerde vaders te hoonen.Deswege wordt hij door den graaf vanMonterone vervloekt. Wanneer de bravoSparafucile dan Rigoletto's dochter Gildavermoordt, gaat deze vadervloek wel opschrikwekkende wijze aan den nar in vervulling.De rol, die de braVo, de gehuwde misdadigerin de maatschappij van die dagenvervulde, het ontzaglijke kwaad, dat doorhet verdorven gedeelte van den adel metbehulp van deze bravi gesticht werd, demeestal hulpelooze pogingen van de overheidom dezen kanker uit te »roeien: datalles wordt ons duidelijk uit Manzoni'ssublieme boek.Verdi, de nederige^ de wijze, de liefdevolle,hij achtte den schrijver van „De Verloofden"zóó hoog, dat hij zich niet waardigachtte mee te gaan in den begrafenisstoetvan den overleden litterator, voorwiens nagedachtenis hij zijn diep-aangrijpendRequiem schreef!Maar zie nu, hoe de prachtige, eenvoudigemensoh Verdi den nar in zijn muzikalemeesterwerk plaatst. Hoewel wijduidelijk inzien, dat Rigoletto verderfelijkhandelt, wekt zijn figuur toch ons meegevoelop en weet de componist ons deelgenootte maken van den schrijnendensmart van dezen vader, die bij al zijnslechtheid een roerende liefde koestertvoor zijn eenig kind.Wenden wij ons nu naar de door deItalianen gegeven voorstelling, dan kondenwe al van te voren begrijpen, dat menvoor deze gelegenheid stellig een uitmuntendenRigoletto en Gilda zou meebrengen.Inderdaad maakten de bariton ArmondoBorgioli en de coloratuur-sopraan EideRibetti een diepen indruk door hun zingenen hun spel.De tenor Aldo Sinnone (Hertog vanMantua) bezit wel een zuiver lyrisch timbre,doch zong wel wat over-gevoelig.Ook 'het paar De Manuelli (als de bravo)en Palmira Vitali Marini (zijn zuster Magdalena)voldeden zeer.Edmondo de Vecchi, dien wij al sedertjaren kennen als den routinier, die metzijn mathematisch duidelijken maatslag denooit versagende leider en stuwer blijftder voorstellingen, vond in het Residentieorkesteen fijn-spelend, elastisch-volgendensemble.De regie vertoonde de bekende schabionenvan het vak: vóór de „hoogejnoot" éénGuiseppe Verdi.(Foto Arckitf)of twee stappen vooruit en verder alles,zooals we het gewoon zijn in Rigoletto. Dekoren waren goed bezet.Dat het een lust is, zoo'n meesterwerkweer eens in een mooie vertolking bij tewonen, bewees de houding van het opgetogenpubliek, dat de uitvoerenden metbloemen en minutenlange ovaties huldigde.THEO VAN DER BIJL.BIJNA EEN „TARTUFFE" VAN VERDI . . .Guiseppe Verdi heeft met het plan rondgeloopeneen opera te schrijven naar „Tartuffe"van Molière.Althans, Alessandro Luzio reproduceert in eenpublicatie van de Koninklijke Academie voorMuziek te Rome een in Verdi's nalatenschap gevondenmanuscript, dat een vrijwel compleetschema voor een libretto naar „Tartuffe" bevat.Dit manuscript dateert vermoedelijk uit de jaren1868-1870.Luzio neemt aan, dat Verdi zijn plannen omdeze opera te schrijven heeft laten varen, toenhem de opdracht voor de Aïda gewerd.Registratie van manuscriptenDe Nederlandsche Kultuurkamer deelt mede:Reeds geruimen tijd voelen de auteurs van letterkundigproza, poëzie, tooneelstukken. libretto's,scenario's en soortgelijke werken behoefte aaneen instantie, waar hun geestesproducten kunnenworden geregistreerd. Deze auteurs staan immers,ook vóór de uitgave van hun werk, blootaan het gevaar ,dat van de schepping wederrechtelijkgebruik wordt gemaakt, hetzij door eeneenvoudig plagiaat, hetzij door het verwerkenvan bepaalde markante opmerkingen, gezegden,passages of scènes in ander werk. Weliswaarstaat dan voor den benadeelde de weg tot denbevoegden rechter open, doch veelal zal een dergelijkeactie stranden op het feit, dat het oorspronkelijkeauteursrecht zeer moeilijk is te bewijzen.Op grond van deze overweging is de Kultuurkamerer thans toe overgegaan binnen hetkader van de af deeling auteursrechten der hoofdafdeelingJuridische Zaken een dienst „Registratie"in het leven te roepen, bij welken dienst debedoelde manuscripten onder overlegging vaneen afschrift kosteloos ter registratie könnenworden aangeboden.De krankzinnige filmsterGeorge Vinton — i'k bedoel den grooten,den beroemden George Vinton — had, behalveeen film-studio, een zwak zenuwgestelen om dat wat op te knappen, ginghij, op aanraden van zijn huisarts, eenigeweken rust nemen.Hij, de groote productie-fleider, rust!Bespottelijk!Eerst zijn nieuwe film op stapel zetten;het succes van zijn leven zou het worden!„De krankzinnige rechter", luidde detitel. Alles was in orde. Scenario. Draaiboek.Decors. Alle rollen, bijrollen en figurantenwaren reeds geëngageerd, behalvede hoofdrol. De krankzinnige vertolkervan den rechter, èh, pardon, den vertolkervan den krankzinnigen rechter, bedoel ik.Persoonlijk had hij alle filmspelers vannaam en zelfs zonder naam 'laten testen.Hopeloos! Het was bijna een naamloozebende geworden. Tweede-plan artisten,hadden heelemaal geen plan om beroemdte worden. Niemand was echter krankzinnig,èh, pardon, kon een krankzinnigeimiteeren. Ten einde raad had hij figuranten,ja zelfs debutanten voor de lens latenkomen. Hopeloos! Het is schijnbaar, vooreen krankzinnige, eenvoudiger voor wijzete fungeeren, dan omgekeerd.Het scheelde niet veel of hij, GeorgeVinton, was zelf krankzinnig gewordenvan zijn, gedwongen, rustkuur.Vergezeld van zijn huisknecht vertrok.... Vinton ging naast hem staan.(l'etkening Elirte van Eykern)-hij naar het platteland; in dit geval debergen, eenige dozijnen adspirant-krankzinnigenvoor de deuren van zijn studioachterlatend.Het was een heenlijke ochtend en hetbeloofde een nóg heerlijker dag te zullenworden ... en dat werd het! Hij logeerdein een klein hotelletje. Het rook er naarbier, koffie en knoflook, en dat is eenheerlijke lucht als men den geheelen dagschmink, lippenstift en parfum gerokenheeft.De takken van de eikenboomen gavenje, door de wijd geopende vensters, eenhand en de eekhoorntjes kwispelden methun staartpluimen en vroegen je bijna ofze met je mee mochten eten. De vogelsgaven concert. Het was er zoo vredig ende dieren waren er zoo weinig menschenschuw,dat je a'lleeh daaraan al kon bemerken,dat het hier niet druk was. GeorgeVinton verwachtte ieder oogenMik dat deblank-blauwe duiven, die op het dak vande stal zaten te koeren, op zijn hoofd enschouders zouden gaan zitten en hem hetbrood uit den mond zouden pikken, ietswat zijn concurrenten ook probeerden.Nadat hij zich aan die heerlijke natuurvergast had, ging hij een wandelingmaken.Hij ademde de frissche boschlucht metvolle teugen in. Hij had nog geen tienminuten gewandeld, toen hij een vreemdelingtegenkwam, die naar een onbeschrijfelijkmooi natuurtafereeltje stondte 'kijken. George Vinton ging naast hemstaan, deels om den vreemdeling te latenzien, dat hij ook gevoel voor natuurschoonhad, deels omdat de man een cinema-bladin de hand hield.Er ontspon zich het volgende gesprek:Vinton: „Prachtig. Precies een schilderij!"De vreemdeling: „Een wat, zegt u?"Vinton: „Ik zeide: een schilderstuk!Stilleven!"De vreemdeling: „Neen, u zei alleenmaar schilderij. Dat van dat stillevenmaakt u er nu bij I"Vinton keek den vreemdeling eens vanterzijde aan. Die man was origineel, meerdan dat, die man was excentriek. En datwerkte bij George Vinton magnetisch. Opexcentrieke menschen en gezegden of antwoordenwas hij verzot en meer dan eenshad een van zijn ondergeschikten daar eendreigend ontslag mee gered. Ja, wie bijhem in den gunst wensohte te komen, bedachtiets excentrieks; maar dat wist dezevreemdeling natuurlijk niet, dat was zijnnatuur.Het gesprek ging verder.De vreemdeling: „Ik weet waar u nuaan denkt!"Vinton: „U hebt het geraden!" Hijwerd ook al excentriek.Even pauze.De vreemdeling: „Maar dat is nogniets" — hij scheen in een soort extase tegeraken — „Waar ik woon, in mijn kasteel,waar de romantiek springlevend isgeworden! Waar zelfs de zwanen in denvijver hun uiterste best doen, om het hoogstelied uit te zingen, hetgeen hun vandaagof morgen gelukt! Waar de kikker in hetriet de hooge C kwaakt, dat mijnheer, datis natuur! Kom gauw met me mee!"Vinton ging.Nadat zij ongeveer tien minuten gewandeldhadden, zwijgend, kwamen zij bij eenhalf volgegroeiden, half ingezakten vijver,in de wildernis. Daarachter ontdekteGeorge Vinton een ijzeren, half uit zijnhengsels hangend hek.Tot zijn verwondering ontdekte hij ookeen soort steenen beeldengroep, maar toenzij het hek gepasseerd waren en middenin de wildernis stonden, zag Vinton waarzij terecht waren gekomen: het was deruïne van een kasteel.Nu steeg de vreemdeling nog meer inzijn belangstelling. Natuurlijk de een ofandere schatrijke zonderling, moe van hetgeld-verdienen, die hier in de eenzaamheidrust zocht en dit overblijfsel van wateens glorie was, had gekocht om er tedroomen. Nu moesten de ruïne en devoortwoekerende wildernis hem helpen, omgemakkelijker over de achter hem liggendeeeuwen heen te stappen. Excentriek!In gedachten volgde hij den vreemdelingen had zoodoende geen aandacht voorde omgeving.Plotseling stonden zij voor een door dentand des tijds half weggevreten deur. De.vreemdeling zwaaide die open en noodigdeVinton uit binnen te komen.Zij stonden dn een gewelfd vertrek enin het getemperde licht zag hij wat hethet was; het was een martelkamer. Overallangs de muren hingen kettingen, ijzerenholsters en schandblokken.Nieuwsgierig keek Vinton rond, toen...het plotseling geschiedde.Iets of iemand had een ketting, metrazend-snelle beweging om hem heen gewonden.Voordat hij goed en wel beseftewat er gebeurde kon hij zijn armen alniet meer bewegen en binnen weinigeoogenblikken waren ook zijn beenen omwoeld.George Vinton was hulpeloos. Alseen kind nam de vreemdeling hem op endroeg Ihem naar een geweldig groot, houtenblok.„Maar... !" Was dat zijn stem? Zijneigen stem ? Het leek hem, of die van heelver kwam.Een schorre lach onderbrak hem.De vreemdeling deed nu iets, wat GeorgeVinton met groote oogen naar hemdeed kijken.Hij had een rooden mantel omgeworpen.CINEMA & THEATER — (nr. 13) X819 (nr. 13) — CINEMA & Tff EATER

SA^^^^^^^^^■■-""^_■Een groote hoed met hanenveer voltooidehet costuum.„Herkent gij mij niet!" Voor het eerst,sinds hun g&zamenlijke natuurbeschouwing,tien minuten geleden, sprak devreemdeling. Hij deed nu wel wat al teexcentriek, vond de bevende Vinton.„Voor den duivel, ridder Hannibal,herkent gij mij niet? Ik ben de man methet ijzeren masker!"• En toen weerklonk er een lach, zooangstwekkend en zoo hol door de steenenmuren teruggekaatst, dat George Vintonhet bloed in zijn aderen, als 't ware, voeldestollen. Dat was toch al te excentriek.„De tijd is gekomen, hoort gij Hannibal,dat gij zult boeten voor hetgeen gemij hebt aangedaan. Terwijl ik machtelooster neder lag hebt gij mijn gade wreedvermoord en mijn kasteel verwoest! Gijzult sterven! Ha, Ha, Ha, Ha!!!"George Vinton liet de vreeselijke waarheidtot z!ich doordringen: deze man waskrankzinnig! De eenzaamheid en de ouderuïne hadden hem van zijn verstand beroofd.Maar dan ..., en hij wrong enrukte aan de kettingen als een bezetene,zijn oogen puilden hem bijna uit het hoofdvan angst, want de, van excentriciteit totkrankzinnigheid overgeslagen vreemdelinghad een ijzeren martel-werktuig vanden wand genomen. Het baatte hem niet.Dit was het einde! En wat voor e«n einde!Het scheen dat de krankzinnige zijn gedachtenkon lezen, want een afschuwelijkgorgelend gelach steeg op.Toen trad hij tot vlak voor zijn slachtofferen bekeek hem met bloed-doorloopenoogen. Zijn mond was half uitgezakt enzijn vingers graaiden begeerig langsVinton's hals.Waar was de stille, keurige vreemdelinggebleven? Hoe de waanzin iemand ver-Cursussen voor hetRederijkers tooneelVóór den oorlog bemoeide de overheid zichweinig of in het geheel niet met het amateurtoonèel.Alleen de vermakelijkheidsbelastingvormde een contactpunt. Verder ging de belangstelling,niet.Wat den volke vertoond werd interesseerde haarweinig; of het gebodene op een behoorlijk, artistiekverantwoord peil stóhd en in hoeverre hetoptreden van duizend-en-één tooneelvereenigingenen cabaret-ensembles ; moordende concurrentiebeteekende voor het beroepswerk, interesseerdehaar evenmin. Maar genoeg daarover. Een ieder,die het hart aan Thalia heeft verpand, kan hierovermeepraten! , ,%.Ongetwijfeld is daarin groote verandering gekomen.Er bestaat nu bij het Gilde voor Theateren Dans der Nederlandsche Kultuurkamer eengroep Rederijkers. Aan d?ze groep is de taak opgedragenniet alleen, orde te scheppen in denchaos van dilettanten-t'oönïel, -operette-, -amusements-en -cabaretvereenigingen, doch ook hetgeljalte van hefgeern deze 'amateurs brengen opanderen kan, tot onherkenbaar wordenstoe!Hij trad op hem toe en nu begreepVinton het: hij 'lag op een offerblok. Deijzeren hertog stiet weer een vreeselijk gelachuit en zeide: „Jarenlang heb ik hieropgewacht.. Lid voor lid, deel voor deelzal ik u uitscheuren!" En de daad bij hetwoord voegend zette hij een ijzeren apparaatop Vinton's borst en perste hem bijnaden adem uit het lichaam.. Het was een soort klem met grijparmen,totaal verroest en vol spinnewebben, maarnog in een prima conditie, om aanstondszijn vreeselijk werk te gaan doen en hij,George Vinton, moest nog wel rusten voorzijn zenuwen! Zijn aanstaande beul gingvlak voor hem staan.„Zie mij aan Hannibal!" Hij sprak opeen korten, drogen toon, of hij een doodvonnisging voorlezen.Toen George Vinton den krankzinnigein het gelaat keek, zag hij daarop eenmerkwaardige verandering plaats vinden.Alle menschelijke gevoelens spiegeldenzich achtereenvolgens op dat gezicht af.En George Vinton, uit hoofde van zijnberoep mimiek-deskundige, zag wat zichdaarbinnen bij den krankzinnige afspeelde.Bloeddorst, wraak, wanhoop,angst, smart en arglistigheid, maar bovenalles . . . krankzinnigheid.„Wat ben ik?" vroeg plots zijn beul.„Krankzinnig!", antwoordde GeorgeVinton. Het was gevaarlijk dit te zeggen,maar een onweerstaanbare, innerlijkedrang dreef hem er toe.„Juist!" zeide zijn beul. „Dat was debedoeling!"Met eenige bliksemsnelle bewegingenontdeed hij zijn slachtoffer van zijn boeien,gooide toen zelf hoed en mantel af enhielp den totaal onthutsten en verstijfdenVinton op een zitbank plaats nemen.te voeren en hun vakkennis te verbeteren. Eender middelen, die tot dit laatste kunnen leiden,is ongetwijfeld de leergang, die momenteel doordeze groep wordt georganiseerd en waar mendoor ter zake kundige docenten wordt gewezenop hetgeen men als amateur-tooneelspeler(speelster)moet doen en moet laten.Deze leergangen, die o.a. literatuur, geschiedenis,spraakkunst, voordrachtkunst en speeltechniek(later eventueel aangevuld met regie engrimeerkunst) zullen omvatten, zijn toegankelijkvoor een ieder, die het tooneelspel als dilettantbeoefent, onverschillig of de vereeniging, waarvanhij deel uitmaakt, al of niet bij de NederlandscheKultuurkamer is aangesloten. Zij zijnechter in hoofdzaak bedoeld voor diegenen, diein hun vereeniging de kern vormen, opdat dezemenschen het geleerde op hun medespelers kunnenoverdragen. Het lesgeld wordt naar draagkrachtgeheven, zoodat dit voor niemand een bezwaarkan opleveren.Het ligt in de bedoeling te zijner tijd doorde cursisten een tooneelstuk te laten instudeeren.Er zal dan een openbare voorstelling gegevenworden, waardoor men het geleerde onmiddellijkin de praktijk kan brengen, terwijl bovendieneventueel deelneming aan het te houden „Landjuweel"voor deze groepen openstaat.Dergelijke cursussen worden thans in diverseplaatsen des lands voorbereid. Zoo werd in Bre-Toen sprak hij op beschaafden toon:„Mijnheer George Vinton! Eenige dagengeleden maakte ik voor u mijn debuutals krankzinnige; het was voor uw nieuwefilm en ... ik werd bijna de deur uitgegooid!Toen heb ik deze manier te baatgenomen. Ik wist dat ik het kon en goed.Deze manier, is oud, heel oud, maar vooru was zij nieuw. Hoe vond u... ?"De nieuwe film: „De krankzinnigeredhter!", had een krankzinnig succes!Lo Da.EEN BAARD, DANK ZIJ DEN„BARBIER VAN SEVILLA".Rossini heeft zijn opera ,,De Barbier van Sevilla"in zeer korten tijd moeten schrijven. Op26 December 1815 sloot hij een contract met denimpressario van het theater „Argentine" teRome, -waarbij hij zich verplichtte op 24 Januari1916 een opera-buffa af te leveren.Het duurde nog eenigen tijd voor de tekstaanwezig was en zoo restten Rossini nog slechtsdertien dagen voor het componeeren van zijnopera. Hij -werkte vrijwel dag en nacht, ja, hijhad zelfs geen tijd om zich te laten scheren.Zoo kwam het, dat Rossini dank zij den „Barbiervan Sevilla" zijn baard moest laten staanEenigen tijd daarna — „De Barbier" wasreeds beroemd geworden — trof Rossini, die meteen vriend een wandeling maakte, een straatmuzikantaan, die op erbarmelijke wijze de serenadevan den „Barbier van Sevilla" zong.De componist keek wel wat pijnlijk maar gafden zanger toch vijf lire. Zijn verbaasde vriendvroeg hem, waarom hij den man, die den „Barbier"zoo vermoordde, beloonde.„Ja," zei Rossini, „dat is waar, maar heb jeniet gezien, dat die kerel veel litteekens op zijngezicht had? Misschien heeft de „Barbier" hemzoo te pakken gehad!"da op 3 Maart j.1. reeds een aanvang gemaakten de gezellige sfeer, waarin deze eerste les verliep,de groote aandacht waarmee geluisterd werd,en de goede opkomst beloven hier niets dangoeds, zoodat verwacht mag worden, dat zeerzeker resultaten geboekt zullen worden. Amsterdam,waar vanwege de groote belangstelling reedstwee leergangen samengesteld zijn, volgde op 14Maart, terwijl daarna Groningen, Meppel, Kampen,'t Gooi, 's-Hertogenbosch en eventueel's-Gravenhage aan de beurt zijn. De data, waaropdeze laatste lessen zullen aanvangen, zijn nogniet bekend, aangezien de voorbereidende werkzaamhedennog eenigen tijd vorderen, doch ditzal ten hoogste eenige weken duren.Thans is de gelegenheid daar om de kennisomtrent het tooneelspel te verdiepen. Uit de belangstelling,die voor deze cursussen bestaat,blijkt wel, dat de rederijkerij in ons land nogvele trouwe aanhangers heeft. Slaat de handenineen en laat ons deze schoone „konsté" haarouden luister teruggeven I Maar dan moet denaam „rederijker" een eerenaam zijn, dien menmoet verdienen door serieus spel en ernstige toewijding.Het is liefhebberij, doch deze moet eenzoo groote plaats in ons leven innemen, dat wijhaar eenvoudig niet kunnen loslaten en bereidzijn onze geheele persoonlijkheid daarvoor in tezetten! Het leven is kort, doch de kunst blijfteeuwig! L. ZUURING.vMÜm1/AAN DE KIOSKENis „Cinema" dikwijls uitverkocht!Vult daarom even de bon in, dieonderaan op een van de laatstebladzijden staat afgedrukt IPROLONGEERTWegens groot succes geprolongeerdNACHTVLINDER"(Der Nachtfalter)Odeon-fllmONZICHTBAREKETENEN21 (nr. 13) — CINEMA fir» THEATER'mPRODENTzoxgl voor uwgezondheid!Een goed gebit is de eerstecisch voor een goede ge-l'HWlli zondheid. 's Morgens enllHii.iiilHlWW 'g avonds (maar vooral's avonds!) poetsen met'.irtllffl Prodent tandpasta, welkehet dispergon tegen tandsteenbevat, is van hetgrootste belang voor uwtanden 1 Die eenvoudigezorg voor uw gezondheidverzekert u bovendienvan een prettig aantrekkelijkvoorkomen. Is datalles niet van onschatbarewaarde?PRODENTde heerlijkschuimendetandpasta25 cl.V(V PRODENTAP 15'"^MUZIEKSCHOOL A. ZWAAGScliolen teAmsterdam - Dea HaagHaarlem - Alkmaaren LangenaijKCLUBLESSENvoor alle muziekinstrumentenvanaf f 2.50 per maandSchriftelijke lessendoor het êeheele land f 3.00 p. maand.Alle inliclitingen :JAC. VAN LENNEPKADE 15AMSTERDAM - West — TEL. 80940CINEMA &• THEATER — (nr. 13) 20

■■■ /"■iTW-l -V ".-V.- / .--'^^«FB^^?5!W«5?^^•■' .-"■ ■ _■ ■_RAADSEL-VARIÉTÉ VERSCHUIF-RAADSELOplossingen der onderstaande opgaven zende men — liefst op eenbriefkaart — uiterlijk 8 April a.s. aan den „Raadsel-regisseur",Redactie „Cinema & Theater", Paulus Potterstraat 4, Amsterdam-Z.Op de adreszijde te vermelden: „Raadselvariété 8 April".Onder de inzenders van ten minste twee der drie opgaven wordenverloot: een hoofdprijs van ƒ2.50 en vijf troostprijzen van ƒ 1.—.■f.i\rDl ABOLO-RAADSELKiKv ■"/[ } /N \Horizontaal: 7. naam van een filmster.Verticaal: 1. Samenzwering.3. ondersteunings- of studiefonds3. krantenjongen4. deel van het hoofdffi^-5. steekwapen van bijen6. oneerlijk.De te gebruiken letters: a a a, b,c, e e e, g, i, k, 1 1 1 I 1, m, n n n,o o o o o, p p, r r, s, t t, u u, w.C/M. B. J. Teil, 't-Gravenhage)Verschuif onderstaande woorden zoodanig,dat men, van boven naar beneden,den naam leest van een filmster. Dewoorden zijn: teekening, letteren, kegelen,loepen, mennen, probleem, verwanten,wenken, verzekering.FILMSTER-RAADSELWie ziet er kans de juiste voor- enachternamen van een aantal filmsterrenbij elkaar te zoeken?Fosco SalfnerDoris AulingrerEl ga Lang*Hans DurantiRolf GiachettiOtto WankaAnton BrinkHeinz GebührLotte LeibeltElise PointnerOPLOSSINGENvan 18 Maart (no. 10)Bogemaadsel. i. Slagen, 2. immuun,3. edelen, 4. glijden, 5. foppen,6. roepen, 7. indien, 8. elkeen, 9. dralen,10. buiten, 11. rekken, 12. eikem,13. uiteen, 14. einden, 15. rollen. —.Siegfried Breuer.Veranderraadsel. Haan, steel, doos,kwaal, spil, leger, bond, sloof, boer,spin, ober, laten, trom, keel, keus. —Hedwig Bleibtreu.Lettergreefraadsel. 1. Wintermaand,3. inundatie, 3. liquidatie, 4. luchthartig,s. daarheen, 6. ondoordringbaar, 7.heerschappij, 8. mousseline. — WillDohm—Edith Oss.PRIJSWINNAARSHoofd-prijs: G. D. te Utrecht.Troo.lfrijs: mej. D. C. te Overveen;W. B. te Haarlem; H. M. te Eindhoven;D. B. te Arnhem; C. J. B. teOosterbeek.Lttavezenvraagt voor haarballet eenigedanseressen,bij voorkeur kunnende„spitzen", alsookmeisjesvoor figuratie.Langdurigcontract ISpoed-oHerten aanCIRCUS G1EZENDRUNEN - N.B.Nietverdwenen...Er is, dat spreektvanzelf, minderWybert dan vroeger.Maar wij doen nog waiwij kunnen. Komt U vandaagniet aan Uw doosje Wybert,'dan zeker van tijd tot tijd.WWERTNatuurlijk een klant van Cleaning IOok Uw kleeding wordt zoo opvallend mooiindien chemisch gereinigd en geperst door:One Hour Cleaning Service.Japon vanaf f. 1.79 Colbertcostuum f. 2.97Mantel „ f. 2.56 Demi . . . . f. 2.56^cv» bcelbic^-/AMSTERDAM • DEN HAAG • HAARLEMLEIDEN - HILVERSUM - BEVERWIJKi One Hour ,CleaninQ' Service> ■ ■■■>■■;.:;■:■ ■■^■■■•-- ƒ /Speciaal voor U ontworpen en Ineoltele wekrn kont en Llnar gemaalct!Dat U feti, wal alleen de MODE-STUDIO van hel l>okonHc weekbladHel R||K der Vrouw voor U doet IDe prijs? Valt erg mee: voor eli-tliUI 5.— ontwerpt onze teekenarethijvoororcld reeds een exclusieve|apon voor U t een tpeclaal maatpatroondaarvoor kost sleckts f 2.251KOMT U EENS KIJKEN?i mill illlllHlWNeen, n AKKERTJEDe Nederlandsche Rijns fillerAan de Adminisiraiie van CINEMA & THEATERPaulus PoHersiraai 4 — Amsterdam ZuidMijne Heeren,Elke week wil ik op de hoogte blijven van nieuwe films,tooneelstukken, opera's enz. Noteert u mij dus, op de gebruikelijkevoorwaarden, als abonné voor toezending per post/perbezorger ä 12% ct. per nummer*).Het abonnementsgeld wordt betaald met ƒ6.50 per jaar*/ƒ3.25 per halfjaar*/ƒ 1.62% per kwartaal* en voldaan bij aanbiedingvan uw kwitantie. •Naam ;;Adres „ HandteekeningteDatumVerzenden in enveloppe als brief of geplakt up een briefkaart.*) Doorhalen wat niet van toepassing is.Het weekblad „CINEMA & THEATER" Terschijnt des Vrijdags.Hoofdredacteur: Louis Thljssen, Voorburg (Z.-H.); plaatsvervanger:Joh. T. Hulsekamp, Amsterdam. — Chef-van-dienst der redactie:R. H. J. Pfaff, Amsterdam. — Redacteur: L. J. Capit, Amsterdam.— Uitgave der N.V. Nederlandsche Uitgeverij „Opbouw", PaulusPotterstraat 4, Amsterdam-Zuid.Alle bijdragen, foto's, teekeningen en redactioneele correspondentie,zonder vermelding van persoonsnamen, te richten aan de Redactie,abonnementsopgave en andere administratieve correspondentie aande Administratie van Het Weekblad „Cinema & Theater", PaulusPotterstraat 4, Amsterdam-Zuid. Telefoon: 98145, 21511, 21424. —Postgiro no. 78676. ■— Prijs der losse nummers 15 cents. Abonnementsprijsvoor Nederland franco per post ƒ 6.50 per: jaar, / 3.25 perhalf jaar, ƒ 1.62% per kwartaal, bij vooruitbetaling; in plaatsen, waarbezorgers zijn geves'.igd, desgewenscht 12% cents per week bij bezorgingin de week na verschijning. Abonnementen worden stilzwijgendtelkens voor dezelfde periode verlengd, indien niet tweeweken vóór afloop schriftelijk opzegging is ontvangen. — Nadrukalleen toegestaan voor korte gedeelten, mits met bronvermelding. —Bij ongevraagde bijdragen sluite men retourporto in.CINEMA & THEATER — (nr. 13) 2223 (nr. 13) — CINEMA & THEATER

..■■-. ..;,*:.!;.:■;:;...■^^rmf ^^tf*ÉiliiliABDIJSIROOPNog velen zijn er....die uit gewoonte den geheelen borstel■ onverschillig of deze klein of groot is •met tandpasta „beleggen". Dat is echterverspilling! Want de kwaliteit van Medinoscapillair-actieve tandcream is zóó voortreffelijk, dat zeer weinig ervan reeds voldoendeis. Denk daaraan, nu Medinosslechts beperkt verkrijgbaarisl (Leege tube inleveren).Medinoscapillair-aciievetandcream - 65 en 35 Ct.KUrUrUnH«:^ Fabrikaat der Medinos Laboratoria M 166Versch ersehenenn ^ nNIEUWE VOORRAADhetere kwaliteit!De bekende Andrelon Shampoo vanbétere kwaliteit (dus beslist alkalivrij!)is weer te koop. U weet noghoe goed zij was. U weet niet hoelang zij weer voorhanden zal zijn.Neem wat zakjes in huis, bijvoorbeeldtwaalf! Per zakje: 20 cent.tTÏZUINIG STOKEN.wSr av -'on"ode.Een vlot geschreven en rijk geïllustreerde handleidingvoor huisgebruik en voor stokers in kantoorgebouwenxioot G. DE CLERCQ, stooktechnisch adviseurf 1.50.- ZAKENWERELD REEKS No. 4VERKRIJGBAAR IN DEN BOEKHANDELN.V. NEDERLANDSCHE UITGEVERIJ „OPBOUW"Paulus Potterrtr. 4 - AmsterJam-Z. - Tel. 98149 - Giro 78676Verantwoordelijk redacteur Louis Thijssen. Voorburg; verantwoordelijk voor de advertenties R. M. A Ausems Amsterdam Tliteeefst^r NVNed. Uitgeverö „Opbouw", Amsterdain-Z. Druk van drukkerij Elsevier, Amsterdam. Verschünt 1 x per weTk.' l^onneme^t Yoo?IflderLdƒ6.50 per jaar; losse nummers ƒ0.15. Volledige gegevens op blz. 23. P. 1083/4.CINEMA &> THEATER — 23ste Jaargang — No. 13 — 26 Maart 1943