pdf-2Mb - Jan van den Noort

I78 jan hein furnée en ed taverne stadsgeschiedenistoch om die wisselwerking tussen een welvarend platteland en de steden die daar meerof minder mee doen. In Holland is die interactie groot. Zowel wat de economische productiebetreft als voor vrijetijdsbesteding en de verkeersmiddelen. In de andere gewestenbestond die interactie ook wel, maar functioneerde ze anders: niet minder grootmaar anders. De steden buiten de ‘proto-Randstad’ waren veel kleiner, profiteerdenminder van het platteland (dat ook minder ontgonnen was) en oefenden er veel minderdruk op uit. Ik denk dat dit een heel genuanceerd en ingewikkeld probleem is dat nietgoed in onze opzet paste. Dan hadden we ook het hele economische verhaal moetenvertellen en dat wilden we deze keer nu juist niet.Een golf van stadsmonografieënSinds jouw stadsgeschiedenis van Zutphen is er in Nederland, met name in de afgelopentien jaar, een opmerkelijke golf van stadsmonografieën verschenen. Er is bijna geen stadmeer die nog niet van een één- of meerdelige stadsgeschiedenis is voorzien. Jijzelf bentna Zutphen ook redacteur geweest van Dordrecht en Amsterdam. Waar moet een goedestadsmonografie volgens jou aan voldoen?Een goede stadsmonografie is geschreven vanuit één samenhangend concept. De stad moeteen gezicht hebben en dat gezicht komt uit een verhaal. Dat verhaal kan bijvoorbeeld verteldworden vanuit de beeldvorming van de stad. Mijn idee als hoofdredacteur van Zutphenwas om de geschiedenis in twee beeldvormingen in te kaderen: hoe ziet de stad zichzelfen hoe zien anderen de stad? En dan een chronologische insteek (de tijd) met eenthematische (de ruimte) te kruisen. Je kunt ook de functies van de stad als vertrekpuntnemen en de geschiedenis beschrijven aan de hand van de momenten waarop die functiesveranderen. Ik had een tijd geleden een gesprek over de geschiedenis van Arnhem.Ik heb toen geadviseerd het moment waarop Arnhem zich rond 1730 als ‘hoofdstad’ vanGelderland manifesteert en ook daadwerkelijk zo gaat inrichten, als breukpunt te kiezen.Even later werd ik met een paar collega-historici gevraagd voor een gesprek overZaanstad, bijna de enige ‘stad’ die nog geen eigen stadsgeschiedenis heeft. Ik heb toen gezegd:wat stellen Zaandam en omgeving als stad, historisch gezien, eigenlijk voor? Hetgebied is altijd een aanhangsel of een overloop geweest van Amsterdam. Het was een stadwaarin dingen gebeurden die in Amsterdam even niet (konden) gebeuren. Niet de eigenheidvan Zaanstad zelf maar de relatie met Amsterdam zou in zo’n geschiedenis centraal moetenstaan. Die relatie was rijk, gedifferentieerd en heel uniek. Dus: zoek naar een conceptwaarin de stad zich onderscheidt van andere. Dat is het cruciale punt. Maar het lukt nietaltijd. Voor Dordrecht heb ik heel nadrukkelijk het Zutphen-concept willen kiezen, daarvoorwas ik ook benaderd, maar dat is toch niet echt gelukt.Wat zijn dan volgens jou de knelpunten?In de eerste plaats: je bent enorm afhankelijk van de stand van het historisch onderzoek.Je kunt voor een stadsmonografie niet alles laten uitzoeken wat je wilt, ook al stopt degemeente er nog zoveel geld in. In Dordrecht hebben ze zelfs de aanstelling van een assistentin opleiding gefinancierd. Een van de grote nadelen is, en dat geldt voor veelNederlandse steden, vooral in het oosten van het land: we weten heel veel van de middeleeuwen,maar daarna is er feitelijk een groot gat in onze kennis. Voor Zutphen hebbenwe na 1600 alles opnieuw moeten uitzoeken. Er zit een prachtig hoofdstuk in over