Jaarverslag 2009 - Protestantse Theologische Universiteit

Jaarverslag 2009

InhoudsopgaveHoofdstuk 1 – Verslag van de Raad van Toezicht 6Hoofdstuk 2 – Verslag van het College van Bestuur 8Hoofdstuk 3 – Onderwijs 11Hoofdstuk 4 – Onderzoek 17Hoofdstuk 5 – Studenten 21Hoofdstuk 6 – Personeel 24Hoofdstuk 7 – Bibliotheek en archief 27Hoofdstuk 8 – Dienstverlening 30Hoofdstuk 9 – Jaarrekening 32Bijlage 1 –Samenstelling Raad van Toezicht, College van Bestuur, Universiteitsraad,Raad van Advies, Commissies en Werkgroepen 56Bijlage 2 – Wetenschappelijk verslag 58Bijlage 3 – Promoties 73Bijlage 4 – Internationale studiereizen 74Bijlage 5 – Internationale samenwerking en contacten 77Bijlage 6 – Publicaties personeel zonder onderzoeksaanstelling 78Bijlage 7 – Kerkelijk album en aanvragen beoordeling opleiding ordinantie 79

Hoofdstuk 1Verslag van de Raad van ToezichtDe Raad van Toezicht vervult binnen de PThU een tweeledige rol:hij oefent de wettelijke taken en bevoegdheden uit die aan een Raadvan Toezicht van een Nederlandse universiteit zijn toevertrouwd endaarnaast heeft hij in opdracht van de synode van de Protestantse Kerkin Nederland een speciale verantwoordelijkheid met betrekking tot deinstandhouding van de opleiding van predikanten voor de ProtestantseKerk in Nederland.Het verslagjaar stond voor wat betreft het onderzoek in het tekenvan de tussentijdse evaluatie van de kwaliteit volgens het StandardEvaluation Protocol 2009 – 2015 van VSNU/ KNAW/ NWO. De evaluatiehad betrekking op de jaren 2005 t/m 2008. De Raad van Toezichtheeft ingestemd met de door het College van Bestuur voorgenomenbenoeming van prof. dr. E. Talstra (VU), prof. dr. H. Alma (UvH) enprof. dr. L. Boeven (Universiteit Leuven) als leden van de externe evaluatiecommissie.De uitkomst van de evaluatie begin 2010 is inmiddelsontvangen. Met betrekking tot het onderwijs heeft de nadruk vooralgelegen op de verdere ontwikkeling van een aantrekkelijk onderwijsaanbodteneinde voldoende studenten te trekken voor zowel debacheloropleiding als de masteropleidingen van de PThU. Wat betreftde nascholing van predikanten is door het moderamen van de generalesynode van de Protestantse Kerk in Nederland en het College vanBestuur gezamenlijk een werkgroep geïnstalleerd, met als opdrachtde consequenties voor de PThU te doordenken die voortvloeien uit deeerste rapportage van de Commissie Veerman. De werkgroep heefteen nota ‘Permanente Educatie’ uitgebracht, waarin een geïntegreerdprogramma van begeleiding, nascholing en voortgezette nascholingvan predikanten en kerkelijk werkers binnen de Protestantse Kerk inNederland wordt gepresenteerd. De nota is aan de generale synodevoorgelegd en aanvaard in het voorjaar van 2010.De Raad van Toezicht vergaderde in het verslagjaar vier maal, waarvanéén keer gedeeltelijk in afwezigheid van het College van Bestuur.Tijdens de vergadering in maart heeft de raad de directeur onderwijsontvangen. De belangrijkste besluiten van de Raad van Toezicht in2009 zijn:• goedkeuring van benoemingen van enkele docenten enhoogleraren;• goedkeuring van het jaarverslag en de jaarrekening 2008van de PThU;• goedkeuring van de begroting 2010;• goedkeuring van het financierings- en beleggingsstatuutvan de PThU;• goedkeuring van de samenwerkingsovereenkomst tussen deFaculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg,de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Tilburg ende PThU in verband met de oprichting van een centrum voorjustitiepastoraat;• verlenging van het contract met Deloitte als accountant vande PThU voor de duur van één jaar.Daarnaast hebben de volgende zaken de aandacht van de Raadgevraagd:• de oriëntatie op de toekomstige constellatie van de PThU na afloopvan de huidige beleidsperiode t/m 2011 aan de hand van gesprekkendie het College van Bestuur heeft gevoerd met de besturen vanverschillende universiteiten (Vrije Universiteit, Universiteit Utrecht,Universiteit van Leiden, Rijksuniversiteit Groningen);• de door de PThU georganiseerde internationale conferentie‘Human Flourishing’;• de ontwikkelingen m.b.t. de theologiebeoefening aan andereNederlandse universiteiten;• aansluiting van de PThU bij de VSNU op basis van toekenning vande status van levensbeschouwelijke universiteit zoals opgenomenin de gewijzigde Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijkonderzoek;6 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

• overleg met het bestuur van de kerkelijke dienstenorganisatie enhet moderamen van de generale synode van de Protestantse Kerkin Nederland inzake de al dan niet noodzaak en wenselijkheid vanconsolidatie van de jaarrekening van de PThU met de jaarrekeningvan de kerk;• het, in samenwerking met de kerk, ontwikkelen van een websitegericht op studentenwerving;• de relatie tussen de kerk en de universiteit in het algemeen.Samenstelling Raad van ToezichtOp 31 december 2009 was de Raad van Toezicht als volgtsamengesteld:• prof.dr. F.A. van der Duyn Schouten (voorzitter)• mw. drs. J.J.Tj. van den Hul-Omta• ds. G.R. Peetoom• dr.ir. F. Schutte• prof.dr.ir. M.Wesseltoe zal leiden dat de PThU voor andere vestigingsplaatsen en nieuwesamenwerkingsverbanden zal kiezen. Naar het oordeel van de Raadvan Toezicht heeft de PThU zich de afgelopen drie jaar op dermateevenwichtige wijze ontwikkeld dat de organisatie een dergelijke ingrijpendestap in haar ontwikkeling aan kan. De financiën van de PThUzijn op orde. Het verslagjaar kon worden afgesloten met een tot tevredenheidstemmend positief saldo. De algehele financiële positie van dePThU is gezond en laat extra voorzieningen toe die naar verwachtingin 2010 en 2011 nodig zullen zijn om een nieuwe constellatie van dePThU te realiseren.Namens de Raad van ToezichtProf.dr. F.A. van der Duyn Schouten (voorzitter)WerkgeverstakenDe commissie remuneratie van de Raad van Toezicht bestond in2009 uit prof.dr. F.A. van der Duyn Schouten en dr.ir. F. Schutte.Deze commissie heeft functioneringsgesprekken gevoerd met deleden van het College van Bestuur afzonderlijk en met de beide ledengezamenlijk. Aan de hand van het verslag van deze gesprekken is hetfunctioneren van het College van Bestuur besproken in de Raad vanToezicht. Daarnaast heeft de Raad van Toezicht ook zijn regulierewerkgeverstaken vervuld.Algeheel oordeelIn 2009 heeft de PThU zich op evenwichtige wijze verder ontwikkeldtot een zelfbewuste kleinschalige universiteit met een eigen theologischprofiel. Ruime aandacht werd besteed aan de verdere kwaliteitsverbeteringvan de onderwijsprocessen. Het College van Bestuurheeft adequate maatregelen aangekondigd naar aanleiding van demidterm review onderzoek, die in het voorjaar van 2010 werd afgerond.Uitgangspunt daarbij blijft een onderzoekprogramma met eensterk theologisch profiel van hoge academische kwaliteit en met eenuitgesproken kerkelijke/maatschappelijke relevantie. Voor 2010 is eeningrijpende bestuurlijke heroriëntatie voorzien die er naar verwachtingProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave7

Hoofdstuk 2Verslag van het College van BestuurToekomstperspectiefMet bijzondere belangstelling heeft het College van Bestuur in hetverslagjaar de ontwikkelingen op het gebied van theologie en religiewetenschappenin Nederland gevolgd. Dit onder meer in het kadervan zijn bezinning op de toekomstige positionering en constellatievan de PThU. Met de colleges van bestuur, respectievelijk de faculteitsbesturenvan geesteswetenschappen en van godgeleerdheid van deUniversiteit Leiden, de Universiteit Utrecht, de Vrije UniversiteitAmsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen zijn parallel gesprekkengevoerd over mogelijke toekomstige samenwerking.Uiteindelijk hebben deze geleid tot het voorgenomen besluit met deVrije Universiteit van Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningenonderhandelingen te openen die gericht zijn op het in de loop van 2012realiseren van een hoofdvestiging van de PThU aan de Vrije Universiteiten een nevenvestiging van de PThU aan de Rijksuniversiteit Groningen.De huidige drie vestigingen, Utrecht, Kampen en Leiden wordengesloten.Dit besluit is goedgekeurd door de raad van toezicht in zijnvergadering van 30 maart 2010. Het college van bestuur en deraad van toezicht zijn zich zeer wel bewust van de impact die ditbesluit heeft op de traditie van de ambtsopleidingenWat op landelijk niveau zich al eerder aftekende binnen organisatiesals KNAW en NWO, vindt nu ook plaats binnen de universiteiten: depositie van godgeleerdheid als zelfstandige discipline, georganiseerdop facultair niveau, is niet langer vanzelfsprekend. Leiden en Utrechthebben, zoals al eerder de UvA, hun disciplines godgeleerdheid ondergebrachtin nieuw gevormde faculteiten Geesteswetenschappen. Vande universiteiten waar de protestantse theologiebeoefening vanoudsmee verbonden was, hebben nu nog alleen de VU en Groningenaparte faculteiten Godgeleerdheid.Dit proces wordt echter niet alleen als bedreiging ervaren. Deontwikkeling biedt tegelijk grote kansen, als de PThU erin slaagt depositie van de klassieke theologie te combineren met de toenemendegeesteswetenschappelijke en sociaalwetenschappelijke interesse inreligie en levensbeschouwing. Herijking van bestaande en aangaanvan nieuwe samenwerkingsverbanden zijn hiervoor noodzakelijk.Hiervoor is te meer aanleiding als we constateren dat de academischeinbedding van de PThU te wensen overlaat. Juist voor een zelfstandigePThU is het van belang dat er een bredere academische setting iswaartoe de PThU zich verhoudt. In Leiden en Utrecht is de band metde universitaire context de afgelopen jaren, nu de PThU geen deelmeer uitmaakt van de universiteiten zélf, losser geworden. Ook denieuwe structuur als instituut of departement binnen een grotefaculteit Geesteswetenschappen speelt hierbij een rol. De vestigingKampen staat op zichzelf, waarbij wetenschappers wel individuelecontacten onderhouden met wetenschappers van andere instellingen.De core business van de PThU is de protestantse theologiebeoefening.Samenwerking met behoud van eigen identiteit is ook in de nieuweconstellatie essentieel. De PThU houdt aansturing van haar eigenonderwijs en onderzoek, maar heeft op het gebied van kwaliteitszorgen het verwerven van externe financiering baat bij structurelesamenwerking met partners. Dit is essentieel om de theologiebeoefeningin Nederland op peil te houden. Bovendien blijft de PThUop die manier in contact met meer godsdienst- en religiewetenschappelijkgeoriënteerd onderzoek. Projectmatige dwarsverbindingen zijngoed uitvoerbaar door direct contact op de werkvloer. De PThU zalmet haar partners in staat zijn de onderzoekschool NOSTER in standte houden en een researchmasteropleiding in de lucht houden.Externe relatiesDe besturen van de zusteruniversiteiten te Kampen (Broederweg)en Apeldoorn zijn over de voortgang van de gesprekken met UL, UU,VU en RUG in algemene zin periodiek geïnformeerd. Hetzelfde geldtde Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg,alsmede de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven.8 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Met de colleges van bestuur van de Universiteit van Humanistieken van de Theologische Universiteit Apeldoorn werd het netwerkLevensbeschouwelijke Universiteiten gevormd. Van hieruit is enkelemalen overleg gevoerd met het bestuur van de Vereniging vanNederlandse Universiteiten (VSNU) over lopende zaken, als nieuwewetgeving en bekostigingsstelsel hoger onderwijs.Met de Christelijke Hogeschool Ede vond overleg plaats over degezamenlijke voorbereiding van een masteropleiding Educatie,alsmede het initiëren van promotietrajecten voor CHE-medewerkers.Met de Christelijke Hogeschool werd de samenwerking inzake debacheloropleiding ‘Geloof, Cultuur en Samenleving’ verder ingevulden vorm gegeven.De PThU:1. wil een prominent universitair protestants centrum voortheologie zijn.2. verwerft zich een gerespecteerde, zelfstandige plaats in het veldvan de academische beoefening van theologie en godsdienstwetenschappen.3. biedt een intellectueel uitdagende en inspirerende leer- enonderzoeksomgeving.4. houdt de kwaliteit van de theologie in de kerk mede in stand.5. levert theologen die een toegevoegde waarde blijven houden6. heeft verstand van het beroep als predikant en geeft opgeleidendie professionele statuur.7. wordt erkend als een gezaghebbend instituut.Met het bestuur en directie van de Leidse Onderwijsinstellingen isregelmatig overlegd over afstemming en uitbouw van het afstandsonderwijsbinnen de PThU.Het organiseren van een internationale conferentie ‘HumanFlourishing. Exploring Protestants Goods in Changing Contexts ‘,8 t/m 10 juni te Kampen, gaf nadrukkelijk gezicht aan het internationaliseringsbeleidvan de Universiteit. Vertegenwoordigers vande meeste van de internationale institutionele partners namen aande conferentie deel. Uit het verslagdeel Onderzoek (hfdst. 4) en uithet overzicht Internationale studiereizen (bijlage 4) wordt duidelijkblijkt hoezeer ook op het niveau van programma’s en onderzoekersin internationalisering is geïnvesteerd. Het aanbrengen van focusbehoeft hierbij nog wel de nodige aandacht.De beide leden van het College van Bestuur brachten in het najaar eenbezoek aan een aantal universiteiten en seminaries in de VerenigdeStaten, onder meer ter oriëntatie op de positie van Divinity Schools.Interne ontwikkelingenIn het verslagjaar heeft het College van Bestuur onder leiding vaneen senior deskundige van het Instituut Nederlandse Kwaliteit (INK)gewerkt aan aanscherping van de ambities en doelstellingen van dePThU. Tevens heeft het college de activiteiten die de komende jarennodig zijn om deze te realiseren vastgesteld en zijn prioriteiten gesteld.Dit alles gericht op versterking en uitbouw van de positie van de PThU,als universitaire instelling met als primaire taken onderwijs, onderzoek,nascholing en dienstverlening. De ambities zijn als volgt geformuleerd.Van hieruit zijn de volgende strategische doelen vastgesteld:OnderwijsVanuit een herkenbaar theologisch profiel werven, opleiden en vormen vanstudenten die een breed pallet aan opleidingen kunnen volgen dat hen in staatstelt te functioneren als zelfstandige theologische professionals.Onderzoek1. De PThU heeft onderzoeksprogramma’s die zich qua kwaliteit enoutput nationaal en internationaal verzekerd zijn van een goede plaatsin de benchmarking.2. Onderzoekers van de PThU hebben vanuit hun eigen herkenbaarwetenschappelijk profiel een prominente plaats in het kerkelijk enmaatschappelijk debat.NascholingDe PThU beslaat met het seminarie een aanzienlijk marktaandeel in de naenbijscholing van predikanten en wordt aantoonbaar gewaardeerd om hethoogstaande en actuele karakter van het aanbod.Maatschappelijke dienstverleningDe PThU neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid door haar actievebijdrage aan de doordenking en het debat op het gebied van levensbeschouwelijkevraagstukken, nationaal en internationaal.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave9

Naast deze ‘INK-route’ is medio 2009 een begin gemaakt met eenontwikkeltraject ‘academisch leiderschap’. In de eerste fase is hieraandeelgenomen door de leden en adviseurs van het College van Bestuur,alsmede de programmaleiders en opleidingscoördinatoren. De bedoelingis om hiermee de personele condities te creëren ter realisering van debovengenoemde doelstellingen. Eind 2009 zijn alle hoogleraren bijdit traject betrokken, ter voorbereiding van een langer lopend trajecttraining en coaching.Parallel hieraan is, met inzet van externe expertise, binnen de ondersteunendestaf gewerkt aan een traject ter verbetering van samenhangen doelmatigheid van de werkprocessen, met als motto ‘De basis oporde’.Voor specifieke hoofdlijnen van beleid inzake onderwijs en onderzoekzij verwezen naar de betreffende hoofdstukken, resp. 3 en 4.Publiek-private samenwerkingPubliek-private samenwerking met de Leidse Onderwijs Instellingen(LOI) vindt plaats sedert medio 2002 op het terrein van theologischestudies in afstandonderwijs. Het LOI wordt in principe beschouwd alseen medium om PThU-onderwijs af te zetten. De meerwaarde voorde publieke taakuitoefening van deze samenwerking bestaat uithet aanbieden van gecertificeerde (CROHO)bachelor- en masteropleidingenvan de PThU aan een bredere doelgroep. Een risico datdeze samenwerking ten koste kan gaan van de publieke taak die dePThU heeft is derhalve nihil.De aanmelding geschiedt bij de LOI en de inschrijving, onderwijs- enexamenregeling – conform de wettelijke richtlijnen – vindt integraalplaats bij de PThU die eveneens rechtstreeks bij de studenten dewettelijke collegegelden int. De aan LOI verschuldigde vergoedingkomt overeen met de hoogte van het geïnde collegegeld per student,met een maximum van 300 ingeschreven studenten, gedurende de uitde wet voortvloeiende opleidingsduur.quotum. Het betreft hier in feite een aanvulling op de publieke taakwelke separaat wordt bekostigd. In de jaarrekening is dit zichtbaargemaakt bij de toelichting van de baten en lasten in een overzichtvan de niet-subsidiabele verantwoording.Toelichting in het kader van de regeling beleggen en belenendoor instellingen voor onderwijs en onderzoek.De PThU heeft haar beleid omtrent bovengenoemde regeling vastgelegdin een financierings- en beleggingsstatuut dat geheel hiermeeaansluit en waarin naast het risicobeheer vervolgens bepalingen zijnopgenomen omtrent organisatie, uitvoering, controle en bevoegdheden.De beleggingen en beleningen zijn in de jaarrekening opgenomenonder 1.2 Financiële vaste activa, gespecificeerd naar soort, omvangen looptijd in de vorm van vastrentende waarden met hoofdsomgarantie.Op grond van de RJ 226 worden de effecten gewaardeerdop de geamortiseerde kostprijs waarbij rekening wordt gehoudenmet de individuele lagere marktwaarde.Advisering, monitoring en uitvoering geschiedt in samenwerkingmet ING-Investment Office.Toelichting op de toepassing van de notitie Helderheid in debekostiging HO.Een juiste opgave van de bekostigingsgegevens wordt door middelvan een Assurance-rapport van de instellingsaccountant afgegeven tenbehoeve van de Dienst Uitvoering Onderwijs en de minister van OCW.De verantwoordelijkheid omtrent een intern beheersingssysteemen het naleven van wettelijke en andere voorschriften op basisvan de uitgangspunten vastgelegd in het OnderwijscontroleprotocolOCW is in acht genomen.Daarnaast zijn met het stichten van de PThU in 2007 met deProtestantse Kerk Nederland afspraken gemaakt omtrent de ambtelijketoerusting van aanstaande predikanten en aan de verplichte envrijwillige bij- en nascholing van predikanten, voor zover hiervoorgeen Rijksbijdrage wordt ontvangen. Deze activiteiten worden doorhet Seminarium in Doorn uitgevoerd. De Protestantse Kerk Nederlandgarandeert hiervoor een jaarlijkse bijdrage uit het kerkrentmeesterlijk10 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Hoofdstuk 3Onderwijs3.1 Bacheloropleidingen3.1.1 Theologie KlassiekDe bacheloropleiding ‘Theologie Klassiek’ (vestiging Kampen) is eenbrede disciplinegeoriënteerde bacheloropleiding die bij uitstek voorbereidtop de driejarige masteropleidingen tot predikant. Na jarenwaarin ervaring met de opleiding is opgedaan, heeft een projectgroepzowel onder de wetenschappelijke staf als onder studenteneen evaluatie gehouden van knelpunten en daarbij wensen totverbetering geïnventariseerd. Op grond hiervan is een reeks vanwijzigingen in het curriculum voorgesteld die, na bestuurlijkeaanvaarding, al met ingang van het cursusjaar 2009 – 2010 isgeïmplementeerd:• integratiecursussen en cursussen Persoon en Professie zijngehandhaafd, maar in omvang gereduceerd;• voor dogmatiek is meer ruimte gemaakt;• aan het jodendom en de islam wordt nu elk in een afzonderlijkecursus aandacht besteed;• de vrije ruimte is uitgebreid;• de bachelorscriptie is nadrukkelijker gemarkeerd.Deze ruimte is ontstaan door ook in deze opleiding te gaan rekenenmet 5 ECTS per cursus in plaats van 7 ECTS. Voor alle PThU-cursussenwordt nu gerekend met 5 ECTS. In het najaar is vervolgens een nieuweprojectgroep aan het werk gegaan om de doorgevoerde wijzigingenook in het afstandsonderwijs tot stand te brengen. De suggesties uithet rapport van deze werkgroep worden met ingang van 1 januari 2010ten uitvoer gebracht.3.1.2 ContractonderwijsNu de bacheloropleiding ‘Theologie Klassiek’ ook in het afstandsonderwijsgeheel is uitontwikkeld, kon een begin worden gemaaktmet het aanbieden van afzonderlijke cursussen uit de opleiding in devorm van contractonderwijs. Dit heeft voor belangstellenden die inlager tempo studeren en niet weten of zij wel een gehele opleidingkunnen voltooien het voordeel dat zij zich als contractanten kunnenmelden, desgewenst elk jaar opnieuw. Voor de universiteit betekentdit, dat zij zulke cursisten niet meetelt bij de vaststelling van derendementscijfers voor de opleiding. Losse cursussen van de afstandsbachelorkunnen inmiddels ook worden gevolgd door instromers inde masteropleiding van de vestigingen Utrecht en Leiden. Dit kan alshet door andere universiteiten verzorgde onderwijs, op grond waarvanzij aan de instroomeisen kunnen voldoen, in een voor hen te lagefrequentie wordt aangeboden.3.1.3 Geloof, Cultuur en SamenlevingDe bacheloropleiding ‘Geloof, Cultuur en Samenleving’, die binnende wo-route een nieuwe vormgeving van de bacheloropleiding‘Theologie Plus’ behelst, werd in het verslagjaar voor de tweede maalaangeboden. Daarbij werd een minorprogramma ontwikkeld voor delaatste studiefase. De beoogde synergie van studenten op de hbo- ende wo-route is zeker bereikt (grotere groepen die de cursussen volgen,grensverkeer van studenten die gemakkelijk van de ene op de andereroute kunnen overschakelen wanneer zij beter inzicht krijgen in hunpersoonlijke capaciteiten, zonder van context te hoeven wisselen inhun opleiding), het aantal inschrijvingen voor de wo-route valt evenwelvooralsnog wat tegen.3.2 Masteropleidingen3.2.1 VerdiepingDe master ‘Verdieping’ (vestiging Kampen) is een eenjarige master dieis gericht op wetenschappelijke verdieping. Het programma hiervanmaakt integraal deel uit van de beide driejarige predikantsopleidingente Kampen. Aangezien elk jaar een groep buitenlandse studenten dezeopleiding volgt, is de voertaal Engels.3.2.2 Eenjarige masteropleidingen KampenBij de vormgeving van de eenjarige masteropleidingen (te Kampen)is de PThU op zoek naar het bedienen van nieuwe doelgroepen. Zijbeziet in hoeverre zij voor de profielstudie ‘Theologie en Educatie’binnen de master ‘Verdieping’ vaste samenwerkingspartners kanvinden voor het opleiden van godsdienstleraren die zowel overProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave11

een wetenschappelijk-reflexief als een beroepsgericht-didactischinstrumentarium beschikken. En voor de master ‘Mens en Zorg’, dieals aanbod aan geestelijk verzorgers in de gezondheidszorg zonderambtsbevoegdheid wordt afgebouwd, wordt een nieuwe bestemminggezocht in de richting van het opleiden van voorgangers in het justitiepastoraatmet een achtergrond in migrantenkerken.3.2.3 Master ‘Predikant’ Utrecht/LeidenTen behoeve van de driejarige masteropleiding ‘Predikant’ te Utrechten Leiden vraagt de nadere implementatie van het competentiegerichtonderwijs de aandacht (uitwerking didactiek en toetsing in lijn metleerdoelen). Verder wordt een uitbreiding van het programma voorBijbelse Theologie ter hand genomen die mogelijk is geworden nuhet departement Godgeleerdheid van de UU een aantal cursussen,dat door PThU-studenten moest worden gevolgd om aan de instroomeisente voldoen, van de masteropleiding terug in de bacheloropleidingheeft geplaatst.Ter bevordering van het benutten van de mogelijkheden een deel vande studie in het buitenland te volgen, zet het College van Bestuurbescheiden stimuleringssubsidies in.Buitenlandse studenten aan de PThUSinds september 2009 volgen vijf buitenlandse studenten met eenbeurs van de PThU of de Council for World Mission uit Londen deEngelstalige masteropleiding aan de vestiging in Kampen. Landenvan herkomst zijn: Zambia, India, Myanmar, Kenia en Korea.Daarnaast verbleven enkele PhD-studenten uit het buitenland voorkortere of langere tijd aan de universiteit om aan hun onderzoekte werken.In 2009 nam een aantal Nederlandse PThU-promovendi deel aanbijeenkomsten van Europese onderzoeksnetwerken zoals hetDoktorand/innenkolloquium Kiel-Leiden-Zürich en de PromovierendenBeratung Basel-Göttingen-Utrecht.3.2.4 Master ‘Predikant-Geestelijk verzorger’Het synodebesluit tot differentiatie in het ambt van predikant tussengemeentepredikanten en predikant-geestelijk verzorgers, heeft geleidtot een zelfstandig geaccrediteerde opleiding tot predikant-geestelijkverzorger. Aangezien het aantal inschrijvingen voor deze opleidinggering is, maar de profilering naast de opleiding tot gemeentepredikantbeslist noodzakelijk is, is het nu, mede op grond vanevaluaties van studenten, de vraag hoe de opleiding (die gesitueerdis bij de vestiging Kampen) nadrukkelijker in haar eigenheid kanworden gegeven.3.3 InternationaliseringErasmusIn het kader van het Erasmusprogramma zijn er overeenkomstenmet drie Europese Universiteiten: de Karel Universiteit in Praag,de Humboldt Universität te Berlijn en de Theologische Faculteit teDebrecen (Hongarije). Het streven is om dit aantal uit te breiden metErasmuspartners elders in Europa, zodat de keuzemogelijkheid voorstudenten om deel te nemen aan uitwisselingsprogramma’s wordtverruimd. Voorlichting aan studenten over de mogelijkheden diedeze overeenkomsten bieden vragen de nodige aandacht.In 2009 heeft een student van de PThU in Berlijn gestudeerd. Tweestudenten van de partnerinstellingen verbleven voor studie in Kampen.GastcollegesDiverse stafleden van de PThU verzorgden gastcolleges bij verschillende(partner)instellingen. Te noemen zijn de gastcolleges in Stellenbosch,Pretoria en Bloemfontein, Theologisch Seminarie EBG in Paramaribo,STT Jakarta, Duta Wacana, diverse instellingen in Korea, Boedapest,Debrecen en Zambia.Omgekeerd werden er ook gastdocenten verwelkomd aan de PThU,onder andere van Hartford Theological Seminary en Stellenbosch.3.4 NascholingIn het kader van de verplichte nascholing voor startende predikantenwaren er 94 deelnemers verspreid over 4 nascholingscursussen.Aan predikanten en andere beroepsbeoefenaren is in het verslagjaareen gevarieerd, niet te omvangrijk en kwalitatief hoogwaardig pakketaan cursussen voor postacademisch onderwijs aangeboden. Daarbijdoet het seminarium een beroep op leden van de gehele wetenschappelijkestaf, terwijl omgekeerd de wetenschappers een dergelijk delenvan hun onderzoek met vakbeoefenaren als een vruchtbaar en vanzelfsprekendonderdeel van hun werk gaan ervaren.12 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

In 2009 zijn 28 PAO-cursussen aangeboden waaraan in totaal300 cursisten deelnamen, (inclusief 2 trainingen Klinisch PastoraleVorming met in totaal 16 deelnemers en de opleiding GeestelijkeBegeleiding). De cursus Homiletiek voor gevorderden Spreken is zilver– Preken is goud trok een nieuwe groep en blijkt aan een behoeftete voldoen. Hetzelfde geldt voor de cursus Missionaire GemeenteontwikkelingDe Wind in de zeilen: beginnend met een exposure inLonden werken de cursisten via literatuurstudie, eigen werkstukkenen colleges toe naar een analyse van en een realiseerbaar missionairbeleidsplan voor de eigen context. De driedaagse Bijbelse Theologiewist door thematiek – de Geest bij Lucas – en opzet een theologischen kerkelijk grote bandbreedte te bereiken en te motiveren, al kanhet deelnemertal omhoog. Iets soortgelijks geldt voor de cursusFeministische Theologie.Een trend die al jaren zichtbaar is, is dat losse studiecursussen dieminder direct toepasbaar zijn in de beroepspraktijk en die geen directerelatie hebben met de actualiteit van het maatschappelijk, kerkelijken theologisch debat, moeilijk doorgang vinden. Dit geldt met namevoor systematisch-theologische thematieken. Voor de ‘upgrading’voor predikanten ook in dit veld, dienen daarom nieuwe wegen teworden gezocht.3.5 KwaliteitIn het verslagjaar is opnieuw op alle vestigingen gestalte gegevenaan een cyclisch systeem van kwaliteitszorg voor het onderwijs. Ener is verder gewerkt aan de notitie Kwaliteitsbeleid Onderwijs waarinhet INK-management model de leidraad is. Tevens is daarin verwerkthet NVAO-accreditatiekader. Vanaf studiejaar 2009 – 2010 wordthiermee gewerkt vanuit de beide opleidingscommissies. Als het nieuweaccreditatiekader bekend is, wordt deze verwerkt in de notitie en in deprocessen die ermee accorderen. De kwaliteitskalender in de notitie isgekoppeld aan de procesbeschrijvingen van het onderwijs. Het strevenis dat uiteindelijk alle benodigde managementinformatie en de dagelijksepraktijk van de werkprocessen in de onderwijsondersteuning metelkaar accorderen. Zowel informatie die nodig is voor sturing vanuitbeleidsniveau, als informatie die nodig is om de kwaliteit van hetonderwijs te bewaken en verbeteren. Per 1 september 2009 is demedewerker onderwijsontwikkeling verantwoordelijk voor procesmanagementbinnen het onderwijs. Doel is de uitvoering van debeschreven processen te volgen en ze voortdurend te verbeteren.De opleidingscommissies van de vestigingen brengen desgevraagdof uit eigen beweging advies uit aan het College van Bestuur over alleaangelegenheden betreffende het onderwijs, met name gericht op dekwaliteit ervan. Hierna een aantal zaken die de revue gepasseerd zijnin het verslagjaar en waar de opleidingcommissies initiatief hebbengenomen:• De evaluatie van het gebruik van Blackboard op de vestiging Kampendie gepland stond voor dit verslagjaar is uitgevoerd. In grote lijnenwas de conclusie dat er onvoldoende gebruik wordt gemaakt van ditmedium en dat als er wel gebruik van wordt gemaakt, het nogaleens leidt tot misverstanden tussen studenten en docenten.De communicatie kan beter en de invulling van de Blackboardcursusruimteook. Bovendien kon er een en ander verbeterd wordenaan de processen rondom het verlenen van PThU-accounts aanstudenten, inschrijven in cursussen en daarmee toegang tot Blackboard.In het studiejaar 2009 – 2010 is dan ook een aantal actiesuitgezet om het gebruik van Blackboard te optimaliseren. En in hetverslagjaar is een PThU-brede handleiding Blackboard gemaakt.• Voor het schrijven van de masterthesis waren er globale richtlijnen.Maar dat gaf voor docenten en studenten onvoldoende richtingvoor planning en inhoud van dat traject. Zowel de OC Utrecht/Leiden als de OC Kampen was bezig aan een richtlijn voor debegeleiding van de masterthesis. En er was behoefte aan eenhandleiding voor het schrijven van de thesis en werkstukken dievoor de hele PThU, dus ook voor de bacheloropleidingen, tegebruiken is. In het studiejaar 2009 – 2010 zijn de beide opleidingscommissiesdaarom samen aan de slag gegaan met het makenvan PThU-handleidingen.• De PThU geeft in haar missie aan ‘studenten een uitdagendeleeromgeving te bieden die een inspirerend studietraject biedtmet persoonlijke studiebegeleiding’. Om deze ambitie nader uitte werken, is in het verslagjaar een voorstel m.b.t. studie- enstudentbegeleiding aanvaard, dat de verschillende vormen vanbegeleiding voor alle vestigingen in kaart brengt.• De visie op onderwijs en toetsing van de PThU is verder doorgevoerdin het competentiegericht onderwijs van de predikantsopleidingen.De eenheid van de opleidingen op de verschillende vestigingen isonder meer bevorderd door gezamenlijk op te trekken als het gaatom onderwerpen die de hele PThU aan gaan, zoals het afstemmenen steeds meer gelijk trekken van de onderwijsprocessen en doorwederzijdse docenteninzet in gevallen van ziekte of vacature.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave13

Deeltijdopleidingen Cohort % behaalde studiepuntenpeildatum 31 - 08 - 2008% behaalde studiepuntenpeildatum 31 - 08 - 2009Master ‘Gemeentepredikant’ 2008 - 972007 84 82Master ‘Predikant-Geestelijk verzorger 2008 - 792007 97 67Verkorte opleidingen Cohort % behaalde studiepuntenpeildatum 31-08-08Bachelor ‘Theologie Klassiek’% behaalde studiepuntenpeildatum 31-08-092008 - 502007 36 662006 82 712005 93 96Bachelor ‘Theologie Plus’2008 - 722007 76 842006 95 852005 * *Bachelor ‘Geloof, Cultuur en Samenleving’ 2008 - 43Master ‘Verdieping’2008 - 632007 47 742006 56 1002005 59 72Master ‘Predikantschap’ 2008 - -2007 84 862006 90 932005 97 1002004 - 100Master ‘Geestelijke verzorging’ 2008 - *2007 * *2006 * *2005 * *2004 - 100Master ‘Mens & Zorg’2008 - *2007 59 732006 * *2005 * ** Geen studenten in dit cohort.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave15

Afstandonderwijs Cohort Aantal studentenin cohortAantal examenbehaaldAantal nogstuderend op31 - 08 - 2009Aantal gestoptAantal zonderresultaat op31 - 08 - 2009% behaaldestudiepunten nogstuderenden peildatum31 - 08 - 20092008 35 0 30 5 15 172007 47 0 31 16 9 22Bachelor‘Theologie Klassiek’(PThU/LOI)2006 31 0 10 21 3 192005 57 0 10 47 1 192004 31 0 5 26 0 482003 12 2 4 6 0 552002 19 2 7 10 2 23Master ‘Verdieping(PThU/LOI)2008 1 0 1 0 1 016 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Hoofdstuk 4Onderzoek4.1 InleidingIn 2009 hebben drie zaken bijzondere aandacht gevraagd: (1) deinternationalisering, mede in het licht van het internationale congresHuman Flourishing, (2) de zelfstudie in verband met de midterm reviewvan het onderzoek, (3) de nadere vormgeving van de opleiding vanjonge onderzoekers in de Graduate School.Tegelijkertijd zijn in het kader van het INK-traject en de leiderschapstrainingde strategische doelstellingen aangescherpt. Bij de reflectiehierop komt de eigen identiteit van de PThU steeds duidelijker naarvoren: de PThU heeft een theologisch onderzoeksprofiel, waarbijacademische kwaliteit enerzijds en kerkelijke/maatschappelijkerelevantie anderzijds belangrijke ijkpunten zijn.Tegen deze achtergrond zijn de volgende strategische doelstellingenrelevant:• de onderzoeksoutput heeft een opmerkelijk theologisch profiel;• het onderzoek heeft, qua kwaliteit en output zowel nationaal alsinternationaal, een goede plaats in de benchmarking;• de onderzoekers werken in een voor hun profiel relevantinternationaal netwerk;• de onderzoekers dragen bij aan de voortgang en vernieuwingvan de theologiebeoefening in de Protestantse Kerk, en vindeneen evenwichtige balans in de verhouding van wetenschappelijkeen vakpublicaties.4.2 Onderzoeksomgeving en inbeddingDe PThU is zich zowel bewust van haar eigen profiel als van het feitdat zij opereert op het bredere terrein van theologie, godsdienstwetenschappenen religiestudies. Dit terrein is in Nederland momenteelsterk in ontwikkeling, onder andere door de opname van theologie inhet bredere verband van de Geesteswetenschappen.Voor de eigen positiebepaling van de PThU binnen het veld van detheologie en godsdienstwetenschappen zijn de volgende instellingenvan belang:1. Theologische faculteiten en departementen Godgeleerdheidin Nederland.2. Instellingen in Nederland die een ambtsopleiding verzorgen.3. Internationale partners, bij wie we onderscheid maken tussen:a. instellingen met en vergelijkbare academische status(in Europa, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika);b. theologische faculteiten en seminaries Afrika en Azië(focusgebieden).In haar onderzoeksbeleid en kwaliteitsbewaking houdt de PThU vastaan twee uitgangspunten: (1) samenwerking met instellingen die eengerenommeerde academische kwaliteit hebben, zowel nationaal alsinternationaal, (2) samenwerking met instellingen die, zowel nationaalals internationaal, een geëngageerde, contextuele vorm van christelijketheologie beoefenen en een ambtsopleiding verzorgen. Tijdens heteerste internationale congres van de PThU zijn deze uitgangspuntenduidelijk aan het licht gekomen.4.3 Internationaal congres ‘Human Flourishing’Van 8 tot en met 10 juni 2009 vond in Kampen de eerste internationalePThU-conferentie plaats met als titel ‘Human Flourishing. ExploringProtestant Goods in Changing Contexts’.De internationale bijeenkomst bood een gevarieerd programma voorde circa 150 deelnemers. Naast medewerkers van de PThU warendeelnemers aanwezig van zusterinstellingen in Nederland, Indonesië,Suriname, Tsjechië, Hongarije, Duitsland, Zambia, de Verenigde Statenen Zuid-Afrika.Lezingen over het thema, presentaties van jonge onderzoekers,paneldiscussies en workshops werden afgewisseld met klassieke zangen Balinese dans.Tijdens deze conferentie werden de onderzoeksprogramma’s vande PThU helder gepresenteerd en was er ruimte voor internationaleProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave17

uitwisseling op zowel wetenschappelijk als creatief gebied. De locatieKampen bleek een geschikte accommodatie voor deze veelkleurigeconferentie. De hoofdlezingen zijn gepubliceerd als speciale uitgavevan het tijdschrift Reformed World, volume 59 (3), december 2009.4.4 OnderzoeksgroepenSourcesHet NWO project op het gebied van het Targumonderzoek (JewishTargum in a Christian World, van 2007 – 2011) heeft een stimulerendeffect op reeds bestaande contacten op het gebied van de interreligieuzedialoog. In 2009 heeft dit geleid tot een samenwerkingsverbandmet de Bar Ilan universiteit, het Schlechter Institute en deFaculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg.Het project rondom Byzantijnse Bijbelhandschriften (‘The Constructionof a Catalogue of Byzantine NT Manuscripts’, 2009 – 2013) is in 2009van start gegaan en leidt tot nieuwe contacten in Griekenland enRusland (St. Petersburg).Verder ontwikkelt de onderzoeksgroep expertise op het gebied vancontextuele exegese (o.a. via contacten met Indonesië en Zuid-Afrika).Een ander zwaartepunt is het onderzoek naar de geschiedenis van deuitleg van de Bijbel (kerkvaders, Bibliander).BeliefsBinnen de onderzoeksgroep Beliefs wordt één project gefinancierddoor NWO, namelijk Theological, historical and political research intothe legacy of Karl Barth. Dit project maakt deel uit van de ontwikkelingvan een online Barth-database, waarin publicaties van en over KarlBarth worden ontsloten, en wordt uitgevoerd in samenwerking methet Center for Barth Studies van het Princeton Theological Seminary.Verder is er een NWO-subsidie voor vervangingsverlof toegekend aanprof.dr. V. Küster.De onderzoeksgroep werkt aan een gezamenlijk project Ecclesiologieom de coherentie van het programma te versterken en om uitdrukkingte geven aan de betrokkenheid van het onderzoek op thema’s die inde kerk actueel zijn. In juni 2010 zal de publicatie onder de titel Eenlichte last. Protestantse theologen over de kerk gepresenteerd worden.In een gezamenlijk project van de onderzoeksgroep Beliefs en Practicesmet onderzoekers van de Universiteit van Pretoria werd in 2009 debundel God in een kantelende wereld. Geloof en kerk in veranderendecontexten (Pretoria, Zoetermeer) gepubliceerd.PracticesBinnen de onderzoeksgroep Practices worden accenten aangebrachtin drie gebieden. Op het terrein van Worship and Spirituality is samenwerkinggerealiseerd met het Instituut voor Liturgische en RitueleStudies (Universiteit van Tilburg). Bovendien is er een gezamenlijkproject met Stellenbosch.Op het terrein van de praktische ecclesiologie (community) wordtsamengewerkt met het Hartford Institute for Religion Research,Hartford, CT (Nieman), met het International Consortium CongregationalStudies en het Ecclesiological Investigations Network. In 2010 zal eeninternationaal congres in Nederland worden gehouden; onderzoekersvan Practices spelen een prominente rol in de organisatie ervan.Op het gebied van Youth and Education functioneert het OJKC(Onderzoekscentrum Jeugd, Kerk en Cultuur) als een stimulerendefactor, waarbij naast wetenschappelijk onderzoek ook kennistransferhoog in het vaandel staat. In 2009 zijn er derde geldstroomprojectengestart (o.a. in samenwerking met de Driestar en de UU). In 2009 werdpromotieonderzoek geïnitieerd in samenwerking met de Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) en de Dienstenorganisatie van deProtestantse Kerk Nederland.4.5 BeleidIn het kader van de tussentijdse evaluatie van het onderzoek heeft deCommissie Wetenschapsbeoefening een zogenaamde SWOT-analysegemaakt. Hieruit komt naar voren dat het onderzoek een herkenbaarprofiel heeft, maar dat de nationale en internationale benchmarkingnog sterker ontwikkeld kan worden. Verder blijkt dat de onderzoeksprogramma’svoldoende massa hebben, maar aan kracht zoudenkunnen winnen door de aanwezigheid van meer leiding- en richtinggevendeonderzoekers.In het licht van deze analyse zijn enkele beleidspunten voor hetonderzoek geformuleerd. Twee belangrijke aandachtsgebieden voorde nabije toekomst zijn:1. Kwaliteit van het onderzoek:• versterking van het academisch leiderschap;• versterking van de kwaliteitsbewaking door aanscherpingvan het onderscheid tussen wetenschappelijke publicaties envakpublicaties;• ontwikkeling van expertise voor onderzoeksaanvragen tenbehoeve van externe financiering.18 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

2.Versterken van de zichtbaarheid en herkenbaarheid van het profielvan de leerstoelen:• in de Nederlandse universitaire setting;• in de internationale netwerken van de verschillende disciplines.4.6 ResultatenPromotiesIn 2009 vonden 8 promoties plaats: A.D. ter Brugge (Sources),P.W.R.H. von Knorre (Sources), J.M. Bac (Beliefs), C. Constandse (Beliefs),H.A.H. Maat (Beliefs), J. van Holten (Practices), M.C.M. Klomp (Practices),J.J.M. van Stralen (Practices).Met dit aantal is voor 2009 ruimschoots voldaan aan het in hetinstellingsplan opgenomen streefcijfer van 5 promoties per jaar.PublicatiesSourcesBeschikbare omvang onderzoeksformatie:Aantal fte.Senioronderzoekers 3,53Postdoctorale onderzoekers 3,25Promovendi 0,59Totaal 7,37Het aantal door de onderzoekers gerealiseerde publicaties is als volgt:Nederlands Internationaal totaalArtikelen (refereed) 1 4 5Artikelen (non-refereed) 3 4 7Boeken 1 1 2Artikelen in bundels 3 19 22In vergelijking met het jaar 2008 1 is het totaal aantal publicaties,bij een met 2,39 fte in omvang toegenomen formatie, gedaald.Deze daling komt, evenals de daling in 2008, voor rekening van hetafnemend aantal vakpublicaties en populariserende artikelen. Hetaantal wetenschappelijke artikelen is op peil gebleven, zij het dat dezerubriek een relatief groot aantal encyclopedie- en woordenboekartikelenbevat. Het streven is om in 2010 de kwaliteit en kwantiteit van dewetenschappelijke publicaties te verhogen.BeliefsBeschikbare omvang onderzoeksformatie:Aantal fte.Senioronderzoekers 5,85Postdoctorale onderzoekers 0,5Promovendi 3,2Totaal 9,55Het aantal door de onderzoekers gerealiseerde publicaties is als volgt:Nederlands Internationaal totaalArtikelen (refereed) 4 3 7Artikelen (non-refereed) 10 4 14Boeken 4 2 6Artikelen in bundels 24 10 34Dissertaties 1 2 3Vakpublicaties 43 2 45Populariserende publicaties 58 2 60Overig onderzoek 12 4 16Totaal 156 29 185Dissertaties 1 1 2Vakpublicaties 11 1 12Populariserende publicaties 11 1 12Overig onderzoek 1 1 2Totaal 32 32 64Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave19

In vergelijking met het jaar 2008 1 is het totaal aantal publicaties,bij een met 0,17 fte in omvang afgenomen formatie, gestegen. Dezestijging is, evenals de stijging in 2008, vooral te danken aan het aantaltoegenomen vakpublicaties en populariserende artikelen. Het aantalwetenschappelijke publicaties is ten opzichte van 2008 gestegen.Het streven is om in 2010 een meer evenwichtige verhouding tevinden tussen enerzijds de vakpublicaties en populariserendeartikelen en anderzijds de wetenschappelijke publicaties.PracticesBeschikbare omvang onderzoeksformatieAantal fte.Senioronderzoekers 4,29Postdoctorale onderzoekers 0,13Promovendi 4,81Totaal 9,23Het aantal door de onderzoekers gerealiseerde publicaties is als volgt.Nederlands Internationaal totaal totaalArtikelen (refereed) 2 4 6Artikelen (non-refereed) 3 3 6Boeken 1 1 2Artikelen in bundels 5 8 13Dissertaties 2 1 3Vakpublicaties 30 1 31Populariserende publicaties 38 1 39Overig onderzoek 5 2 7Totaal 86 21 107In vergelijking met het jaar 2008 2 is het totaal aantal publicaties, bijeen met 0,62 fte in omvang toegenomen formatie, nagenoeg gelijkgebleven. Het aantal vakpublicaties en populariserende artikelengelijk gebleven, terwijl het aantal wetenschappelijke artikelen licht isgedaald. Het streven is om in 2010 een meer evenwichtige verhoudingte vinden tussen enerzijds de vakpublicaties en populariserende artikelenen anderzijds de wetenschappelijke publicaties. Tevens wordt gestreefdnaar key publications op de onderzoekszwaartepunten.1 + 2Op basis van rapport tussentijdse evaluatie onderzoek 2005 – 2008.20 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Hoofdstuk 5Studenten5.1 Samenstelling studentenpopulatieInstroomcijfers 2009-2010 bacheloropleidingen per30 september 2009:Opleiding Voltijd Deeltijd Afstand TotaalK-Bachelor 'Klassiek' 10 5 9 24K-Bachelor ‘Plus’ 7* 2 - 9Totaal 17 7 9 33* Dit betreft de herziene opleiding bachelor ‘Theologie Plus’:‘Geloof, Cultuur en Samenleving’.Instroomcijfers 2009-2010 masteropleidingen(instroom september en februari):Opleiding Voltijd Deeltijd Afstand TotaalK-Master ‘Verdieping’ 5 2 2 9K-Master ‘Predikantschap’ 8 1 - 9K-Master ‘Geestelijke verzorging’ 0 0 - 0K-Master ‘Mens & Zorg’ 0 1 - 1Totaal aantal bachelorstudenten per 30 september 2009:Hoofdopleiding Voltijd Deeltijd Afstand TotaalK-Bachelor ‘Klassiek’ 30 17 83 130K-Bachelor ‘Plus’ 8 6 - 14Totaal 38 23 83 144Totaal aantal masterstudenten per 30 september 2009:Hoofdopleiding Voltijd Deeltijd Afstand TotaalK-Master ‘Verdieping’ 7 14 2 23K-Master ‘Predikantschap’ 30 18 - 48K-Master ‘Geestelijke verzorging’ 4 1 - 5K-Master ‘Mens & Zorg’ - 2 - 2U/L-Master ‘Gemeentepredikant’ 58 45 - 93U/L-Master ‘Predikant-Geestelijkverzorger’2 6 - 8Totaal 101 86 2 179U/L-Master ‘Gemeentepredikant’ 22 15 - 37U/L-Master ‘Predikant-Geestelijkverzorger’2 4 - 6Totaal 37 23 2 62Deze cijfers zijn exclusief de studenten die voor het eerst voor eenmasteropleiding inschreven, maar tegelijkertijd nog voor een bacheloropleidingof doctoraalopleiding ingeschreven stonden. Het gaat om devolgende aantallen:• master ‘Verdieping’: 1 voltijd- en 1 deeltijdstudent;• master ‘Predikantschap’: 2 voltijd- en 3 deeltijdstudenten.Totaal aantal studenten ongedeelde opleidingen per30 september 2009:Hoofdopleiding Voltijd Deeltijd Afstand TotaalK-Doctoraal ‘Theologie Klassiek’ 4 4 - 8K-Doctoraal ‘Theologie Algemeen’ - 2 - 2U/L Kerkelijke opleiding 25 26 - 51Totaal 29 32 - 61Deze opleidingen zullen per 30 september 2010 beëindigd worden.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave21

Leeftijd nieuwe instroom(bachelor per 30 - 09 - 2009; master per 01 - 02 - 2010):Utrecht/LeidenKampenLeeftijd Totaal PThU Voltijd Deeltijd Voltijd Deeltijd AfstandTot 20 jaar 5 - - 5 - -20 – 29 jaar 39 21 1 13 - 430 – 39 jaar 19 - 6 6 5 240 – 49 jaar 20 2 8 3 4 350 – 59 jaar 11 1 4 3 1 260 – 69 jaar 1 - - - 1 -Totaal 95 24 19 30 11 11Kerkelijke gezindte nieuwe instroom(bachelor per 30 - 09 - 2009; master per 01 - 02 - 2010):Utrecht/LeidenKampenKerkgenootschap Totaal PThU Voltijd Deeltijd Voltijd Deeltijd AfstandProtestantse Kerk in Nederland 71 22 17 18 7 7Gereformeerde gemeenten 2 1 - - 1 -Nederlands Gereformeerde Kerk 2 - - 2 - -Gereformeerde Kerken vrijgemaakt 1 - 1 - - -Rooms-Katholieke Kerk 3 - 1 - 2 -Evangelische Gemeente 3 1 - - 1 1Unie van Baptisten Gemeenten 1 - - 1 - -Buitenlandse Kerk 6 - - 6 - -Onbekend 6 - - 3 - 3Totaal 95 24 19 30 11 1122 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

5.2 Studieadvies bachelorstudentenTijdens het eerste jaar van de studie wordt de student gevolgd doorde docentengroep voor de bacheloropleidingen. Op advies van hetdocentenberaad brengt de Examencommissie in augustus een schriftelijkniet bindend studieadvies uit. Een positief advies wordt in de regelverleend als tenminste 43 ECTS van het totaal aantal voorgeschrevenstudiepunten zijn behaald. Voor deeltijdstudenten geldt een aantalvan 30 ECTS. Wanneer een student te weinig aan het onderwijs heeftdeelgenomen voor een weloverwogen advies onthoudt de Examencommissiezich van een advies. Voorafgaande aan het in augustusuitgebrachte advies ontvangt de student eind maart een voorberichtop basis van de tot dan behaalde studiepunten. De Examencommissieen het docentenberaad kunnen bij hun overwegingen andere danhet aantal behaalde studiepunten betrekken. Het studieadvies is nietbindend, zodat alleen de betreffende student aan een negatief adviesde conclusie kan verbinden de studie niet verder voort te zetten.Het aantal in 2009 uitgebrachte studieadviezen aan voltijdstudentenis 10: 9 positief en 1 negatief. Aan deeltijdstudenten zijn 5 adviezenuitgebracht: 4 positief en 1 onthouding.Aan afstandstudenten is 1 positief studieadvies uitgebracht.21 afstandstudenten hebben een onthouding van advies gekregen,omdat er te weinig studieactiviteiten gevolgd waren voor een weloverwogenoordeel. Zij ontvangen in een later stadium van hun studie,wanneer er wel studievoortgang geboekt is, een aanvullend advies.5.3 Gerealiseerde studiepunten in/uithet buitenlandIn de periode van 01 - 09 - 2008 t/m 31 - 08 - 2009 waren er geenPThU-studenten die in het buitenland studieresultaten hebbenbehaald.Gerealiseerde studiepunten buitenlandse studenten aan de PThUin de periode 01 - 09 - 2008 t/m 31 - 08 - 2009:Afkomst Punten (ECTS) Opleiding HoofdvakJapan 60 Master ‘Verdieping’ KerkgeschiedenisZambia 60 Master ‘Verdieping’ Oude TestamentZambia 60 Master ‘Verdieping’ Praktische TheologieZambia 60 Master ‘Verdieping’ Oude TestamentMyanmar 60 Master ‘Verdieping’ Crossculturele TheologieIndia 60 Master ‘Verdieping’ Crossculturele TheologieIndia 60 Master ‘Verdieping’ Ethiek5.4 Voorlichting en wervingOp uitnodiging van en in samenwerking met de Protestantse Kerk inNederland heeft een projectgroep onder leiding van prof.dr. G.G. de Kruijfzich bezig gehouden met het breed onder de aandacht en in beeldbrengen van het bijzondere werk van de predikant.Centraal in deze gezamenlijke voorlichtingsactiviteit staat de websitewww.domineeworden.nl. Hierop wordt het werk/ambt van de domineeen de daarvoor benodigde universitaire studie beschreven vanuit devolgende ingangen: Wat doet een dominee? Waar werkt een dominee?Dominee worden iets voor mij? Hoe word ik dominee? Navraag bijde in 2011 in te schrijven nieuwe studenten zal moeten uitwijzenin hoeverre deze actie heeft bijgedragen aan het stimuleren van debelangstelling voor de theologiestudie aan de daarvoor in aanmerkingkomende faculteiten.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave23

Hoofdstuk 6Personeel6.1 Human Resources ManagementIn 2009 is het HRM-beleid verder uitgebouwd. Vanaf 2009 wordtstructureel gewerkt aan het ontwikkelen van HRM-beleid volgens hetstramien Instroom > Doorstroom > Uitstroom. In het najaar van 2009is de basisnotitie Instroom ontwikkeld en besproken met de UR. Indeze notitie zijn kaderafspraken gemaakt over hoe de PThU om wilgaan met de instroom van nieuwe medewerkers. Tevens is bepaaldwelke onderliggende beleidsvoorstellen hiervoor nodig zijn en welkeuitvoeringsregelingen ontwikkeld moeten worden. Eind 2009 is deeerste notitie, genaamd Werving en Selectie, voorgelegd aan de URdie hiermee heeft ingestemd.Naast de structurele ontwikkeling van het instroom, doorstroomenuitstroombeleid is waar nodig ad hoc beleid ontwikkeld opbasis van onder meer de verplichtingen in de CAO of op basis vanhernieuwde inzichten naar aanleiding van evaluatie van bestaandbeleid. Zo is een aantal regelingen in het kader van het Arbobeleidontwikkeld (zie par. 6.6).In 2009 is een aantal personeelsbijeenkomsten gehouden om decollegiale verbanden en samenwerking PThU-breed te onderhouden.Op Hydepark werd een nieuwjaarsbijeenkomst gehouden en ook isvoor zowel medewerkers als studenten rondom de opening van hetacademisch jaar een aantal festiviteiten georganiseerd.Speerpunt voor de ontwikkeling van HRM-beleid voor 2010 is deverdere uitwerking van de afspraken uit de basisnotitie Instroom.De PThU streeft ernaar eind 2010 te beschikken over een instroombeleiddat alle van toepassing zijnde beleidsterreinen beslaat.Verder is het van belang te melden dat de looptijd van de CAO VSNU,waarvan de PThU volger is, begin 2010 afloopt. In afwachting van denieuwe CAO zal de PThU nadere plannen maken voor te ontwikkelenbeleidsnotities.6.2 FormatieIn 2009 zijn 15 nieuwe medewerkers in dienst getreden: 10 bij de wetenschappelijkestaf en 5 bij het ondersteunend en beheerspersoneel.De uitstroom betrof 10 personen: 3 bij het OBP en 7 bij het WP(inclusief promovendi).Voor de inzet van tijdelijk personeel heeft de PThU een overeenkomstgesloten met Randstad P/Flex. Randstad P/Flex verzorgt de betalingenvan tijdelijk personeel en zorgt voor juiste afdracht van premies enbelastingen. Tijdelijk personeel wordt zoveel mogelijk beloond volgensde afspraken die in de CAO zijn gemaakt voor vaste medewerkers.6.3 PromovendiDe omvang van de formatie promovendi was in 2008 11,6 fte.Ter vergelijking zijn de cijfers van eind 2008 opgenomen.Promovendi 2009 2008UtrechtSources - -PT 2,8 2,0Beliefs - -KampenSources 1,8 0,8PT - -Beliefs 1,6 1,8LeidenSources - -PT 2,6 1,6Beliefs 2,8 1,8Totaal 11,6 8,024 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

6.4 Werkeloosheidsuitkeringen en WIADe werkloosheidsuitkeringen en de bovenwettelijke uitkeringen wordenten laste gebracht van de universiteit. In 2009 heeft 1 persoon eenberoep gedaan op deze uitkering, waarmee een bedrag van K€ 11.7is gemoeid. Dat is 0,23% van de loonsom.In 2009 kwamen geen medewerkers van de PThU in aanmerking voorde WIA of WGA.6.5 Personele voorzieningenDe CAO VSNU biedt medewerkers de gelegenheid om bronnen(geld en/of vakantiedagen) in te zetten voor andere arbeidsvoorwaarden(in de CAO doelen genoemd). Deze doelen zijn o.a. extra vakantiedagen,extra salaris, extra pensioen, het fietsplan en verlofsparen.In 2009 maakten 39 medewerkers gebruik van deze mogelijkheid.Ook hebben in 2009 3 medewerkers gebruik gemaakt van demogelijkheid van ouderschapsverlof.De totale waarde van nog niet opgenomen vakantiedagen aan heteind van 2009 was K€ 105.1. De totale waarde van het onder de voorzieningenopgenomen verlofsparen bedroeg eind 2009 K€ 286.9.Het ziekteverzuimpercentage in 2009 bedroeg 3,04% inclusiefzwangerschapsverlof. Het ziekteverzuimpercentage onder het WPwas 2,92%, onder het OBP 3,26%.De gemiddelde verzuimfrequentie is minder dan 1.6.7 Personeelsbezetting 2009De personeelsbezetting bedroeg in 2009 88,63 fte; ter vergelijking zijnde cijfers van 2008 opgenomen.Kampen 2009 2008Hoogleraren 6,50 7,50Universitair (hoofd-)docenten 11,63 11,90Onderzoekers 3,00 2,20Docenten 2,20 2,40Promovendi 3,40 2,60Student-assistenten 1,40 1,30Overig WP 0,30 0,30OBP 25,00 22,906.6 ArboDe ontwikkeling van arbobeleid heeft in 2009 vorm gekregen in deontwikkeling van een aantal beleidsnotities, zoals de beleidsnotitieOmgaan met ongewenste omgangsvormen. Deze notitie is uitgewerktin de uitvoeringsregeling Aanstelling vertrouwenspersoon en deKlachtenregeling Ongewenste Omgangsvormen. Deze notities zijnontwikkeld in nauw overleg met deskundigen van de Arbodienst.Tevens is besloten dat de PThU geen zelfstandige klachtencommissievoor de behandeling van klachten in het kader van ongewensteomgangsvormen in stand wil houden. In plaats daarvan heeft de PThUzich aangesloten bij de klachtencommissie van Arbo Unie. Ook maaktde PThU gebruik van de vertrouwenspersonen van Arbo Unie. Op dezewijze hoopt de PThU de aanwezige expertise optimaal in te zetten. Alslaatste heeft de PThU beleid omtrent vergoeding van beeldschermbrillenontwikkeld en ter instemming voorgelegd aan de Universiteitsraad.Het ontwikkelen van adequaat verzuimbeleid is voor 2010 hetspeerpunt op het terrein van Arbo.In 2009 is een drietal werkplekonderzoeken uitgevoerd. Waar nodigwerd het meubilair aangepast of werden aanwijzingen ten aanzienvan werkhouding en beeldschermwerk gegeven.UtrechtHoogleraren 5,50 5,50Universitair (hoofd-)docenten 6,00 6,50Onderzoekers 2,25 1,85Docenten 0,15 0,15Promovendi 2,80 2,00Student-assistenten 0,60 1,00Overig WP - -OBP 3,25 2,57vervolg op volgende paginaProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave25

Leiden 2009 2008Hoogleraren 2,00 2,00Universitair (hoofd-)docenten 2,00 2,00Onderzoekers 0,50 0,50Docenten - -Promovendi 5,40 3,40Student-assistenten 0,00 0,11Overig WP - -OBP 1,20 1,20DoornDocenten 2,95 3,20OBP 0,60 1,2088,63 84,28De onderzoekers, promovendi en student-assistenten hebben eentijdelijke aanstelling (19,35 fte). Bovendien heeft nog 6,72 fte van hetoverige personeel een contract voor bepaalde tijd.De leeftijdsopbouw zag er per 31 december 2009 als volgt uit:hgl* uhd ud doc. prom. oz obp Totaalm v m v m v m v m v m v m v25 – 35 jaar - - - - - 1 1 - 4 7 2 1 3 4 2335 – 45 jaar - - - - - 1 1 - 1 1 - - 3 12 1945 – 55 jaar 7 2 - - 6 4 - 3 1 - 1 - 2 10 3655 – 65 jaar 8 2 - 6 4 3 1 - - 2 - 3 4 33Totaal 15 2 2 0 12 10 5 4 6 8 5 1 11 30 111* De bijzonder hoogleraren zijn hier vermeld.26 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Hoofdstuk 7Bibliotheek en archief7.1 InleidingDe PThU beschikt over een eigen wetenschappelijke bibliotheek.Deze is in Kampen gevestigd en ondersteunt niet alleen het onderwijsen onderzoek van studenten en medewerkers van de vestigingKampen, maar ook van de vestigingen Utrecht, Leiden en Doorn.Medewerkers en studenten van de vestigingen Utrecht en Leidenkunnen tevens gebruik maken van de faciliteiten van de universiteitsbibliothekente Utrecht en Leiden. Daartoe zijn met deze instellingensamenwerkingsovereenkomsten gesloten. Het seminarium in Doornbeschikt over een eigen handbibliotheek met ca. 8.000 titels.De collectie Lutherana van het voormalig Evangelisch LuthersSeminarium is in bruikleen ondergebracht bij de afdelingBijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.7.2 CollectieOmvang van de bibliotheekcollectie PThU (Kampen) op31 december 2009:Totaal Toename 2009Boektitels 139.447 1.538Banden 214.474 1.666Tijdschrifttitels 3.606 7Banden 36.916 230Lopende abonnementen 282 -1De collectie oude drukken nam in 2009 toe met 7 titels:• E.F. Alberti, Leerredenen opentlyk gehouden te Amsterdam inde Luthersche Oude Kerk, den 22sten en 25sten van denNovember 1767, Amsterdam, 1788.• R. Anslo, A. van Buysen, Hondert en vyf- en vyftig bybelschefiguren, vertonende de voornaamste historiën des Ouden enNieuwen Testaments, Amsterdam ca. 1735.• Th. Beza, Predicatiën op de historie der passien, ofte deslijdens ende begraeffenisse onses Heeren Jesu Christi door denvier evangelisten beschreven, Haarlem 1599.• Th. Beza, Predicatiën over de historie der heerlijcker verrijsenisseonses Heeren Jesu Christi, Amsterdam 1599.• J.F. Budde, Theses theologicae de atheismo et superstitione variisabservationibus illustratae et in usum recitationum academicarumeditae, Ienae 1717.• J. Gisenius, Calvinismus, hoc est errorum Zwinglio-Calvinianorummethodica enumeration & brevist, pia & modesta refutation ..,Giessae Hessorum, 1620.• C. Hofkuntz, Lehr- und Wehr-Catechismus, zu Befestiging derevangel. Religion, und Abwendung der päbstischen undCalvinischen Irrthümer, Leipzig und Frackfurt, 1681.In 2009 heeft de afdeling Igitur van de Universiteitsbibliotheek Utrecht,die zich bezig houdt met het bevorderen van digitaal publiceren, inopdracht van de PThU een repository ingericht voor proefschriftenverdedigd aan de PThU. De verwachting is, dat in 2010 de eerstedigitale proefschriften in het repository zullen worden opgenomen.Voorjaar 2009 schonk de Stichting Ruimzicht te Utrecht een grotecollectie theologische boeken en tijdschriften aan de bibliotheek teKampen. Een deel van de nog niet aanwezige titels is inmiddels in2009 gecatalogiseerd.In november 2009 ontving de bibliotheek te Kampen uit de nalatenschapvan prof.dr. K. Biezeveld (1948 – 2008) bijna 10 meter theologischeboeken. Deze collectie zal in 2010 worden gecatalogiseerd en op éénvan de studiezalen worden geplaatst.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave27

Kosten bibliotheek PThU 2009 (€):Aanschaf boeken, tijdschriften en elektronische bestanden Kampen 93.612Bindwerk 6.143Overige kosten 1.359Aanschaf boeken en tijdschriften Utrecht 20.000Overheadkosten Utrecht 11.597Aanschaf boeken en tijdschriften Leiden 5.000Aanschaf boeken en tijdschriften seminarium Doorn 5.560Totaal 143.271In Kampen vindt het aanschafbeleid plaats in nauwe samenwerkingmet de medewerkers van de drie onderzoeksprogramma’s. DeBibliotheek- en Archiefcommissie, waarin vertegenwoordigers vande onderzoeksprogramma’s zitting hebben, voerde in 2009 periodiekoverleg over het aanschafbeleid en de dienstverlening van de bibliotheek.In de commissie is student J.M. Rohaan lid als vertegenwoordigernamens de studenten.De vakreferent theologie van de Universiteitsbibliotheek Utrechtverzorgde in overleg met medewerkers van de vestiging Utrecht vande PThU en hoofd bibliotheek van de PThU op adequate wijze deaanschaf van boeken en tijdschriften ten behoeve van het onderwijsen onderzoek aan de vestiging Utrecht van de PThU. De PThU heeftin de persoon van dr. Th.A. Boer zitting in de bibliotheekcommissieGGL/FKT/PThU van de Universiteit Utrecht, waarin tevens vertegenwoordigersvan de Faculteit Godgeleerdheid (UU) en de FaculteitKatholieke Theologie zitting hebben. Hoofd bibliotheek van dePThU woonde incidenteel de commissievergaderingen bij.Te Leiden is de vakreferent godsdienstwetenschappen verantwoordelijkvoor de aanschaf van boeken en tijdschriften ten behoeve van onderwijsen onderzoek aan de vestiging Leiden. De samenwerking met devakreferent verloopt naar wens. Zij woonde in 2009 het stafoverlegvan de PThU bij en heeft met enige regelmaat overleg met medewerkersvan de vestiging Leiden van de PThU en het hoofd bibliotheek van dePThU. Dr. H. Noordegraaf is namens de vestiging Leiden van de PThUeerste aanspreekpunt.In het najaar van 2009 zijn door hoofd bibliotheek van de PThU inoverleg met dr. L.Th. Witkamp concrete plannen ontwikkeld om dehandbibliotheek van het seminarium te Doorn te catalogiseren via hetbibliotheeksysteem van de Kamper bibliotheek. Zo komt de boekencollectiete Doorn beschikbaar via de catalogus van de bibliotheekin Kampen. De werkzaamheden om dit te realiseren zullen in 2010worden gestart. Dit zal grotendeels worden uitgevoerd doordhr. H. Colijn, die in 2009 op vrijwillige basis het catalogiserenvan de boeken voor zijn rekening nam.7.3 DienstverleningHet aantal uitleningen door de bibliotheek in Kampen bedroeg in2009 9.626. Het aantal malen, dat de uitleentermijn van geleendepublicaties werd verlengd, was 18.206. In 2009 werden 246 nieuweleners ingeschreven.Tijdschriften worden in toenemende mate in uitsluitend digitalevorm beschikbaar gesteld. In 2009 werden 1.822 tijdschriftartikelenelektronisch geraadpleegd.Bij andere bibliotheken werden 409 titels aangevraagd, waarvan 307werden ingediend door medewerkers en aio’s van de PThU. De overigeaanvragen kwamen van studenten (41) en derden (61). Hiervan konden376 worden gehonoreerd, waaronder 103 kopieën van tijdschriftartikelen.Door andere bibliotheken werd bij de bibliotheek in Kampen 222 maaleen aanvraag ingediend. 176 aanvragen konden gehonoreerd worden.In 2009 werden in Kampen voor de diverse studentengroepeninstructie bijeenkomsten georganiseerd. De voltijdstudenten kregenbinnen het programma ‘Verkenning Religieuze Praktijk’ de nodigebasisvaardigheden aangereikt in het gebruik van de bibliotheek ende scriptiehandleiding. Ook deeltijdstudenten, afstandstudenten enbuitenlandse studenten ontvingen in 2009 instructie over het gebruikvan de bibliotheek en digitale bestanden.Op de studiezaal van de bibliotheek in Kampen werd voor studententen behoeve van het werken met laptops een draadloze internetverbindinggerealiseerd.28 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

In 2009 werd voor de vijfde maal een boekenmarkt gehouden in dehal van de bibliotheek te Kampen. Net als in 2008 kwam de opbrengstvolledig ten bate van het Fonds Buitenlandse Studenten. De boekenverkoopin 2009 bracht € 2.420 op.7.4 ArchiefHet archief van de PThU, gevestigd in Kampen, ontving in 2009 diversearchiefstukken. Via dr. Th.J.S. van Staalduine werden aanvullingen ophet archief van prof.dr. G.M. den Hartogh (1899 – 1959) ontvangen.De familie Ridderbos schonk archiefstukken en foto’s met betrekkingtot de Kamper hoogleraren J. Ridderbos (1879 – 1960) enH.N. Ridderbos (1909 – 2007).In 2009 werd 16 maal een beroep gedaan op het fotoarchief van dePThU om illustratiemateriaal voor publicaties te leveren. Zo werden18 foto’s beschikbaar gesteld ten behoeve van W. Bouwman,Het Gereformeerden Boek, Zwolle 2009.Het laatste gedeelte van het archief van het Evangelisch LuthersSeminarium is in mei 2009 door mr. H.J. Postma overgebracht naar hetStadsarchief van Amsterdam, dat het archief van het ELS vanaf 1817 inbewaring heeft.Door schenking kwam de PThU in het bezit van enkele brieven gerichtaan prof.dr. A.J. Bronkhorst (1914 – 1994) vanaf 1966 hoogleraar teUtrecht. De brieven zijn overgedragen aan Het Utrechts Archief,de bewaarplaats van het archief van prof. Bronkhorst.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave29

Hoofdstuk 8Dienstverlening8.1 Maatschappelijke dienstverleningDe maatschappelijke dienstverlening betreft activiteiten op het gebiedvan kennistransfer en -valorisatie. Doelgroepen zijn zowel een breedpubliek in kerk en samenleving, als professionals die werkzaam zijn incentrale sectoren van het publieke domein (met name zorg, onderwijs,bedrijfsleven, politiek). Zij is gekoppeld aan het onderzoek binnen dedrie programma’s.8.1.1 BeleidDe leidende gedachte bij de dienstverlening is dat de PThU met haaracademische en theologische expertise het meest vruchtbaar is1. als zij zich concentreert op diensten aan professionals diewerkzaam zijn in centrale sectoren in het publieke domein(m.n. zorg, onderwijs, bedrijfsleven, politiek), die hen kunnenondersteunen in hun eigen beroepsuitoefening;2. als zij allianties zoekt met organisaties die in die verschillendesectoren actief zijn, veelal eveneens vanuit levensbeschouwelijk(protestants, maar niet exclusief) perspectief. Er wordt daarbijgezocht naar een zo goed mogelijke afstemming van hetaanbod (relevant onderzoek van de PThU) op de vragen vanuitde genoemde sectoren.Daarnaast wordt kennisoverdracht voor een breder algemeen publiek(studiedagen, conferenties) gestimuleerd en gecoördineerd.8.1.2 ActiviteitenOp basis van bovengenoemde uitgangspunten is het volgendegerealiseerd:• In de zorgsector bestaat met Reliëf (christelijke vereniging van zorgaanbieders)een structurele partnerrelatie die tot uiting komt in hetjaarlijks gezamenlijke aanbieden van een masterclass Ouder wordenin perspectief, een intensieve tiendaagse cursus voor professionalsin de begeleiding van ouderen. In het eerste semester van 2009 zijnvoor de tweede achtereenvolgende keer 10 bijeenkomsten voor16 deelnemers gehouden.• Rond de ouderenzorg worden ook afzonderlijke seminarsgeorganiseerd. Op 15 mei 2009 is de studiedag ExistentiëleGerontologie over ‘De zin van het ouder worden’ georganiseerd,onder leiding van prof.dr. F. de Lange en drs. T. Tromp, waaraan90 deelnemers deelnamen.Met het oog op het bredere publiek zijn drie HOVO-cursussenaangeboden:• Waar offeren we ons nog voor op(dr. O.K. Zijlstra/dr. R.D.N. van Riessen), voorjaar 2009, 20 deelnemers.• De geschiedenis van Amsterdam(dr. G.J. van Klinken), voorjaar 2009, 15 deelnemers.• De toekomst van de religie(dr. R.D.N. van Riessen/dr. O.K. Zijlstra), najaar 2009, 30 deelnemers.Een aanzienlijk deel van de wetenschappelijke stafleden is zichtbaarvoor een breder publiek door het houden van lezingen in het land.Deze lezingen worden gehouden tijdens symposia, jaarvergaderingenvan politieke organisaties en binnen kerkelijke gemeenten. Enkelestafleden treden regelmatig op in de landelijke media. Daarnaastgeldt dat een belangrijk deel van het totaal aantal door de wetenschappelijkestaf geschreven artikelen van populariserende aard is.Het succes van de genoemde activiteiten stemt tot tevredenheid.Niettemin is het beleid erop gericht de maatschappelijke dienstverleningsactiviteitente intensiveren, maar vooral ook te verbreden.In het bijzonder kan worden gedacht aan het aangaan van alliantiesin het onderwijsveld en de geestelijke gezondheidszorg. Ook zalnadrukkelijk op medewerkers een beroep worden gedaan om methet oog op maatschappelijk relevante thema’s en doelgroepen studiedagente beleggen. Daarnaast zal aandacht zijn voor het vergrotenvan de herkenbaarheid van de medewerkers in maatschappelijke enkerkelijke debatten als verbonden aan de PThU.8.2 Kerkelijke dienstverleningBij de organisatie van concrete activiteiten wordt het onderscheidtussen maatschappelijke en kerkelijke dienstverlening praktisch gezienbepaald door de doelgroep. Als de doelgroep (voornamelijk) predikanten30 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

en/of kerkelijk werkers is, wordt de activiteit gezien als kerkelijkedienstverlening. Het zwaartepunt van kerkelijke dienstverleningsactiviteitenligt bij het seminarium van de PThU.8.2.1 BeleidMet het oog op een kwalitatief goed aanbod van kerkelijke dienstverleningsactiviteitenis het van belang dat bij de verantwoordelijkenvoor het aanbieden van deze dienstverlening voldoende kennisaanwezig is van het werkveld van theologische professionals.Twee aspecten spelen daarbij een rol:• kennis met betrekking tot de theologische professional zelf;• kennis met betrekking tot het werkveld van de theologischeprofessional.Deze kennis wordt enerzijds ontwikkeld en onderhouden door dedocenten die werkzaam zijn bij het seminarium. Seminarium docentenworden gestimuleerd om toegepast praktijkonderzoek te ontwikkelenmet het oog op kwalitatief voldoende kennisbeheer. De specifiekedeskundigheid die wordt ontwikkeld ligt op het terrein vanprofessionalisering van het beroep, het ambt en de persoon van deprofessional. Anderzijds is kennis met betrekking tot de professionalen zijn werkveld aanwezig bij universitaire docenten en hooglerarendie bijzondere expertise hebben ontwikkeld op het terrein van hetfunctioneren van kerkelijke professionals. De kennis die aanwezig is bijseminariumdocenten en leden van de wetenschappelijke staf dient teworden gebundeld om de academische inbedding van het seminariumbinnen de PThU te kunnen realiseren.8.2.2 ActiviteitenIn 2009 vonden de volgende studiedagen plaats:• 26 mei 2009:Ons lichaam spreekt voor zich; in samenwerking met de ZevendeHemel (14 deelnemers): een bijdrage aan de doordenking vanandere dan verbale communicatie in de liturgie. Er is op dit vlakveel in beweging in de gemeenten, maar de onderliggendetheologische motivering blijft nog achter; daaraan bedoeldedeze dag een bijdrage te leveren.• 14 september 2009:Front en thuisfront, wat doet de kerk? (23 deelnemers). Deze dagbracht een fors aantal krijgsmachtpredikanten naar Hydepark, maarde ontmoeting met gemeentepredikanten, die juist in de bedoelingvan de dag had gelegen, kwam helaas nauwelijks tot stand.• 25 september 2009:De studiemiddag rondom het verschijnen van het Verzameld Werkdeel 3 van A.A. van Ruler; (47 deelnemers) bracht heel wat oudereen jongere predikanten op de been. Centraal stond een aantalcontroversiële artikelen van Van Ruler over Schepping en Chaos enDe Zonde in het besluit. Ook de kritische vraag van dr. Sarot naarde verantwoordbaarheid van Van Rulers analyse van de filosofiegeschiedenisbracht een levendig debat op gang.8.3 CalvijnjaarIn het Calvijnjaar kon de PThU niet zwijgen. Gekozen werd voor hetverzorgen van een bundel, Het calvinistisch ongemak, waarin wetenschappersvan de universiteit en van elders Calvijn poogden te erendoor elk op hun eigen vakgebied na te gaan waar zijn theologische,kerkelijke en maatschappelijke inzichten ‘schuren’ met het huidigegevoelen en met huidige praktijken. Deze bundel was op de studiedagvan 27 april 2009 in Kampen (55 deelnemers) beschikbaar, zodatde deelnemers met een aantal auteurs in gesprek konden gaan overhun vondsten bij en omgang met Calvijn. Ook gingen de auteurs metelkaar in gesprek, was er een forum met medewerking van hetVocaal Theologen Ensemble.Ook op andere dagen en buiten de gebouwen van de universiteit waser in 2009 ruimschoots de gelegenheid lezingen te horen of kenniste maken met artikelen van medewerkers van de PThU over tal vanaspecten rond de erfenis van Calvijn. Zo kwam theologiehistoricusReeling Brouwer tot zo’n twintig voordrachten en dertien publicatiesin binnen- en buitenland.8.4 Beschadigd lichaam,gemeentebegeleiding bij seksueel misbruikEen opleiding voor gemeentebegeleiders in situaties van SMPR(seksueel misbruik in pastorale relaties) werd in het cursusjaar2008/2009 gegeven. Een samenwerkingsverband van de PThU methet interkerkelijk samenwerkingsverband SMPR, ontwikkeld en geleiddoor dr. J.N. Meulink-Korf en drs. J.D. van Ark, m.m.v. prof.dr. RuardGanzevoort.In de jaartraining, die 400 studie-uren omvatte, werden 9 predikantenen kerkelijk werkers opgeleid tot deze specifieke taak door middel vancolleges, zelfstudie, rollenspelen en presentaties. De opleiding werdafgesloten met de beoordeling van een werkstuk over één van dedeelaspecten. 8 van de 9 deelnemers zijn gecertificeerd.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave31

Hoofdstuk 9JaarrekeningHoofdstuk 9 bestaande uit:• Balans• Staat van baten en lasten• Kasstroomoverzicht• Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling• Toelichting op de jaarrekening• Accountantsverklaring9.1 Balans per 31-12-2009 (in euro’s x 1.000)(na resultaatbestemming)31-12-2009 31-12-2008ActivaVaste activaMateriële vaste activa 1.1 450,4 443,1Financiële vaste activa 1.2 8.148,0 8.504,88.598,4 8.947,9Vlottende activaVorderingen 1.3 999,9 1.034,0Liquide middelen 1.4 6.888,0 5.426,47.888,0 6.460,4Totaal activa 16.486,4 15.408,3PassivaEigen vermogen 2.1 10.119,7 9.136,1Voorzieningen 2.2 4.240,3 4.251,1Kortlopende schulden 2.3 2.126,3 2.021,016.486,4 15.408,3Totaal passiva 16.486,4 15.408,332 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

9.2 Staat van baten en lasten over 2009 (in euro’s x 1.000)2009 Begroting Afwijking 2008BatenRijksbijdragen 3.1 8.601,0 8.320,0 281,0 8.326,0Bijdrage PKN quotum 3.2 764,6 764,6 0,0 764,6College- en examengelden 3.3 519,3 502,7 16,6 441,6Deelnemersbijdragen 3.4 194,2 202,8 8,6- 167,9Baten werk in opdracht van derden 3.5 561,5 558,8 2,7 438,6Overige baten 3.6 251,2 212,3 38,9 629,5Totaal baten 10.891,8 10.561,3 330,6 10.768,2LastenPersoneelslasten 4.1 6.861,0 7.139,3 278,2- 6.781,3Afschrijvingen 4.2 114,9 24,0 90,9 102,8Huisvestingslasten 4.3 560,6 468,7 91,9 537,9Overige lasten 4.4 3.007,6 3.263,3 255,7- 2.537,1Totaal lasten 10.544,2 10.895,3 351,1- 9.959,1Saldo baten en lasten 347,6 334,0- 681,7 809,1Financiële baten en lasten 5 636,0 441,9 194,1 438,9Resultaat 983,6 107,9 875,7 1.248,0Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave33

9.3 Kasstroomoverzicht over 2009Kasstroom uit operationele activiteitenResultaat vóór financiële baten en lasten 347,6Aanpassingen voor- afschrijvingen 114,9- mutaties voorzieningen 10,8-- mutatie vorderingen excl. vorderingen rente 34,1- mutatie schulden 105,3243,5Kasstroom uit bedrijfsoperaties 591,1Ontvangen interest 744,4Betaalde interest / kosten 108,4-636,0Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 1.227,1Kasstroom uit investeringsactiviteitenInvesteringen in materiële vaste activa 122,2-Desinvesteringen in materiële vaste activa boekwaardeInvesteringen in financiële vaste activa 1.750,0-Waardevermindering financiële vaste activa 150,0-Desinvesteringen in financiële vaste activa 2.256,8Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten 234,6Kasstroom uit financieringsactivteitenNieuw opgenomen leningenAflossing langlopende leningenTotaal kasstroom uit financieringsactiviteitenMutatie liquide middelen 1.461,6Liquide middelen per 1 januari 5.426,4Liquide middelen per rapportagedatum 6.888,0Mutatie liquide middelen 1.461,634 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

9.4 Grondslagen voor waardering enresultaatbepaling1. RichtlijnenDe jaarrekening is opgesteld op basis van de Richtlijnen voor deJaarverslaggeving 660, Onderwijsinstellingen.2. WaarderingsgrondslagenMateriële vaste activaDe materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen historischeaanschaffingswaarden, dan wel bestede kosten voor verbouwingenen renovatie, verminderd met lineair over deze waarden berekendeafschrijvingen. Afschrijving vindt plaats op grond van door OCWvastgestelde afschrijvingstermijnen.van het voormalig ThWI heeft de PThU een voorzieningopgenomen waarvan de omvang is gebaseerd op reële actuariëleuitgangspunten. Hierbij is rekening gehouden met een opslag vooruitvoeringskosten van 1%.• Voorziening verlofsparenTerzake van door personeelsleden gespaarde verlofuren is metingang van 2004 het tegoed onder voorzieningen opgenomen,conform OCW Richtlijn. Voorheen werd dit tegoed onder dekortlopende schulden gepresenteerd.• Voorziening arbeidsongeschiktheidDe voorziening omvat de per balansdatum bestaande verplichtingen is gewaardeerd tegen de nominale waarde.De looptijd van de voorzieningen is vermeld.Financiële vaste activaDe financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen geamortiseerdekostprijs rekening houdend met individuele lagere marktwaarde vanhet product.VorderingenVorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, waarnodig onder aftrek van een voorziening tegen oninbaarheid.VoorzieningenDe voorzieningen zijn gepresenteerd overeenkomstig de afspraken methet Ministerie van OCW d.d. 20 september 2001 en 9 februari 2006.• Voorziening wachtgeldenDe PThU is eigen risicodrager voor de WW en de bovenwettelijkewerkloosheidsuitkeringen. Met het oog daarop is een voorzieningwachtgelden gevormd. De voorziening omvat de per balansdatumbestaande verplichting.• OnderhoudsvoorzieningDe onderhoudsvoorziening wordt gevormd ter egalisatie vande kosten verbonden aan het meerjarig onderhoud terzake vanmateriële vaste activa.• Voorziening jubileumuitkeringenOp basis van richtlijn 271 wordt het risico inzake de jubileumuitbetalingen pensioenvoorzieningen voortvloeiend uit dearbeidsvoorwaardenregeling gedekt.• Voorziening pensioenverplichtingenInzake toekomstige pensioenverplichtingen voor oud-hooglerarenOverige activa en passivaVoor zover niet anders vermeld zijn de overige activa en passivagewaardeerd tegen nominale waarde.3. Bepaling van het resultaatAlgemeenVoor de vaststelling van het resultaat wordt het baten- en lastenstelselgehanteerd. Winsten worden genomen op het moment dat zegerealiseerd zijn. Verliezen worden genomen op het moment dat zevoorzienbaar zijn.Voorts worden in de bijlage baten en lasten toegerekend aan de soortexploitatie waarop ze betrekking hebben, te weten subsidiabele enniet-subsidiabele exploitatie.Waar nodig zijn de cijfers voorgaand jaar aangepast aan de classificatiein het lopende jaar.College- en examengeldDe baten van de collegegelden worden als volgt verantwoord:1/3 komt ten gunste van het lopend jaar; 2/3 komt ten gunste van hetvolgende boekjaar en is als vooruitbetaalde collegegelden op de balansonder de kortlopende schulden opgenomen.Baten werk in opdracht van derdenHieronder zijn de baten verantwoord die buiten de primairebekostiging vallen. Resultaten worden ten gunste of ten laste vande exploitatierekening gebracht naar rato van gereedkomen van(een afgerond deel van) projecten.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave35

9.5 Toelichting op de jaarrekeningToelichting op de balans per 31-12-2009 (in euro’s x 1.000)1.1 Materiële vaste activaAanschafprijs1-1-2009Cumulatieveafschrijvingen enwaardevermind.Boekwaarde1-1-2009InvesteringenDesinvesteringenMateriële vaste activa publiek1.1.1 gebouwen en terreinen 4.009,5 3.346,3- 663,2 32,71.1.2 inventaris en apparatuur 3.628,8 3.319,0- 309,8 77,61.1.3 andere vaste bedrijfsmiddelen1.1.4 in uitvoering en vooruitbetalingen1.1.5 niet aan het proces dienstbare mva1.1.6 investeringssubsidies 615,1- 615,1-7.023,2 6.665,2- 357,9 110,3Materiële vaste activa privaat1.1.1 gebouwen en terreinen 578,6 498,5- 80,11.1.2 inventaris en apparatuur 61,5 56,3- 5,1 11,91.1.3 andere vaste bedrijfsmiddelen1.1.4 in uitvoering en vooruitbetalingen1.1.5 niet aan het proces dienstbare mva1.1.6 investeringssubsidies640,0 554,8- 85,2 11,9Materiële vaste activa totaal1.1.1 gebouwen en terreinen 4.588,0 3.844,8- 743,3 32,71.1.2 inventaris en apparatuur 3.690,3 3.375,3- 315,0 89,51.1.3 andere vaste bedrijfsmiddelen1.1.4 in uitvoering en vooruitbetalingen1.1.5 niet aan het proces dienstbare mva1.1.6 investeringssubsidies 615,1- 615,1-7.663,2 7.220,1- 443,1 122,236 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

AfschrijvingenAanschafprijs31-12-2009Cumulatieveafschrijvingen31-12-2009Boekwaarde31-12-2009111,7- 4.042,1 3.458,0- 584,1132,0- 3.706,4 3.451,0- 255,5De materiële vaste activa zijn onder te verdelen in investeringenPrivaat – op eigen rekening – ( 74,6) en investeringen in gebouwenen inventaris Publiek – ten laste van het Ministerie van OCW – (839,6).Op deze laatste is de investeringsbijdrage die in het verleden ontvangenis van het Ministerie in mindering gebracht (-463,8). Deze valt jaarlijksvoor een gelijk gedeelte als de afschrijvingen vrij en is in de staat vanbaten en lasten gesaldeerd met de afschrijvingskosten voor zover hetinvesteringen betreft tot rapportagejaar 2007. Dit is conform deRichtlijnen voor de jaarverslaggeving.151,3 615,1- 151,3 463,8-92,4- 7.133,4 6.757,7- 375,816,1- 578,6 514,7- 63,96,3- 73,4 62,7- 10,7De investeringen in het boekjaar betreffen een aangebrachtebliksembeveiliging aan het pand Koornmarkt 1 (32,7) en inventarisbestaande uit vervanging vloerbedekking en (vervangings)aanschafvan ICT-apparatuur (77,6). De investering inventaris privaat betrefteveneens vloerbedekking.De gehanteerde afschrijvingspercentages bedragen voor gebouwen3%, inventaris 10%, computerapparatuur 25%, overige apparatuur20% en software 25%. Investeringen boven € 500 wordengeactiveerd.De verzekerde waarde van de gebouwen, inclusief bibliotheek,bedraagt € 15,0 miljoen.22,5- 651,9 577,3- 74,6127,9- 4.620,7 3.972,6- 648,1138,3- 3.779,8 3.513,6- 266,2151,3 615,1- 151,3 463,8-114,9- 7.785,4 7.335,0- 450,4Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave37

1.2 Financiële vaste activaBoekwaarde1-1-2009Investeringen Desinvesteringen WaardemutatiesBoekwaarde31-12-2009Overige effecten 8.504,8 1.750,0 2.256,8- 150,0 8.148,08.504,8 1.750,0 2.256,8- 150,0 8.148,0De effecten zijn als volgt te specificeren:31-12-2009 31-12-2008Waarde31-12-20094% Ned. 2008/2018 250,0 261,94,5% Ned. 2007/2017 250,0 272,44,5% Shell Intl.Fin.2009/2016 500,0 528,43,8% Oostenrijk 2003/2013 750,0 790,53,375 Gen.Electr.EMTN 2005/2012 500,0 477,4 507,74% NL Waterschapsbnk. 2003/2013 500,0 500,0 521,84,25% NL Waterschapsbnk. 2004/2014 500,0 500,0 536,84% Bank Ned Gem 2004/2014 500,0 500,0 529,34% Obligaties Ned. 2006/2016 1.000,0 1.000,0 1.056,54,125% Rabobnk.Ned. 2007/2012 500,0 500,0 520,63,625% Rabobnk. Ned. 2006/2011 500,0 500,0 514,35,5% ING bank 2001/2012 500,0 500,0 520,04,5% Obligaties Ned. 2007/2017 500,0 500,0 544,84% Obligaties Ned. 2008/2018 500,0 500,0 523,84,25% Obligaties Ned. 2003/2013 450,0 450,0 481,54,375% Obligaties Carrefour 2003/2011 448,0 448,0 465,37,5% Obligaties Ned. 1993/2023 453,83,75% Obligaties Ned. 1999/2009 52,14% ING verzek. 2006/2013 465,50% ING Index linked produkt 30/12/2010 1.158,08.148,0 8.504,8 8.575,338 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

De niet direct voor de bedrijfsuitvoering benodigde liquiditeiten van dePThU, die bij de oprichting op 1-1-2007 waren toegenomen met 6,0mln., worden op basis van het Financierings- en Beleggingsstatuut, inlijn met het Algemeen Verbindend Voorschrift van het Ministerie OCW,uitgezet in de vorm van vastrentende waarden met hoofdsomgarantiewaarbij een zeer defensieve beleggingsstrategie wordt gehanteerd.De waardemutatie bestaat voor 22,6 uit hogere waardering van eenlopende belegging en voor 127,4 waardemutatie van verkochte beleggingenwelke per 01-01-2009 onder de nominale waarde stondengewaardeerd. Advisering, monitoring en uitvoering geschiedt insamenwerking met ING-Investment Office. Op grond van de RJ 226worden de effecten gewaardeerd op de geamortiseerde kostprijs waarbijrekening wordt gehouden met de individuele lagere marktwaarde.1.3 Vorderingen31-12-2009 31-12-2008Debiteuren 6,7 31,9Derden 1.3.1 52,5 61,5Studenten 1.3.2 130,0 111,5Overlopende activa 1.3.3 810,7 829,2999,9 1.034,01.4 Liquide middelen31-12-2009 31-12-2008Kasmiddelen 3,1 2,3Tegoeden op bank- engirorekeningen1.4.1 3.872,1 2.411,3Deposito's 1.4.2 3.013,0 3.012,8Overige 0,2-1.4.1 Tegoeden op bank- en girorekeningenHet betreft de rekening courant saldi.6.888,0 5.426,41.4.2 Deposito’sIn 2009 zijn een drietal fixe deposito’s tussentijds ondergebrachtop een Extrabonus zakenrekening in verband met de huidige lagerendementen op deposito’s. Momenteel vindt oriëntatie plaats omovertollige middelen te beleggen conform het Financierings- enBeleggingsstatuut.De tegoeden staan ter vrije beschikking.1.3.1 DerdenDe vordering op derden heeft betrekking op verstrekte leningen aanpersoneel (44,4) in het kader van opleiding en het fietsplan, alsmedeeen rekening-courant saldo van de vereniging van oud-studenten (8,1).1.3.2 StudentenDe vordering op studenten betreft de nog niet vervallen termijnen inhet kader van de gespreide inning van collegegelden.1.3.3 Overlopende activaIn de overlopende activa zijn de vorderingen opgenomen inzake nogte ontvangen rente (254,3), vooruitbetaalde kosten (167,2), nog teontvangen bedragen inzake 2e/3e geldstroom (268,2) en overigevorderingen (121,0).Alle vorderingen hebben een verwachte looptijd van minder dan 1 jaar.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave39

2.1 Eigen vermogenStand per1-1-2009ResultaatbestemmingStand per31-12-2009Algemene reserve 5.385,3 953,1 6.338,4Fonds promotiebursalen 219,2 8,4- 210,8Afstudeerfonds dubbel deficiënten 198,8 198,8Vervangingsreserve onroerend goed 844,3 844,3Bestemmingsreserve publiek 1.262,3 8,4- 1.253,9Werkkapitaal 1.134,5 1.134,5Egalisatiereserve PThU 506,6 14,8- 491,8Fonds buitenlandse studenten 415,3 94,2 509,4Fonds ter bev. Geref. theologie 38,0 38,0Bibliotheekfonds 111,3 111,3N.H. Ridderbosfonds 1,3 1,3Egalisatieres. Theol. Onderw. 281,7 40,5- 241,2Bestemmingsreserve privaat 2.488,5 38,9 2.527,49.136,1 983,6 10.119,7Het eigen vermogen is gesplitst in de algemene reserve (die ontstaanis door samenvoeging van de algemene reserves van de voormaligeThUK, ThWI en ELS), de bestemmingsreserve publiek (gevormd metrijksmiddelen) en de bestemmingsreserves privaat (gevormd met eigenmiddelen). Het fonds promotiebursalen (219,2) en het afstudeerfondsdubbel deficiënten (198,8) zijn per 1-1-2007 ingebracht uit heteigen vermogen van het voormalige ThWI. Mutatie van deze fondsengeschiedt via winstbestemming.40 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

2.2 Voorzieningen31-12-2009 31-12-2008Personeelsvoorzieningen 3.963,4 4.000,0Overige voorzieningen 276,9 251,14.240,3 4.251,1Het verloop van de voorzieningen is als volgt:Stand per1-1-2009Dotaties2009Onttrekking2009Vrijval 2009Stand per31-12-2009Kortlopendedeel < 1 jaarLanglopendedeel > 1 jaarPersoneelsvoorzieningenVoorziening pensioenverplichtingen 2.2.1 3.572,2 100,1 358,9 3.313,5 3.313,5Voorziening jubileumuitkeringen 2.2.2 43,2 8,1 7,8 43,4 43,4Voorziening verlofsparen 2.2.3 228,5 58,4 286,9 286,9Voorziening arbeidsongeschiktheid 2.2.4 137,3 16,5 120,8 120,8Voorziening wachtgelden 2.2.5 18,8 191,6 11,7 198,8 198,8Overige voorzieningenOnderhoudsvoorziening 2.2.6 251,1 127,6 101,8 276,9 276,94.251,1 485,9 496,7 4.240,3 4.240,32.2.1 Voorziening pensioenenDe pensioenvoorziening is gevormd ten behoeve van de betalingvan de pensioenen van een aantal oud-hoogleraren. Voor hen geldteen toegezegde pensioenregeling die niet is ondergebracht bij eenbedrijfstak pensioenfonds. Tot en met 2005 werden de jaarlijksepensioen lasten vergoed door het Ministerie van OCW, maar metingang van 2006 is de verplichting overgegaan naar voormalige ThWIen vanaf 2007 de PThU. De verplichting is ultimo boekjaar actuariëelberekend, en tegen contante waarde opgenomen tegen eendisconteringsvoet van 4%, in overeenstemming met RJ 271 Personeelsbeloningen.De sterftetabel GBV/GBM 2000-2005 is gehanteerd meteen leeftijdsterugstelling voor zowel man als vrouw met 2 jaar. Hetactuariële resultaat hiervan wordt ultimo 2009 verantwoord.Het weduwepensioen is gesteld op circa 75%. De looptijd bedraagtmeer dan 5 jaar. De periodieke toename uit hoofde van interest wordtverwerkt als dotatie. Er worden voor deze verplichting geen specifieke(fonds)beleggingen aangehouden. De onttrekking betreft deuitbetaalde pensioenbedragen tot en met de rapportagedatum.Voor de overige personeelsleden geldt ook een toegezegde pensioenregeling.Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben opde pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijkis van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij debedrijfstakpensioenfondsen van PGGM en ABP. Er is geen verplichtingtot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bijPGGM of ABP, anders dan het effect van hogere toekomstige premies.De PThU heeft daarom de pensioenregeling verwerkt als eentoegzegde-bijdrageregeling en heeft alleen de verschuldigde premiestot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.De looptijd bedraagt meer dan 5 jaar.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave41

2.2.2 Voorziening jubileumuitkeringenTevens is op basis van RJ 271 een voorziening voor jubileumuitkeringenopgenomen. Deze voorziening geeft inzicht in definanciële verplichting inzake de uitbetaling van jubileumuitkeringenhetgeen voortvloeit bij toepassing van de arbeidsvoorwaardenregeling.De looptijd bedraagt meer dan 5 jaar.2.2.3 Voorziening verlofsparenOvereenkomstig OCW-richtlijn jaarverslaggeving ingaande 2004opgenomen onder de voorzieningen. Dit betreft gespaarde verlofurenvermenigvuldigd met het ultimo boekjaar geldende brutouurtarief(inclusief sociale lasten).De looptijd bedraagt meer dan 5 jaar.2.2.4 Voorziening arbeidsongeschiktheidDeze voorziening is opgenomen voor op balansdatum bestaandeverplichting voor arbeidsongeschiktheidskosten. De voorziening isgewaardeerd tegen het bedrag van de bezoldiging, inclusief werkgeverslasten,dat naar verwachting verschuldigd zal zijn. Rekeningis gehouden met de duur van de periode waarover de verplichtingbestaat, de hoogte van de te betalen bezoldiging, alsmede de kansdat dit – momenteel enige – personeelslid gedurende de bedoeldeperiode arbeidsongeschikt zal blijven.De looptijd bedraagt meer dan 5 jaar.2.2.5 Voorziening wachtgeldenDe verplichting heeft betrekking op slechts één ex-werknemeren is berekend tegen Contante Waarde.De looptijd van de voorziening bedraagt 1 – 5 jaar.2.2.6 OnderhoudsvoorzieningJaarlijks wordt een vast bedrag gedoteerd aan de onderhoudsvoorziening.Voor het jaar 2009 is een extra dotatie (25,0) aan dezevoorziening toegevoegd in verband met het besluit om de filmzaalin het Koornmarktpand te herinrichten. De kosten van onderhoudovereenkomstig de meerjarenbegroting inzake de uitvoering vanhet onderhoud worden onttrokken aan deze voorziening.De verwachte looptijd bedraagt meer dan 5 jaar.2.3 Kortlopende schulden31-12-2009 31-12-2008Crediteuren 181,4 279,6Belastingen 0,3 0,3Premies sociale verzekeringen 314,6 258,1Pensioenen 90,8 83,7Derden en gelieerde instellingen 284,4 221,6Vakantietoelage / eindejaarsuitkering 221,3 207,5Vakantiedagen 148,3 127,6Vooruitontvangen collegegelden 362,7 327,7Strategisch beleid 297,0 311,8Overige overlopende passiva 225,5 203,12.126,3 2.021,0Onder Derden en gelieerde instellingen zijn onder andere schuldenopgenomen wegens nog te besteden geoormerkte gelden van voornamelijklopende NWO-projecten (140,3), Stichting Timmermanfonds(90,4), het Erasmus-Socrates programma (12,0) en ZonMW (12,2).De Vakantietoelage / eindejaarsuitkering en Vakantiedagenzijn personele verplichtingen welke berekend zijn op basis van noguit te betalen bedragen op rapportagedatum.De post Strategisch beleid heeft het karakter van een meerjarigesubsidie met specifiek bestedingsdoel en is als zodanig onder deoverlopende passiva opgenomen. Dit bedrag valt vrij ten gunste vanhet resultaat naarmate er kosten voor boventalligheid, innovatie enseniorenregeling worden gemaakt. In de rapportageperiode is in hetkader van de seniorenregeling 14,8 ten laste van deze post gebracht.Het betreft een drietal oud-medewerkers waarbij in 2010 de laatsteervan de 65-jarige leeftijd zal bereiken.De Overige overlopende passiva bestaat uit diverse vooruit ontvangenbedragen (130,8) en nog te betalen kosten (95,1).Over de schulden is geen rente verschuldigd.42 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Niet uit de balans blijkende verplichtingenIn het kader van de voorziening groot onderhoud is een niet uit debalans blijkende verplichting aangegaan in 2006 ter hoogte van 165,0inzake buitenschilderwerk van de panden tot 2013.Kengetallen en ratio’sExploitatie31-12-2009 31-12-2008Als gevolg van de oprichting per 1 januari 2007 zijn voor devestigingen Utrecht, Leiden alsmede het Seminarium in Doornhuurovereenkomsten afgesloten. Met de universiteit Leiden is eenvijfjarig huurcontract afgesloten tot en met 31-12-2012 met vervolgenseen optie voor één jaar. De huursom voor 2009 - inclusiefenergie en services bedraagt 35,7 en voor additionele faciliteiten 8,5op jaarbasis. De huurovereenkomst met de universiteit Utrecht loopttot 31-12-2011 en bedraagt 53,2 per jaar en voor dienstverlening13,3. Voor de bibliotheekfaciliteiten in Utrecht is contractueel 30,8op jaarbasis gemoeid. Het huurcontract van het Seminarium in Doornloopt tot 31-12-2009 en bedraagt 88,4.De hiervoor genoemde huurbedragen zijn onderhevig aan eenjaarlijkse prijsindexering.Verbonden partijenEr zijn geen verbonden partijen bekend waar de bestuurders van dePThU bestuurlijke invloed danwel deelneming in hebben.Gebeurtenissen na balansdatumHet College van Bestuur heeft het voornemen met de Vrije Universiteitvan Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen onderhandelingen teopenen die gericht zijn op het in de loop van 2012 realiseren van eenhoofdvestiging van de PThU aan de Vrije Universiteit en een nevenvestigingvan de PThU aan de Rijksuniversiteit Groningen.De huidige drie vestigingen, Utrecht, Kampen en Leiden wordengesloten. Ten aanzien van de balansposten zal dit consequentieshebben voor de waardering van de vaste activa en de onderhoudsvoorzieningvan de panden. Een inschatting is op dit moment nogniet te maken en derhalve worden genoemde posten op het huidigeniveau gehandhaafd. De huidige WOZ-waarde geeft een indicatie vande verkoopwaarde van de gebouwen en deze is bepaald op 1.277,0voor Koornmarkt 1, 1.410,0 voor Oudestraat 2, 4 en 6 en 335,0 voorMuntplein 2 en 4.Rijksbijdrage 8.601,0 8.326,0Baten werk voor derden 561,5 438,6Subsidiabel resultaat 919,2 924,8Niet-subsidiabel resultaat 64,4 323,1VermogenEigen vermogen 10.119,7 9.136,1Totaal vermogen 16.486,4 15.408,3Solvabiliteitsratio 0,61 0,59Rentabiliteit Totale Vermogen 6,2% 8,3%LiquiditeitLiquide middelen 6.888,0 5.426,4Netto werkkapitaal 5.761,6 4.439,4Current ratio 3,71 3,20Totaal baten incl.fin.baten 11.527,8 11.207,1Weerstandsvermogen 87,8% 81,5%Het Solvabiliteitsratio (de verhouding tussen het eigen vermogen ende totale passiva =balanstotaal) is in 2009 licht gestegen door detoe voeging van het positieve exploitatieresultaat over 2009. Ook hetWeerstandsvermogen is hierdoor in 2009 gestegen. Laatstgenoemdegeeft de verhouding weer van het eigen vermogen en alle baten ineen jaar, inclusief de financiële baten maar exclusief de buiten gewonebaten. Uit beide ratio’s blijkt dat de financiële positie van de universiteitzeer goed is.De Rentabiliteit totale vermogen geeft de winstgevendheid van eenorganisatie weer. Het Netto werkkapitaal is de hoeveelheid geld dienodig is om de bedrijfsactiviteiten goed te kunnen uitoefenen, zoalsde inkoop van goederen/diensten en het betalen van de salarissen.Dit getal wordt berekend door de vlottende activa te verminderen metProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave43

de kortlopende schulden. De Current ratio geeft het verhoudingscijferweer tussen deze twee en moet derhalve minimaal de waarde 1hebben.In de Rijksbijdrage is de subsidie van de Vrije Evangelische Gemeente(VEG) ter hoogte van 135,2 opgenomen, waarbij de doorbetalingervan als last is opgenomen onder 4.4 Overige lasten.Toelichting op de staat van baten en lastenover 2009 (in euro’s x 1.000)Het verslagjaar is afgesloten met positief exploitatieresultaat van intotaal 983,6 zijnde 919,2 subsidiabel en 64,4 niet-subsidiabel. Meteen begroot resultaat van 107,9 positief betekent dit een positieveafwijking van 875,7.In grote lijnen is deze afwijking als volgt te verklaren:• Hogere loon- en prijscompensatie in de Rijksbijdrage van 2009welke in juli van dit jaar bepaald is op 3,25% terwijl in de begrotingvoorzichtig is gerekend met een compensatie van 1% conformindicatieve meerjarige ontwikkelingen van het CFI; derhalve 281,0boven de begroting.• De Personeelslasten blijven in totaal met 278,2 onder de begrotingin verband met nog niet en/of later ingevulde vacatures.• De innovatieactiviteiten, opgenomen onder 4.4 Overige lasten,zijn met 229,5 onder de begrote jaarbedragen gebleven. Dezeactiviteiten zijn onvoldoende benut door het niet op tijd kunneninitiëren van de gestelde doelen.• De financiële baten zijn met 194,1 boven de begroting uitgekomendoor positieve transactieresultaten op de effecten portefeuille.3.1 Rijksbijdrage2009 Begroting Afwijking 2008Rijksbijdrage OCW vast 7.399,2 7.152,1 247,1Rijksbijdrage OCWOW-gebonden dynamischRijksbijdrage OCWOZ-gebonden dynamisch689,1 663,3 25,9512,7 504,7 8,0Totaal Rijksbijdrage OCW 8.601,0 8.320,0 281,0 8.326,0De bijgestelde Rijksbijdrage voor 2009 is voorlopig vastgesteld op8.601,0 (brief CFI d.d. 9 december 2009 met kenmerk BEK/BPR-2009/137187M. Omdat de 2e suppletoire wet 2009 en de slotwet 2009 nogniet door het parlement zijn aanvaard kan het gehanteerde budgettairkader nog wijzigen. Vooralsnog betekent dit een verhoging tenopzichte van de begrote jaarbijdrage van 281,0 vanwege loon- enprijs compensatie van 3,25% welke niet verwacht werd.3.2 Bijdrage Protestantse Kerk Nederland quotumKerkrentmeesterlijk quotumPKN inz. Seminarium2009 Begroting Afwijking 2008764,6 764,6 0,0 764,6De bijdrage inzake het kerkrentmeesterlijk quotum is confomde afspraken in het convenant. Het quotum wordt niet jaarlijksgeïndexeerd, in tegenstelling tot de door PThU te betalenarrangementskosten en huisvestingslasten van het Seminarium.3.3 College- en examengelden2009 Begroting Afwijking 2008College- en examengelden 519,3 502,7 16,6 441,6Het bedrag is gebaseerd op het aantal betalende studenten vanKampen, Utrecht en Leiden en ligt op het niveau van de begroting.In de begroting is uitgegaan van 124 studenten voltijd, 133 deeltijden 88 afstandsonderwijs, totaal 345 studenten. In de realisatie zijn deaantallen betalende studenten 143 voltijd, 110 deeltijd en 90 afstandsonderwijs.Het aantal 2e inschrijvingen bedraagt 65 studenten.3.4 Deelnemersbijdragen2009 Begroting Afwijking 2008Deelnemersbijdragen 194,2 202,8 8,6- 167,9De deelnemersbijdragen voor Post Academisch Onderwijs (PAO)betreffen reële ontvangsten; 161,7 inzake Kerkelijk vrijwillig onderwijsen 32,5 inzake Studiedagen/doelgroepcursussen en blijft net onder debegroting.44 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

3.5 Baten werk in opdracht van derden3.6 Overige baten2009 Begroting Afwijking 2008Nationale overheid, NWO 200,7 246,4 45,7-78,5Overige organisaties:- Projectsubsidie LDF- ZonMW- DIS- Deo Volente- Lutherana steunstichting- Brandenburgfonds54,744,789,362,894,529,516,240,967,639,8-15,216,2-48,54,8-93,033,3106,1Overige bijdragen 109,3 63,7 45,5 127,7561,5 558,8 2,7 438,6De NWO subsidies betreft boekjaar gerelateerde ontvangsten inzakeprojectonderzoeken Targum (102,2), het project Byzantijnse manuscripten(84,4), Barth database (3,8) en Intercultural Theology (10,3).De lasten staan verantwoord onder 4.4 Overige lasten. Zowel de batenals lasten van de projecten worden gepresenteerd op het niveau vanwerkelijke uitgaven tot en met rapportageperiode. De bijdragen vande overige organisaties bestaan voornamelijk uit doorberekening vanpersonele lasten waarvan de afrekening nog zal plaatsvinden. Andersdan begroot is een promotieonderzoek door de LDF niet geëffectueerd.In verband met het vertrek van de betreffende hoogleraar is hetproject Deo Volente opgeschort totdat er vernieuwde afspraken zijngemaakt.De positieve afwijking bij de Lutherana steunstichting is de vergoedingover 2007/2008 welke begroot was in 2008 maar eerst in 2009afgerond kon worden.De post Overige bijdragen bestaat uit Stichting Rotterdam (34,1),Zending PKN (19,8), VEG bondsbureau (11,1), DO PKN expertisecentrum (3,8), PKN project werving predikanten (10,7),Windesheim GC&S (26,7) en Stichting Judaïstiek (2,0).2009 Begroting Afwijking 2008Contributies 77,1 92,2 15,0- 87,6Baten gebouwen 79,0 51,0 28,0 77,2Doorberekeningpersoneelskosten10,0 9,2 0,8 9,6Overige baten 85,1 60,0 25,1 455,1251,2 212,3 38,9 629,5ContributiesOndanks dat de geplande najaarsactie 2008 was gewijzigd in eenkerstactie onder contribuanten, met als gevolg dat (een deel van)de inkomsten van deze actie pas in 2009 binnenkwamen, blijven deontvangsten zowel onder het niveau van de begroting als vorig jaar.In de begroting is rekening gehouden met de leeftijd van decontribuanten, hetgeen resulteert in een jaarlijkse verwachte dalingmet 5%. De daling t/m december is 16,3% t.o.v. de begroting.Baten gebouwenDe doorberekening van de huuropbrengst van de eigen panden voorresearchfellows en buitenlandse studenten wijkt in positieve zin af vande begroting door herziening van de huurbedragen welke nog nietin de begroting was opgenomen. Deze herziening is tevens terug tevinden in de hogere huisvestingslasten, zie 4.3 Huisvestingslasten nietsubsidiabel.In 2008 is de opbrengst eerst ultimo boekjaar verwerkt.Doorberekening personeelskostenDe personele ondersteuning (overhead) voor de contribuantenadministratie.Overige batenCouncil World Mission-bijdrage en overige studiebijdragen voorbuitenlandse studenten vallen hoger uit dan begroot door additionelepromotiebeursbijdragen van twee buitenlandse instellingen (12,0)en een subsidie van Stichting Aanpakken (18,0). In 2008 was deopbrengst van de verkoop van het pand Koornmarkt 19 (190,0)in deze post opgenomen alsmede een vrijval van een gereserveerdbedrag inzake Materiële Gelijkstelling pensioenen ABP - PGGM (150,0).Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave45

4.1 PersoneelslastenLonen en salarissen2009 Begroting Afwijking 2008Brutolonen en salarissen 5.119,5 5.580,0 460,6 4.579,9Sociale lasten 421,9 232,8 189,1- 330,7Pensioenpremies 690,3 685,5 4,8- 595,4Overige personele lastenDotaties personelevoorzieningenPersoneel niet inloondienstDoorberekening salarissenaan projecten e.d.Personeellasten Seminarium(niet-subsidiabel)6.231,6 6.498,4 266,7 5.506,0358,3 100,0 258,3- 268,4217,8 50,0 167,8- 512,9255,9- 255,9Overig 309,3 490,9 181,6 494,0629,4 640,9 11,5 1.275,36.861,0 7.139,3 278,2 6.781,3Lonen en salarissenPer 1 januari vond conform CAO-bepalingen salarisaanpassing plaats(2,1%) en is de eindejaarsuitkering met 1,9% verhoogd. Deze postblijft met 4,1% onder de begroting met name door (nog) nietingevulde vacatures. Aan pensioenuitkeringen oud-hoogleraren is358,9 uitbetaald welk bedrag rechtstreeks ten laste van de voorzieningis gebracht.Overige personele lastenInzake Dotaties personele voorzieningen is aan de voorzieningpensioenverplichtingen op basis van een actuele waardebepaling dooreen actuaris een bedrag toegevoegd van 100,1 en is de voorzieningvoor wachtgeld aangevuld met 191,6 wegens een additioneleverplichting ultimo 2009. Voor jubileumverplichtingen is een bedragtoegevoegd van 8,1 en aan de voorziening verlofsparen een bedragvan 58,4.Een aantal medewerkers (gedetacheerden) is in 2008 nogverantwoord onder Personeel niet in loondienst. Vanaf 2009 zijnalle detacheringscontracten beëindigd of omgezet in een PThUdienstverband en bestaat deze post louter uit ingehuurde krachtenvan met name ondersteunend personeel waarvan de vacatures nogniet werden ingevuld en tijdelijke vervanging of uitbreiding. Dedoorberekening van personeel welke in dienst is genomen op basis vangesubsidieerde NWO-projecten (202,9), innovatie activiteiten (26,6)en GC&S onderzoek (26,4) is op een separate regel hier zichtbaargemaakt. De doorberekening van de salarislast van het Seminarium,subsidiabel naar niet-subsidiabel, bedraagt 343,3.De post Overig bestaat uit o.a. de kosten voor studie en opleiding(74,0), reiskosten woon/werk (96,4), de zgn. 30%-regeling (70,3),aanvulling geldwaarde verlofdagen (20,7) en overige personeelslastenzoals assessments, juridische bijstand en arbo (79,4).Aantal fte’s2009 Formatie Afwijking 2008WP 57,78 62,8 5,01- 56,41OBP 30,85 34,2 3,34- 27,27Totaal fte's ultimorapportageperiode88,63 97,0 8,35- 83,68Gemiddeld aantal fte's 87,05 79,95Het aantal personeelsleden ultimo 2009 bedraagt 128 zijnde 88,63 fte.De formatie betreft het aantal fte’s dat in de begroting is op genomen.De 12 fte’s inzake de pensioenuitkeringen oud-hoogleraren zijn nietopgenomen in het overzicht.In het OBP is 1,8 fte van het CvB opgenomen. Onderzoekers,promovendi en studentassistenten met in totaal 19,35 fte hebbeneen tijdelijke aanstelling. Van het overig personeel heeft 6,72 fte eencontract voor bepaalde tijd.46 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

4.2 Afschrijvingen4.3 HuisvestingslastenAfschrijvingslastgebouwen/inventaris tlvministerieAfschrijvingskosten opeigen rekeningVrijval investeringssubsidies2009 Begroting Afwijking 200892,4 264,9 172,5 80,522,5 24,0 1,5 22,3264,9- 264,9-114,9 24,0 90,9- 102,8Naar analogie van de Richtlijnen voor de jaarverslaggevingworden investeringssubsidies via de Balans in mindering gebrachtop de investeringen. De vrijval uit deze subsidie is gelijk aan determijnen van de afschrijvingen over de materiële vaste activa tot2007 (jaar van de oprichting). De afschrijvingslasten vanaf 2007komen niet in aanmerking voor genoemde vrijval ten laste van deinvesteringssubsidies. In de begroting was hier (nog) geen rekeningmee gehouden.HuisvestingslastensubsidiabelDotatie voorzieningonderhoudHuisvestingslastenniet-subsidiabelLasten gebouwen(niet-subsidiabel)2009 Begroting Afwijking 2008291,6 250,2 41,4- 279,4127,6 104,7 22,9- 102,6105,7 87,4 18,3- 95,835,7 26,5 9,2- 60,1560,6 468,7 91,9- 537,9De subsidiabele huisvestingslasten zijn inclusief de huurvergoedingenvoor de locaties Utrecht en Leiden (149,5) en de interne doorberekendehuurvergoeding van private panden naar subsidiabel (37,7)welke niet in de cijfers van vorig jaar was opgenomen. Zie 3.6 Overigebaten. De verzekeringspremie van de gebouwen is door hertaxatie vande panden in 2008 verhoogd met 26,4. De dotatie aan de voorzieningis incidenteel verhoogd met 25,0 door de geplande maar niet begroterenovatie van de filmzaal in het Koornmarktpand.De huisvestingslast niet-subsidiabel bestaat uit interne doorberekeningvan buitenlandse studentenhuisvesting (17,3) en betaalde huurvergoedingvan het Seminarium (88,4). De niet-subsidiabele lastengebouwen zijn kosten voor onderhoud en energie van de privatepanden.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave47

4.4 Overige lasten2009 Begroting Afwijking 2008Inventaris 5,8 5,8- 7,4Bibliotheek 143,5 146,9 3,4 145,4Administratie- enadvieskosten313,0 266,0 47,0- 228,0Publiciteit en voorlichting 248,8 252,0 3,2 210,9Automatisering 297,9 293,3 4,6- 361,1Reis- en vergaderkosten 128,5 147,5 19,0 132,7Contribuantenadministratie 20,2 21,4 1,2 24,9Innovatieactiviteiten 139,0 368,5 229,5Overige lasten 5,1 5,0 0,1- 10,7Subtotaal overigeorganisatielasten1.301,7 1.500,6 199,0 1.121,1Inhuur docenten 111,8 58,0 53,8- 111,2Gastdocenten 3,3 30,8 27,5 3,0Afstandsonderwijs 96,8 120,0 23,2 107,6Studentenvoorzieningen 68,7 49,5 19,2- 27,0Studietoelage buitenlandsestudent94,4 131,7 37,3 123,4Instellingsstage 49,4 29,5 19,9- 39,3Vrije EvangelischeGemeente (VEG)Bij/af: doorberekeningniet-subsidiabelSamenwerkingsprojectGC&S135,2 125,0 10,2- 129,526,9 88,8 62,0Overige lasten opleidingen 46,3 61,2 14,9 41,2Subtotaal overige lastenonderwijs632,8 694,5 61,7 582,2Internationalisering 108,9 111,0 2,1 52,5Congressen/studiereizen 63,6 60,0 3,6- 50,6Graduate school 7,7 15,0 7,3 10,5Projectkosten NWO(Targum etc.)Kosten overige activiteitenonderzoekSubtotaal overige lastenonderzoekKosten dienstverleningkerkelijkKosten dienstverleningmaatschappelijkBij/af: doorberekening naarniet-subsidiabelSubtotaal overige lastendienstverlening214,6 268,9 54,3 78,669,5 133,5 64,0 64,6464,3 588,4 124,1 256,8610,4 463,3 147,1- 566,01,6- 16,5 18,1 11,1608,8 479,8 129,0- 577,13.007,6 3.263,3 255,7 2.537,148 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Inventariskosten, zijn de aankopen van apparatuur en inventaris< € 500,-. Deze worden niet begroot.Bibliotheek; de lasten liggen in de lijn van zowel de begroting alsvorig jaar.Administratie- en advieskosten; de overschrijding wordt grotendeelsveroorzaakt door ingehuurde expertise ten behoeve van hetgeautomatiseerde studentinschrijving- en studentvolgsysteem(129,4). De overige posten zoals telefoon-, porti-, kopieer- enaccountantskosten wijken nagenoeg niet af van het niveau van zowelde begroting als vorig jaar.Publiciteit en voorlichting; Deze kosten zijn onder te verdelen naarhet magazine PThUnie (32,8), publiciteit (98,3), advertentiekostenpubliciteit (40,2) en adviezen (8,5). Eveneens is voor het project voorwerving predikanten de website gestart ‘Domineeworden.nl’. Deinitiële kosten zijn voor 21,4 opgenomen. Voor het drukken van destudiegids en overige drukwerken (o.a.jaarrekening 2008) is 38,6verantwoord.Automatisering; De lasten zijn conform de begroting en bestaan uitsoftware contracten/licenties (100,8) van de grotere applicaties (Pica,Osiris, Blackboard, e.d.), de kosten van de infrastructuur (totaal 98,9waarvan Surfnet 84,0) en consult en onderhoud (samen 88,1).Reis- en vergaderkosten; van het College van Bestuur, hetwetenschappelijk en ondersteunend personeel (tezamen 93,6)alsmede de vacatiegelden van de Raad van Toezicht (19,8) encivitasactiviteiten (15,0).De lasten van de Contribuantenadministratie ten behoeve vanbuitenlandse studenten (niet-subsidiabel) blijven licht onder debegroting.De Innovatieactiviteiten dienen als extra stimulans voor dedoelstellingen van de universiteit. Genoemde activiteiten waren vooreen heel jaar begroot (368,5), de realisatie ervan is trager dan gewensten niet binnen het boekjaar te realiseren (139,0). Zo is in het kadervan matching onderzoek 2e/3e geldstroom per 1 september 2009 eenaio aangesteld en volgt nog een aanstelling in 2010 met betrekkingtot deze post samen met de Maatschappij van Welstand. Tevens isper 1 februari 2010 een universitair docent Ethiek aangesteld voor 0,6fte. Inzake de ontwikkelkosten van de permanente educatie is vanafjanuari 2010 voor 0,4 onderzoeksformatie ingezet. De aanstelling inhet kader van de extra aio voor 4 jaar is in voorbereiding en zal in hetvoorjaar van 2010 zijn verwezenlijkt.Inhuur docenten; overschrijding door niet begrote vervangende inzetvia Pflex/Randstad van docenten universitair onderwijs. De inzet van(freelance)docenten op het Seminarium is verantwoord onder Kostendienstverlening kerkelijk.Gastdocenten zijn minder ingezet dan vooraf begroot.Afstandsonderwijs; betreft de afdracht aan de LOI.Studentenvoorzieningen; Het verschuldigd bedrag op basis van hetconvenant met Universiteit Utrecht over 2008 (21,8) is tezamen metde bijdrage over 2009 (20,8) in huidige boekjaar verwerkt, aangeziende opgave van het aantal studenten eerst in 2009 plaatshad.Studietoelage buitenlandse student; deze post blijft zowel onderhet niveau van vorig jaar als de begroting door een lager aantalverblijvende buitenlandse studenten.Instellingsstage; in de begroting van 2010 wordt rekening gehoudenmet een verdubbeling van deze kosten in verband met de uitbreidingvestiging Utrecht. De verwachte trend heeft zich reeds in 2009ingezet.Vrije Evangelische Gemeente; voorheen werd het subsidiebedrag inmindering gebracht op de ontvangen Rijksbijdrage. Vanaf 2009 moetdit separaat zichtbaar worden gemaakt als enerzijds Bate en anderzijdsals Last.Doorberekening niet-subsidiabel; is de doorberekening van de inzetvan docenten plus overheadkosten Seminarium ten laste van initieelonderwijs.Samenwerkingsproject GC&S; de verrekening met de partners moetnog plaatsvinden. In de lasten zijn de doorberekende salariskosten tenaanzien van onderzoek GC&S door een PThU-docent opgenomen.Overige lasten opleidingen; dit betreft o.a. de kosten van pastoraletraining, preekcolleges, etc. alsmede een kwalitietsonderzoek onderalumni van de voormalige ThUK en ThWI naar opleidingszwaarteen praktische vaardigheden. De niet-subsidiabele last betreft hethonorarium van het studentenpastoraat (12,0).Internationalisering; In 2009 werd additioneel een Internationaalcongres georganiseerd door de PThU. De kosten bedroegen 48,4en zijn binnen de begroting van 53,0 gebleven. De reguliere lastenvan internationale contacten en congresbezoeken kwamen in totaalconform begroting op 60,5.Congressen/Studiereizen; Bezoeken van het wetenschappelijkpersoneel aan buitenlandse congressen alsmede de bijdrage aan hetHendrik Kraemer Instituut (18,0) voor het seminar ‘Transforming imageof the enemy’ in oktober 2009.Projectkosten NWO; zie ook Baten 2e/3e geldstroom (200,7). Hetverschil is de eigen bijdrage aan de projecten van de PThU. ReedsProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave49

ontvangen tranches maar nog niet gerealiseerde lasten staan alsvooruitontvangen gelden in de Balans opgenomen.Kosten overige activiteiten onderzoek; Deze bestaan uit deoverige onderzoeksactiviteiten onder verantwoording van deprogrammaleiders Sources, Practices en Beliefs ter hoogte van 35,0 ende bijdragen (19,5) aan onderzoekschool Noster, Universiteit Tilburg(Xart) en het Instituut voor liturgische en rituele studies. Tevens is de(niet-subsidiabele) jaarlijkse bijdrage (15,0) vanuit de Egalisatiereserveaan de stichting H.O.C. Ruimzicht voor ondersteuning van LateRoepingen hier opgenomen.Kosten dienstverlening kerkelijk bestaan uit de arrangementskosten(470,1) en inzet van (freelance)docenten (108,8) op het Seminarium. Inde begroting waren slechts de arrangementen opgenomen.Kosten dienstverlening maatschappelijk; een vijftal studiedagen,waaronder van Ruler en Calvijn, hebben per saldo een klein positieffinancieel saldo opgeleverd.Bij/af doorberekening naar niet-subsidiabel; is de interne doorberekeningvan de inzet van docenten ten laste van de kerkelijkedienstverlening Seminarium (31,5).5 Financiële baten en lasten2009 begroting afwijking 2008Financiële baten 744,4Financiële lasten 108,4-636,0 441,9 194,1 438,9Het positieve saldo is ontstaan door enerzijds resultaten door aankoopen verkoop op de beleggingsportefeuille in obligaties (199,1) enanderzijds door ontvangen rente op het rekening-courantsaldo endeposito’s.Bezoldiging leden College van Bestuur envergoeding Raad van Toezicht (RJ271.601)College van BestuurDr. H.C. van der Sar(voorzitter)Prof.dr. F.G. Immink(rector)Raad van ToezichtProf.dr. F.A. vander Duyn Schouten(voorzitter)Mw.drs. J.J.Tj.Van de Hul-Omta2009 Begroting Afwijking 20081,0 fte 147,9 139,7 8,2- 133,60,8 fte 118,6 110,9 7,7- 107,81,8 fte 266,5 250,6 15,9- 241,46,7 6,43,8 3,8Dr. A.J. Plaisier 1,9Mw.ds G.R. Peetoom 1,8 m.i.v. 24-04-09Prof.dr.ir. M.Wessel 3,7 3,7Dr.ir. F. Schutte 4,8 0,820,9 16,6De bezoldiging van het College van Bestuur bestaat uit de het brutoloonvermeerderd met de wettelijke premies voor sociale lasten enpensioenverzekering. De vergoedingen aan de Raad van Toezicht zijninclusief uitbetaalde reiskosten.Vermelding accountantshonorariumDe honoraria van Deloitte Accountants B.V. over 2009 zijn als volgt:2009 2008Controle van de jaarrekening incl. bekostigingscontrole 42,3 64,5Fiscale advisering 1,5 1,8Niet-controle diensten 2,3 6,146,1 72,450 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Onderstaande opstelling geeft een overzicht van de subsidiabele en niet-subsidiabele Exploitatie rekeningen:BegrotingRealisatiesubsidiabelRealisatieniet-subsidiabelTotaal %BatenRijksbijdragen 8.320,0 8.601,0 8.601,0 100,0College-, cursus-, les- en examengelden 502,7 519,3 194,2 713,5 8,3Baten werk in opdracht van derden 1.323,4 561,5 764,6 1.326,1 15,4Overige baten 415,1 11,0 240,3 251,2 2,9Totaal baten 10.561,3 9.692,7 1.199,1 10.891,8 126,6LastenPersoneelslasten 7.139,3 6.517,8 343,3 6.861,0 79,8Afschrijvingen 24,0 92,4 22,5 114,9 1,3Huisvestingslasten 468,7 419,2 141,4 560,6 6,5Overige lasten 3.263,3 2.283,8 723,9 3.007,6 35,0Totaal lasten 10.895,3 9.313,2 1.231,0 10.544,2 122,6Saldo baten en lasten 334,0- 379,5 31,9- 347,6 4,0Financiële baten en lasten 441,9 539,7 96,3 636,0 7,4Exploitatieresultaat 107,9 919,2 64,4 983,6 11,4Doorberekend subsidiabel / niet-subsidiabelSubsidiabelNiet-subsidiabelPersoneellasten Seminarium (niet-subsidiabel) 343,3- 343,3Arrangementskosten Seminarium (subsidiabel) 79,5 79,5-Docentlasten en overhead Seminarium (subsidiabel) 31,5- 31,5Per saldo doorberekend 295,2- 295,2Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave51

Realisatie niet-subsidiabelBuitenlandse studenten Seminarium Totaalniet-subsidiabelKerkrentmeesterlijk quotum PKN inz. Seminarium 764,6 764,6Deelnemersbijdragen 194,2 194,2Contributies 77,1 77,1Baten gebouwen 78,0 78,0Overige baten 59,7 25,4 85,1Saldo financiële baten en lasten 96,3 96,3Totaal baten 311,2 984,2 1.295,4Personeellasten Seminarium (niet-subsidiabel) 343,3 343,3Afschrijvingskosten op eigen rekening 22,5 22,5Huisvestingslasten niet-subsidiabel 20,0 85,7 105,7Lasten gebouwen (niet-subsidiabel) 35,7 35,7Overige lasten contribuantenadm. 20,2 20,2Studietoelage buitenlandse student 94,4 94,4Studentenpastoraat 24,1 24,1Dotatie Ruimzicht 15,0 15,0Bij/af: doorberekening docentlasten/overhead 31,5 31,5Kosten dienstverlening kerkelijk 618,1 618,1Bij/af: doorberekening arrangementskosten initieel 79,5- 79,5-Totaal lasten 232,0 999,0 1.231,0Resultaat 79,2 14,8- 64,452 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Overige gegevens en bestemmingvan het resultaatBestemming van het resultaat over het boekjaar 2008De jaarrekening 2008 is inclusief de bestemming van het resultaatgoedgekeurd in de vergadering van de Raad van Toezicht.Vaststelling van de resultaatbestemmingover het boekjaar 2009Het College van Bestuur stelt de resultaatbestemming over het boekjaar2009 als volgt vast:Algemene Reserve 953,1Vastgelegd vermogen 8,4-Egalisatiereserve PThU 14,8-Fonds buitenlandse studenten 94,2Egalisatiereserve Theologisch Onderwijs 40,5-983,6Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave53

9.6 AccountantsverklaringVerklaring betreffende de jaarrekeningWij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2009 van deProtestantse Theologische Universiteit te Kampen bestaande uit debalans per 31 december 2009 en de staat van baten en lasten over2009 met de toelichting gecontroleerd.Verantwoordelijkheid van het bestuurHet bestuur van de universiteit is verantwoordelijk voor het opmakenvan de jaarrekening die het vermogen en resultaat getrouw dient weerte geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide inovereenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs.Tevens is het bestuur van de universiteit verantwoordelijk voor definanciële rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten,lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemmingdienen te zijn met de in de relevante wet- en regelgevingopgenomen bepalingen.van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronderbegrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieelbelang als gevolg van fraude of fouten. In die beoor deling neemt deaccountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergevenin de jaarrekening van vermogen en resultaat alsmede het voorde naleving van de betreffende wet- en regelgeving relevante internebeheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnenmaken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandighedenadequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel tegeven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van deuniversiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie vande aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiëleverslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur vande universiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehelebeeld van de jaarrekening.Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatievoldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.Deze verantwoordelijkheden omvatten onder meer: het ontwerpen,invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevantvoor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaar rekening vanvermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieelbelang als gevolg van fraude of fouten bevat en voor de naleving van derelevante wet- en regelgeving, het kiezen en toe passen van aanvaardbaregrondslagen voor financiële verslaggeving en het maken vanschattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.Verantwoordelijkheid van de accountantOnze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekeningop basis van onze controle, als bedoeld in artikel 2.9, derdelid van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlandsrecht waaronder het Controleprotocol OCW 2009. Dienovereenkomstigzijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormenen zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voerendat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekeninggeen afwijkingen van materieel belang bevat.OordeelNaar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van degrootte en de samenstelling van het vermogen van de ProtestantseTheologische Universiteit per 31 december 2009 en van het resultaatover 2009 in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggevingonderwijs.Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoordebaten, lasten en balansmutaties over 2009 voldoen aan de eisen vanfinanciële rechtmatigheid. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemmingzijn met de in het onderwijscontroleprotocol OCW2009 opgenomen relevante wet- en regelgeving, zoals opgenomen inparagraaf 2.2.2. referentiekader. Verklaring betreffende andere wettelijkevoorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties.Op grond van de wettelijke verplichtingen ingevolge artikel 2:393, lid 5onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnenbeoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel2:391, lid 4 BW.Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter ver krijgingvan controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening.De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijkZwolle, 18 mei 2010Deloitte Accountants B.V.Was getekend: drs. E. Dijkgraaf RA54 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009

Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave55

Bijlage 1Samenstelling Raad van Toezicht,College van Bestuur, Universiteitsraad,Raad van Advies, Commissies enWerkgroepenRaad van Toezichtprof.dr. F.A. van der Duyn Schouten (voorzitter)drs. J.J.Tj. van den Hul-Omtadrs. G.R. Peetoomdr.ir. F. Schutteprof.dr.ir. M. WesselAmbtelijk secretarismr.drs. D.J. de BoerCollege van Bestuurdr. H.C. van der Sar (voorzitter)prof.dr. F.G. Immink (rector)Adviseursdrs. H.W. de Jager (directeur Bedrijfsvoering) endr. R.H. Reeling Brouwer (directeur Onderwijs)Ambtelijk secretarismr.drs. D.J. de BoerUniversiteitsraadStudentenS. Alblas, M. Boon, J.H. Knetsch, S.M. van Leerdam (secretaris)(tot 1 november 2009), P.I. van der Meijden, J.W. SchellingerhoutPersoneeldr. G.M. Speelman (voorzitter), prof.dr. K. Spronk, J.J. Steinfelder(tot 31 januari 2009), dr. A. Vos (tot 31 mei 2009), drs. D.T. Vos,dr. L.Th. WitkampPer 1 januari 2010 benoemd: dr. H.S. Benjamins(i.p.v. prof.dr. K. Spronk), H.J. Steen en dr. R.J. de Vries.Raad van Adviesdrs. K.G. Ferrierprof.dr.ir. R. Goodijkdrs. F. Hemricadrs. C. Köhlerdrs. P.J. Verhagendr. D. VisserExamencommissie Utrecht/Leidenprof.dr. L.J. Koffemanprof.dr. M. Matthiasprof.dr. H. Noordegraafprof.dr. J. Muis (voorzitter)dr. Th.A. BoerAmbtelijk secretarisdrs. G. van Markesteijn-WesselinkPer 1 januari 2010 benoemd: E. Stevens.56 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

Examencommissie Kampenprof.dr. R. Roukemadr. G.J. van Klinkendr. A. van der Kooiprof.dr. F. de Lange (voorzitter)dr. W. van der MeerWerkgroep Internationaliseringprof.dr. L.J. van den Bromprof.dr. F.G. Imminkprof.dr. V. Küsterdr. H.C. van der Sar (voorzitter)dr. L.Th. WitkampAmbtelijk secretarisdrs. T.A. StruikAmbtelijk secretarisdrs. H.A. van de PoppeOpleidingscommissie Utrecht/Leidendrs. J.D. van ArkH. Boele (student)J. Hooydonk (student)F. den Oudsten (student)prof.dr. H.P. de Roest (voorzitter)dr. P. SandersAdviseurdr. G. van Ek (opleidingscoördinator)Ambtelijk secretarisdrs. F.T. BunjesOpleidingscommissie KampenP. de Jong (student)prof.dr. V. Küster (voorzitter)M.J. Maarleveld (student)dr. F. StarkE. Urban (student)dr. J.W. WesseliusAdviseursM.A. Timmerman (opleidingscoördinator Geloof, Cultuur &Samenleving) en drs. A.W. Baan (opleidingscoördinator)Werkgroep Maatschappelijke Dienstverleningdr. Th.A. BoerM. van Zonneveld-Wittink (adviseur communicatie)prof.dr. F. de Lange (coördinator/voorzitter)prof.dr. H. NoordegraafAmbtelijk secretarisW.D. van Geerenstein-van DijkCommissie Post Academisch Onderwijs/Nascholingdr. R. Brouwerds. C.M.A. van Ekrisds. W. Hartogsveldprof.dr. K. Spronk (voorzitter)drs. G.F. Struijsds. P.A. VerbaanAdviseurdr. H. de LeedeAmbtelijk secretarisS.A.M. van Schaik-WillemsenAmbtelijk secretarisdr. J.A. Landsman-DijkstraProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave57

Bijlage 2Wetenschappelijk verslagI. SOURCESProgrammaScripture, Religious Identity, and TransformationProgrammaleider: prof.dr. K. SpronkOnderzoekersprof.dr. H.-M. Kirn (hoogleraar; 0,4)prof.dr. M. Matthias (hoogleraar; 0,32)prof.dr. R. Roukema (hoogleraar; 0,34)prof.dr. K. Spronk (hoogleraar; 0,4)prof.dr. A. Houtman (ud/bijzonder hoogleraar; 0,32)dr. J.W. Wesselius (uhd; 0,4)dr. E.A. de Boer (ud; 0,15)dr. G. van Ek (ud; 0,4)dr. D.M. Erbele-Küster (ud; 0,2)dr. G.J. van Klinken (ud; 0,32)dr. P. Sanders (ud; 0,28)dr. S. Hiebsch (onderzoeker; 0,85)dr. S.A. Ovsiannikov (onderzoeker; 0,6)dr. H.M. Patmore (onderzoeker; 0,8)dr. S.M. Royé (onderzoeker 0,6)dr. E. van Staalduine-Sulman (onderzoeker; 0,4)drs. J. Lena (aio; 0,06)drs. J.M. Tanja (aio; 0,53)prof.dr. C. Houtman (emeritus hoogleraar en geassocieerdonderzoeker)dr. P. van de Lugt (geassocieerd onderzoeker)dr. J. van Sluis (geassocieerd onderzoeker)Wetenschappelijke publicatiesArtikelen (refereed)• D.M. Erbele-Küster, Geboorte als schepping. Bijbelstheologischekanttekeningen bij gentechnologie, Nederlands TheologischTijdschrift 63 (2009), 142 – 153.• S.M. Royé, An Assessment of Byzantine Codex and Catalogueresearch (Sacris Erudiri 47, 2008/9), p. 5 – 145.• K. Spronk, ‘Jonah, Nahum, and the Book of the Twelve:A Response to Jakob Wöhrle’, Journal of Hebrew Scriptures 9 (2009),article 8 (9 pp.).• K. Spronk, ‘The Line-Acrostic in Nahum 1: New Evidence fromAncient Greek Manuscripts and from the Literary Analysis of theHebrew Text’, in: R. de Hoop a.o. (eds.), The Impact of UnitDelimitation on Exegesis (Pericope 7), Leiden: 2009, 228 – 240.• J.W. Wesselius, ‘A Note on Determination and Countability inTargumic Aramaic’, Aramaic Studies 7 (2009), 75 – 83.Artikelen (non-refereed)• D.M. Erbele-Küster, Eat this Scroll (Ezekiel 3): Reading as Eating withSpecial Reference to ‘Niddah’ (Menstruation) in Canon&Culture,Korean Journal 3 (2009), 5 – 22.• C. Houtman, ‘Een wonder zonder weerga in een bijbelboek volgeweld. Jozua 10:12-14 en zijn context in stichtelijke literatuur’,in: P.J. van Midden (red.), Jozua (Amsterdamse Cahiers voor Exegesevan de Bijbel en zijn Tradities, 24), Vught 2009, 139-189.• H.-M. Kirn, A. Houtman, ‘Christian interest in Jewish religiousworks: two sides of a coin. An enduring challenge for Jewish-Christian dialogue, Reformed World 59 (2009) 3, 181 – 196.• M. Matthias, ‘Der Bildungsbegriff bei Johann Jakob Rambach(1693 – 1735)’, in: Alter Adam und Neue Kreatur. Pietismus undAnthropologie. Beiträge zum II. Internationalen Kongress fürPietismusforschung 2005, Hallesche Forschungen, 28/1, Tübingen:2009, 277 – 291.• M. Matthias, ‘Der Artikel vom Freien Willen bei Ägidius Hunnius.Prädestination und Willensfreiheit. Luther, Erasmus, Calvin und ihreWirkungsgeschichte’, in: FS für Theodor Mahlmann, MarburgerTheologische Studien 99, Leipzig: 2009, 125 – 134.• K. Spronk, ‘Het boek Jozua: Het onderzoek naar het boek Jozua:Een beredeneerde bibliografie’, ACEBT 24 (2009), 1 – 11.• K. Spronk, ‘Jozua op herhaling: Rechters 1:1 – 2:10 als inleidendesamenvatting’, ACEBT 24 (2009), 43 – 49.• J.W. Wesselius, ‘De komst van Amalek in de Mechilta vanRabbi Ismaël’, Alef Beet 19/1 (juli 2009), 22 – 36.58 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

Boeken• E.A. de Boer, Marcella van Rome. Een gedenkschrift vanHieronymus, vertaald en ingeleid door Esther de Boer,Zoetermeer: 2009, 86 pp.• A. Houtman, H. Sysling, Alternative Targum Traditions: The Useof Variant Readings for the Study in Origin and History of TargumJonathan. Leiden/Boston: 2009, xiii + 304 pp.Artikelen in bundels• G. van Ek, ‘Bevrijd tot heiligheid: Leviticus 19 en de christelijketraditie’, in: M.C. Mulder, A. Noordegraaf (red.), Wees heilig: Jodenen christenen luisteren naar Leviticus 19, Zoetermeer: 2009, 43 – 67.• D.M. Erbele-Küster, ‘ Buchstabe und Geist, I. Alttestamentlich’, in:Oda Wischmeyer (red.), Lexikon der Bibelhermeneutik, Berlin:2009, 108 – 109.• D.M. Erbele-Küster, ‘Gottesdienst, I. Alttestamentlich’, in: OdaWischmeyer (red.), Lexikon der Bibelhermeneutik, Berlin: 2009, 229.• D.M. Erbele-Küster, ‘Erklären’, in: Oda Wischmeyer (red.), Lexikonder Bibelhermeneutik, Berlin: 2009, 146 – 147.• D.M. Erbele-Küster, ‘Feministische Bibelhermeneutik,I. Alttestamentlich’, in: Oda Wischmeyer (red.),Lexikon der Bibelhermeneutik, Berlin: 2009, 116.• D.M. Erbele-Küster, ‘Lyrische Dichtung, I. Alttestamentlich’, in: OdaWischmeyer (red.), Lexikon der Bibelhermeneutik, Berlin: 2009, 373.• D.M. Erbele-Küster, ‘Postkoloniale Bibelhermeneutik(en)/PostcolonialHermeneutics’, in: Oda Wischmeyer (red.), Lexikon derBibelhermeneutik, Berlin: 2009, 440 – 441.• D.M. Erbele-Küster, ‘Lesen/Leser, I. Alttestamentlich’, in:Oda Wischmeyer (red.), Lexikon der Bibelhermeneutik,Berlin: 2009, 352 – 353.• D.M. Erbele-Küster, ‘Körper, Sprache und Geschlecht.Alttestamentliche Anthropologie als Diskursgeschichte des Körpers’,in: Bernd Janowski und Kathrin Liess (red.), Der Mensch im altenIsrael. Neuere Forschungen zur alttestamentlichen Anthropologie,(HBS 59) Freiburg: Herder 2009, 339 – 361.• D.M. Erbele-Küster, E. Toenges, ‘Beschneidung’, in:Frank Crüsemann, Kristian Hungar, Claudia Janssen, Rainer Kesslerund Luise Schottroff (red.), Sozialgeschichtliches Wörterbuch,Gütersloh: 2009, 47 – 49.• D.M. Erbele-Küster, E. Toenges, ‘Heiligkeit’, in: Frank Crüsemann,Kristian Hungar, Claudia Janssen, Rainer Kessler und Luise Schot troff(red.), Sozialgeschichtliches Wörterbuch, Gütersloh: 2009, 256 – 260.• D.M. Erbele-Küster, E. Toenges, ‘Reinheit/Unreinheit’, inFrank Crüsemann, Kristian Hungar, Claudia Janssen, Rainer Kesslerund Luise Schottroff (red.), Sozialgeschichtliches Wörterbuch,Gütersloh: 2009, 471 – 475.• D.M. Erbele-Küster, E. Toenges, ‘Taufe’, in: Frank Crüsemann,Kristian Hungar, Claudia Janssen, Rainer Kessler undLuise Schottroff (red.), Sozialgeschichtliches Wörterbuch,Gütersloh: 2009, 577 – 581.• C. Houtman, ‘Josua im Urteil einiger Freidenker’, in: J. van Ruiten,J.C. de Vos (eds), The Land of Israel in Bible, History, and Theology.Studies in Honour of Ed Noort (Supplements to Vetus Testamentum,124), Leiden 2009, 339-354.• H.-M. Kirn, ‘Friedrich August Gottreu Tholuck (1799 – 1877). DerErweckungstheologe im “Kampf der Geister”’, in: R. Mau (red.),Protestantismus in Preußen. Lebensbilder aus seiner Geschichte.Bd 2: Vom Unionsaufruf 1817 bis zur Mitte des 19. Jahrhunderts,Leipzig: 2009, 193 – 213.• H.-M. Kirn, ‘Heilsuniversalismus und religiös-kulturelle Pluralität.Zur empirisch-theologischen Wahrnehmung des “Anderen”und “Fremden” beim Zürcher Reformator Theodor Bibliander(1505 – 1564)’, in: L.J. Koffeman (red.), Christliche Traditionenzwischen Katholizität und Partikularität/Christian Traditions betweenCatholicity and Particularity (Beihefte zur Ökumenischen Rundschau 85),Frankfurt am Main: 2009, 59 – 74.• G.J. van Klinken, ‘Calvinist Resistance and Dutch Jewry. The“Pillarized” Background’, in: M. Poorthuis, Joshua Schwartz enJoseph Turner (red.), Interaction between Judaism and Christianityin History, Religion, Art and Literature (Jewish and ChristianPerspectives Series XVII), Leiden/Boston: 2009, 239 – 254.• M. Matthias, ‘Johann Benedikt Carpzov und Christian Thomasius.Umstrittene Religions- und Gewissensfreiheit’, in: Stefan Michel undAndres Straßberger (eds.) Eruditio - Confessio - Pietas. Kontinuitätund Wandel in der lutherischen Konfessionskultur am Ende des 17.Jahrhunderts. Das Beispiel Johann Benedikt Carpzovs (1639 – 1699),Leipzig: 2009, 223 – 247 (LStRLO, 12).• K. Spronk, ‘From Joshua to Samuel: Some Remarks on the Origin ofthe Book of Judges’, in: J. van Ruiten, J.C. de Vos (eds.), The Land ofIsrael in Bible, History, and Theology. Studies in Honour of Ed Noort(VTS 124), Leiden: 2009, 137 – 149.• K. Spronk, ‘Perverse Delight: Some Observations on an UnpleasantTheme in the Old Testament’, in: Bob Becking, Dirk Human (eds.),Exile and Suffering: A Selection of Papers Read at the 50th Annivers-Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave59

ary Meeting of the Old Testament Society of South Africa OTSWA /OTSSA, Pretoria August 2007 (OTS 50), Leiden: 2009, 147 – 160.• J.W. Wesselius, ‘A New View on the Relation between Septuagintand Masoretic Text in the story of David and Goliath’, in:Craig E. Evans and H. Daniel Zacharias (red.), Early ChristianLiterature and Intertextuality, Volume 2: Exegetical Studies.London/New York: 2009, 5 – 26.• J.W. Wesselius, ‘Calvijn en Abraham: Enkele opmerkingen overde vorm en inhoud van Calvijns commentaar op Genesis’, in:Rinse Reeling Brouwer, Bert de Leede en Klaas Spronk (red.),Het calvinistisch ongemak: Calvijn als erflater en provocator vanhet Nederlandse protestantisme, Kampen: 2009, 51 – 56.Dissertaties• A.D. ter Brugge, Between Rome and New Jerusalem. ChristianCitizenship in Some of the Writings of the New Testament andTertullian of Carthage, Kampen: 2009, 218 pp. Promotie op29 mei 2009. Promotor: Prof.dr. R. Roukema.• P.W.R.H. von Knorre, Vergeblicher Gottesdienst, Die kultpolemischenTexte im Alten Testament. Promotie op 12 juni 2009.Promotor: prof.dr. C. Houtman.Vakpublicaties• E.A. de Boer, ‘On the possibility of a historical reconstruction ofMary Magdalene’, http://www.womenpriests.org/magdala/deboer.asp• G. van Ek, ‘Preekschets Lukas 7:1 – 10’, in: J. van der Graaf, et al.(red.), Het Woord der prediking (deel 6), Kampen: 2009, 142 – 147.• G. van Ek, ‘Preekschets Lukas 7:11 – 17, in: J. van der Graaf, et al.(red.), Het woord der prediking (deel 6), Kampen: 2009, 148 – 152.• G. van Ek, ‘Taal en theologie: Bijbelse theologie als dialogischediscipline’, Theologisch Debat 6,1 (2009), 43 – 52.• D.M. Erbele-Küster, ‘Geboren uit God en een vrouw’,Interpretatie december 2009, 17-19.• H.-M. Kirn, ‘Christus in het Oude Testament? Enkele opmerkingenover de visie van Johannes Calvijn op joden, jodendom en de joodschristelijkedialoog’, in: R. Reeling Brouwer, B. de Leede, K. Spronk(red.), Het calvinistisch ongemak. Calvijn als erflater en provocatorvan het Nederlandse protestantisme, Kampen: 2009, 57 – 71.• G.J. van Klinken, Christelijke stemmen over het jodendom. Zestig jaarInterkerkelijk Contact Israël (ICI), 1946-2006, Delft: 2009, 192 pp.• G.J. van Klinken, ‘Doleantie’, in: G. Harinck, H. Paul en B. Wallet(red.), Het gereformeerde geheugen, Amsterdam: 2009, 507 – 518.• G.J. van Klinken, ‘Religie in Groningen’, in: Historisch JaarboekGroningen 2009, 141 – 145.• R. Roukema, ‘Onze geliefde broeder Paulus (2 Petrus 3:15)’,Kerk en Theologie 60 (2009) 3, 194 – 196.• R. Roukema, ‘Integratie en afzondering in het vroege christendom’,Kerk en Theologie 60 (2009) 4, 317 – 325.• K. Spronk, ‘De humor van de Bijbel’, Interpretatie 17 (2009) 3, 15 – 20.• K. Spronk, ‘De drive van Drewermann‘, Interpretatie 17 (2009) 2, 20 – 22.Populariserende publicaties• S. Aalfs, G. Bruins, G.J. van Klinken, A. Nauta en W. Schotanus,Geloven is een werkwoord. Vijfentwintig jaar De Hoeksteen Zwolle,Zwolle: 2009, 67 pp.• E.A. de Boer, ‘Ananias en Saffira (Hand. 5:1 – 11)’,Schrift 241 (41/1 2009), 14 – 15.• G. van Ek, ‘Wijsheid’, in: Studiebijbel in perspectief,Heerenveen 2009, 794 – 795.• D.M. Erbele-Küster, ’Het lichaam in de antropologie van deHebreeuwse Bijbel’, in: Schrift 245, 153 – 156.• D.M. Erbele-Küster, ‘Lichamen in Ezechiël’, in: Schrift 245, 157 – 160.• D.M. Erbele-Küster, ‘Kult und Geschlecht. Kult(un)fähigkeit inLeviticus 12 und 14’, Bibel und Kirche 3/2009, 148 – 153.• J. van Gelderen en G.J. van Klinken, Wandelen tussen school,kerk en uitgeverij. Herman Ridderbos (1909 – 2007) herdacht,Kampen: 2009, 13 pp.• S. Hiebsch, Calvijnjaar is uitdaging voor lutheranen,Kerkinformatie 168 (maart 2009), 4 – 5• A. Houtman, ‘Ook heeft hij de mens inzicht in de tijd gegeven:schriftlezing in de joodse liturgie’, in: Ph. van Heusden et al. (red.),Beter méér dan één…: de Bijbel in het Nederlands.’s Hertogenbosch/Mechelen: 2009, 77 – 86.• C. Houtman, ‘Een invasie van de tegenwereld. Sprinkhanen alsroede in de hand van de Heer’, Schrift 41 (2009), 127-130.• G.J. van Klinken, G.J. van Klinken en H. Reitsma, EvangelischeKuieringen. Wandelgids voor calvinistisch Amsterdam 1600 – 2000,Zoetermeer: 2009, 109 pp.• P. Sanders, ‘De koningsfabel van Jotam’,Schrift 242 (april 2009), 53 – 57.• K. Spronk, ‘‘Lekker: sprinkhanen!’, Interpretatie 17 (2009) 1, 24 – 25.Overig onderzoek• M. Matthias, Sola autem experientia facit theologum (Maarten60 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

Luther). Alleen door ervaring word je theoloog, rede uitgesprokenbij de aanvaarding vant het ambt van bijzonder hoogleraarLutherana op 20 mei 2009, Utrecht-Kampen-Leiden: 2009.• P. Sanders, R. de Hoop, M.C.A. Korpel, S.E. Porter (red.),The Impact of Unit Delimitation on Exegesis (Pericope 7),Leiden/Boston: 2009.Wetenschappelijke publicatiesArtikelen (refereed)• Th.A. Boer, ‘Is euthanasie een maakbare dood? Een bijdrage vanuithet perspectief van de meldingsprocedure’, Nederlands TheologischTijdschrift 63/2 (2009), 154 – 163.II. BELIEFSProgrammaChristian Faith in Changing ContextsProgrammaleider: prof.dr. G.G. de KruijfOnderzoekersprof.dr. L.J. van den Brom (hoogleraar; 0,3)prof.dr. L.J. Koffeman (hoogleraar; 0,32)prof.dr. G.G. de Kruijf (hoogleraar; 0,4)prof.dr. V. Küster (hoogleraar; 0,4)prof.dr. F. de Lange (hoogleraar; 0,3)prof.dr. J. Muis (hoogleraar; 0,4)prof.dr. G.W. Neven (hoogleraar; 0,37)prof.dr. J. Hoek (bijz. hoogleraar; 0,08)prof.dr. M.M. Jansen (bijz. hoogleraar/uhd; 0,2)dr. R.H. Reeling Brouwer (uhd; 0,2)dr. H.S. Benjamins (ud; 0,4)dr. Th.A. Boer (ud; 0,4)dr. A. van der Kooi, (ud; 0,35)dr. R.D.N. van Riessen (ud; 0,2)dr. G.M. Speelman (ud; 0,2)dr. A. Vos (ud; 0,17)dr. L.A. Werkman (ud; 0,28)dr. O.K. Zijlstra (ud; 0,2)dr. T.L. Hettema (ud VEG; 0,28)dr. L. Mietus (ud VEG; 0,4)dr. D. van Keulen (pd onderzoeker; 0,5)drs. A.W. Baan (aio; 0,58)drs. P. Dronkers (aio; 0,75)drs. W.A. de Jong (aio; 0,75)drs. G.G. van Manen (aio; 0,6)drs. G.K.M. Smit (aio; 0,19)drs. J.M. van Wijgerden (aio VEG; 0,34)dr. J.C. van Loon (geassocieerd onderzoeker)Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave61

• L.J. van den Brom, ‘Betekent de monteerbare mens de antropologischeheilstaat? Systematisch-theologische vragen’, NederlandsTheologisch Tijdschrift 63/2 (2009), 102-115.• D. van Keulen, ‘Bavincks Gereformeerde Ethiek – het zusje van zijnDogmatiek’, Documentatieblad voor de Nederlandse Kerkgeschiedenisna 1800, jg. 22 (2009), 70, 25 – 40.• L.J. Koffeman, ‘Een vals begrip van neutraliteit?’, in: WebtijdschriftNTKR (www.ntkr.nl), rubriek: ‘Bijdragen’, 3 (2009), 53 – 73.• F. de Lange, The Dignity of the Old: Towards a Global Ethic of Ageing,International Journal of Public Theology, volume 3/2 (2009), 203 – 220.• V. Küster, ‘Von der Kontextualisierung zur Glokalisierung.Interkulturelle Theologie und postkoloniale Kritik’, TheologischeLiteraturzeitung 134 (2009) 3, 261 – 278.• A. Vos, ‘Duns Scotus’s Significance for Western Philosophy andTheology’, Canterbury Studies in Franciscan History II,Canterbury 2009, 61 – 83.Artikelen (non-refereed)• H.S. Benjamins, Aggression and Sin: Ambiguity in TheologicalAnthropology, in: Scriptura 102 (2009), 277 – 286.• Th.A. Boer, ‘Between Flourishing and Withering:A Theologian’s Impressions from the Dutch Euthanasia ReviewProcedure’, Reformed World 59/3 (2009), 197 – 212.• L.J. van den Brom, ‘Koninkrijk Gods en Cultuur: een scheppingsrelatie,volgens Arnold A. van Ruler’, Noordmanscahier 8 (2009), 5 – 27.• R. Brouwer, L.J. Koffeman, ‘Koinonia, sociaal kapitaal en integratie’,in: Kerk en Theologie 60 (2009), nr. 4, 326 – 340.• T.L. Hettema, ‘Psalmen zingen in de nacht. Over de spiritualiteitvan de psalmen en de omgang met het kwaad’, Radix 35/2 (2009),114 – 126.• T.L. Hettema, ‘Op de knieën. Over bekering en menselijk kunnen bijJan Siebelink en Paul Ricoeur,’ Theologisch Debat 6,3 (2009), 48 – 55.• M.M. Jansen, ‘Koinonia en integratie: migrantenkerken inNederland’, Kerk en Theologie, 60,4 (2009), 353 – 364.• M.M. Jansen en V. Küster, ‘Human Flourishing Contested’,Reformed World, 59 (2009) 3, 149 – 161.• L.J. Koffeman, ‘Drie sleutelwoorden’, in:Theologisch Debat 6 (2009), nr. 3, 35 – 39.• L. Mietus, ‘Bijbelse geboorteverhalen in het geding.Een theologische controverse tussen J.H. Gunning Jr, en A. Kuyper’,Theologisch Debat 4 (2009), 49 – 56.• R.H. Reeling Brouwer, ‘27ten Barth-Tagung, Driebergen 2009. ZurEinleitung’, Zeitschrift für dialektische Theologie 25 (2009) 1, 5 – 9.• R.D.N. van Riessen, ‘Kenosis en religieuze communicatie’, in:Mededelingen van de Levinas Studiekring 14 (2009), 5 – 26.• R.D.N. van Riessen, ‘Ik noem je net zolang tot je verschijnt.Over poëzie en religieuze communicatie’, in: Handelingen.Tijdschrift voor praktische theologie 4 (2009),13 – 22.• A. Vos, ‘De moderniteit van Piersons moderne theologie’,Kerk en Theologie 60 (2009), 37 – 55.Boeken• (D. van Keulen), A.A. van Ruler, Verzameld Werk, deel 3. God,schepping, mens, zonde, bezorgd door D. van Keulen, Zoetermeer:2009, 560 pp., inleiding (33 pp.) en annotatie.• L.J. Koffeman, Het goed recht van de kerk. Een theologischeinleiding in het kerkrecht , Kok, Kampen: 2009, 366pp.• V. Küster, Gott/Terror. Ein Diptychon, Frankfurt am Main: 2009,101 pp.• L. Mietus, Gunning en Kuyper in 1878 (Brochurereeks nr. 28), Velp:2009, 95 pp.• G.W. Neven, Fazakas Sandar, Gaal Botond, Ferencz Arpad (eds.)Tanulmánzok, Karl Barth Theológiájának Vonzásköréböl(verzamelde opstellen), Debrecen: 2009, 88 pp.• R.H. Reeling Brouwer, Grondvormen van theologische systematiek,Vught: 2009, 406 pp.Artikelen in bundels• K.E. Biezeveld, ‘Van verhaal naar beleid – uitdaging voor kerk entheologie’, in: F.G. Immink & C.J.A. Vos (red.), God in eenkantelende wereld. Geloof en kerk in veranderende contexten,Pretoria/Zoetermeer: 2009, 45 – 58.• Th.A. Boer, ‘Eerlijkheid als Nederlandse deugd’, in: Louke vanWensveen en Harm Dane (red.), Zuinigheid met vlijt.Over calvinistische (on)deugden. Zoetermeer: 2009, 65 – 76.• Th.A. Boer, ‘De moraal van het verhaal. Kritische vragen bijhet luisteren naar verhalen van de armen’, in: F.G. Immink,C.J.A. Vos (red.), God in een kantelende wereld. Geloof en kerkin veranderende contexten, Pretoria/Zoetermeer: 2009, 32 – 44.• L.J. van den Brom, ‘Freiheit in Komplimentarität – zwischenMonismus und Pluralismus’, in: Markus Mühling (Hg.),Gezwungene Freiheit? Personale Freiheit im pluralistischen Europa,Göttingen 2008, 152 – 164; [2e druk 2009].62 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

• L.J. van den Brom, ‘Kerk als gemeenschap: beeld van God’ in:F.G. Immink en C. Vos (red.), God in een kantelende wereld.Geloof en kerk in veranderende contexten, Pretoria/Zoetermeer:2009, 136 – 152.• L.J. van den Brom, ‘Koninkrijk Gods in actie: Van Rulers actuelegodsbegrip’, in: Dirk van Keulen, George Harinck, Gijsbert van denBrink (red.), Men moet telkens opnieuw de reuzenzwaai aan derekstok maken: verder met Van Ruler, Zoetermeer: 2009, 37 – 46.• L.J. van den Brom, ‘Eén werkelijkheid van God en mensen:Bonhoeffer als blijvend kritisch punt voor de theologie’, in:Akke van der Kooi, Volker Küster, Rinse Reeling Brouwer (red.),Ontmoetingen - Tijdgenoten en Getuigen. Studies aangebodenaan Gerrit Neven, Kampen: 2009, 221 – 236.• T.L. Hettema, ‘Schleiermacher and the Reshaping of Protestantism.Credits for the 21st Century’ (together with Heleen Zorgdrager),in: Volker Küster (ed.), Reshaping Protestantism in a Global Context(Contactzone 1), Berlin: 2009, 195 – 208.• T.L. Hettema, ‘Zichzelf zonder de ander? Over bekering in hetperspectief van Ricoeurs hermeneutiek,’ in: Edwin Koster, WesselStoker (red.), Roman en religie. Bespiegelingen over godsdienst in‘Knielen op een bed violen’, Zoetermeer: 2009, 101 – 126.• J. Hoek, ‘Een zoeker naar zekerheid – Herman Bavinck’ in:Akke van der Kooi, Volker Küster, Rinse Reeling Brouwer (red.),Ontmoetingen - Tijdgenoten en getuigen. Studies aangeboden aanGerrit Neven, Kampen: 2009, 102 – 117.• L.J. Koffeman, ‘Religious Freedom as a Key to Human Rights’, in:V. Küster (ed.), Reshaping Protestantism in a Global Context,(Contactzone, Vol. I), LIT Berlin 2009, 165 – 173.• L.J. Koffeman, ‘Eén God – één kerk?’, in: F.G. Immink,C.J.A. Vos (red.), God in een kantelende wereld. Geloof en kerk inveranderende contexten, Pretoria/Zoetermeer: 2009, 199 – 219.• A. van der Kooi, ‘Dialogical Theology as an Answer to the Aporiasof Monotheism’, in: Anne-Marie Korte & Maaike de Haardt (eds.),The Boundaries of Monotheism. Interdisciplinary Explorations intothe Foundations of Western Monotheism, Leiden/Boston: 2009,174 – 191.• A. van der Kooi, ‘“Buig je eerbiedig over de sporen…”.Theologia crucis als een wijze van omgang met de werkelijkheid:Jan Taeke Bakker’, in: Akke van der Kooi, Volker Küster, RinseReeling Brouwer (red.), Ontmoetingen - Tijdgenoten en getuigen.Studies aangeboden aan Gerrit Neven, Kampen: 2009, 144 – 166.• G.G. de Kruijf, ‘Armoede en ethiek’, in: Immink en Vos (red.),God in een kantelende wereld. Geloof en kerk in veranderendecontexten, Pretoria/Zoetermeer: 2009, 95 – 108.• V. Küster, ‘Chung Hyun-Kyung – “Komm Heiliger Geist, erneueredie ganze Schöpfung”. Canberra revisited’, in: Akke van der Kooiet al. (red.), Ontmoetingen - Tijdgenoten en getuigen. Studies aangebodenaan Gerrit Neven, Kampen: 2009, 290 – 300.• V. Küster, ‘Re/Constructing Identities – Third World Christian Artand Diaspora Art Compared’, Hans Alma et al. (red.),Visual Art and Religion, Münster: 2009, 47 – 63.• F. de Lange, ‘Aristocratic Christendom: On Bonhoeffer andNietzsche’ in: Brian Gregor & Jens Zimmermann, Bonhoeffer andContinental Thought, Bloomington/Indianapolis: 2009, 73 – 83.• F. de Lange, ‘Op naar burgerschap versie 2.0. De normatievegrondslagen van de ouderenzorg’, in: Max de Coole & Toon Verlaan(red.), Ouderenzorg met toekomst. Visies en voorbeelden van eennieuwe aanpak, Amsterdam: 2009, 35 – 47.• J. Muis, ‘Kerkelijk spreken over God en hedendaagse godsdienstigheid’,in: F.G. Immink, C. J.A. Vos red., God in een kantelendewereld. Geloof en kerk in veranderende contexten, Zoetermeer:2009, 326 – 340.• G.W. Neven, ‘The Time That Remains’, in: Kimlyn J. Benderand Bruce L.McCormack (eds.), Theology as Conversation: TheSignificance of Dialogue in Historical and Contemporary Theology,(A Festschrift for Daniel L. Migliore, Grand Rapids: 2009, 67 – 82.• R.H. Reeling Brouwer, ‘De locus de novissimis als perspectief voorbijde identiteiten. Een ontmoeting met Alain Badiou en GiorgioAgamben’, in: Akke van der Kooi, Volker Küster, Rinse ReelingBrouwer (red.), Ontmoetingen - Tijdgenoten en getuigen. Studiesaangeboden aan Gerrit Neven, Kampen: 2009, 342 – 357.• R.H. Reeling Brouwer, Bezorging van: F.H. Breukelman, ‘De kerkvaderHieronymus en het grondbeginsel van bijbelvertaling’, in: FransBreukelman, Bijbelse Theologie Deel II,2, Sjemot. De eigen taal ende vertaling van de Bijbel, Kampen: 2009, 283 – 308.• R.H. Reeling Brouwer, Bezorging van: F.H. Breukelman, ‘Hetprobleem der Bijbelvertaling als gespreksthema tussen Augustinusen Hieronymus’, in: Frans Breukelman, Bijbelse Theologie Deel II,2,Sjemot. De eigen taal en de vertaling van de Bijbel, Kampen: 2009,309 – 337.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave63

• R.H. Reeling Brouwer, Bezorging van: F.H. Breukelman, ‘DeLatijnse bijbelvertalingen van de 16e eeuw als achtergrond van deStatenvertaling’, in: Frans Breukelman, Bijbelse Theologie Deel II,2,Sjemot. De eigen taal en de vertaling van de Bijbel, Kampen: 2009,339 – 360.• R.D.N. van Riessen, ‘Een ideaal beeld van de liefde? Rosenzweigover openbaring en het Hooglied’, in: Akke van der Kooi,Volker Küster en Rinse Reeling Brouwer (red.), Ontmoetingen -Tijdgenoten en getuigen. Studies aangeboden aan Gerrit Neven,Kampen: 2009, 302 – 312.• R.D.N. van Riessen, ‘Religie zonder uittocht. Emmanuel Levinasover religie en ethiek in Siebelinks Knielen op een bed violen’, in:Edwin Koster en Wessel Stoker (red.), Roman & Religie, Bespiegelingenover godsdienst in ‘Knielen op een bed violen’, Zoetermeer:2009, 76 – 100.• R.D.N. van Riessen, ‘Onvoltooid verlangen. Lyotard over Augustinus,in: Renée van Riessen (red.) Augustinus modern en postmoderngelezen, Vijf filosofische interpretaties, Budel: 2009, 97 – 126.• A. Vos, ‘Bidden in een biddeloze cultuur’, in: Teun van der Leer (red.),Evangelische theologie schrijft geschiedenis, Sliedrecht: 2009, 67 – 77.• A. Vos, ‘Die Bedeutung des Scotus für das westliche Denken’, in:Herbert Schneider (red.), Einzigkeit und Liebe nach Johannes DunsScotus. Beiträge auf der Tagung der Johannes-Duns-Skotus-Akademie vom 5.-8. November 2008 in Köln zum 700. Todestagvon Johannes Duns Scotus, Veröffentlichungen XXIX,Mönchengladbach: 2009, 57 – 68.• L.A. Werkman, ‘Schepping is alles, maar niet alles is schepping.H.M. Kuitert als theoloog én ethicus”, in: Akke van der Kooi, VolkerKüster, Rinse Reeling Brouwer (red.), Ontmoetingen - Tijdgenotenen getuigen. Studies aangeboden aan Gerrit Neven, Kampen: 2009,167-182.• L.A. Werkman, ‘Wie roemt, die roeme…’, in: Louke van Wensveenen Harm Dane (red.), Zuinigheid met vlijt. Over calvinistische (on)deugden, Zoetermeer: 2009, 77 – 90.• O.K. Zijlstra, ‘Existentie, transcendentie en redelijk geloof. KarlJaspers over Augustinus’, in: Renée van Riessen (red.), Augustinusmodern en postmodern gelezen. Vijf filosofische interpretaties,Budel: 2009, 63 – 77.• O.K. Zijlstra, ‘Steve Biko and Modern European Philosophy:Liberation and Creatio ex Nihilo’, in: Akke van der Kooi e.a. (red.),Ontmoetingen - Tijdgenoten en getuigen. Studies aangeboden aanGerrit Neven, Kampen: 2009, 313 – 321.Dissertaties• J.M. Bac, Perfect Will Theology, Divine Agency in ReformedScholasticism as against Suarez, Episcopius, Descartes and Spinoza.Promotie op 21 januari 2009. Promotor: dr. A.Vos.• C. Constandse, Het gebod van de hoop. Een bijdrage aan het debatover eschatologie en ethiek vanuit het werk van F.-W. Marquardt,Delft: 2009, 384 pp. Promotie op 13 mei 2009. Promotor:prof.dr. L.J. van den Brom; co-promotor: dr. R.H. Reeling Brouwer.• H.A.H. Maat, Religious Diversity, Intelligibility and Truth: An Inquiryinto Epistemological and Theological Aspects of Religious Pluralism,2009, 157 pp. Promotie op 14 september 2009. Promotor:prof.dr. L.J. van den Brom.Vakpublicaties• Th.A. Boer, Dieter Heidtmann, Ulrich Körtner, Stefanie Schardien,Ulla Schmidt, et al, A Time to Live, and a Time to Die: An Aid toOrientation on Deathhastening Decisions and Caring for the Dying.Vienna: Community of Protestant Churches in Europe, 2009, 60 pp.• Th.A. Boer, ‘Rentmeesterschap en de ethiek van de kredietcrisis’,in: R.H.J.M. Gradus (red.), Christendemocraten over de kredietcrisis.Den Haag: Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, 2009, 4549.• Th.A. Boer, ‘Hoe komen mensen in de kerk tot morele posities?’,Geestkracht, Bulletin voor Charismatische Theologie 31,2 (2009), 2433.• Th.A. Boer, ‘Straf en vergeving’, Woord en Dienst Extra, 58(8 mei 2009), 1011.• Th.A. Boer, ‘Als pluraliteit pijn doet: moreel beraad en moreel beleidin de kerk’, Handelingen, Tijdschrift voor praktische theologie,23 april 2009, http://www.handelingen.com/top/artikelen-website.html.• L.J. van den Brom, ‘Overlijden Kune Biezeveld (1948 – 2008)’,Kerk en Theologie 60 (2009), 68 – 70.• L.J. van den Brom, ‘Welke geest spookt er in het Vaticaan? WordtVaticanum II vervolgd?’, Kerk en Theologie 60 (2009), 178 – 181.• T.L. Hettema, ‘De identiteit van de school – meer dan een verhaal.Paul Ricoeur over verhaal en identiteit’, in:Chris A.M. Hermans & Theo van der Zee (red.), Identiteit als verhaalvan de school (IKO-reeks 9), Budel: 2009, 19 – 29.• J. Hoek, ‘Calvijn en de gemeenteopbouw’, in: W. de Greef enM. van Campen, Calvijn na 500 jaar. Een lees- en gespreksboek,Zoetermeer: 2009, 177 – 193.• J. Hoek, ‘Calvijn over zonde en genade’, in: J. Hoek (red.),Calvijn spreekt. De actualiteit van een hervormer na 500 jaar,Heerenveen: 2009, 13 – 34.64 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

• J. Hoek, ‘Heilig en verzoend aan tafel - Leviticus 19: 5 – 8’, in:M.C. Mulder en A. Noordegraaf, Wees heilig - Joden en christenenluisteren naar Leviticus 19, Zoetermeer: 2009, 131 – 139• J. Hoek, De Geest, het kruis en de gaven - Een ontmoeting tussengereformeerd en charismatisch, Zoetermeer: 2009, 152 pp.• J. Hoek, ‘Een nooit vervulde hartenwens van Calvijn – elke zondagavondmaal’, in: Rinse Reeling Brouwer, Bert de Leede, Klaas Spronk(red.), Het calvinistisch ongemak. Calvijn als erflater en provocator,Kampen: 2009, 171 – 185.• D. van Keulen, ‘Hemelse helpers’, Interpretatie 17 (2009) 2, 23 – 25.• D. van Keulen, ‘Inleiding’, in: Dirk van Keulen, George Harinck enGijsbert van den Brink (red.), Men moet telkens opnieuw de reuzenzwaaiaan de rekstok maken. Verder met Van Ruler, Zoetermeer:2009, 7 – 12 (met George Harinck en Gijsbert van den Brink).• D. van Keulen, ‘“We zijn een grap van God” – Van Ruler over devreugde’, in: Dirk van Keulen, George Harinck en Gijsbert van denBrink (red.), Men moet telkens opnieuw de reuzenzwaai aan derekstok maken. Verder met Van Ruler, Zoetermeer: 2009, 64 – 79.• D. van Keulen, ‘Van “His Master’s Voice” naar respectvolle kritiek’.A.A. van Rulers verhouding tot de theologie van Karl Barth’, in:Dirk van Keulen, George Harinck en Gijsbert van den Brink (red.),Men moet telkens opnieuw de reuzenzwaai aan de rekstok maken.Verder met Van Ruler, Zoetermeer: 2009, 94 – 111.• L.J. Koffeman, N.R. Koffeman LL.M, ‘In dienst treden van de kerk;afstand doen van rechten? Over artikel 6 EVRM en de rechtspositievan geestelijken’, in: NJCM-Bulletin 34 (2009), 256 – 267.• L.J Koffeman, ‘Calvinus Oecumenicus? De O-factor van Calvijn’, in:R. Reeling Brouwer e.a. (red.), Het calvinistisch ongemak. Calvijn alserflater en provocator van het Nederlandse protestantisme, Kampen:2009, 185 – 200.• A. van der Kooi, ‘Kan het anders? God in alledag: het denkprojectvan Kune Biezeveld’, in: In de Waagschaal 38 (2009) 14, 432 – 435.• G.G. de Kruijf, ‘Calvijn en de ethiek’, in: W. de Greef enM. van Campen, Calvijn na 500 jaar. Een lees- en gespreksboek,Zoetermeer 2009, 231 – 242.• G.G. de Kruijf, ‘Theocratie en vreemdelingschap’, in:Reeling Brouwer, De Leede en Spronk (red.), Het calvinistischongemak. Calvijn als erflater en provocator van het Nederlandseprotestantisme, Kampen: 2009, 137 – 142.• G.G. de Kruijf, Besprekingsartikel A. van de Beek, God doet recht,in: KTh, 60 (2009) 187 – 189.• F. de Lange, ‘Het gelijk van Marx. Arbeid als zelfverwerkelijking,ook voor de oudere’, in: Kristof van Rossem (red.), Langer, harderof anders werken? Arbeidscultuur van de toekomst, Spes Cahier 42,Antwerpen: 2009, 49 – 53.• G.W. Neven, De kwintessence van Calvijns denken: de realiteit vanhet geloof, in: H.deLeede, R.H. Reeling Brouwer, K. Spronk (eds.),Het calvinistisch ongemak. Calvijn als erflater en provocator van hetNederlandse protestantisme, Kampen: 2009, 73 – 97.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Waardoor ben ik bijbels-liturgisch gevormd?En wat blijft? Een terugblik’, in: Rinse Reeling Brouwer,Wim Kloppenburg e.a. (red.), Om te gedenken. Over de noodzaakvan liturgie, Kampen: 2009, 17 – 31.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Wie neemt de profetenmantel op?Miskotte en de preek’, in: Rinse Reeling Brouwer, Wim Kloppenburge.a. (red.), Om te gedenken. Over de noodzaak van liturgie,Kampen: 2009, 117 – 131.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Calvijn en het ambt’, in: Dr. W. de Greef endr. M. van Campen (red.), Calvijn na 500 jaar. Een lees- en gespreksboek,Zoetermeer: 2009, 95 – 112.• R.H. Reeling Brouwer, ‘De tijd die rest. Agamben over Paulus’,Ophef. Tijdschrift voor hartstochtelijke theologie 16 (2009) 1, 22 – 26.• R.H. Reeling Brouwer, ‘De actuele politieke en maatschappelijkebetekenis van Calvijn’, Ophef. Tijdschrift voor hartstochtelijketheologie 16 (2009) 1, 32 – 39.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Een zelfkennis die gebroken is doorGodskennis. Over de openingszin van de Institutie, ingebracht ineen actueel debat’, in: Rinse Reeling Brouwer, Bert de Leede,Klaas Spronk (red.), Het calvinistisch ongemak. Calvijn als erflateren provocator van het Nederlandse protestantisme, Kampen:2009, 19 – 36.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Het Woord in het publieke leven.Preken op de Areopagus’, in: Kerk en Prediking (red.),Postille 2009 – 2010, 13 – 25.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Die drei Grundformen der Institutio’, in:Consistorium der Französischen Kirche zu Berlin, Der Umstrittene.Johannes Calvin 1509 – 1564. Vortragsreihe zum 500. Geburtstagdes europäischen Reformators, Berlin: 2009, 122 – 145.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Het theoretisch anti-humanisme van Calvijn’,In de Waagschaal n.j. 38 (2009) 15, 460 – 463.• R.H. Reeling Brouwer, ‘”Gebruikswaarde”, bestaat die dan nog?’,Ophef. Tijdschrift voor hartstochtelijke theologie 16 (2009) 3, 25 – 29.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave65

• R.H. Reeling Brouwer, ‘Toekomstige theologie’, Ophef. Tijdschriftvoor hartstochtelijke theologie 16 (2009) 4, 8 – 12.• R.D.N. van Riessen, ‘Psalm van de winter’, in: Bert de Leede,Dick Looijen en Koos van Noppen (red.) Mijn psalm. Gedichten,preken, getuigenissen, Zoetermeer: 2009, 29 – 33.• G.M. Speelman, ‘De hedendaagse Europese pelgrim:Godzoeker of Religieuze toerist?’ Begrip 35 (2009), 52 – 62.• G.M. Speelman, ‘Zes moslims uit de twintigste eeuw over de haddj’,Begrip 35,2 (2009), 67 – 89.• G.M. Speelman, ‘Pelgrimage als grenservaring: Victor Turner’,Begrip 35,2 (2009), 63 – 66.• G.M. Speelman, ‘Een moslim vredesactivist’,Begrip 34,1 (2009), 8 – 17• O.K. Zijlstra, ‘Ik wist niet dat ik het in mij had’,Boekman 77 (2008) 72 – 77.• O.K. Zijlstra, ‘Ter introductie: leven en werk van Søren AabyeKierkegaard’, Filosofie 19 (2009) 1, 2 – 7.• O.K. Zijlstra, ‘Religie en kunst bij Kierkegaard’,Filosofie 19 (2009) 1, 9 – 13.• O.K. Zijlstra, ‘Kierkegaard over geloof en individu in de abstractesamenleving’, Filosofie 19 (2009) 1, 16 – 23.Populariserende publicaties• Th.A. Boer, ‘Een hoofddoekje als teken van zelfbeheersing’,Christelijk Weekblad, 23 januari 2009, 3, met enige wijzigingenook verschenen als ‘Sluier is niet alleen achterlijkheid’,Nederlands Dagblad, 23 januari 2009.• Th.A. Boer, ‘Ik zie een cabaretier liever als hofnar dan als voorbeeld’,Christelijk Weekblad, 13 maart 2009, met enige wijzigingen ookverschenen als ‘Die geroemde Nederlandse eerlijkheid’,Nederlands Dagblad, 13 maart 2009.• Th.A. Boer, ‘Ook strijd tegen disciminatie maakt slachtoffers’,Nederlands Dagblad, 24 april 2009 met enige wijzigingen ookverschenen als ‘Nietdiscrimineren is complexer dan je denkt’,Christelijk Weekblad, 1 mei 2009.• Th.A. Boer, ‘Medemenselijk handelen kan zeker onwettig zijn?(over oordeel hof Almelo inzake hulp bij zelfdoding doorGerard Schellekens), Trouw (Podium), 2 juni 2009.• Th.A. Boer, ‘Waarom die geroemde afstand tussen de natuur en demoraal?’ Nederlands Dagblad, 5 juni 2009.• Th.A. Boer, ‘Achterhoedegevecht bij stamcelonderzoek’, NederlandsDagblad, 16 juni 2009, met enige wijzigingen ook verschenen als‘Discussie rondom stamcelonderzoek neemt langzaam normaleproporties aan’, Christelijk Weekblad, 12 juni 2009.• Th.A. Boer, ‘De kunst van het sterven’, Nederlands Dagblad,17 juli 2009, met enige wijzigingen ook verschenen als ‘Weesvoorbereid op je dood’, Christelijk Weekblad, 17 juli 2009.• Th.A. Boer, ‘Werken kan ook gewoon ellendig zijn’, NederlandsDagblad, 28 augustus 2009, met enige wijzigingen ook verschenenals ‘Niet voor iedereen is er een leuke baan’, Christelijk Weekblad,11 september 2009.• Th.A. Boer, ‘Kredietcrisis leidt niet tot een betere wereld’, ChristelijkWeekblad, 9 oktober 2009, met enige wijzigingen ook verschenenin Nederlands Dagblad, 9 oktober 2009.• Th.A. Boer, ‘Langer doorwerken biedt veel voordelen. Gaat werkentot 67 de generaties samenbrengen?’, Christelijk Weekblad,20 november 2009, met enige wijzigingen ook verschenen inNederlands Dagblad, 20 november 2009.• Th.A. Boer en C. van der Windt, ‘Vuurwerk afsteken moet verbodenworden’, Trouw (Podium) 29 december 2009.• Th.A. Boer, ‘Bewoner spookt ‘s nachts rond’, KLIK, Maandblad voorde verstandelijk gehandicapten zorg, januari 2009, 1819.• Th.A. Boer, ‘Verboden door Jehova?’, KLIK, Maandblad voor deverstandelijk gehandicapten zorg, februari 2009, 2223.• Th.A. Boer, ‘Foto’s gebruikt voor masturbatie’, KLIK, Maandbladvoor de verstandelijk gehandicapten zorg, maart 2009, 2223.• Th.A. Boer, ‘Hollandse zuinigheid’, KLIK, Maandblad voor deverstandelijk gehandicapten zorg, april 2009, 2425.• Th.A. Boer, ‘De doden blijven herdenken’, KLIK, Maandblad voorde verstandelijk gehandicapten zorg, mei 2009, 2223.• Th.A. Boer, ‘Wie inspecteert nu eigenlijk wie?’, KLIK, Maandbladvoor de verstandelijk gehandicapten zorg, juni 2009, 2223.• Th.A. Boer, ‘Zoenende collega’s’, KLIK, Maandblad voor deverstandelijk gehandicapten zorg, juliaugustus 2009, 2223.• Th.A. Boer, ‘Pictogrammen thuis’, KLIK, Maandblad voor deverstandelijk gehandicapten zorg, september 2009, 2223.• Th.A. Boer, ‘In handen van een loverboy?’, KLIK, Maandblad voorde verstandelijk gehandicapten zorg, oktober 2009, 2425.• Th.A. Boer, ‘Niet behandelen, geen sondevoeding?’, KLIK,Maandblad voor de verstandelijk gehandicapten zorg,november 2009, 2223.66 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

• Th.A. Boer, ‘Weg met de slaapdienst?’, KLIK, Maandblad voorde verstandelijk gehandicapten zorg, december 2009, 2425.• T.L. Hettema, ‘Dopen in het Nieuwe Testament: een kwestie vangeloven,’ in: Bert Louwerse (red.), Dopen. (Brochurereeks nr. 29),Velp, 2009, 8 – 19.• T.L. Hettema, ‘Tuinman, bouwer, herder: theologie studeren indrie beelden,’ in: Theo Hettema e.a., Gedreven mensen.Drie stemmen over drijfveren voor een universitaire theologiestudie(Brochurereeks nr. 32), Velp: 2009, 9 – 19.• M.M. Jansen, ‘Hoopvol, nuchter en spannend: Als een kerk opnieuwbegint’, TussenRuimte 2 (2009) 1, 16 – 20.• M.M. Jansen, Signalement ‘Internationale conferentie overHuman Flourishing’, TussenRuimte 2 (2009) 3, 54.• M.M. Jansen, ‘Geweld in Congo bespreekbaar maken’,Vandaar 3 (2009) 4, 13.• D. van Keulen, ‘Langs Zalk gegaan’,Muziek en Liturgie 78 (2009) 1, 36.• D. van Keulen, ‘De psalmen: drama van crisis en hoop’,Muziek en Liturgie 78 (2009) 2, 9.• D. van Keulen, ‘Het “Ik” van de psalmen’,Muziek en Liturgie 78 (2009) 3, 9.• D. van Keulen, ‘Avondmaal’, Muziek en Liturgie 78 (2009) 4, 15.• D. van Keulen, ‘Variabiliteit in de afsluiting van een viering’,Muziek en Liturgie 78 (2009) 5, 13.• D. van Keulen, ‘Onder, boven, voor en achter: de zegen vanSt. Patrick’, Muziek en Liturgie 78 (2009) 6, 36.• L.J. Koffeman, ‘Over vrijwilligers in het ambt’, in:Kerkbeheer 9 (2009) 9, 344 – 346.• G.G. de Kruijf, ‘Het laatste oordeel’, in:Ouderlingenblad 87 (2009), p. 24 – 26• G. de Kruijf, ‘Darwin en het geloof in God de Schepper’, in:In de Waagschaal 38 (2009) 6,• G.G. de Kruijf, ‘Navraag over Calvijn’, in:In de Waagschaal 38 (2009) 14,• G.G. de Kruijf, ‘Basic over Biezeveld’, in:In de Waagschaal 38 (2009) 14,• G.G. de Kruijf, ‘Politiek, democratie en theologie’, in:Festus, 2009, 66 – 74.• G.G. de Kruijf, interview: ‘Je kunt ook nog dominee worden’, in:Nederlands Dagblad, 3 januari 2009.• V. Küster, ‘Reshaping Protestantism als intellectuele protestantsezelfreflectie’, Theologisch Debat 6 (2009) 3, 23 – 26.• V. Küster, ‘Zum Beten und Betrachten [Bildmeditationen je eineDoppelseite]’, Die Anregung. Seelsorgerlicher Dienst in der Weltvon heute, 61 (2009) 1-6, 12 pp.• F. de Lange, Kalenderwijsheid, in: Trouw (Letter & Geest),10 oktober 2009.• F. de Lange, De geboorte van een lezer, in:Trouw (Letter & Geest) 29 augustus 2009.• F. de Lange, Altijd de wind in de rug, in:Trouw (Letter & Geest) 20 juni 2009.• F. de Lange, Het dictaat van de zelfverbetering, in:Trouw (Letter & Geest), 7 februari 2009.• L. Mietus, ‘Wij zijn niet hier om gemeenten wat op te leggen’, inDopen (Brochurereeks nr. 29) Velp: 2009, 8 – 19.• L. Mietus, ‘Bond van Vrije Evangelische Gemeenten’, inEen moeder en een vader en hoe het met de kinderen verder isgegaan (Brochurereeks nr. 31), Velp: 2009, 7 – 23.• L. Mietus, ‘Een gemetselde steen’, Ons Orgaan (febr. 2009), 12v.• L. Mietus, ‘Vrees en enthousiasme. Waarom theologie studerenaan een universiteit?’, in Gedreven mensen. Drie stemmen overdrijfveren voor een universitaire theologiestudie(Brochurereeks nr. 32), Velp: 2009, 21-32.• J. Muis, ‘Een onontwijkbare vraag’,In de Waagschaal nw. jrg. 38 (2009) 9, 264-265.• R.H. Reeling Brouwer, Drie schetsen (Singel 502, Weteringplantsoen,Willem de Zwijgerkerk) in: Gert van Klinken, Henk Reitsma,Calvinistische kuieringen. Wandelgids voor calvinistisch Amsterdam1600 – 2000, Zoetermeer: 2009, 59 – 60, 76 – 77, 91 – 92.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Calvijnjaar 2009 kan niet helemaal om Lutherheen’, interview met R.H. Reeling Brouwer, in: Pelgrims in Ontmoeting,Blad voor Protestants Buitenveldert, febr./mrt 2009, 6 – 8.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Welke kerk stond Calvijn voor ogen?’,Horizon. Tijdschrift voor Protestantse Gemeenten Amsterdam enAmstelveen, 17 (2009) 17, 8 – 9.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Calvijn over Genesis – en wij’,Kerknieuws Austin Friars Londen 91 (2009) 10, 82.• R.H. Reeling Brouwer, ‘Oorlog en vrede bij Calvijn’,Vredesspiraal. Kwartaalblad Kerk en Vrede, november 2009, 4.• R.D.N. van Riessen, ‘Augustinus vindt geen rust in God’, interviewmet Peter Henk Steenhuis naar aanleiding van de verschijning vanAugustinus modern en postmodern gelezen (Budel 2009) in Trouw,12 december 2009.• A. Vos, ‘Roep Mij aan,’ Confessioneel 121.2 (2009), 10 – 11.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave67

• A.Vos, ‘De barmhartige Samaritaan - Luc. 10:25 – 37’ (meditatie),Ellips 34 (2009), nr.289, 50 – 1.• O.K. Zijlstra, ‘How fragile we are’, in: Michsjol, 18 (2009), 1, 64 – 67.Overig onderzoek• H. Alma, M. Barnard, V. Küster (red.), Visual Art and Religion,Münster 2009, 150 pp.• Th.A. Boer (eindred.), Bezinning op het levensbegin. Verzameldeopstellen van Henk Jochemsen. Amsterdam: 2009, 224 pp.• L.J. van den Brom, ‘Ten geleide: De kerken en het integratiedebat’,Kerk en Theologie 60 (2009), 289 – 293.• J. Hoek (red.), Calvijn spreekt. De actualiteit van een hervormer na500 jaar, Heerenveen: 2009, 212 pp.• Dirk van Keulen, George Harinck en Gijsbert van den Brink (red.),Men moet telkens opnieuw de reuzenzwaai aan de rekstok maken.Verder met Van Ruler, Zoetermeer: 2009.• L.J. Koffeman, (red.), Christliche Traditionen zwischen Katholizitätund Partikularität. Vorträge der sechsten Konferenz der mittelsüdosteuropäischenund niederländischen Theologischen Fakultätenin Prag (2008), Lembeck: Frankfurt am Main: 2009, 191.• A. van der Kooi, V. Küster, R.H. Reeling Brouwer (red.),Ontmoetingen – Tijdgenoten en getuigen. Studies aangebodenaan Gerrit Neven, Kampen: 2009, 377 pp.• G.G. de Kruijf, ‘ Kleine wendingen. De realistische ethiek van EmilBrunner’, Diesoratie PThU 2009, 13 pp.• V. Küster (red.), Reshaping Protestantism in a Global Context,Münster: 2009, 252 pp.• V. Küster (red.), Human Flourishing. Exploring Protestant Goods inChanging Contexts, Special Issue Reformed World 59 (2009) 3, 79 pp.• G.W. Neven, Geloven in een seculiere tijd, college ter gelegenheidvan mijn afscheid als hoogleraar dogmatiek, 5 juni 2009(Internetpublicatie).• R.H. Reeling Brouwer, W. Kloppenburg e.a. (red.), Om te gedenken.Over de noodzaak van liturgie, Kampen: 2009, 144 pp.• R.H. Reeling Brouwer, B. de Leede, K. Spronk (red.), Het calvinistischongemak. Calvijn als erflater en provocator van het Nederlandseprotestantisme, Kampen: 2009, 250 pp.• R.D.N. van Riessen, Renée van Riessen (red.), Augustinus modernen postmodern gelezen. Vijf filosofische interpretaties, Budel:2009, 142 pp.• F. Florin, A. van Hees, O.K. Zijlstra (red.), Thomasine Gyllembourg,Twee tijdperken, Søren Kierkegaard, Een literaire recensie(Deel 5 van de Nederlandstalige Søren Kierkegaard Werken),Budel: 2009, 320 pp.• O.K. Zijlstra (red.), Filosofie 19 (2009), 1, Kierkegaard.III. PRACTICESProgrammaPractices of Faith in Socio-cultural NetworksProgrammaleider: prof.dr. M. BarnardOnderzoekersprof.dr. M. Barnard (hoogleraar; 0,4)prof.dr. F.G. Immink (hoogleraar; 0,2)prof.dr. E.R. Jonker (hoogleraar; 0,4)prof.dr. H.P. de Roest (hoogleraar; 0,4)prof.dr. H. Noordegraaf (ud/bijzonder hoogleraar; 0,48)dr. R. Brouwer (ud; 0,4)dr. H.K. Heyen (ud; 0,4)dr. C.J. Menken-Bekius (ud; 0,1)dr. H.C. van der Meulen (ud; 0,4)dr. A.C. Mulder (ud; 0,09)dr. J. Schaap-Jonker (ud; 0,11)dr. F. Stark (ud; 0,20)dr. R.J. de Vries (0,13)dr. M.N. Walton (ud; 0,40)dr. E. Zonne-Gatjens (ud; 0,18)dr. A. de Kock (onderzoeker; 0,13)dr. E. Asscher (aio; 0,5)drs. C.C.L. van den Berg - Seiffert (aio; 0,6)drs. J. Hage (aio; 0,10)drs. D. van de Koot-Dees (aio; 0,6)drs. V. Rooze (aio; 0,6)drs. P.M. Sonnenberg (aio; 0,30)drs. I. Terlouw (aio; 0,6)drs. T. Tromp (aio; 0,19)drs. J.A. de Waal (aio; 0,63)dr. B. Roukema-Koning (geassocieerd onderzoeker)68 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

Wetenschappelijke publicatiesArtikelen (refereed)• Nienke van Andel en Marcel Barnard, ‘”Discourses in Liturgy”.De totstandkoming van het nieuwe protestantse liedboek (2012)vergeleken met de totstandkoming van het Liedboek voor deKerken (1973) – een onderzoekspresentatie’, in: Jaarboek voorLiturgieonderzoek 25 (2009), 55 – 70.• M. Barnard, Mirella Klomp, Ronelle Sonnenberg, Stefan Belderbos,Nienke van Andel, ‘Dots on a Blank Sheet. Procedures in Ritualand Liturgical Research’, in: Jaarboek voor Liturgieonderzoek 25(2009), 35 – 46.• Paul Post, Marcel Barnard, Justin Kroesen, Gerard Rouwhorst,Louis van Tongeren, Thomas Quartier, ‘Reframing liturgical andritual studies: The new national liturgical and ritual studies researchprogramme, 2009-2012, in: Jaarboek voor Liturgieonderzoek 25(2009), 7 – 18.• R. Brouwer, 1. ‘Missional Church and Local Constraints:a Dutch Perspective’, Verbum et Ecclesia vol. 30, no. 2• R. Brouwer, L.J. Koffeman, 2. ‘Koinonia, sociaal kapitaal enintegratie’, Kerk en Theologie jg. 60, no. 4, oktober, 326 – 340.• F. Stark, Berufsbilder und Ausbildung bei den Nachbarn. ZwischenUeberleben und Erneuern, Praktische Theologie, Zeitschrift für Praxisin Kirche, Gesellschaft und Kultur, Gütersloh: 2009/1, 44 – 49.Artikelen (non-refereed)• A.C. Mulder, Towards a Practice of Respecting the In-Between:Condition Sine Qua Non of Living Peacefully, Feminist Theology, 17(2009) 2, 245 – 253.• T.T.J. Pleizier en J. Schaap-Jonker, ‘Gereformeerde praktischetheologie, een methodologische aanzet’, Theologia Reformata 52/4(2009), 345 – 356.• H.P. de Roest, ‘De retheologisering van de empirische theologie.Of het tegoed van een protestantse praktische theologie’, in:Theologia Reformata 52/4, (2009), 386 – 394.• H.P. de Roest, H. Noordegraaf, ‘“We learned it at our mothers’knees”. Perspectives of churchgoing volunteers on their voluntaryservice’, in: Reformed World, 59/3 (2009), 213 – 226.• H.P. de Roest, ‘Evangelikalisierung als Uniformierung?Eine partikularistische Strategie gegen die Pluralisierung der Kirchen’in: Leo Koffeman (Ed.), Christliche Traditionen zwischen Katholizitätund Partikularität. Vorträge der sechsten Konferenz der mittelsüdeuropäischenund niederländischen Theologischen Fakultätenin Prag 2008. Beiheft zur Oekumenischer Rundschau 85 (2009),Frankfurt am Main: 2009, 171 – 190.• R.J. de Vries, ‘De hoorder in de homiletiek van E. Thurneysen’,Kerk en Theologie 60 (2009) 2, 160 – 178.Boeken• R. Brouwer, Geloven in gemeenschap. Het verhaal van eenprotestantse geloofsgemeenschap, Zoetermeer: 2009, 544 pp.• H.K. Heyen, E. Zonne, Heute von “Sünde” sprechen/nicht sprechen?Praktisch-theologische Untersuchungen im Kontext von Kirche,Sonderschule und Jugendgefängnis, Münster: 2009, 101 pp.Artikelen in bundels• M. Barnard, Hans Alma, Marcel Barnard, Volker Küster,‘Introduction’, in: Hans Alma, Marcel Barnard, Volker Küster (eds.),Visual Arts and Religion (Contactzone 4), Berlin: 2009, vii – xiv.• M. Barnard, ‘Appropriation. A Dynamical Process of InterpretiveAction’, in Hans Alma, Marcel Barnard, Volker Küster (eds.),Visual Arts and Religion (Contactzone 4), Berlin: 2009, 3 – 15.• M. Barnard, ‘Reconstructing Protestant Identity in Liturgy andSpirituality. The Need to Integrate Anthropology in TheologicalLiturgical Discourse’, in: Volker Küster (ed.), ReshapingProtestantism in a Global context (Contactzone 1), 209 – 223• M. Barnard, ‘Late modern rhythm’, in: Hetty Zock (ed.), At theCrossroads of Art and Religion. Imagination, Commitment,Transcendence (Groningen Studies in Cultural Change XXXIV),Leuven: 2009, 173 – 187.• R. Brouwer, ‘Zomaar een dak …’ Koinonia met daklozen alsdiaconaal leerproces’, in: F.G. Immink & C.J.A. Vos (red.), God ineen kantelende wereld. Geloof en kerk in veranderende contexten,Pretoria/Zoetermeer: 2009, 81 – 94.• F.G. Immink, P. Boonstra, T.T.J. Pleizier, A. Verweij,‘Lokale contexten en geloofsculturen in de preekpraktijk’, in:F. G. Immink & C.J.A. Vos (red.), God in een kantelende wereld.Geloof en kerk in veranderende contexten, Pretoria/Zoetermeer:2009, 274 – 296.• E.R. Jonker, ‘Waar de naam van God zinloos wordt, heeft Godmensen nodig – Ernst Lange’, in: Akke van der Kooi, Volker Küster,Rinse Reeling Brouwer (red.), Ontmoetingen - Tijdgenoten engetuigen. Studies aangeboden aan Gerrit Neven. Kampen: 2009,237 – 255.• H. Noordegraaf, ‘Diakonie als Partnerschaft’, in: Florian Barth e.a.(red.), Kirchen gegen Armut und Ausgrenzung. Dokumentation desProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave69

Kongresses in Heidelberg (6.-8. März 2008), Heidelberg:2009, 160 – 170.• H. Noordegraaf en Attie van Niekerk, ‘Kerk en armoede inNederland en Suid Afrika’, in: F. Gerrit Immink, Cas J.A. Vos (red.),God in een kantelende wereld. Geloof en wereld in veranderendecontexten, Zoetermeer: 2009, 59 – 72.• H.P. de Roest, 'Ko-initieren, Ko-Wahrnehmen und strukturell“Dazwischen”-Sein. Was muss sich in die Kirche ändern, damitGemeinden diakonisch(er) werden’, in: Florian Barth, Klaus Bauman,Johannes Eurich, Fritz Lienhard und Heinz Schmidt, Kirchen gegenArmut und Ausgrenzung. Heidelberg: DiakoniewissenschaftlichesInstitut 2009, 53 – 69.• H.P. de Roest, ‘Heil, God en kerk binnen de evangelische bewegingbinnen de gevestigde kerken. ‘Empirische dogmatiek’ als een vormvan praktische theologie’, in: F.G. Immink & C.J.A. Vos (red.), God ineen kantelende wereld. Geloof en kerk in veranderende contexten,Pretoria/Zoetermeer: 2009, 231 – 249.• T. Tromp, R.R. Ganzevoort, ‘Narrative competence and the meaningof life. Measuring the quality of life stories in a project on care forthe elderly’, in: L. Francis, M. Robbins, J. Astley (red.), Empirical theologyin texts and tables. Qualitative, quantitative and comparativeperspectives. (Empirical Studies in Theology, 17), Leiden: 2009, 197 – 216.• T. Tromp, ‘Old people in search for new stories. Measuring theeffects of life review on coherence and integration of autobiographicalnarratives’, in: G. Kenyon, E. Bohlmeijer, W. Randall (Red.),Storying later life: Issues, investigations, and interventions in narrativegerontology. New York: Oxford University Press (in press).Dissertaties• J. van Holten, Rol en roeping, Een praktisch-theologisch onderzoeknaar de rolopvatting van aanstaande, beginnende en ouderepredikanten gerelateerd aan hun roepingbegrip, Zoetermeer: 2009,376 pp. Promotie op 13 maart 2009. Promotor: Prof.dr. E.R. Jonker.• M.C.M. Klomp, The sound of Worship, Liturgical performance bySurinamese Lutherans and Ghanaian Methodists in Amsterdam.Promotie op 23 november 2009. Promotores: M. Barnard;prof.dr. H.C. Stoffels (VU), prof.dr. M.J.M. Hoondert (UvT).• J.J.M. van Stralen, Gehoor geven, een discursieve benadering vande religieuze bekering, De conversieteksten van Gabriel Marcel enGerard Reve, Amsterdam: 2009, 209 pp. Promotie op 13 september2009. Promotoren: M. Barnard en M. van Buuren (UU).Vakpublicaties• Alii, E.T. en anderen, onder wie E.R. Jonker en E. Zonne,Godsdienstpedagogiek. Dimensies en Spanningsvelden,Zoetermeer: 2009, 224 pp.• M. Barnard, ‘Een open boek of een gesloten boek? Over bijbel enliturgie’, in: Met Andere Woorden 28 (maart 2009) 21 – 29.• M. Barnard, ‘Ontdek die nagmaal in die gereformeerde erediens’, in:Cas Wepener en Johan van der Merwe (eds.), Ontdekkings indie Erediens, Wellington: 2009, 109 – 127.• M. Barnard, ‘Panorama zondag. Verbonden en geworteld’, in: Louisvan Tongeren (red.), Liturgie op maat. Vieren in het spanningsveldvan eenheid en veelkleurigheid (= Meander), Berne: 2009, 19 – 46.• H. Heyen, ‘“Dat heeft u mij niet horen zeggen!” Preken overhomoseksualiteit’, Theologisch Debat 6 (2009) 3, 41 – 48.• H.K. Heyen, ‘Homiletische Bearbeitung und Predigt über 1. Korinther 4,1 – 5’, Homiletische Monatshefte 85 (2009 / 2010) 1, 12 – 17.• F.G. Immink & Cas Vos, ‘Inleiding’, in: F.G. Immink, C.J.A. Vos (red.),God in een kantelende wereld, Pretoria/Zoetermeer 2009, 8–17.• F.G. Immink, ‘De plaats van Van Ruler in de praktische theologie’,in: Dirk van Keulen, George Harinck, Gijsbert van den Brink (red.),Men moet telkens de reuzenzwaai aan de rekstok maken.Verder met Van Ruler, Zoetermeer 2009, 126 – 133.• E.R. Jonker, ‘Tranen afvegen’, Handelingen. Tijdschrift voorpraktische theologie 36 (2009) 3, 53 – 58.• E.R. Jonker, ‘Dank – een slotbeschouwing’, Themanummer:‘Het leven ontvangen’, Handelingen. Tijdschrift voor PraktischeTheologie 36 (2009) 4, 58 – 61.• E.R. Jonker, “Wat doet geloof in de gevangenis?’,Pastorale Verkenningen. Tijdschrift voor justitiepastoraat,Extern Katern 4 (november 2009), 8 – 17.• E.R. Jonker, ‘Gedicht als gast in de dienst’,Eredienstvaardig 25 (2009) 1, 17 – 21.• C.J. Menken-Bekius ‘De spirituele dimensie van palliatieve zorg’, in:Handelingen. Tijdschrift voor praktische theologie 2009/3, 49 – 52.• H.C. van der Meulen, Twee preekschetsen: over Spreuken 15:16 enFilippenzen 4:18, in: Postille 61 (2009 – 2010), 224 – 230.• H. Noordegraaf, ‘Calvijn, calvinisten en kapitalisme. Naar eenomkering van de Weber-these’, in: R. Reeling Brouwer e.a. (red.),Het calvinistisch ongemak. Calvijn als erflater en provocator van hetNederlandse protestantisme, Kampen: 2009, 201 – 216.• H. Noordegraaf, ‘Volkskerk’, in: G. Harinck e.a. (red.),Het gereformeerde geheugen. Protestantse herinneringsculturen inNederland, 1850-2000, Amsterdam: 2009, 481 – 490.70 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

• H. Noordegraaf, ‘Het hervormde comcept’,Festus (november 2009) 0, 18-25.• H. Noordegraaf, De diaconale C-factor. De betekenis van Calvijnvoor het diaconaat (brochure), Groningen: 2009, 9 – 25.• F. Stark, Homiletische literatuur en praktijkmateriaal voor deprediking, in: Postille 61 (2009 – 2010), Zoetermeer: 2009, 238 – 266.• H.P. de Roest, S. Stoppels, ‘Hoe vitaal is liberaal? Inleiding’, in:Handelingen. Tijdschrift voor praktische theologie 36/2, (2009), 3 – 8.• H.P. de Roest, S. Stoppels, ‘Liberaal, open en vitaal.Praktisch-theologische reflecties bij de vijf praktijkverhalen’, in:Handelingen. Tijdschrift voor praktische theologie 36/2, 44 – 57.• J. Schaap-Jonker, Ruimte om te horen - preken en de psyche vande luisteraars, Amersfoort: 2009, 100 pp.• J. Schaap-Jonker, E.H.M. Eurelings-Bontekoe, HandleidingVragenlijst Godsbeeld versie 2,• uitgave in eigen beheer: 2009, 15 pp.(te downloaden via www.hannekeschaap.nl)• J. van Schothorst- van Roekel, J. Schaap-Jonker, OnderzoekAutisme, godsbeeld en geloofsbeleving. Deel 2: Een richtlijn voorbegeleiding. Uitgave in beheer van Eleos: 2009, 26 pp.• F. Stark, Petrus op Pinksteren. 600 woorden voeden 3.000 mensen,Interpretatie, tijdschrift voor bijbelse theologie, 17e jg. nr. 4, Zoetermeer:2009, 17 – 20.• F. Stark, Preken voor dovenmansoren? Toenadering tot de hoordersin preken van Calvijn, in: Rinse Reeling Brouwer, Bert de Leede,Klaas Spronk (red.), Het calvinistisch ongemak. Calvijn als erflater enprovocateur van het Nederlandse protestantisme, Kampen:2009, 143 – 153.• F. Stark, Samen preken. Een reflectie op dialogische prediking, in:Handelingen. Tijdschrift voor praktische theologie, Zwolle:2009/1, 43 – 47.• G.C. de Vries, ‘Leren zien – leren geloven. Over werken metbeeldende kunst in groepen in de gemeente’, Handelingen.Tijdschrift voor praktische theologie 1 (2009), 14 – 20.• R.J. de Vries, ‘Pastoraat als discipelschap. Over de bijdrage vanThurneysen aan de hedendaagse pastoraaltheologie’,Handelingen. Tijdschrift voor praktische theologie 2009/1, 51 – 61.• M.N. Walton, ‘Dialogische kwaliteit. Identiteit van geestelijkverzorgers in zorginstellingen’ Handelingen. Tijdschrift voorpraktische theologie 36 (2009) 3, 27 – 37.• M.N. Walton, ‘Wie de muziek niet kent, kent de dans niet’,Tijdschrift voor Geestelijk Leven 65 (2009) 4, 35 – 44.Populariserende publicaties• M. Barnard, ‘Populistische Kletspraat’, in:Woord en Dienst 58/9 (2009) 11.• M. Barnard, ‘Brongetrouw en doelgericht’, in:Woord en Dienst 58/16 (2009) 6.• M. Barnard, ‘Introductie. De Bijbel in de kunsten van de twintigsteeeuw’, in: Marcel Barnard en Gerda van de Haar (red.), De Bijbelcultureel. De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw,Zoetermeer: 2009, xv – xx.• M. Barnard, ‘Bijbelintroducties’ nrs. 23 – 32 en 34 – 67, in:Marcel Barnard en Gerda van de Haar (red.), De Bijbel cultureel.De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw, Zoetermeer: 2009,bij de desbetreffende trefwoorden.• M. Barnard, ‘Lijkwade van Mondo Cane. Yves Klein’, in:Marcel Barnard en Gerda van de Haar (red.), De Bijbel cultureel.De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw, Zoetermeer:2009, 540 – 543.• M. Barnard, en Cas Wepener, ‘Basisliturgie. Seisoen vanBarmhartigheid’, in Preekstudies met liturgiese voorstelle gebaseerop die leesrooster vir lidmate. Revised Common Lectionary: JAar C.Advent 2009 tot Koninkrijkstijd 2010, Matieland: 2009, 204 – 207.• F.G. Immink, ‘Liturgie en leven’ in: De Waarheidsvriend (2009) 17, 17.• F.G. Immink, ‘Pasen hoort bij lente’, in:De Waarheidsvriend (2009) 19, 8 – 9.• F.G. Immink, ‘Barth en Bond’ in:De Waarheidsvriend (2009), 42, 6 – 8.• E.R. Jonker, ‘Evert Jonker schrijft aan Emma’, in: Jantine Nierop,Opa’s & oma’s schrijven. Wat ze hun kleinkinderen willenmeegeven. Kampen: 2009, 109 – 114.• H.C. van der Meulen, ‘Hoe bereidt de predikant de preek voor?’, in:In gesprek over de preek. Een handreiking voor het gesprek over depreek in de gemeente en in de kerkenraad. Uitgegeven doorProtestantse Kerk Nederland (2009), 39 – 42.• H.C. van der Meulen, ‘Meer aandacht voor de zegen’, in:Confessioneel 121 nr. 6 (19 maart 2009), 6 – 7.• A.C. Mulder, Dialoog en ontmoeting beginnen met verwondering,in: H. Dane en N. De Jong - van de Berg (red), Verder dan dialoog.Een handreiking voor dialooggroepen, Utrecht, BezinningscentrumProtestantse Kerk Nederland (2009), 117 – 127.• A.C. Mulder, ‘Splijtzam’, Fier 12 (2009) 1, 21.• H. Noordegraaf, ‘ De WMO en de scheiding van kerk en staat’,Tijd en Taak (maart 2009), 12 – 13.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave71

• H. Noordegraaf, ‘Wegen van hoop in tijden van crisis’,Woord en Dienst 58 (27 maart 2009) 7, 20 – 21.• H. Noordegraaf, ‘Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2008België’, De Arme Krant van Nederland 15 (maart 2009)1, 24 – 25.• H. Noordegraaf, ‘De diaconale roeping van de kerk’,Kerkinformatie (september 2009) 173, 12.• H. Noordegraaf, ‘Oproep tot spiritueel ontwaken’,In de waagschaal 38 (21 november 2009) 16, 491 – 493.• H. Noordegraaf, ‘Kerk heeft gemeente veel te bieden’,Bestuursforum 33 (december 2009) 12, 14 – 15.• H. Noordegraaf, ‘Nieuwe mogelijkheden en vormen van lokaaldiaconaat’, in: Symposium Kerk in de Samenleving Zwolle,18 september 2009, www.samenlevingsvraagstukken.nl,16 december 2009, 8 – 13.• H. Noordegraaf, ‘Christelijk-sociaal denken’, in:W. Malda-Douma (red.), Armzalig, Amsterdam: 2009, 52 – 63.• H.P. de Roest, ‘Een kerk sluiten en … opnieuw beginnen’, in:Ouderlingenblad 86/989, 4 – 6.• H.P. de Roest, ‘Een nieuwe gemeente?’, in:Ouderlingenblad 87/991, 4 – 5.• H.P. de Roest, ‘Bruggen bouwen in de wijk’, in:Ouderlingenblad 87/993, 4 – 6.• H.P. de Roest, ‘Bruggen bouwen via het vrijwilligerswerk’, in:Ouderlingenblad 87/996, 4 – 6.• H.P. de Roest, ‘Kerk in crisis’, in: Ouderlingenblad 87/995, 12 – 15.• J. Schaap-Jonker, ‘ Heilige grond: God, preken en de psyche vande hoorder’, Kontekstueel 23 (2009) 5, 10 – 13.• J. Schaap-Jonker, ‘ Een karaktervolle betekenis: Het horen van depreek in relatie tot de eigen persoon’, Bodem 2 (2009) 4, 26 – 30.• J. Schaap-Jonker, ‘Autisme en de kerkdienst’,De Waarheidsvriend 97 (2009) 45, 14 – 15.• P.M. Sonnenberg, ‘“Preekje” in jongerenvieringen’, in: In gesprekover de preek. Een handreiking voor het gesprek over de preek inde gemeente en in de kerkenraad, Utrecht: 2009, 51 – 53.• P.M. Sonnenberg en F. Mout ‘Vieringen met en door jongeren’, in:Kerkinformatie november 2009, 12 – 13.• F. Stark, Liturgie van het leven, In de Waagschaal,nieuwe jaargang 38, nr. 6, Zeist: Kerckebosch 2009, 179 – 180.• F. Stark, ‘Mogen de stedelingen opbloeien als het groene kruid’,In de Waagschaal, nieuwe jaargang 38, nr. 13, Zeist:Kerckebosch 2009, 387.• F. Stark, Interview met Arie Spijkerboer, Machteld de Mik-van derWaal en Ciska Stark, in: In de Waagschaal, nieuwe jaargang 38,nr. 17, Zeist: Kerckebosch 2009, 10 – 14.• F. Stark, ‘Spreek Heer, uw gemeente hoort..’De preek als Woordvan God?, in: In gesprek over de preek. Een handreiking voor hetgesprek over de preek in de gemeente en in de kerkenraad.Protestantse Kerk Nederland Brochure, Utrecht: 2009, 11 – 14.• T. Tromp, W. Huizing, G. Ubels, Werken aan mentaal welbevinden.Vijf startpunten voor de zorgorganisatie. Utrecht: Actiz 2009.• R.J. de Vries, ‘Als de trein maar niet ontspoort’,Woord en Dienst 58 (2009) 3, 26 – 27.• M. Walton, ‘De kaarsvlam vormt de hand tot schild’,Zin in zorg. Tijdschrift van Reliëf over zorg, ethiek en levensbeschouwing11 (2009) 1, 10 – 11.Overig onderzoek• Marcel Barnard en Gerda van de Haar (red.), De Bijbel cultureel.De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw, Meinema,Zoetermeer 2009. Presentation: September 10th 2009• M. Barnard, Hans Alma, Marcel Barnard, Volker Küster (eds.),Visual Arts and Religion (Contactzone 4), Berlin: 2009.• E. Bohlmeijer, G. Westerhof, B. Randall, T. Tromp, G. Kenyon,‘Narrative Foreclosure in later life. Preliminary considerations fora new sensitizing concept.’ Bekroonde paper, ingestuurd voor deGSA Social Gerontology Theory Award 2009.• F.G. Immink & C.J.A. Vos (red.), God in een kantelende wereld.Geloof en kerk in veranderende contexten, Pretoria/Zoetermeer:2009.• H.C. van der Meulen, Postille 61, Zoetermeer: 2009(mederedacteur en supervisor van de bundel).• H.P. de Roest, S. Stoppels, (red.), ‘Hoe vitaal is liberaal?’.Themanummer Handelingen. Tijdschrift voor praktischetheologie 36/2 (2009).• J. Schaap-Jonker, Schothorst-van Roekel, J. van, OnderzoekAutisme, godsbeeld en geloofsbeleving. Deel 1: Onderzoeksrapport.Uitgave in eigen beheer: 2009, 30 pp (te downloaden viawww.hannekeschaap.nl).72 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

Bijlage 3Promoties21 januari 2009J.M. Bac, Perfect Will Theology. Divine Agency in reformedScholasticism as against Suárez, Episcopius Descartes, and Spinoza,> pp.Promotor: prof.dr. J. Muis14 september 2009H.A.H. Maat, Religious Diversity, Intelligibility, and Truth:An Inquiry into Epistemological Aspects of Religious Pluralism,157 pp.Promotoren: prof.dr. L.J. van den Brom en prof.dr. A.F. Sanders13 maart 2009J. van Holten, Rol en Roeping. Een praktisch-theologisch onderzoeknaar de rolopvatting van aanstaande, beginnende en ouderepredikanten gerelateerd aan hun roepingbegrip, 376 pp.Promotor: prof.dr. E.R. Jonker13 mei 2009C. Constandse, Het gebod van de hoop. Een bijdrage aan het debatover eschatologie en ethiek vanuit het werk van F.-W. Marquardt,384 pp.Promotor: prof.dr. L.J. van den BromCo-promotor: dr. R.H. Reeling Brouwer23 november 2009M.C.M. Klomp, The Sound of Worship. Liturgical Performance bySurinamese Lutherans and Ghanaian Methodists in Amsterdam,196 pp.Promotoren: prof.dr. M. Barnard, prof.dr. H.C. Stoffels,prof.dr. M.J.M. Hoondert29 mei 2009A.D. ter Brugge, Between Rome and New Jerusalem.Christian Citizenship in Some of the Writings of the New Testamentand Tertullian of Carthage, 218 pp.Promotor: prof.dr. R. Roukema12 juni 2009P.W.R.H. von Knorre, Vergeblicher Gottesdienst.Die kultpolemischen Text im Alten Testament, 307 pp.Promotor: prof.dr. C. Houtman13 september 2009J.J.M. van Stralen, Gehoor geven, een discursieve benaderingvan de religieuze bekering. De conversieteksten van Gabriel Marcelen Gerard Reve, 209 pp.Promotoren: prof.dr. M. Barnard en prof.dr. M. van BuurenProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave73

BeliefsDeelnemer Bestemming Congres lezingA.W. Baan Driebergen Barthtagung 2009 neeH.S. Benjamins Montreal America Academy of Religion neeTh.A. Boer Chicago Society of Christian Ethics neeTh.A. Boer Leipzig Studiereis neeL.J. van den Brom Soesterberg SST - Trinitarian Theology neeL.J. van den Brom Aix en Provence IRTI - Calvin Revisited: Acknowledgement and Challenge jaP. Dronkers Antwerpen The Place of the Sacred in the Metropolis jaJ. Hoek Aix en Provence IRTI - Calvin Revisited: Acknowledgement and Challenge neeM.M. Jansen Salzburg ESITIS - Intercultural and interreligious hermeneutics jaM.M. Jansen Kampen Human Flourishing jaM.M. Jansen Gastcolleges in kader van reis naar Rwanda, Congo en Zuid-Afrika jaW.A. de Jong Utrecht NOISE Summerschool 2009 in Women’s Studies jaD. van Keulen Bern Hilfreiches Erbe? Die Wirkungsgeschichte Johannes Calvins jaL.J. Koffeman Durham Conferentie Receptive Ecumensism an Ecclesial Learning: Learning to Be Church Together jaL.J. Koffeman Stellenbosch Violence and Human Dignity jaL.J. Koffeman Stellenbosch Conferentie 150 jaar Universiteit van Stellenbosch neeA. van der Kooi Doorn Barthtagung neeG.G. de Kruijf Chigaco Society Christian Ethics neeG.G. de Kruijf Pretoria Prophetic office jaG.G. de Kruijf Aix en Provence IRTI - Calvin Revisited: Acknowledgement and Challenge neeF. de Lange Stellenbosch Human Dignity and Violence neeG.G. van Manen Parijs We and the others, Congress International Rosenzweig Society jaJ. Muis Aix en Provence IRTI - Calvin Revisited: Acknowledgement and Challenge neeG.W. Neven Princeton Consultatie Princeton Kampen jaR.H. Reeling Brouwer Aix en Provence IRTI - Calvin Revisited: Acknowledgement and Challenge jaR.H. Reeling Brouwer Leuenberg Barthtagung jaA. Vos Rome Herdenkingscongres van Johannes Duns Scotus jaA. Vos Straatsburg Slotcongres van de Duns Scotus-herdenkingen jaA. Vos Dordrecht Calvin and Reformed Scholasticism. Systematic aspects jaL.A. Werkman Kampen Baptism - Traditional Concepts and Emerging Questions jaL.A. Werkman Utrecht Transforming the Image of the Enemy jaL.A. Werkman Veliko Tavorno Crisis of the Family and the Role of Mission jaProtestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave75

PracticesDeelnemer Bestemming Congres lezingM. Barnard Stellenbosch Religious Ritual and Social Capital Formation jaM. Barnard Kampen Baptism - Traditional Concepts and Emerging Questions jaM. Barnard Würzburg Liturgische UsschuB VELKD jaM. Barnard Montreal America Academy of Religion neeC.C.L.H. van den Berg-SeiffertLeiden DoctorandInnenColleg Leiden-Kiel-Zuerich neeR. Brouwer Chicago International Academy of Practical Theology jaR. Brouwer St. Paul IRCCSSS jaF.G. Immink Chicago International Academy of Practical Theology neeE.R. Jonker Indonesië Lezing ter gelegenheid van het lustrum STK Jakarta jaE.R. Jonker Berlijn Symposium Jürgen Henkys, 80 Geburtstag Humboldt Universität jaD. van de Koot-Dees Göttingen Promovierenden Beratung/Trinationals Colloquium Praktische Theologie neeC.J. Menken-Bekius Leuven European Conference for Pastoral care and Counseling neeH.C. van der Meulen Amersfoort De preek en de hoorders (IZB/Áreopagus’) jaH.C. van der Meulen Amersfoort Als een leerling leren spreken jaA.C. Mulder Winchester 13the international conference of the European Society of Women in Theological Research jaH. Noordegraaf Metro (Sumatra) Calling of Diakonia jaH. Noordegraaf Pretoria Becoming Church in the Present World Economy jaH. Noordegraaf Antwerpen Calvijn en het diaconaat jaH.P. de Roest Durham Conference Receptive Ecumenism jaH.P. de Roest Minneapolis – St. Paul Conference Missional Church. International Research Consortium Congregational Studies jaH.P. de Roest Dortmund Presbytertag jaH.P. de Roest Kampen Conference Human Flourishing jaH.P. de Roest Leiden DoktorandInnenkolloquium jaV. Rooze Utrecht Social Constructionist Inquiry in Practice and Theory, Taos Institute jaV. Rooze Leiden DoktorandInnenkolloquium jaP.M. Sonnenberg Cambridge IASYM neeF. Stark Washington DC Academy of Homiletics neeR.J. de Vries Leuven Prophetic Pastoral Care and Counseling neeM.N. WaltonBiezemortelBridging the Gap: Connecting Christian faith and professional practicein a pluralistic society IAPCHEM.N. Walton Durham Lifecourse Perspectives on Spirituality and Health in Diverse Religious Communities neeM.N. Walton Leuven Prophetic Pastoral Care and Counseling neenee76 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

Bijlage 5Internationale samenwerkingen contactenDe internationale contacten die de PThU onderhoudt,zijn onder te verdelen in:1. Internationale samenwerking op het niveau van deonderzoeksgroepen (zie bijlage 4);2. Internationale samenwerking in het kader van hetErasmusprogramma;3. Institutionele samenwerking met een aantal vastebuitenlandse partnerinstellingen;4. Samenwerking in oecumenisch verband en/of met het oog op‘capacity building’ bij buitenlandse theologische instellingen.College van BestuurIn oktober brachten de leden van het College van Bestuur eenbezoek aan de Verenigde Staten. Tijdens deze reis werden ooknieuwe contacten gelegd, o.a. met Fuller Theological Seminaryin Pasadena (Californië).ErasmusprogrammaIn het kader van het Europese Erasmusprogramma, dat gericht isop facilitering van studenten- en docentenuitwisseling binnen de EG,zijn er Erasmusovereenkomsten gesloten met de theologischeinstellingen van de volgende universiteiten:• de Humboldt Universiteit in Berlijn, Duitsland;• de Theologische Faculteit te Debrecen, Hongarije;• de Karel Universiteit van Praag, Tsjechië.Het gaat hierbij om:• Humboldt Universiteit in Berlijn, Duitsland;• Universiteit van Pretoria, Zuid-Afrika;• Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika;• Chongshin Universiteit in Seoul, Korea;• STT Jakarta, Indonesië;• Duta Wacana University in Yogjakarta, Indonesië;• Universiteit van Debrecen, Hongarije;• Princeton Theological Seminary, Verenigde Staten;• Justo Mwale Theological University College in Lusaka, Zambia;• Het Luther Seminary St. Paul in Minneapolis, Verenigde Staten.Met de School of Theology van de Universiteit van Natal inPietermaritzburg (Zuid-Afrika) zijn gesprekken gaande voorsamenwerking.In het kader van de institutionele samenwerking met buitenlandsepartnerinstellingen vonden er in 2009 de volgende bijeenkomstenplaats:• conferentie te Kampen met de Theologische Faculteit Debrecen;• conferentie te Stellenbosch.In het kader van de samenwerking tussen Pretoria en PThU is in 2009de bundel ‘God in een kantelende wereld ‘Geloof en kerk in veranderendecontexten’ verschenen.Internationale Institutionele PartnersDe PThU heeft met een aantal buitenlandse onderwijsinstellingen eenschriftelijk vastgelegde samenwerkingsovereenkomst. De inhoud vandeze overeenkomst heeft hoofdzakelijk betrekking op uitwisseling vanstudenten en docenten en het organiseren van gemeenschappelijkeactiviteiten zoals conferenties en symposia.In november 2009 heeft de werkgroep Internationalisering eenstudiedag gehouden met verschillende stafleden van de PThU omactiviteiten van de afgelopen jaren met buitenlandse instellingen teevalueren en vooruit te kijken naar nieuwe mogelijkheden die er opinternationaal niveau ontwikkeld kunnen worden.Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave77

Bijlage 6Publicaties personeelzonder onderzoeksaanstelling• J.D. van Ark ‘Voorwaarden bij het spreken over de preek’,in de bundel: ‘In gesprek over de preek’, handreiking LandelijkDienstencentrum Protestantse Kerk Nederland, Utrecht,november 2009.• J.D. van Ark: ‘Processen in de gemeente’, hoofdstuk 6 in hetwerkboek ‘Doen wat je moet doen’, voor predikanten diegemeenteleden begeleiden bij seksueel misbruik in pastoralerelaties. Uitgave Landelijk dienstencentrum Protestantse KerkNederland/SMPR, Utrecht 2009.• H. de Leede, ‘“Meditatio futurae vitae” in een cultuur waarin“tijd gaat voor eeuwigheid”’, in: Rinse Reeling Brouwer,Bert de Leede en Klaas Spronk Het calvinistisch Ongemak.Calvijn als erflater en provocator van het NederlandseProtestantisme, Kampen 2009, 99 – 110.• H. de Leede, ‘Waar blijft de slang?’. De betekenis van Genesis 3tegen de achtergrond van de hermeneutische vragen rondomschepping en evolutie, Kontekstueel, 23ste jaargang nr. 6,juli 2009, 16 – 21.• H. de Leede, ‘Wat voor kerk heeft onze missie nodig?’ De Roest enHeitink simultaan gelezen, Geestkracht Bulletin voor CharismatischeTheologie, nr. 63 – 1-2009, 12 – 19.• H. de Leede, ‘Agnus dei – meer dan een ontroering’, Wapenveld,jg. 59, nr. 2, 16 – 19.• H. de Leede, ‘Uw eredienst in de ware zin van het woord’. Het offerals kern van het christelijk ethos, Wapenveld, jg. 59, nr. 4, 12 – 15.• H. de Leede, ‘Ons ontbreken heilige namen’. Over een intrigerendetekst en een eigenaardig probleem van het protestantisme,Wapenveld, jg. 59, nr. 6, 14 – 17.• H. de Leede, ‘Het Gesprek over het Belijden tijdens het colloquium’Lezing voor de jaarvergadering van de gedelegeerden voor deToelating tot de Evangeliebediening in de Protestantse KerkNederland, woensdag 22 april 2009.• H. de Leede, ‘Geest en Rechtvaardigheid’. Lezing tijdens devoorjaarsconventie van de CWN (Charismatische WerkgemeenschapNederland), donderdag 21 mei 2009 (Hemelvaartdag).• H. de Leede, ‘De opkomst van de evangelische stroming in relatietot onze gemeenten. Invloeden van de evangelische stroming inonze gemeenten’. Lezing voor de Classis Woerden van deProtestantse Kerk in Nederland, woensdag 30 september 2009.• H. de Leede, ‘Om de Kerk - Onderbelichte thema’s’ in dereformatorische ecclesiologie. Lezing C.S.F.R. Wageningen,woensdag 28 oktober 2009.• E.A. Postma, ‘Het kerkgebouw als utopische ruimte.‘Katrina’, kerk op theaterfestival Tweetakt’, Jaarboek voorliturgieonderzoek 25 (2009), 157 – 183.• E.A. Postma, ‘Ruimte voor liturgie. Over liturgiek aan hetTheologisch Seminarium’, Eredienstvaardig 25 (2009), 3 – 7.• E.A. Postma, ‘Ambivalent over liturgie. Een verkenning vande positie van C.W. Mönnich’, Eredienstvaardig 25, nr. 1(februari 2009), 3 – 5.• E.A. Postma, ‘Front en thuisfront’, Woord en Dienst 58, nr. 19(9 oktober 2009), 18 – 19.• J.W. Puttenstein, ‘Een vergeten vertaling van Calvijns Institutie.Over de belangstelling van gereformeerden voor Calvijn sinds 1834’,Historisch Tijdschrift GKN, (mei 2009) 16, 3 – 19.• J.W. Puttenstein, ‘“Mijne boeken houden mij trouw gezelschap”.Brieven van Herman Bavinck aan een student uit de periodeseptember 1886 – maart 1887’, DNK. Documentatieblad voor deNederlandse Kerkgeschiedenis na 1800, 22 (juni 2009) 70, 59 – 65.• J.W. Puttenstein, ‘Een vergeten vertaling van Calvijns Institutie’,Nederlands Dagblad, 29 augustus 2009, 11 (NB: verkorte enaangepaste versie van artikel uit HT GKN, nr. 16, mei 2009).• L.T. Witkamp, ‘A Synoptic Reading of John 6:1-21 at Justo MwaleTheological University College’, Word and Context 8 (november2009) 57 – 72.78 Terug naar inhoudsopgaveJaarverslag 2009 - bijlagen

Bijlage 7Kerkelijk album en aanvragenbeoordeling opleiding ordinantieKerkelijk albumOp peildatum 1 oktober 2009 stonden 460 studenten ingeschrevenin het kerkelijk album.PThU UtrechtMa 100RuGBa 11KO 40 Ma 2KampenBa incl LOI 97VUBa 14Ma 58 Ma 11PThU LeidenMa 10ETFBa 8KO 5 ApeldoornUUBa 46Ba 2Ma 26ULBa 28Ma 2Ordinantie 13 – 12 van de Kerkorde van de Protestantse Kerk inNederland bepaalt het volgende:1. Indien iemand die bij een andere kerk in of buiten Nederland alspredikant of geestelijke dienst heeft gedaan dan wel in deze kerkis toegelaten tot het ambt van predikant of geestelijke, toelatingtot het ambt van predikant in de Protestantse Kerk in Nederlandverlangt, beoordeelt de kleine synode, gehoord het College vanBestuur inzake de kwaliteit van de ontvangen opleiding en nadateen onderzoek naar de geschiktheid als bedoeld in artikel 9 isingesteld, of, en zo ja, onder welke voorwaarden de weg naarhet colloquium voor betrokkene kan worden geopend.2. Het College van Bestuur stelt vast of een masterexamen aan deProtestantse Theologische Universiteit nodig is en zo ja, welkevrijstellingen kunnen worden verleend voor het masterexamendat door betrokkene moet worden afgelegd.De kleine synode kan bepalen dat betrokkene – als bijzondereomstandigheden de kleine synode aanleiding geven de weg naarhet colloquium te openen zonder dat toepassing wordt gegevenaan het bepaalde in lid 2 – ten aanzien van een of meer vakkeneen aanvullende opleiding moet doen bij daartoe aangewezenhoogleraren en docenten van de Protestantse TheologischeUniversiteit.In het jaar 2009 hebben vier beoordelingen overeenkomstig dezekerkordebepaling geleid tot een advies aan het moderamen vande generale synode. Daarvan is 1 beoordeling uitgevoerd door deExamencommissie Utrecht/Leiden en 3 door de ExamencommissieKampen.De verzoeken tot beoordeling van de opleiding hadden betrekkingop aanvragen van predikanten of geestelijken vanuit de volgendekerkgenootschappen: Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (1x) enEvangelische Kirche im Rheinland (2x).Protestantse Theologische UniversiteitTerug naar inhoudsopgave79

www.pthu.nl