150 jaar Diergaarde Blijdorp - Vrienden van Blijdorp

huisdier of plaag?Tekst: Jan BreedijkMet dank aan: Louwerens-JanNederlof (Blijdorp)Nimfen doodshoofdkakkerlak - foto: Jan Breedijk(Ectobius sylvestris) en de noordsekakkerlak (E. lapponicus) komen inNederlandse bossen vrij veel voor.Deze dieren zijn echter volkomenonschadelijk.Een kakkerlakkenplaag oplopengebeurt niet zomaar. De dieren hebbenvoedsel en vocht nodig. Zolang demensen hun huis zo schoon houdendat er geen voedsel bereikbaar is voordeze insecten, hebben zij niets in onzewoningen te zoeken. Zijn ze er weldan zullen ze bestreden moeten worden.Dit kan vrij lastig zijn want ze zijnniet zomaar dood. Sommige soortenkunnen zelfs zonder kop nog 14 dagendoor leven. Bestrijden kan goed d.m.v.lijmvallen, gif kan ook, maar werkt nietaltijd doordat kakkerlakken resistentkunnen worden. Eventueel zal deongediertebestrijding van de gemeentegebeld moeten worden. Ontsnaptetropische soorten zullen bij ons in huisnooit een plaag gaan vormen.k o u d b l o e dAls huisdierAls een kakkerlak als huisdier wordtgehouden dan is het dus slim om eentropische soort te gaan houden. Zijkunnen door de te lage temperatuur inonze huizen, bij ontsnapping doodgaan. Er zijn twee redenen om dezediersoort in huis te willen halen. Alseerste worden kakkerlakken steedsmeer gebruikt als voedseldier voor bijvoorbeeldhagedissen en tentweede natuurlijk gewoonomdat er heel mooie exemplarenvan zijn. Voor het kwekenworden de bakken zo eenvoudigen effectief mogelijk ingericht,met bijvoorbeeld opgestapeldeeierdozen, die voor een grootleefoppervlak in een kleine ruimtezorgen. De liefhebber zorgtnatuurlijk voor een mooi ingerichtterrarium (minimaal50x30x30 cm) met voldoendeschuilplaatsen en een laag vochtigeturf of oude potgrond. In debak moet de temperatuur tussende 25 en 30 graden in een vochtigklimaat zijn?. Door regelmatigte sproeien komen de dierenruimschoots aan hun drinkwater,aangezien ze ook veel vocht onttrekkenaan hun voedsel. In eenwaterbak zouden ze eventueelzelfs kunnen verdrinken. Veelsoorten kunnen trouwens eenmaand leven zonder water.Kakkerlakken zijn alleseters.Bijna elk soort organisch materiaalgaat naar binnen, van kattenbrokjestot brood, fruit engroente. Voor het gaat schimmelen,moet het wel weer wordenweggehaald. Soms wordenook kleine insecten gegeten ofvindt er kannibalisme plaats. Datlaatste, gebeurt met name als degroep te groot wordt. Sommige soortenkunnen 10 tot 40 dagen zonder eten.Veel soorten laten zich vrij weinig zien enzijn schuw en nachtactief. Bij gevaar slaanze op de vlucht en ze zijn erg snel. Doorhun lichaamsbouw kruipen ze vlot doorsmalle kiertjes. Ontsnapping is dus bijnaniet te voorkomen. De tropische soortengaan, buiten hun terrarium, bij temperaturenonder de 20 graden echter langzaamdood. Er zijn soorten met een verdedigingmechanisme.Zij sissen (een vrij hardgeluid) om de vijand af te schrikken of zeproduceren een afweerstof die stinkt en/ofirritatie veroorzaakt. Kakkerlakken hanterenkan zonodig dan ook het beste doorhet dier aan beide zijden met duim en wijsvingerop te pakken.VoortplantingBij kakkerlakken zijn de mannetjes kleineren slanker dan de vrouwtjes. Verder hebbende mannetjes 8 buikschilden en aan hetlaatste hiervan zitten tussen de achtervoelersnog twee voelers. Het vrouwtje heeft6 buikschilden, waarvan de laatste van achtereniets is gespleten. Soms heeft de manook langere vleugels dan de vrouw. Bij deparing tasten de partners elkaar eerst afmet de voelsprieten. Gevleugelde kakkerlakkenmannetjesopenen de vleugels enhierbij laten zij een aanlokkende stof vrij.Het vrouwtje klimt op de man en begint destof op te likken. Het mannetje duwt nuzijn achterlijf omhoog en haakt zich aanhaar vast. Wanneer het vrouwtje van hemaf stapt blijven de achterlijven aan elkaargehaakt. Het voortplanten kan nu op 4manieren verder gaan:1. Er wordt een zacht en wit eipakket van16 tot 45 eieren in het achterlijfgevormd. Na het leggen hiervan wordthet onder invloed van de buitenluchtbruin en hard. Daarna glijdt het terug inhet achterlijf en wordt het bewaard inde broedzak. De nimfen (jonge kakkerlakken)komen in het vrouwtje uit enblijven na hun geboorte onder de moedertot hun pantser hard is.2. Op dezelfde manier als bij 1, maar nuwordt het eipakket enkele uren voorhet uitkomen ergens neergelegd.3. De eieren worden direct gelegd energens verstopt.4. Eén soort is levendbarend en de jongenworden zelfs door de moeder gevoed.De nimfen zijn 6 tot 12 mm groot. Na 5 tot11 vervellingen, afhankelijk van de soort,zijn ze volwassen. Die ontwikkeling kan 50tot 275 dagen duren.>13