Radiotherapie - AZ Sint-Jan Brugge

OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV1OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV2VoorwoordInhoudsopgaveWelkom op de dienst radiotherapie in het OncologischCentrum van het AZ Sint-Jan AV te Brugge.Uw arts heeft een reeks bestralingen voorgeschrevenals onderdeel van uw behandeling. De noodzaak vandeze behandeling kan bij u vele emoties en twijfels oproepen.Om alvast een aantal vragen en onzekerhedenop te vangen, meenden wij er goed aan te doen u in ditboekje informatie te verschaffen over een aantal punten.Deze brochure biedt u algemene informatie en geefteen antwoord op een aantal concrete vragen. Wellichtzijn er problemen of vragen die u erg bezighouden enwaarover u in deze brochure onvoldoende toelichtingvindt. Aarzel dan niet contact op te nemen met de verpleegkundigeof uw arts. Zij zullen u graag helpen omde behandeling voor u zo vlot mogelijk te laten verlopen.Voorwoord............................................................. 1Wat is radiotherapie? ........................................... 3Verloop van uw behandeling. .............................. 42.1. Consultatie ..................................................... 42.2. Voorbereiding ................................................ 42.3. Bestralingen................................................... 72.4. Controle door de arts .................................... 9Nevenwerkingen ................................................... 103.1. Algemeen ....................................................... 103.2. Specifiek......................................................... 103.2.1. Huidreactie .................................................. 113.2.2. De onderbuik............................................... 133.2.3. De maag of bovenbuik................................ 133.2.4. Long en slokdarm....................................... 133.2.5. De keel ......................................................... 133.2.6. De mondholte.............................................. 133.2.7. Het hoofd..................................................... 133.2.8. De borst ....................................................... 13Wat kunt u doen?.................................................. 15Begeleiding ........................................................... 154.1. Sociale dienst................................................. 154.2. Borstcentrum ................................................. 154.3. Diëtiste............................................................ 16Inlichtingen ........................................................... 17Heeft u echter opmerkingen of suggesties omtrent dezebrochure, aarzel dan niet ze ons kenbaar te maken zodatwij bij een volgende uitgave hiermee rekening kunnenhouden.Versiedatum 2007-01-17

OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV3OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV4Wat is radiotherapie?Radiotherapie, of ook wel bestralingsbehandeling genoemd,heeft tot doel de deling en de ontwikkeling vancellen af te remmen. Radiotherapie maakt gebruik vande celdodende eigenschappen van ioniserende stralenom deze groei te stoppen.Het is een vorm van behandeling die ofwel alleen, ofwelin combinatie met chirurgie en/of systeemtherapie -zoals chemotherapie of hormonale therapie - voorgeschrevenwordt.Radiotherapie is een plaatselijke behandeling en heeftdaarom alleen effect in het gebied dat bestraald wordt.De behandeling is erop gericht een hoge bestralingsdosisin het tumorvolume te verkrijgen terwijl de bestralingdosisvan de gezonde weefsels zo laag mogelijkdient te blijven. Gezonde weefsels kunnen ook reagerenmaar zullen meestal spontaan herstellen.De volledige bestralingsbehandeling neemt meerderedagen tot weken in beslag omdat dagelijks een kleinedosis wordt toegediend. De bestralingen vinden plaatsiedere werkdag van maandag tot en met vrijdag. Opdagen van technisch onderhoud en feestdagen wordener geen bestralingen uitgevoerd. U wordt hiervan op dehoogte gebracht en deze informatie hangt ook uit in dekleedcabines.Verloop van uw behandeling.ConsultatieAllereerst komt u op de consultatieafdeling terecht bijeen arts die gespecialiseerd is in bestralingsbehandeling(radiotherapeut). Samen met u overloopt de arts uwziektegeschiedenis. Dan wordt de nodige uitleg gegevenover het hoe en waarom van de bestraling. Het is ookdeze arts die u tijdens uw behandeling zal volgen.Voorbereiding• SimulatieVooraleer de bestralingssessiestart, wordt het bestralingsveld(of -velden) afgetekend metbehulp van een simulator(zie foto 1 en 2).Dit is een röntgenapparaatwaarmee de arts de bestralingsbehandelingkan nabootsenen bepalen hoe de behandelinghet best wordt uitgevoerd.Foto 1: computerruimte opde simulatieNa de bestraling blijft er geen straling achter in uw lichaam.U wordt dus niet radioactief. Ook de lichaamsvochten(bijv. urine, speeksel…) zijn niet radioactief. Eris geen gevaar voor kinderen, familie en vrienden. Debestralingen zijn onzichtbaar, niet te ruiken en volkomenpijnloos. U kunt het zowat vergelijken met het makenvan een röntgenfoto.Foto 2: de simulator

OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV9OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV10Het kan zijn dat bij de eerste behandeling controlefoto’sgemaakt worden. Deze worden door de arts gecontroleerd.NevenwerkingenAlgemeenDe bestralingen kunnen bestaan uit verschillende velden,dan wordt het toestel en/of de tafel bewogen. Hettoestel wordt van buitenaf gestart en stopt automatischals de juiste dosis is gegeven. Te lang bestralen is onmogelijk!De verpleegkundigen zullen steeds trachten u alles uitte leggen. Stel hen al uw vragen, indien nodig zullen zijook uw arts verwittigen.Controle door de artsTijdens de bestralingsreeks kan u altijd op raadpleginggaan. De arts kijkt of u de bestraling goed verdraagt enu krijgt de gelegenheid eventueel vragen te stellen.Na de laatste behandelingssessie gaat u aansluitend opcontrole bij de bestralingsarts. Deze gaat na hoe u debestralingsbehandeling verdragen hebt. Hier wordt ookhet verder beleid besproken.Uw verwijzende arts en huisarts worden ook schriftelijkop de hoogte gebracht van de bestralingsbehandeling.Het is mogelijk dat u later nog eens op controle moetkomen bij de bestralingsarts.VermoeidheidDe meeste mensen die bestraald worden, klagen oververmoeidheid. Bij de ene is dit meer uitgesproken danbij de andere. Dit hangt van verschillende factoren af:het ziek-zijn, de combinatie met chemotherapie, hetverwerken van het ziek-zijn en de bestraling zelf.Belangrijk hierbij is om het rustig aan te doen. Regelmatigkleine pauzes inlassen in uw dagdagelijkse bezighedenkunnen zinvol zijn, evenals het doseren van uwinspanningen.Zorg ervoor dat bij regelmatige rustpauzes uw dagnachtritmeniet verstoord wordt.SpecifiekNaargelang de regio waar u bestraald wordt, kunnenzich lokaal bijwerkingen voordoen. Sommige mensenhebben veel last van bijwerkingen, anderen merken erweinig van. Bestraling werkt immers alleen in het gebiedwaar u bestraald wordt. De ernst van de bijwerkingenheeft niets te maken met het resultaat van de behandeling:als er geen bijwerkingen zijn, betekent ditniet dat de radiotherapie geen resultaat heeft. Het iswel noodzakelijk om de behandeling tot de laatste dagte volgen.Als u last heeft van bijwerkingen, aarzel dan niet eenverpleegkundige of arts te contacteren.

OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV11OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV12• HuidreactieIn de loop van de bestralingssessie kan de huid van hetbestraalde gebied rood en gevoelig worden. Later kande huid wat donkerder van kleur worden en kunnengevoelige plaatsen ontstaan met eventueel blaasjes enopen wondjes. Huidreacties treden het sterkst op inhuidplooien, bijvoorbeeld de liezen.Huidverzorging tijdens de bestralingHet is best zuiver katoenen en losliggende kledij te dragenop de bestraalde huid. Tijdens de behandeling dientde huid immers beschermd te worden tegen wrijving,druk en producten die irritatie veroorzaken.Tijdens de weekdagen de bestraalde huid enkel afspoelenmet lauw water en al deppend afdrogen (niet wrijven).Om irritatie van de bestraalde huid te voorkomen vermijdenvan:deodorant, parfum, aftershave, zalf of poeder, irriterendeshampoo.scheren met scheerschuim (elektrisch scheren mag wel)krabben als de huid jeuktkleefpleistersharde wasproductenDirect zonlicht, wind en koude, zowel tijdens als na debehandeling. Tijdens de maanden na een bestralingblijft de huid extra gevoelig voor de zon. Als u in de zonkomt, bedekt u het best de bestraalde huid of gebruiktu sterke zonnecrème.Na de vrijdagsessie mag bij jeuk de huid zachtjes ingewrevenworden met een hydraterende crème (amandelolie,niveacrème of mustellamelk). Geen lotions omdatdeze alcohol bevatten!Uiteraard mag de bestraalde huid tijdens het weekendook gewassen worden met water om daarna droog gedeptte worden.Douchen mag, baden en zwemmen mag niet.Houd de huidplooien langdurig droog.• Hydrateren met een milde bodylotion2 x daags, liefst niet geparfumeerd.Aanbevolen: BEPANTHOL, NIVEA bodylotion, DERMA-LEX

OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV13OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV14• De onderbuikhuidirritatiediarreeev. slikklachtenverschijnselen die lijken op een blaasontsteking• De maag of bovenbuikmisselijkheidbraken• Long en slokdarmslikklachtenhoest• De keelslikklachtenheesheid• De mondholtedroge mondsmaakverliesslechte smaakslijmvormingontstekingen (aften)• Het hoofdhaaruitvalhoofdpijnmisselijkheid• De borstzwelling

OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV15OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV16Wat kunt u doen?U moet niet nuchter zijn voor de bestraling.Neem dagelijks voldoende rust.Zorg voor een gevarieerde en calorierijke voeding endrink voldoende (1,5 à 2 liter per dag). In de wachtzaalis water voorzien waar u gratis gebruik kan van makenU kunt haar bereiken via de dokters of het personeelvan de afdeling radiotherapie of via het rechtstreeksenummer050-45 28 61.DiëtisteVermijd zware inspanningen.Neem nooit medicatie zonder een dokter te raadplegen.BegeleidingSociale dienstZiek zijn brengt wellicht voor u en uw familieleden heelwat zorgen mee. De maatschappelijk werkers die aande afdeling verbonden zijn, kunnen u helpen bij hetaanpakken van de moeilijkheden die met uw ziekte ofbehandeling gepaard gaan.U kan steeds bij hen terecht voor uw persoonlijke, familialeen ook financiële problemen. Denkt u dat het inschakelenvan gezinshulp of thuisverpleging nodig is,dan kunnen zij dit voor u regelen. Dit geldt ook voor deregelingen ten overstaan van de mutualiteit, terugbetalingvan prothesen, pruiken, aanvraag van sociale voorzieningen,enz…Elk contact, ook gewoon even praten, kan u aanvragenvia de verpleegkundige of geneesheer of rechtstreeksvia de nummers:050-45 20 45050-45 20 57BorstcentrumDe borstverpleegkundige staat zonodig in voor de opvangen begeleiding van patiënten met borstkanker.De diëtiste verstrekt advies bij patiënten met voedingsproblemen.Het gaat hier om patiënten die behandeldworden met radiotherapie en/of chemotherapie thv. hethoofdhalsgebied of thv. maag-darm.Het voedingsadvies gebeurt op basis van een aangepastevoeding, eventueel aangevuld met de noodzakelijkebijvoedingen of eventueel sondevoeding.De meest voorkomende klachten zijn:kauwproblemenslikklachtensmaakveranderingenverminderde eetlustmisselijkheidspijsverteringsklachtendiarreeDe diëtiste is bereikbaar in het oncologisch centrum iederedinsdagvoormiddag (8-12u) en woensdagnamiddag(13-17u).U kunt haar ook dagelijks contacteren op het nummer050-45 28 70

OnthaalbrochureRadiotherapieAZ Sint-Jan AV17InlichtingenSoms kunnen er vertragingen optreden door storingenaan het bestralingstoestel. We trachten deze altijd zosnel mogelijk op te lossen. Indien nodig contacteren wede ingenieurs van de toestellen. Wanneer de herstellingte veel tijd in beslag neemt, kunnen afspraken veranderen.Wij vragen om uw telefoon- en/of gsm-nummerdoor te geven aan de verpleging.Wanneer u gebruik maakt van de betalende parkingvan het ziekenhuis kunt u vermindering krijgen in dekosten door een tienbeurtenkaart aan te schaffen aande receptie.Deze kaart is per beurt voordeliger dan één parkeerticket.Op het einde van een behandeling ontvangt u ook eendocument met de data waarop u in behandeling was.Dit formulier kunt u aan uw mutualiteit bezorgen zodatzij uw vervoersonkosten deelskunnen terugbetalen.Radiotherapie valt onder de grote risico’s. Het ziekenfondsbetaalt de kosten volledig terug. Enkel de kostenvan raadpleging zijn gedeeltelijk voor uw rekening.Het oncologisch centrum maakt deel uit van een samenwerkingsverbandtussen verschillende ziekenhuizenwaarbij radiotherapie, oncologie, hematologie en palliatievezorgen nauw samenwerken.