2002-24-04 - Vrienden van Blijdorp

ut;::)1&1-ZZwCZwa:: .-.-.-24e jaargang nummer 4november 2002

IColofon/Inhoudsopgave ----l!Even bijpraten •••24. jaargang, nummer~, oplage: 7250Veren/aInc ......... _1IIIjdarpSonoystraat 6 .. 3039 ZT RotterdamVriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorpen verschijnt vier maal per jaar.De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: " Het in zo breedmogelijke zin ondersteunen van Ofergaarde Blijdorp" . De jaarlijkse minimalecontributie bedraagt € 27,- . waarvoor de leden 4 keer per jaar hetverenigingsorgaan VrIendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzenvoor Di .... aàrde Blijdorp in Rotte rdam of Artis inAmsterdam. Bovendien worden de leden in ~~Id deel te nemenaan diverse activiteiten, die speciaal voor hen .... ' .. ~zoals excursies en lezingen.K. van Leeuwen. Sonoystraat 6&. 3039 ZT Roeterdam rV ..... odenfoooc OIO - 467 6637V......., 010 · 46766 U&n.I: 1nfD4I~""""""'.""'"Giro: 13 57803Bank: Fortisbank nr: 98,55. 33.099.....,T. SlijkoortAernt Bruunstraat 1 1 I, 3067 JC RotterdamTelefoon: 0 10-4211931Giro: 20 7 1 059farn . H. GerritseSourystraat I d, 3039 SR RotterdamTelefoon/fax: 0 I 0 • 466 36 82Telefoon Vnendenwinkel: OIO • «31431 tst 220 (oude winkel)en 250 (nieuwe winkel)Giro: 6217917YNndM_..........,. "-­Internetsite: http://www.vriendenvanblijdorp.nlRedactie website: J. Cockshulf.. A. GelderblomInhoudsopgave .." .•""." ..,••••••••••,••••,.,.,."""".2Even bijpraten ................................................ 3Zoekplaatje .............................................. .. .... 3Nieuws uit Blijdorp ........................................ 5Bedankje tijgeractie .................................... .. I 0Lijn 13 .... ...................................................... 11Zoo'n boek: De neushoorn .......................... 12In memoriam:Cees van der Jagt en Frans Ramack .............. 13Koraal onder de loep: Van larfje tot golfbal I 5Even voorstellen: De digibabes.............. 20Botanisch Blijdorp: Hofmakerij .... ................ 24Mutaties in de Diergaarde .... .......... .. ............ 29Groen is gras:op bezoek in 13 Duitse dierentuinen .......... 30Koud Bloed: Happen naar lucht .................. 34Blijdorpherinneringen ................. .. .... .. ......... 36Oplossin zoekplaatje nummer 2002-3 ........ 37Vogelwijzer: Nederlandse vogels in Blijdorp 38Blijdorp Logistiek: De bedrijfshulpverlening 44Fotogallery ............................,.... ..... ...... ....... .48Nieuw uit andere t uinen ........................... .. .49Agenda! gezocht-gevonden ...... .................... 51Alweer het laatste nummer van 2002! Wat gaat de tijd toch snel.In dit nummer proberen wij u weer zo goed mogelijk te informeren over het wel en wee van deDiergaarde. Naast de gebruikelijke nieuwtjes gaan we verder met de reeks over het koralen projectwaaraan de Vrienden een financiële bijdrage leveren. Ook treft u weer allerlei interessante informatieover onze gevleugelde vrienden, het botanische deel van Blijdorp en de koudbloedigen. Veel leesplezier!Wellicht heeft u onze website al eens bekeken. U kunt op www.vriendenvanblijdorp.nl terecht voorhet laatste nieuws over onze Vereniging en de Diergaarde. Er is ook plaats voor uw foto's, reisverslagen,etc. Verder kunt u zich aanmelden voor de emailservice. Leden die dat wensen kunnen peremail op de hoogte worden gehouden van de laatste nieuwtjes, bijvoorbeeld de persberichten vanBlijdorp. In dit nummer besteden we extra aandacht aan de twee dames achter onze internetactiviteiten.Zoals u van ons gewend bent treft u bij het laatste nummer van dit jaar de acceptgiro en het lidmaatschapsbewijsvoor het nieuwe jaar. Als het in uw vermogen ligt, maakt u dan iets extra's overvoor het nieuwe tijgerverblijf? Het zou toch fantastisch zijn als Blijdorp in ons jubileumjaar 2003 kangaan bouwen. Alvast bedankt!Volgend jaar bestaat onze Vereniging alweer 40 jaar! Een prima gelegenheid om iets extra's te doenvoor onze leden. Er zijn al veel plannen. In het eerste nummer van 2003 leest u er alles over. Namenshet bestuur en de redactie wens ik u alvast prettige feestdagen en een voorspoedig 2003.Marcel Kreuger, hoofdredacteur.I_A ·c-..... ' er.VoorzitterVlCe-voonitterSecretarisTweede secretarisPenningmeesterLedenC.M. GroenhontT. SlijkoortK. van LeeuwenS. Noor-dijkA.M. BosH. Gemtse, M. KreugerArtikelen geschreven door derden verte&\lllWOOfdig de mening vande auteur en niet noodakeIijkerwijs die ...... f!ldactie.- Dbehoudt zich het recht __ artikelen in te k_ ort t-igToegezonden foto's kun_ met -.neIdinggraaf rechtenvrij gebruikt warden tenwinstoogmerk van de v.r....,. Vriendenlijk ande~ wordt aanaeae- wordenhet fotoarchief van de VwIiIIiIII>Igeretourneerd.Wie herkent deze Blijdorpbewoner? Kijk voor het juiste antwoord op de website:www.vriendenvanbIijdorp.nl of wacht tot het volgende nummer van Vriendennieuws.

'.Nieuws uit BlijdorpWaar kun je in een stad als Rotterdam nog kastanjes, eikels en beukennootjes rapen? Preciës ...... inDiergaarde Blijdorp bijvoorbeeld! Vooral tijdens zonnige dagen kon je er de afgelopen maandengenieten van prachtig gekleurde bladeren, paddestoelen, bessen, kortom: herfst!Rijke oogstDe Drie Gezusters, een project vande botanische afdeling in het kadervan de Indianen Doemee, is eengroot succes geworden. In septemberstond de maïs flink hoog, enwaren de pompoenen uitgegroeidtot forse, sappige vruchten. Volgensmij waren er genoeg voor een aantalfikse pannen soep! Ook bij de dierenwas er in de late zomer nog een 'rijkeoogst' aan jonge dieren. Daarbijwaren enkele primeurs.In het woestijngedeelte van het Oceanium zijn drie konijnuiltjes geboren. Het zijn de eerste vogelsdie in het Oceanium uit het ei zijn gekropen. Hun naam danken de dieren aan het feit dat zij in devrije natuur gebruik maken van konijnenholen om te nestelen. De Blijdorpse konijnuiltjes moestenzelf aan de slag. Ruim een half jaar geleden maakte het vrouwtje kennis met haar echtgenoot. Hetklikte blijkbaar, want de vogels gingen vrijwel meteen aan het graven. In korte tijd ontstond er eenstevig nesthol, dat door het mannetje fel werd verdedigd tegen hunhuisgenoten de renkoekoeken, en tegen de verzorgers. Zodra eenvan hen maar in de buurt van het hol dreigde te komen liet het mannetjedoordringende alarmkreten horen, en probeerde hij te imponerendoor zich groter te maken dan hij is. Het vrouwtje sleepteregelmatig voer naar het hol. Half augustus zagen de verzorgers voorhet eerst drie kuikens buiten het hol. De uilskuikens kwamen sindsdiendagelijks naar buiten, en groeiden als kool. Jammer genoegwaren ze al snel nauwelijks meer te onderscheiden van hun ouders.Voor de eerste maal werd op de nieuwe bizon prairie een kalfje geboren.Het stiertje kwam ter wereld op 16 augustus. Hij is Elvisgedoopt, omdat het op die dag precies 25 jaar geleden was dat delegendarische zanger Elvis Presley overleed. Op de bizonweide looptnog een iets ouder kalf rond: dit diertje is nog geboren op de oudebizonweide, vlak voor de verhuizing naar de Oceaniumzijde. Deindrukwekkende kudde bestaat nu uit twaalf dieren.Geboortegolf in 'oude tuin'Altijd bijzonder is de geboorte van een okapi. Op 4 september werdKabinda geboren, dochter van Tom en Kamina. Kabinda is het eerstekleinkind van fokman Kiburi en vrouwtje Lisala. Er zijn nu dus drieKabtnda geboren! - Foto: Monlque van Leeuwen

Nieuws uit Blijdorp ----Nieuws uit Blijdorpgeneraties okapi's te bewonderen in deDiergaarde. O kapi's zijn erg zeldzaam, zowelin het w ild als in dierentuinen. Blijdorp is deenige Nederlandse tuin die okapi's in de collectieheeft. Gelukkig lukt de fok met dezedieren steeds beter. Samen met AntwerpenZoo, die de stamboekhouder is van deze zeldzamebosgiraffe, werkt Blijdorp nauw samenaan het behoud van deze diersoort. Tijdens deverbouwing van het Rotterdamse okapiverblijfwaren Tom en Kamina uit logeren inAntwerpen. Daar zag Tom zijn kans schoonom Kamina te dekken, en het resultaat is eenschitterende dochter. De eerste dagen hangende oortjes van een jonge okapi naar beneden.Dit geeft een zeer aandoenlijk uiterlijk:Kabinda had wel iets weg van een hondje. N atwee w eken stonden haar oren fier rechtopen was ze een complete okapi, maar dan inminiatuur-formaat . Haar naam is afkomstigvan een klein plaatsje in Kongo, waar de okapislechts beperkt voorkomt in het Ituriwoud.Door het kleine verspreidingsgebied in ditpolitiek onrustig deel van Afrika, is de toekomstvan de okapi in het wild zeer onzeker.Ook de netgiraffen hadden gezinsuitbreiding.Dat lijkt al bijna gewoon, nu er de laatste jarenregelmatig jongen zijn geboren. Toch blijft eenKablnda • Foto: Koos van Leeuwenkleine giraf altijd weer een wonder. MoederJosike verkoos de nacht om haar dochter ter wereld te brengen. Toen de verzorgers op 30 augustus's ochtends vroeg het giraffengebouw binnenkwamen, stond de kleine al naast haar moeder. Het giraffemeisjekreeg de naam Marianne, en is daarmee vernoemd naar een van de dierenartsen vanDiergaarde Blijdorp. Hoewel Marianne bij haar geboorte 60 kilo woog en al 1.70 meter hoog mat,lijkt zij toch een ukkie in vergelijking met de volwassen giraffen. Met name vader Mark torent hoogboven haar uit. Probleemgirafje Jimmy heeft het helaas niet gered.In de nacht van vrijdag 30 op zaterdag 31 augustus beviel tijgerin Musi van twee jongen. Omdat rustheel erg belangrijk is voor pasgeboren tijgertjes, bleef het binnenverblijf de eerste weken na degeboorte helaas gesloten voor het publiek. Op donderdag 17 oktober kregen de tijgerwelpjes huneerste inenting tegen katten-en niesziekte. Meteen werd van de gelegenheid gebruik gemaakt omhet geslacht van de diertjes te bepalen: het blijken twee meisjes te zijn. Vanaf vrijdag 18 oktobermocht het publiek op kraamvisite in het binnenverblijf. De welpen mogen pas naar buiten als zij hunmoeder goed kunnen volgen, en de verwachting is dat dit begin december zal zijn. Tot die tijd isalleen vader Hermes op het buitenterras te bewonderen.Versterking vanuit WhlpsnadeFoto: Momque van LeeuwenPleinvreesDura heeft eindelijk haar angst voor het gorilla-eiland overwonnen!Dit eigenzinnige vrouwtje was de enige die nog steeds niet genootvan de vrijheid in dit prachtige buitenverblijf. Van alles hebben de verzorgersgeprobeerd om haar te bewegen naar buiten te gaan, maarsteeds tevergeefs. Zelfs als haar driejarig zoontje D'jeeco naar buitenging, verkoos Dura toch de eenzaamheid boven die enge, grote,groene ruimte. Als laatste redmiddel bedachten de verzorgers hetvolgende: Dura werd in een transportkist gelokt en met kist en al ophet eiland gebracht. Daar was het vervolgens Ashmar, die haar alseen galante heer hielp om het hele eiland te verkennen. De volgendedag herhaalde zich dit ritueel, en toen was Dura over haar angstheen. Nu zij eenmaal over haar fobie heen is, gaat Dura zelfs als eenvan de eersten naar buiten! Een pluim voor de verzorgers; na allevergeefse pogingen hebben ze uiteindelijk toch de juiste therapiegevonden!De Blijdorpse tijgers zijn Sumatraanse tijgers. Déze tijgersoortis een van de zes ondersoorten die nog bestaan . Alletijgersoorten worden sterk in hun voortbestaan bedreigddoor stroperij. Van de Sumatraanse tijger leven naar schattingnog maar 300 exemplaren in het wild. De London Zoocoördineert het fokprogramma voor deze soort. Voor Musien Hermes is dit hun tweede nest. Twee jaar geleden werddochter Kim geboren, die inmiddels is verhuisd naar de dierentuinvan Rheine (Duitsland). Daar kan zij weer een bijdrageleveren aan het fokprogramma met deze imposantekatten. Op die manier kunnen deze prachtige dieren in elkgeval in dierentuinen behouden blijven.Oplettende bezoekers hebben vast wel opgemerkt dat er inplaats van het gebruikelijke duo, nu drie kamelen rondstappenop de Mongoolse steppe. Op 21 augustus arriveerdeeen jongedame uit Whipsnade (Engeland). De kamelenhengstmag nu zijn charmes uitproberen bij twee dames.Het zou leuk zijn als we over een tijdje een klein kameeltjekunnen begroeten!D ura - Foto: Koos van LeeuwenEmancipatieSinds enkele jaren heeft Blijdorp Prins Alfredherten in de collectie. Deze kleine hertensoort is oorspronkelijkafkomstig uit de Filippijnen, en is in het wild bijna uitgestorven. Samen met onder anderede dierentuin van het Franse Mulhouse probeert Blijdorp met deze dieren te fokken. En dat is alenkele malen gelukt. Ook in het afgelopen jaar kwamen er weer twee Alfredhertjes ter wereld: op5 mei kreeg het ouderpaar bij de koedoes een zoon, en op 29 augustus volgde het paartje in deMaleise bosrand met een jong. Het stel dat inwoning heeft bij de koedoes heeft in het afgelopen jaar-

Nieuws uit BlijdorpNieuws uit Blijdorpregelmatig voor opschudding gezorgd. Pa Chico is namelijknogal een 'hanig' type. Niet alleen zijn vrouwen kinderenhadden daar onder te lijden, ook de koedoes werdenregelmatig lastig gevallen door Chico, die graag debaas wilde spelen op het perk. Eind september kwam erplotseling verandering in de situatie. Het is gebruikelijkdat herten eenmaal per jaar hun gewei afwerpen, en eindseptember verloor Chico zijn gewei. Voor vrouwtjeAlthea was dat het moment om Chico te laten weten datze zijn machogedrag flink beu was! Zonder gewei kanChico niet tegen haar op, en sindsdien brengt hij dan ookde meeste tijd door in de greppel, in plaats van op desappige weide.AvontuurDe volkstuinders in het Roei Langerakpark beleefden eenavontuurlijke augustusmaand. Niet alleen liepen huntuintjesonder water na enkele heftige hoosbuien; ze werdenook nog eens verrast door een bezoekje van een manenwolf!Dit gebeurde enkele dagen nadat de manenwolvenhun nieuwe verblijf hadden betrokken . Mannetje Borjaging, nadat hij het nieuwe onderkomen grondig had verkend,op verdere ontdekkingsreis. Met een flinke sprong wist hij over het watertje, door het kijkgatte springen. Eenmaal buiten nam hij de lange benen richtingvijver. Daar zwom hij naar de overkant, en kwamaldus in de volkstuinen terecht. Inmiddels waren de verzorgersgealarmeerd. Met een kajak, die in het indianenkamplag, roeiden ze naar de overkant. Om te voorkomendat Borja de autoweg op zou rennen, werd het dierweer in het water gedreven. Daar zagen de verzorgerskans om hem te overmeesteren. De dierenarts schoot tehulp door Borja te verdoven, en zo kon deze avonturierweer veilig terugkeren naar het nieuwe verblijf. Voor dezekerheid heeft de technische dienst toch maar gaasgespannen bij de kijkplek!Wel en wee in het OceaniumVanuit het Oceanium komen deze keer enkele trieste berichten. Afgelopen zomer is een aantalpapegaaiduikers van Bass Rock overleden. Nadat uit sectie was gebleken dat vogelmalaria de boosdoenerwas, kregen de bewoners van dit fraaie Vriendenverblijf medicijnen toegediend, in de hoopde resterende dieren te redden. Helaas zijn er nog enkele papegaaiduikers gestorven. Omdat ervorig jaar ook al problemen waren met vogelmalaria onder de bewoners van Bass Rock, zinnen deverzorgers en dierenartsen nu op een methode voor volgend jaar. Daarbij zullen de vogels dan preventiefbehandeld worden tegen deze vervelende vogelziekte.Een computerstoring gooide roet in het eten voor de vissen die de Noordzeeaquaria bevolken.Door de storing, die 's nachts optrad, ging er iets mis met de ozontoevoer naar de filters van hetNoordzeegedeelte. Er vielen heel wat slachtoffers, waaronder gepen, rode ponen en maar liefst 33makrelen! Ook de oude zeekat (sepia) heeft de ramp niet overleefd. De storing in het computersysteemis zo snel mogelijk verholpen. Bovendien wordt getracht het programma te wijzigen, zodatin de toekomst niet weer zo'n ramp kan gebeuren.Gelukkig is er ook positief nieuws te melden. In het publiekslab zijn tien kleine zeekatjes (sepia's) uithet ei gekropen. Diergaarde Blijdorp had eieren gekregen van het zeebiologisch museum inScheveningen. De eieren zijn vermoedelijk afkomstig uit de Oostersehelde. De zwarte, citroenvormigeeieren zitten bij elkaar in trosjes, vergelijkbaar met een bosje uien. De kleine sepia's zijn nauwelijkseen centimeter groot als ze uit het ei komen. Hopelijk lukt het om ze in leven te houden, enkunnen ze te zijner tijd verhuizen naar het sepia-aquarium bij de ingang van het Oceanium. Daarvoormoeten ze minstens drie tot vier centimeter lang worden, en dat kan wel enige maanden duren.Ook bij de reptielen aan de Oceaniumzijde zijn enkele successen te melden. De neushoornleguaanheeft eieren gelegd, en ze zorgvuldig begraven in het verblijf. De verzorgers hebben deze eierenweer opgegraven. Dat lijkt heel onaardig, maar de temperatuur en luchtvochtigheid in het verblijf zijnniet goed voor de eieren. Er zijn 24 eieren gevonden, waarvan ongeveer de helft bevrucht is. Dezeliggen nu in een couveuse om uit te komen. Daarin liggen ook enkele eieren van het gilamonster. Deverzorgers hopen van harte dat deze eieren uitkomen. Wellicht is dit inmiddels al gebeurt, en zijn ernu voor het eerst baby-gilamonsters te zien in Diergaarde Blijdorp!Voor het eerst is het ook gelukt om jonge ringpythons te kweken. In de reptielenopfok zijn drie kleineslangetjes te bewonderen. De jonge diertjes zijn felzwart van kleur, en hebben rode banden overhun lijf. Als ze ouder worden vervagen de kleuren, en worden ze zwart met bruin.Papier hier!Aan het begin van het hoogseizoen, werd het gebiedrond de oude frietkraam (waar ze overigens de lekkerstefriet hebben) 'opgeleukt'. De stenen muurtjes kregeneen Anton Pieck-uiterlijk, en er kwamen afvalbakken inde vorm van een nijlpaard en een penseelzwijn. Eindelijkdieren in de Diergaarde die je mag voeren! Je kuntnatuurlijk ook proberen om er lastige ouders in te stoppen.. .. .IKoos van LeeuwenVriendennieuwsOnder onze leden zijn heel wat fotografen die ons regelmatig hun fraaie resultaten toesturen. Deredactie is erg blij met alle mooie foto's. Ze worden gebruikt bij de opmaak van Vriendennieuws, enkrijgen een plaatsje op de fotogalery van onze website: www.vriendenvanblijdorp.nlEen aantal bijzonder fraaie foto's is nu verschenen als ansichtkaart. De nieuwe collectie kaarten isverkrijgbaar in onze Vriendenwinkels.Tekst: Monique van Leeuwen-MaatBronnen: persberichten Diergaarde Blijdorp en 'De Nieuwsbrief.maandelijkse uitgave van de vrijWillige rondleiders In Blijdorp.

Lijn 13'Pa, zouden gorilla's ooknaar de hemel gaan?'Mijn dochter heeft niet meer de leeftijd dat ze zoiets in haar onschuld vraagt. Hier zit wat achter enik had helemaal geen zin om na te denken; ik wilde gewoon beestjes kijken en verder niets. 'Hoezo?'was het enige wat in me opkwam. Ik probeerde het zo ongeïnteresseerd mogelijk te laten klinken.'Nou, Ernst is al behoorlijk oud hè, zolang zal hij wel niet meer hebben .. .'Ernst zag er wat mij betreft nog fris uit en kan nog wel even mee. Ik vind alles niet zo gauw oud alszij : 'Maar wat bedoel je eigenlijk?''Nou, als dieren naar de hemel gaan, dan leven ze daar toch eeuwig?Nu ben ik pas echt op mijn hoede. Ze heeft een oude cavia waar ze gek op is. Doelt ze daarop? Ikkan maar beter op veilig terrein blijven. 'Dat weet ik niet hoor, Suzan . Men zegt van wel. .. .''Nou, daar moeten dan ook nog dinosaurussen lopen .. . ' zegt ze met een triomfantelijke blik.Had ik haar van de zomer maar niet meegenomennaar Naturalis in Leiden! Soms vliegen jegedachten zomaar van het een naar het ander,en dat wilde ik vanmiddag niet. Ik wilde rust! Nuheeft ze het weer voor mekaar ... Stel dat dierenook naar een hemel gaan. Is het dan dezelfdeals de onze? Heb je dan een herbivoren- encarnivoren hemel of wordt er niet gegeten? 't Iswel gemakkelijk voor het behoud van soortenwaar de dierentuinen zich nu zo hard voormaken. Als alles wat hier uitsterft boven voortleeftdan blijven er in ieder geval in het hiernamaalsalle variëteiten bestaan.'Behoud van soorten,' is dat wel zo belangrijk als doel op zich? Sinds men het biodiversiteit is gaannoemen lijkt het ineens veel gewichtiger geworden.Trouwens over diersoorten. Wist u dat er steeds meer diersoorten bij dreigen te komen? Er zijn inverschillende landen bedrijfjes die zich toeleggen op het kruisen van de meest vreemde combinatiesvan dieren. Hierdoor verkrijgt men onder andere albino's van uiteenlopende dieren van pytons totpauwen. Slangen worden ook in de raarste kleurcombinaties gekweekt; net stropdassen. VooralJapanners hebben hier veel geld voor over. Ik las van de zomer in de krant dat het eindelijk gelukt isom een vederloze kip te kweken. Er is veel belangstelling voor in landen als Saoedi Arabië. Deze kippenhebben minder last van de hitte en hoeven niet geplukt te worden.De tijd is er nu rijp voor. Het milieu is momenteel toch van de politieke agenda verdwenen. Als weeen beetje ons best doen maken we een koelifant (veel vlees . .. ) of een kalestruiskip of misschien vIezigeschildvarkens, speciaal voor export naar China .....Er ligt nog een toekomst voor ons.Theo----------------------------------------~~

In memoriamDe neushoorn"De Neushoorn" is een fotoboek van fotograaf Raymond vander Meer, die zijn passie voor neushoorns hierin weergeeft. Deopbrengsten van dit tachtig bladzijden tellende boekje gaannaar de Neushoorn Stichting Nederland, die door de fotograafen enkele anderen is opgericht. Het boek begint met een introvan Z.K.H. Prins Bernhard ("Ik hoop dat velen dit boek overneushoorns met de vele fraaie foto's zullen bekijken enlezen.") en een voorwoord van de fotograaf.Het eerste hoofdstuk bevat een stukje geschiedenis van de neushoorns. Vervolgens w orden in hetkort de vijf nog levende soorten beschreven (zwarte, witte, Ind ische, Sumatraanse en Javaanse),waarbij de nadruk sterk op de Afrikaanse soorten ligt. De foto's van de Aziatische soorten zijn danook niet van Van der Meer en de foto van de Indische neushoorn is volgens ons zelfs genomen inBlijdor p! De rest van het boek handelt over de w itte en zwarte neushoorn, de bedreigingen en depogingen van de mens om ze te redden.Duidelijk wordt dat er grote verschillen tussen de zwarte en witte neushoorn zijn. Qua bouw, voedingmaar ook in karakter. Als de fotograaf op 'fotojacht' gaat naar de zwarte neushoorn zoekt hijaltijd eerst naar bomen in de buurt om in te kunnen vluchten. In tegenstelling tot de witte neushoornis de zwarte erg agressief.Door toedoen van de mens worden alle neushoornsoorten bedreigd. Vernietiging van het biotoop,maar met name de jacht is de grote boosdoener. In Azië worden neushoorns bejaagd omdat aan vr ijwelalle delen van het dier welhaast magische medische wer kingen worden toegeschreven. Vandaardat de Aziatische soorten het meest bedreigd zijn, met uitzondering van de Indische die goed wordtbewaakt . Helaas proberen de Aziaten hun 'handelswaar' nu uit Afrika te betrekken !!Het boek besteedt ook aandacht aan beschermers van neushoorns. Zo wordt beschreven hoe je als'eco volunteer' (vrijwilliger) zelf actief kunt meehelpen aan de beschermingsprojecten in de reservaten.Er wordt eveneens veel aandacht besteed aan één van de belangrijkste beschermers: Ted Reilly.Op zijn grondgebied startte hij een reservaat en had daarmee zo veel succes dat hij in Swaziland dekans kreeg meerdere reservaten op te zetten. In deze reservaten gaat het, dankzij goede bescherming,zo goed met de neushoorns dat ze weer uitgezet kunnen worden in andere gebieden.Gelukkig is het dus niet alleen maar kommer en kwel!" De Neushoorn" is een leuk boek met mooie foto's van Afrikaanse neushoorns. N a de helft van hetboek krijg je echter wel soms het idee " heb ik die foto niet eerder gezien?". Het zijn wat ons betreftzeker geen foto's van 'Frans Lanting-kwaliteit'. De tekst is duidelijk en geeft redelijk veel informatieover de Afr ikaanse soorten. De Aziatische soorten worden helaas nauwelijks belicht. Wat ons betrefthad dit duidelijker in de titel naar voren moeten komen. Maar toch is een leuk boek voor mensenmet interesse voor de Afrikaanse neushoorns." De Neushoorn" I ISBN: 90389-1227-7 I Fotograaf: Raymond van der Meer ;(Tekstredactie Joost Zwart.) I Pri js: € 9.25Tekst: Jos en Anne Mane Nijkamp Hosman.Met grote droefenis hebben we de afgelopen periode afscheid moeten nemen van twee Vrienden.In september ontviel ons Cees van der Jagt, al ruim 10 jaar een actief lid van het promotie- en handyteam.Cees moest zich dit jaar om gezondheidsredenen terug trekken. Tijdens de algemene ledenvergadering van27 april jongstleden ontving hij, als blijk van waardering voor zijn inzet, de zilveren olifantspeld uit handenvan onze voorzitster.In oktober overleed 'Mister Zoo', Frans Ramack, één van de leden van het eerste uur. Frans wasbestuurslid van onze vereniging in de periode 1964-1985 (21 jaar!). Op 27 april 1985 is hij benoemdtot erelid. In 1997 had ik het genoegen hem te interviewen voor Vriendennieuws. Graag kijk ik aande hand van een paar citaten uit dat interview nog even terug op deze unieke man.Thuis bij de heer Ramack vinden we duizenden dierentuin-gidsen en een unieke postzegel-collectie.Ramack heeft 17000 postzegels met afbeeldingen van dieren. De ware filatelist krijgt een spontaneberoerte als hij ziet hoe de zegels zijn gerangschikt. Niet, zoals gebruikelijk op land en serie, maar volgensde indeling van het dierenrijk! ':A/s ik dan een indeling maak, en vermeld hoeveel soorten ik kan tonen, dangeeft dat een reuze kick. Welk boekwerk kan je dat genot bieden! Door de hoeveelheid zegels zijn er persoort vaak meerdere afbeeldingen. Dit maakt de verzameling juist zo uniek en mooi. Je blijft kijken!" Sorryfilatelisten ...De relatie van Ramack met de Vrienden en de Diergaarde kwam niet uit de lucht vallen. Hij was allanggek van dierentuinen . "De ongeveer 60 'Leading Zoos ' in Denemarken, Duitsland, Nederland. België,Engeland, Zwitserland en Frankrijk bezocht ik vanaf 1970 iedere drie jaar minstens één maal. " FransRamack heeft een uitgesproken mening over dierentuinen. "Ik ben erg voor systematica. Vroeger had ikaltijd een opschrijfboekje bij me. Hierin noteerde ik alles, en thuis werkte ik het verder uit. Zo had ik tweemaal plezier van mijn bezoek! Met behulp van dierengidsen heb ik mezelf kennis over dieren bijgebracht. ""In een goede tuin zijn de hoofdgroepen vertegenwoordigd. Een tuin zonder leeuwen is geen tuin. Als ikeen tuin zou mogen ontwerpen, dan zou ik in mijn tuin nooit meer dan een paar duizend mensen binnenlaten. De dieren moeten de ruimte hebben, niet de mensen. De dieren zouden de mensen eigenlijk nietmoeten zien. " "Sowieso moet je niet blijven rommelen in de grote stad. Het beste is een grote buitentuinin te richten, zoals destijds is gebeurd met Plankendael in België. Jacobi en van Bemmel, de toenmaligedirecteuren van Artis en Blijdorp wilden in 1962 een safari-dierentuin beginnen in de buurt van Alphen aidRijn. Er zouden twee kleine stadsdierentuinen kunnen blijven bestaan. Door het eeuwige gezeur tussenRotterdam en Amsterdam is er van dat prachtige plan helaas niets terecht gekomen".Even terug naar Blijdorp. Wat zijn de favoriete dieren en plekken? "Vroeger zag je op het pad naar deapenrots links Przewalski-paarden en kamelen en rechts nijlgaus en Indische antilopen. Dat was eenprachtig gezicht!" Een ander mooi plekje was "die rothokken" bij de okapi's. '1e zag daar dieren op eenrijtje die heel bijzonder waren: gorals, bharals, anoa's, takins en okapi's. Ik ben een gorilla-gek. Maar inBlijdorp zitten ze altijd binnen. Eigenlijk moeten ze gehuisvest zijn zoals in de Apenheul in Apeldoorn. "Gelukkig is die laatste wens dankzij de Vrienden verwezenlijkt. De Vereniging zal Cees en Frans missen.We wensen de nabestaanden heel veel sterkte bij het verwerken van het verlies.Namens het bestuur.Marcel Kreuger, hoofdredacteur Vnendenmeuws.

Hobby CENTRUMMAGAZijN Blï dORpHillevliet 15Tel. : 0104859657Fax: 010-4850027ECHTE BAKKERDe Vriendvoor uwogen en orenI !S~c~!o~!![S lale.weg 108. Rotterdam. OIO • 4666052 [/E#;~UJIJé'~"()v ticrheo v.d.Wam ..~Tevens uw leverancier voor horeca en cateringGroene Hilledijk 255aTel. : 0104232339Lange Hilleweg 117Tel. : 0104847835IIIKoraal onder de loepVan larfje tot golfbalIn het vorige Vriendennieuws heeft u kunnen lezen dat Diergaarde Blijdorp zich bezig houdt metkoraalonderzoek (het SECORE project). Vanwege het belang van dergelijk onderzoek hebben deVrienden besloten dit project financieel te ondersteunen. Het project loopt nu meer dan een jaaren in dit nummer worden de eerste resultaten besproken en de toekomstplannen toegelicht.Bedreigde schatkamersKoralen zijn niet alleen prachtig om te zien , maar zijn zowel biologisch, maatschappelijk als wetenschappelijkvan groot belang. Op veel plaatsen in de wereld fungeren koraalriffen als natuurlijke kustbeschermingomdat ze als golfbreker werken tegen sterke branding. Door de structuur van het rifzijn het bovendien ideale kraamkamers voor allerlei vissen vanwege de vele schuilmogelijkhedentegen grotere roofvissen. Door een eeuwenlange ontwikkeling van planten en dieren is een zeerdiverse levensgemeenschap ontstaan. Met deze grote biodiversiteit zijn de riffen belangrijke leveranciersvan eiwitrijk voedsel en allerlei natuurstoffen met (mogelijke) farmaceutische toepassingen.Bovendien absorbeert een gezond rif door zijn groei jaarlijks enorme' hoeveelheden van het broeikasgaskooldioxide, wat een gunstig effect heeft op het klimaat.Helaas raken deze schatkamers steeds verder in de verdrukking. De groeiende kustbevolking,opkomst van toerisme, overbevissing en klimatologische omstandigheden hebben ervoor gezorgddat een groot gedeelte van de koraalriffen ernstig bedreigd is en op sommige plaatsen zelfs afsterft.Brasserie • Café-RestaurantOns bedrijf is een verhaal apart.Kom het zelf ontdekken op loopafstandvan Diergaarde Blijdorp. Voor eeneenvoudige maaltijd van onze scherpgeprijsde kleine kaart of een uitgebreiddiner. Uw receptie, feestavond ofvergadering verzorgen wij geheel naar uwwensen in onze inpandigezalenaccomodatie.www.facet.nl010 - 4611988Wij verstrekken u graag informatie.Tot ziens!Bentickplein 1 - 3 • 3039 KL RotterdamTelefoon 010 467 75 77

....Koraal onder de loepKoraal onder de loepSECOREHet koraalonderzoek in Blijdorp richt zich op het kweken van koralen in 'gevangenschap'. De naamSECORE staat voor Sexual Coral Reproduction oftewel geslachtelijke voortplanting van koralen. Inhet vorige artikel over het koraal onderzoek is al uitgebreid aandacht besteed aan de verschillendemanieren van voortplanting van koralen. Om het geheugen wat op te frissen zullen we het nog evensamenvatten. Elk poliepje in een koraalkolonie kan zowel eicellen als spermacellen produceren.Sommige soorten koraal, de zogenoemde vrijleggers, laten één of twee keer per jaar gedurende eenpaar nachten enorme hoeveelheden geslachtscellen vrij in het water. Bij andere soorten, de broeders,worden alleen de spermacellen vrijgelaten. Deze worden door naburige kolonies opgenomenom de eicellen te bevruchten. Na de bevruchting ontwikkelt de eicel zich tot een larf je van enkelemillimeters groot. Bij de vrijleggers vindt dit in het water plaats, terwijl de larfjes zich bij de broedersbinnen in de poliepen ontwikkelen. Zodra delarfjes groot genoeg zijn komen ze vrij uit depoliepen. Bij beide soorten koraal laten de larfjeszich nu meevoeren met de stromingen ophet rif op zoek naar een geschikt plekje omzich te vestigen. Is dit plekje gevonden dantransfor meert het larf je zich tot een primairepoliep en hecht zich aan de ondergrond via devoetschijf. Het jonge poliepje heeft dan nogmaar één doel: zo snel mogelijk groeien. Bijeen bepaalde diameter is de kolonie grootgenoeg om zelf weer geslachtscellen te producerenen is de cirkel rond. Het SECOREonderzoekricht zich op drie fases: allereerstde productie van geslachtscellen in 'gevangenschap';ten tweede de omstandigheden vanvestiging van de larve en ten derde hetopgroeien van de jonge kolonies.werden de kolonies van de verzamelplaats opgehaald en zorgvuldig verpakt. De kleinsté beschadigingenkunnen immers leiden tot het afsterven van de gehele kolonie. Behalve koraalkolonies zijnook diverse andere dieren op het rif verzameld zoals bijvoorbeeld algeneters die moeten voorkomendat de koralen in de aquaria overgroeid raken met algen waardoor ze verstikken. Op dezemanier probeert Blijdorp het beheer van haar aquaria zo natuurlijk mogelijk te maken. Na aankomstin Blijdorp zijn de verzamelde kolonies wederom gecontroleerd. Een aantal kolonies wordt gebruiktvoor het onderzoek naar de omstandigheden voor geslachtscelproductie.Eerste resultatenUit observaties in de natuur blijkt dat de productie van geslachtscellen sterk afhankelijk is van temperatuur,maancyclus en stroming. Voor de eerste fase van het onderzoek zijn in het marien laboratoriumvan Blijdorp twee grote stellages met aquaria gebouwd. Een computergestuurd systeemzorgt voor de aansturing van verlichting, temperatuur en waterstroming. Hiermee worden de driefactoren die in de natuur een rol spelen nagebootst. In de ene stellage wordt een constante watertemperatuuraangehouden. In de andere aquaria worden de jaarlijkse temperatuurwisselingen vanhet Caralbisch gebied nagebootst. Voor de koralen uit deze aquaria lijkt het dus net of ze nog in hetCaraibisch gebied zijn. Als de theor ie klopt dan zouden de zogenoemde vrijleggers in dezelfde periodegeslachtscellen produceren als hun 'wilde' verwanten. Of dat dit jaar al gebeurt is afwachten.Diploria koraal op pvcEerste stapOm de eerste fase van het onderzoek uit tekunnen voeren (productie van geslachtscellen)zijn uiteraard volwassen kolonies nodig. Dezekoralen zijn in de zomer van 200 I met debenodigde vergunningen in samenwerking methet Curaçao Sea Aquarium op de Cara'lbischeriffen verzameld. De kolonies werden metzorg uitgekozen op de juiste afmetingen engecontroleerd op beschadigingen of parasieten.De kolonies werden door duikers losgemaaktvan het rif en naar de verzamelplaats (in zee) gebracht. Aan de onderzijde van alle kolonieswerd met speciaal sneldrogend cement een plug vastgemaakt. De grotere kolonies werden opplastic PVC-kruizen geplaatst. Op deze manier zijn gedurende een aantal weken tientallen koloniesverzameld van zowel vrij leggende soorten als broeders. Op de dag van transport naar Nederland

Immers, de kolonies hebben natuurlijk behoorlijk watstress gehad tijdens het verzamelen en transport. Hierdooris het goed mogelijk dat de kolonies een jaartje overslaanom eerst weer op krachten te komen. Dat stress eenkoraal kolonie behoorlijk in de war kan brengen hebben degolfbalkoralen, een 'broeder', al laten zien. AI vrij snelnadat de kolonies in Blijdorp waren gearriveerd waren erlarf jes en primaire kolonies in het aquarium te zien. Zeerwaarschijnlijk hebben deze larven zich al wekenlang in demoederpoliep ontwikkeld toen de kolonie nog op hun oorspronkelijkegroeiplaats in Curaçao stond. Door de' stressvan de verhuizing zijn de larven vrijgekomen om zich tevestigen. Ook op dit moment worden nog steeds nieuwe,pas gevestigde larven gevonden. Dit lijkt erop dat het golfbalkoraalzich werkelijk in het Oceanium voortplant!Volgende stapDe tweede stap van het SECORE-onderzoek richt zich op de vestiging van de koraallarven. De vraagis welke eisen een larve stelt aan zijn toekomstige vestigingsplaats. Het moment en de plaats vanvestiging is voor een larve van levensbelang, immers éénmaal gevestigd zit de kolonie er letterlijk aanvast. In de natuur maken maar enkele van de miljoenen geproduceerde larven de groei naar volwassenheiddoor. Zoals gezegd speelt het vinden van een juiste vestigingsplaats een belangrijke rol. Eenlarve gaat letterlijk al kruipend over de bodem op zoek naar een geschikte vestigingspiek. Uiteraardis hij wel afhankelijk van zeestromingen om zich over grotere afstanden te verplaatsen. Bij de idealeplek dringt voldoende licht door en zorgt de waterstroming voor voldoende voedsel. In het onderzoekzullen dus diverse variaties in leefomstandigheden worden aangebracht tussen de verschillendetestaquaria. Daarnaast wordt ook gekeken of een larve specifieke eisen stelt aan het oppervlak vanvestiging. Daarvoor zijn speciale, dobbelsteengrote tegeltjes ontwikkeld. De larven hebben de keuzeuit vlakke en piramidevormige tegeltjes. De keuze die ze maken moet duidelijkheid verschaffen ofkoraaliarfJes voorkeur hebben voor horizontale of verticale oppervlakten. Daarnaast worden detegeltjes op verschillende manieren voorbehandeld, waardoor ze bijvoorbeeld op verschillendemanieren zijn volgegroeid met andere zeeorganismen voordat een larve zich vestigt.Uiteraard zijn voor deze stap in het onderzoek veel koraallarven nodig. Het mooiste is natuurlijk alsde larven in Blijdorp zelf kunnen worden geproduceerd doordat de volwassen kolonies zich massaalvoortplanten. Omdat dit voorlopig nog niet op dergelijke grote schaal gebeurt worden de larven 'inhet wild' verzameld. Dit najaar zijn de onderzoekers weer naar het Cara'lbisch gebied vertrokken.Op het rif worden tijdens de actieve periode van de koralen de pakketten geslachtscellen opgevangen.In het laboratorium van het Curaçao Sea Aquarium worden de cellen bevrucht. Normaalgesproken zullen larven zich na 5 tot 8 dagen vestigen. Uit experimenten die vor ig jaar zijn gedaanmet het opvangen van geslachtscellen, de bevruchting en het transport naar Nederland is geblekendat bij sommige soorten de larven na 30 tot 60 dagen nog in staat waren zich te vestigen en uit tegroeien tot een primaire kolonie. Deze tijd wordt gebruikt om de larf jes naar Nederland te transporterenom aan de vestigingsproeven mee te doen. Gezien de resultaten van vorig jaar met hettransport van de larven wordt verwacht dat deze winter alle vestigingsexperimenten ingezet kunnenworden.In de toekomstDe laatste stap in het onderzoek naar het kweken van koralen in aquaria is het laten opgroeien vande primaire poliep tot een volwassen kolonie. Hierbij spelen wederom de lichtomstandigheden eengrote rol. In diverse aquaria zullen de primaire poliepen op de tegeltjes onder verschillende omstandighedenworden gehuisvest. Deze fase van het onderzoek moet duidelijkheid verschaffen over demeest optimale condities waarin koralen volwassen kunnen worden. Het is de bedoeling dat eenaantal tegeltjes met larven terug gaat naar het Cara'lbisch gebied om onder natuurlijke omstandighedenop het rif op te groeien. Men kan op die manier de 'kunstmatige' groei resultaten in het laboratoriumvergelijken met de 'natuurlijke' groei. Tegelijkertijd kan men uitzoeken wat het meest gunstigetijdstip is waarop gekweekte koralen kunnen worden teruggeplaatst op het rif.Als deze opzet slaagt heeft men de mogelijkheid gekweekte koraalkolonies te gebruiken om beschadigderiffen in ere te herstellen. De kweekresultaten van de gebruikte soorten kunnen worden benutom fokprogramma's op te zetten voor andere soorten koralen zodat de druk op de natuurlijkekoraalriffen aanzienlijk wordt verminderd. Immers, het is dan niet meer nodig kolonies uit het wildte halen voor onderzoek, farmaceutische industrie of gewoon omdat men ze mooi vindt.U ziet het, er komt heel wat kijken bij het koraalonderzoek. De eerste resultaten zijn geboekt en datgeeft hoop voor de toekomst voor zowel de koralen in Blijdorp als voor het eventueel herstellen vankoraalriffen in het wild. Volgend jaar komen we in Vriendennieuws ongetwijfeld terug op dit boeiendeonderzoek!Door: Angeline Peters en Alex SchoutenMet dank aan. Michaël Laterveer en Dirk Petersen. Diergaarde Blijdorp.Foto's: Diergaarde BlijdorpZomerhofMuys ~Makelaars & Taxateurs o.g.Uw NVM makelaar in de buurt!Gespecialiseerd in: * Aan- en verkoop van woningen* Nieuwbouw / * TaxatiesHoofdweg 480, Rotterdam , Telefoon 010-2072222www.zomerhofmuys.nIE-mail: rotterdam@zomerhofmuys.nlTevens vestigingen in Bergambacht, Rhoon, Hellevoetsluis enWoonmalI Alexandrium 111 in Rotterdam.

Even voorstellen ...De DigibabesAI enige jaren beschikte 'De Vrienden van Blijdorp' over een heuse website. Omdat veel van onzelezers misschien niet bijzonder geïnteresseerd zijn in computers, een korte uitleg. Een 'site' of 'website'is een plekje op het internet waar je informatie kan neerzetten zoals tekst, foto's, bewegendebeelden en nog veel meer ... Deze informatie is voor iedereen te zien die het juiste adres op hetinternet oproept. Als u tot de grote groep leden behoort die niet over een computer beschikt, danraden we u aan toch eens bij een kennis, zoon, dochter of kleinkind te vragen of zij u onze site kunnenlaten zien. Het adres van de site van 'Vrienden van Blijdorp' is: http://www.vriendenvanblijdorp.nlHoew el de bedoelingen goed en de ideeën aardig waren, kwam het uiterlijk het niveau van huisvlijtniet te boven. Erg actueel was de site ook niet. Niet verwonderlijk als in ogenschouw wordt genomenhoeveel werk de bouw van en vooral het onderhoud aan een site is. Het redactieteam had hierde mogelijkheden noch de kennis voor. Maar toen kwamen de door de redactie gekscherendgenoemde ... Digibabes. Twee dames die hard gewerkt hebben om onze site zijn huidige vorm tegeven. Wij stellen graag Astrid Gelderblom en Jenny Cockshull aan u voor.Astrid GelderblomDeze 37 jarige, momenteel even geen vast werk hebbende,vrouw uit Gorinchem, kwam een tijdje terug via de muziek ingesprek met Koos van Leeuwen. De Vrienden wilden een nieuwewebsite en ... van het één kwam het ander. " In eerste instantiezou ik alleen de nieuwe site maken, maar gaandeweg raakteik eraan verknocht en kon en wilde het niet meer loslaten. Ikheb toen aangeboden om de site te blijven verzorgen."Astrid is creatief en zeer punctueel, iets wat niet vaak samengaat.Ze is een twijfelaar die van gezelligheid houdt. Haar twijfelenviel w el mee toen ze haar man Rob tijdens een vakantie inIndonesië leerde kennen. Na gewerkt te hebben als zeefdrukker,projectleider, grafisch ontwerper en webdesigner/developer,heeft ze momenteel plannen voor zelfstandig werk in webdesignen schilderwerk.Haar eigen website: www.amgonyoursite.tk Wat de hobby'svan Astrid betreft: muziek maken. Zij speelt slagwerk (drums,pauken en percussie) in diverse harmonieën en ensembles. Zehoudt uiteraard van dieren en heeft een zwak voor vogeltjes.Ze heeft parkieten en een kanarie."Ik vind dat er bij het werk met de Vrienden een prima relatie is tussen de redactie, Jenny (de webassistente)en mij als webmaster. Marcel en Koos sluizen de nieuwsberichten door, Jenny zorgt voorhet 'funwerk' (daarmee bedoel ik de grappige dingetjes rond de Vrienden en Blijdorp) zoals de linksen het zoekplaatje. Jenny beheert ook de fotodatabase. Ik hoef dus maar te kikken en de juiste foto­'s komen naar mij toe. En ik maak daarna alles op in de webtaal HTML, zuiver de foto's en plaatsalles op de site. Verder zorg ik ervoor dat de site up-to-date blijft. Ik houd de projecten en de agendain de gaten. Vern ieuw her en der de dingen. Sluis de oude nieuwsberichten door naar het nieuwsoverzichtdat ik heb aangemaakt omdat ik het zonde vind dat de mooie verhalen over deBlijdor pdieren verloren zouden gaan."Jenny CockshullREPARATIE, VERKOOp,VERKOOp, STALLING,STALLING, NIEUW &NIEUW & 2E HANDS.HANDS. REPARATIE,REPARATIE, VERKOOp,VERKOOp, STALLING,STALLING NIEUVV & 2Jenny is in deze rubriek reeds besproken in haar functie als redactielid in het vor ige nummer. In de afgelopen 53 jaar heeft Jenny eenafwisselend leven geleid. Ze kwam als hippie in de 70'er jaren naarNederland waar ze via een omweg in de computerbranche belandde.Zij gaat haar w eg en vindt altijd wat te doen. Met haar partnerLeo is de koers wat bestendigd.Momenteel heeft ze een part-time baan, bouwt ze w ebsites en zedoet ook vertaal werk. Als Engelse is ze een fanatieke tuiniersteren bakt ze heerlijke koekjes voor onze vergaderingen. Haar liefdevoor leeuwen w ordt thuis vertegenwoordigd door een grotecyperse poes. W ie hier meer over wil lezen kan haar eigen websitebezoeken: www.go.to/tiberias. Eén ding is zeker: de weg vanJenny trekt zich niets van grenzen aan.Astrid en Jenny leveren een mooi product. Oordeelt u zelf maar.Tekst: Theo van de VeldeE HANDS. REPARATIE,REPARATIE, VERKOOp,VERKOOp' STALLING,STALLING, NIEUW & 2EEUW & 2E HANDS.HANDS. REPARATIE,REPARATIE, VERKOOp,VERKOOp, STALLING,Schepenstraat 6d . Rotterdam ' Telefoon 010466 54 52

DigiBeestenEen digibeet is iemand die geen verstand heeft van computers, internet enz. Een DigiBeest daarentegenweet er alles van! Bent u al een DigiBeest of wilt u er een worden? Deze rubriek laat zien hoeveel informatie er in het digitale tijdperk op internet te vinden is over dieren, hun leefwijze, dierentuinenenz enz .....Feestelijke Sites voor kinderen en/of ouders tijdens de FeestdagenFeestdagen kunnen heel feestelijk zijn, maar voor het geval dat je je eventerug wil trekken van het verplichte familie samenzijn of als het heel slechtweer is buiten ......... .Sites voor kinderenwww.kidsforanimals.nlwww.ecologiebibliotheek.nl/dieren.htmwww.nijntje.nI/S/S002.htmwww.dierenjungle.nl .nuwww.surfkids.nlwww.xs4all.nl/-mcboon/geluid .htmwww.haringkids.com/activit/game/catdog.htmwww.jeugdbieb.nl/index.php?rlD= I IKids for Animals - prijsvraag, spelletjes,moppen enzArtikelen, kleurplaten, jeugdhoekje enzvan de EcologiebibliotheekNijntjes kleurenspelLeuke informatieve site met mooie plaatjesen grappige animaties!Dieren rubriek met weetjes, kleurplaatjes,info over huisdieren en hun verzorgingDierengeluiden voor kleutersHonden en katten spelletjes met de muisOverzichelijk opgezette site met veel linksSites voor kinderen samen met ouderswww.pinkelotje.nl/nieuwe_liedjes/dierengeluiden.html#Het%20Iiedjewww.pinkelotje.nl/nieuwe_liedjes/beweeg_als_een_dier.htmlwww.pinkelotje.nl/ nieuweJiedjes/lieveheersbeestje.htmlSamen te zingen liedjes- met muziek !!Sites voor iedereenwww.staartpunt.comwww.dierennieuws.nlSites over kinderen/dierenusers.skynet.be/ethologia/opinie.htmFilosofisch discussiescwis. ku b. n I/filosofie/thema/mensdier. htmHonderden DierenlinksLinks, info, nieuwsbrief, dossiers, verhalen,prijsvraag en humorHuisdieren in het Belgisch BasisonderwijsDe mens is géén dier - De mens is een dier -De uniciteit ondergraven - Homo loquensAlle links zijn direct aan te klikken op www.vriendenvanblijdorp.nl (links)Als u een leuke site weet, stuur dan een mailtje naar info@vriendenvanblijdorp.nlTekst: Jenny Cockshullcutopa CHptCII®De specialist voor uw touringcarreis, zoals:• Dagtochten • Bruiloften• Personeelsreizen • Schoolreizen• Excursies• Meerdaagse reizen0181 331 222- Fax 0181 312 36$dt. VO/W [!j)Utf/wwASSURANTIE-ADVISEURS• alle verzekeringen • pensioenen • hypotheken •Noordsingel 208 - 210 ' 3032 SM Rotterdamtel.: 010 465 85 77 • fax: 010466 45 45nva-'?Iid9ldDOCtlfenktlnfoor mr CJt. 9(uijerÇespecitl/iseerd in O.tl.:5ZlrbeidsrechtÖlrtlftechl%mi/ierechl91iUeoliel 124 Ie CfiollerdtJm . Ielefoon 010 4(36 65 44------------------------------------------~~

Botanisch Blijdorp---- Botanisch Blijdorp ----HofmakerijIn het afgelopen jaar openden de Vrienden weer twee fraaie verblijven in Diergaarde Blijdorp:de bizonprairie en het manenwolvenverblijf. Hoewel het de bedoeling was dat beide verblijven tegelijkwerden geopend, moesten de manenwolven nog tot het einde van de zomer wachten voordat zijhun nieuwe onderkomen konden betrekken. Dat had onder andere te maken met de planten in hetnieuwe verblijf: zij moesten zich eerst 'settelen' voordat de dieren erin konden.In eerdere artikelen over nieuwe verblijven hebben we regelmatig stilgestaan bij het ontwerpen vaneen beplantingsplan voor zo'n nieuw verblijf. Daarbij wordt heel nauwkeurig gekeken naar denatuurlijke leefomgeving van de dieren die het nieuwe verblijf gaan bewonen. Door planten tegebruiken die uit het oorspronkelijke leefgebied van de dieren komen, wordt getracht een zonatuurlijk mogelijk beeld te creëren.Als we voor het bizonverblijf staan kan ik me moeilijk voorstellen dat aan de achterkant van dit verblijfover enkele jaren een complete bosrand zal staan . Toch is dit wat de ontwerpers van het beplantingsplanvoor ogen hebben. Dat betekent dat ze goed moeten weten hoe hoog en hoe breed deplanten en bomen zullen worden om uiteindelijk het gewenste resultaat te krijgen. Datzelfde geldtvoor de hoveniers die zo'n beplantingsplan moeten uitvoeren. Zij zijn verantwoordelijk voor de'make-up' in Diergaarde Blijdorp. Ze zorgen ervoor dat alles er zo fraai mogelijk uitziet: eigenl ijk zijnzij de visagisten van de tuin.Op de tekeningen staan weliswaar aantallen planten en bomen, en de globale plaats waar die moetenkomen, maar de hoveniers moeten zelf zorgen dat die bomen en planten precies op de juisteplek komen. Die plaats is erg belangrijk: vaak wordt er rekening gehouden met zogenaamde 'zichtlijnen'.Door bomen of planten op een bepaalde plaats te zetten kun je bijvoorbeeld gebouwen aanhet oog onttrekken. Ook kun je zichtlijnen 'breken', waardoor de bezoeker niet in een keer het heleverblijf kan overzien . Dat maakt het bezoek aan de Diergaarde spannender: je moet meer je bestdoen om een dier te ontdekken.Vooruit kijkenHet grootste probleem voor de hoveniers is eigenlijk het feit dat ze pas als allerlaatste aan de beurtzijn om een nieuw verblijf in te r ichten. Met een deadline in het vooruitzicht geeft dat wel eens extradruk. Het bizonverblijf zou immers geopend worden op 28 april, de dag van onze algemene ledenvergadering.Remi Kroon had de verantwoordelijkheid voor de aanplant van het bizon-en manen-Bizonverblijf in wordingFoto: Koos van LeeuwenOpgekuilde bomen -Foto: Monique van Leeuwenwolvenverblijf. Gewapend met de el

InschrijfkaartAan de publiekskant vjln een verblijf wordendus blikvangers geplaatst. Toen ik in augustusterug was van vakantie en een rondje Blijdorpmaakte, werd ik aangenaam verrast door despectaculair bloeiende rode regen (Robinia hispida)bij de bizonweide. Van oorsprong komtdeze plant uit het zuidoosten van de VerenigdeStaten. Hij past dus uitstekend in het continentAmerika dat de Diergaarde momenteel aan hetaanleggen is. De lieflijke roze vlinderbloemenlijken in contrast te zijn met de stekelige twijgen(zie foto). Nadere inspectie leverde op dat devenijnige stekels borstelharen bleken te zijn, diejuist heel zacht aanvoelen. Schijn bedriegt, ookin de plantenwereld!Op hoge potenDe beplanting in een verblijf heeft vaak veel telijden van de dieren die zo'n verblijf bewonen.Bij het nieuwe manenwolvenverblijf hebben deplanten twee maanden de tijd gekregen omstevig te wortelen. Daardoor bleef de schadeaan de planten beperkt, nadat de dieren hunintrek hadden genomen in de nieuwe behuizing.Om eerlijk te bekennen leek het verblijf, metdaarin voornamelijk gras, in aanleg nogal saai teworden. Totdat ik in september tot de ontdekking kwam dat de grassen een flinke hoogte haddenbereikt, en diverse soorten in bloei stonden. Terwijl ik me in allerlei bochten wrong om de fraaie halmenop de foto te zetten, had ik eerst niet door dat de manenwolven pal onder mijn neus heen enweer liepen. Op dat moment realiseerde ik me hoe goed de sfeer in het verblijf is gelukt. In hunoude, donkere verblijf onder de dennenbomen hadden de dieren zulke vreemde verhoudingen. Methun lange steltbenen, die ze behoedzaam optillen bij het lopen, leek hun gang over de uitgesletenpaadjes een beetje belachelijk. In het hoge gras van de Zuid-Amerikaanse pampa lijken die potenhelemaal niet overdreven lang. Bovendien onttrekt het gras een deel van het dier aan het oog,waardoor een ontmoeting met een manenwolf ineens een stuk spannender lijkt!Vooral als het gras in bloei staat is goed te zien dat het om verschillende soorten gaat, met elk eeneigen bloeiwijze. Daaronder is ook het zogenaamde 'Pampasgras'(Cortaderia selloana). Zoals denaam al zegt is de soort van oorsprong afkomstig van de Zuid-Amerikaanse grasvlakten, de pampa's.Deze soort kan wel twee tot drie meter hoog worden, en bloeit met indrukwekkende pluimen.Bij de plaatsing van planten en grassen in het manenwolvenverblijf is eveneens rekening gehoudenmet de zichtlijnen. Uitgangen worden zoveel mogelijk gecamoufleerd, evenals het gebouwen deparkeerplaats. Nu zijn de bomen heesters en grassen nog klein, maar over enkele jaren zullen zij zijnuitgegroeid tot een fraai decor voor de manenwolven.Tekst: Momque van Leeuwen-MaatMet dank aan: Remi Kroon, botanische afdeling Diergaarde Blijdorp.-..- --s...cUUtC.-Ja, 0 ik word lid0 ik geef een lidmaatschap kadoUw contributie van minimaal € 27,- per kalenderjaar wordt goedbesteed! U ontvangt niet alleen vier keer per jaar het tijdschrift"Vriendenieuws', maar u krijgt ook jaarlijks twee vrijkaartjes voorDiergaarde Blijdorp. Daarnaast bent u van harte welkom bij delezingen, de excursies en vele andere ·vriendenactiviteiten'.Ondergetekende:Naam/voorletters: ____________________ _Adres: _________________________ _Postcode: _____---'W.......nonplaats: _____________Telefoon: _______________________ _E-mail : ________________________ _Geboortedatum: _____________________ _Giro-/Banknummer: ___________________ _o verzoekt om toezending van een acceptgiro.Datum: ______ _Handtekening:Ik geef dit lidmaatschap kado aan:Naam/voorletters: ____________________ _Adres: ________________________ _Postcode: ______ Woonplaats: ____________ _Telefoon : ________________________ _E-mail: ________________________ _Geboortedatum: _____________________ _iro-/Banknummer: ____________________ _Sonoystraat 6a - 3039 ZT Rotterdam - Tel: OIO - 4676637

MAVEMAT B. V.Onderhoud en reparatie van stalen steigers.In-en verkoop stalen steigers, nieuw en gebruikt.Verhuur stalen steigers.Verhuur accommodaties.Verkoop stalen stapel bakken.Q.l­C"C:::-MA VEMAT B. V.Boonsweg 253274 LH HeinenoordTelefoon 0186 60 09 77Telefax 01866004 87Email info@mavemat.nlWebsite www.mavemat.nl .......

· Mutaties in de DiergaardeHOTELCOMPLEXHOTEL - RESTAURANT·BIJ GREENSIDEVOELEN DE GASTEN ZICHIN HUN ELEMENT ...BIijdorp zor~t ~oed 'Voor haar dierenen Greenside 'Voor haar ~asten.Wilt u zich thuis'Voelenals een zeehond in de Waddenzeeof de meeuwen in de Slufter,dan is een 'Verblij f bijHotelcomplex Greensideecht iets 'Voor u.Bel ons en 'Vraa~ naar despeciale arranqementen.Tot ziens op Texel...Hotel-Restaurant Greenside, Stappeland 6, 1796 BS de Koo~ , TexelTelefoon 0222-327222 - fax 0222-327333E-mail: greenside@tref.nl - Internet: www.hotelgreenside.com(I juli 2002 - 8 oktober 2002)In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruikgemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd.Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meestactuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo ·s.Gearriveerd2 kroonplevieren, I spinschildpad, 3 geelkopschildpadden, 3 Birmese landschildpadden, 4 Zhou's doosschildpadden,I Salvator varaan , II woestijnpadjes, 10 bruine lipvisjes, 10 groene lipvisjes, 27 kwallen,sepia-eieren, ca. 30.000 hersenkoraal larven, 10 Seychellen reuzenmiljoenpoten, I Anam waterschildpad, I groene leguaan , I jemen kameleon, I agame, 4 maisslangen, I zwarte ooievaar, 2 smidsplevieren,I toko toekan, I dwergoeistiti, I Françoislangoer, I Aziatische olifant (Thong Thai uit Münster), I okapi,I kameel.GeborenI okapi, 8 Dominicaanse kardinalen, 8 rijstvogels, 3 brilvogels, 2 groene boomhoppen, 2VonderDeckentoks, I witte muskaatduif, 4 roeiroeis, 2 zwartvoetpinguïns, 5 Ambonese doosschildpadden,4 blonde roggen, 8 bruine grond haaien, 2 hondshaaien, 2 Madagascar leguanen, 3 Madagascargrondboa's, I Kongopauw, 2 roeiroeis, 3 konijnuitles, I vuurkruinbaardvogel, I sneeuwkaproodborsttapuit,I molonetispreeuw, 2 Balispreeuwen, 2 zandwallaby's, 2 suikereekhoorns, 5 Cubaanse hutia's, 2Sumatraanse tijgers, I netgiraffe, I Prins Alfredhert, I penseelzwijn, I bizon.VerlorenI addax, I Indische antilope, I Prins-Alfredhert, 2 Europese nertsen, I korenwolf, I ·rode reuzen kangoeroe,I bergeend, 6 papegaaiduikers, 3 zeekoeten, I roeiroei, I edelpapegaai, I rose kaketoe, I paradijstangara,I Dominicaanse kardinaal, 4 grote textorwevers, I Aziatische grottenslang, I Chinese alligator,I schol, I schoolmeester, I dwergzeepaardje, I brandingbaars, I goudvoorhoofdkaakvis, I rodepiranha, I degenkrab, I sepia, 3 hondshaaien, I gladde haai, I bruine grondhaai, 3 schollen, 3 dwergzeepaardjes,I valse vlamvis, I juweelkardinaalbaars, I neon poetsgondel, 34 makrelen, 4 gepen, 13steenbolken, 2 horsmakrelen, 2 ponen, I zonnevis, 2 doktersvissen, 2 vuursalamanders, I Chinese reuzensalamander,I blauwe pijlgifkikker, I Turkse boomkikker, I stekel leguaan , I krokodilstaarthagedis,I rotshagedis, I jemen kameleon, I anolis, I baardagame, 2 dwergbaardagames, I Papoea varaan, IGuatemala stekelleguaan, I Chinese rattenslang, I ringpython, 2 zwartvoetpinguïns, I roze flamingo, Izilverreiger, I zwarte ibis, I mandarijneend, I brilduiker, I Bahama pijlstaart, I zwartnekvruchtenduif, Igroen javahoen, I javaanse patrijs, I paradijskraanvogel, I renkoekoek, I kruisbek, I geelstaartbuulbuul,I zilversnaveltangara, 2 textorwevers, 2 Molonetispreeuwen, I stokstaartje, I vissende kat, I Cubaansehutia, 2 korenwolven, I Mhorr gazelle.Verzonden2 korenwolven, I Europese wilde kat, I manoei, 3 vissende katten, I zeeotter (Chuluugi, naarAntwerpen), I grote zaagbek, 3 zwartnekvruchtenduiven, I langsnavelkaketoe, 2 roeiroeis, I Afrikaansedoornstaartagame, 6 dwergbaardagames, I chuckwalla, 2 Stoke's stekelstaartskinks, I Terekay schildpad,I tokkeh, I Maleise gekko, I kettingslang, 4 Aziatische grottenslangen, 2 nimmerzats, 2 kraagpapegaaien,6 roeiroeis, I Palawan pauwfazant, 2 Germain pauwfazanten, 2 bergpauwfazanten, 2 Temminktragopans, I roodkuiftoerako, 3 Balispreeuwen, 2 mutslangoeren, 2 Europese wilde katten, 2 Bengaalsetijgerkat jes, I Europese otter, 2 stokstaartjes, 2 Europese dwergmuizen, 3 Europese hamsters, 2Cubaanse hutia's, I Aziatische olifant (Winthida), 3 penseelzwijnen, I bongo.

Groen is gras ...Op bezoek in dertien Duitse dierentuinenDoor omstandigheden moest ik dit jaar mijn vakantieplannen drastisch wijzigen. In plaats van degeplande trip heb ik in ruim twee weken dertien Duitse dierentuinen bezocht. Dat is overigens makkelijkerdan het lijkt. Je neemt twee steden als uitvalsbasis, in mijn geval Mannheim en Düsseldorf,en maakt dagelijks een tripje naar een omliggende stad. Zo'n beetje het systeem dat we volgen bijde meerdaagse Vriendenreis. Vanuit Mannheim bezocht ik de tuinen van Frankfurt, Saarbrücken,Heidelberg, Stuttgart en Karlsruhe. Vanuit Düsseldorfwaren Wuppertal, Köln, Krefeld,Ge/senkrichen, Münster, Düsseldorf zelf en Dortmund goed bereikbaar. Kort na mijn vakantie moestik in verband met werkzaamheden naar Hamburg. Die tuin neem ik er voor het gemak maar bij.SaaiOnderstaande is natuurlijk een zeer persoonlijke kijk. Elke dierentuinbezoeker heeft zijn of haareigen belangstelling. Ik ben iemand met een sterke voorkeur voor ruime, zo natuurlijk mogelijke ve:,­blijven, liefst zonder veel hekwerk. Dat is voor mij belangrijker dan de aanwezigheid van heel biJzonderedieren. Het kan dus goed zijn dat u zich erover verbaast dat ik die bijzondere vogel of datbijzondere knaagdier niet eens heb opgemerkt.Elke tuin heeft zijn eigen identiteit. De bezochte dertien tuinen hebben bijna allemaal iets speciaals.Toch zie ik een paar overeenkomsten. Het meest opvallend vind ik de landschappelijke indeling vande dierentuinen. Veel tuinen liggen in een bosrijke omgeving. Dat weerhoudt ze er echter niet vanom het park in te richten als een klassieke park-tuin met een vijver (met terras), enorme (ongebruikte)grasvelden, bloembedden, ete. In mijn optiek: tamelijk saai. Die saaiheid zet zich door Indedierverblijven. Ik heb heel wat ruime grasvelden gezien. Enorm veel ruimte voor het betrokken dier,maar bijna geen schuilmogelijkheden of natuurlijke ondergrond. Ofschoon veel van de tuinen in eenheuvelachtige omgeving liggen wordt daar veel te weinig gebruik van gemaakt. Het lijkt wel of overzichtelijkheiden goede schoonmaakmogelijkheden voorop staan .Als Blijdorp-vriend raak je gewend aan een meer thematische aanpak. Niet alle vogels op een rij ofeen klassiek roofdierenhuis, maar - zoals bijvoorbeeld in de Maleise bosrand- vogels, roofdieren, herten,etc. uit één gebied in elkaars omgeving. Ik ben een grote fan van de Blijdorp-methode. Debezochte tuinen waren nog behoorlijk 'klassiek'. Bijna elke tuin had wel een roofdierenhuis, eenvogelhuis of een reptielenhuis, enz. Ook hier was het vaak overzichtelijkheid troef, oftewel eenbinnenverblijf met tegeltjes. Makkelijk schoon te maken, dat wel. Het gebouw staat nog vaak centraal,in plaats van de dieren. Zo'n beetje als het verschil tussen het Henri Martin huis en TamanIndah.VlaktesDenkt u nu vooral niet dat ik me niet heb geamuseerd. In tegendeel! Het is fantastisch om elke dagte mogen rondlopen in een prachtige omgeving. Een mooi aangelegd park is natuurlijk niet vervelenden ik zit ook graag met een drankje in het zonnetje op een terras aan het water. In Münster hebbenze zelfs ligbanken langs het water! Ook in Duitse tuinen wordt hard gewerkt aan de modernisering.De resultaten zijn soms fantastisch! Ik zal u in dit stukje dan ook niet vervelen met allerlei negatieveopmerkingen, maar vooral aandacht schenken aan de leuke dingen.Bijna elke tuin heeft een savanne met verschillende Afrikaanse dieren.Vaste prik zijn zebra's en elandantilopen, maar in bijvoorbeeldHeidelberg lopen er ook blesbokken en maraboes. Münster enKrefeld zijn het meest compleet. Op de savannes aldaar vindt uook gnoes, gazellen, struisvogels, waterbokken, koedoes enkroonkraanvogels. Regelmatig tref je ook de Zuid-Amerikaansevariant aan met guanaco's, vicunja's capibara's, mara's, etc. Vooralin Stuttgart hebben deze Zuid-Amerikaanse dieren een flink grasveld(!) ter beschikking. In Dortmund bestaat het hart van de tuinuit een Zuid-Amerikaans gebied. U treft er naast bovengenoemdedieren miereneters (met jongen!), tapirs, pekari's en een leuk verblijfvoor manenwolven. In Hamburg lopen de mara's vrij op degrote grasvelden.Grote kattenGrote katten zijn nogal eens het kind van de rekening. Vooral in deoudere tuinen (Stuttgart bijvoorbeeld). Veel nieuwbouwprojectenen -plannen hebben gelukkig betrekking op grote katten. InSaarbrücken zitten de jaguars in een nieuw decor. Hetzelfde geldtvoor de panters in Heidelberg en Hamburg. Tijgers zitten ermeestal redelijk bij. Frankfurt, Stuttgart en Münster hebben bijvoorbeeldeen mooi tijgerverblijf. Houdt u van cheeta's? Dan moetu naar Saarbrücken, Münster en Krefeld. De cheeta's hebben vaakruime verblijven, soms ook spannend ingericht. Keulen is door dierentuinbezoekersgekozen als de nummer één van de Duitse zoo's.Dat heeft vast te maken met de wijze waarop de grote katten zijngehuisvest. Het is nooit ideaal, maar men heeft er flink over nagedacht.Mensapenliefhebbers van (mens-)apen moeten selectief te werk gaan . Waarin sommige tuinen prachtige nieuwe verblijven zijn of wordengebouwd is het in andere tuinen een diepe ellende. Mijdt in iedergeval Gelsenkrichen. De chimpanseehuisvesting aldaar is misdadig!Verder zou ik ook niet graag mensaap zijn in Hamburg enSaarbrücken. In Krefeld hebben ze leuke groepen gorilla's, orangsen chimps, maar het ontbreekt aan buitenruimte. De gibbons inSaarbrücken hebben een giga-verblijf met een rotswand als achtergrond.De gorilla's in Heidelberg en Frankfurt hebben redelijk deruimte. In Keulen is het beter verzorgd. Redelijk ruime verblijven.De gorilla's delen de ruimte met colobusapen (zou dat in Blijdorpniet ook gebeuren?). U moet echter absoluut naar Münster! Hetorangver-blijf is een genot om naar te kijken. De orangs delen hunverblijf met onder meer baardapen (wanderoes) en ottertjes. Dewisselwerking is heerlijk om naar te kijken. Verder wordt inPygmee Ijsbeer (Gelsenkwchen) - Foto:

Münster -in het kader van het nieuwe'Africanum' project- hardgewerkt aan ruime buitenverblijvenvoor chimps en gorilla's. Een deel isal klaar. U kunt bijvoorbeeld tussende colobusapen en katta's lopen. Indit gebied komen ook nieuwe verblijvenvoor mandrils, vari's enkapucijnapen.KlassiekersVogelaars kunnen hun hart op halen in alle tuinen. Er is bijna altijd wel een rijtje vogels. De Wilhelmain Stuttgart heeft een serie tamelijk ruime volières. Wel allemaal keurig naast elkaar, maar vaak erggroen. Dat kan eigenlijk ook niet anders. De Wilhelma is niet voor niets een beroemde botanischetuin. Ik vind het overigens een nogal saai gebeuren daar. Veel kleine klassieke kooien. Het nieuwetropen huis met vlinders, neusberen, leguanen en vogels en kleine aapjes is wel heel leuk. En natuurlijkde bijzondere rotsverblijven voor beren en geiten.Hamburg is ook zo'n beroemde tuin. De presentatie van dieren met rotsafscheidingen mag dan ooitheel modern zijn geweest, gemeten naar de huidige standaards zijn de oude klassiekers vooral ergklein en saai. Dieptepunt is wat mij betreft de enorme groep Aziatische olifanten die (ouderwets)staan te bedelen voor lekkere hapjes. Je kunt in Hamburg zelfs nog een ritje maken op een olifant . ..OpvallendTot slot nog een paar speciale verblijven. De zoo van Saarbrücken is niet echt bijzonder, maar datgeldt niet voor het verblijf voor kleine hertjes (de naam ben ik kwijt). Het verblijf bestaat uit een stukbos waar je als bezoeker doorheen loopt. Heel natuurlijk dus. Je moet goed zoeken om de hertjeste vinden, maar opeens kan er ook gewoon een langs komen lopen.Een absolute topper is het ijsberenverblijf in Karlsruhe. Mien en Katrien moeten enorm zijngeschrokken toe ze daarheen verhuisden. Het is groot, er is veel water, er is een toendra, je kuntonder water kijken, etc. Een must! Gelsenkirchen is druk bezig om de treurnis te vervangen dooreen nieuw concept: ZOOM. De nieuwe verblijven voor leeuwen en hyena's zijn al ZOOM-proef.Samen met de nabijgelegen savanne is het een mooi geheel. Over een paar jaar maar eens terugkomen als de oude troep is opgeruimd. In Heidelberg wordt gewerkt aan een Yellowstone-biotoop.Dat wat ik gezien heb zag er veelbelovend uit.Over het algemeen was het een genoegen om ruim twee weken door Duitse dierentuinen te wandelen.Keulen en Münster staken wat mij betreft echter boven de rest uit. Beide tuinen worden inde nabije toekomst alleen maar mooier. Het Africanum in Münster wordt erg mooi. De grote vliegkooivoor gieren is heel leuk. Het nieuwe verblijf voor neusberen is een juweeltje. Het meest spectaculairis waarschijnlijk het giga-verblijf voor olifanten waaraan in Keulen wordt gewerkt. Ik kanhaast niet wachten tot het af is!Tekst: Marcel KreugerBeschikt u over internet, dan kunt u voor meer informatie over Duitse dierentuinen terecht op http://wvvvv.zoos.deWord peetouderEen babyolifantje zonder moeder of allomoeder(tante uit de kudde) is hopeloos verloren. Zonderliefde en zorg sterft het binnen 24 uur. Vrienden vande Olifant steunt twee olifantenweeshuizen die deolifanten opvangen, verzorgen en begeleiden bij dereïntegratie in de natuur. Eén weeshuis in Kenia enéén in Thailand. Voor 52 euro per jaar geeft u eenbabyolifantje een nieuwe toekomst. U kunt zelfkiezen of u peetouder wordt van een Afrikaans ofvan een Aziatisch olifantje. U ontvangt jaarlijks eencertificaat, een foto van het olifantje, een videofilmen elk kwartaal een nieuwsbrief.Word abonneeWilt u alles lezen over olifanten? Wordt dan abonneevan het tijdschrift de Olifant. In het enigeNederlandse tijdschrift over olifanten vindt u mooiefoto's, reportages, interviews, achtergronden ennatuurlijk het laatste nieuws. Voor slechts 10 euroontvangt u de Olifant vier maal per jaar.Kom naar het Olifant Festivalop 8 september nemen de olifanten bezit van De Brabanthallen in 's Hertogenbosch. Voorhet Olifant Festival wordt de Paradezaal omgetoverd tot een Oosters dorpplein. U kunt erterecht voor de expositie van Olifant in Beeld, videofilms, projectstands en nog veel meerolifanteninformatie. In de aangelegen Carousselbar kunt u niet alleen een consumptiehalen, maar ook uw ervaringen met andere Vrienden en peetouders uitwisselen. Alsolifanten liefhebber mag u dit Festival dus niet missen!Meer informatie?U kunt ons bellen (026) 321 56 66 ofkijk op www.olifanten.org een email sturen magnatuurlijk ook.Stichting Vrienden van de Olifant zet zich in voorbescherming van de olifant door steun aan concreteprojecten, zoals het Olifantjes Weeshuis en hetOlifanten Ziekenhuis. Met meer vrienden kunnen wemeer projecten steunen.Het Nieuwe Land 86828 Dl ArnhemT 026 321 56 66F 026 322 91 35E olifantvrienden@betuwe.netI www.olifanten.org

Koud bloed ----1I.~t~~:'~~%,~.-=:Happen naarluchtDit keer in Koud bloedopnieuw aandacht voor eenvertegenwoordiger uit de vissenwereld.De vis die dezekeer in het zonnetje staathapt regelmatig lucht naar- binnen. Geen goudvis die uitzijn kom is gesprongen maareen echte longvis.AlgemeenLongvissen vormen een oude groep van vissen. De eerste fossielen dateren van 350 miljoen jaar geleden.Bovendien blijkt uit deze fossielen dat overal op de wereld longvissen geleefd hebben.Tegenwoordig zijn er nog zes soorten van over: vier in tropisch Afrika, één in Zuid-Amerika en éénin Australië.Door hun longademhaling kunnen ze in stilstaand water leven; ze zijn immers niet afhankelijkvan de in het water opgeloste zuurstof. Enkele soorten kunnen zelfs het uitdrogen van hunrivier overleven.SoortenDe Australische longvis de Neoceratodus forsteri is de primitiefste van de zes soorten longvissen.Oorspronkelijk kwam hij alleen voor in de Burnett- en Mary-rivier in Queensland, maar later is hijook in meren en stuwmeren in die staat uitgezet. Het is een forse vis, die bijna twee meter lang kanworden bij een gewicht van 45 kilo. Zij lichaam is bedekt met grote schubben en hij is olijfgroen totbruin van kleur. De grootste Afrikaanse longvis kan 2, 10 meter worden, maar haalt gewoonlijk nietmeer dan een meter. De Afrikaanse longvissen hebben slanke, lange en buigzame vinnen. De vierAfrikaanse soorten komen voor in een groot deel van tropisch Afrika. Net als de Zuid-Amerikaansesoort zijn de Afrikaanse soorten meer aalachtig van vorm en hebben ze kleinere, in de huid ingebedde,schubben. De Zuid-Amerikaanse soort heeft korte vinnen en komt voor in hetAmazonebekken.AdemhaJing en overleven in de modderDe longen van longvissen bestaan uit zakvormige vertakkingen van de darm. Bij de meeste vissendoen dergelijke uitstulpingen dienst als zwemblaas om het drijfvermogen te reguleren. Door veranderingenen verbeteringen zijn in de loop van de evolutie de echte longen van de landdieren ontstaan. De soorten uit Zuid-Amerika en Afrika hebben twee gepaarde longen. Ze moeten lucht happen,hoe goed het water waarin ze leven ook van zuurstof is voorzien.De Zuid-Amerikaanse soort maakt tunnels in de modder als de rivier waarin hij leeft in de zomer uitdroogt.Twee van de Afrikaanse soorten begraven zich in het zand en scheiden slijm af, dat zich ver-hardt tot een cocon, waarin aan het boveneinde een opening is uitgespaard. Zo brengen ze dezomer door in een zomerslaap. In deze rusttoestand gaat de ademhaling, weliswaar in een lagertempo, gewoon door. Tijdens de zomerrust eet de longvis als het ware zichzelf op door zijn spierenaf te breken. De vis verlaat zijn cocon als de regen weer water in de rivierbedding brengt. Kunstmatigheeft men de zomerslaap wel eens opgerekt door de cocon met de modder uit te graven en tebewaren gedurende vier jaar. Na vier jaar herstelde de sterk vermagerde longvis bij onderdompelingin water.De Australische longvis heeft maar één long. Hij leeft dan ook in zuurstofrijk water, waar hij niet naarde oppervlakte hoeft te komen. Droogte kan hij niet overleven; buiten het water sterft hij spoedig.Een belangrijk probleem dat longvissen op moeten lossen tijdens de zomerslaap is hoe om te gaanmet de afvalproducten van de spieren die hij niet kan kwijtraken. Belangrijk hierbij is het ureum. Delongvis heeft dit probleem opgelost door een tolerantie voor ureum te ontwikkelen. Hij kan een2000-voudige hoeveelheid verdragen in vergelijking met andere gewervelde dieren.VoedselDe Australische longvis eet zowel dierlijk als plantaardig voedsel. De andere longvissen zijn vleeseters.De Australische longvis is in staat om elektrische signalen te signaleren, wat hij gebruikt omprooi te zoeken. Het meest is bekend over de voeding van de Afrikaanse longvissen. Bij deze dierenbleek het overgrote deel van het voedsel te bestaan uit zoetwaterslakken. Daarnaast worden insectenlarvenen cichliden gegeten. Kleine vissen eten vooral insectenlarven. Bij een lengte tussen 30 en60 centimeter worden ook slakken gegeten. Bij een lengte boven 60 centimeter worden voornamelijkslakken gegeten.BlijdorpBlijdorp heeft Australische longvissen in de collectie. Zij zitten in een aquarium aan de linkerkant inde Rivierahal gezien vanaf de hoofdingang naast het oude komodovaraanverblijf. In dit aquarium zittentwee longvissen, die al gedurende lange tijd in Blijdorp zijn en rechtstreeks uit Australië gekomenzijn. Longvissen zijn geen moeilijke dieren als het gaat om hun huisvesting. Bij een temperatuur van22°C voelen zij zich prima. Het zal duidelijk zijn dat bij hoge temperaturen de temperatuur van hetaquarium zal oplopen. Dat is geen probleem voor de longvissen. Het zuurstofgehalte is, gezien deaanpassingen van de longvissen, ook geen probleem.In Blijdorp krijgen de longvissen zowel diertjes als plantaardig voedsel aangeboden. Het zijn over hetalgemeen grote eters. Hierbij moet men denken aan mosselen, muggenlarven, artemia, gelfood (eenzelfgemaakt papje met vitaminen en mineralen voor planteneters) maar ook sla en doperwten wordengegeten. Vooral doperwten vinden ze een lekkernij.Van de twee longvissen is niet bekend of het mannetjes of vrouwtjes zijn. Omdat niet met de dierengefokt wordt, wil men dit ook nog niet weten. Over de toekomst in Blijdorp en de deelname aaneen eventueel fokprogramma is nog niets bekend. Mogelijk komt er in de toekomst een stukjeAustralië in Blijdorp en dan passen deze bijzondere vissen daar prima bij.Tekst Gerhard TijssenInformatie: George Houthof en Gerard Visser,resp, vIssenpost BIljdorp en curator koudbloedigen

BlijdorpherinneringenFoto: van Dnel-Bekker - RhoonGa ook eens kijken bij Cito•naar dieImpbijvOorbeDe Subaru ImprezaSportswagon,standaard metAll Wheel Drive voorde beste grip op de weg.Kom langs voor eenvrijblijvende proefrit---- . ------------------------------------------------

ging iedere drie tot vier seconden zestig centimeter op en neer! Als het nestje enige vorm heeft gaathet mannetje op zoek naar een partner. Het vrouwtje maakt de bouw dan af en bekleedt de binnenkantmet zachte materialen als kippen- en duivenveertjes (desnoods trekt ze die uit de vogels!) Zijbroedt vervolgens, alleen, de twee tot vijf eieren uit .Na het uitkomen breekt een drukke tijd aan . Om te groeien hebben de jonge musjes heel veel voernodig en dus vliegen de ouders tot wel vijfentwintig keer per uur naar het nest om te voeren metgoed verteerbare vertebraten als langpootmuggen. bladluizen, bijen en larven. Tegen het eind van denestperiode zijn echter ook de jonge mussen grotendeels overgegaan op vegetarische kost. Vijftigprocent van de jongen verlaat na twee weken het nest. Vader-mus blijft deze jongen nog een tijd voeren. Moeder-mus begint negen tot tien dagen later alweer een nieuw legsel en in goede jaren brengenkoppels zo wel vier legsels groot.Zoals al eerder gezegd is de huismus niet meer de meest voorkomende vogel in Nederland (dat isnu de merel). Er wordt nog onderzoek gedaan naar de grootte van afname en de oorzaken hiervan.Eén van de oorzaken is in ieder geval dat vele graanakkers zijn vervangen door maïsakkers. Daarnaastis er in de hedendaagse nieuwbouwwijk steeds minder nestgelegenheid te vinden en tot slot wordtde mens steeds schoner op zijn omgeving. Wij laten steeds minder onkruid staan en gooien minder'tafel rest jes' weg. Maar gelukkig is een tuin als Blijdorp ideaal voor huismussen en dus zullen we daarin ieder geval ruimschoots van ze genieten.De huismusDe Passer domesticus, in de volksmond ook wel dakschijter of panmus genoemd is bij de meestenbekend onder de naam huismus. Lange tijd was dit bruine vogeltje de meest voorkomende vogel inNederland. Het woordje mus komt van het Latijnse woord 'musca' dat 'klein vliegend diertje' betekent.De toevoeging 'huis' is hier wel op zijn plaats aangezien de huismus een echte 'cultuurvogel' is. Hijleeft namelijk daar waar veel mensen leven. Op plaatsen waar minder mensen wonen vinden wij zijnfamilielid, de ringmus. De huismus heeft de mens nodig, omdat wij een groot deel van zijn voedselen nestplaatsen verzorgen.Wereldwijd zijn er zo'n twintig soorten mussen, waarvan slechts de twee genoemde in Nederlandleven. De andere Nederlandse 'mussen', zoals de heggenmus en grasmus zijn geen echte mussen. Zebehoren tot de familie van de 'sylviidae' (dat wil zeggen in bos- en struikgewas levende vogels).In Blijdorp hebben we nog nooit een ringmus gezien, maar des te meer huismussen , soms tjilpendeen zandbad nemend. maar ook vaak zoekend naar stukjes friet of brood op één van de terrassen inde Diergaarde. Huismussen zijn voornamelijk bruin. maar door de vele schakeringen en het grijs enwit erbij zijn het eigenlijk hele mooie vogeltjes. De mannetjes zijn door een zwarte keelvlek goed vande vrouwtjes te onderscheiden.Huismussen zijn het grootste deel van het jaar vegetariërs. Ze zijn met name dol op zaden van cultuurgewassenals tarwe. gerst, haver en rijst, maar ook van allerlei grassen en kruiden. In dorpen ensteden eten ze daarbij ook nog flink van de 'tafel rest jes' die wij achterlaten. In de lente gebeurt erheel wat met de huismus. Het mannetje zoekt een geschikte nestplaats (in een holte, nis, onder eendakpan, in een nestkastje. ete.) en begint alvast met bouwen op zijn uitverkoren plaats. Erg kieskeurigis hij meestal niet. Zo bracht een koppel zelfs jongen groot in een nest op een ja-knikker. Dat nestExotische verrassingAI meer dan tien jaar is een exotische vogel bezig zich een plaatsin de Nederlandse avifauna te verwerven. Een populaire vogelonder vogel houders is de halsbandparkiet (Psittacula krameri).Helaas voor de eigenaren ontsnappen deze vogels wel eens endan blijkt dat deze vogels zich prima in ons kille land kunnen redden.En zo leven er inmiddels op meerdere plaatsen in Nederlandgroepen halsbandparkieten, zoals bij ons in Delft, maar ook inBlijdorp. Dit lijkt leuk, maar de vraag is wat voor effect dit oponze 'eigen' vogelsoorten heeft. Net als veel andere soortenbroeden halsband par kieten in boomholten. De concurrentie omeen nestholte is hierdoor dus groter geworden. Net zoals alleandere parkieten zijn ook halsbandparkieten wat 'geblokte'vogels met een grote kop en een grote kromme snavel (het zijnimmers 'kromsnavels') en korte pootjes. Hij is ongeveer 40 centimetergroot en voornamelijk groen. Dit maakt hem in de w inter,in kale bomen, een stuk eenvoudiger te zien dan in de zomer.Man en vrouw zijn goed te onderscheiden: alleen de man heeft een zwarte vlek om de snavel en eenroze band om de hals. die overigens pas op driejarige leeftijd verschijnt.Ook voordat deze vogel Nederland aandeed had hij al een groot leefgebied. Hij is zelfs de parkietmet het grootste verspreidingsgebied. Zowel in Afrika (o.a. Senegal , Oeganda, Ethiopië, etc) als inAzië (o.a. Pakistan , India, Nepal, Birma en China) leven deze vogels voornamelijk in loofbossen, maarzijn ook wel te vinden op savannes, akkerlanden, boomgaarden en vreemd genoeg op treinstations.

Ze leven voornamelijk van fruit, bij voorkeur vijgen, zaden, bloemen en nectar. In Azië worden zebeschouwd als een van de schadelijkste vogels voor de landbouw: grote groepen halsband parkietenkunnen hele oogsten opeten.Zoals gezegd broeden ze in boomholten, die ze echter niet zelf uithakken. Ook broeden ze wel inrotsnissen of ruïnes. Vaak broeden meerdere koppels vlakbij elkaar. De broedcyclus is heel wat langerdan bij de huismus. Het uitbroeden van drie tot vier eieren duurt tweeëntwintig dagen, waarnade jonge vogels nog maar liefst zeven weken op het nest blijven. Net als de huismussen zijn halsbandparkietenvogels die hun hele leven in een vrij klein gebied blijven. Het zal ons benieuwen hoehet de halsbandparkiet in Nederland zal vergaan , maar voorlopig kunt U ze vast nog wel zien of inieder geval horen(!) in Blijdorp.nieuw leefgebied. Koolmeesjes zult u in Blijdorp niet veel op de terrassen vinden, daar zijn ze veel teschuw voor. Door hun felle kleuren vallen ze in de rest van de tuin toch vrij goed op. Geniet u indeze winter ook maar eens van deze mooie 'eigen' vogels, die in kale bomen en struiken extra goedte zien zullen zijn.Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman.De kapmies, kaasmees, dubbele plakker, ofwel de koolmeesEén van de kleurrijkste vogeltjes in Nederland is de koolmees. Hij is de grootste in Nederlandwonende mezensoort. Ook hier zijn mannetje en vrouwtje van elkaar te onderscheiden: bij mannetjesis de brede zwarte streep op borst en buik breder en loopt deze verder door naar het onderlijf.Mezen zijn wonderlijke vogeltjes. 's Zomers doen ze zich te goed aan allerlei insecten, 's wintersschakelen ze noodgedwongen over op voornamelijk beukennootjes en zaden. Hiervoor moet demaag van de koolmees worden aangepast. Voor de vertering van de makkelijk te verteren insectenvolstaat een slap spiermaagje (de maag van vogels bestaat uit een holle spier). Voor de stevige winterkostmoet deze veranderen in een sterkere spiermaag. Ook het snaveltje verandert en wordtzwaarder in de winter.'s Winters leven koolmeesjes redelijk rustig in groepjes, als de verschillende vogeltjes elkaar maarniet té dicht naderen. Er is in die groepjes een duidelijke hiërarchie. De dominante koolmeesjes (zijmet de breedste borstbanden) mogen het eerst eten en daarna pas de 'ondergeschikten'. Vandaardat in koude winters vooral de 'ondergeschikten', minder sterke vogels, het niet overleven. Eindfebruari gaan de koolmeesjes naar hun broedterritorium. U zult vanaf die tijd geen grote groepenmeer op de voedertafel zien , maar slechts één of hooguit twee koppeltjes. De koolmees wordt dannamelijk ook agressiever naar zijn soortgenoten. De mannetjes gaan rond die tijd ook weer veelmeer zingen. Dat is hun manier om hun territorium te verdedigen. Hoe groter het zangrepertoirevan de koolmees is, hoe groter en beter (qua voedselaanbod) zijn territorium is.Koolmeesjes zijn holenbroeders en lijken een voorkeur voor nestkastjes te hebben. In het nest wordenvijf tot twaalf eitjes gelegd die in circa dertien dagen worden uitgebroed. Zijn er eenmaal jongendan komt het mannetje iedere drie tot vier minuten bij het nest om echtgenote en jongen te voeren.Tijdens de drie weken dat de jongen op het nest blijven voeren de ouders hen zo'n 10000 prooien!Het vrouwtje, dat de eerste dagen nog op het nest bli jft om de jongen warm te houden, helpt hiervervolgens aan mee. In een goed jaar brengen de ouders zo acht jongen groot, die na het verlatenvan het nest nog een tijd voor hun voedsel afhankelijk blijven van hun ouders. Soms volgt er nog eentweede nest.In de herfst zijn er, als het goed is, dus heel wat koolmeesjes bij gekomen. De jonge vogels kunnenvaak niet in hetzelfde leefgebied blijven (voedseltekort) en zullen dus op zoek moeten gaan naar eenKoolmees met Jongen - Foto:

De nieuwe skyline voor groot Ronerdam1I.1 ...................... rIIIII. .......-. .... IIII ........................................ ...FABORYcentl'8Rlddtrierll .....----"'............Voor Maasvlalde Vm Gorinchem e.oSchouwen-Duiveland Vm MoerdijkInd.lerleln DonkerslooJ-NoonIleideldcefslraat 4, 2984 AV Rldd8l1alrkTel.: 0180-442222 (alg.)TeIJFax: 0180-142244129 (veil)Meer dan 25 jaar als specialisten vóórop In de regio met·• steeds snelle en complete leveringen• kostenbesllarende logistieke oplossingen zoalsFABORY Stock SerVice, FAST-Qulck. enz.• twee afhaalbalies, showrooms en eigen bezorgdienslen* duidelijke catalogi en een enorm assortiment• topkwaliteit voor absolute bedrijfszekerheid• 10 uur OJl8n per dag en 24-uurs serviceSamen in de hele Benelux actief als één van de circa 30.. fABORYCentretlwww.fabOrycentres.comFA BORYcentl'8Rotterdam .....----Wil I •Voor Hoek van Holland Vm Gouda e.o .Voome PuIten en waaJha'IenInd.lerrein SpulsepolderSchuIIevaeIweo 193044 BA RoIJertIamTeIJFax: 010-44620«169

Blijdorp logistiek/organiekBedrijfshulpverleningOnder de kop 'LOGISTIEK/ORGANIEK' wordt telkens een ander aspect van de dierentuinorganisatiebelicht. Het gaat dan vaak om zaken waar je als bezoeker meestal ongemerkt aan voorbij gaat.Deze keer gaat het over de vraag: wat moet er gebeuren als er in de Diergaarde sprake is van eencalamiteit? Hoe organiseer je de hulpverlening?Hoewel dit onderwerp altijd al aandacht kreeg, hebben actuele ontwikkelingen, met name de rampvan Volendam, er wel toe bijgedragen dat Blijdorp de hulpverlening beter in kaart wilde brengen.Hiertoe hebben heel wat gesprekken plaatsgevonden. Eerst was belangrijk dat de rol van de bedrijfshulpverleningduidelijk werd. Het gaat er om wat je vanuit het bedrijf zelf kunt doen. Dus voordatde professionele hulpverlening ter plaatse is. De belangrijkste taken zijn: het ontruimen en levensredd.endoptreden.ONTRUIMINGSPlANOntruimenVoor de ontruiming van een kantoorpandkomt al heel wat kijken,maar als de Diergaarde ontruimdmoet worden, of een deel ervan,dan is het veel ingewikkelder. Heteerste probleem waar je tegenaanloopt is het grote aantal gebouwenen complexen . De structuur van diegebouwen maakt het ook al nieteenvoudiger. In bijvoorbeeld de keldersvan het Rivièrahal- complexbevindt zich een labyrint van gangen,ruimten en opslag. Probeer daarmaar iemand in te vinden als destroom uitgevallen is en alles volrook staat. Taman Indah, hetOceanium en de gebouwen van de technische dienstkennen ieder hun eigenaardigheden. Los daarvan zijner in de dierentuin nog tientallen dieren-, verzorgersenbezoekersruimten verspreid over de gehele tuin.VAKE• VAKF• VAKGVERZAMELPLEKBehorend bij genoemd """"",*",kWie moeten dit allemaal doen?Jozef Wu is Hoofd BHV (bedrijfshulpverlening).Daarnaast zijn er de twee plaatsvervangers: LouisJacobs en Melitta van Bracht. Zij hebben ongeveer 50vrijwillige personeelsleden nodig om continue 25BHV-ers in de tuin te hebben. Het is belangrijk datdeze mensen hier ook voor opgeleid en geschikt zijn.Het bureau DGS heeft geholpen met het plan vanaanpak en de eerste tien BHV-ers opgeleid. Dezetweedaagse opleiding bestaat uit levensreddend handelen,reanimatie, omgang met kleine blusmiddelenen ontruiming.Hoe wordt hier vorm aan gegeven?Er wordt naar gestreefd om één keer in de maand inde dierentuin een beperkte oefening te houden. Erzijn per gebouw plannen geschreven, zo is er eenbasishandleiding ontstaan. Blijdorp is in zeven sectorenverdeeld en iedere sector heeft een verzamelpunt.Hier worden bijvoorbeeld ook de geëvacueerdegezinnen weer gecompleteerd. Inmiddels zijn er30 personeelsleden in opleiding vanuit alle functies. Eris een budget en goede uitrusting.

Wat kan er nu eigenlijk misgaan?Om te beginnen gaat er zelden maar één ding tegelijk mis. Het simpelste lijkt het als er iemand onwelgeworden is. Dan is er in het gunstigste geval een EHBO post in de buurt. Een EHBO-er kan watbehandeling van het slachtoffer betreft meer dan de BHV-er. Is de BHV-er eerder ter plekke dan doetdeze in feite alleen het eerst noodzakelijke zoals reanimatie, stabiliseren, e.d. Tevens richt hij zijn aandachtop de omgeving en zal moeten inschatten of de weg moet worden vrij gemaakt, e.e.a. moetworden afgezet, en er op toe moeten zien dat andere hulpverleners indien nodig de plek kunnenbereiken. Hoe cru het ook klinkt maar de volgorde is altijd dat je eerst zorgt voor je eigen veiligheiden dan pas voor het slachtoffer. Er moet voorkomen worden dat er in plaats van iemand te reddeneen tweede slachtoffer wordt veroorzaakt.Brand is natuurlijk het grootste schrikbeeld. Bij een brandend gebouw wordt al snel tot evacuatieovergegaan. De BHV-ers hebben ook tot taak voortdurend te controleren of vluchtwegen nietgeblokkeerd zijn en of op alle voorgeschreven plaatsen de juiste blusmiddelen voorhanden zijn.Zodra de brandweer ter plekke is dan wordt door de ploegleider de verantwoordelijkheid overgedragenaan de brandweercommandant. Hij zal de BHV-ers wel hard nodig hebben. Zij kennen hetterrein beter.natuurlijk veel geld. Het antwoord is duidelijk en simpel: " Er is nog nooit een dier uitgebroken datvoor mensen groot gevaar heeft opgeleverd, en er is ook nog nooit een gif trein ontspoord bijBlijdorp, maar ... er was ook nooit eerder in Enschede een vuurwerkfabriek ontploft."Het is te hopen dat alle moeite voor niets is. Maar ondertussen worden alle voorzorgsmaatregelengenomen en wordt er hard gewerkt aan de bewustwording van het personeel. Eigenlijk geldt hetvoor alle mensen. Ook voor thuis. BHV-ers worden als training in een ruimte vol met rook gezet enmoeten dan 'slachtoffers' vinden en buiten brengen. Dit is zelfs op bekend terrein veel moeilijker danmen verwacht. Spreek thuis eens af dat u, uw huis gewoon afsluit voor de nacht. Met de sleutels opde normale plaats. Doe dan liggend op bed allemaal een blinddoek op en ga op een afgesproken signaaltegelijk naar buiten (misschien wil nog iemand de hond of kat redden?). 0 ja, misschien moet ernog iets van kleding mee of aangetrokken worden. Waarschijnlijk dat u dit heel wat moeilijker vindtdan u had verwacht!Tekst: Theo van de VeldeInformatie: LOUIS Jacobs. Diergaarde BhJdorpSinds kort beschikt de dierentuin over een helikopterlandingsplaats op het parkeerterrein voor hetpersoneel vlak naast de spoortunnel. Hierdoor kan ook vanuit de lucht hulpverlening ter plekkekomen.SchietploegEen ongeluk komt niet alleen. Nadat er voor de veiligheid van de mensen is zorg gedragen, komt deveiligheid van de dieren in beeld. Dit ligt in iedere dierentuin heel emotioneel. Het zou kunnen dathet noodzakelijk is om bij enkele dieren de hekken open te gooien. Ook is het denkbaar dat sommigedieren wanneer zij in paniek raken, door afrasteringen breken. Er kunnen onvermoede krachtenvrijkomen. Ziet u het al voor u dat bijvoorbeeld de bizons in strekgalop over de paden denderen?De Diergaarde beschikt over een getrainde schietploeg. Zij zijn op zulke momenten uitgerustmet verdovings- en of vuurwapens. De inzetbaarheid van de verschillende middelen is ter beoordelingvan deze mensen zelf. De situatie zal de doorslag moeten geven. Tot op heden is er gelukkig nognooit een uitbraak geweest waarbij deze middelen ingezet zijn.SpoorwegBijkomende complicatie is dat Blijdorp doorsneden wordt door een spoorweg. Eentje waar ook nogeens veel goederenvervoer over plaatsvindt en binnen enkele jaren de HSL. Het is al een keergebeurd dat er een spoorwegmedewerker gewond naast de baan lag. Omdat het zichtbaar was vanuitde tuin hoopten daar de toeschouwers op; dus moest er afgezet worden. Nog ernstiger zou hetzijn als er ontsporingen zouden plaatsvinden (met of zonder chemicaliënwagons.) Gelukkig heeftInfrarail NV ook de nodige draaiboeken klaar liggen. In een dergelijk geval heeft de NS de leiding.Mocht er ooit een calamiteit plaatsvinden dan is er ook gezorgd voor opvang van eventueel getraumatiseerdemedewerkers.VoorzorgAan Louis Jacobs wordt de vraag gesteld of het allemaal nu wel zo nodig is. Uiteindelijk lopen sommige'Vrienden van Blijdorp' hier al jaren rond en hebben nog nooit wat meegemaakt. Dit kost

Burgers Zoo, ArnhemIn de Desert hebben de Arizonakardinalen voor het tweede jaar voor jongen gezorgd. Dit keer zijner zelfs drie legsels geproduceerd. Andere vogels die voor jongen hebben gezorgd of nog broedenzijn de vermiljoensvliegenvangers, de kernbijters en voor het eerst de Mexicaanse nonpareils. Hetafgelopen jaar kregen de rendieren in Burgers een groter verblijf. De anticonceptie bij de dierenwerd gestaakt en uiteindelijk werden maar liefst zeven jonge rendiertjes geboren. Ook bij de kamelenzijn twee nakomelingen geboren. Helaas stierf een van de moeders kort na de geboorte van hetjong. Dit jong wordt nu met de fles grootgebracht, maar blijft in de kudde om zich als een normalekameel te leren gedragen.Noorderdierenpark EmmenTot voor kort maakten de haaienverzorgers inhet Noorderdierenpark zelf de ruiten schoonvan het haaienbassin. Ze doken in duikuitrustinghet bassin in en probeerden zich enigszinste beschermen tegen opdringerige haaiendoor achter hun rug een net te spannen. Hetbleef een gevaarlijk klusje, want citroenhaaienzijn geen lieverdjes en hebben vlijmscherpetanden. Ook het pas geopende pinguïnverblijfbracht veel duikwerk met zich mee om dealgen van de ruiten te verwijderen. Na enigzoeken werd een voor de hand liggende oplossinggevonden: een glazenwassende robot, dieonder water zijn werk kan doen. De robotbespaart vele uren en maakt het werk van deverzorgers een stuk gemakkelijker en veiliger.Zo'n robot wordt overigens ook in Blijdorpgebruikt, bijvoorbeeld voor het reinigen van detunnel bij het koraalrif.In oktober is een nieuwe vrouwelijke Sri-Iankaansepanter uit de dierentuin van Singaporegearriveerd. Zij zal het verblijf gaan delen methet mannetje dat al drie jaar in Emmen is. Voorhet Europese fokprogramma van deze zeldzameondersoort is het van het grootste belangdat juist deze beide panters samen jongen gaanSn-Lankaanse panter - Foto: Noorder Dierenparkkrijgen. Aan het fokprogramma, dat in 1996 is ingesteld, doen 16 Europese dierentuinen mee. Intotaal zijn er 20 mannelijke en 21 vrouwelijke Sri-Iankaanse panters. Helaas is het zo dat er maar weinigvan deze dieren tot voortplanting komen. De panters die wel jongen ter wereld brengen zijndaardoor snel oververtegenwoordigd. Het gevaar van inteelt dreigt. Daarom wordt ook intensiefgeprobeerd om Sri-Iankaanse panters uit Aziatische dierentuinen bij het Europese fokprogramma tebetrekken. Met de dierentuin van Colombo op Sri Lanka is veel contact en uit Singapore is nu duseen felbegeerd vrouwtje naar Emmen gekomen.

De Wissel, EpeZoals onlangs bekend is geworden wil Dierenpark Wissel verhuizen. Het park wil verplaatsen naarVemde, een gebied tussen Heerde en Epe. Het park beschikt over een optie tot koop van achttienhectare. Dat betekent dat het park een stuk groter zal worden dan het huidige park. Na de verhuizingkrijgt het park een andere naam: Pangea Parc. Het is de bedoeling dat het nieuwe dierenparkruim wordt opgezet. Geprobeerd zal worden de natuurlijke situatie van de dieren zoveel als mogelijkte benaderen, zodat de dieren hun' natuurlijke gedrag vertonen.Het park wordt zo opgezet dat de dieren van dichtbij te bewonderen zijn. De levende have wordtuitgebreid met grotere diersoorten zoals giraffes, zebra's, wombats, gibbons, koala's, cheeta's enIndische antilopen. Ook komt er een ooievaarstation.In het huidige park zijn enkele aanwinsten en geboorten te melden. Een nieuwe diersoort is desneeuwuil. De enige uilen die overdag wakker zijn. Verder arriveerden twee gouden leeuwaapmannetjesuit de London Zoo. Het transport van deze dieren is betaald door de in Epe woonachtige tennisserJacco Eltingh. Geboorten zijn te melden bij de ringstaartmaki's, de prairiehondjes, de Bennettswallabies, de tam mar wallabies, de muisparkieten en de vosmangoesten.Zoo Antwerpen, AntwerpenVoor het eerst slaagden de Humboldpinguïns er in zelf een jong groot te brengen. Weliswaar hielpende verzorgers een beetje door af en toe bij te voederen. Maar het is een begin.Het vernieuwde verblijf voor de kiwi's is bijna klaar. Het verblijf werd in een nieuw jasje gestoken envoorzien van een televisietoestel waarop de bezoekers beelden kunnen zien van de kiwi's. Dezebeelden worden 's nachts gemaakt om te laten zien dat kiwi's best actief zijn.In Antwerpen wordt gewerkt aan een moerasbiotoop. De eerste van het concept van biotopen. Deverzorgers van het moerasbiotoop zullen werken met nijlpaarden, tapirs en bongo's, maar ook metpelikanen, aalscholvers en ibissen. Ook de beplanting wordt door hen onderhouden.Dierenpark Planckendael, MechelenSinds kort krijgt een scholekster in de watervogel kwekerij bezoek van een wilde scholekster,Paringsgedrag is reeds waargenomen. Zou dit leiden tot jongen? Regelmatig worden eieren gevondenvan de Alpenkraaien, maar voor het eerst in de geschiedenis van Planckendael hebben ze metsucces de jongen grootgebracht. Daarvoor deed de broedmachine dat.Sinds kort zijn de kangoeroe's verhuisd naar hun nieuwe verblijf. Zoals men weet brengt dit stressmet zich mee. Bij een van de wijfjes floepte een jong uit de buidel. Dit gebeurde na terugplaatsingkeer op keer. De dierenarts kreeg een ingeving en plaatste na verdoving met succes enkele wasspeldenop de buidelopening om deze te verkleinen.Tekst: Gemard TiJssenBron: diverse persberichten en tijdschriften9 december 2002, I 1.00 - 12.30 uur.Winterlezing Ben WesterveldHoefdieren in Blijdorp12 januari 2003, I 1.00 - 12.30 uur.Nieuwjaarslezing Ton Dorresteyn.9 februari 2003, I 1.00 - 12.30 uur.Michael LaterveerKoralenproject (zie ook pagina 15)9 maart 2003, I 1.00 - 12.30 uur.Winterlezing Juul van DamBotanische projectenDe winterlezingen worden gehouden in hetEauditorium in het Oceanium. Vrienden hebbenop de genoemde data tot aanvang van debijeenkomst, en op vertoon van hun lidmaatschapskaartvoor het betreffende jaar, gratistoegang tot de Diergaarde. Er is niet meer danéén introducé per lid toegestaan.Let op: Vanaf de winterlezing kunt u bij de koffie-balievan de Vrieden in het Eauditorium uitrijkaartenkopen!Adresgegevens BlijdorpDiergaarde Blijdorp,Abraham van Stolkweg, Rotterdam.Bezoekersinformatie: 0 I 0-4431495.Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam.Openingstijden:Het gehele jaar, iedere dag geopend!Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur.Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur.Let op! Van 3 november 2002 tot en met 27april 2003 gaan de olifanten elke zondagmorgenvan 9.15 tot 9.45 uur in het binnenbad vanTaman Indah. Dat betekent dus vroeg uit bedop de zondagmorgen voor wie dit spektakeleens wil meemaken.Heeft u een bijzondere dierenverzamelingen zoekt u die ene ansichtkaart? Heeft uspulletjes die u wel wilt af staan?U kunt in Vriendennieuws een kleine advertentieplaatsen. Er zijn wel een paar spelregels.Het gevraagde/aangebodene moet kort wordengeformuleerd. U dient naam en telefoonnummerte vermelden. Het contact is rechtstreeks,de redactie heeft geen bemiddelenderol. Wij behouden ons het recht voor om -bijvoorbeeldvanwege plaatsgebrek- advertentiesniet of later te plaatsen.U kunt uw mededelingen opsturen naar:Redactie Vrienden nieuwsM. KreugerGoudsesingel 235d303 I EL RotterdamDe Vriendenwinkels zijn in december enjanuari gesloten