Nul op de Meter

alleen energie. Het gaat hem primair om een gezond binnenmilieu:licht, lucht en warmte. Voor zover het om energie gaat, kijkt hij naarde energie die nodig is voor oprichting, exploitatie en verwijderingvan de woning. Vanuit dat brede perspectief komt hij tot anderebouwconcepten: geen beton, maar houtskeletbouw, systeembouwen/of kalkzandsteen.Betere procesbeheersingIn alle gevallen is conceptontwikkeling de sleutel om te komen toteen excellente energieprestatie. Bovendien, door een eenmaalgekozen concept stap voor stap te verbeteren, ontstaat er winst opandere terreinen. Een mooi voorbeeld is het terugdringen vanbouwafval bij W&R-woningbouw. Willem Otter: “Op onzebouwplaatsen staan geen bouwcontainers. Alles wordt precies opmaat aangeleverd. Gevelelementen worden met kozijnen, glas,hang- en sluitwerk aangeleverd. Hetzelfde geldt voor plinten enhwa’s. Die hoeven op de bouwplaats niet meer verzaagd te worden.Per woning ontstaat er op de bouwplaats nog maximaal 0,5 m3afval, vooral verpakkingsafval. We spreken met iedere co-maker afdat ze dat zelf meenemen.”Een betere procesbeheersing leidt er ook toe dat de eindgebruikerbeter weet waar hij aan toe is. Het is duidelijk uit welke opties hijkan kiezen, op welk moment keuzes moeten worden gemaakt en totwelke (meer)kosten die keuzes eventueel leiden. Het lijkttegenstrijdig: juist door beperking van de keuzevrijheid - het moetimmers wel in het concept passen - kan de eindgebruiker beter inhet proces worden meegenomen. De concepten zijn evenwel zoflexibel, dat er voor de koper meer dan genoeg te kiezen valt. Endoordat het bouwproces beter is gestroomlijnd, geldt dat ook voorde samenwerking met de koper.Opvallend winstpunt van conceptueel bouwen is verder deaanzienlijke verkorting van de benodigde bouwtijd. Door een goedelogistiek, een betere afstemming tussen vaste co-makers en doorindustriële vervaardiging van steeds grotere componenten is delevertijd van een woning tegenwoordig niet veel langer meer dandie van een goed bankstel. Trebbe en Heijmans bouwen met eendoorlooptijd van drie maanden, de KlaassenGroep heeftdrieënhalve maand nodig en Dura Vermeer bouwt in vijf maanden.De kortste doorlooptijd kennen de woningen van VolkerWessels(MorgenWonen): ruwbouw in één dag, afwerking en inrichtingbinnen twee weken. Tegenwoordig is het bouwproces niet meer debepalende factor voor het moment van sleuteloverdracht;belangrijker is de tijd die netbeheerders nodig hebben om dewoningen op de nutsvoorzieningen aan te sluiten.Dick Boelen (Dura Vermeer): “Netbeheerders willen pas halverwegede bouw in actie komen en hebben dan enkele maanden nodig omde woningen op het net aan te sluiten. Daar zit nu de bottleneck omsneller te kunnen bouwen.”Ook bij renovatie is een snelle doorlooptijd mogelijk. BAM (W&R)en Heijmans (Zero Ready) doen het in tien werkdagen, terwijl debewoners in hun woning kunnen blijven.All-electricAardgas lijkt z’n langste tijd te hebben gehad in de woningbouw.Van de zeven concepten die in deze publicatie wordenbesproken, zijn er vijf all-electric. Alleen Huismerk enWenswonen van Heijmans gaan uit van aardgas. Basiswonen(Trebbe) kent een varianten met en zonder aardgas. De meesteconcepten gaan uit van een elektrische warmtepomp voorverwarming en warmtapwater. Volgens veel koplopers wordende beschikbaarheid en de prijs van aardgas meer en meerongewis. Bovendien zijn de Nederlandse gasnetten oud enversleten. Er zitten miljardeninvesteringen aan te komen. Deaanleg van een nieuw gasnet is bij goed geïsoleerde woningen,die daardoor weinig energie vragen, niet langer rendabel.De koplopers denken dat de kosten vroeg of laat in de gasprijstot uitdrukking zullen worden gebracht. BAM anticipeert methet W&R-renovatieconcept bovendien op eigen elektriciteitsopslagen gebruik van gelijkstroom. In een prefab-energiemoduleaan de woning is ruimte gereserveerd voor accu’s. WillemOtter (BAM) legt uit dat door gelijkstroom allerlei transformatiesworden voorkomen, waardoor veel energieverlies wordtbeperkt. Hij is ervan overtuigd dat dáár de toekomst ligt.8 | Nul op de Meter