LK.94.05 Lijmverbindingen in glasvezelversterkte kunststof ... - Induteq

Praktijkaanbevelingnr. LK.94.05oktober 1994Lijmverbindingen inglasvezelversterktekunststof leidingsystemenDeze praktijkaanbevelingen, te hanteren bij het maken van lijmverbindingenvoor GVK-buizen, zijn bedoeld als richtlijn voor het toezichthoudend personeel.Ze bevatten geen gedetailleerde voorschriften voor de uit te voerenwerkzaamheden. Uitgangspunt bij deze aanbevelingen is dat het uitvoerendpersoneel de beschikking heeft over de werkvoorschriften van de leverancier.Inhoudblz.Controle vooraf 1Voorbewerkingen 1Lijmen 2Verharden 3Checklist 3Controle vooraf< Lees eerst de veiligheidsinstructies van de tegebruiken lijm. Alleen door het bedrijfgecertificeerd personeel mag het werk uitvoeren.< Controleer de gehele buis en alleverbindings-/hulpstukken op beschadigingen.< Ga zorgvuldig met GVK materiaal om, stootbelastingenveroorzaken zeer snel beschadigingen.< [Alle niet direct noodzakelijke handelingen staantussen haken].< Verzamel alle benodigde gereedschappen voordatde werkzaamheden beginnen.VoorbewerkingenAftekenen1 Pasmaken.Meet de inbouwmaat op.2 Aftekenen.Teken de buis rondom af met behulp van eenpijpfittersomslag.- Aftekenen met pen of stift met behulp van eenpijpfittersomslag (N.B. Haaksheid van hetaftekenen wordt door pijpfittersomslaggegarandeerd).Op maat maken3 Op maat maken.Maak de buis op maat door deze recht door teslijpen met een haakse slijpschijf, slijpend te zagenmet een ijzerzaag of gebruik te maken van eenzaagmachine.- Controleer bij de fabrikant van de buizen of debuis op iedere plek doorgezaagd kan worden inverband met de opbouw van het laminaat.- Ondersteun de buis aan beide zijden metbijvoorbeeld schragen of houtblokken.- Haaksheid bij het zagen wordt bereikt doorlangs de afgetekende lijn te zagen.- Delaminaties langs de zaagrand zijn tevoorkomen door zogenaamd slijpend te zagen.Er wordt dan geen druk op de zaag uitgeoefend.- Controleer of de zaagsnede aan de opgegeventoleranties (haaksheid) van de leveranciervoldoet.Kalibreren4 Gereedschappen.Voor het kalibreren van de buisuiteinden isspeciaal gereedschap beschikbaar volgens denormen van de buizenleveranciers.- Gereedschap dient vet en olie vrij te zijn en aande veiligheidseisen te voldoen.5 Kalibreren.Breng de apparatuur aan volgens voorschrift vande (buizen)leverancier en let op:- ondersteuning van de buis en klem deze vast;- de draairichting van de beitels.[Zadelverbinding]Volg de instructies van de buizenleverancier en let op devolgende punten:< maak de gewenste gatdiameter in de buis of hethulpstuk met een boormachine;< volg daarna de punten 6, 7, 8, 9, [10], [11], 12en 13 uit deze instructie;< breng vervolgens voldoende lijm aan op zowel debuis of het hulpstuk en het zadel;< klem de verbinding met klembanden tot hijvoldoende verhard is. Volg hiervoor verder punt16 en 17 uit deze instructie;< lijmverbindingen in een expansieloop dienenaansluitend te worden gelamineerd (zielamineervoorschrift).Opruwen6 Schoonmaken van mof en (indien vantoepassing) de voorgekalibreerde spie.Het buisoppervlak dat moet worden geschuurd,dient eerst ontvet en schoongemaakt te wordenmet een schone niet pluizende doek.- Om pluizen te voorkomen moet de doek niet vanwol maar van linnen of katoen zijn.LK.94.05 - Lijmverbindingen in glasvezelversterkte kunststof leidingsystemen 1

- De schone niet pluizende doek mag maar éénkeer worden gebruikt.- Wanneer het oppervlak in aanraking is geweestmet olie of vet, dient dit te worden verwijderdmet een schone doek gedrenkt in een reinigingsmiddel.Gebruik geen verfverdunners, benzine ofalcohol.- Gebruik in combinatie met reinigingsmiddelenwegwerphandschoenen en een beschermendecrème.7 Droogmaken.Maak de ontvette oppervlakken droog met eenschone, droge doek.- Laat het reinigingsmiddel niet alleen verdampen,maar veeg het in één richting weg. Heen enweer vegen kan verspreiding van hetachtergebleven vuil veroorzaken.8 Schuren.Het oppervlak van het mofeind dient binnen eenuur voor de montage te worden geschuurd. Hetschuren kan gebeuren met een elektrischeboormachine voorzien van een schuurtol oflamellenschijf. Schuur het spie-eind met behulpvan schuurlinnen.Na het schuren moet het oppervlak er schoon enafgewerkt uitzien.- Vergeet vooral niet de stootranden in de mof teschuren.- Gebruik schuurkorrel 36-60.- Er moet worden geschuurd totdat de harsrijkelaag volledig is verwijderd.- Vooral de kopse kant van het spie-eind is (heel)belangrijk!- Als de liner aan de binnenkant van de buis isbeschadigd bij het schuren of kalibreren, moetdeze worden hersteld voordat de verbindingwordt gelijmd. Gebruik hier bij voorkeur deoorspronkelijke lamineerhars en geen lijm.9 Stof verwijderen.Na het schuren moeten de binnenkant van de mofen de buitenkant van het spie-eind grondig stofvrijworden gemaakt met een schone droge doek,borstel of kwast.[10] Opnieuw schuren en reinigen.Indien verlijming niet heeft plaatsgevonden binneneen uur na het schuren, moeten alle oppervlakkenopnieuw worden geschuurd en gereinigd.- Let op dat de toleranties van de verbinding naeen tweede keer schuren binnen de opgegevengrenzen blijven.[11] Drogen.Indien de te verlijmen oppervlakken kouder dan deomgeving of vochtig zijn, dienen deze eerst meteen elektrische deken of föhn te worden (voor)-verwarmd tot minimaal de omgevingstemperatuurof tot het vocht is verdwenen. Schuur dan deoppervlakken opnieuw en maak deze schoon. Raakde schone oppervlakken niet aan, noch met blotehanden, noch met smerige handschoenen, daardeze een oliefilm kunnen achterlaten.- Tref tijdig de voorbereidingen om het lijmen uitte voeren, zodat de geschuurde oppervlakken zokort mogelijk worden blootgesteld aan deLijmenbuitenlucht.- Let op dat de toleranties van de verbindingbinnen de opgegeven grenzen blijven.- Breng bij het verlijmen van bochten en flenzenmaatstrepen aan (zie punt 15), zodat depositionering van deze delen correct is. Hiermeewordt voorkomen dat de verlijmde verbindingheen en weer moet worden gedraaid.12 Gebruikte lijm.Zie hiervoor de specificaties van de lijmleverancieren let vooral op de volgende zaken:- opslagtemperatuur (vorstvrij, meestal eenmaximale temperatuur) en houdbaarheid(datum);- verpakkingsgrootte in relatie tot debuisdiameter;- zijn de te lijmen oppervlakken schoon, droog,voorverwarmd (met föhn of deken aan debinnenzijde van de buis) tot de vereistetemperatuur;- gebruik geen aangebroken verpakkingen;- bij gebruik van setjes alleen de completeverpakking van hars en verharder bij elkaarmengen;- mengverhouding;- meng-/verwerkings- en verhardingstemperatuur;- open tijd, verwerkingstijd en pot-life.13 Mengen.Voeg de componenten in de juistemengverhouding bij elkaar en meng dit met behulpvan een spatel gedurende tenminste devoorgeschreven mengtijd, totdat het mengselegaal van kleur is. Direct na het mengen de lijm opde voorbewerkte oppervlakken aanbrengen; denkaan de verwerkingstijd van de lijm bij de heersendegebruikstemperatuur. Gebruik nooit lijm als depot-life overschreden is / deze reeds aan hetverharden is (dikker of kleveriger), omdat dit eenonvolmaakte verbinding tot gevolg zal hebben.- Mengtijd enverwerkings-/verhardingstemperatuur staan opde verpakking van de lijm aangegeven.- Voorkom dat er lucht in het mengsel wordtgeroerd, door de mengtijd niet onnodig lang temaken.14 Lijm aanbrengen.Breng een dunne, gelijkmatige laag aan op debinnenkant van de mof, met bijgeleverde spatel ofmet een rubberen spatel. Te veel lijm in de mofkan de buis doen verstoppen.Breng een iets dikkere gelijkmatige laag aan op hetbuitenoppervlak van het spie-eind. De dikte van delijmlaag hangt samen met de maattoleranties vande mof en de spie en de gebruikt lijmsoort.- De lijm moet tweezijdig worden aangebracht.- Bij niet zandgevulde systemen moet de lijm intwee gangen worden aangebracht. In de eerstegang moet de lijm met de spatel goed in deporiën worden gedrukt, de tweede laag (gang)geeft de vereiste laagdikte.- De lijmlaagdikte kan (eventueel) met eenlijmkam worden gecontroleerd.- De lijm moet over het hele oppervlak wordenuitgesmeerd.2LK.94.05 - Lijmverbindingen in glasvezelversterkte kunststof leidingsystemen

- De kopse kant van zowel mof als spie moetenworden ingesmeerd met lijm.15 Maken van een verbinding.Steek de spie recht in de mof en druk deze aanterwijl, indien mogelijk, tegelijkertijd één buismaximaal een kwartslag wordt gedraaid (ditdraaien alleen bij NIET ZANDGEVULDE lijmen enRECHT-CONISCHE verbindingen). Let op dat despie aanligt tegen de aanslag en klop zonodigtegen een stuk hout dat tegen het buisuiteinde isgeplaatst. Sla nooit met een metalen hamer directop de buizen en de hulpstukken.- Het aankloppen van de verbinding dientonmiddellijk na het inschuiven plaats te vinden.- Het spie-eind moet tegen de aanslag van de mofzijn aangedrukt. Controle hierop kanplaatsvinden door het zetten van maatstrepenvoor het aanbrengen van de lijm.De volgende twee punten gelden alleen voor NIETZANDGEVULDE lijmen en RECHT-CONISCHEverbindingen!- draaiend in één richting monteren met eenmaximale draaiing van een kwartslag (90°). Bijgebruik van zandgevulde lijmen mogen debuizen niet worden gedraaid tijdens hetmonteren (zie voorschriftenlijm-/buizenleverancier);- houdt de draaiing kleiner dan 90°, maar draaiNOOIT terug!16 Afwerking.Verwijder de nog niet verharde overtollige lijm vanhet oppervlak met behulp van de spatel. Indienmogelijk ook aan de binnenzijde van de verbinding(vooral bij kleine diameters).- Zorg ervoor dat de verbinding niet kan bewegentijdens het verharden en afwerken in de nietverharde toestand.- Overtollige lijm dient direct te wordenverwijderd zowel aan de buitenzijde en indienmogelijk ook aan de binnenzijde (vooral bij kleinediameters).- De lijm kan met een spatel of een rubberenplaatje onder een hoek van 45° wordenverwijderd.- Indien gewenst kan er een zachte prop door debuis worden getrokken om de lijm aan debinnenkant van de buis te verwijderen.Verharden17 Verharden.Wikkel een verwarmingsdeken zodanig om deverbinding, dat de elektrische kabels vrij blijven.Teneinde de vereiste verhardingstemperatuuronder alle weersomstandigheden te kunnenbereiken, is aan te raden de verwarmingsdekenaan de buitenzijde te isoleren en de buisuiteindenaf te sluiten om een tocht van koude lucht tevoorkomen. Zet de verwarmingsdeken aan. Regelde temperatuur zoals de lijmleverancier voorschrijften noteer de inschakeltijd op de buis. Controleerof de deken functioneert en houdt een opwarmtijdaan van een uur. Pas na de opwarmtijd gaat deopgegeven verhardingstijd in.- Controleer de werking van de verwarmingsdeken.- Breng bij flenzen de verwarmingsdeken aan debinnenzijde aan.- De thermostaat van de deken moet op hetbuisoppervlak worden geplaatst.- Noteer de inschakeltijd van de verwarming opde buis.- Let op de voorwarmtijd van de buis.- De verbinding moet zijn gefixeerd, totdat de lijmis verhard. Als indicatie voor de verharding kaneen scherp voorwerp worden geprikt in de lijmdie zich aan de buitenzijde van de verbindingbevindt.Checklist gereedschappen enmaterialenAftekenen- Pen of viltstift- PijpfittersomslagZagen1. Carborundum slijpschijf, korrel 242. Handzaag met zaagblad 24 tanden/inch3. Decoupeerzaag met zaagblad 14 tanden/inchKalibreren spie-eind- Kalibreermachine[Zadelverbinding]- Boormachine voor gewenste gatdiameter- KlembandenInwendig opruwen van de mof- Schuurpapier/schuurtol, korrel 36 tot 60Uitharden van de lijm- VerwarmingsdekensAls de omgevingscondities (ten gevolge van wind, vochtof temperatuur) niet overeenkomen met de voorschriftenvan de lijmleverancier, tref dan maatregelen waardoor decondities tijdens het lijmen binnen de specificaties komen.Gebruik hiervoor:- proppen in de buizen om tocht tegen te gaan;- kachels, tenten of eventueel een brander;- extra isolatie (verwarmingsdekens, tenten).Deze praktijkaanbevelingen zijn opgesteld in het kader vaneen collectief onderzoeksproject van de Bond voorMaterialenkennis en het Nederlands Instituut voorLastechniek.Uitvoering van het project is mogelijk gemaakt door eensubsidie van het Ministerie van Economische Zaken en doorbijdragen van de volgende bedrijven en instellingen:AKZO Nobel, Bolegbo, Ciba, Dienst Stoomwezen, Eternit,Hechtingsinstituut, Hogenboom & Zn., KEMA, KIALITEPlasticon, KIWA, Kunststoffen en Rubber Instituut TNO,NBM, Neitraco Gevo, Polacel, RTD, Rotec, Shell, StorkWescon, Verolme en Wavin Repox.technische informatie:Bond voor MaterialenkennisW. Parallelweg 54, 3331 EW ZWIJNDRECHTPostbus 390, 3330 AJ ZWIJNDRECHTtelefoon 078 - 192655telefax 078 - 195735Nederlands Instituut voor LastechniekKrimkade 20, 2251 KA VOORSCHOTENtelefoon 071 - 611211telefax 071 - 611426LK.94.05 - Lijmverbindingen in glasvezelversterkte kunststof leidingsystemen 3