Download uitgave als PDF - Zuiderlucht
Download uitgave als PDF - Zuiderlucht
Download uitgave als PDF - Zuiderlucht
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
67cultureelmaandblad | jaargang 3 | juni/juli 2009z u i d e r l u c h tPolkapunk van Mala Vita | Luc Tuymans: eindelijk Brussel | Guido Wevers opverkenning in Lille | Kartuizers terug in Roermond | Paul Depondt bezocht dertigjaar Biënnale van Venetië | <strong>Zuiderlucht</strong>ige Zomerverhalen | Coup Maastricht 20091 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
BonnefantenmuseumMaastrichtExile onMain St.17.02.09 - 16.08.09www.bonnefanten.nl2 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
De inhoudIs dit echt of…?5 Polkapunk vanMala Vita7 Niet te anekdotisch,bij Luc Tuymans9 Gabriel Lester in Z3311 Station ZL:Elise van Iterson12 <strong>Zuiderlucht</strong>igezomerverhalen15 Time out of mind:David Thomas16 Met Guido Weversnaar Lille21 Fashion Clash inmodestad Maastricht22 Kartuizers eventerug in Roermond24 Paul Depondt: 30jaar Biënnale Venetië26 AgendaDe rubrieken8 Heiligenlevens doorMarcel Ruijters9 Enkeltje Utopia15 Perron Poëzie met KreekDaey Ouwens19 Siciliaanse notitiesdoor Pieter Beek23 Willy & René26 RAM door Rowland JonesDe coverServische mijnwerker uit reeksvan fotograaf Igor Grubić, tezien in Tri Postal in Lille.Zie pagina 16.Het debat over echt en niet echt is niet nieuw, maar heeftzich sinds de kredietcrisis wel aanzienlijk verbreed. Cruciaalwas het moment waarop bankiers gedwongen werden tebekennen dat ze hun eigen financiële producten niet meerbegrepen. Het begrip ‘echte economie’ maakte opgang, <strong>als</strong>tegenhanger van de virtuele economie waar de bankierskastezich sinds de jaren negentig in had verloren.Op andere plaatsen was het spel met de virtuelewerkelijkheid al bij ons binnengedrongen. Op televisie blijvenBig Brother-achtige programma’s en allerlei varianten vanreality-tv aanslaan. Internet bestaat bij de gratie van devirtuele werkelijkheid, nee: ís virtuele werkelijkheid.En de wereld der kunsten?Beeldend kunstenaar Aernout Mik maakt furore in hetMuseum of Modern Art in New York met films die anticiperenop de twijfels in de hoofden van de kijkers: is dit echt of…? Alin 2001 maakt hij Middlemen die laat zien hoe een beursvloereruitziet <strong>als</strong> de deskundigen ter plekke hun eigen wereld nietmeer begrijpen. Luc Tuymans speelt al decennialang methet concept van ‘authentieke verv<strong>als</strong>ingen’: elk beeld dat weonder ogen krijgen, bedriegt. Zo ook op zijn solo-expositieAgainst the Day, te zien in Brussel. We gingen er kijken.Emile Hollman reisde met Guido Wevers, intendantvan Maastricht Culturele Hoofdstad 2018, naar Lille, hetlichtend voorbeeld voor alle op die titel azende steden. Inhet verslag van die trip legt Wevers uit waarom je van allegoede voorbeelden kennis moet nemen, om ze vervolgens tevergeten. Succes valt immers niet te reproduceren.In de culturele hoofdstad van de wereld, Venetië, isdeze zomer de 53 e kunstbiënnale. Paul Depondt liet deafgelopen dertig jaar geen enkele keer verstek gaan envertelt in <strong>Zuiderlucht</strong> over zijn ervaringen. Niet toevallig isdeze biënnale ook de plaats waar het vernieuwde SchunckGlaspaleis in Heerlen zich aan de wereld presenteert.Dichter bij huis beschrijven we de pogingen van drie jongeontwerpers om Maastricht tot modestad te bombarderen,en het bloedige verhaal van de kartuizers in Roermond.Rond 1500 was daar een van de grootste bibliotheken vanNederland gevestigd, later huisden er een seminarie en eenrechtbank, nu worden er exposities gehouden.Niet alleen in oude gebouwen lopen de genres dooreen,ook in de muziek. Een luidruchtig voorbeeld is de polkapunkvan Mala Vita waar we dit nummer mee openen. De zomervan 2009 luiden we in met de inmiddels traditionele<strong>Zuiderlucht</strong>ige Zomerverhalen van ZL-medewerkers, ditmaalmet ‘droombestemmingen’ <strong>als</strong> thema.WIDO SMEETS, hoofdredacteurPS Overigens ben ik van mening dat het Nedinsco-complex inVenlo behouden moet blijven.Erik Amaryllis Ananas Andriesse12 maart - 16 oktober 2009Hedge House/Kasteel WijlreKasteel Wijlreweg 16321 PP Wijlrewww.hedgehouse.nl3 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
15 mei t/m 6 september 2009 Limburgs Museum Venlo www.limburgsmuseum.nlCULTUURCENTRUM GENK 2009 – 2010NOVASTARAXELLE REDBJÖRN AGAINZITA SWOONUS3WIM HELSENFREEK DE JONGEKOMMIL FOOELS DE SCHEPPERen nog veel meerEdmond Bellefroid [1893-1971]veelzijdig in vorm en verfHet volledige programma vind je vanaf juni op onze sitewww.cultuurcentrumgenk.beSEIZOEN2009 — 2010Bestel nu de gratis seizoensbrochure!Cultuurcentrum@genk.be • +32 (0)89 65 44 802009/2010De provincie Limburg financiert het Limburgs MuseumHet goede wonenUitzicht Toren van Siza - MaastrichtArchitect: Álvaro Siza | Foto: Roland Halbe | www.vesteda.comVEST_adv KvhW_<strong>Zuiderlucht</strong>.indd 3 25-03-2009 15:15:424 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
PolkapunkEenvoud is ’tmoeilijkste dat er isDe opzwepende mix van Balkanbeats en mediterrane volksmuziek maakt desound van Mala Vita uitermate geschikt voor een zonovergoten festivalweide.Polkapunk met een melancholisch tintje: “Als Amerikanen vrolijke liedjes maken,gaat de tekst vaak meteen helemaal nergens over.”door Paul VerstappenMala Vita (van links naar rechts) Emil Kunto, Srdjan Ivanovic, Mickael Franci, Sin Banovic en Davor Lazic. foto Ducos Productions“Ik speelde vroeger in een punkband”,vertelt gitarist Mickael Franci.“Grondhouding: drie akkoorden is ereigenlijk al één te veel. Je kent het wel.Akkoorden vind ik nog steeds volstrektonbelangrijk. Het draait voor ons omhet mixen van verschillende stijlen, ommelodieën en ritmes. Met slechts eenpaar akkoorden kun je zo ontzettendveel kanten op. Dat is waarom BobMarley, The Ramones, The Clash enManu Chao mijn muzikale helden zijn.Die eenvoud, dat is waar ik van houd,maar het is het moeilijkste wat er is.”Reggae, ska en punk zijn de rootsvan Mala Vita, te vertalen <strong>als</strong> ‘slechtleven’. Maar de band met muzikantenuit Bosnië, Servië, Italië en Nederlandlaat zich inspireren door genres uitalle windstreken: van Cubaanse son totFranse chanson en van Colombiaansecumbia tot Balkan-punk.De openingssong Ritmo di Protestavan hun nieuwe album En Exilioverraadt engagement. Franci:“Onze eerste optredens vondenplaats in kraakpanden en opprotestmanifestaties. We hoefdenniet lang na te denken toen wegevraagd werden te spelen op eenanti-Wildersbijeenkomst. In Mexicowilden ze ons zelfs in een gevangenislaten optreden. Dat is uiteindelijk nietgelukt, maar we kwamen wel op eenbijeenkomst van de EZLN Zapatista,een guerrillabeweging, terecht. Deleider van die club komt op voor debelangen van onderdrukte Indianen, ikken zijn toespraken. Muziek <strong>als</strong> vormvan protest: daar staan we nog steedsachter.”Op de plaat hebben veelfeestnummers een droeve ondertoon.“Die combinatie van melancholie envrolijkheid is in Balkanlanden eennormaal gegeven. De cultuur is erbeïnvloed door de zigeunermuziek,waarin heftige zaken verpakt wordenin opzwepende ritmes.” VoorNederlanders die vooral luisteren naarAmerikaanse en Engelse popmuziek, ishet even wennen aan de polkapunk vanMala Vita. “Als je een droevig verhaalvertelt, moet je volgens de wetten vande Amerikaanse rockmuziek ookdroevig klinken. En <strong>als</strong> Amerikanenvrolijke liedjes maken, gaat de tekstvaak ook meteen helemaal nergensover.”De melancholie klinkt ook doorin Il Cuore del Mediterraneo, een oudernummer in het Italiaans over Franci’slievelingsstad Napels. Deze stad isvoor hem een inspirerend vat voltegenstrijdigheden. “Het is mijn ode aanNapels. Ik ben een geboren Delftenaar,maar mijn moeder is Italiaans en ik heber nog steeds veel familieleden wonen.Ik heb er veel rondgereisd maar Napelswerd mijn favoriete stad. De plaats ison-Europees en totaal verrot, maartegelijkertijd ook heel mooi.”In het ironische Balkanize bezingt MalaVita emigrantengevoelens. “To balkanizeis een bestaand Engels woord. Letterlijkbetekent het een land opsplitsen invijandige eenheden. Stel je voor, je komt<strong>als</strong> vluchteling West-Europa binnen enje wordt daarmee geassocieerd. In ditnummer hebben we daar een nieuwe,positieve muzikale draai aan gegeven.”De nummers over ontheemding enheimwee raken universele gevoelens,merkt Franci. “We zien tijdensoptredens dat ook Nederlandersaanvoelen waar we het over hebben.”Disorganizzata, hun debuutalbum uit2007, werd opgenomen met producerGambeat, ex-Mano Negralid en bassistin Manu Chao’s beruchte band RadioBemba Sound System. Een ervaringwaar ze veel van hebben geleerd. “Inde studio moet je je in ieder geval nooitinhouden. Je moet spelen <strong>als</strong>of je opeen podium staat. Op een podiumgaat het vanzelf, met al dat publiekkomt de intensiteit automatisch aan deoppervlakte.”Wat is hun geheim om die losse livesfeerook op een album te vangen? “Veelbands gaan gewoon de studio in endenken ‘het komt allemaal wel af terwijlwe opnemen’. Dat is een grote gok. Wijmoeten gewoon een paar maandenlang acht uur per dag het oefenhokin. Je helemaal kapot spelen, zodat erin de studio helemaal geen geheimenmeer zijn. Dat is onze manier om dieenergie ook op de plaat over te kunnenbrengen.”Het schrijven van nieuwe nummersgaat nog steeds op gevoel. “Daar denkje niet over na. We schrijven met z’ndrieën: de gitarist, de accordeonist enik. We improviseren en nemen allesop. Er zijn geen afspraken. We beperkenons niet tot een bepaald thema ofmuziekgenre. Vervolgens selecteren wede beste riffs en ritmes, die we verderuitwerken tot een compleet nummer.”Onderling spreken ze in het Engels entijdens het schrijven voegt iedereenzinnen toe in zijn eigen taal. “Achterafis daardoor niet meer te achterhalen wienu wat heeft bijgedragen.”Mala Vita: Genk on Stage (28/6),Conincx Pop Elsloo (4/7),Canix Lottum (18/7) en op deWaalkade in Nijmegen (23/7).5 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
m u s e u m h e t d o m e i n s i t ta r dBrasilian Summer 04.07.09 •13.09.09Uit de serie Brasilia Teimosa (2007) van Bárbara WagnerNog te zien tot 04.07.09Fernando BriceAn aproach to the Museo HawaiKapittelstraat 6 Postbus 230 nl-6130 ae Sittardt +31 46 4513460 f +31 46 4529111 info@hetdomein.nlwww.hetdomein.nl Open: Tue–Sun 11.00-17.00 hrsIedere 1e zondag v/d maand gratis entree!6 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
ParanoiaNiet te anekdotisch,bij Luc TuymansLuc Tuymans brachtBelgië terug aan de topvan de internationaleschilderkunst, maar nooitkreeg hij een solo inBrussel. Nu wel, in eenvoormalige brouwerij dieeen luguber geheim metzich meedraagt. “Hetmoet over kunst gaan,niet over de misdaad.”door Wido SmeetsOnder een silo van de voormaligebrouwerij Wielemans-Ceuppens inBrussel-Vorst werd drie jaar geledeneen vuilniszak gevonden met een lijkerin, de voeten aan elkaar gebonden.Omdat de identiteit van het slachtoffer,dat enkele maanden dood moet zijngeweest, onbekend bleef, liet de politieeen compositieportret maken.Een buitenkansje voor LucTuymans, de Antwerpse schilderdie het manipuleren van beeldentot hoofdthema in zijn werkheeft gemaakt. Op basis van decompositietekening schilderde hijhet tweeluik The Man from Wiels I& II, vorig jaar al te zien op FriezeArt Fair in Londen. Het zou eenvan de trekpleisters worden van desolotentoonstelling Against the Day inde voormalige brouwerij, inmiddelsvoorbeeldig verbouwd tot Wiels,centrum voor hedendaagse kunst. Voordeze expositie schilderde Tuymansin vier maanden tijd 22 doeken; hettweeluik werd bij het inrichten weeringepakt. “Het zou te anekdotischworden”, zegt Wiels-directeur DirkSnauwaert. “Dan gaat het niet meerover kunst, maar over misdaad. Hetspook van de opera, dat idee.”Anekdotisch is het werk van Tuymansnooit. Begonnen <strong>als</strong> cineast in eentijd dat de schilderkunst dood wasverklaard, gebruikt hij nog steedsfilmtechnieken <strong>als</strong> overbelichting,blow ups en kadrering. “Tijdens hetschilderen heb ik het doek tegen demuur gespijkerd. Pas <strong>als</strong> het af is, spanik het op”, zegt hij. Als een fotograaflegt hij eerst het beeld vast, dan hetkader. Elk schilderij krijgt zo een eigenformaat.Luc Tuymans (Mortsel,1958) staatbekend <strong>als</strong> een kunstenaar die zijn werkuitvoerig becommentarieert, maar dedag na de opening van Against the Daykomt hij moeilijk op gang. Hij schuiftaan met een espresso en bestelt eentweede. De staalblauwe ogen staandiep, zijn ascetische gestalte is gehuldin het zwart. “Het was laat vannacht”,zegt hij met een vage glimlach.Nadat hij uitvoerig heeft verteld welkeen wereldtournee zijn werk na Brusselgaat maken, leidt hij ons rond. Geenmelkwitte monochromen, zo<strong>als</strong> we delaatste jaren van hem gewend waren.Zo<strong>als</strong> Big Brother, een slaapzaal vol metlakens bedekte bedden, en The Sniper,een van internet geplukt beeld van eeninfraroodkijker van een scherpschutterin Bagdad. Maar er is ook kleurig werk,zo<strong>als</strong> Instant, dat een vrouw laat zien ophet moment dat ze een foto neemt.De nieuwe doeken passen in hetconcept van de ‘authentieke verv<strong>als</strong>ing’,door Tuymans jaren geleden bedachtom te ontsnappen aan het romantischeidee dat elke afbeelding uniek is. Hijregistreert en filtert, met vaak eengevoel van dreiging en leegte tot gevolg.Niet altijd. Zo<strong>als</strong> de laatste jaren welvaker, hangen ook in Wiels werken dievoldoen aan het procédé, maar ampernog beroeren. Te veel concept, teweinig schilderij.Net <strong>als</strong> de thematiek is de aanpakdan voorspelbaar: matte kleuren envage contouren, <strong>als</strong>of er een melkglastussen oog en doek is geschoven. Jemoét dichterbij, om beter te zien.Bij een handvol doeken ontwaar jedan het vakmanschap van Tuymans– die beweert niets op te hebbenmet virtuositeit en schoonheid.Dan valt de voorzichtige, repetitievepenseelvoering op die de diepte uit hetbeeld zuigt en proef je hoe authentieken liefdevol die verv<strong>als</strong>te beelden zijngeschilderd. In die gevallen is het effectvergelijkbaar <strong>als</strong> bij het betere werkvan generatiegenoot Peter Doig. Zo<strong>als</strong>criticus Bernard Dewulf ooit MartinusNijhoff parafraseerde in een essay overTuymans: “Kijk maar, je ziet niet watje ziet.”Tien jaar na Tuymans’ eersteoverzichtstentoonstelling in hetMaastrichtse Bonnefanten is Against theDay pas zijn eerste solo in Brussel. Dehoofdstad stelde de laatste jaren weinigvoor op het gebied van hedendaagsekunst, zegt Dirk Snauwaert, en depolitieke stellingnamen van Tuymanshielpen ook niet echt. “In Brussel sprakmen van het fenomeen Luc Tuymans.Luc Tuymans bij Against the Day I. foto <strong>Zuiderlucht</strong>Wij laten de kunstenaar Luc Tuymanszien. Deze presentatie laat zien waarhij staat <strong>als</strong> kunstenaar. Het is nieuwwerk met een rijker coloriet danvroeger.”Dat laatste openbaart zich vooralaan het eind van de tentoonstelling,waar Tuymans knipoogt naarimpressionisme, symbolisme en DuitseRomantiek. Zo<strong>als</strong> in het afsluitendeSundown. De zonsondergang magvan alle clichébeelden het meestbetekenisloze zijn, Tuymans steekter zijn hele palet in. Maar ís het weleen zonsondergang? Met zichtbaarplezier citeert de kunstenaar eenDuitse museummedewerker die er eennucleaire explosie in zag.Het vergroten van het raadsel speeltook in het schilderij Against the Day,waarop een man ’s nachts staat tespitten in een tuin. Gezien van boven,<strong>als</strong> door een beveiligingscamera. Bij datperspectief móet er wat aan de handzijn. Maar wat? Die sfeer van paranoia,opgewekt door het samenvallen vancompositie, kadrering en tonaliteit,maakt het verleidelijk te spreken vaneen klassiek meesterwerk. Terwijl deverf nog maar net is opgedroogd.Luc Tuymans, Against the Day.Van 23/4 t/m 2/8 in Wiels, Brussel.www.wiels.org7 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
HEILIGENLEVENS 4 © Marcel Ruijters/Zone 53008 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
e n k e l t j e u t o p i aI N K I J KBiografie van de stadNederlanders en cultureel erfgoed,het blijft een moeizame relatie. Als tweevan ’s lands belangrijkste musea tien jaarin de steigers staan, besluit de politiekdoodleuk dat er een nieuw museum moetkomen. Een historisch museum, want datschijnt goed te zijn voor onze nationaleidentiteit.Die identiteit is kennelijk niet zoeenduidig <strong>als</strong> gedacht, want de netbenoemde directie van dat NationaalHistorisch Museum wil veranderenvan locatie en invulling. Politici boos:bestuurders zijn niet alleen verzot opnieuwbouw, maar willen er ook graaghun naam aan verbonden zien – en nietdie van twee directeurtjes, ook al zijnhet historici. Die op hun beurt weerte veel ijdeltuit zijn om te zeggen datzo’n museum nergens voor nodig is <strong>als</strong>Nederland zijn cultureel erfgoed oporde houdt en onze kinderen deugdelijkgeschiedenisonderwijs voorschotelt.Maar áls zo’n historisch museum (ooithadden we daar het Rijksmuseum voor) ermoet komen, stop je het niet in een nieuwgebouw – zeker niet naar een ontwerp datte onnozel is voor woorden. Dan kies jeeen gebouw met net zoveel patina <strong>als</strong> deverhalen die je er wil gaan vertellen.De mooiste musea die de laatstetijd de deuren openden, zijn oudegebouwen met een verhaal. In Brusselwerd een bierbrouwerij verbouwd totWiels, podium voor hedendaagse kunst,inclusief ateliers voor artists in residence.Wie niet van nostalgisch restaurerenhoudt, kan terecht in C|O Berlin, hetgestripte hoofdpostkantoor aan deOranienburgerstrasse. Twee voorbeeldenuit twee steden, je kunt twintigvoorbeelden noemen uit twintig steden,honderd uit honderd: oude gebouwen diede biografie van de stad vertellen wordenoveral gekoesterd.In dat mysterieuze Wiels-gebouw inBrussel vond Against the Day, een soloexpositievan Luc Tuymans, een perfecteomgeving. En de verveloze ruimten inC|O Berlin, inclusief de onaangeroerdegymnastiekzaal voor postbeambten uithet Hitler-tijdperk, vormden dit voorjaareen droomdecor voor de foto’s van AnnieLeibowitz.Het idee dat de stad zijn eigen biografievertelt, is nog niet overal geland. Venloverpest liever een stadspark door denieuwbouw voor een Tajiri-museum,terwijl het stadsbestuur nog geenkilometer verderop het Nedinscocomplex,met Bauhaus-architectuur uit dejaren twintig, willens en wetens in elkaarlaat zakken. De ironie wil dat Nedinscowonder boven wonder gespaard bleeftoen Venlo in 1944 voor driekwart werdweggebombardeerd.In Maastricht moet hetgezichtbepalende Landbouwbelangwijken voor alweer een sterrenhotel.Terwijl het gebouw een ruimte herbergtdie – lang leve de verbeelding - doetdenken aan de turbinehal van TateModern in Londen.Ze blijft intrigeren, die moeizame relatietussen Nederlanders en hun cultureelerfgoed.WIDO SMEETSWiels in Brussel. Zo zou Nedinsco eruit kunnen zien.Verruimde blikdoor Duncan LiefferinkDe installatie van Gabriel Lester(Amsterdam, 1972) in Kunstencentrum Z33in Hasselt lijkt op het eerste gezicht nieterg veel te zeggen te hebben. De verrassing– en daarmee het inzicht – komt pasaan het einde.De installatie is te zien in twee huisjesvan het voormalige Begijnhof waarin Z33gevestigd is. De huisjes werden vroegergebruikt door de Provinciale Bibliotheek.Om meer opslagruimte te creëren werd deverdieping eruit gesloopt. Nadat de boekenwaren verhuisd naar de naastgelegennieuwbouw restten twee hoge, onttakelderuimtes. Een meter of drie boven degrond, waar ooit een solide vloer geweestmoet zijn, hangen nog de radiatoren.Het is een ruimte waarvan de werkingniet valt te negeren. Diagonaal door detwee huisjes heen legde Lester, in samenwerkingmet architect Arnaud Hendrickx,een loopbrug die de begane grond metde verdwenen eerste verdieping verbindt.In één van de huisjes beweegt eenkroonluchter langzaam op en neer, <strong>als</strong>ofhij wanhopig op zoek is naar zijn oudehoogte. Het schijnsel zet de ruimte insteeds ander licht.De titel van de installatie is ‘ProMotion’,letterlijk ‘voor beweging’. Tja, beweging,Onderdeel van installatie ProMotion van Gabriel Lester. foto Kristof Vranckendat is een breed begrip. De luchterbeweegt en wij ook <strong>als</strong> we de installatiebekijken, maar dat geeft nauwelijks eenaanknopingspunt. De titel slaat ook oppromotie in de betekenis van socialestijging, aldus het informatieblad terplekke. Die stijging is natuurlijk de loopbrugen de luchter. Maar sociaal? Ik hebeen verblijf op de eerste verdieping nooit<strong>als</strong> sociale stijging beschouwd.De clou van het werk komt aan heteinde van de loopbrug. Wat daar preciesgebeurt ga ik niet vertellen. Laat ikvolstaan met de mededeling dat het eensoort theatervoorstellinkje is. Ook danis het niet leuk om de plot te verklappen.Nou, goed dan, één tipje van de sluiernog: het heeft te maken met licht enbeweging, waardoor je dezelfde scène insteeds ander perspectief ziet. De wereldom je heen is nooit hetzelfde: <strong>als</strong> in degrot van Plato is wat je ziet afhankelijkvan de lichtbron en je standpunt.Met dat besef ziet ook de rest van deinstallatie er anders uit. Als je van boventerugkijkt, lijkt de loopbrug plotselingeen gang in de bioscoop of het theater.De luchter is niet meer gewoon een bewegendelamp. Het schijnsel is onderdeelgeworden van een steeds veranderendewerkelijkheid. Een kleine metafysischeblikverruiming.Gabriel Lester, ProMotion.Kunstencentrum Z33,Hasselt, t/m 30augustus. Zie www.z33.be.9 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURGOVERAL TE VINDEN!foto WMCERVAAR HOE DIVERS DE LIMBURGSE BLAASMUZIEK IS!WMC ON TOUR 20 T/M 25 JULI 2009WINDJ SJTREKE 29 JULI 2009WWW.HKLIMBURG.NL/MUZIEKBonnefantenmuseumMaastrichtOp donderdag open tot 22.00.Avondprogramma t/m 16 juli:Exile onMain St.ParallelLive in the Living / huiskamerconcert04.06.09 / 20.30: Tom Pintens & Mist02.07.09 / 20.30: Matt Elliot & Oo is an instrumentreserveren via websiteTalking about the difference / Dubbelinterview25.06.09 / 20.30: Iwona Blazwick & Anna Maria PotockaHet engagement tussen instellingen en kunstenaarsArtists cinema11.06.09 / 20.30: Lost in la Mancha / van Terry Gilliam16.07.09 / 20.30: E la nave va / van Federico FelliniOverige avondprogramma’s18.06.09 / 20.30: Let it Loose / 9 muzikantenin een CompAct van Wolfgang Braun09.07.09 / 20.30: Concert de Muziekgieterij16.07.09 / 20.30: Choose your armswww.bonnefanten.nlCafé Ipanema geopend10 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
s t a t i o n z u i d e r l u c h tElise van Iterson(Amsterdam, 1983)“In mijn werk klinken voetstappenhol. Het zijn taferelen vanfiguren en objecten, uitgeknipt,losgezongen uit hun vertrouwdeomgeving en ergens neergezet.De gespiegelde wereld waarinzij terecht zijn gekomen, is eenmelancholische maar ook eenlichte, waarin niet veel meer lijktte gebeuren dan het simpelwegaanwezig zijn op dat moment.We bekijken het van een afstand,zij zijn daar en ik ben hier, <strong>als</strong>ofde twee werelden door eenglasplaat worden gescheiden,wat voyeuristische gevoelensopwekt. In mij houden zowel deBelgische traditie van surrealismeen absurdisme huis <strong>als</strong> deNederlandse van sereniteit enabstrahering.“www.elisevaniterson.euElise van Iterson studeerde beeldendekunst aan de Gerrit Rietveld Academiete Amsterdam en aan het St. Lucas teGent. Ze exposeerde in verschillendegaleries in Amsterdam (o.a. in Meneerde Wit) en Maastricht (o.a. Dis),maakte ruimtelijk werk in opdrachtvoor Dienst MaatschappelijkeOntwikkeling (gemeente Amsterdam),Van de hoek Coenegracht Kromwijkarchitecten (publieke ruimte op hetVrijthof in Maastricht) en Kiki Niesten(modezaak in Maastricht). Haar tekeningenwerden gepubliceerd in bladen<strong>als</strong> Propria Cures, Hollands Maandbladen Vrij Nederland.Station <strong>Zuiderlucht</strong>In de vijftiende aflevering vanStation <strong>Zuiderlucht</strong>, halteplaatsvoor kunstenaars envormgevers, aandacht voorElise van Iterson. Het werkBrood wordt per opbod verkochtop www.zuiderlucht.eu.Klikken op de button ‘Station<strong>Zuiderlucht</strong>’. Namen vanbieders worden niet bekendgemaakt,wel de hoogte vanhet laatst geboden bedrag. Debieding begint bij 650 euro.Werk van Elise van Iterson isdeze maand <strong>als</strong> presentatievan Station <strong>Zuiderlucht</strong> tezien in Galerie Stevens inMaastricht.www.galeriestevens.nl engalerie New Untitled in Venlowww.galerienewuntitled.nlBrood 40 x 60cm, 2008, acryl op linnen‘Station <strong>Zuiderlucht</strong>’ wordt ondersteunddoor Amacura (Sittard-Geleen), GalerieNew Untitled (Venlo), Galerie Stevens(Maastricht), Huis voor de KunstenLimburg, Océ Kunstbezit en Unlimited.DSM. Reacties naar info@zuiderlucht.euSchaal 23 x 26cm, inkt op papierBus 29 x 39cm, 2008, inkt op papier11 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
Droomreizen‘Deze zomer gaat het‘Das Glück ist dort wo man nicht ist…’ Niets zo herkenbaar<strong>als</strong> het steeds uitstellen van die droomreis naar Thebe, SierraMorena, Dublin, Oezbekistan, Bhutan, Spitsbergen, AliceSprings, of gewoon de zolder. Negen ZL-medewerkers overdie ene plek. “Ik ben niet contactgestoord: ik praat regelmatigmet mensen over mijn wens ze een tijdje niet te zien.”Posso tastare…?Oezbekistan. Het zit de laatste jarenvaak in mijn hoofd. En waarom? Nietvanwege de ongerepte natuur, nietomdat het bier er zo goedkoop is, nietomdat de steden zo aantrekkelijk zijn.Nee, omdat het verhaal wil dat je er devrouwen ongegeneerd en vrijelijk kuntbetasten. Weelderige Rubensvrouwen,beetje wild maar zeer gastvrij.Tenminste <strong>als</strong> het verhaal klopt, wantik ken deze waarheid alleen uit mijndromen.Ik zie mij door de straten en stegen vanOezbekistan slenteren, achteloos mijnhanden bewegend over welvingen vansteeds weer andere vrouwelijke lijven.Als een vis in het water voel ik me erbij,<strong>als</strong> paljas onder de paljassen. Als SilvioBerlusconi, die bij zijn eerste bezoek aanhet door de grote aardbeving getroffenL’Aquila lachend tegen een vrouwelijkehulpverleenster zegt: ‘Posso tastare lasignora?’ (‘Mag ik mevrouw betasten?’).Mijn droom is niet correct. Schandelijkbijna. Het is de droom van iemand diete lang onder de Sicilianen verkeert, dedroom van een mannetje dat thuis bijmoeder de vrouw niets te zeggen heeften daarom in grootse fantasieën vlucht.De droom van een loser. Schaamte overdeze droom is de enige reden waarom iknooit naar Oezbekistan ben afgereisd.Maar het is wel een lekkere droom.Sorry dames.PIETER BEEKZolderNog maar een paar jaar geledenverklaarde ik andere ouders voor gek:wie verplaatst nu zijn huishouden tienkilometer verderop, voor drie wekenvakantie. Als je toch gaat kamperen,en je tijdelijke bestaan van de grond afopzet, doe je dat in Frankrijk, Tsjechië ofNoorwegen. Maar Baarn? Het is in eenzucht te fietsen, vanuit onze woonplaatsHilversum.Vorig jaar hebben we het voor het eerstgedaan. Een vouwwagen drie wekenopgezet op een voormalige campingvan Staatsbosbeheer. Geen zwembad,dus ook geen angst voor verdwaalde,verdronken kinderen. Veel bosjes voorkleine ontdekkingen. Simpel. Basaal.Geen file, geen routekaart. Een vergetentas zo opgehaald. Een mobiele telefoonmet nauwelijks bereik. Binnen een halfuur weer thuis.Zo kon die andere prachtige plek inplakjes meeverhuizen. De zolder. Stapelsboeken wachten er tot ze eindelijk huninhoud mogen prijsgeven. Tijdschriften,kranten, knipsels, recensies, verhalen.Ze zijn even door mijn hand gegaan,koppen zijn gesneld. Ze prikkelden denieuwsgierigheid. Vroegen om gelezente worden. Ooit. Tijdens een rustigeavond, een stille vakantie. Stapelspapieren tijd. Toekomstige tijd waarvanik vanzelfsprekend denk dat die mij isgegeven.Deze vakantie hoop ik er weer iets afte scheuren. Oude kranten mee naarBaarn, artikelen, boeken. Dertig trappenscheiden mij van die zolder met dierbaarpapier. Dertig minuten fietsen van demooiste plek op aarde waar die papierentijd zich levend leest.ANNETTE EMBRECHTSDon QuichotDe beste remedie tegen hinderlijkeWanderlust is het lezen van De VernuftigeEdelman Don Quichot Van La Mancha.Vierhonderd jaar geleden geschreven,maar even modern, gelaagd ensprankelend <strong>als</strong> De Kapellekensbaan vanBoon. Waarom een bezoek brengenaan Alpen, Taag of Schwarzwald <strong>als</strong>je in het spoor van De Ridder met hetDroeve Gelaat – wreker van smaad,rechtzetter van onrecht, beschermervan maagden en winnaar van veldslagen– kunt verwijlen in de landouwen vanMontiel, de baronieën van Utrique en dehoogvlakte van de Sierra Morena?Zelfs een kampeersafari door deEthiopische wierookbossen kan nietopboksen tegen deze avonturenromanvan een krankzinnige dolende ridderen zijn schildknaap, gelardeerdmet verhalen over de MisplaatstNieuwsgierige, de kluizenaar op de KaleRots en de Gekwelde Gezelschapsdame,en doorspekt met cultuurkritischeaforismen <strong>als</strong> ‘De fout ligt niet bij demassa die om onzin vraagt, maar bijdiegenen die niets anders weten tebrengen’ en ‘Er is geen boek zo slecht ofhet heeft iets goeds’.Pierre Kemp vroeg zich ooit afwaarom zovelen naar de andere kantvan de wereld reizen <strong>als</strong> ze hun eigenachtertuin niet eens kennen. Welnu,neem een klapstoel, lees de historiën vanDon Quichot en laat het binnenste vanje ziel beroeren.FONS GERAETSWereldEr is een opmerkelijk verhuisberichtin de bus gevallen. Niet omdat ditgewikkeld is een Tibetaanse katha, eenwitte zijden sjaal. Niet omdat het berichtis verpakt in een cd-hoesje of omdat deliedjes op de cd uit alle hoeken van dewereld zijn geplukt. Niet omdat het eengedicht bevat over het kijken naar desterren die je langzaam oplichten.Het verhuisbericht gaat niet vergezeldvan een adreswijziging.De verhuizer vertrekt, maar zondervaste bestemming. Hij behoudt alleeneen emailadres. De achterkant van hetcd-hoesje toont de kaart van de wereld.Daar woont hij vanaf nu. Je kunt hembezoeken waar je maar wil. In Bhutan,in China, in Nepal, in India, in Europa.Ooit troffen we elkaar na enigeomzwervingen verderop in de wereld.Twee reizigers die elkaar grijnzendomhelsden, een potje pingpongspeelden, een biertje dronken en de dagerna weer hun weg kozen. Het pad vaneen reiziger kruis je, je deelt het niet.‘Home is where the heart is’, vermeldthet verhuisbericht. ‘Dat kan overal terwereld zijn, dat is bij jou!’Doet me denken aan een wijsje uit dekorte-broekentijd: Blijf zitten waar je zit enverroer je niet, hou je adem in en stik niet!EMILE HOLLMANHet noordenIn mijn diepste dromen is de medemensweg. Verlaten toendra’s, ruisendemotregen in een berkenbos, bladstillemeren, de schemering die nooit lijkt opte houden… Als ik mijn ogen dicht doe,kom ik in het noorden terecht – of in hethele verre zuiden natuurlijk.Nee, ik heb het niet graag koud, ikhoud niet van muggen. Ik ben ook nietcontactgestoord: ik praat regelmatig metandere mensen over mijn wens ze eentijdje niet te zien. Toch droom ik vanIjsland, Groenland, Spitsbergen. Het ismij niet snel te woest en te ledig.Op geen van die plekken ben ik ooitgeweest. Verder dan Midden-Zweden en12 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
ervan komen…’Zuid-Finland heb ik het niet gebracht.Na een dag of wat genieten van de stiltekrijg ik zelfs daar al een onbedwingbarebehoefte dorpskerkjes af te struinen,cultuur te zoeken in het zwijgzame land.Ik raak diep onder de indruk van eenlokale schilder die ik elders niet eens zouhebben opgemerkt. Schaf onverhoedseen bossen-en-meren-etsje aan dat inkwaliteit de derde generatie HaagseSchool nauwelijks te boven komt, maareenmaal thuis mijn verlangen naar hetnoorden op het juiste peil houdt.Dromen is goed.DUNCAN LIEFFERINKPubersWeggemoffeld in mijn portemonneezit een lijstje met zelf opgevoerdewereldwonderen. “Geef eens even onslijstje”, pufte mijn 15-jarige dochter naeen tocht door Petra, verscholen in deroze rotsen van Jordanië, “deze kunnenwe strepen”. “En ik heb aanvullingen”,vond mijn 13-jarige zoon, ondertussende waterfles leegkiepend in zijn IndianaDroombestemming in... foto <strong>Zuiderlucht</strong>Joneshoed.“Bij de Chinese Muur zal ik gelijknoteren dat die het best te zien isvanaf de maan”, bedacht puber 15bloedserieus. “Dan vermeld ookmaar dat <strong>als</strong> ik Rome niet gezien hebvoor Nieuwjaar, ik harder gil danalle keukenmeiden bij elkaar”, steldenummer 13 grijnzend, waarna hij de metwater gevulde hoed op zijn hoofd zette.Het is een camouflagelijstje.Ontstaan vanuit het plan dat <strong>als</strong> ikhet mooiste van de wereld onder hunhandbereik breng, ze wellicht de neigingonderdrukken in een bus met dronkenvrienden richting Costa Brava testappen. Voor<strong>als</strong>nog werkt het.“Misschien is alles welgezichtsbedrog”, werd er deze weekgefilosofeerd tijdens onze dagelijkseavondgang langs de Maas. “Wat <strong>als</strong> tijdniet bestaat, en alleen maar houvastis? Dan lopen we nu in Thebe langs degraven van de farao’s”.De onzichtbare vallei werdwerkelijkheid voordat het vliegtuig onsernaartoe kan brengen deze zomer. Demooist denkbare plek voor mij is dienaast een puber, en gewoon iedere dagbereikbaar.PASCALLE MANSVELDERSOdysseeHet voornemen was al oud, maar <strong>als</strong>het erop aankwam stelde ik het telkensweer uit. Ik wist dat het niet eenvoudigzou worden. Ik stond er alleen voor,de angst dat ik ergens onderweg zoumoeten afhaken heeft dat gehateuitstellen zeker in de hand gewerkt.Een probleem was ook dat ik niet wisthoe lang mijn expeditie ging duren.Aan de verhalen van mensen die mewaren voorgegaan had ik niets. Welhad ik me verzekerd van de nodigegidsen, hoogstnoodzakelijk voor delevensgevaarlijke gebieden waar ikdoorheen zou trekken.In de vroege zomer van 1982 stondmijn besluit vast: nu moest hetgebeuren. Ik had zeven weken vrij,een lege agenda, alle verplichtingenafgezegd. Zelfdiscipline enontvankelijkheid, daar kwam het opaan.Ik heb het gered. Het was een vande beslissende reizen in mijn leven.Nog diezelfde zomer, honderd jaarna zijn geboorte en zestig jaar na hetverschijnen van Ulysses, werd JamesJoyce heilig verklaard. Meer mensen danooit bezochten het pelgrimsoord Dublinom daar in het spoor van LeopoldBloom processiegewijs door de stratente trekken – een gruwelijke vergissing.Al jaren bereid ik me voor op eeneven vermetele odyssee. Deze zomergaat het ervan komen: Het leven eengebruiksaanwijzing.CYRILLE OFFERMANSBigglesOnlangs sprak ik een Kosovaarse dieeen documentaire had gemaakt overgevluchte landgenoten die naar huisterugkeerden. Ze hadden er jaren vangedroomd.Zo’n reis naar mijn verleden, met ofop zoek naar de hoofdrolspelers vantoen, zou ik ook wel willen maken.Een saaie docu, in vergelijking met dehare? Daar mocht ik blij om zijn, zei ze,en lachte twee oneindig lijkende rijentanden bloot. Kosovo is voor niemandeen droombestemming. Vluchtelingengaan niet terug naar een plek, maar naareen tijd.Droombestemmingen zijn aan mijniet besteed. De tijdmachine vanprofessor Barabas wel, die is vele maleninteressanter dan een cruise langs deNoordpool of een expeditie naar deK2, ondanks het perspectief dat daareen eigentijdse Biggles uit de hemelneerdaalt <strong>als</strong> je in de shit zit.Laatst werd ik wakker in eenvreemd bed naast een enorme kastboeken. Helaas zonder exemplaar vanBruce Chatwin, meesterlijk reizigerdoor zijn eigen verzinsels. In eenroodgekaft boek bladerde ik naar eenhandgetekend kaartje uit de 16 e eeuw. Inhet midden ervan stond Alice Springs,reisbestemming van velen, centrum enperiferie tegelijk.De kans dat ik er ooit kom, is nihil.Het was trouwens een droom, dat vandat bed, die kast en het wakker worden.WIDO SMEETSBoeveneilandVeel van mijn vrienden zijn in Australiëgeweest. Als ze dan terugkwamen,hadden ze het een paar weken langalleen nog maar over Australië en al dieverhalen leidden tot dezelfde conclusie:<strong>als</strong> het niet zo ver weg zou zijn, gingenze er wonen. Want Australië is ruig enmooi tegelijk. Een boeveneiland, waarde wegen nooit ophouden, de natuurnooit verveelt en de barbecues nooitdoven.Ik wilde er dit jaar dan eindelijk naartoe, net al vorig jaar en het jaar ervoor.Het gaat weer niet gebeuren. De reden isieder jaar een andere, maar dit jaarheet-ie Bruce Springsteen. Die komtnaar Europa deze zomer, en ik ga achterhem aan door het zuiden ervan. Erbestaan geen opzwepender avondendan die waarop Springsteen speelt voorZuid-Europeanen. Die juichen niet, diehuilen. En overdag ga ik dan, terwijl destoom nog uit mijn oren slaat, schrijvenaan mijn volgende boek. Dat eilandginder wacht wel. Misschien gaat Bruceer volgend jaar toeren, dan lukt het vast.LEON VERDONSCHOT13 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
+ + + Het toneelHuis + + + ilay den boer / Het Huis van bourgondiË + + + setHeater + + + ‘t arsenaal + + +campo + + + tHeatergroep de bus + + + tHeatergroep Het vervolg + + + berlin + + + Het geluid maastricHt+ + + villanella + + + ntgent + + + toneelacademie maastricHt + + + laura van dolron + + +Wiel KustersMTF_krant_09_DEF2.indd 1 03-04-2009 16:42:491foto Norbert van LeijenThe Duress Series: Person Kicking Bowed Person, 2003. Private collection, Switzerland. Courtesy Marian Goodman Gallery, New YorkONTWERP: ONTWERPBUREAU B2BDIT PROJECT WORDTMET FINANCIËLE STEUNVAN DE EUROPESE UNIEGESUBSIDIEERD (EFRO)DIT PROJECT WORDTMET FINANCIËLE STEUNVAN DE EUROPESE UNIEGESUBSIDIEERD (EFRO)ONTWERP: ONTWERPBUREAU B2Bdef2.pdf 1 19-05-09 15:28Podium Zie ook de Agenda en www.zuiderlucht.euMaastrichtCMYCMMYCYCMYAINSIZo 7 juni | dans | DANSWERK - Huis voor de Kunsten Limburg | 11.00Wo 10 juni | creatieve industrie | Ontbijtsessie MCH2018 – Gemeente Maastricht |8.00Za 13 juni | dans | Tangosalon m.m.v. Alfredo Marcucci – Tango Maastricht | 21.00Di 16 en 17, 18, 19 juni | dans | Feest – Kumulus/ Impuls | 17.00Za 20 juni | creatieve industrie | Pecha Kucha Night Maastricht | 20.20Wo 1 juli | creatieve industrie | SIA RAAK – www.hszuyd.nl/creativecity | 15.30Do 13 t/m 16 aug | festival | FESTIVAL ZOMERAVONDEN 2009AINSI - Lage Kanaaldijk 112 - 113, Maastricht/ volledige agenda op www.ainsi.nlKCentre Céramique – High lightsDi 2 juni | Lezing | Herman KochZo 7 juni | Een poëziewandeling door Maastricht | VersvoetenZo 14 juni | Lezing| Meesterdetective Ben Zuidema vertelt…..T/m 07.06.09 | Tentoonstelling | Keurkinderen - Hitlers elitescholen in NederlandWo 24 juni | Feestelijke opening | ‘De wereld volgens Fiep’24.06.09 t/m 18.10.09 | De wereld volgens Fiep! familietentoonstelling over hetwerk van Fiep Westendorpmeer info:www.centreceramique.nlKUMULUS – centrum voor kunsteducatieKo van Dun spreekt | Lezing Kasteel Oost-Maarland | 29 meiFeest! | Impulse dansvoorstellingen | 17/18/19 juni AINSIOpen Dag Muziekschool | zondag 21 juni | 11.00 – 14.00u10-17 mei 2009English sEction insidEIK WIL WINNEN!| Familievoorstelling JTS Partoet | 13 & 14 juniwww.kumulus.nl, www.bkmaastricht.nlwww.tHeateraanHetvrijtHof.nlToneelToon wat zich laat tonenvermeerderd met de taaldie uit ons ademen ontstaat.En koester je masker,want weet en vergeetdat je bent zo<strong>als</strong> je heet.MUZIEK IN DETIMMERFABRIEKMuzikaal pleidooivoor een Huisvoor de Muziek25 mei t/m7 juni 2009MAASTRICHTMAASTRICHTLUMIÈREWO.25 LUMIÈRE> ZO.29 MAARTWO.25 AACHEN> ZO.29 MAARTCINEKARREEAACHENSO.22 CINEKARREE> SO.29 MÄRZSO.22 > SO.29 MÄRZWWW.MADEINEUROPEFILMFESTIVAL.EUWWW.MADEINEUROPEFILMFESTIVAL.EULumière highlightsVanaf 11 juni | Three Monkeys | Na ‘Uzak’ en ‘Iklimler’ opnieuw een meesterwerk NuriBilge Ceylan.ontwerp Zuiderlichtontwerp Marco Jeurissenontwerp B2B / ObidesignVanaf juli | nieuwe films van Winterbottom, Frears, Tavernier en meer.DOMANIPODIUM vOOr MUzIek en beelDenDe kUnst venlOJOHN BALDESSARIBACA LAUREAAT 2008 Biennial award for Contemporary artBijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | oktober 2008vanaf juli | Regisseur in Focus: Werner Herzog | Drie documentaires en zijn nieuwste.vanaf juli | Retrospectief: Hayao Miyazaki. Japan’s belangrijkste animatiefilmergeëerd met 5 films.vanaf juli | Gay and Lesbian Summer Tour.Meer informatie op www.lumiere.nlMUZIEK BEELDENDE KUNSTARCHITECTUUR THEATERWWW.COUPMAASTRICHT.NLontwerp Edwin SmetVoor cultuurkranten en bijlagenbij <strong>Zuiderlucht</strong>:culturele uitgeverij Bodosz043 351 00 29bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | mei 2009Doornroosje in Venlo 4rob scholte, laat me met rust 8<strong>als</strong> in een familiebeDrijf 15neDinsco – Groeten uit Venlo! 17op Zoek naar De onDerstroom 191 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad mei 2009ontwerp Obidesign3581113Bonnefanten zoekt de mainstream opmeester Baldessari stelt vooral vragennooit meer saaie kunstde stille vennoot van Koen van den Broekportretten masterclass Chanting Baldessari1 www.zuiderlucht.eu BACA 2008 oktober 2008ontwerp ObidesignVenloPoppodium Perron55 Venlodinsdag 2 juni | american music | The Blasters (USA) | 21:30 | 12 Eurovrijdag 12 juni | gothic rock | Epica + Morning | 21:30 | 15 Eurovrijdag 19 juni | rock | Drive like Maria + Fisk | 21:30 | 6 Eurozaterdag 20 juni | electro pop funk | Electrofunk Extravaganza : Sold Out (B) | 22:30- 04:00 | 6 Eurozondag 4 juli | minimal techno | Freefunk Afterparty : DJ3000 + Paul Hazendonk |23:30 - 04:00 | 10 Eurowww.perron55.nl14 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
T I M E O U T O F M I N D 6p e r r o n p o ë z i eWido Smeets en Leon Verdonschot wisselenmuzikale helden uit van vroeger en nu.Zo<strong>als</strong> David Thomas die ooit met zijn maten vanPere Ubu een huis-aan-huis collecte hield om bijDavid Letterman op te kunnen treden.David ThomasDe laatste keer dat ik David Thomas zag optreden,moet halverwege de jaren negentig zijn geweest. Eentwintigtal fans was ervoor naar de (oude) Effenaar inEindhoven gekomen. De helft van hen was zwaar aande dope en buiten westen toen het optreden begon.In mijn geheugen werd Thomas gesecondeerd doorTony Maimone op bas en Daved Hild op percussie enaccordeon. Daarmee stond de helft van de WoodenBirds op het podium, de band die in 1985 in driedagen (voor meer studiotijd was geen geld) MonsterWalks the Winter Lake maakte. De plaat is niet meerverkrijgbaar. Voor het oeuvre van Thomas moet je inachterafzaakjes in de States zijn. Ooit organiseerde hijeen huis-aan-huis collecte om bij David Letterman opte kunnen treden.Van de tien popliefhebbers hebben er acht nooit vanDavid Thomas gehoord. De andere twee herinnerenzich Pere Ubu, de bandwaarmee hij eind jarenzeventig garagerockspeelde toen het genrenog moest wordenuitgevonden. Toen hijeen tijdje akoestisch ging,kreeg hij van de kritiekhet etiket ‘grote stadsfolk’opgespeld.Volgens Thomas isPere Ubu geen band,maar een project. Somsmaakt hij met Ubueen plaat, soms metgelegenheidsformaties<strong>als</strong> The Wooden Birdsen The Pale Boys, soms treedt hij op met de SuicideCommandos, zo<strong>als</strong> begin dit jaar in een kelder inMinneapolis. Zijn songs neemt hij op na twee of driekeer repeteren. Een te laat geboren dadaïst. “I am like ared tin bus, made in Taiwan”.Als liefhebber van de Beach Boys heeft Thomaszich wel eens afgevraagd waarom hem nooit eenhit ten deel is gevallen, terwijl zijn songs toch alleingrediënten daarvoor in huis hebben. Ironie? Hij isgeen mooizinger en behagen is niet zijn zaak.Platen van Thomas komen van pas <strong>als</strong> je latefeestgangers de nieren wil proeven. Als ze de testdoorstaan, trek ik nog een flesje open en beloon zemet Monster Walks the Winter Lake, met Garo Yellin opcello. “The monster stands at the edge of the winter lake. Helooks out, pointing with trembly finger: ‘The Great White Bear,the Great White Bear. MOBY BEAR!’”.WIDO SMEETSIk beken schuld; ik kende hem ook niet. PereUbu wel. Ik ben dus een van die twee, maar ken geenvan die twintig. Twintig mensen in de Effenaar. Ai.Hopelijk maakten ze lawaai voor tweehonderd, maardat ligt natuurlijk aan de aard van die dope.Terwijl ik dit tik (donderdagavond 7 mei, 21:38uur), zou ik bij het concert van Therapy? in de ABBox in Brussel moeten zijn. Op het laatste momentkon ik echter niet. Maar zie hier: het concert wordtlive uitgezonden op de site van de zaal. Er zijnachthonderd mensen daar in Brussel, maar virtueelstaat Therapy? voor vele duizenden. Het gekke is dathet ook echt werkt; ik heb in zekere zin het gevoel datik er bij.Was David Thomas wel goed voor die twintigmensen? Deed hij zijn best? Of zag je de deceptie?Ik haat dat, wanneer bands zichtbaar balen van eentegenvallende opkomst.Jaren geleden speeldeDavid Lee Roth (de exzangervan Van Halen, jeweet wel, die lenige) in013 in Tilburg. Er wareneen man of achthonderd.Van mensen die erwerken hoorde ik laterdat er enorm op hem inmoest worden gepraatvoor hij het podium opging. Hij wilde niet meer.Achthonderd man, daarhaalde Diamond Davezijn neus voor op.Het blijft curieus:je baalt van de mensen die er niet zijn, en laat datmerken aan de mensen die wel zijn gekomen. Ik hoopdat David Thomas speelde <strong>als</strong>of er tweehonderdwaren. Therapy? heb ik, in de nadagen van hun grotesuccessen, voor half gevulde zalen zien zwoegen<strong>als</strong>of hun leven er van af hing. Zo hoort dat. Wérkengodverdomme, anders ben je mijn aandacht nietwaard.Terwijl ik dit schrijf (21:59 uur) zet Therapy? PotatoJunkie in. Ook al zo’n tekst om uit te schrijven: “I’m bitter,I’m twisted / James Joyce is fucking my sister / How can Iremember 1690?/ I was born in 1965.”LEON VERDONSCHOTFragmenten van een recent optreden van David Thomas,samen met The Suicide Commanders, is te zien ophttp://www.youtube.com/watch?v=KHqgy6_CM5MNutteloze spijkers in koude grond.Nutteloze sterren. Nutteloze maan.Vannacht heb ik weer het licht laten branden.Langs vogelwegen komt jouw naam.Wit staan de rozen bij het hek.‘Snij ze niet af’, zei jij,‘Ze zijn zo mooi.’Ik sneed ze af,En legde zeBij jou.Decemberwijn is kalm en hees.Roerloos de nacht.De uitgebloeide rozen, ikEn alles niets.KREEK DAEY OUWENSKreek Daey Ouwens (Geleen,1942) schrijft sinds 1986prozagedichten, toneel en verhalen. In 1991 debuteerde zij metStokkevingers. In 1995 verscheen bij Querido Tegen de kippen ende haan. In datzelfde jaar bracht uitgeverij Herik in Landgraafde bundel De haan mept buiten op de stenen uit. In 2003 verscheenKinderbed. Haar laatste bundel De Achterkant is net uit.Perron Poëzie wordt mede mogelijk gemaakt door:Defauwes15 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
Culturele HoofdstadEerst moeten de gWe zijn er niet om de huishoudboekjes van de culturele instellingen oporde te brengen, zegt Guido Wevers, artistiek leider van Maastricht CultureleHoofdstad 2018. <strong>Zuiderlucht</strong> reisde met hem mee naar Lille, in 2004een hit <strong>als</strong> Culturele Hoofdstad. “We moeten niet in herhaling vallen. VergeetLille. Je kunt het niet helemaal uittekenen, het moet uiteindelijk ookeen mysterie zijn. Het gaat wel over kunsten.”door Emile HollmanBienvenue chez les Ch’tis heet de film uit 2008 diein Frankrijk ruim twintig miljoen bezoekers naar debioscoop lokte. De Ch’tis (spreek uit: sjti) zijn grofwegde sprekers van het Picardisch in het noorden vanFrankrijk, de regio die vaak geassocieerd wordtmet werkloosheid, steenkoolmijnen, alcoholisme,incest, overgewicht en pedofielen. In de film wordenvooroordelen over de Ch’tis op hilarische wijzeuitvergroot.“Die film”, zegt Guido Wevers, “had nooit gemaaktkunnen worden <strong>als</strong> Lille in 2004 niet CultureleHoofdstad was geweest.” Hij kent de stad uit detijd dat hij werkte bij theatergezelschap Tryater inFriesland, eind jaren tachtig. Nu en dan moest hij inLille op bezoek bij een maskerontwerper. “Het waseen donkere, depressieve, gesloten stad met een hogewerkloosheid, vrijwel bankroet. Het is ondenkbaardat Bienvenue chez les Ch’tis in die tijd gemaakt hadkunnen worden. De Ch’tis zouden zich beledigd‘Lille est dévenu sexy’. foto <strong>Zuiderlucht</strong>hebben gevoeld, aangevallen. In de tussentijd heefter een mentale omslag plaatsgevonden. Ze zijn trots,ze kunnen lachen om de film. Die trots is vooral doorhet fenomeen Culturele Hoofdstad hervonden.”Lille heeft een metamorfose ondergaan. “Sinds2004 is Lille sexy”, laat Didier Fusillier, samen metburgemeester en presidentskandidaat MartineAubry de voortrekker van Culturele Hoofdstad,optekenen in de krant Nord Eclair. “Er heeft zichiets buitengewoons meester gemaakt van de stad.”Vandaar misschien dat er na vijf jaar nog steedseen enorm bord langs de kant van de weg staat <strong>als</strong>je Lille binnenrijdt: Lille Culturele Hoofdstad 2004.Didier Fussilier is alweer toe aan zijn tweede reprisevan het culturele-hoofdstad festijn. In 2004 werdofficieel vastgelegd dat de stad onder de titel ‘Lille3000’ elke paar jaar zo’n ‘echo’ zou organiseren. Ditjaar duurt het evenement, met <strong>als</strong> titel ‘Europe XXL’,tot 12 juli. Het budget bedraagt negen miljoen euro,waarvan 6,7 miljoen bestemd is voor de artistiekeinhoud. Opmerkelijker nog is dat vijftig procent vandat bedrag wordt gefinancierd door bedrijfslevenen particulieren. De woorden van Fussilier sprekenvoor zich: “Zelfs de hoofdcommissaris van politiedenkt met ons mee. In 2004 kwam hij alleen maarvragen waar de EHBO-posten kwamen. Lille is eenenergiebal, Lille est chaud.”Guido Wevers hoefde niet lang na te denken toenhij benaderd werd om de eerste artistiek leiderMaasticht Culturele Hoofdstad 2018 te worden. “Ikheb altijd gebouwd. Ik schep graag voorwaarden,ik vind dit leuk.” Wevers stond aan de wieg vantheaterwerkplaats het Kruis van Bourgondië, maaktevan Tryater in Friesland een professioneel gezelschapen was tot 2006 directeur van theatergezelschap ’tArsenaal in Mechelen. Daarna werd hij directeurvan het Theater aan het Vrijthof in Maastricht.Sinds zijn aantreden <strong>als</strong> artistiek leider CultureleHoofdstad sprak hij met collega’s <strong>als</strong> Eric Antonisvan Antwerpen 1993 en genoemde Didier Fussiliervan Lille 2004, ging naar culturele hoofdstadStavanger en maakte een tournee door de Euregioom de geesten rijp te maken: Luik, Aken, Heerlen,Hasselt, Genk en Sittard moeten straks satellietenzijn van de culturele hoofdstad. Eric Antonis spreektvan Antwerpen vóór 1993 en Antwerpen na 1993.“Vóór 1993 was er in de zomer niks te beleven, nukrijg je in de zomer bijna geen ticket meer. Zonderculturele hoofdstad was mode in Antwerpen nooitiets geworden.”De budgetten om een jaar lang Culturele Hoofdstadvan Europa te zijn, hebben een enorme vluchtgenomen sinds Melina Mercouri het concept beginjaren tachtig bedacht. Athene begon bescheiden in1985 met twaalf miljoen euro. Thessaloniki spandede kroon in 1997 met ruim 600 miljoen euro, maardat is inclusief de nieuwe pieren die Aldo Eyck enRem Koolhaas mochten aanleggen. Kopenhagendeed het met de helft. Kandidaat Maastricht wil net<strong>als</strong> Lille en Stockholm destijds tussen de tachtig enhonderd miljoen besteden. Steden <strong>als</strong> Mons (vijftigmiljoen, 2012) Linz (68 miljoen, 2009) en Vilnius(55 miljoen, ook 2009) doen het iets bescheidener.Volgens Eric Antonis waren de revenuen inAntwerpen uiteindelijk drie keer zo hoog <strong>als</strong> deinvesteringskosten. Wevers: “Terwijl de winsteigenlijk niet in geld is uit te drukken. De kwestie isalleen dat je op voorhand moet investeren. Als wedat nu nalaten dan hebben we over twintig jaar eenenorm probleem.” Hij bedoelt te zeggen dat Zuid-Limburg wel eens af zou kunnen zakken naar waarLille vandaan komt.Sinds zijn aantreden heeft Wevers naar eigenzeggen “een tsunami van wensen en ideeën” overzich heen gekregen. Bureaus die alvast hun dienstenaanbieden, sollicitanten die zich melden, architectenmet kant en klare plannen hoe je de steden van deEuregio virtueel kunt verbinden, kunstenaars enfilmmakers die met ideeën komen. Wevers: “Elke16 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
eesten rijp worden gemaakt‘Zonder culturele hoofdstad was mode in Antwerpen nooit iets geworden’week komt er wel wat nieuws binnen.” En danhebben we het niet alleen over high culture. Ookfolkloristische evenementen in Maastricht zo<strong>als</strong>het Reuzengilde en de Heiligdomsvaart hebbenzich gemeld. “De vraag die voorlag was of wij deHeiligdomsvaart niet zouden kunnen sponsoren. Ikdenk dat de Heiligdomsvaart een icoon is van onzecultuur, maar wij zijn geen sponsor. Wij zijn juistde vragende partij. In dit geval zou de vraag kunnenzijn: wat betekent dit icoon in een tijd dat het geloofin het gedrang is gekomen maar waarin wel volopruimte is voor religiositeit? Ik nodig ze uit dáár eeninvulling aan te geven. Hun thema is licht. Waaromniet een architect vragen die op een aparte maniermet licht bezig is? Waarom vragen ze bij wijze vanspreken Jo Coenen niet de Heiligdomsvaart vorm tegeven? Zoek contact met vergelijkbare iconen <strong>als</strong> deVirga Jessefeesten in Hasselt of de Kroningsfeesten inTongeren. Hoe kunnen ze samen het verhaal van ditgebied uittekenen? De Culturele Hoofdstad gaat juistover het op gang brengen van motoren. We moetenonze identiteit uittekenen.”Om die reden viel Luxemburg hem in 2007 <strong>als</strong>culturele hoofdstad vies tegen. “Daar heeft mende fout gemaakt om alles van buiten te halen. Veelingrediënten werden geïmporteerd zonder goed naarde stad te kijken. Het is onbestaanbaar dat je nieteerst je eigen identiteit in verhouding tot de werelduittekent alvorens je de toekomst formuleert.”Lille maakt een montere indruk. Overal hangenplakkaten tegen de gevels die verwijzen naar‘Lille3000’. Studenten nemen je bij de hand en wijzenwaar je moet zijn. Wevers duikt meteen de metroin om uit te komen op de plaatselijke Ramblas waartwaalf enorme glanzende zwarte beelden staan vanduivelachtige engelen die nog in de luierfase zijn. In2004 werd dezelfde truc toegepast. De aftrap werdgevierd met een openingsspektakel waar, ook totverbazing van de organisatie, 700.000 bezoekers opafkwamen. Het doorzichtige dak van het station werdeen jaar lang in roze licht gezet zodat elke reiziger,elke bezoeker van de stad duidelijk werd gemaaktdat er iets bijzonders aan de hand was. Op de GrandPlace verscheen het onderste-boven-bomenbos, eengigantisch omgekeerd bos, boven het winkelendpubliek. De organisatie van Culturele Hoofdstad hadonmiddellijk beslag gelegd op de kroonjuwelen vande stad. Maar dat niet alleen. Wevers: “Net <strong>als</strong> nu met‘Lille3000’ deden tientallen satellietsteden mee. Hetevenement was zo opgezet dat je het idee kreeg dat jeecht iets miste <strong>als</strong> je alleen in de stad zou blijven.”Lille is een stad die grenzen raakt: de TGV brengtBritten binnen, de Belgen wonen nabij. Wie grenzenzegt, zegt Europa en dus worden in verschillendetentoonstellingen onder de noemer ‘Europe XXL’ degrenzen van Europa opgezocht. In het in 2004 voortentoonstellingen geschikt gemaakte fabriekspandTri Postal bijvoorbeeld waar zeventig internationalekunstenaars de grenzen van Europa onderzoeken.Guido Wevers in Lille: “Het gaat straks niet om ‘kijk daar eens’.” foto <strong>Zuiderlucht</strong>17 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
een Euregiodrama25 T/M 27JUNIHEERLENPURA FIBRA 17 juni t/m 4 sep tember2009 – installatie van MoniqueBastiaans, voorgesteld door OdaparkVenrayIN EN OM THEATER HEERLENreserveren: 045 5716607 of www.parkstadlimburgtheaters.nlGouvernement aan de MaasLimburglaan 10, 6229 GA MaastrichtOpeningstijdenmaandag t/m vrijdag, 9.00 - 17.30 uurEEN PRIKKELEND THEATERFESTIVAL VOL AVONTUURLIJKE VOORSTELLINGEN18 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009HZT_HARTSTOCHT_ADV_HEERLEN_161x113.indd 1 14-05-2009 12:07:40
s i c i l i a a n s e n o t i t i e s‘We moeten nu beginnen, anders halen we het niet.’ServéAlle wijken van Lille hebben een Europees land‘geadopteerd’, zodat een rondgang door de stad tevenseen reis door Europa wordt. “Wat ik in Lille proef,is respect, openheid en tolerantie”, zegt Wevers. Opdat vlak valt nog een hoop te winnen in Maastricht.“Daarom is er ook nog een grote slag te maken.Zowel in het zelfbeeld van de bevolking <strong>als</strong> bij deculturele instellingen. De culturele instellingen zijnuit pure overlevingsnoodzaak veel te veel gerichtop zichzelf. We moeten ons meer gaan verhoudentot de wereld en onze eigen identiteit. We moetende tijd waarin we leven meer uittekenen in onzeprogrammering. Voorstellingen programmeren diewat teweeg brengen, die ons laten reflecteren op detijd van nu.” Om die reden programmeerde Wevers inmei Febar een première van zijn oude club ’t Arsenaalover de huiveringwekkende reis van een Senegalesebootvluchteling. Het stuk gaf bloed aan eindelozereeksen van anonieme krantenberichten overAfrikaanse vluchtelingen.Dat het om inhoud en mentaliteit gaat, iskennelijk nog lang niet tot iedereen doorgedrongen.In Dagblad De Limburger riep Theo Bovens <strong>als</strong> – toennog – voorzitter van het Limburgs Symfonie Orkestdat de gigantische tekorten in aanloop naar 2018 welweggewerkt zouden kunnen worden door sponsorenen de organisatie van Maastricht Culturele Hoofdstad.Wevers: “Een merkwaardige opmerking. Wij bestaanniet om de huishoudboekjes van instellingen oporde te krijgen. Hier wordt de Culturele Hoofdstadmisbruikt in plaats van dat er scherpe uitgangspuntenworden geformuleerd.”Daarom is er volgens Wevers geen tijd te verliezen.Als afgesproken zal hij voor de zomer een artistiekplan neerleggen waarin bijvoorbeeld zal staan datde wind eronder moet. Het plan dient <strong>als</strong> basis voorhet bidbook dat in 2012 klaar moet zijn, maar voorWevers is dat te ver weg. Het duurt hem allemaalte lang. “Ik vind dat er nú een bureau moet komenen nú geïnvesteerd moet worden. In dat boekmoeten voorstellen staan hoe we de instellingenzo ver krijgen om te emanciperen, hoe we het voorelkaar gaan krijgen dat kunstenaars zich meerinternationaal gaan opstellen, hoe we de CultureleHoofdstad in de hoofden van de bevolking kunnenkrijgen, bij de instellingen en in de Euregio. Wegaan gemeenschapsgeld investeren, dus hebben weeen kwaliteitsverplichting. Als we internationalekunstenaars op niveau willen uitnodigen, is tien jaarerg kort. Mijn conclusie: we moeten nu beginnenanders halen we het niet.”In zijn plan zal het vooral gaan over voorwaarden,rasters, inbedding. “Wij hoeven niks te verzinnen,dat moeten de instellingen of wie dan ook zelfdoen. We moeten ons realiseren dat de CultureleHoofdstad wordt ingevuld door mensen die er nuDoor ‘Lille 2004’ zijn de inwoners weer trots op zichzelf.nog helemaal niet zijn. De generatie die in 2018 detoekomst zal formuleren, gaat nu pas naar school. Ikben dan feitelijk met pensioen. Wij kunnen alleen devoorwaarden scheppen en de bedding leveren. Diebedding is belangrijk, het gaat straks niet om ‘kijkdaar eens’. ”Terwijl we een glas wijn drinken op de Grand Place,waar de gevel van de plaatselijke krant La Voixdu Nord met een neonkunstwerk is verluchtigd,zegt Wevers het vermakelijk te vinden dat velen inMaastricht zich al rijk rekenen richting CultureleHoofdstad. “Natuurlijk moet er een middenzaalkomen en een concertzaal. Natuurlijk moet er goedgekeken worden naar de verbindingen tussen desteden van de Euregio. Maar eerst moeten de geestenrijp worden gemaakt. Er moet een team komenvan kwalitatief goede mensen uit alle disciplinesdat tegenstellingen kan creëren en weerstandenopzoekt. Het is cruciaal om mensen binnen te halendie beter zijn dan jezelf. Als je dat niet kunt, heb jeeen probleem. Een team dat de kwaliteit heeft visie tetoetsen en hiaten te formuleren. Dat het gezag heeftom internationale kunstenaars en musici te verleidennaar hier te komen. Dat uitgangspunten scherp kanformuleren en de guts heeft om nee te zeggen.”Denkt Wevers dat Maastricht kans maakt omde titel voor 2018 daadwerkelijk te halen? DeNederlandse concurrentie is immers groot. “Ik denkdat we een grote kans maken. We zijn <strong>als</strong> grensregioheel specifiek en er zijn veel echo’s van Europa opte vangen in dit gebied. Bovendien is de slag makenbelangrijker dan de titel binnen halen. Tegelijkertijddenk ik altijd: we moeten alle goede voorbeeldenvergeten, niet in herhaling vallen. Vergeet Lille. Jekunt het niet helemaal uittekenen, het moet uiteindelijkook een mysterie zijn. Het gaat welover kunsten.”Hopelijk wordt het dit jaar wel een echtzomeravontuur: vissen op zwaardvis of tonijn. Wehebben het in 2007 voor de eerste keer geprobeerd.Grote organisator was Servé, rond de vijftig, maarnog altijd iets van een kwajongen. Vakantie betekentvoor hem niet alleen een beetje tot rust komen, maarook actie, de hele dag in de weer, dingen organiseren.En zo kwam Servé in 2007 op het idee om eenvissersboot te regelen, waarmee we met een paarmensen de zee op zouden varen om eigenhandig eentonijn of toch minimaal een zwaardvis aan de haak teslaan. Tussen idee en uitvoering lag nog een gapendgat, maar dat wisten we nog niet toen we op eenochtend om zes uur met prachtig, windstil weer naarhet kleine haventje van Calabernardo reden.We waren met een man of tien, Nederlanders enItalianen. Geen van ons had ervaring met vissen,laat staan met vissen op zee en dan ook nog eens optonijn of zwaardvis. We waren dan ook allemaal ontzettendopgewonden, maar ook een beetje angstiggespannen over hoe dat avontuur zou aflopen.Bij het haventje lagen twee bootjes op ons te wachten.Op elke boot een Siciliaanse bestuurder. Geenidee of het vissers waren. Maar ik begreep toen welal dat we die dag geen tonijn en ook geen zwaardviszouden vangen, want op de bootjes zag ik nergenseen net, zelfs geen hengels. We kregen versletenzwemvesten aan en zo zijn we de zee op gevaren, vervan de kust. Daar kregen we van de bestuurders elkeen touwtje met haakjes, waar we zelf watmeegebrachte halve garnaaltjes omheen moestenwurmen. Het was geen gezicht: tien Nederlanders enItalianen die met een touwtje om de vinger aan hetvissen waren.Prachtig was het wel, die paar uren daar op datstille donkere water. Bij terugkeer hadden we samenongeveer een halve emmer vol onbestemde vreemdevisjes gevangen. En die wilde Servé wel <strong>als</strong> middagmaallaten klaarmaken. De restauranthouder in hethaventje keek een beetje meewarig in de emmer enzei dat hij daar nog geen pan soep van kon maken.Na veel heen en weer getelefoneer bleek een nogalobscuur restaurant in het binnenland bereid omde vis te bereiden. Mijn vrouw, die niet de zee wasopgegaan maar de maaltijd niet wilde missen, brachteen blikje tonijn mee om wat extra zout in de wondete wrijven. Het middagmaal bestond die dag uit gefrituurdegraatjes. Maar wel zelf gevangen!Met eeuwige dank aan Servé voor de mooie droomvan 2007. Ik had hem voor geen goud willen missen.Hij heeft altijd gezegd dat hij die droom nog eens uitwil laten komen. Lukt dat dit jaar, dan wordt dat eenheroïsch zomeravontuur. En lukt het niet, dan verzinthij wel iets anders, waarvan ik jaren later nog kanverhalen.PIETER BEEK19 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
DANIELLE BROUNS/ ANGELO TIMMERMANS31 MEI T/M 30 AUGGrotestraat Centrum 31 6301 CW Valkenburg aan de Geultel. 043 601 63 94 Geopend: di t/m vr 10-17u, za en zo 13-17u.info@museumlandvanvalkenburg.nlwww.museumlandvanvalkenburg.nl‘de vrouw <strong>als</strong> muze van deze tijd’/tevens: charles eyck ‘teekenaar-Illustrator’Cidade de Deus - Fernando Meirelles en Kátia LundBeing John Malkovich - Spike JonzeFILMHUIS ZOEKT BEVLOGEN,ENTHOUSIASTE, INSPIRERENDEDIRECTEURkijk voor meer info opwww.filmhuisdespiegel.nlSwimmingpool - François OzonGirl with a Pearl Earring - Peter WebberLM heeft een groot aantal werken in stock van o.a.Arie BerkulinPieter DefescheTheo KuijpersLei MolinGer LatasterToon TeekenGALERIE POST + GARCÍAmoderne kunstWij hebben geen vaste openingstijden, maar naeen telefonische afspraak bent u van harte welkom.Leon MommersSavelsbosch 40, 6228 SB Maastricht043 361 01 38Even voorkijken? Zie: www.lm-modernekunst.nlDO. VRIJ. EN ZA. VAN 12 TOT 18 U. ZO. VAN 13 TOT 17 U EN VOLGENS AFSPRAAKAVENUE CÉRAMIQUE 17 MAASTRICHTT.043 3561900 WWW.POSTGARCIA.COMOp vakantiein Frankrijk...Kamermuziekconcert metEnsemble Ad LibitumZo 07.06.09 - Centre Céramique Maastricht / 11.30 uurZo 21.06.09 - SCHUNCK-Glaspaleis Heerlen / 11.30 uurSjo Gelissen (hobo en piano), Ellen Hardy (fluit), Roger Niese (klarinet)en Jolanda Wolters (fagot) spelen Poulenc, Tomasi, en Françaix.www.centreceramique.nl / www.schunckglaspaleis.nlBreulingstraat 18a Maastricht t 043 3435339jolenssen@hotMail.coMWILLEM HOFHUIZENschilder tekenaar beeldhouwer glazenier22 mei t/m 12 juli 2009Museum aan het Vrijthof, MaastrichtOPENwoensdag t/m zondag13 – 17 uurENTREE€ 5,50 (tot 16 jaar gratis)NADERE INFOwww.museumaanhetvrijthof.nl20 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
FashionClashGeen goodie bagsonder de stoelEls Petit, Branko Popovic en Nawie Kuiper. foto Valentina VosMode is moralistisch. Hoe ‘het hoort’, lijkt nog altijd de norm. TijdensFashionClash, een primeur in de pril ontluikende modestad Maastricht, wordtdaarmee gebroken. “Maar wil deze stad überhaupt dat ik hier ben?”door Annemarie StaaksHet gaat goed met de emancipatievan de mode. Gerenommeerde museaondernemen nobele pogingen omdeze wispelturige kunstvorm voor hetvoetlicht te brengen, popmuzikantenveranderen in stijliconen en terwijltv-kijkend Nederland overspoeld wordtmet goedbedoelde kledingtips heeft elkezichzelf respecterende stad tegenwoordigeen fashion event.In 2001 gaf Walter van Beirendonck,enfant terrible van de Belgische mode,in Antwerpen al een imposante voorzet.Landed-Geland was één van de eerstegrote mode-evenementen van deLage Landen en verbond de Vlaamsestad voor eens en altijd aan mode.Nederland volgde enkele jaren latermet de Amsterdam International FashionWeek, de Arnhemse Modebiennale en hetRotterdamse multi-culturele Bridges toFashion.Mode is actueel en ook in Maastrichtbegint het te broeien, vooral vanonderaf. Gelukkig maar. Een stadmet een kunstacademie én eenmodeopleiding die zich de laatste jarenpositief ontwikkelde, mag zich best eenslaten horen. Het gerucht ging <strong>als</strong> eenlopend vuurtje langs de Nederlandsemodepers: ‘Maastricht krijgt ook eenfashion week…’Nawie Kuiper, Branko Popovic enEls Petit hebben er flink aan moetentrekken, maar eind van de maand vindtFashionClash Maastricht toch echtplaats. De voormalige Timmerfabriekvan Sphinx aan Het Bassin vormt hetdecor voor “mode in de breedste zinvan het woord”, uitgedragen in shows,collectiepresentaties, een expositie, eenweblog en mogelijk in etalages in debinnenstad.‘Mode in brede zin’: het lijkt op heteerste gezicht een nogal stuurlozeartistieke visie. Geen keuze is in ditgeval echter ook een keuze, vindt NawieKuiper: “Hiermee geven we letterlijkinhoud aan het woord clash: door totaalverschillende soorten ontwerpers bijelkaar te brengen. We wilden in geengeval beperkingen opleggen, wantFashionClash gaat niet over smaak ofover hoe het hoort, maar over eigenheid.Het is jammer dat je vaak precies kuntzien van welke academie een ontwerperkomt. Ik vind het veel interessanter <strong>als</strong>iemand een heel persoonlijk handschriftheeft.”Het woord clash blijkt goed gekozen.Behalve modeontwerpers doen erproductdesigners, grafisch ontwerpers,filmmakers en beeldend kunstenaarsmee. Er is bewust gezocht naar jongemakers die op een andere manier metmode bezig zijn. De mix van disciplinesen het opzoeken van grenzen valtsamen met de vraag die Kuiper, Popovicen Petit willen stellen, misschien wel inde eerste plaats aan zichzelf: wat is modeeigenlijk? Kuiper: “Dat weet ik zelf nogniet eens, maar ik wil ook absoluut nietaan het publiek laten zien: dit is mode.FashionClash is een experiment en deuitkomst is voor mij net zo spannend<strong>als</strong> voor de bezoekers.” Popovic: “Modeis een beweeglijke en onderzoekendediscipline die veel overlap vertoont metandere kunstvormen en juist dat maakthet interessant.”Eén van de kristallisatiepuntenvan zo’n crossover is het werk vanDe meisjes. De collectie Brave onesWalking Wasteland van Severine Jessenen Meyke Link beleeft een primeurtijdens een van de shows eind juni.Eefje Schenk werkt momenteel aande tassen- en sieradencollectie Homesweet home voor de FahionClash enbetreedt daarmee eveneens nieuwterrein. De drie studeerden vorigjaar af aan de Academie BeeldendeKunsten Maastricht, Jessen meteen kledingcollectie, Link metinterieurstoffen en Schenk metproductontwerpen. Enkele anderenamen die hebben toegezegd zijnMiriam Hartwig, Nathalie Vanheule,Romy Smits, Linda Maissan en CédricPradel: ontwerpers die de confrontatiemet andere disciplines niet schuwen.Maar de clash gaat verder. De damedie normaal enkel haar inkopen doetop de Stokstraat mag aan de catwalkplaatsnemen naast de puber die zijngarderobe bij H&M aanschaft. Deorganisatie mikt op een breed publiek,en van de gebruikelijke glamour bijmodeshows is dan ook geen sprake.“Bij ons zul je geen goodie bags onder jestoel aantreffen. Het gaat om de ervaringvan mode <strong>als</strong> kunstvorm. We willendat bezoekers zich afvragen: wat vindik hier nou eigenlijk van? En juist aandie ene huisvrouw die zich mode laatvoorschrijven, willen we laten zien dathet echt niet altijd rokje, blousje, jasjehoeft te zijn.”Mode voor en door iedereen, zo lijkthet. De verklaring ligt voor de handvolgens Popovic: “Mode communiceertgoed en kan daardoor gemakkelijk eenbrug slaan tussen verschillende groepenmensen.” Een goede reden voor destad Maastricht om, in navolging vanbijvoorbeeld Arnhem waar deze maandook de modebiënnale plaatsvindt, zo’nfashion event te ondersteunen.Dan de hamvraag: is de stad er klaarvoor? Nawie Kuiper: “Wij stellen dievraag ook. Het evenement is ontstaanuit frustratie: wil deze stad überhauptdat ik hier ben? Of maken alleen durewinkels Maastricht tot modestad? Wezullen het zien. Als het niet werkt, moetik misschien wel weg hier.”FashionClash Maastricht, van 26/6 tot enmet 5/7. www.fashionclash.nlArnhem Mode Biënnale, van 6/6 tot enmet 6/7. www.modebiennalearnhem.nl21 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
Plekken derHerinnering 1De Champions LeagueHet kartuizerklooster in Roermond stond rond 1500 bekend om zijnomvangrijke bibliotheek. Later kwam er een seminarie, daarna eenrechtbank. Het bekendst werd het klooster door de martelaren vanRoermond uit 1572. “Na zijn afgesneden edele delen met de grootsteschaamteloosheid in de mond te hebben gestopt, riepen zij de vrouwenuit de buurt bijeen en zeiden: ‘Kennen jullie deze monnik’?”door Wido Smeets“Ik leef letterlijk tussen dehandschriften”, zegt Rob Dückers.Het klopt. Op een boogscheut vanhet kartuizerklooster in Roermondbewoont Dückers een appartementdat een moderne variant zou kunnenzijn van een kartuizercel. De murenzijn behangen met bladen uit oudehandschriften, zo<strong>als</strong> een antifonale(een gezangboek voor monniken), eenzakbijbel uit 1250, twee middeleeuwsegetijdenboeken. Naast de portable tvhangt een wandplaat van J.H. Isings,de tekenaar die begin vorige eeuwde hoogtepunten der vaderlandsegeschiedenis van geromantiseerdeillustraties voorzag.Aan de wandplaat in huize Dückerskleeft een anekdote. Isings meendeeen groep middeleeuwse kartuizersgetekend te hebben die bezig warenmet het naschrijven van oude boeken.Dückers: “Als protestant had hij erkennelijk geen weet van dat kartuizersin hun cel werkten, alleen dus, inzwijgende afzondering.” Na kritiek uitkatholieke hoek paste hij de tekeningaan: het werd een impressie van eenDominicanenklooster in Utrecht.Rob Dückers werd in 1972 in hartjeRoermond geboren, maar had langetijd geen weet van wat zich in hetKartuizerklooster had afgespeeld.Op de vlakbij het klooster gelegenbasisschool Het Munster had niemandhet er ooit over gehad. “En <strong>als</strong> kindhad ik er weinig te zoeken. Na hetseminarie en de rechtbank was beginjaren negentig, toen ik er het eerstkwam, het bisdom erin getrokken.” Dathij toen kunstgeschiedenis studeerde,had dus niets met ‘de kartuis’ van doen.Moord op de Roermondse Martelaren 23 juli 1572 (anoniem, 18e eeuw)Hoewel, met een omweg ook weerwel. Als jochie van acht kreeg hij eenmet illustraties verlucht middeleeuwshandschrift onder ogen. “Het was eenvan de key moments uit mijn leven.”Niet alleen de handschriften aan demuren in zijn woonkamer getuigen vandie fascinatie. Op een tussenwandjebij de keuken staat een fragment vanhet traktaat Corpus Iuris Civilus (overwereldlijk recht) uit 1340, gekopieerd uithet gemeentearchief. Dat vond hij tochsympathieker dan zo’n formica wandje.Dückers is aan het promoveren opde boekverluchting in Roermondsemanuscripten, maar geldt ook verdaarbuiten <strong>als</strong> expert. In 2005 was hijconservator van de alom geroemdeexpositie over de handschriften van degebroeders Van Limburg in Nijmegen.Dezelfde functie heeft hij op ditmoment bij de tentoonstelling Hetgeheim van de Stilte in Roermond over dekartuizers in Nederland, en dit najaar bijde expositie over Katharina van Kleef inNijmegen.Dat de Roermondse kartuis ooit eenvan de omvangrijkste middeleeuwsebibliotheken van Nederland herbergde,ontdekte Dückers in een ABCdariumdat hij op de kop tikte bij De Slegte.Rond 1500, amper een eeuw nadat dekartuizers zich in Roermond haddengevestigd, omvatte die bibliotheek zo’n200 handschriften. De meeste warenter plekke ‘afgeschreven’, handmatiggekopieerd dus; de boekdrukkunstmoest nog worden uitgevonden. Hetklooster heeft echter geen rijke erfenisachtergelaten, de meeste boeken zijnspoorloos verdwenen.Mogelijk zijn ze in vlammenopgegaan tijdens de stadsbrandenvan 1554 en 1665, waar het kloosterzwaar van te lijden had. Of van debelegering in 1572, toen Willem vanOranje met 24.000 huurlingen voorbijkwam om Roermond te bevrijdenvan het Spaanse juk. Op ruim 8000inwoners telde de stad in die tijd maarliefst twaalf kloosters; daar lonkteeen mooie buit voor traditioneelonderbetaalde huurlingen. Ze namen destad in, brandschatten de kloosters envermoordden tientallen kloosterlingen,onder wie twaalf kartuizers. Van deslachtpartij in de kartuis bestaat een inopdracht van de Roermondse bisschopin het latijn opgetekend verslag van dekartuizer Arnold Havens. In 1648 kwamde Nederlandse vertaling op de marktvan het politiek gekleurd geschrift: inde ogen van de kartuizers, die aan dekant stonden van de streng-katholiekekoning Filips II van Spanje, was Willemvan Oranje een verderfelijke protestant.Het dit jaar verschenen boek Demartelaren van Roermond van BenHartmann bevat een reconstructie vande hoofdroute van de moordenaarsdoor de kartuis, een bronnenonderzoeken een biografie van Arnold Havens(“een zorgvuldig historicus enonderlegd theoloog”), waarnadiens tien hoofdstukken tellendeooggetuigenverslag integraal wordtafgedrukt. Het zij gezegd dat Havensgezegend was met enig oog voor detail.Bij de dood van kartuizerbroederStefanus, die <strong>als</strong> eerste door de22 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
van het kloosterlevenwilly & renéHistorisch verantwoorde reconstructie of ongegeneerde oorlogspropaganda?huurlingen werd gelyncht, noteerthij: “Ze brachten hem zeer zwareverwondingen toe en bij een put (…)wierpen ze hem op de grond, snedenhem open zo<strong>als</strong> men dat bij eenvarken doet, zij castreerden hem ensneden hem de ingewanden uit. (…)Na hun razernij te hebben bekoeld opde ingewanden van de dode en zijnafgesneden edele delen ten slotte met degrootste schaamteloosheid in de mondte hebben gestopt (dit zij met verlofgezegd tot de lezers met kuise ogen enoren) riepen zij voor dit leuk en aardigschouwspel de vrouwen uit de helebuurt bijeen en zeiden: ‘Kennen julliedeze monnik’?”Een historisch verantwoordereconstructie of ongegeneerdeoorlogspropaganda? Feit is dat in denavolgende decennia op initiatief vankatholieke opdrachtgevers, onderwie Filips II zelf, tientallen niet miste verstane schilderijen en gravuresvan de moordpartij in omloop zijngebracht. Als kind zag Rob Dückerszo’n mansgroot schilderij van eenonbekende meester in het StedelijkMuseum van Roermond waarin hetbloed van de aan het hoofd gewondepater Severus van Koblenz <strong>als</strong> uiteen fontein meters hoog tegen demuur spatte. De arme man moet eenbuitengewoon hoge bloeddruk hebbengehad, grapt Dückers dan <strong>als</strong> hij mensenrondleidt door de expositie Het geheimvan de Stilte.Dood waren ze zeker, de Roermondsekloosterlingen van de kartuis vanOnze Lieve Vrouw van Bethlehem,maar over hun status van martelarenbestaat enige twijfel. OoggetuigeArnold Havens noemt zijn vermoordebroeders martelaren en zoekt daarvoorondersteuning in de geschriften van demiddeleeuwse theoloog Thomas vanAquino. Ook Hartmann neigt in zijnboek naar martelaarschap, maar deNijmeegse theoloog Peter Nissen heeftzijn bedenkingen. “De kartuizers zijnniet primair gestorven omwille van hungeloof, maar uit roofzucht en razernij”.Nissen gaat ervan uit dat de huurlingenhun razernij bekoelden op de monnikennadat ze niet de buit aantroffen dieze verwachtten. De niet-religieuzeinterpretatie wordt geschraagd door hetLekenbroeders, vermoedelijk Albertus en Stefanus, afgebeeld door Juan Sánchez Cotán (ca. 1617).feit dat Willem van Oranje zich pas in1574 tot het Calvinisme bekende. Tijdensde inname van Roermond stond hijofficieel nog te boek <strong>als</strong> katholiek.De veronderstelling dat er in dekartuis grote rijkdommen waren tevinden, was niet zo gek. De kartuizersleiden een zwaar leven in soberheiden afzondering, “het is de ChampionsLeague van het kloosterleven”, zeitv-journalist Leo Fijen bij de openingvan de expositie Het geheim van destilte. Tegelijkertijd beschikte in elkgeval het Roermondse klooster doorschenkingen en nalatenschappen overtal van bezittingen. In de catalogus bijde expositie spreekt Peter Nissen overtal van hoeven, landerijen, molensen andere over Limburg verspreideonroerende goederen, tot en met de(verpachte) visrechten op Maas enRoer. De Roermondse burgerij hadveel kritiek op de kartuis, niet zozeervanwege die rijkdom, maar omdat zevrijwel geen belasting hoefde te betalen.Het werk van de kloosterlingen,goedkope arbeidskrachten, werd <strong>als</strong>oneerlijke concurrentie beschouwd.In 1525 bestormden de stedelingen dekloosterpoorten om gelijkstelling inaccijnzen af te dwingen.In 1783 werd de weinigmaatschappelijke opstelling vande kartuizers afgestraft door deHabsburgse keizer Jozef II, diede baas was in de OostenrijkseNederlanden, waar Roermond toentoe behoorde. Peter Nissen: “Hij wildede kerk moderniseren door haarmeer dienstbaar te maken aan desamenleving. In dit streven was geenplaats voor kloosters die vaak wel rijkwaren, maar geen zichtbaar nut voor desamenleving hadden.”Zo werden de Roermondse kartuizersbedankt voor de moeite. Drie jaar laternamen de zusters norbertinessen vanSint-Gerlach hun intrek in de voormaligekartuis, in 1841 kwam het kloosterin handen van bisschop Lindanus dieer zijn grootseminarie huisvestte. Diebestemming hield het gebouw tot 1968,toen de kerkelijke modernisering doorhet Tweede Vaticaanse Concilie haarbeslag kreeg en de traditionele priesteropleidingdicht ging. Enkele jarenlater zou bisschop Johannes Gijsen dievernieuwingsdrang in de kiem smorendoor het seminarie in ere te herstellen.Dat gebeurde in het Zuid-LimburgseRolduc, maar dat is weer een heel anderverhaal.‘Het geheim van de Stilte. Over hetkartuizerleven in Nederland.’ T/m 21 juni inde Caroluskapel en de kloostergang van hetvoormalig kartuizerklooster Sint Bethlehemin Roermond. www.kartuizers.nlCultuur & economieHoe zie ik eruit, Wil?- Alsof je weer gaat trouwen, René.- Hm… Ik geloof niet dat we ergopvallen in de lobby van dit hotel. Dekoffie kost hier trouwens acht eurovijftig. De tapijten zijn zo hoogpoligdat mijn lakschoenen er van eigensvan gaan glimmen.- Hoe laat kwam die delegatie, zei je?- Over tien minuten moeten ze d’rzijn.- Ik weet het niet, René. Misschienhadden we toch beter voor een voetbalclubkunnen gaan. Voor 750.000euri ben je al eigenaar van een club<strong>als</strong> MVV.- Luister nou, Wil, <strong>als</strong> er muziek inMVV zat, had Boudewijn Zenden declub, de Geusselt en al die leegstaandenieuwbouw eromheen al langopgekocht.- Je hebt gelijk…- Ik ben al lang blij dat ik je hebkunnen weerhouden om Venlote sponsoren met dat nieuweTajiri-museum, alleen om die Klashorst-schilderijenvan jou weer eensop te kunnen hangen. Aan eenmuseum valt niks te verdienen, dankun je je geld beter in de muzieksteken. Daar luistert iedereen naar.- Hoe ben je trouwens bij de muziekuitgekomen, René, daar geef jij tochhelemaal niks om?- Jawel, man! Ik heb kaartjes voorAndré Rieu op het Vrijthof en heb alzijn cd’s gekocht. En voor acht tonkunnen we dat hele orkest naar onzepijpen laten dansen.- Je bent in de war, René, niet datorkest van Rieu zit in de shit, maarhet LSO. Die spelen Beethoven enMozart en zo.- Bende benùkt, Wil? Als dat zo is, gaik er mijn geld niet in steken. Je kunteen kater niet de huid aftrekken <strong>als</strong> ieer geen heeft.- Kijk, René, zie je ginds die man metdie hangsnor? Zijn ze dat?- Wegwezen Wil, snel. Daar is depersoneelsuitgang.23 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
VenetiëDe Biënnale is doodOok dit jaar, zegt de nieuweartistiek directeur DanielBirnbaum, is de Biënnalevan Venetië een veelkantigepolyfonie. Op het bekendstekunstevenement ter wereldis doorgaans weinigsamenhang te ontdekken.Al jaren schrijven criticiover chaotische conceptenvan over het paard getildecuratoren. Paul Depondt,die de afgelopen dertig jaargeen enkele keer verstekliet gaan, vraag zich af ofhet ooit anders is geweest.“Kunst is toch altijdmeerstemmig?”door Paul Depondt‘La Biennale è morta!’ – hetwas nooit anders. Ze is kennelijkaltijd op sterven na dood. Geenkunstmanifestatie die critici meerontreddert en van slag brengt dan deinternationale Biënnale van Venetië. Almeer dan honderd jaar, sinds de eersteeditie in 1895, hebben journalisten oversmeuïge schandalen geschreven. Iederekeer wordt het concept weer in vraaggesteld en gaan de curatoren duchtigover de tong.De ene keer gaat het in de kritiekenover het vele geld en de nefaste rolvan de perfide kunsthandel, de anderekeer over het zweverige thema en deonsamenhangende theorieën, weer eenandere keer over het krakkemikkigebestuur van de Biënnale en nogeen andere keer over ‘vermeendeobsceniteiten in de Giardini di Castello’.In 1990 maakte de toenmalige artistiekdirecteur Giovanni Carandente zelfszijn opwachting in het Vaticaan.Anderhalf uur onderhield hij zich metde paus over de kunst. De Biënnale,vond de kerkvader, was “in de greep vanonsmakelijke seks en van al het kwaadin de wereld”. De curie nam vooralaanstoot aan een ‘pornografisch’ beeldDarten op een kunstwerk van Jacob Dahlgren in het Scandinavië-paviljoen tijdens de Biënnale van Venetië 2007.van een paar dat in het volle daglicht deliefde bedreef. Het was een gigantischsculptuur, het huwelijksbed van deItaliaanse pornoster (en toen politica) LaCicciolina en Jeff Koons.Het was dat jaar niet het enigeaanstootgevende werk. De Amerikaansekunstenaarsgroep Gran Fury had uitprotest tegen de pauselijke banvloekop het condoom nabij een reusachtigportret van de katholieke kerkleider eenmetershoge foto opgehangen van eenmannelijk geslacht ‘in optima forma’.Toen wilde Carandente die opgerichtepenis <strong>als</strong>nog laten weghalen, want hetging – zei hij – tegen zijn geweten in; hijwilde de paus niet nodeloos kwetsen.Het is eigenlijk nooit anders geweest.Op de eerste Biënnale in 1895 hingeen groot en gedurfd schilderij vanGiacomo Grosso, Il supremo convegno(de ultieme ontmoeting), een tafereelin een opulent vertrek met naakte enwellustige maîtresses bij de open kistvan hun dode minnaar Don Juan. Hetschilderij was volgens de patriarch vanVenetië obsceen, net zo hemeltergend<strong>als</strong> die stijve penis bij het portret vande paus bijna een eeuw later. Het moestweg. Tijdens het eeuwfeest in 1995 zettecurator Jean Clair bij de ingang van hetPalazzo Grassi een kleine olieverfschetsvan Giacomo Grosso op eenschildersezel, een van de voorstudiesdie de schilder had gemaakt voorzijn ‘ultieme ontmoeting’. Het groteschilderij, dat in kranten ooit zoveelpolemieken had uitgelokt, was op eententoonstelling in vlammen opgegaan,maar die schets was “<strong>als</strong> herinneringaan alle commotie die een Biënnale kanopwekken” gelukkig bewaard gebleven.“De Biënnale is doodziek”, kopten dekranten twee jaar eerder, in 1993. Aande vooravond van de officiële openingsprak de stokoude Duitse schrijver ErnstJünger in een obscuur zaaltje nabij hetberoemde Teatro La Fenice. De witgrijzeman, herinner ik me, gaf kaarsrecht enstijlvol, zo<strong>als</strong> het een nobele jonker past,toelichting bij een ietwat duistere tekstdie hij voor de expositiecatalogus van deBiënnale had geschreven. Voor een kleingehoor (het merendeel van het artistiekejournaille zat die avond kennelijk metzijn neus boven de dampende pasta)zette hij zijn nogal sombere filosofieover het tijdperk uiteen. De twintigsteeeuw zakte, volgens hem, steeds meerweg in de vergetelheid. Die eeuw en dekunst hadden hun betovering verloren.De vraag hoe hij na zijn bezoek aande Giardini over de daar getoonde24 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
– leve de Biënnalekunst dacht, ontlokte hem amper eenglimlach. “Het gaat toch allemaal welweer voorbij”, zuchtte hij.De tentoonstelling van 1993 werdsmalend ‘de kinderbiënnale’ genoemd.Bij de ingang van de Giardini stondeen geblinddoekte James Lee Byars, ineen pronkerig gouden pak met hogehoed. Als welkomstgeschenk deeldehij confetti uit. “Your presence is thebest work”, zei de kunstenaar. Aande bomen in de tuinen hingen grotedoorzichtige zakken, gevuld met eengekleurde vloeistof, en op het grasstonden her en der belachelijke speeltjeswaarmee de bezoekers zich kondenvermaken. De toon was gezet. In deCorderie dell’Arsenale, een voormaligetouwslagerij, wees een pijl naar deprimi giochi, de kinderspeeltjes van hetkunstenaarsduo Formento en Sossella.Het was speeltijd. Eigenlijk leek hetvooral een kermis met steltlopers,roze gevleugelde engeltjes en anderepotsierlijk gekostumeerde dames, eengrote speelplaats voor volwassenen.Gefröbel was het.Enkele jaren eerder leek demanifestatie, in de ogen van descherpste critici, ook al op sterven nadood. Het aantal bezoekers liep al sindshet legendarische recordjaar 1976 (toenGermano Celant curator was) terug, hetbijeenbrengen van een raad van bestuurkostte enorme inspanningen en er wasreden tot grote somberheid.Het succes van de Biënnale hangttelkenmale af van de schommelingenvan de tijdsgeest. Het wisseltvoortdurend, tussen zoet en zuur,scherp en zacht, tussen rood, blauw,groen of geel. Maar het ligt ook inhanden van de curatoren. Elke curatorworstelt met twee terugkerende vragen:moet een allesoverheersend thema deBiënnale een gezicht geven, een smoel,en deugt het negentiende-eeuwseconcept van de nationale paviljoenennog wel? In die paviljoenen speeltvooral de nationale trots mee, maar isvoor de stad een winstgevende zaak.De landen moeten fors betalen omopgenomen te worden in het officiëleprogramma, ze huren luxueuze en dureexpositieruimten in de binnenstad. Elkjaar zijn er steeds meer deelnemende enbetalende organisaties.De gekozen thema’s, die vaak bij criticide nodige ergernis opwekken, zijnmeestal diffuus of ronduit zweverig,soms zijn het hol klinkende politiekcorrecteslogans. Vier jaar geledenhebben de oubollige Guerrilla Girlsde toon gezet met een tot op de draadversleten feministisch pamflettisme.Voor de vorige editie koos deAmerikaan Robert Storr het zwalkendoverkoepelend thema: Think with theSenses – Feel with the Mind. Art in thePresent Tense. Dit jaar luidt het motto:Fare Mondi/Making Worlds. Kunst ismeerstemmig. Het is een polyfonie.Klinkt een nieuw geluid op in Venetië? Iser sprake van een kentering?Het jaar 1976 was zo’n keerpunt.Germano Celant liet volledige expositiesherinrichten in plaats van eenallergrootste sortering aan kunstwerkenSchunck-Glaspaleis in VenetiëHet vernieuwde Glaspaleis maakt vande 53 e Biënnale van Venetië gebruikom zich te presenteren aan de wereld.De Heerlense cultuurtempel, die sindskort <strong>als</strong> Schunck-Glaspaleis door hetleven gaat, profileert zich daar <strong>als</strong>newseum waar beeldende kunst, film,literatuur, muziek en architectuurverbanden met elkaar aangaan, incombinatie met collectievorming,internationale uitwisseling eneducatie. In het voormalige warenhuisin hartje Heerlen wordt de nieuweformule vanaf 20 juni zichtbaarbijeen te brengen. Je moest, vond hij,vooral “nieuwe expositiemodellen”laten zien, frisse partituren voor eeninnoverende manier van tentoonstellen.Ook de Biënnale van 1988 wasoverweldigend. Nooit eerder warencritici zo lovend.Er waren natuurlijk geregeldopmerkelijke artistieke proposities enstevige statements in Venetië te zien:het Wagneriaanse Duitse paviljoenGERMANIA van Hans Haacke, deAmerikaanse ‘wilde plakster’ JennyHolzer, het gehurkt zittende jongetjemet de afmetingen van een reus vanRon Mueck, het gangenstelsel vanGregor Schneider, de aangrijpendefotogalerij van Efrat Shvily, het casinovan Annette Messager. Onvergetelijkis de manier waarop Ilya Kabakov hethele Russische paviljoen had verbouwd:het stond letterlijk in de steigers, uit detuin klonk schetterende partijmuziek,de deuren zaten los, de ramen warendichtgespijkerd, overal op de vloerstonden verfpotten of lagen rodeachteloos weggegooide vlaggetjes opkisten en dozen. Werd het paviljoen nugesloten of juist opgeknapt?Misschien kun je het zien <strong>als</strong> eenmetafoor voor de hele Biënnale. Demanifestatie is al enige jaren verziekt,de directie zit steeds te bakkeleien, eris geen eensgezindheid meer. Groteverzamelaars, zo<strong>als</strong> François Pinault(eigenaar van het Palazzo Grassi en hetPunta della Dogana, musea voor zijneigen collecties), en kunsthandelarenkrijgen het in Venetië meer en meergemaakt met de zich door het helegebouw slingerende presentatie Ritesde Passage van de gastcuratoren PierLuigi Tazzi (Documenta 9, Biënnalevan Venetië 1988) en Rich Jacobs.De internationale ambities (“eenkritische, artistieke en cultureleontmoeting tussen de wijk en dewereld”) presenteert Schunck-Glaspaleis twee weken eerder, opdonderdag 4 juni, aan de vooravondvan de Biënnale van Venetië in HotelBauer, gelegen tussen Canal Grandeen San Marcoplein.voor het zeggen. De ruziënde directiehad plannen om de Biënnale om tevormen tot een soort kunstbeurs, een‘verkoopstentoonstelling’. Er werd tweejaar geleden, nog voor de persdagenen de officiële opening, al een specialevoorbezichtiging georganiseerd voorcollectioneurs en museumdirecteuren.Er was toen een opvallende enonmiskenbare hang naar meer en meeropzichtige en vooral dure ‘galeriekunst’.Een kunstwerk, zegt de nieuweartistiek directeur Daniel Birnbaum, isechter meer dan een louter kunstobjectof een handelsartikel. Hij wil,onafhankelijk van de kunstmarkt, eenzeer diverse tentoonstelling makenwaarmee hij de zenuwen van dehedendaagse kunst kan blootleggen.Je kiest geen kunst zo<strong>als</strong> je rekwisietenof decorstukken uitzoekt voor eentheaterstuk. Een kunstwerk is volgenshem “een representatie van een ofandere visie op de wereld”. Dat is ookde betekenis van het motto van ditjaar: Making Worlds. Of het allemaalbeklijft, zien we straks wel. Misschienherinneren sommigen zich nog diedansende suppoosten in het Duitsepaviljoen, vier jaar geleden, die de heletijd vol enthousiasme de mantra ‘oh, thisis so contemporary’ tot klinken brachten.Ik was er bij de opening en lateropnieuw, toen de Biënnale de deurensloot. Ze zongen, na zoveel maanden,nog steeds even geestdriftig hun liedje.Biënnale Venetië 2009. Van 7/6 t/m 22/11.www.labiennale.org25 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
AgendaItems voor de agenda bijvoorkeur digitaal aanleveren,vóór de 15e van de maand:info@zuiderlucht.euArchitectuur, mode envormgeving> Brussel – Niche, jonge Belgischearchitectuur. Van 1/10 t/m 30/6.Paleis voor Schone Kunsten.www.bozar.be> Hasselt – In her Shoes, de geschiedenisvan de modeschoen, van 30/5t/m 8/11 in het Modemuseum.www.modemusuemhasselt.be> Heerlen – Oscar Niemeyer. Van6/3 t/m 1/6. Schunck-Glaspaleis.www.stadsgalerijheerlen.nl> Nijmegen - De Blijde Incomste vanKatherina van Kleef: kostuums uit devroege vijftiende eeuw. Van 10/10/9t/m 3/1/10. Jan Jansen en Swip Stolk:twee meesterontwerpers. Van 7/2t/m 30/8. Museum het Valkhof.www.museumhetvalkhof.nlBeeldende kunst> Alkmaar – Jan van Helden. Van16/4 t/m 2/6. Grafisch atelierAlkmaar.> Amsterdam - Vincent van Goghen de kleuren van de nacht. Van 13/2t/m 7/6. www.vangoghmuseum.nl> Amsterdam – Temporary, werkenvan Sidyon Cucaro (tekeningen), JasperGroen (foto’s) en Harmen Sliep(schilderijen). Vanaf 21/3. Looiersgracht37. www.artgalleryalert.nl> Berg en Terblijt – Groepstentoonstelling2009. Vanaf 15/3. Giardinogalerie & beeldentuin.www.beeldentuinen.nl> Bergen – Duo-expositie, VeraPouw en Theo Naessens. Van 15/5t/m 1/7. Kunsthuis de Bakkerij.www.bakkerijbergen.nl> Breda – MyPainting.nu. Van 19/4t/m 12/7. Lokaal 01.www.lokaal01.org> Brussel – Against the Day, solo vanLuc Tuymans, van 23/4 t/m 2/8. AnnVeronica Janssen, van 5/9 t/m 15/11.Andro Wekua, van 24/10 t/m 3/1/10in Wiels, centrum voor hedendaagsekunst. www.wiels.org> Cadier en Keer – Vruchtbarekunst. Afrikacentrum. Van 15/5 t/m29/11. www.afrikacentrum.nl> Echt – Jacques van Erven. Van 3/5t/m 26/7. Galerie Graus.www.galeries.nl> Geulle-Moorveld, Bunde en Itteren.– Maaslandkunstroute. 20/6,21/6, 27/6 en 28/6. Geulle-Moorveld,Bunde en Itteren.www.maaslandkunstroute.com> Grubbenvorst – Groepsexpositiemet Ellen Scheuten, Astrid Huisman,Justin Wolters, Suzan Paulissen enYolande Jimenez. Van 30/4 t/m 7/6.Expositiecentrum Grubbenvorst.www.expo-grubbenvorst.nl> Hasselt-Wimmertingen - Werkvan Daisy Sleven & Rita Berx. Van24/5 t/m 17/6. www.galeriedeoudebarrier.be> Hasselt – ProMotion, GabrielLester. Van 10/5 t/m 30/8. Werk nu.Van 28/6 t/m 27/9. Z33. www.z33.be> Hasselt – Daisy Sleven en RitaBerx. Van 24/5 t/m 17/6. Galerie DeOude Barrier.www.galeriedeoudebarrier.be> Heerlen – Rites de Passage. Openingsmanifestatievan Glaspaleisnaar Schunck nieuwe stijl. Muziek,literatuur, beeldende kunst, filmen architectuur. Van 20/6 t/m 6/9.Schunk Glaspaleis en diverse anderelocaties. www.schunckglaspaleis.nl> Heusden-Zolder – VELO. Van 22/3t/m 14/6. Kunstgalerij de Mijlpaal.www.demijlpaal.com> Horst – Kracht. Van 10/5 t/m 28/6.Lys Vosselman, Lenneke van derGoot, Mo Ramakers, Ankie van derHeijden. Van 10/5 t/m 28/6. GalerieJudy Straten.www.galeriejudystraten.nl> Heerlen – Werk van Iris Kuipers enChristel Vanderbroeck, van 30/5 t/m24/6, bij Victor4Art. www.victor.nl> Landgraaf – Schunk@pinkpopNewseum. Van 30/5 t/m 1/6. Op hetfestival terrein van Pinkpop.www.schunkglaspaleis.nl> Luik – La carrière d’un spectateurvan Suchan Kinoshita en Tome IIIvan Jacques Lizène, van 17/5 t/m 12/7in Galerie Nadja Vilenne.www.nadjavilenne.com> Maastricht – Schilderijen engrafiek van Harry van der Aart, van21/5 t/m 20/6 bij Galerie Schuwirth& Van Noorden, Rechtstraat 64,Maastricht.> Maastricht – Werk van Ivon Drummenin atrium Rijkswaterstaatgebouw(Avenue Céramique), tot 15/6,en de tuin van het NatuurhistorischMuseum, tot 4/7.> Maastricht – Willem Hofhuizen,schilder, tekenaar, beeldhouwer, glazenier.Van 22/5 t/m 12/7 in Museumaan het Vrijthof.www.museumaanhetvrijthof.nl> Maastricht – Palazzo: vroeg-Italiaansekunst in Nederland (1900-1940). T/m 31/12/12. Exile on MainSt., Humor, overdrijving & dwarsigheidin de Amerikaanse kunst. Van15/2 t/m 16/8. Jordaens, the makingof a masterpiece. Van 13/3 t/m 14/6.Gejaagd door de maagd, De Dianatapijtenvan het Rijksmuseum. Van13/3 t/m 13/9. Bonnefantenmuseum.www.bonnefanten.nl> Maastricht – Willem Hofhuizen(1915-1986). Van 22/5 t/m 12/7.Museum aan het Vrijthof.www.museumaanhetvrijthof.nl> Maastricht – TentoonstellingMoniek Gerrits. T/m 31/5.Het HuismethetHandje.www.huismethethandje.blogspot.nl> Maastricht – Bianca Vaessen metWind en Water. Van 25/2 t/m 8/6.Galerie Eck-art. www.eck-art.nl> Maastricht – Beagle2beagle,Nathalie Brans. Van 7/3 t/m 22/11.Natuur Historisch Museum.www.nathaliebrans.nl> Maastricht – Belden van GodfriedPieters. Van 14/5 t/m 14/7. SelexyzDominicanen. www.selexyz.nl> Maastricht - Collectie 19e eeuwseJapanse prenten (Ukyo-E ) o.a. Toyokuni,Kunisada etc. Van 7/6 t/m 30/8.Japonais. www.japonais.nl> Maastricht – Maureen Bachaus.Van 31/5 t/m 4/7. Galerie Wansink.www.galeriewansink.nl> Margraten – Voorjaarsexpositiet/m 28 juni, Keramiekgalerie GrootWelsden. www.keramiek-grootwelsden.nl> Nijmegen – Het getijdenboek vanKatherina van Kleef. T/m 3/1 2010.Tekeningen van Lucebert uit de VanLanschot-collectie. Van 7/3 t/m 1/6.Een echte Toorop! Van 28/2 t/m14/6. Museum Het Valkhof.www.museumhetvalkhof.nl> Plasmolen – Internatonale MADTexpo rond Carmelo Arden Quin. Van10/5 t/m 28/6. De Vierde Dimensie.www.vierdedimensie.nl> Roermond – Cuypers-Mentjens,de nieuwe presentatie over architectPierre Cuypers. Van 4/4 t/m 31/12.‘Aan zee’ van Angelo Timmermans in Museum Land van Valkenburg.Yvonne Schroeten - Skies and limits.Van 5/4 t/m 1/6. Piet Schoenmakers.Van 6/9 t/m 25/10. StedelijkMuseum Roermond.www.museum.roermond.nl> Roermond - Expositie Still leavingParadise met werk van Frieda vanVoorst en Stephan Guber. Van 19/4t/m 14/6. DZD Art. www.dzdart.nl> Sittard – Joep van Kerkom enLuc ten Klooster. Van 5/6 t/m 12/6.Norbert Dabekaussen Kunst.www.dabekaussen.nl> Tegelen – With love….from Belgium.Van 15/2 t/m 7/6. Tiendschuur.www.www.tiendschuur.net> Tilburg – Gerhard Richter. T/m30/6. Museum de Pont.www.depont.nl> Tilburg – In Miniatuur. Werk vanoa Claudy Jongstra, Marc Mulders enPaul van Dongen. Van 24/5 t/m 5/7.Studio van Dusseldorp.www.studiovandusseldorp.nl> Valkenburg aan de Geul – CharlesEyck, tekenaar-illustrator. Van 22/3t/m 30/8. De vrouw <strong>als</strong> muze vandeze tijd, Danielle Brouns en AngeloTimmermans van 31/5 t/m 30/8.Museum Land van Valkenburg.www.museumlandvanvalkenburg.nl> Venlo – Stormlicht. Van 29/4 t/m28/6. Museum van Bommel vanDam. www.vanbommelvandam.nl> Venlo – OverzichtsexpositieEdmond Bellefroid. Van 15/5 t/m 6/9.Limburgs Museum.www.limburgsmuseum.nl> Venlo – Rob Scholte. Kracht naarkruis. Cultuurpodium Domani. Van28/5 t/m 6/9. www.domani-venlo.nl> Venray – Danke, Mercy, Thankyou. Bas de Wit. Van 8/3 t/m 7/6.Odapark. www.odapark.nl> Vijlen – In between from to andfurther. Van 9/5 t/m 28/6. Galeriepreuverie Tasempio.www.tasempio.nl> Weert – De volgelingen van Franciscus;Museum te gast. Van 28/6t/m 30/8. Kermisminiaturen vanafval. Van 25/9 t/m 30/9. Huis vanNicolaas. Van 17/11 t/m 4/12. Kijk opkerststallen. Van 19/12 t/m 10/1 2010.Jacob van Horne. www.galeries.nl> Weert – KunstINkijk. Van 13/4 t/m21/6. Thuisland. Van 5/7 t/m 13/9.Niet meer jezelf zijn. Van 20/9 t/m11/10. Oorlog en Vrede. Van 17/10t/m 29/11. Getekend Weert. Van13/12 t/m 21/3 2010. Tiendschuur.www.galeries.nlFotografie en film> Beek – Foto Nationaal. Gemeentehuis.T/m 12/6. Tijdens kantooruren.> Venlo – 40 Jaar Pinkpop, de mooistefoto’s. Van 24/4 t/m 6/9. Lichtop Limburg, Martien Coppens. Van1/5 t/m 16/8. Kleur bekennen, multicultureleinvloeden in Limburg. Van23/8 t/m 1/11. Limburgs Museum.www.limburgsmuseum.nlLiteratuur> Sittard – poëzieZO, poëzie mobiel,een rijdende winkel afgeladen volmet bier, panties, tabak, hagelslag,melk, cola, kaas en fijne vleeswaren,gelardeerd met middenstandsrijm.T/m 1/10 worden er elke maandvijf gedichten geëxposeerd op eenrijdende winkel met vaste routesdwars door Sittard en de kleineredorpen rondom.> Maastricht – Ontdek MaastrichtBoekenstad . Diverse plaatsen in destad, van 2/6 t/m 7/6. Info p.spaan@sbm.nl of www.maastrichtnet.nl/nieuws/maastricht-boekenstadMuziek> Hasselt – Tom Helsen. Op 18/6.Muziekodroom.www.muziekodroom.be> Heerlen – LSO: diverse concerten.www.limburgssymfonieorkest.nl> Heerlen - Barokensemble CollegiumAD MOSAM. Scarlattissimo.Een Italiaans KamermuzikaalWerk van Maureen Bachaus bijGalerie Wansink Maastricht.Gerecht. Op 8/11. Theater Heerlen.www.admosam.nl> Heerlen – Waylon. Op 5/6 om21.00 uur. Nachtstroom, Motor. Op20/6 om 22.00 uur. Madensuyu +Creature with the atom brain. Op26/6 om 21.00 uur. De Nieuwe Nor.www.nieuwenor.nl26 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
Heerlen – Booch? Festival. Op 15 en16/8. www.booch.nl> Kerkarde – LSO: diverse concerten. www.limburgssymfonieorkest.nl> Kerkrade - Barokensemble CollegiumAD MOSAM. Muzikaal Feest met Händelop het Wereld Muziek Concours. Op 22/7.Rodahal.www.admosam.nl> Kerkrade – Wereld muziek concours2009. Op 12/7, 19/7, 26/7 en 2/8. Abdijkerkvan Rolduc.www.orgelkring-kerkrade.com> Maastricht – Roelofs Carte Noir. Op 7/6om 15.00 uur. Harmens Lab. Op 21/6 om15.00 uur. Specialiteitencafé Thembi.> Maastricht – LSO: diverse concerten.www.limburgssymfonieorkest.nl> Maastricht – Shiva Knows. 7/6. Timmerfabriek.www.shivaknows.com> Roermond – C.Poncelet, T. Lavrenoven P. Petrov. Op 14/6. Stedelijk museumRoermond. www.roermond.nl> Sittard – LSO: diverse concerten.www.limburgssymfonieorkest.nlPodiumkunsten> Maastricht – Wunschkamer, een Euregiodramain twee talen met live muziek.Van 25/6 t/m 28/6 en van 2/7 t/m 5/7.Derlon Theater. www.hetvervolg.nl> Hasselt – The Return of Ulysess doorBallet van Vlaanderen, op 10/6 in CultuurcentrumHasselt. www.ccha.be> Venlo – Vöskes en De Vloë, een zwartekomedie over de kredietcrisis. Van 25/6t/m 28/6, aanvang 20.00 uur, in theater ’tVenein. Reserveren 0615614712 of wkurstjens@planet.nlDiversen> Bergen aan de Maas – Happen en trappen:kunst bekijken, rivierenlandschapverkennen en bourgondisch dineren opverschillende locaties. Vanaf 10/4. Kunsthuisde Bakkerij. www.bakkerijbergen.nl> Heerlen – Cultuurbrouwerij. Elke eerstemaandag vd maand.www.cultuurbrouwerij.nl> Heerlen – Cultura Nova. Zomerfestival.Uitgelicht• Brasilian Summer, van 4/7 t/m 13/9.Fernando Brice tot 4/7 in Museum HetDomein Sittard. www.hetdomein.nl• Duotentoonstelling Simone vanBrakel en Wenda Kieskamp. Van7/6 t/m 5/7 in Huub Hannen GalerieMaastricht. www.huubhannen.nl• Edmond Bellefroid, veelzijdigin vorm en verf. T/m 6/9 in LimburgsMuseum Venlo. www.limburgsmusuem.nl• Erik Amaryllis Ananas Andriesse.T/m 16/10 in Hedge House, Wijlre.www.hedgehouse.nl• Exile on Main St. Dwarse geestenin de kunst. T/m 16/8 in Bonnefanten,Maastricht• Hartstocht. Theaterfestival ZuidelijkToneel in Heerlen.www.parkstadlimburgtheaters.nl• Jacques van Erven. T/m 26/7 inGalerie Graus, Wijnstraat 41, Echt• Jeroen van Merwijk, De groepMalfet c’est moi. T/m 20 juni inGalerie Stevens Maastricht.www.galeriestevens.nlVan 28/8 t/m 6/9. www.culturanova.nl> Heerlen - Symphonia of de kunst van dedialoog. Op 29/6 en 28/9. Pretoria, op decampus van de Open Universiteit Nederland.www.euriade.net> Maastricht – Parallelprogramma Exile onMain St. Van 5/3 t/m 16/7. Bonnefantenmuseum.www.bonnefanten.nl> Maastricht - De Wereld van René Glaser.Vanaf 17/5. Museum de Historische Drukkerij.www.drukmuseum.nl> Nijmegen - De keukenboeken van Katherinavan Kleef. T/m 3/1 2010. Museum hetValkhof. www.museumhetvalkhof.nl> Thorn – Mooi Limburgs Living StatueFestival, Levende standbeelden naast entegenover elkaar. Op 21/6. Centrum Thorn.> Venlo, Tegelen, Blerick – Benefrietconcertvan regionale artiesten (Frans Pollux,Peter Beeker, Venlo Snackbar Dreamer) <strong>als</strong>eerbetoon aan de frietkraam. Zondag 7/6tussen 14 en 18 uur, diverse locaties.> Venray – Symposium over kunst in deopenbare ruimte, georganiseerd door Huisvoor de Kunsten. Op 2/7 van 10 tot 16.30 uurin het Odapark. Aanmelden tot 22 juni bijjboumans@hklimburg.nl ofmfrencken@hklimburg.nl[ DUITSLAND ]> Aken –Jubiläumsausstellung. Van 10/5 t/m21/9. Suermondt-Ludwig-Museum.www.suermondt-ludwig-museum.de> Aken – The New Mineral. Nina Canellvan 31/5 t/m 26/7 in Neuer AachenerKunstverein NAK. Public Garden – PublicGeneration Markus Ambach Project i.s.m.NAK. Van 8/6 t/m 26/7.www.neueraachenerkunstveein.de> Aken – Bijeenkomst van schrijvers, elkeeerste woensdag van de maand. KulturhausBarockfabrik, Löhrgraben 22.www.literaturbuero-emr.de> Düsseldorf – Compilation IV. Van 30/5t/m 9/8. Danica Dakic. Van 29/8 t/m 8/11.Eat Art. Van 28/11 t/m 28/2 2010.Kunsthalle Düsseldorf.www.kunsthalle-duesseldorf.de> Kalkriese - Tentoonstelling Colossal metoa Hans Lemmen, Yves Maes, Wim Delvoye,Rui Chafes, Pedro Vabrita Reis en Yue Minjun.Van 25/4 t/m 31/12/11. Museum & park• De nieuwe luxe, nieuwe visies invormgeving. T/m 23/8 in NAiM BureauEuropa.• Rites de Passage. Van 20/6 t/m 6/9in Schunck Glaspaleis Heerlen.www.schunck.nl• Rob Scholte, Kracht naar Kruis,van 28/5 t/m 6/9 in Domani, Venlo.www.domani-venlo.nl• Viva Ipanema. Feest bij 5jarig bestaan!Op 6-6 in Café Ipanema.www.ipanema.nl• WMC On Tour. Van 20-7 tm 25-7.www.hklimburg.nl-muziek• Wunschkammer, een Euregiodrama.Van 25/6 t/m 5/7, theatergroepHet Vervolg. www.hetvervolg.nl• Parallelprogramma Exile on MainSt., elke donderdagavond in Bonnefanten,Maastricht.Uitgelicht is een extra service aan de adverteerdersin <strong>Zuiderlucht</strong>. Meer info via info@zuiderlucht.eu of 043 3500591.Kalkriese bij Osnabruck> Kleve – Tentoonstelling van Ettore Spalletti.Van 24/5 t/m 20/9. Museum Kurhaus Kleve.www.museumkurhaus.deKrefeld – Werk van John Baldessari, verlengdtot 19 juli, en Koenraad Dedobbeleer (Miesvan der Rohe Prize 2009), van 5/7 t/m 27/9in Museum Haus Lange, Wilhelmshofalle 91.> Mönchengladbach – Konzeptuelle Kunstauf Papier. Van 26/4 t/m 23/8. Luis Jacob.Van 21/6 t/m 16/8. Das Gespinst. Sept ennov. Robert Morris. Van 1/11 t/m maart 2010.Museum Abteiberg.www.museum-abteiberg.de[ Frankrijk ]> Lille. Lille3000. Europe XXL. Beeldendekunst, theater, debat, literatuur. T/m 12/7.www.lille3000.com> Parijs – Spy Numbers. Van 28/5 t/m 30/8.Palais de Tokyo.www.palaisdetokyo.com> Parijs – Kandinsky. T/m 10/8. Centre Pompidou.www.centrepompidou.fr> Parijs – Max Ernst. Musée d’Orsay. Van30/6 t/m 13/9. www.musee-orsay.frColofonUitgever: (in opdracht van de Stichting<strong>Zuiderlucht</strong>): Bodosz, Stationsplein 27,6221 BT Maastricht.Telefoon: 0031 43 3510029Fax: 0031 43 3500636Email: info@bodosz.nlHoofdredactie: Wido SmeetsTelefoon: 0031 43 3500591Mobiel: 0031 653 338905Email: w.smeets@zuiderlucht.euEindredactie: Emile HollmanTelefoon: 0031 43 3500592Mobiel: 0031 646 052505Email: e.hollman@zuiderlucht.euMedewerkers: Danielle Arets, PieterBeek, Jozefien Van Beek, JurriaanBenschop (Berlijn), Paul Depondt(Brussel), Tuur Devens, Ludo Diels,Annette Embrechts, Fons Geraets,Meyke Houben, Jeroen Junte, Saskiavan der Kroef (Amsterdam), DuncanLiefferink, Ad van Liempt, PascalleMansvelders, Stijn Meuris, CyrilleOffermans, Annemarie Staaks, Paul vander Steen, Mat Verberkt, LeonVerdonschot, Paul Verstappen, MariekeWiegel (Parijs), Joost Zwagerman.Tekstcorrectie: Anna PeetersVormgeving: ObidesignFotografie: Romy Finke, Franco Gori,Jasper Groen, Mark Kuipers, ChrisKeulen, Jacques Peeters, StephanVanfleteren.Commercie en relatiebeheer:Lorraine Witteveen-ter Meulen 0031630 851148 l.witteveen@zuiderlucht.euAdministratie: Agnes Doughtya.doughty@zuiderlucht.euBankrekening:(IBAN NL55SNSB0) 93 67 79 675Druk: Concentra, Hasselt (B.)Distributie: HabetsXpressISSN: 1875-7146per voi | viaggi italiani e piu’Per voi, voor u.De Umbrische keuken.Kookcursus op locatievoor kleine groepen.www.pervoi.euinfo@pervoi.eu(043) 32 53 861BOSCHSTRAAT 48 MAASTRICHTop afspraak 043 325 58 64alleen voor mannenBOSCHSTRAAT 46 zonder afspraakTRANS FORMA R C H I T E C T E NWWW.TRANS-FORM.NL27 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
RITES DE PASSAGE20 juni - 6 september 2009“Het ritueel is geenreactie op het leven, maareen reactie op wat hetdenken van het levengemaakt heeft. Het isgeen direct antwoord opde wereld en ook niet opde ervaring van de wereld;het is een antwoord op demanier waarop de mensover de wereld denkt. Wathet ritueel uiteindelijk wiloverwinnen, is niet hetverzet van de wereld tegende mens, maar het verzettegen de mens van zijneigen gedachten.”Claude Lévi-StraussBONGERD 18, HEERLENWWW.SCHUNCK.NL+31(0)455772200Opening hours exhibition:Tue-Fri 11:00-17:00Thurs <strong>als</strong>o 17:00-20:00 (admission free)Sat-Sun and holidays 13:00-17:00Rites de PassageadvZuider.indd 1 13-05-2009 16:03:4128 www.zuiderlucht.eu cultureel maandblad juni/juli 2009
Change language