Inklemming in de schouder - Kwaliteitskoepel

Inklemming inde schouder(impingement)

Orthopedie: zorg voor bewegingDe orthopedisch chirurg houdt zich binnende geneeskunde bezig met de behandeling vanpatiënten die problemen hebben met hunbewegingsapparaat. Daaronder vallen allebeenderen, gewrichten en spieren met pezen.Een behandeling leidt in de regel tot pijnverminderingen verbetering van de functievan bijvoorbeeld schouder, heup of rug.Het uiteindelijke doel van orthopedie is datu meer bewegingsvrijheid krijgt.Kijk voor meer informatie op www.zorgvoorbeweging.nlZorg voor beweging is het publieks­ en educatieprogrammavan de NOV (de wetenschappelijke vereniging vanNederlandse orthopedisch chirurgen). Het Anna Fonds(het wetenschappelijk onderzoeksfonds) participeert indeelprogramma´s. Het programma bestaat uit folders,het Zorg voor beweging magazine, dvd’s en de website.

Inklemming in de schouderImpingement is één van de meest voorkomendeoorzaken van pijn in de schouder bij volwassenen.Vooral bij het heffen van de arm is de pijn voelbaar.Later blijft de schouder ook in rust pijnlijk. De pijn komtvoort uit een irritatie of beschadiging van de pezen en/of spieren in de schouderregio doordat ze ingeklemdraken. Dit kan uitmonden in een ontsteking van deslijmbeurs. Relatieve rust en gerichte spieroefeningenvoldoen meestal om de klachten te verhelpen; slechtszelden is een operatieve ingreep nodig.Deze folder informeert u over het functioneren van hetschoudergewricht, het ontstaan van een impingement,de gevolgen en de behandelingsmogelijkheden.Hoe werkt de schouder?De bovenarm vormt samen met het sleutelbeen enhet schouderblad de schoudergordel. De bovenarmeindigt aan de bovenkant als een ‘bol’ en deze ligttegen de kom die onderdeel is van het schouderblad.Deze kom wordt aan de bovenkant begrensd door eenuitsteeksel van het schouderblad: het schouderdakof acromion.Het schoudergewricht is zeer beweeglijk: de komis klein en de bovenarmkop is groot. Hierdoor kande arm ten opzichte van de romp naar alle kantenver bewegen. Die beweeglijkheid zorgt ervoor datde botten in de schoudergordel weinig steun biedenaan elkaar. De gewrichtsbanden en de pezen van despieren rond de schouder (rotator cuff) zorgen ervoordat de schouderbotten toch goed bij elkaar blijven.

De spieren van de rotator cuff zijn:1. supraspinatus-spier (loopt vanaf de bovenstehelft van de schouderbladachterkant onder hetschouderdak door en hecht aan de bovenarm),2. infraspinatus-spier (loopt vanaf de onderstehelft van de schouderbladachterkant onder hetschouderdak door en hecht aan de bovenarm),3. subscapularis-spier (loopt vanaf de onderste helftvan de schouderbladvoorkant en hecht aan debovenarm),4. teres minor-spier (loopt vanaf uiterste rand vande schouderbladachterkant en hecht aan debovenarm).BovenarmSchouderbladSleutelbeenSchouderdak/acromionZijaanzicht van de schouderbotten. Bij impingement raken pezen en/ofspieren ingeklemd tussen de botstructuren.

Hoe ontstaat impingement?Letterlijk betekent ‘impingement’: inklemming. Pezenen/of spieren raken ingeklemd tussen de botten vanhet schoudergewricht.Tussen de kom en het schouderdak door lopennamelijk een aantal pezen. Er bevinden zich ook eenaantal slijmbeurzen (een soort stootkussentjes tussende pees en het bot). Wanneer de ruimte tussen hetschouderdak en de kop van de bovenarm krap is,schuren een of meerdere slijmbeurzen en/of pezenlangs het bot van het schouderdak. Dat gebeurtvooral bij het heffen van de arm, bijvoorbeeld bij eentennisopslag, ramen lappen of behangen. Het is ookmogelijk dat het schouderdak bij een geheven arm opeen spier drukt en zelfs een scheur(tje) veroorzaakt.Zo’n beschadiging kan ook ontstaan bij een val opde schouder.De inklemming kan ontstaan doordat er te weinigruimte is voor alle pezen en zenuwen (primairimpingment), maar het is ook mogelijk dat hetschoudergewricht als geheel onstabiel is waardoorbotstructuren bij het uitvoeren van bewegingen depezen irriteren (secundair impingement).Bij wie komt een impingement voor?Impingement komt vaak voor bij mensen vanmiddelbare leeftijd en bij jonge sporters die tijdenshet sporten de armen vaak boven het hoofd heffen,zoals zwemmers, honkballers en tennissers. Mensendie vaak activiteiten boven schouderhoogte verrichten,zoals bij schilderen of behangen, zijn ook kwetsbaar.

De symptomenPijn• Eerst is er lichte pijn, zowel bij activiteiten als inrust.• De pijn kan uitstralen van de voorkant van deschouder naar de zijkant van de bovenarm.• Bij tillen of heffen van de arm kan de schouderextra pijnlijk of stijf aanvoelen.• Ook bij het laten zakken van de arm kan pijnaanwezig zijn.• In een later stadium doet de schouder ook tijdenscomplete rust (slapen) pijn.Raakt een van de slijmbeurzen ontstoken, dan is ermeestal sprake van heftige pijn die alle bewegingenremt.BewegingsbeperkingDe inklemming zorgt er samen met de pijn en zwellingvoor dat de arm niet meer alle kanten op kan bewegen.De arm opheffen is moeilijk, net zoals bijvoorbeeld hetsluiten van een jas.Uiteindelijk kan het impingement leiden tot een stijveschouder (frozen shoulder), waarbij het weefsel om hetgewricht (gewrichtskapsel) is verdikt en verschrompeld(zie ook de NOV folder over de frozen shoulder).DiagnoseOm de diagnose te stellen, vraagt de orthopedischchirurg allereerst naar uw ziektegeschiedenis(anamnese) en hij zal uw schouder onderzoeken.De volgende onderwerpen kunnen hierbij naar vorenkomen:

• Wanneer is de pijn begonnen? Voelt u de pijn’s nachts ook? Is de pijn constant, of komt en gaatdeze?• Hebt u wel eens een blessure gehad aan uwschouder? Wat voor blessure? Wanneer was dit?Hoe is deze behandeld?• Bij welke bewegingen is uw schouder pijnlijk?Een röntgenfoto of echografie kan nodig zijn ommeer zicht te krijgen op de aandoening. Soms geefteen MRI-scan waardevolle aanvullende informatie ensoms moet een slijmbeurs verdoofd worden om dejuiste diagnose te stellen; dit gebeurt met een injectie.Het totale onderzoek is erop gericht vast te stellenwat er aan de hand is en andere aandoeningen uitte sluiten.Welke behandelmogelijkheden zijn er?Als een impingement is vastgesteld, bestaat debehandeling in eerste instantie uit relatieve rust.U mag uw arm gebruiken, maar vermijdt activiteitenwaarbij u uw arm moet opheffen. Medicijnenhelpen de eventuele ontsteking tegen te gaan enmet rekoefeningen kunt u de beweeglijkheid van uwschouder verbeteren (eventueel onder begeleidingvan een fysiotherapeut). Daarnaast zijn gerichtespieroefeningen van de rotator cuff-spieren zinvol. Inbeide gevallen is het belangrijk dat u niet door de pijnheen beweegt.Bij hevige pijn, bijvoorbeeld door een ontstokenslijmbeurs, kan een injectie met een pijnstiller enhet onstekingremmende bijnierschorshormoon corticosteroïde,uitkomst bieden.

Na enkele weken tot maanden nemen de klachten afen bij de meeste mensen verdwijnen ze geheel. Slechtszelden is een chirurgische ingreep noodzakelijk, endan alleen bij een primair impingement.Chirurgische ingreepWanneer verbetering uitblijft, kunnen de orthopedischchirurg en u besluiten tot een chirurgische ingreep.Bij een dergelijke operatie maakt de orthopeed meerruimte voor de schouderspieren en hun pezen door eenstukje van het schouderdak (acromion) te verwijderen.Hiervoor zijn twee mogelijkheden:1. De arthroscopische techniek, de ‘kijkoperatie’Hierbij voert de orthopedisch chirurg een arthroscopieuit; hij maakt twee of drie kleine gaatjes in de huiden het weefsel rondom het schoudergewricht, hetgewrichtskapsel. Met een arthroscoop (een uiterstklein cameraatje) kijkt hij wat in het gewricht aande hand is. Via diezelfde gaatjes verwijdert hij metspeciale instrumenten een deel van de onderzijde vanhet schouderdak (acromion). Ook kan hij de slijmbeursonder het schouderdak verwijderen en een eventueelaanwezige spierscheuring schoonmaken en hechten.2. De open techniekBij deze techniek maakt de orthopedisch chirurg eenwat grotere incisie (snee) aan de voorzijde van deschouder. Hij bekijkt het schouderdak en de spieren vande rotator cuff met hun pezen. In de meeste gevallenverwijdert hij de onderzijde van het schouderdak en deslijmbeurs. Aan deze ingreep gaat ook een artroscopievooraf, om een eventuele andere aandoening aan hetschoudergewricht uit te sluiten.

RevalidatieNa de ingreep draagt u uw arm voor een korte periodein een mitella. Als u geen pijn meer voelt, begint u metoefeningen. De orthopedisch chirurg maakt voor ueen oefenprogramma op maat. Bij de uitvoering kuntu zich laten begeleiden door een fysiotherapeut. Hetrevalidatieprogramma duurt vier tot zes maanden,waarbij de beweeglijkheid en kracht in uw arm enschouder zich herstellen.Is er kans op herhaling?De relatief kleine ruimte in de schouder voor allespieren en pezen maakt dat na een eerste impingementop termijn opnieuw klachten kunnen ontstaan. Dechirurgische ingreep vergroot die ruimte waardoor dekans klein is dat u nogmaals last krijgt van dezelfdeklachten in dezelfde schouder.Meer wetenschappelijk onderzoekHet schoudergewricht is een complex gewricht, waarmeerdere klachten kunnen ontstaan. Wetenschappelijkonderzoek richt zich op het achterhalen van de oorzakenen het ontwikkelen van nieuwe behandelmethoden. Ukunt dit onderzoek steunen door donateur te wordenvan Stichting Anna Fonds. Zie www.annafonds.nl ofbel (071) 523 22 24.

Hebt u nog vragen?Als u nog vragen hebt, neem dan contact op met uwbehandelend arts.Zie ook www.zorgvoorbeweging.nlAlle rechten voorbehouden.Copyright © 2010, NOV, ’s-HertogenboschDe teksten in deze folder zijn met toestemming van de American Academy ofOrthopaedic Surgeons (AAOS) vertaald en bewerkt onder auspiciën van deNederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV). Deze folder is gemaakt metsteun van Stichting Anna Fonds.Deze folder is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Desondanks kangeen enkel recht worden ontleend aan de inhoud hiervan. De AAOS, noch deNOV aanvaarden enige aansprakelijkheid voor onjuistheden. Wijzigingen enaanvullingen kunnen op elk moment en zonder voorafgaande aankondigingworden aangebracht.