Nul op de Meter

Het systeem van Dura Vermeer werkt iets anders dan de anderebalansventilatiesystemen. Hier wordt in ieder vertrek ventilatieluchtmechanisch afgezogen. De verse lucht wordt aangevoerd via ééncentraal punt op de overloop van de verdieping en gedistribueerdvia openingen onder de deuren. Dick Boelen (Dura Vermeer): “In deeerste generatie woningen van dit concept pasten we ventilatie metnatuurlijke toevoer toe en klaagden mensen soms over koude tocht.Het is daarom beter de verse buitenlucht eerst voor te verwarmen,ook al waren we er in eerste instantie niet enthousiast over. Als jehet goed aanlegt, levert het wel meer comfort. Dat blijkt nu ook uitde resultaten van de eerste tweehonderd woningen die wij zohebben gemaakt.”Renz Pijnenborgh kiest in het concept van de Brabantwoningenvoor een variant van mechanische ventilatie. Uit de afgevoerdeventilatielucht wordt warmte teruggewonnen. Deze wordt echterniet teruggegeven aan de verse lucht zoals bij balansventilatie, maardient als bronwarmte voor een zogenoemdeventilatiewarmtepomp. Verse lucht komt onverwarmd de woningbinnen. Om de kans op tocht te verkleinen, past Pijnenborgh eenventilatiegordijnkoof toe waarboven de verse lucht langs hetplafond binnenkomt. Opmerkelijk is dat de ventilatie in deBrabantwoning wordt gestuurd op de warmtevraag: als er meerwarmte wordt gevraagd, gaat de ventilatie dus harder werken zodater meer bronwarmte voor de ventilatiewarmtepomp beschikbaar is.VerwarmingVoor verwarming is toepassing van een warmtepomp duidelijkfavoriet. In alle concepten wordt deze techniek toegepast.Uitzonderingen zijn de concepten Heijmans en de aardgasvariantvan het concept van Trebbe. Hier wordt een cv-combiketel gebruiktmet convectoren in de vertrekken.Waar gekozen is voor een warmtepomp kiezen de bedrijven vooruiteenlopende varianten. De KlaassenGroep, W&R-Woningbouw enVolkerWessels passen een lucht-waterwarmtepomp toe voorverwarming en warmtapwater. Buitenlucht wordt gebruikt alsbronwarmte. Een dergelijk systeem is overal in Nederland terealiseren, onafhankelijk van lokale factoren zoalsbodemgesteldheid. Bovendien vergt dit systeem minder kostenomdat er geen (dure) bron hoeft te worden geboord, zijn dezebouwers van oordeel.Dura Vermeer kiest in het PCS-Hybrideconcept vanwege de betereenergieprestatie wel voor bodemenergie. Het systeem bestaat uiteen individuele warmtepomp met een bodemlus die tot 150 meterdiepte kan gaan. Er is een tapwaterboiler geïnstalleerd die verwarmdwordt met de warmtepomp. Op de begane grond en de verdieping isvloerverwarming. Dick Boelen: “Het aanleggen van de bodemlus isverbeterd. Er is een nieuwe boortechniek ontwikkeld, waardoor hetboren sneller en dus goedkoper is geworden.” Groot voordeel: hetsysteem gebruikt veel minder energie en in de zomermaanden ispassieve koeling mogelijk.Ook de afgiftesystemen in de woningenzijn verschillend. Meestal is er vloerverwarming, somsgecombineerd met convectoren op de verdieping. Theo Smits(Heijmans): “Vloerverwarming leidt soms tot klachten. Die komenvoort uit de traagheid van het systeem. Voor bewoners met eencontinue warmtevraag is vloerverwarming een prima techniek,bijvoorbeeld ouderen, maar voor andere doelgroepen niet. Soms isvloerverwarming daarom alleen wenselijk in de woonkamer, niet inde slaapvertrekken.” Renz Pijnenborgh (Brabantwoningen) kiestvoor wandverwarming in de hele woning. In de badkamer ligtbovendien vloerverwarming. De praktijk in de Brabantwoning leertdat er nauwelijks gebruik wordt gemaakt van de verwarming op deverdieping. In latere uitvoeringen van dit concept (Oss) installeertPijnenborgh daarom op de verdieping in het geheel geenafgiftesysteem meer. Voor noodgevallen, bijvoorbeeld als eenslaapkamer wordt gebruikt als studeerkamer en het buiten extreemkoud is, is er mobiel elektrisch stralingspaneel mogelijk. Dehoeveelheid zonnepanelen is volgens Pijnenborgh voldoende omhet gebruik daarvoor te dekken.WarmtapwaterHet is opvallend dat de zonneboiler bij veel ontwikkelaars uit degratie is geraakt. Nadat dit systeem zo’n 25 jaar in opmars isgeweest, lijkt het in de zeer energiezuinige nieuwbouw op z’nretour. Dat heeft te maken met twee factoren. Een zonneboilervormt een goede combinatie met een cv-ketel. In een woningzonder gasaansluiting vervalt die optie. De tweede factor is dedalende prijs van zonnepanelen en, daaraan gekoppeld, de strijdom het dakvlak. Gijs Takkenkamp (KlaassenGroep): “In de afweginghebben de zonnecollectoren het verloren van pv.” HeijmansVastgoed zoekt het in een combinatie. In het Bright Houseconceptwordt een AERspire-dak toegepast: de pv-cellen in het dak wordengekoeld met water. Dit levert ongeveer evenveel elektrische energieals thermische energie. Het is een kostbare oplossing, maar zorgtwel voor efficiënt gebruik van de beperkte ruimte op dak. Hetsysteem verhoogt bovendien het rendement van de zonnepanelenen het levert warmtapwater op de koop toe. Alleen in het conceptvan de Brabantwoningen heeft Renz Pijnenborgh gekozen voor eenzonnecollector: 5 m2 per woning en een buffervat van 200 liter voortapwater en wandverwarming. Het buffervat wordt trouwens nietalleen door de zonnecollectoren gevoed, maar ook door dewarmtepomp die deze woning heeft.Overigens is ook warmteterugwinning uit douchewater vrijwelstandaard in alle concepten. Soms gaat het voorverwarmde waterdirect naar de douche; in het PCS-Hybrideconcept van Dura Vermeerwordt de warmte toegevoegd aan de bronwarmte van dewarmtepomp.12 | Nul op de Meter