Vormingsbrochure voor de beheerders van erfgoedcollecties 2013

2013Vormingsaanbodvoor beheerders van erfgoedcollectiesVormingsaanbod van de consulenten van de provincies,de Vlaamse Gemeenschapscommissie enFARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed

2013Vormingsaanbodvoor beheerders van erfgoedcollectiesVormingsaanbod van de consulenten van de provincies,de Vlaamse Gemeenschapscommissie enFARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed3

VoorwoordOok in het cultureelerfgoedveld blijkt levenslang leren cruciaal om bij te blijven.Voor vele erfgoedwerkers is het belangrijk om kennis over erfgoedactualiteit enmethodieken in de erfgoedpraktijk bij te spijkeren maar ook om collega’s te ontmoetenof informatie uit te wisselen. Het geeft nieuwe zuur stof aan de eigentaakinvulling of biedt kansen voor de toekomst.Deze brochure bundelt opnieuw het vormingsaanbod van de consulenten vande Vlaamse provincies, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en FARO. Vlaamssteunpunt voor cultureel erfgoed. Het aanbod concentreert zich op (actuele)methodieken in de erfgoedzorg en -ontsluiting. Dit betekent dat vormingomtrent inhoudelijke thema’s (zoals b.v. lezingen of studiedagen over cultuurhistorischeonderwerpen) niet in dit aanbod voorkomen. Wel gaat het overvorming rond de basisfuncties van een erfgoedwerking (behoud en beheer, collectieregistratie,publiekswerking, onderzoek en management). In 2013 staanzowel beheer en visieontwikkeling als behoud en beheer op het voorplan.We proberen in dit overzicht zo duidelijk mogelijk informatie te geven over hetaanbod. Alle cursussen werden, zonder onderscheid te willen maken, in alfabetischevolgorde opgenomen.Zo geven we met een pictogram aan welke voorkennis voor een cursus of workshopnodig is. Eén gemarkeerd bolletje ( ) betekent dat de cursus geenvoorkennis vereist. Drie gemarkeerde bolletjes ( ) betekent dat de cursuseen relevante ervaring bij de deelnemers veronderstelt.De opgenomen activiteiten zijn deze waarvan de meeste gegevens ons tot hiertoebekend zijn. Wanneer een aantal praktische gegevens over de vorming nogniet gekend zijn, geven we deze aan met ‘nader te bepalen’ (n.t.b.). Voor hetmeest actuele overzicht van het vormingsaanbod raadpleegt u best regelmatigde website van uw provinciaal museumconsulentschap of de website van FARO.Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed.Is er een vorming die u in 2013 graag wil bijwonen, dan kunt u zich daar nual voor aanmelden aan de hand van het blanco formulier achteraan in dezebrochure. U kunt zich ook aanmelden via het web of via e-mail. De concretegegevens staan bij elke activiteit vermeld. Het aantal deelnemers blijft meestalbeperkt, omdat de vormingsactiviteiten doorgaans aandacht hebben voorinteractiviteit en praktische toepassingen. Indien bij de inschrijvingen blijkt datde helft van het maximum aantal deelnemers niet is bereikt, kan de cursusworden geannuleerd. In dat geval wordt u hiervan tijdig verwittigd. Elke deelnemerontvangt telkens een deelnameattest.We hopen dat dit aanbod tegemoet komt aan de noden aan vorming die op hetterrein leven. Het blijft voor ons wel een permanente zorg om te weten welkeconcrete vormingsnoden u en uw erfgoedcollega’s hebben. Aarzel dus zeker nietom ons hierover te informeren. Achteraan vindt u al onze contactgegevens.Samen met u kijken we ook voor dit jaar uit naar interessante leerervaringen!Uw consulenten.5

InhoudManagement en visieHoe schrijf ik een goed projectvoorstel? (avondcursus)...........................................9Hoe schrijf ik een goed projectvoorstel? (dagcursus)............................................11Ik schrijf een boeiend projectvoorstel .........................................................12Introductiecursus cultureel-erfgoedwerker ....................................................13Starten met SPECTRUM ....................................................................14Vormingscyclus Erfgoed en zaken. Beleidsbeïnvloeding in de erfgoedsector ........................16Vormingscyclus Erfgoed en zaken. Een vzw in evenwicht: de vijf principes van goed bestuur,toegepast op erfgoed-organisaties .........................................................17Vormingscyclus Erfgoed en zaken. Financieel beleid: basis boekhouding,budgettering, rapportering ...............................................................18Vormingscyclus Erfgoed en zaken. Goed bestuurlijk beleid en interne staatshervorming .............19Vormingscyclus Erfgoed en zaken. Visie op vorming: talenten en competenties vanmedewerkers ontwikkelen, vormen en inzetten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Vormingscyclus Erfgoed en zaken. Vloek of zegen? Marketing in de erfgoedsector ..................21Vormingscyclus Erfgoed en zaken. Wegwijs in auteursrecht en intellectuele eigendomsrechten .......22Vrijwilligersmanagement in de erfgoedsector. Een praktijkgerichte workshop .......................23Vrijwilligers rekruteren en begeleiden .........................................................24Zelfkennis, het begin van wijsheid ............................................................25Behoud en beheer‘Art handling’ en transport. ..................................................................26Behoud en beheer van erfgoed ...............................................................27Behoud en beheer van metalen objecten voor museummedewerkers .............................28Behoud en beheer van textiel voor museummedewerkers .......................................29Behoud en beheer van textiel voor verenigingen, kerkfabrieken ...................................30Behoudsmedewerker erfgoed ................................................................31Behoud van metaal in erfgoedcollecties .......................................................32Deskundigheidsbevordering in het determineren van historische fotografische procédésOnderzoek naar collecties ................................................................33In goede handen: erfgoed in depots. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34ObjectregistratieErfgoedplus.be. Fotograferen en scannen van erfgoedobjecten in het kader van het Erfgoedregister ...37Erfgoedplus.be. Registreren van lokale collecties met het Erfgoedregister ..........................38Informatiebeheer van erfgoedcollecties .......................................................39Toepassen en gebruik van registratieprogramma ADLiB beginners .................................40Toepassen en gebruik van registratieprogramma ADLiB opfriscursus ...............................416

Publiek en presentatieAan de slag met archief en documentatie. Cursusreeks over archief- en documentatiebeheervoor de lokale erfgoedhouder .............................................................43Conversatietafels Nederlands ................................................................45Depot en publiekswerking ...................................................................46Een tentoonstelling opbouwen: hoe zet ik de ruimte naar mijn hand? .............................47Erfgoededucatie voor het secundair onderwijs .................................................48Het ABC van tentoonstellingen: tentoonstellen voor beginners ...................................49Hoe maak ik een tentoonstelling? ............................................................50Hoe schrijf ik een historisch verantwoorde tekst? ..............................................51Initiatiecursus: SketchUp en erfgoed ..........................................................52Museum en publiek ........................................................................53Musea zonder drempels, inspiratiedag rond musea / erfgoed en toegankelijkheid ...................54Opleiding in ‘Erfgoed en onderwijs’ ...........................................................55Opleiding tot museumgids ..................................................................56Welkom in mijn museum. Hoe communiceren en omgaan met museumbezoekersvoor een klantvriendelijk onthaal? .........................................................57OnderzoekOnderzoek naar collecties ...................................................................58Vorming op aanvraagArchiefzorg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59Insecten en insectenbestrijding in museumcollecties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60Omgaan met personen met een visuele / auditieve handicap - omgaan met maatschappelijkkwetsbare groepen ......................................................................61Schimmels en insecten in papieren erfgoedcollecties ...........................................62Starten met SPECTRUM ....................................................................63Vrijwilligers rekruteren en begeleiden .........................................................64StudiedagenErfgoedbeleid in het Meetjesland .............................................................65Meer vormingsinitiatieven............................................................. 66Contactgegevens...................................................................... 69Terminologie......................................................................... 72Aanmeldingsformulier vormingsaanbod................................................. 73Kalender 2013 ........................................................................ 74Colofon .............................................................................. 787

Hoe schrijf ik een goed projectvoorstel? (dagcursus)WorkshopdoelgroepMedewerkers van lokale erfgoedorganisaties die op zoek zijn naar subsidies, partners of sponsorsom een erfgoedproject concreet te kunnen realiseren.doelopzetHet ontwikkelen van praktische vaardigheden voor het uitschrijven van een goed projectvoorstelwaarvoor u subsidie wilt verkrijgen en/of mogelijke partners overtuigen om mee in hetproject te stappen.Het goed, bondig en helder uitschrijven van een projectvoorstel is een noodzakelijke stap omeen project goed te kunnen realiseren. De deelnemers krijgen een introductie op begrippen enprojectplanning en verder ook praktische tips en suggesties over de te nemen stappen om toteen helder geschreven en realistisch begroot projectvoorstel te komen. Een praktijkgerichteoefening gebeurt aan de hand van een fictief voorbeeld. Volgende aspecten komen aan bod:de ontwikkeling van idee tot projectdossierhet omgaan met diverse subsidiereglementen en beleidsaccenten van subsidiegevershet overtuigen van mogelijke partners/sponsorshet definiëren van doelgroepen, doelstellingen, acties, stappenplan en budget•het boeiend uitschrijven van het projectvoorstel met aandacht voor de aantrekkelijkheidvan het dossier.praktische informatieorganisatie Provincie Vlaams-Brabantdocenten Rebecca Schoeters (museumconsulent provincie Vlaams-Brabant)datum 25 februari 2013tijd9.30 - 16.00 uurprijs gratis. Inschrijven is verplicht.locatie Sint-Elisabethgasthuis, Koning Albertstraat 16, 3290 Diestaanmelding rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 18 februari 2013maximum aantal deelnemers 15MANAGEMENT EN VISIE 11

Ik schrijf een boeiend projectvoorstelWorkshopdoelgroepMedewerkers van (lokale) erfgoedorganisaties (ook vrijwilligers) die op zoek zijn naar subsidies/premies,naar partners of sponsors om een erfgoedproject te realiseren.doelopzetDe praktische vaardigheid verhogen in het schrijven van een bondig en boeiend projectvoorstelwaarmee u ofwel subsidies/premies wenst te behalen ofwel mogelijke partners overtuigtom mee in het project te stappen. U raakt tevens vertrouwd met de webstek www.erfgoedsteun.beNiet iedereen ziet het nut in van het uitschrijven van een projectvoorstel, laat staan dat er tijdzou besteed worden om dit boeiend en degelijk te brengen. Nochtans is het uitschrijven eennoodzakelijke oefening voor het projectsucces van begin tot einde. Ieder projectvoorstel is ookeen toetssteen voor de eigen werking.De deelnemers krijgen heel wat praktische tips over de te nemen stappen om tot een boeienden bondig projectvoorstel te komen. De webstek www.erfgoedsteun.be wordt aangewend omondersteuning te vinden. Vier punten komen aan bod:het proces om tot een scherpgestelde kerninhoud van het project te komen•het aanscherpen van het empathisch vermogen tegenover de mogelijke subsidiegever,mogelijke partners of sponsors: het omgaan met subsidiereglementen en met de interesseveldenbij uw mogelijke partners/sponsors•het uitwerken van het projectvoorstel waarbij je rekening houdt met de wensen en eisenvan de subsidiegever of mogelijke partners/sponsors: het definiëren van de doelgroepen,doelstellingen, acties, stappenplan en financieel plan•het belang van de vorm en schrijfstijl van het projectvoorstel: volledig, bondig, precies,boeiend, en ... vooral het juiste onderwerp op de juiste plaats.U gaat tijdens de sessie zelf aan de slag. Ter voorbereiding van de sessie gaat u aan het oefenen.We verwachten van u een erfgoedprojectvoorstel dat betrekking heeft op erfgoedzorg:m.a.w. behoud en beheer, registratie of depotwerking. Gebruik uw ervaring, kijk in uw omgevingen zoek de kennis op om in maximaal 15 lijnen uw erfgoedprojectvoorstel in al zijndimensies samen te vatten. Maak een oefening die nuttig is voor uw concrete situatie. Zoektevens vooraf via www.erfgoedsteun.be de geschikte ondersteuningsmogelijkheden.De ontvangst van uw projectvoorstel is een voorwaarde van inschrijven. U stuurt uw voorstelten laatste een week voor de workshop op naar frank.herman@admin.provant.bepraktische informatieorganisatie Dienst Erfgoed - Provincie Antwerpendocent Frank Herman (adviseur erfgoeddepots – coördinatie, provincie Antwerpen)datum 1ste workshop: dinsdag 5 februari 20132de workshop: 21 mei 20133de workshop: 24 september 2013tijd19.00 - 22.00 uurprijs gratislocatie Provinciehuis Antwerpen - Gouverneur Kinsbergenzaal (Torengebouw 1steverdieping), Kon. Elizabethlei 22, 2018 Antwerpenaanmelding frank.herman@admin.provant.beuiterste inschrijvingsdatum:1ste workshop: maandag 28 januari 2013, met projectvoorstel2de workshop maandag 13 mei 2013, met projectvoorstel3de workshop maandag16 september 2013, met projectvoorstelmaximum aantal deelnemers: 15De workshop kan ook op aanvraag bij een erfgoedorganisatie in de Provincie Antwerpenworden georganiseerd.12 MANAGEMENT EN VISIE

Introductiecursus cultureel-erfgoedwerkerCursusdoelgroepDeze introductiecursus wordt ingericht voor erfgoedwerkers die minder dan twee jaar indienst zijn.doelopzetMet een introductiecursus wil FARO startende erfgoedwerkers gidsen doorheen de structuren,doelstellingen en methodes van het cultureel-erfgoedwerk in Vlaanderen. Na het volgen vande cursus heeft u een goede kijk op actuele tendensen in het denken over erfgoed, musea enarchiefbeheer, de uitgangspunten van het Vlaamse cultureel-erfgoedbeleid, de structuren vanhet cultureel-erfgoedveld en de basisprincipes van organisatieontwikkeling.De introductiecursus is verspreid over 4 dagen. Achtereenvolgens komen aan bod: erfgoedvertoog,erfgoedbeleid, basisprincipes organisatieontwikkeling en vergadertechnieken, participatieen makelaardij.praktische informatieorganisatie FAROdocent begeleiding door medewerkers van FARO (Gregory Vercauteren, Jacquelinevan Leeuwen, Bart De Nil, Olga van Oost, Rob Belemans e.a.).data 22 februari, 22 maart, 26 april en 24 mei 2013tijdtelkens van 10.00 - 16.00 uurlocatie FARO. Priemstraat 51, 1000 Brusselprijs 60 euro (inclusief broodjeslunch en syllabus)aanmelding Gregory.vercauteren@faronet.beuiterste inschrijfdatum 15 februari 2013maximum aantal deelnemers 20MANAGEMENT EN VISIE 13

praktische informatieorganisatie Provincie Antwerpendocent Frank Herman (Adviseur Erfgoeddepots – Coördinatie, Provincie Antwerpen)data donderdag 13 juni 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie Provinciehuis Antwerpen - Gouverneur Kinsbergenzaal (Torengebouw 1steverdieping), Kon. Elizabethlei 22, 2018 Antwerpenprijs 25 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding frank.herman@admin.provant.beuiterste inschrijvingsdatum 6 juni 2013maximum aantal deelnemers 15praktische informatieorganisatie Provincie Limburgdocent Anne Milkers (museumconsulent, Provincie Limburg)datum 21 oktober 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie Provinciehuis, Universiteitslaan 1, 3500 Hasseltprijs 25 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding amilkers@limburg.beuiterste inschrijvingsdatum 14 oktober 2013maximum aantal deelnemers 15praktische informatieorganisatie Vlaamse Gemeenschapscommissiedocent Peggy Voesterzoons (erfgoedcel Brussel)data 18 november 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie E.Jacqmainlaan 135, 1000 Brusselprijs 25 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding inschrijvingen@erfgoedcelbrussel.beuiterste inschrijvingsdatum 12 november 2013maximum aantal deelnemers 15Ook op aanvraagDeze workshop kan ook in overleg met en op maat van het museum zelf worden aangevraagd.De prijs is afhankelijk van het aantal deelnemers.MANAGEMENT EN VISIE 15

Vormingscyclus Erfgoed en zakenEen vzw in evenwicht:de vijf principes van goed bestuur, toegepast op erfgoed-organisatiesWorkshopdoelgroepDeelnemers actief in vzw’s in de professionele cultureel-erfgoedsector en bij voorkeur in eenleidinggevende functie.doelopzetTijdens de workshop reflecteren organisaties over hun eigen bestuursstructuur en formulerenverbeteracties.Op basis van de eigen ervaringen en de specifieke context van de deelnemers nemen we devijf algemene principes van goed bestuur onder de loep:rol en bevoegdheden van de bestuursorganenverantwoordelijkheid: checks and balancestransparante werking bestuursorganensamenstelling bestuursorganen•belang van interne en externe stakeholders.Aan de hand van concrete instrumenten en ervaringsuitwisselingen gaan we na in hoeverredeze principes van toepassing zijn op de organisatie van de deelnemers. Waar zitten er verbeterpunten?Wie alvast meer wil lezen, vindt de leidraad via: http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=.FVC&n=107842praktische informatieorganisatiedocentdatatijdlocatieprijsaanmeldingFAROAnnick Schramme (UA/AMS) en Jacqueline van Leeuwen (FARO)21 januari 2013 en terugkoppelingssessie (in overleg met de deelnemers)10.00 - 15.30 uur (21 januari) + 2 uur te bepalen voor terugkoppelingssessieFARO, Priemstraat 51, 1000 Brussel50 euro (inclusief broodjeslunch)Inschrijven via www.faronet.beInfo via jacqueline.vanleeuwen@faronet.beuiterste inschrijfdatum 14 januari 2013maximum aantal deelnemers 15MANAGEMENT EN VISIE 17

Vormingscyclus Erfgoed en zakenVisie op vorming: talenten en competenties van medewerkers ontwikkelen,vormen en inzettenInteractieve workshopdoelgroepLeidinggevenden van erfgoedorganisaties.doelopzetHet ontwikkelen van een visie op leren en vorming voor de eigen organisatie. De volgendeaspecten komen aan bod:wat motiveert medewerkers om nieuwe kennis te verwerven en toe te passen?•hoe kan men de leerbehoeften van de organisatie en van de medewerkers in kaartbrengen?wat zijn competenties en wat is het verband met leerbehoeften?ontdekken, ontwikkelen en inzetten van talenten van medewerkersbeleidsplannen als drijvende kracht voor competentie-ontwikkelingeffectiviteit van leerprocessen, vertrekkend vanuit de doelstellingen van de organisatiewelk leerklimaat wil de organisatie?•ondersteunende maatregelen om het leerklimaat binnen een organisatie te bevorderen.Praktische workshop, de deelnemers ontwikkelen een vormingsvisie voor hun eigen organisatie,gekoppeld aan hun eigen beleidsplan. Zij delen hun ervaringen en krijgen terugkoppelingop maat.praktische informatieorganisatie FAROdocent Luk Indesteege (KHLim - Onderzoeker TOOL) en Jacqueline van Leeuwen(FARO)data 12 maart 2013 (volledige dag) en terugkomsessie af te spreken met dedeelnemerstijd10.00 - 16.30 uur (12 maart 2013) en halve dag (terugkomsessie)locatie FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, Priemstraat 51te 1000 Brusselprijs 75 euro (inclusief broodjeslunch)aanmelding Inschrijven via www.faronet.beInfo via jacqueline.vanleeuwen@faronet.beuiterste inschrijfdatum 1 maart 2013maximum aantal deelnemers 1520 MANAGEMENT EN VISIE

Vrijwilligersmanagement in de erfgoedsectorEen praktijkgerichte workshopCursusdoelgroepErfgoedprofessionals die (willen) werken met vrijwilligers.doelopzeteen inleiding in de basisprincipes van vrijwilligersmanagement, toegepast op de erfgoed-Op deze dag krijgt u:•sector•te behouden•diverse hulpmiddelen, technieken en tips om erfgoedvrijwilligers te vinden, te motiveren eneen heel aantal praktijkvoorbeelden uit de erfgoedsector.Het vrijwilligerswerk verandert, ook in de erfgoedsector. Dat komt niet omdat er mindervrijwilligers zijn. In vergelijking met dertig jaar geleden zijn het er waarschijnlijk meer. Maar demanier waarop vrijwilligers zich willen inzetten, is anders. De hedendaagse erfgoedvrij willigerzoekt vaak kortdurend en projectmatig vrijwilligerswerk en is minder gebonden aan éénorganisatie. Hoe vindt, begeleidt en bindt u deze vrijwilligers? We zetten u op weg met dezepraktijkgerichte workshop.De nadruk ligt vooral op vrijwilligersmanagement in musea, archiefinstellingen, erfgoedcellen,erfgoedbibliotheken en lokale of provinciale besturen. Het werken met vrijwilligers in eenlokale erfgoedvereniging komt minder aan bod.praktische informatieorganisatie FAROdocent Gregory Vercauterendata 11 januari 2013tijd10.00 - 15.30 uurlocatie FARO, Priemstraat 51, 1000 Brusselprijs 15 euro (inclusief broodjeslunch en syllabus)aanmelding Gregory.vercauteren@faronet.beuiterste inschrijfdatum 7 januari 2013maximum aantal deelnemers 20MANAGEMENT EN VISIE 23

Vrijwilligers rekruteren en begeleidenMeerdaagse workshopdoelgroepMusea en erfgoedorganisaties die vaak met vrijwilligers werken en/of op zoek zijn naar nieuwevrijwilligers. Voor dit traject hebben erfgoedorganisaties uit het Maasland en Noord-Limburgvoorrang.doelopzetHet effectief werven en begeleiden van vrijwilligers voor het museum of de erfgoedorganisatie.Het traject ‘Vrijwilligers rekruteren en begeleiden’ bestaat uit vier sessies, die telkens eenander aspect van het thema zullen behandelen. Naast vormingsmomenten zijn er ook praktijkgedeeltesen zal je ervaringen met anderen kunnen uitwisselen. Tijdens deze vier sessieskomen telkens andere thema’s aan bod. Naast vormingsmomenten zijn er praktijkgedeeltes enkan je ervaringen met anderen uitwisselen. Het is de bedoeling dat organisaties aan het eindevan het traject concreet aan de slag kunnen om vrijwilligers effectief te werven en te begeleiden.praktische informatieorganisatie Heemkunde Vlaanderen i.s.m. Provincie Limburg (Provinciaal CentrumCultureel Erfgoed)docent Daphné Maes (Heemkunde Vlaanderen)data 7, 14, 21 en 28 mei 2013tijd19.30 - 22.00 uurlocatie n.t.b. locatie in Limburg (Maasland of Noord-Limburg)prijs gratisaanmelding amilkers@limburg.beuiterste inschrijfdatum 30 april 2013maximum aantal deelnemers 12 organisatiesOp aanvraagHeemkunde Vlaanderen voorziet dit traject ook op vraag.24 MANAGEMENT EN VISIE

Zelfkennis, het begin van wijsheidWorkshopdoelgroepBeleidsmedewerkers in grote en kleine musea + museumconsulenten.doelopzetInzicht verschaffen in de systematiek van zelfevaluatie en de aanverwante aspecten vanorganisatie-ontwikkeling.Door te leren werken met het online instrument dat speciaal voor de musea ontwikkeldwordt.praktische informatieorganisatie FAROdocent Anita Caalsdata 23 april 2013tijd9.30 - 16.30 uurlocatie FARO, Priemstraat 51, 1000 Brusselprijs 25 euro (inclusief broodjeslunch)aanmelding www.faronet.beuiterste inschrijfdatum 16 april 2013maximum aantal deelnemers 20MANAGEMENT EN VISIE 25

Behoud en beheer‘Art handling’ en transport.Meerdaagse workshopdoelgroepIedereen die van ver of van dichtbij in contact komt met het bepalen van objectnoden enverpakken van objecten voor extern transport, conditierapporten, koerierschap, overleg mettransportfirma’s, e.a.doel & opzetDeze workshop vormt het tweede gedeelte van het traject rond ‘art handling’ en is het vervolgop de voorbije studiedag Erfgoedobject ‘out of office’. Waar deze eerste dag focuste op de administratievekant en procedures bij uitgaande bruiklenen, wil deze workshop u object gerichten praktisch inspireren en wapenen op organisatorisch en praktisch vlak, bij art handling activiteitenvan uitgaande objecten (bruiklenen) uit uw collectie/instelling.praktische informatieorganisatie FARO en Provincie Oost-Vlaanderendocent Griet Kockelkoren (FARO-consulent behoud en beheer), Annelies De Mey(depotconsulent Oost-Vlaanderen)data n.t.b. in het najaar 2013tijdn.t.b.locatie Provinciaal Erfgoedcentrum in Enameprijs n.t.b.aanmelding www.faronet.beInfo via Griet Kockelkoren (griet.kockelkoren@faronet.be ) en Annelies De Mey(annelies.de.mey@oost-vlaanderen.be)uiterste inschrijfdatum n.t.b.maximum aantal deelnemers n.t.b.26 BEHOUD EN BEHEER

Behoud en beheer van erfgoedDriedaagse cursusdoelgroepAlle medewerkers van musea, culturele archieven en erfgoedbibliotheken die betrokken zijn bijde zorg voor de erfgoedcollectie, maar weinig of geen basiskennis rond behoud en beheer hebben.Ook andere geïnteresseerden zijn welkom.doelopzetDe deelnemers leren welke omgevingsfactoren een invloed hebben op het behoud van de collectie,hoe die kunnen worden geanalyseerd en welke preventieve maatregelen nodig zijn omschade aan de collectie zo veel mogelijk te vertragen of te vermijden.In deze cursus wordt de invloed van temperatuur, luchtvochtigheid, licht, bewaarmaterialen,luchtverontreiniging, schimmels, insecten en knaagdieren op de collectie uitgebreid behandeld.Telkens wordt aandacht besteed aan hoe deze invloeden kunnen worden gemeten, hoewe ze preventief kunnen verminderen en wat te doen als de medewerker een probleem tegenkomt.Daarnaast wordt kort ingegaan op de basisprincipes voor depotinrichting, onderhoud,hanteren en transport. De cursisten bezoeken tijdens de cursus ook een museumdepot enkrijgen voldoende gelegenheid om de opgedane kennis in de praktijk te toetsen. Bij de cursushoort de syllabus ‘Preventieve Conservering’, uitgegeven door het LCM (Landelijk ContactMuseumconsulenten, Nederland).praktische informatieorganisatiedocentde depotconsulenten van de Vlaamse provincies en de Vlaamse GemeenschapscommissieTine Hermans (depotconsulent Provincie Limburg)data 11, 18 en 25 maart 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie Hasseltuiterste inschrijvingsdatum 1 maart 2013data 7, 14 en 21 oktober 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie provincie Oost-Vlaanderenuiterste inschrijvingsdatum 23 september 2013prijs 35 euro (inclusief broodjeslunch) of65 euro (inclusief syllabus en broodjeslunch)aanmelding erfgoeddepot@limburg.bemaximum aantal deelnemers 15BEHOUD EN BEHEER 27

Behoud en beheer van metalen objectenvoor museummedewerkersCursusdoelgroepMuseummedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor metalen objecten in de museumcollectie.doelopzetDe kennis van museummedewerkers over metalen objecten te verhogen door middel vantheorie en praktische tips, zodat de museummedewerker op de werkvloer het goed behoud enbeheer van de metalen objecten in de collectie kan verzekeren.De cursus behandelt de verschillende soorten metalen, hun eigenschappen en afwerkingstechnieken. Vervolgens wordt dieper ingezoomd op de verschillende schadebeelden aan dehand van voorbeelden. Preventieve conservering, het onderhouden van metalen objecten eneen introductie tot mogelijke behandelingen van metalen voorwerpen staan eveneens op hetprogramma. Tot slot wordt ook het tentoonstellen van metalen objecten kort behandeld.De cursisten krijgen de gelegenheid om een object uit de collectie mee te nemen naar decursus om voor te leggen aan de docent.praktische informatieorganisatie Provincie West-Vlaanderendocent Patrick Storme (Artesis, Antwerpen)data 3 juni 2013tijd9.30 - 16.30 uurlocatie Nationaal Wielermuseum, Polenplein 15, 8800 Roeselareprijs 25 euro (inclusief documentatiemap en broodjeslunch)aanmelding hans.vandecapelle@west-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum 10 mei 2013maximum aantal deelnemers 1528 BEHOUD EN BEHEER

Behoud en beheer van textielvoor museummedewerkersCursus/workshopdoelgroepMuseummedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor textiel in de collectie.doelopzetMuseummedewerkers die al een notie van behoud en beheer hebben, ondersteunen om despecifieke sector van het behoud en beheer van textiel onder de knie te krijgen.De basisbeginselen van het goed behoud en beheer van textiel worden op een rij gezet,er wordt aandacht besteed aan de registratie en het nummeren van textilia. Ookinsecten(bestrijding) bij textiel komt aan bod. Nadien kan elke cursist een workshop over vlaktextiel en een workshop over 3D textiel volgen, die hen in staat moet stellen de basishandelingenzelf uit te voeren én te weten wanneer een expert ingeroepen moet worden.De cursisten krijgen de kans om het nieuw ingerichte textieldepot in het stadsarchief vanKortrijk te bezoeken.praktische informatieorganisatie Provincie West-Vlaanderen i.s.m. Vlasmuseum Kortrijkdocent Shirin Van Eenhooge (textielrestaurator, Vlasmuseum), e. a.data 25 februari 2013tijd9.30 - 17.00 uurlocatie n.t.b. (regio Kortrijk)prijs 25 euro (inclusief documentatiemap, lesmateriaal en broodjeslunch)aanmelding erfgoed@west-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum 10 februari 2013maximum aantal deelnemers 15 (er wordt voorrang gegeven aan West-Vlaamseerfgoedbeheerders)BEHOUD EN BEHEER 29

Behoud en beheer van textielvoor verenigingen, kerkfabriekenCursus/workshopdoelgroepNiet-professionele erfgoedbeheerders die betrokken zijn bij de zorg voor textilia in hun collectie.doelopzetOp een laagdrempelige manier leren de cursisten welke omgevingsfactoren van belang zijnvoor het behoud en beheer van textiel en hoe die kunnen worden beïnvloed en geoptimaliseerd.De cursisten leren hoe je best omgaat met textiel, hoe je het goed bewaart en welkepreventieve maatregelen je kan nemen om schimmels en ongedierte te voorkomen.De cursus start met de basisbeginselen van het goed behoud en beheer van textiel: wat zijngoede behandelingen en wat mag je zeker niet doen? Cursisten krijgen de kans om een mo dulete kiezen waarover ze meer informatie willen: vlak textiel, 3D textiel, fotografie, ... De cursistenkrijgen tips over welke materialen je kan gebruiken bij het behoud en beheer van textiel,waar je dit materiaal kan vinden en hoe je er mee aan het werk gaat.De cursisten krijgen de kans om het nieuw ingerichte textieldepot in het stadsarchief vanKortrijk te bezoeken.praktische informatieorganisatie Provincie West-Vlaanderen en Vlasmuseum Kortrijkdocent Shirin Van Eenhooge (textielrestaurator, Vlasmuseum), e. a.data 23 februari 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie n.t.b. (regio Kortrijk)prijs 25 euro (inclusief documentatiemap, lesmateriaal en broodjeslunch)aanmelding erfgoed@west-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum 10 februari 2013maximum aantal deelnemers 15 (er wordt voorrang gegeven aan West-Vlaamseerfgoedbeheerders)30 BEHOUD EN BEHEER

Behoud van metaal in erfgoedcollectiesMeerdere workshopsdoelgroepMedewerkers van musea, leden van heemkundige kringen en kerkfabrieken.doelopzetDe kennis en praktische vaardigheden verhogen bij hen die instaan voor het behoud vanmetaal in collecties. De deelnemers krijgen praktische tips met betrekking tot het bewaren enonderhouden van hun erfgoed vervaardigd uit metaal.De meeste musea, heemkundige kringen en kerkfabrieken hebben metalen voorwerpen in huncollectie. Wanneer we deze stukken op lange termijn willen bewaren, moeten we ervoor zorgendat ze goed worden behandeld. De tijd, mensenhanden, de bewaaromstandigheden en hetklimaat kunnen er namelijk voor zorgen dat metalen voorwerpen corroderen, dat de bovenlaagwegslijt, of dat barsten ontstaan.In verschillende workshops gaan we in op het behoud van metaalcollecties, zoals zilverenvoorwerpen, koperlegeringen,… We geven duiding en praktische tips over onder meer hetonderhoud, bewaren en beschermen tegen schadelijke invloeden.praktische informatieorganisatie Provincie Oost-Vlaanderendocent n.t.b.data in februari - maart 2013 worden meerdere workshops voorzien, precieze datan.t.b.tijd10.00 - 16.00 uurlocatie Provinciaal Erfgoedcentrum, Lotharingenstraat, 9700 Enameprijs n.t.b.aanmelding anne-catherine.olbrechts@oost-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum n.t.b.maximum aantal deelnemers 1532 BEHOUD EN BEHEER

Deskundigheidsbevordering in het determineren van historischefotografische procédés - Onderzoek naar collectiesZevendaagse cursusdoelgroepGevorderden en specialisten in de fotografie: museummedewerkers, archivarissen, conservatoren,restauratoren, studenten, private verzamelaars die in aanraking komen met fotoverza melingen.doelopzetDe deelnemers leren de verschillende historische fotografische procédés determineren. Dekennis van deze procédés is belangrijk met het oog op onderzoek, registratie, datering, preventie,conservering en restauratie van fotobeelden.Tijdens de cursus komen theorie en praktijk evenredig aan bod. De cursus start met een overzichtvan de basisbegrippen en determineermethoden. Daarna bestuderen de deelnemers deverschillende fotohistorische procédés aan de hand van concrete voorbeelden. De docent gaatook in op de conservering van fotografisch materiaal.praktische informatieorganisatie FoMu - FotoMuseum Provincie Antwerpendocenten Ann Deckers (Conservatie en restauratie FotoMuseum Antwerpen) en HermanMaes (Conservatie en restauratie Nederlands Fotomuseum Rotterdam)data Zevendaagse cursus, n.t.b.tijd10.30 - 16.30 uurprijs 650 eurolocatie FotoMuseum Provincie Antwerpen, Waalse Kaai 47, 2000 Antwerpenaanmelding Reserveren verplicht: tel. +32 (0)3 242 93 20 of via reservatie@fotografie.provant.beuiterste inschrijvingsdatum n.t.b.informatie Tinne Langens, FoMu - FotoMuseum Provincie Antwerpen,reservatie@fotografie.provant.be, tel. +32 (0)3 242 93 20BEHOUD EN BEHEER 33

In goede handen: erfgoed in depotsCursus in 6 modulesEen vormingstraject rond het inrichten van en bewaren in erfgoeddepots, georganiseerd doorde provinciale depotconsulenten.Dit traject sluit aan bij de cursussen ‘behoud en beheer voor musea’ en ‘informatiebeheer inmusea’. Voorafgaande deelname aan deze opleidingen is echter niet verplicht.doelgroepMedewerkers van musea, erfgoedinstellingen en -verenigingen.De opleidingen worden afgestemd op een eerder gevorderd publiek. Een basiskennis en/of zekeremate van ervaring met betrekking tot het behoud en beheer van erfgoedobjecten wordtaanbevolen.doelopzetHet verhogen van de kennis en praktische vaardigheden bij hen die instaan voor het inrichtenen/of beheren van erfgoeddepots. De deelnemers krijgen naast een theoretisch kader ookpraktische tips aangereikt.Een aanbod van 6 modules (elk 1 dag) met betrekking tot depotbeleid die samen hetvor mings traject “In goede handen” vormen. Elke module kan afzonderlijk worden gevolgd. Jedient dus voor elke module apart in te schrijven.1. Depotinrichting als sleutel tot een efficiënt collectiebeheerEen efficiënt beheer van uw collectie staat of valt met een verantwoorde inrichting van deruimte(s) waar ze in bewaard wordt. Wat maakt een ruimte echter tot een geschikt erfgoeddepoten hoe richt ik deze zo praktisch en overzichtelijk mogelijk in? Hoe valt met een beperktbudget ruimte-economisch het maximum uit mijn depotruimte te halen? En hoe voorkom ikdat mijn depot een overvol labyrint wordt, waar geen enkel object of medewerker nog zonderkleerscheuren binnen- of buitengeraakt? Stapsgewijs worden in deze module verschillendeelementen toegelicht die de keuze en de inrichting van een verantwoorde bewaarruimtebepalen: van de inplanting en constructie van de buitenschil (gebouw/ruimte) tot en met deplaatsing en verpakking van het individuele object.docent Jurgen Vanhoutte(depotconsulent Behoud en Beheer, Provincie Vlaams Brabant)datum 4 november 2013tijd09.30 - 16.00 uurlocatie Limburgprijs 15 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding jurgen.vanhoutte@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 21 oktober 2013maximum aantal deelnemers 52. Veilig – Beveiligd: ErfgoeddepotsMet deze module willen we medewerkers op de hoogte brengen van de bestaande veiligheidsmaatregelenen -voorschriften betreffende het gebouw, de collecties met de individuele objecten,de medewerkers zelf. Een tweede betrachting is het aankweken van een attitude voor depersoonlijke veiligheid van de medewerker.De cursus bestaat uit drie luiken. De veiligheid in, om en van depots evenals mogelijke beveiligingsmaatregelen worden toegelicht. Daarnaast komt ook de beveiliging van de collecties enobjecten ter sprake. In een derde luik wordt ingegaan op de persoonlijke veiligheid en de(inter)nationale veiligheidsvoorschriften (kleding, materialen, handelingen enz.) voor het34 BEHOUD EN BEHEER

werken in een depot of magazijn. Speciale aandacht gaat naar de veiligheid van de medewerkerbij het manipuleren van objecten in het depot.docent n.t.b.datum 18 november 2013tijd09.30 - 16.00 uurlocatie Antwerpenprijs 15 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding frank.herman@admin.provant.beuiterste inschrijvingsdatum 4 november 2013maximum aantal deelnemers 153. Niet te verwaarlozen: onderhoud in het depotOok wanneer collectiestukken niet tentoongesteld worden, maar (tijdelijk) opgeslagen staanin een depotruimte, is het van belang de optimale bewaaromstandigheden van deze objectente garanderen. Het goed onderhouden van het depot is hierbij van groot belang. In deze module wordt onder meer uiteengezet welke maatregelen men kan nemen om het depot stofvrijte houden, hoe men insecten kan vermijden, hoe men individuele objecten in diverse materialenkan reinigen en hoe men een grondige toestandscontrole uitvoert.docent n.t.b.datum 25 november 2013tijd09.30 - 16.00 uurlocatie Vlaams-Brabantprijs 15 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding hans.vandecappelle@west-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum 11 november 2013maximum aantal deelnemers 154. Zeker bewaren, verpakken en transporterenAfhankelijk van de karakteristieken en de inrichting van de depotruimte wordt er vaak beslistom bepaalde objecten/collecties verpakt op te bergen. Bij het verpakken is het belangrijk omrekening te houden met de eigenschappen van de objecten, geschikte verpakkingsmaterialente gebruiken en microklimaten te voorkomen. In deze module zullen we bekijken welke typesobjecten we op welke manieren kunnen bewaren. Belangrijk is dat we hierbij het onderscheidmaken tussen het verpakken van objecten voor de bewaring in depot én voor bescherming tijdenstransport. We maken kennis met de verpakkingsmaterialen die hiervoor kunnen wordengebruikt en proberen deze uit aan de hand van enkele casussen. Daarnaast gaan we ook dieperin op het (intern) transport van objecten en bekijken we hoe collectieverhuizingen efficiënt enverantwoord kunnen worden georganiseerd.docent Annelies De Mey (depotconsulent, Provincie Oost-Vlaanderen)datum 2 december 2013tijd09.30 - 16.00 uurlocatie Brusselprijs 15 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding annelies.de.mey@oost-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum 18 november 2013maximum aantal deelnemes 15BEHOUD EN BEHEER 35

5. Collectiebeleid: de basis voor een efficiënte depotwerkingEen collectieplan is een onmisbaar hulpmiddel bij het collectiebeheer. Het biedt een inzichtin de collectie en geeft structuur en duidelijkheid bij het ontwikkelen van het collectiebeleid.Het is niet de bedoeling één algemeen geldend advies te geven, maar aanknopingspunten enstructuur te bieden bij het schrijven van een collectieplan. Onderwerpen als collectiegeschiedenis,selectie, verzamelen, herbestemming en afstoten komen aan bod. Er wordt ook ingegaanop de procedures die SPECTRUM hieromtrent beschrijft. De vorming wordt gegeven aande hand van de brochure ‘Handreiking voor het schrijven van een collectieplan’ (ICN/StichtingLCM).docent Loes Nijsmans (depotconsulent, Vlaamse Gemeenschapscommissie)datum 9 december 2013tijd09.30 - 16.00 uurlocatie West-Vlaanderenprijs 15 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding loes.nijsmans@vgc.beuiterste inschrijvingsdatum 25 november 2013maximum aantal deelnemers 156. Informatiebeheer in je depotwerkingTijdens deze module verdiepen we ons in de vraag hoe je het best op de hoogte kan blijvenvan de omvang, aard en toestand van de collectie die je bewaart. Een voortdurend aangepasteinventaris is immers een basisvereiste voor een efficiënt depotbeheer. Als we er niet actief opinzetten, raken we onvermijdelijk dingen kwijt. Er zijn een aantal aspecten die zeker aan bodzullen komen: de verschillende stappen die je moet doorlopen bij registratie, het benoemenvan standplaatsen, standplaats- en toestandcontroles,…docent Jan De Cock (depotconsulent registratie, provincie Vlaams-Brabant)datum 16 december 2013tijd09.30 - 16.00 uurlocatie Antwerpenprijs 15 euro (inclusief documentatie en broodjeslunch)aanmelding jurgen.vanhoutte@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 2 december 2013maximum aantal deelnemers 1536 BEHOUD EN BEHEER

ObjectregistratieErfgoedplus.be.Fotograferen en scannen van erfgoedobjectenin het kader van het ErfgoedregisterCursusdoelgroepBeheerders van lokale erfgoedcollecties en gebruikers van het Erfgoedregister (musea,geschied- en heemkundige kringen, kerkfabrieken en archieven).doelopzetIn deze introductiecursus leren de deelnemers de basis voor het digitaliseren (scannen enfotografie). Er wordt geleerd om te werken met de scanners van de uitleendienst van hetProvinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed (PCCE). Voor fotografie worden basistechniekenaangeleerd die in ieders bereik liggen om kwalitatieve foto’s te maken van erfgoedobjecten.Het invoeren van informatie over erfgoedobjecten is één aspect van collectieregistratie. Bijelke registratie horen één of meerdere afbeeldingen die de erfgoedobjecten illustreren enhelpen identificeren.De introductiecursus is een praktische opleiding in het scannen en in het fotograferen van erfgoedobjectenop een voor iedereen toegankelijke en verstaanbare wijze. Inleidend wordt kortingegaan op de elementaire aspecten van digitaliseren en digitale beeldbewerking (bestandtypes,benamingen en wijzigen van het formaat). De cursus wil de deelnemers op weg helpenom met beperkte middelen en met eigen toestellen kwalitatieve foto’s te maken die geschiktzijn voor een inventaris en voor publicatie op Erfgoedplus.be. Deelnemers leren ook werkenmet lichttenten en belichtingsopstellingen die men bij het PCCE kan ontlenen. Het aspectdigitaliseren wordt aangevuld met een basisopleiding om aan de slag te gaan met de ‘flatbedscanners’die men op het PCCE kan ontlenen. Alle deelnemers gaan concreet aan de slag metde eigen digitale fototoestellen. De scanners worden voorzien door het PCCE.praktische informatieorganisatie Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, Hasseltdocent Erfgoedplus.be Limburgdata 20 maart 2013 (één cursus)9 oktober 2013 (één cursus)tijd14.00 - 18.00 uurprijs gratislocatie PLOT, Marcel Habetslaan 7, 3600 Genkaanmelding bbosmans@limburg.beuiterste inschrijvingsdatum 7 werkdagen voorafmaximum aantal deelnemers 6 verenigingen, 2 personen per verenigingOBJECTREGISTRATIE 37

Erfgoedplus.be. Registreren van lokale collecties met hetErfgoedregisterCursusdoelgroepBeheerders van lokale erfgoedcollecties en gebruikers van het Erfgoedregister (musea,geschied- en heemkundige kringen, kerkfabrieken en archieven).doelopzetEen introductie- en opfrissingcursus over het opstellen van een inventaris en het registrerenvan een erfgoedcollectie met het Erfgoedregister (Erfgoedplus.be).Erfgoedplus.be bestaat uit een database met erfgoedinformatie (Erfgoeddatabank), eenportaalstek om deze informatie naar het publiek te ontsluiten (www.erfgoedplus.be) en eenonline (webgebaseerd) programma om erfgoedcollecties te registreren (Erfgoedregister).Het Erfgoedregister is op maat van lokale erfgoedcollecties ontworpen. Het Erfgoedregisterlaat toe om een erfgoedcollectie gedetailleerd te registreren volgens internationale en musealestandaarden. In de eerste plaats is het Erfgoedregister een instrument voor collectiebeheer.Daarnaast kan men de eigen collectie ook publiek ontsluiten via Erfgoedplus.be.Volgende aspecten komen aan bod:starten met het Erfgoedregisteraanmaken van registratiefichesbeschrijven van voorwerpenbeschrijven van een afbeelding (foto’s, postkaarten)koppelen van multimedia (foto, tekst en geluidsbestand) aan een registratiefiche•rapporten afdrukken en de collectie publiek ontsluiten.praktische informatieorganisatie Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, Hasseltdocenten Erfgoedplus.be Limburgdata 13 maart 2013 (2 cursussen op één dag)16 oktober 2013 (2 cursussen op één dag)tijdcursus voormiddag 09.00 - 12.00 uurcursus namiddag 14.00 - 17.00 uurprijs gratislocaties Syntra, Campus Hasselt, Gouverneur Verwilghensingel 40, 3500 Hasseltaanmelding bbosmans@limburg.beuiterste inschrijvingsdatum 7 werkdagen voorafmaximum aantal deelnemers 12 verenigingen, 2 personen per verenigingpraktische informatieorganisatie Provincie Vlaams-Brabant - dienst cultuurdatum n.t.b.locatie n.t.b., door de docent in overleg met de instelling of in afstemming met geïnteresseerdeindividuele deelnemersprijs gratisaanmelding jan.decock@vlaamsbrabant.bemaximum aantal deelnemers 15Geïnteresseerden (individueel of per instelling) kunnen de depotconsulent registratie contacteren:jan.decock@vlaamsbrabant.be of tel. 016 26 79 51.Alle contactgegevens vindt u bij “Contactgegevens” on page 69.38 OBJECTREGISTRATIE

Informatiebeheer van erfgoedcollectiesTweedaagse cursusdoelgroepVrijwilligers en medewerkers van erfgoedbeherende instellingen die de registratie van eenerfgoedcollectie en de informatie er rond verzorgen.doelopzetDe cursus wil u op weg helpen in de informatie- en kennissamenleving waar erfgoedbeherende instellingen zich nu in bevinden. Het helpt u de eigen collecties en alle informatie diedaarom heen zweeft beter te benutten en in te zetten voor het behoud en beheer van heterfgoed voor de toekomst.Opgelet: tijdens deze cursus leert u niet met een specifiek softwareprogramma werken.De informatie is wel bruikbaar voor alle beschikbare softwareprogramma’s.Erfgoedbeheerders beheren niet alleen een enorme hoeveelheid voorwerpen, maar ook eenschatkist aan daarmee verbonden contextuele informatie. Om goed voor een erfgoedcollectiete kunnen zorgen, moet een erfgoedbeheerder weten welke voorwerpen tot die collectiebehoren, waar ze zich bevinden en hoe ze eraan toe zijn. Erfgoedbeheerders moeten zichregelmatig verantwoorden tegenover een lokaal of centraal bestuur. Steeds meer producten,zoals tentoonstellingen, educatieve programma’s, websites en publicaties worden ontwikkeldom erfgoedcollecties te ontsluiten voor het brede publiek. Om snel en efficiënt vragen over decollectie te kunnen beantwoorden, moet de registratie en documentatie piekfijn in orde zijn.De cursus helpt u een start te maken met uw eigen registratie of uw bestaande registratie de21ste eeuw in te loodsen.Volgende zaken komen aan bod: collectiebeheer in het algemeen, mogelijkheden van SPEC-TRUM, belang van registratie, verwerken van bruiklenen en aanwinsten, nummeren enbeschrij ven van voorwerpen, registratiestandaarden, mogelijkheden van automatisering…Bij de cursus hoort de nieuwe syllabus “Informatiebeheer in musea”, uitgegeven door hetLCM (Landelijk Contact Museumconsulenten, Nederland), ook te downloaden via hun websitehttp://www.museumconsulenten.nl/index.php?136praktische informatieorganisatie Provincie West-Vlaanderendocent Livia Snauwaert (depotconsulent registratie, Provincie West-Vlaanderen)data 15 en 22 oktober 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie Provinciehuis Boeverbos Filiaal 3, Koning Leopold III-laan 41,8200 Sint-Andriesprijs 45 euro (inclusief syllabus en lunch)aanmelding livia.snauwaert@west-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum 1 oktober 2013maximum aantal deelnemers 15OBJECTREGISTRATIE 39

Toepassen en gebruik van registratieprogramma ADLiBbeginnersCursusdoelgroepVrijwilligers en medewerkers van erfgoedbeherende instellingen die de registratie van deerfgoedcollectie verzorgen in Adlib registratiesoftware en nog geen of weinig ervaring hebbenmet het programma.doelopzetDe deelnemers leren hoe de collectie van de erfgoedinstelling op een doelmatige en verantwoordewijze kan worden geregistreerd in Adlib registratiesoftware.Deze cursus behandelt het gebruik van het registratieprogramma Adlib. Het programma isgebaseerd op internationale registratiestandaarden zoals SPECTRUM. U wordt stap voor stapvertrouwd gemaakt met het programma. De nadruk ligt op de basishandelingen voor hetinvoeren en wijzigen van object- en collectiegegevens. Verder wordt ingegaan op de validatiebestanden(thesaurus en personen&instellingen), de registratiehandleiding gebaseerd op hetMovE-invulboek, eenvoudig zoeken, het koppelen van afbeeldingen aan een objectrecord enafdrukfunctionaliteiten. Er wordt veel tijd besteed aan praktische oefeningen (er is 1 computerter beschikking per 2 cursisten). Voorkennis Windows is vereist en de deelnemers dienen tebeschikken over een Adlib-licentie of -account (reeds werken met Adlib is een pluspunt).praktische informatieorganisatie Provincie Oost-Vlaanderendocent Adeline Beurms (MovE, Provincie Oost-Vlaanderen)data 5 maart 201319 november 2013tijd09.30 - 16.30 uurlocatie Provinciehuis (informaticalokaal), Gouvernementstraat 1, 9000 Gentprijs 40 euro (inclusief syllabus en lunch), gratis voor leden van Erfgoedinzichtaanmelding mieke.van.doorselaer@oost-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdata 19 februari en 5 november 2013maximum aantal deelnemers 16praktische informatieorganisatie Provincie West-Vlaanderendocent Livia Snauwaert (depotconsulent registratie, Provincie West-Vlaanderen)data 4 juni 201317 september 2013tijd09.30 - 16.30 uurlocatie Provinciehuis Boeverbos (filiaal 3), Koning Leopold III-laan 41, 8200 Bruggeprijs 40 euro (inclusief syllabus en lunch), gratis voor leden van Erfgoedinzichtaanmelding livia.snauwaert@west-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdata 21 mei en 3 september 2013maximum aantal deelnemers 15De Erfgoedcel Meetjesland van COMEET voorziet in 2013 vormingsmomenten (ook op maat)voor het invoeren van informatie in de Erfgoedbank Meetjesland. Er zijn ook verschillendeinzamelmomenten. Meer informatie op www.erfgoedcelmeetjesland.be40 OBJECTREGISTRATIE

praktische informatieorganisatie Provincie West-Vlaanderendocent Livia Snauwaert (depotconsulent registratie, Provincie West-Vlaanderen)data 24 september 2013tijd09.30 - 16.30 uurlocatie Provinciehuis Boeverbos (filiaal 3), Koning Leopold III-laan 41, 8200 Bruggeprijs 40 euro (inclusief syllabus en lunch), gratis voor leden van Erfgoedinzichtaanmelding livia.snauwaert@west-vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum 10 september 2013maximum aantal deelnemers 1542 OBJECTREGISTRATIE

Publiek en presentatieAan de slag met archief en documentatie.Cursusreeks over archief- en documentatiebeheer voor de lokaleerfgoedhouderZesdelige cursusreeksdoelgroepDe cursus is er voor iedereen met een collectie lokaal erfgoed (lokale musea, lokale documentatiecentra,heemkringen of andere erfgoedverenigingen, particulieren met erfgoedcollecties,enz.).doelopzetJe leert de basisbeginselen van archief- en documentatiebeheer toepassen op lokale erfgoedcollecties.Cursus 1: Inleiding tot archief- en documentatiebeheer en ontsluiting van jecollectieSpreker: Hendrik Vandeginste (Consulent Heemkunde Vlaanderen)In de eerste cursus word je binnengeleid in de wereld van archief- en documentatiebeheer.Wat is het verschil tussen archief en documentatie? Hoe begin je aan een inventarisatie?Mag je bepaalde documenten weggooien? Op deze vragen en nog vele andere, krijg je in dezecursus een antwoord.Cursus 2: CollectiebeheerSpreker: Dirk Van Duyse (Adjunct-bibliothecaris Erfgoedbibliotheek Conscience)Wie archief of documentatie bezit, beseft ten volle dat daarin veel tijd en energie geïnvesteerdmoet worden. Een efficiënt beheer ervan kan je veel vooruit helpen. Hoe maak je een catalogusvan je bibliotheek. Wat doe je met een schenking? Waar moet je rekening mee houden alsde collectie opengesteld wordt voor het publiek? Ben je bezig met het beheren van je collectiemaar weet je niet zeker hoe dit aan te pakken, dan helpt deze cursus, aan de hand van enkelepraktijkvoorbeelden, je op weg.Cursus 3: Bewaring van archief en documentatieSpreker: Leen Breyne (Stafmedewerker FARO. Vlaams Steunpunt voor cultureel erfgoed vzw,specialisatie behoud en beheer met als aandachtsgebied de materiële zorg voor ons erfgoed)Als erfgoedhouder probeer je een collectie zo goed en zo lang mogelijk te bewaren. Jammergenoeg zijn er heel wat factoren die schade kunnen berokkenen. Denk maar aan insecten,schimmels of brand. Hoe beperk je zoveel mogelijk het risico tot schade aan je collectie?Wat doe je bij waterschade? Waarop moet je letten als je foto’s bewaart? Wat is de optimaletemperatuur en vochtigheidsgraad? Deze cursus biedt je een praktische handleiding bij al jebewaringsproblemen.PUBLIEK EN PRESENTATIE 43

Cursus 4: Digitalisering (deel 1 en deel 2)Spreker: Jeroen PoppeHeel wat erfgoedverenigingen en erfgoedvrijwilligers zijn geïnteresseerd in digitalisering vanhun documentaire collectie. Maar hoe begin je aan zo’n digitaliseringsproject? Welke apparatuurheb je nodig? Hoe sla je het best digitale bestanden op? Hoe moet je foto’s scannen?Kan je wat hulp gebruiken bij het digitaliseren van je collectie, dan is de basiscursus iets voorjou. Ben je al thuis in de wereld van het digitaliseren en heb je behoefte aan meer gespecialiseerdeinformatie (kleurprofielen, soorten scanners, digitaliseren van geluid, ...), schrijf je dan invoor het tweede deel van de cursus.Cursus 5: Wetgeving en subsidieregelingSprekers: Herman van Isterdael (Hoofd van de afdeling Vlaams Brabant Rijksarchief te Leuven)en Nele Provoost (Coördinator Heemkunde Vlaanderen)Rond archieven en documentatie bestaat er een web aan wettelijke regels en specifieke reglementen.De juridische kant van het archiefbeheer is voor vele erfgoedvrijwilligers een groteonbekende. Welke documenten mag je bijhouden? Er is een nieuwe archiefwet maar wat isdaar nu belangrijk aan? In deze cursus is er ook aandacht voor subsidieregelingen en mogelijkesubsidiekanalen met concrete tips over het aanvragen van subsidies.Deze vormingsreeks vindt plaats in navolging van het project Pro Memorie.praktische informatieorganisatie Heemkunde Vlaanderen en Erfgoedcel Noorderkempendocent Zie bij opzetdata n.t.b. (februari en maart 2013)tijd18.30 - 21.30 uurlocatieprijsn.t.b. (Turnhout)5 euro per cursus of20 euro voor de volledige reeks (inclusief cursusmateriaal en de publicatie‘Aan de slag met archief en documentatie. Handleiding voor de lokale erfgoedhouder.’)aanmelding Via www.heemkunde-vlaanderen.be of via hendrik.vandeginste@heemkundevlaanderen.beuiterste inschrijfdatum n.t.b.maximum aantal deelnemers 4044 PUBLIEK EN PRESENTATIE

Een tentoonstelling opbouwen:hoe zet ik de ruimte naar mijn hand?WorkshopdoelgroepMedewerkers van lokale erfgoedorganisaties die verantwoordelijk zijn voor of betrokken zijnbij het maken van een tentoonstelling.doelopzetOntwikkeling van inzichten en vaardigheden voor het optimaal benutten van een tentoonstellingsruimte.Idealiter is een tentoonstellingsruimte een lege doos die je naar wens kan omvormen eninrichten. In de werkelijkheid beschik je veeleer over een ruimte met veel ‘stoorzenders’, die jeop het eerste zicht minder gemakkelijk naar je hand kan zetten. In deze workshop leer je eententoonstellingsruimte analyseren en ervaar je op welke manier je een ruimte optimaal kangebruiken bij het opzetten van een tentoonstelling. Er wordt o.m. geoefend met het plaatsenvan objecten, het gebruik van verlichting, alsook het omgaan met zogenaamde stoorzenders ineen ruimte.praktische informatieorganisatie Provincie Vlaams-Brabantdocenten Paul Hendrikse (tentoonstellingsmaker en kunstenaar)datum 14 oktober 2013tijd10.00 - 16.00 uurprijs 20 euro (inclusief broodjeslunch en ‘Praktijkboek voor tentoonstellers’)locatie n.t.b.aanmelding rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 1 oktober 2013maximum aantal deelnemers 15, voorrang voor deelnemers uit Vlaams-BrabantPUBLIEK EN PRESENTATIE 47

Erfgoededucatie voor het secundair onderwijsCursusreeks (drie avonden)doelgroepLokale musea, lokale archief- en documentatiecentra, heemkundige kringen en individueelgeïnteresseerden.doelopzetOp een laagdrempelige manier lokale erfgoedmedewerkers inleiden in erfgoededucatie voorsecundaire scholen.Hoe maak je je lokale erfgoedcollectie aantrekkelijk voor secundaire scholen? Wat is belangrijkbij het ontwikkelen van een uitdagend en aantrekkelijk aanbod voor jongeren van het secundaironderwijs? Hoe hou je rekening met de verschillende studierichtingen?Welke didactische principes spelen allemaal rol? Hoe kan je inspelen op wat de jongeren opschool leren en op wat jongeren interesseert? Hoe leren jongeren in een erfgoedomgeving?Hoe ga je praktisch te werk? Verspreid over drie cursusavonden word je ingewijd in dezematerie.praktische informatieorganisatie Heemkunde Vlaanderen en Erfgoedcel Waaslanddocent n.t.b.data n.t.b. (najaar 2013)tijd19.00 - 22.00 uurlocatie n.t.b. (Oost-Vlaanderen, regio Waasland)prijs n.t.b.aanmelding via www.heemkunde-vlaanderen.be ofdaphne.maes@heemkunde-vlaanderen.beuiterste inschrijfdatum n.t.b.maximum aantal deelnemers 3048 PUBLIEK EN PRESENTATIE

Het ABC van tentoonstellingen: tentoonstellen voor beginnersStudiedag (’s avonds!)doelgroepMedewerkers van lokale erfgoedorganisaties die verantwoordelijk zijn voor of betrokken zijnbij het maken van een tentoonstelling.doelopzetInzicht krijgen in de vaardigheden voor het uitschrijven en realiseren van een goed tentoonstellingsconcept.Er komt heel wat kijken bij het opzetten van een boeiende tentoonstelling. Tijdens deze lezingwordt overlopen hoe je een concept uitwerkt dat het doel en de invalshoek van uw tentoonstellingbepaalt. De lesgever bespreekt hoe je materiaal selecteert en verzamelt, alsook hoeje de vorm van een tentoonstelling uitwerkt. Hij heeft hierbij ook aandacht voor promotie enpraktische zaken zoals de planning van een tentoonstelling. Aan de hand van praktische tipsleer je hoe je met weinig middelen toch veel kan doen.praktische informatieorganisatie Provincie Vlaams-Brabantdocenten Ward Denys (Exponanza)datum 8 oktober 2013tijd19.00 - 21.30 uurprijs gratis. Inschrijven is verplicht.locatie n.t.b.aanmelding rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 30 september 2013maximum aantal deelnemers 30PUBLIEK EN PRESENTATIE 49

Hoe maak ik een tentoonstelling?WorkshopdoelgroepMedewerkers van lokale erfgoedorganisaties die verantwoordelijk zijn voor of betrokken zijnbij het maken van een tentoonstelling.doelopzetOntwikkeling van vaardigheden voor het uitschrijven en realiseren van een goed tentoonstellingsconcept.Aan de hand van een concreet voorbeeld gaan de deelnemers aan de slag in de tentoonstellingsruimte.Onder deskundige begeleiding oefen je in de praktijk hoe je het concept, de aanpak,de inrichting en de planning van de opbouw van een reële tentoonstelling vastlegt.Opgelet: je kan enkel inschrijven als je ook hebt deelgenomen aan de lezing ‘Het ABC vantentoonstellingen: tentoonstellen voor beginners’. Deelname aan de workshop ‘Een tentoonstellingopbouwen: hoe zet ik de ruimte naar mijn hand?’ is ten zeerste aanbevolen, maar geenvoorwaarde.praktische informatieorganisatie Provincie Vlaams-Brabantdocenten Ward Denys (Exponanza)datum 19 oktober 2013tijd10.00 - 16.00 uurprijs 20 euro (inclusief broodjeslunch en ‘Praktijkboek voor tentoonstellers’)locatie n.t.b.aanmelding rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 4 oktober 2013maximum aantal deelnemers 15, voorrang voor deelnemers uit Vlaams-Brabant50 PUBLIEK EN PRESENTATIE

Hoe schrijf ik een historisch verantwoorde tekst?Vierdelige cursusreeksdoelgroepLokale musea, lokale archief- en documentatiecentra, heemkundige kringen en individueelgeïnteresseerden.doelopzetHoe schrijf je als niet-historicus een vlot leesbaar en historisch verantwoord artikel?Heemkunde Vlaanderen gaat in 2013 terug van start met de organisatie van de cursusreeksen‘Hoe schrijf ik een historisch verantwoorde tekst?’. Met telkens een andere historische bronals vertrekpunt overlopen we de verschillende stappen die je moet zetten om tot een verantwoordehistorische tekst te komen. Hoe zoek en definieer je een interessant onderzoeksonderwerp?Hoe zoek je informatie in literatuur en archieven? Hoe formuleer je je onderzoeksresultatenin een interessant artikel? Waar zoek je illustratiemateriaal? Mag je alles publiceren?Welke mogelijkheden zijn er om te publiceren? Kortom, hoe schrijf je als niet-historicus eenleesbaar historisch artikel? In het najaar van 2013 doet de reeks Oost-Vlaanderen aan.De andere provincies komen het jaar nadien aan bod.praktische informatieorganisatie Heemkunde Vlaanderendocent n.t.b.data n.t.b. (najaar 2013)tijd19.00 - 21.30 uurlocatie n.t.b. (Oost-Vlaanderen)prijs 16 euro voor de cursusreeks of 5 euro per individuele lesaanmelding www.heemkunde-vlaanderen.be ofdaphne.maes@heemkunde-v vlaanderen.beuiterste inschrijvingsdatum n.t.b.maximum aantal deelnemers 30PUBLIEK EN PRESENTATIE 51

Initiatiecursus: SketchUp en erfgoedCursusdoelgroepLokale musea, lokale archief- en documentatiecentra, heemkundige kringen en individueelgeïnteresseerden.doelopzetInleiding over hoe je het ICT-programma SketchUp kan gebruiken voor erfgoeddoelstellingen.Twee zaterdagnamiddagen organiseert Heemkunde Vlaanderen een initiatie rond het gebruikvan het ICT-programma ‘SketchUp’. Dit is een gratis 3D-ontwerpprogramma van Google,waarmee iedereen in zeer korte tijd een 3D-model neerzet. Je presenteert deze in je eigen stijl,compleet met 2D-aanzichten, doorsneden en animaties.Kun je je voorstellen dat je je dorp ontwerpt op de Ferrariskaart? En dat je er virtueel in kuntrondwandelen? Dat je er anderen bij betrekt met jezelf als gids? Of dat je bijvoorbeeld eengravure van Sanderus gebruikt om een verdwenen gebouw opnieuw ‘tastbaar’ te maken?Het kan allemaal – mits wat oefening – met dit gebruiksvriendelijke programma.Pas op: je dient een eigen laptop mee te brengen waarop het programma SketchUp al is geïnstalleerd.Je kunt het programma ophalen op http://sketchup.google.com.praktische informatie:organisatie Heemkunde Vlaanderendocent Rik Vermeirdata n.t.b. (telkens een zaterdagnamiddag in het voorjaar van 2013)tijd13.30 - 16.30 uurlocatie n.t.b. (in de provincie Limburg en in de provincie Antwerpen)prijs gratisaanmelding via www.heemkunde-vlaanderen.be of via peter.vanwichelen@heemkundevlaanderen.beuiterste inschrijfdatum n.t.b.maximum aantal deelnemers 1552 PUBLIEK EN PRESENTATIE

Museum en publiekTweedaagse cursusdoelgroepPublieksmedewerkers van kleine en middelgrote musea die op een doelbewuste en actievemanier de publiekswerking van de eigen organisatie willen versterken.doelopzetDe deelnemers leren hoe het museum voor de bezoeker optimaal toegankelijk kan wordengemaakt.De volgende vragen worden behandeld:•wat is de plaats van publiekswerking binnen het geheel van de museumwerking?hoe verloopt communicatie in de context van museumwerking?waarom gaan mensen naar een museum en wat is het verwachtingspatroon?welke verschillende doelgroepen zijn er en wat is hun profiel?hoe wordt de toegankelijkheid van het museum optimaal - zowel fysiek als inhoudelijk?hoe kan de collectie op een aantrekkelijke wijze worden gepresenteerd?welke vormen van publieksbegeleiding zijn er?hoe wordt met educatie het optimale resultaat bereikt?Uiteindelijk vormen de verschillende onderdelen van de publiekstaak één geheel en dragen zein belangrijke mate bij aan het verwezenlijken van de doelstelling van het museum. De cursusvertrekt vanuit een algemeen kader rond de plaats en functie van publiekswerking in musea enfocust onder meer concreet op communicatie en educatie voor diverse doelgroepen. Marketing,public relations, promotie en omgaan met media komen in deze cursus niet aan bod.Aan de hand van vragen uit de praktijk worden problemen en oplossingen besproken. Afhankelijkvan de vraag van de deelnemers kan aan deze tweedaagse een derde (halve) dag wordengekoppeld met een werkbezoek aan een museum of erfgoedorganisatie waarbij een specifiekepublieksgerichte activiteit kritisch wordt bekeken.praktische informatieorganisatie Provincie Limburgdocent Anne Milkers (museumconsulent, Provincie Limburg)data 19 en 26 februari 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie Museum de Mindere, Sint-Truidenprijs 45 euro (inclusief syllabus en broodjeslunch)aanmelding amilkers@limburg.beuiterste inschrijvingsdatum 5 februari 2013maximum aantal deelnemers 15PUBLIEK EN PRESENTATIE 53

Musea zonder drempels,inspiratiedag rond musea / erfgoed en toegankelijkheidCursusdoelgroepVerantwoordelijken van musea en erfgoedorganisaties.doelopzetEen inleidende en inspirerende cursusdag over de verschillende aspecten van integrale toegankelijkheid.Kan het museum bezocht worden door rolstoelgebruikers? Is de nieuwe tentoonstelling tebezoe ken door mensen met een auditieve beperking? Is de beschikbare informatie ook leesbaarvoor blinden?Professionele medewerkers binnen de erfgoedsector worden steeds meer geconfronteerd metvragen over toegankelijkheid voor personen met een beperking. Met deze inspiratiedag informerenwe jullie over verschillende aspecten van integrale toegankelijkheid. Dit is een eerstestap om jullie te ondersteunen bij het verbeteren van de toegankelijkheid van het museumaanbod,de dienstverlening en infrastructuur. Een aantal gebruikers, mensen met visuele, auditieveen/of fysieke beperking zullen aanwezig zijn, om interactie met de deelnemers mogelijkte maken. Een inleidend gedeelte wordt gekoppeld aan drie actieve workshops rond:tijdelijke evenementen - tentoonstellingenfysieke toegankelijkheid: permanentie infrastructuur•mentale toegankelijkheid: informatie en communicatiepraktische informatieorganisatieProvincie Limburg (Steunpunt toegankelijkheid i.s.m. Provinciaal CentrumCultureel Erfgoed)docent n.t.b.data 25 april 2013tijd10.00 - 16.00 uurlocatie Abdijsite Herkenrode, Herkenrodeabdij 4, 3511 Kuringen (Hasselt)prijs 15 euroaanmelding amilkers@limburg.beuiterste inschrijfdatum 15 april 2013maximum aantal deelnemers 4554 PUBLIEK EN PRESENTATIE

Opleiding in ‘Erfgoed en onderwijs’Acht contactdagen (modulair) + eigen casestudy met individuele begeleidingdoelgroepVoor educatieve medewerkers van cultuur- en erfgoedinstellingen en directies, leerkrachtenbasisonderwijs en secundair onderwijs en onderwijscoördinatoren die handvaten zoeken ommet erfgoededucatie te starten of die al projecten rond erfgoededucatie opzetten en hun visiewillen verruimen.doelopzetBruggen slaan tussen erfgoed en onderwijs, netwerken, goede praktijkvoorbeelden uitwisselen;innovatieve en creatieve methodieken toepassen voor erfgoededucatie.Tijdens de 8 contactdagen komen diverse gastsprekers uit het erfgoed- en onderwijsveld aanbod. Er is bovendien ruimte om aan een eigen voorbeeld te werken, met individuele begeleiding.praktische informatieorganisatieExpertisecentrum Erfgoededuactie van KATHO campus Tielt, lerarenopleidingbachelor in het kleuteronderwijs en lager onderwijs i.s.m. FARO. Vlaams steunpuntvoor cultureel erfgoed vzw.Mireille Defreyne + gastsprekersdocentdata 20, 27 februari, 4, 11, 20, 25 maart, 17 april en 8 mei 2013tijd9.15 - 16.30 uurlocatie FARO, Priemstraat 51, 1000 Brusselprijs 166,20 euroinschrijving aan KATHO met mogelijkheid tot het behalen van een officieel getuigschrift(meer info: www.katho.be)aanmelding pho@katho.beuiterste inschrijfdatum 3 februari 2013maximum aantal deelnemers 30PUBLIEK EN PRESENTATIE 55

Opleiding tot museumgidsCursusdoelgroepIedereen die in professioneel verband of als vrijwilliger wil gidsen in een museum, én die debasisopleiding gids van Toerisme Vlaanderen heeft gevolgd of reeds een (door Toerisme Vlaanderen)erkend gids is.doelopzetAfgestudeerde museumgidsen beschikken na deze opleiding over een inhoudelijk referentiekader(o.a. over musea en erfgoed), en zijn getraind in vaardigheden omtrent het omgaanmet en het begeleiden van diverse groepen in musea. De museumgidsen worden opgeleid totbemiddelaars tussen het cultureel erfgoed, het publiek en de erfgoedinstelling.In 2006 ontwikkelde Toerisme Vlaanderen een vernieuwde opleiding tot gids. Binnen dezeopleiding werd de mogelijkheid voorzien voor kandidaat-gidsen om zich te specialiserentot museumgids. Andere specialisaties zijn toeristisch gids, natuurgids of reisleider. In hetschooljaar 2013-2014 bieden volgende opleidingscentra het specialisatiejaar museumgidsaan: PCVO Het Perspectief (Gent) en CVO Elishout (Anderlecht). De museumgidsenopleidingwordt ondersteund door FARO en wordt in nauwe samenwerking met de provincialemuseum consulenten ingericht.De opleiding telt 200 lesuren, integreert evenwichtig theorie, praktijk en studiebezoeken, enbestaat uit 3 modules:‘Bestemming museum’: deze module belicht musea binnen een breed maatschappelijke encultureelerfgoedcontext, en behandelt de relatie tussen musea en het publiek‘Specifieke gidsvaardigheden’: deze module behandelt interactief rondleiden algemeen en gaatdieper in op vraag- en gesprekstechnieken, werkvormen en diversiteit‘Project museumgids’: de kandidaat-gidsen ontwikkelen zelf rondleidingen in het kader vanhun eindwerk in een museum.Opgelet!Wie in het schooljaar 2014-2015 met deze opleiding wil starten, moet ten laatste in hetschooljaar 2013-2014 zijn geslaagd voor de basisopleiding gids. Deze basisopleidingen wordenin het schooljaar 2013-2014 in CVO’s in verschillende provincies aangeboden.Voor meer informatie over de inhoud en aanpak van de opleiding, en de basisopleiding kuntu terecht bij uw provinciale museumconsulent of bij Hildegarde Van Genechten van FARO,Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed.praktische informatieorganisatieaanmeldingde specialisatie museumgids is een samenwerking tussen Toerisme Vlaanderen,FARO, de provinciale museumconsulenten en de centra voor volwassenenonderwijs.voor inschrijvingen voor het schooljaar 2013-2014, kunt u contact opnemenmet een centrum voor volwassenenonderwijs:PCVO Het Perspectief: www.pcvo-gent.netCVO Elishout: www.elishout.be/avondschool56 PUBLIEK EN PRESENTATIE

Welkom in mijn museum. Hoe communiceren en omgaan metmuseumbezoekers voor een klantvriendelijk onthaal?WorkshopdoelgroepMuseummedewerkers die verantwoordelijk zijn voor het publieksonthaal en de communicatiebinnen en buiten het museum.doelopzetDeze vorming is bedoeld voor medewerkers die het contact met bezoekers in goede banenleiden. Ze krijgen inzicht hoe een museum op een vlotte en positieve manier in beeld komt bijhet publiek, alsook hoe men de bezoeker een welkom gevoel geeft.Deelnemers krijgen zicht op de manieren waarop men in contact komt met bezoekers enomgekeerd. Tijdens de workshop krijg je alle mogelijke vormen van bezoekerscontact voorgeschoteld.Via interactieve opdrachten maak je kennis met nuttige alternatieven voor jouwmuseum.praktische organisatieorganisatie Provincie Vlaams-Brabantdocent Norbert De Gussem (De Gussem Training & Consulting)data 6 mei 2013tijd9.30 - 17.00 uurlocatie Sportimonium, Bloso-domein, Trianondreef 19, 1981 Hofstade - Zemstprijs 20 euroaanmelding rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 24 april 2013maximum aantal deelnemers 15PUBLIEK EN PRESENTATIE 57

OnderzoekOnderzoek naar collectiesTweedaagse cursusdoelgroepNiet-academisch geschoolde museummedewerkers zoals samenstellers van tentoonstellingen,collectiebeheerders en registratoren.doelopzetHet verrichten van onderzoek naar de collectie is een van de taken van een museum zoals diezijn verwoord in de ICOM-definitie en het is tevens een van de basiseisen voor een museumerkenningbinnen het cultureel erfgoeddecreet. Nu gebeurt het verrichten van onderzoek naarde collectie vooral in musea met een academisch opgeleide staf maar ook musea zonderacademisch geschoolde medewerkers (zowel betaalde krachten als vrijwilligers) zouden op dehoogte moeten zijn van het (laten) verrichten van onderzoek. Om dit te bewerkstelligen, isdeze cursus ontwikkeld.De cursus handelt over:•methoden en techniekenhet verzamelen van gegevens over objectende geschiedenis van de collectieonderzoek als basis van collectiebeleid (objectgericht)onderzoek als basis voor presentatiebeleid (thematisch gericht).De eerste dag gaat over methoden en technieken en bronnenkritiek. Aan de deelnemers wordtgevraagd om primair en secundair bronnenmateriaal te verzamelen en te bespreken aan dehand van objecten of deelcollecties uit het eigen museum. De tweede dag maken de deelnemerskennis met diverse soorten van onderzoek en leren zij aan de hand van de eigen collectiesonderzoeksvragen formuleren. Bij de cursus hoort de syllabus ‘Onderzoek’, uitgegevendoor het LCM (Landelijk Contact Museumconsulenten, Nederland).praktische informatieorganisatie Provincie Vlaams-Brabantdocent Rebecca Schoeters (museumconsulent, Provincie Vlaams-Brabant)data 16 en 30 september 2013tijd10.00 - 16.00 uurprijs 45 euro (inclusief broodjeslunch en syllabus)locatie Rijksarchief Leuven, Vaartstraat 24, 3000 Leuvenaanmelding rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.beuiterste inschrijvingsdatum 5 september 2013maximum aantal deelnemers 1558 ONDERZOEK

Op aanvraagArchiefzorgWorkshopdoelgroepMedewerkers van musea, archief- en documentatiecentra en heemkundige kringen evenalsindividueel geïnteresseerden die verantwoordelijk zijn voor de archiefzorg of daar interessevoor hebben en de gegevens van hun archiefbestanden in Archiefbank willen invoeren.doelopzetEen aanzet geven voor het opzetten van archiefzorg met als eerste logische stap een registratievan het archivalisch patrimonium in Archiefbank, het centraal register van privaatrechtelijkearchieven in Vlaanderen. Daarnaast wil de workshop mee richting geven aan organisatiesdie de ontwikkeling van een instellingoverschrijdende archiefwerking en een bewaarfunctietegenover archieven van andere organisaties en personen willen opnemen.De studiedag start met een algemene uitleg bij archivalische principes, waarna een praktischetoepassing volgt met gegevensinvoer in Archiefbank.praktische informatieorganisatiedocentdatatijdprijslocatieaanmeldinginformatieArchiefbank VlaanderenKatrien Weyns en Sophie Gyselinck (archiefconsulenten)te bepalen in overleg met aanvrager3 uurgratispc-klas met internetverbindingsophie.gyselinck@archiefbank.bemaximum aantal deelnemers 20www.archiefbank.beOP AANVRAAG 59

Insecten en insectenbestrijding in museumcollectiesSeminarie/WorkshopdoelgroepBehoudsmedewerkers, collectie- en depotbeheerders en restaurateurs. Bijzondere doelgroep:beheerders van natuurhistorische verzamelingen en gemengde heem- en volkskundigecollecties.doelopzetInsecten in museumcollecties: hoe vermijdt u ze en hoe bestrijdt u ze? De deelnemers lerenhoe men aangetaste objecten insectenvrij kan maken door de objecten zuurstofvrij verpakt opte bergen.In dit seminarie krijgen de deelnemers een theoretische inleiding, maar wordt vooral gefocustop de praktijktoepassing. Praktijktoepassing op objecten ter plaatse behoort tot de mogelijkheden.praktische informatieorganisatie FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzwdocent Leon Smets (consulent behoud en beheer, FARO) i.s.m. de provinciale museumconsulentprijs 250 euro (inclusief syllabus)maximum aantal deelnemers 15datum/locatie wordt op maat bepaald door de docent in overleg met de organiserendeinstellinginformatie Leon Smets (consulent behoud en beheer, FARO), leon.smets@faronet.be,tel. 02 213 10 7060 OP AANVRAAG

Omgaan met personen met een visuele / auditieve handicap -omgaan met maatschappelijk kwetsbare groepenCursusdoelgroepMuseummedewerkers die betrokken zijn bij het onthaal en begeleiding van bezoekers, zoalsonthaal- en toezichtpersoneel en publieksmedewerkers.doelopzetGoed kunnen omgaan met en inspelen op maatschappelijk kwetsbare groepen in hetalgemeen (mensen met een fysieke of verstandelijke beperking, personen met een anderetaal- en cultuurachtergrond,enz.) of mensen met een visuele of auditieve beperking in hetbijzonder, vormt een integraal onderdeel van een klantvriendelijk en toegankelijk beleid.Om dit te realiseren, zijn een algemene en twee specifieke cursussen ontwikkeld. In dezecursussen wordt dieper ingegaan op het onthaal en de begeleiding in musea en aanverwanteinstellingen van hetzij maatschappelijk kwetsbare groepen, hetzij personen met een visuele ofauditieve handicap.In de cursussen leren specialisten en/of ervaringsdeskundigen specifieke vaardigheden aanvoor de omgang met de doelgroep(en). Hierbij kunnen aandachtspunten aan bod komen i.v.m.het gebouw, de collectie, het aanbod, de communicatie, … en worden tips en aanbevelingenmeegegeven. Daarna volgen er praktische oefeningen afgestemd op de museum- en erfgoedpraktijk.Geïnteresseerden (individueel of per instelling) die één of meerdere cursussen willen volgen,kunnen het museumconsulentschap contacteren: rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.be oftel. 016 26 76 19.Geïnteresseerden uit andere provincies contacteren hun museumconsulent.Alle contact gegevens vindt u op p. 69.OP AANVRAAG 61

Schimmels en insecten in papieren erfgoedcollectiesWorkshopdoelgroepBehoudsmedewerkers, collectie- en magazijnbeheerders van archiefinstellingen,documentatie centra en bewaarbibliotheken (uitgezonderd museummedewerkers).doelopzetInzicht creëren in de mogelijkheden van aanpak van schimmels en insecten in archief-,documentatie-, en bibliotheekcollecties. De deelnemers leren hoe aantasting van archieven,boeken, tekeningen, manuscripten, enz. kan worden voorkomen en hoe men aangetaste stukkenhet beste behandelt.In het eerste deel van de workshop wordt een beeld geschetst van schimmels en insecten diemen kan aantreffen in papieren erfgoedcollecties en hoe dergelijke aantasting kan wordenvoorkomen. Vervolgens komen verschillende methoden om aangetaste stukken te behandelenaan bod. In het tweede deel brengen de deelnemers een bezoek aan een archiefmagazijn enwordt er getoond hoe men schimmels en insecten in de praktijk opspoort en identificeert.Aansluitend kan de organiserende instelling aangetaste stukken aan de docent voorleggen.praktische informatieorganisatie FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzwdocent Leon Smets (consulent behoud en beheer, FARO)datum/locatie op maat bepaald door de docent in overleg met de organiserende instellinginformatie Leon Smets (consulent behoud en beheer, FARO),leon.smets@faronet.be, tel. 02 213 10 70prijs 250 euro (inclusief syllabus)maximum aantal deelnemers 1562 OP AANVRAAG

Starten met SPECTRUMWorkshopdoelgroepStafmedewerkers, middenkader, museum- en erfgoedmedewerkers die verantwoordelijk zijnvoor het collectie- en informatiebeheer. De deelnemers zijn overtuigd van het nut van SPEC-TRUM en willen graag de interne gang van objecten, bruiklenen en andere collectiezakenstroomlijnen en vergemakkelijken met SPECTRUM als leidraad.doelopzetJe leert praktisch aan de slag te gaan met SPECTRUM voor je eigen organisatie. Je leert wathet belang is van het gebruik van interne richtlijnen voor alle handelingen rond de collectie.We bespreken de voordelen van interne richtlijnen aan de hand van SPECTRUM, maar ook devalkuilen: van onnodige procedures naar doeltreffend beleid t.a.v. de collectie.De workshop wil aan de hand van een of meerdere procedures tonen hoe je SPECTRUM kantoepassen in het museum en op die manier de professionalisering van de museumwerkingvergroot. Indien er geen suggestie komt van de deelnemers wordt gewerkt met de procedure“inkomend object”.De deelnemers brengen de bestaande documenten, procedures en formulieren in verband metde gekozen procedure mee naar de cursus. De recente aanvullingen van SPECTRUM op de 21procedures in de vorm van stroomdiagrammen worden besproken tijdens deze dag.praktische informatieGeïnteresseerden (individueel of per instelling) die de workshop willen organiseren in de eigeninstelling, kunnen hun museumconsulent contacteren.Alle contactgegevens vindt u op p. 69.OP AANVRAAG 63

Vrijwilligers rekruteren en begeleidenMeerdaagse workshopdoelgroepMusea en erfgoedorganisaties die vaak met vrijwilligers werken en/of op zoek zijn naar nieuwevrijwilligers. Voor dit traject hebben erfgoedorganisaties uit het Maasland en Noord-Limburgvoorrang.doelopzetHet effectief werven en begeleiden van vrijwilligers voor het museum of de erfgoedorganisatie.Het traject ‘Vrijwilligers rekruteren en begeleiden’ bestaat uit vier sessies, die telkens een anderaspect van het thema zullen behandelen. Naast vormingsmomenten zijn er ook praktijkgedeeltesen zal je ervaringen met anderen kunnen uitwisselen. Tijdens deze vier sessieskomen telkens andere thema’s aan bod. Naast vormingsmomenten zijn er praktijkgedeeltes enkan je ervaringen met anderen uitwisselen. Het is de bedoeling dat organisaties aan het eindevan het traject concreet aan de slag kunnen om vrijwilligers effectief te werven en tebegeleiden.praktische informatieGeïnteresseerden (individueel of per instelling) die de workshop willen organiseren in de eigeninstelling, kunnen hun museumconsulent contacteren.Alle contactgegevens vindt u op p. 69.64 OP AANVRAAG

StudiedagenErfgoedbeleid in het MeetjeslandStudiedagdoelgroepDe organisatoren van de Open Monumentendagen en Erfgoeddag, geschied- en heemkringen,cultuurdiensten, gidsen, gemeentelijke ambtenaren, erfgoedcellen, oudstrijdersbonden, .. .doelopzetInspirerende en praktische informatie omtrent erfgoedbeleid in een landelijke regio, met aandachtvoor Open Monumentendag en projectsubsidies.Jaarlijks organiseert Cultuuroverleg Meetjesland (COMEET) een studiedag over het erfgoedbeleidin de regio tussen Brugge en Gent. Je leert er meer over hoe in deze landelijke regio cultuur-en erfgoedwerking als hefbomen functioneren. Het beleid en de projecten van COMEETen zijn Erfgoedcel Meetjesland komen aan bod, en ook de nieuwe collecties op de ErfgoedbankMeetjesland, educatieve initiatieven, de WO I-herdenking in 2014, projectsubsidies en vooralveel inspirerende voorbeelden. Ook het jaarthema van de Open Monumentendag 2013 komtuitgebreid aan bod.praktische informatieorganisatie COMEETdata 1 maart 2013tijd9.30 - 16.30 uurinformatie COMEET, Van Hoorebekeplein 1 bus 4, 9900 Eeklo, tel. 09 373 75 96,info@comeet.be, http://www.comeet.be, www.erfgoedcelmeetjesland.beSTUDIEDAGEN 65

Meer vormingsinitiatievenNog nood aan andere vorming? We zijn uiteraard niet de enigen die een vormingsaanbod organiseren.Binnen de culturele wereld bruist het van initiatieven die ook voor uw erfgoedorganisatie zinvol kunnenzijn. Daarom verwijzen we graag naar onderstaande organisaties die net zo goed opleidingen enbijscholingen programmeren. Het loont zeker de moeite geregeld een kijkje te nemen op hun website.Archeologie, monumenten en landschapszorg in Vlaanderenwww.onroerenderfgoed.beArchiefbank Vlaanderenwww.archiefbank.beBelgische Vereniging voor Documentatie (ABD-BVD)www.abd-bvd.beBibliotheekschool Gentwww.vspw.be/opleidingen/bibliotheekschool (is ook opgenomen op de website VVBAD, samen metaanbod in andere provincies)CANON - Cultuurcel departement Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschapwww.canoncultuurcel.beCultuurNet Vlaanderenwww.cultuurnet.beDēmos vzw, kenniscentrum voor participatie en democratiewww.demos.beErfgoedcellenwww.erfgoedcellen.beEscala - opleidingscentrumwww.escala.beHeemkunde Vlaanderenwww.heemkunde-vlaanderen.beHeritawww.herita.be/ICOM Vlaanderenwww.museumvereniging.beKennisknooppunt interculturaliserenwww.interculturaliseren.beKoninklijk Instituut voor het Kunstpatrimoniumwww.kikirpa.beLandelijke expertisecentra:Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw - expertise religieus erfgoedwww.crkc.beCentrum Agrarische Geschiedenis vzw - expertise agrarisch erfgoedwww.cagnet.beCentrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) - cultureel erfgoed van het ontwerp van de omgevinghttp://www.cvaa.be/66

Expertisecentrum voor Technisch, Wetenschappelijk en Industrieel Erfgoed (ETWIE) - cultureelerfgoed van techniek, wetenschap en industriewww.etwie.be/LECA | Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledagwww.volkskunde-vlaanderen.beTapis plein vzw - actieve erfgoedparticipatiewww.tapisplein.beHet Firmament - cultureel erfgoed van de podiumkunsten in Vlaanderenwww.hetfirmament.bePacked vzw - expertisecentrum voor digitaal cultureel erfgoedwww.packed.beLandelijk ingedeelde museawww.kunstenenerfgoed.be : via deze website vindt u een actuele lijst van alle landelijk ingedeelde museain Vlaanderen.Lasso - Brussels netwerk kunsteducatie & publieksbemiddelingwww.lasso.beLOCUSwww.locusnet.beMagda - Cultuureducatief netwerk Leuven en Vlaams-Brabantwww.magdanet.beSoCius - Steunpunt voor sociaal-cultureel volwassenenwerkwww.socius.beVereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vzw (VVSG)www.vvsg.beVlaamse Erfgoedbibliotheekwww.vlaamse-erfgoedbibliotheek.beVlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief en Documentatie vzw (VVBAD)www.vvbad.beRecente informatie over het vormingsaanbod vind je ook op de website van FARO. Vlaams steunpuntvoor cultureel erfgoed, uw informatiesite over het erfgoedgebeuren in Vlaanderen, waarop u steeds demeest actuele gegevens vindt over het vormingsaanbod: www.faronet.be67

Museumpeil.Vakblad voor museummedewerkers in Vlaanderen en NederlandAlle musea in Vlaanderen ontvangen twee keer per jaar een gratis exemplaar van Museumpeil, het vakbladvoor museummedewerkers.Andere geïnteresseerden kunnen een jaarabonnement nemen voor 22,50 euro (exclusief verzendkosten)of losse nummers aankopen aan 12,50 euro (te koop bij Erfgoed Brabant en bij FARO).68

ContactgegevensMuseum- en depotconsulenten van de Vlaamse provincies ende Vlaamse Gemeenschapscommissieprovincie AntwerpenProvincie Antwerpen - Dienst ErfgoedKoningin Elisabethlei 22 - 2018 Antwerpenfax 03 240 64 75www.provant.be/erfgoedFrank Herman (adviseur erfgoeddepots en musea)tel. 03 240 64 29frank.herman@admin.provant.beMarc Mees (adviseur erfgoeddepots - registratie)tel. 03 240 64 21marc.mees@admin.provant.beRoel De Ceulaer (adviseur erfgoeddepots - infrastructuur)tel. 03 240 64 32Roel.deceulaer@admin.provant.beprovincie LimburgProvinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed (PCCE)Universiteitslaan 1 - 3500 Hasseltfax 011 23 75 85www.pcce.beAnne Milkers (museumconsulent)tel. 011 23 75 80amilkers@limburg.beTine Hermans (depotconsulent)tel. 011 23 75 84thermans@limburg.beprovincie Oost-VlaanderenProvincie Oost-Vlaanderen, Directie Cultuur, Transversale cel CultuurW. Wilsonplein 2 - 9000 Gentfax 09 267 71 98www.oost-vlaanderen.be/public/cultuur_vrijetijd/cultuur/musea/consulentschap/index.cfmMieke Van Doorselaer (museumconsulent)tel. 09 267 72 85gsm 0494 85 47 23mieke.van.doorselaer@oost-vlaanderen.be69

Annelies De Mey (beleidsmedewerker depot)tel. 09 267 72 51gsm 0499-57 84 51annelies.de.mey@oost-vlaanderen.beAnne-Cathérine Olbrechts (beleidsmedewerker depot)Tel. 055 33 17 33gsm 0498 17 77 33anne-catherine.olbrechts@oost-vlaanderen.beprovincie Vlaams-BrabantProvincie Vlaams-Brabant - Dienst CultuurProvincieplein 1 - 3010 Leuvenfax 016 26 76 35www.vlaamsbrabant.be/vrije-tijd-cultuurRebecca Schoeters (museumconsulent)tel. 016 26 76 19rebecca.schoeters@vlaamsbrabant.beJürgen Vanhoutte (depotconsulent behoud en beheer)tel. 016 26 77 97jurgen.vanhoutte@vlaamsbrabant.beJan De Cock (depotconsulent registratie & documentatie)tel. 016 26 79 51jan.decock@vlaamsbrabant.beprovincie West-VlaanderenDienst Cultuur - Provinciehuis BoeverbosKoning Leopold III-laan 41 - 8200 Sint-Andries-Bruggefax 050 40 31 05www.west-vlaanderen.be/erfgoedEls Dumalin (museumconsulent)tel. 050 40 34 44gsm 0497 51 09 53els.dumalin@west-vlaanderen.beLivia Snauwaert (depotconsulent collectieregistratie)tel. 050 40 34 18Livia.snauwaert@west-vlaanderen.beWouter Lammens (depotconsulent behoud en beheer)tel. 050 34 34 39wouter.lammens@west-vlaanderen.be70

Vlaamse GemeenschapscommissieVlaamse Gemeenschapscommissie - Algemene directie Cultuur, Jeugd en SportEmile Jacqmainlaan 135 - 1000 Brusselfax 02 563 04 49www.vgc.bewww.erfgoedcelbrussel.bePeggy Voesterzoons (coördinator musea Brussel)tel. 02 563 05 58peggy.voesterzoons@vgc.beLoes Nijsmans (depotconsulent)tel. 02 563 05 54loes.nijsmans@vgc.beFARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoedPriemstraat 51 - 1000 Brusseltel. 02 213 10 60fax 02 213 10 99info@faronet.bewww.faronet.be71

TerminologieWe zetten hier nog even op een rij wat we onder alle vernoemde opleidingsvormen verstaan:CursusBij een cursus gaat het in essentie om kennisoverdracht en -uitwisseling. De deelnemers mogen zichverwachten aan een bepaald leerpakket, afgewisseld met interactieve momenten en informatieuitwisseling.Doorgaans wordt een syllabus aangeboden zodat de opgedane kennis achteraf gemakkelijkopgefrist kan worden.SeminarieEen seminarie focust op één duidelijk afgelijnd onderwerp dat in diverse deelaspecten wordt behandeld.Een mix van werkvormen (en dus een mengeling van theorie en praktijk) is mogelijk, met al of nietactieve inbreng van de deelnemers.StudiedagGedurende één dag worden voordrachten geprogrammeerd rond een bepaald onderwerp dat in verschillendeonderdelen wordt opgedeeld. De deelnemers zijn toehoorders, maar worden wel gestimuleerd tothet stellen van vragen.SymposiumDeze vorm omvat een wetenschappelijke benadering van een onderwerp. Eigenlijk is een symposiumde meer wetenschappelijke of theoretische versie van een studiedag. Verschillende sprekers lichten hunvisie, theorie of ervaringen toe. Deelaspecten van het thema kunnen eventueel uitgediept worden inwerk- of discussiegroepen.WerkbezoekEen één- of meerdaags bezoek van een groep aan een bepaalde organisatie, site of case in functie vaneen bepaalde doelstelling. Ontmoeting, discussie en het uitwisselen van ervaringen staan hierbij centraal.WorkshopDe nadruk ligt hier op de toepassing van de theorie. Zelf oefenen en zelf doen is hier meestal de boodschap.Dit kan gaan van algemene vaardigheden tot vakspecialistische praktijken.72

Aanmeldingsformulier vormingsaanbodAanmelden kan via de vermelde e-mailadressen, webadressen of telefoonnummers bij de activiteiten.Of u kunt onderstaand formulier versturen naar de verantwoordelijke (organisatie) van het initiatief. Allecontactgegevens vindt u op pagina 69.Als u aan meerdere opleidingsinitiatieven wil deelnemen, kopieer dan eerst dit blanco formulier. Gebruiktelkens één formulier per cursus en één formulier per persoon.Contactgegevens:NaamVoornaamOrganisatieFunctieAdresPostcode en plaatsTelefoonE-mailFacturatiegegevens (indien verschillend)AdresContactpersoonPostcode en plaatsTelefoonE-mailMeldt zich aan voor het volgende vormingsinitiatieActiviteitDatumPlaatsBij vorming met lunchvegetarisch JA/NEEHandtekeningDatumIndien bij de inschrijvingen blijkt dat de helft van het maximum aantal deelnemers niet is bereikt, kande cursus worden afgelast. In dat geval wordt u hiervan tijdig verwittigd.Wie inschrijft en bij afwezigheid tot vier werkdagen vooraf niet annuleert,betaalt de inschrijvingskosten.73

Kalender 2013Datum Titel Locatie Pagina11 januari Vrijwilligersmanagement in deerfgoedsector. Een praktijkgerichteworkshop21 januari Erfgoed en Zaken. Een vzw inevenwicht.Februari - maartFebruari - maartBehoud van metaal in erfgoedcollectiesAan de slag met archief endocumentatie5 februari Ik schrijf een boeiend projectvoorstel19 februari Erfgoed en Zaken. Beleidsbeïnvloedingin de erfgoedsectorBrussel 23Brussel 17Ename 32Turnhout 43Antwerpen 12Brussel 1619 en 26 februari Museum en Publiek Sint-Truiden 5320, 27 februari,4, 11, 20, 25 maart,17 april en 8 mei22 februari, 22 maart,26 april en 24 mei2013Opleiding in ‘Erfgoed en onderwijs’Introductiecursus cultureelerfgoedwerker23 februari Behoud en beheer van textielvoor verenigingen, kerkfabrieken25 februari Behoud en beheer van textielvoor museummedewerkers25 februari Hoe schrijf ik een goed projectvoorstel? (dagcursus)VoorjaarVoorjaarErfgoed en Zaken. Vloek of zegen?Marketing in de erfgoedsectorInitiatiecursus: SketchUp enerfgoed5 maart Toepassen en gebruik vanregistratieprogramma Adlib -beginnersBrussel 55Brussel 13Regio Kortrijk 30Regio Kortrijk 29Diest 9Brussel 21LimburgAntwerpen52Gent 4011, 18 en 25 maart Behoud en beheer van erfgoed Hasselt 2712 maart Toepassen en gebruik vanregistratieprogramma Adlib -opfriscursusGent 4174

Datum Titel Locatie Pagina7 juni Starten met SPECTRUM Brugge 1411 juni Starten met SPECTRUM Grimbergen 1413 juni Starten met SPECTRUM Antwerpen 14September tot juni(jaarlijks)September tot juni(jaarlijks)Opleiding tot museumgids Brugge, Antwerpen, Gent, Diest 56Behoudsmedewerker erfgoed Gent 31Najaar Art handling en transport Ename 26Najaar Depot en publiekswerking n.t.b. 46NajaarNajaarNajaarNajaar 2013 totvoorjaar 2014Erfgoededucatie voor het secundaironderwijsHoe schrijf ik een boeiend projectvoorstel? (avondcursus)Hoe schrijf ik een historischverantwoorde tekst ?Opleiding tot museumgidsRegio Waasland 48Vlaams-Brabant en BrusselOost-Vlaanderen11Oost-Vlaanderen 51GentBrussel16 en 30 september Onderzoek naar collecties Leuven 5823 september Toepassen en gebruik vanregistratieprogramma ADLiB -opfriscursus24 september Toepassen en gebruik vanregistratieprogramma Adlib -opfriscursus24 september Ik schrijf een boeiend projectvoorstel1 oktober Hoe schrijf ik een goed projectvoorstel? (avondcursus)56Genk 41Brugge 41Antwerpen 12Hasselt 97, 14 en 21 oktober Behoud en beheer van erfgoed Gent 278 oktober Het ABC van tentoonstellingen:tentoonstellen voor beginners9 oktober Erfgoedplus.be. Fotograferen enscannen van erfgoedobjectenin het kader van het Erfgoedregister14 oktober Een tentoonstelling opbouwen:hoe zet ik de ruimte naar mijnhand?n.t.b. 49Genk 37n.t.b. 4776

Datum Titel Locatie Pagina15 en 22 oktober Informatiebeheer van erfgoedcollecties16 oktober Erfgoedplus.be. Registrerenvan lokale collecties met hetErfgoedregister19 oktober Hoe maak ik een tentoonstelling?Brugge 39Hasselt 38n.t.b. 5021 oktober Starten met Spectrum Hasselt 1422 oktober Hoe schrijf ik een goed projectvoorstel? (avondcursus)4 november In goede handen-module 1:Depotinrichting8 november Erfgoedplus.be. Registrerenvan lokale collecties met hetErfgoedregister18 november In goede handen-module 2:Veilig-BeveiligdBrugge 9Limburg 34Tongeren 38Antwerpen 3418 november Starten met Spectrum Brussel 1425 november In goede handen-module 3:Onderhoud in het depot2 december In goede handen-module 4:Zeker bewaren, verpakken entransporteren9 december In goede handen-module 5:Collectiebeleid16 december In goede handen-module 6:InformatiebeheerDecember 2013tot mei 2014 (elkewoensdag)Vlaams-Brabant 35Brussel 35West-Vlaanderen 36Antwerpen 36Conversatietafels Nederlands Brussel 4577

ColofonDeze brochure bundelt het vormingsaanbod van de consulenten, steunpunten, expertisecentra, erfgoedcellenen landelijke musea van de provincies Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant,West-Vlaanderen, van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en van FARO. Vlaams steunpunt voorcultureel erfgoed.Coördinatie: Peggy VoesterzoonsVormgeving: Kris VermeulenU vindt alle informatie over dit vormingsaanbod eveneens via www.faronet.be , de website van elkeprovincie en de website van de Erfgoedcel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie78