Geen gewrichtsvervangende operaties meer - Jeroen Bosch ...

CuraJaargang 3 - oktober 20063C u r a i s e e n u i t g a v e v a n h e t J e r o e n B o s c h Z i e k e n h u i s . D i t m a g a z i n e v e r s c h i j n t v i e r k e e r p e r j a a r .Geen gewrichtsvervangende operaties meer | 3Mari van de Ven: Ik heb nu echt billen! | 8Helft patiënten rookt niet meer | 9

i n h o u d s o p g a v e3 De norm is 1%In de orthopedische operatiekamers vande locatie Groot Ziekengasthuis wordengeen gewrichtsvervangende operatiesmeer uitgevoerd.5 Een grote sprong voorwaartsZiekenhuis twee CT-scanners en PET/CT-scanner rijker.6 Snellere doorstroom bij dikkedarmkankerDertig dagen minder wachten.7 Patiënten vertellen hoe het beter kanEerste kennismaking met Spiegelgesprekis positief.8 Diagnostisch Centrum JBZEchografie in Zaltbommel.WisselcolumnDoor Mari van de Ven, haar- enmake-upspecialist.15 Nog ruim twintig verhuizingenFinale schuifplan met actueelverhuisoverzicht.18 Laboratorium werkt aanklanttevredenheidResultaten klanttevredenheidsonderzoeklaboratorium Medische Microbiologie.19 Case van een patiëntenvoorlichterZeldzame aandoening.Agenda20 Halveren intraveneus antibioticagebruikHet aantal onnodige intraveneuzeantibioticagiften is gedaald met bijna 57procent.KENNIS EN WETENSCHAP9 Helft patiënten rookt niet meerResultaten van drie jaar MultidisciplinairVasculair Centrum.Latent Autoimmune Diabetes of theAdultBijzondere vorm van Diabetes.10 ‘Verborgen’ afweerstoornissenEuropese campagne gestart ombekendheid met stoornissen in hetafweersysteem bij kinderen te vergroten.Esther de Vries, kinderarts enimmunoloog: “Het is belangrijk datafweerstoornissen op tijd wordenontdekt.12 Regionale functie KinderoncologieDe oncologische zorg van het ziekenhuisheeft in de regio een duidelijkemeerwaarde.REVALIDATIECENTRUM TOLBRUG16 Groeiende zorgvraag naar revalidatieOok dit jaar productieafspraken weerverhoogd.17 ALS behandeling in de eigen omgevingBij Amyotrofe Lateraal Sclerose treedtverlamming op van alle dwarsgestreeptespieren, de spieren waarmee wij bewustbewegen. Revalidatiecentrum wil dezepatiënten in thuisomgeving behandelen.Kiezen in de zorgOp 22 november aanstaande vinden deverkiezingen plaats voor de Tweede Kamer.Verschillende partijen dingen naar de gunstvan de kiezer en hebben een verkiezingsprogrammaopgesteld. Uiteraard gaat mijnbelangstelling in het bijzonder uit naar deparagraaf over de zorg. Over een aantalzaken blijken vriend en vijand het eens.Een goede gezondheid is ons veel waard.De overheid is verantwoordelijk voor eenkwalitatief goede, toegankelijke en betaalbaregezondheidszorg. Maar mensenhebben ook hun eigen verantwoordelijkheiddoor gezond te leven, gestimuleerddoor goede preventieprogramma’s. Tegende nieuwe basisverzekering als een vormvan een op solidariteit gebaseerde, gelijkekans op zorg voor iedereen, is ookniemand. Allen zijn van mening dat depositie van de patiënt verder moet wordenverbeterd. Bij voorkeur wettelijk vastgelegdin een Zorgconsumentenwet. Ook maaktmen zich zorgen over de toenemende regelgeving,bureaucratie en de dominanteinvloed van de managers. Maar dan houdtde eensgezindheid wel zo ongeveer op.Het belangrijkste probleem waar iedereenmee worstelt, is die van de financiering vande verwachte toename van de zorgkosten.De een verwacht dat marktwerkingvoldoende prikkels oproept om tot kwaliteitsverbeteringen kostenbeperking tekomen. Een kritische, mondige en goedgeïnformeerde patiënt zal de motor zijn van[w.v.t.t.k.]Nieuwe afdelingssites onlineAan de website van het Jeroen BoschZiekenhuis zijn de afdelingssites vanKaakchirurgie en het Operatiecentrumtoegevoegd. Beide bevatten nuttige eninteressante informatie voor patiënten.Kaakchirurgie biedt bovendien demogelijkheid om via de site eenafspraak te maken. De site van hetOperatiecentrum heeft een aparteuitleg voor kinderen die geopereerdmoeten worden. Kinderen wordenstapje voor stapje meegenomen, hetOperatiecentrum in en weer uit. nSBdit proces. Deverzekeraarsvoeren de regie.De ander meentjuist dat marktwerkinghetslechte naar boven haalt in plaats van hetgoede, dat van huis uit in het gemoed vanzorgprofessionals aanwezig is. Houd op metcontroleren en achterdocht. Bespaar op deambtenaren, managers en andere mensenin de zorg die geen handen aan het bedhebben. Geef de professionals ruimte envertrouwen dan komt het vanzelf goed. Tja,denk ik dan. Dat zou dan in het verleden algebeurd kunnen zijn. De waarheid is datonze sector qua veiligheid, logistiek en efficiencyop dit moment nog niet super scoort,al gaat het ondertussen wel snel de goedekant op. Dan het pakket maar kleinermaken of de premie verhogen?Kostenbeheersing in de zorg is dus eenzeer weerbarstig vraagstuk waar geeneenvoudig antwoord op mogelijk is. Heelbizar is dat een enkele partij zelfs zijnwensen op andere beleidsterreinen meentte kunnen financieren door een forsebesparing op de zorgkosten. Toverwoord:efficiencyverhoging. Het Jeroen BoschZiekenhuis bereidt zich voor op moeilijkeen uitdagende omstandigheden ongeachtde uitslag van de verkiezingen. nDrs. Frans J.M. CroonenVoorzitter Raad van Bestuur | Cura, jaargang 3, nummer 3

Geen gewrichtsvervangende operaties meer op de locatie Groot ZiekengasthuisDe norm is 1%Het Jeroen Bosch Ziekenhuis heeft op 28 september jl. beslotengeen gewrichtsvervangende operaties meer uit te voeren op deorthopedische operatiekamers van de locatie Groot Ziekengasthuis(GZG).Het Jeroen Bosch Ziekenhuis wil tot de25 beste ziekenhuizen van Nederlandbehoren. Daarom doet het mee aan hetlandelijke Sneller Beter-project. Onderinvloed van dit project heeft het ziekenhuiseen aantal normen verscherpt, waaronderdie van de diepe wondinfecties bij gewrichtsvervangendeoperaties. De norm die hetziekenhuis voor alle locaties heeft gesteld is1%. Landelijk ligt het gemiddelde op 2%.Verscherpte normGewrichtsvervangende operatiesworden alleen uitgevoerd op de locatiesCarolus en Groot Ziekengasthuis van hetJeroen Bosch Ziekenhuis. In de periodemedio 2003 tot medio 2006 hebben38 patiënten een diepe wondinfectieopgelopen na een gewrichtsvervangendeoperatie op de locatie GZG. In totaalhebben 1.286 patiënten in deze periode eengewrichtsvervangende operatie ondergaan.We spreken dus over een percentage van 3.Circa eenderde van de ziekenhuizen inNederland scoort slechter. De locatieCarolus laat over de genoemde periode eencijfer van 0,6% zien en behoort daarmeetot de beste van NederlandVerscheidene maatregelenOm te meten hoeveel wondinfectieszich na dergelijke operaties voordoen, isdrie jaar geleden gestart met het registrerenervan. Uit de registratie bleek dat de locatieCarolus ruimschoots aan de verscherptenorm voldoet en de locatie GZG niet. Omde oorzaak hiervan te achterhalen, zijn erverschillende onderzoeken gedaan op deorthopedische operatiekamers van delocatie GZG. Er zijn verscheidene maatregelendoorgevoerd, maar deze hebbengeen van allen tot voldoende verbeteringgeleid. Daarop hebben de Raad van Bestuuren de maatschap Orthopedie besloten testoppen met de uitvoering van genoemdeoperaties op de locatie GZG, tot er eenoplossing is gevonden. Bij andere orthopedischeoperaties is de kans op diepe wondinfectiesverwaarloosbaar. Het betreft hierkleinere wonden die minder lang aan deomgeving worden blootgesteld. Dezeingrepen kunnen veilig gebeuren en gaandan ook gewoon door op de locatie GZG.Reeds ingeplande patiëntenPatiënten die in de komende periodeingepland waren voor een gewrichtsvervangendeoperatie worden zo veel mogelijk opde locatie Carolus geopereerd. Dit zal betekenendat de wachttijden voor deze operatiesoplopen. De betreffende patiënten zijndoor de orthopeden op de hoogte gebracht.Ook de Inspectie voor de Gezondheidszorgis over het besluit geïnformeerd.Structurele oplossingEr wordt in overleg met diverseafdelingen naar een structurele oplossinggezocht. Naar verwachting is die er redelijksnel. Uiteraard wordt er naar gestreefd omde oplossing zo snel mogelijk door tevoeren. nSBCura, jaargang 3, nummer 3 |

(advertentie)www.LiViT.nLHedikHuizerweg 9 den BoscH TeL (073) 627 92 00Blijven genieten.LiViT Pro-& orTHesen Toornend scHoenen VoLAnTe kousenLiViT orthopedie is met 36zoals pro- & orthesen, ortho-voor de juiste oplossing voorvoor al uw orthopedischevestigingen landelijk actief inpedische maatschoenen eniedere functiebeperking; zowelhulpmiddelen.het aanmeten en leveren vantherapeutische elastische kou-confectie als maatwerk.orthopedische hulpmiddelen,sen. onze vakmensen zorgenLiViT orthopedie: hét adressTreVen nAAr goed LeVen. | Cura, jaargang 3, nummer 3

Eerste kennismaking met Spiegelgesprek is positiefPatiënten vertellenhoe het beter kanHet ziekenhuis hoort graag van zijn patiënten hoe het volgenshen nog beter, sneller en patiëntvriendelijker zou kunnenwerken. Sinds kort experimenteert het ziekenhuis daarbij meteen nieuw instrument: het spiegelgesprek.Een spiegelgesprek is een gesprek met driepartijen: een gespreksleider, (ex)patiëntenen toehoorders. De (ex)patiënten vertellenover hoe zij de behandeling van hun ziektebeeldhebben ervaren. De gespreksleiderleidt het gesprek, en de toehoorders -artsen, verpleegkundigen en medewerkers -luisteren. Zij mogen zich niet met hetgesprek bemoeien. Het JBZ is een van deweinige ziekenhuizen in Nederland die hier- in pilotvorm - mee werken. Aan het eindevan dit jaar wordt besloten of het spiegelgesprekstructureel wordt ingezet alsparticipatie-instrument.Pilot bij varicespatiëntenOp 15 augustus jl. organiseerde het JBZvoor de eerste keer zo’n spiegelgesprek metvarices(spataderen)patiënten.Vaatverpleegkundige Thea Laghuwitz waseen van de toehoorders. Zij vindt het eengoede zaak dat het ziekenhuis zich kwetsbaardurft op te stellen en open wil staanvoor opbouwende kritiek. “Wat me opvieltijdens het gesprek? Patiënten bevestigdenons idee dat de informatievoorziening betermoet. Daar zijn we meteen mee aan de slaggegaan. Wie heb je voor je? Is het eennieuwe patiënt? Leg dan extra goed uit hoede procedures verlopen. Een ‘oude’ patiënt?Vraag naar zijn eerdere ervaring, zodat wehet beter kunnen doen dan de vorige keer.”De lange wachttijd was een ander hot itemde 15e augustus. “En ook daar heb ik goednieuws over. Doordat we het proces andershebben ingericht, hoeven patiënten sindskort maar één keer in plaats van drie keernaar het ziekenhuis te komen. Bovendienwerken we er hard aan om het traject totaan de OK te verkorten van zes naarongeveer drie weken.”Goede kritische noten“Ik was blij met de uitnodiging voor hetspiegelgesprek”, vertelt ex-patiëntemevrouw Maas, “want ik wilde nog wel watkwijt. De wachttijd voor een operatie en degebrekkige nazorg waren mijn grootstepijnpunten. Ik heb vier kinderen rondlopen,dus dan wil je weten wat je bij thuiskomstkunt verwachten. Men zei dat ik naeen dag al weer zou rondlopen, het werdener zeven… Hoe dan ook, ik vind het welheel sterk dat het ziekenhuis ons nu deruimte geeft om onze kritiek te spuien. Ikvond de meeste patiënten wel erg positief.Met wat kritische noten kan het ziekenhuisvaak veel meer. Ja, ik denk wel dat ze ietsdoen met onze opmerkingen. Er ís zelfs alhet een en ander verbeterd, met name sindsde komst van vaatverpleegkundige TheaLaghuwitz in mei. Van haar heb ik ookbegrepen dat men hard werkt aan devermindering van de wachttijd. Als ik daarin het gesprek een kleine bijdrage aan hebgeleverd, dan is mijn missie geslaagd,toch?”De spiegelgesprekken maken deel uit van het onderdeelpatiëntenparticipatie van het kwaliteitsprojectDuidelijk Beter. nGBCura, jaargang 3, nummer 3 |

wisselcolumnIk heb nu echtbillen!De twee belangrijkste ervaringen met dezorg die ik heb, betreffen mijn moeder envader. Mijn moeder is anderhalf jaargeleden gestorven. Ik heb haar voor eendeel verzorgd en daarnaast stond de thuiszorgop ieder moment voor ons klaar. Nuzit mijn vader in een verzorgingshuis enwordt daar uitstekend verzorgd. Je hoeftmaar met je vingers te knippen en ze staaner.Zelf heb ik gelukkig nog nooit in eenziekenhuis gelegen. Misschien komt datomdat ik een echte gezondheidsfreak ben.Ik drink niet, ik rook niet, ik slik mijn vitaminenen eet heel bewust en biologisch.Een keer per week ga ik naar de snackbar,dat mag dan van mezelf. Uiteraard ben iknu op en top in conditie door mijn deelnameaan het schaatsprogramma van SBS6. Zes dagen per week trainen, werpt welzijn vruchten af. Naast een goede conditie,heb ik nu echt billen en kuiten! Dat is eenhele leuke bijkomstigheid.Maar goed, ik vind het dus belangrijk omgoed voor mijn lijf te zorgen. Als dat stagneertdan stagneert immers alles. Ik denkook dat je er zelf veel aan kunt doen om uithet ziekenhuis te blijven. Naast lichamelijkegezondheid is geestelijke gezondheidbelangrijk. Ik probeer alles met liefde enrespect te doen en heb geleerd positief teblijven denken. Dat is niet altijd makkelijk,maar het motto pluk de dag streef ik zoveelmogelijk na. nMari van de VenHaar en make-upspecialistEchografie inZaltbommelNa jaren voorbereiding is onder de vlag van hetJeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) hetDiagnostisch Centrum JBZ (DCJBZ) van startgegaan. Het eerste concrete resultaat: inGezondheidscentrum Zaltbommel biedt hetDCJBZ de mogelijkheid tot het maken vanechografieën, ook ’s avonds. “Dit is pas hetbegin”, zeggen directieleden Ron Kusters enMarianne van der Heijden.“Binnen het JBZ hebben we veel te biedenop diagnostisch gebied”, vertelt Kusters.“Wat wij als DCJBZ gaan doen, is al dezedisciplines ‘los’ of in logische pakketjeslokaal aanbieden. Zo hebben we in wijkenen dorpen in de regio al 36 bloedafnamepostenonder de vlag van DCJBZ inwerking gesteld. Dat is het begin van veelmeer.”EchokamerHet DCJBZ biedt zijn diensten bij voorkeuraan in een ‘medische omgeving’: eenHOED-praktijk (huisartsen onder een dak),een verpleeghuis, of een Gezondheidscentrum,zoals in Zaltbommel. Daar heefthet DCJBZ een volledige echokameringericht en worden sinds 14 augustus jl.patiënten ontvangen. Gynaecoloog CarlHamilton heeft er de supervisie. “Webeschikken daar over de modernste technologie”,aldus Hamilton, “bediend door tweeervaren echoscopisten, die hun spreekurenzoveel mogelijk hebben aangepast aan dievan de verloskundigen. Zij kunnen continubeschikken over feedback van mij en mijncollega-gynaecologen, omdat de apparatuuris verbonden met het ziekenhuissysteemvan het JBZ. Met onze aanwezigheid daarwillen we de eerste lijn zo goed mogelijkfaciliteren.”Kwaliteitszorg dichtbijNaast echografie en bloedprikdienstendenkt het DCJBZ ook aan het ondersteunenvan de huisarts bij de zorg voor diabetespatiënten.Patiënten zouden dan terechtkunnenbij een team waarin podotherapeut,oogarts en diabetesverpleegkundige samenwerken.Van der Heijden: “Wij willen onderéén vlag, lokaal, op een laagdrempeligewijze topkwaliteit zorg aanbieden. In hetBossche centrum zullen we straks dan ookzeker actief zijn - waarschijnlijk in of bijeen huisartsenpraktijk - net als inRosmalen, Schijndel en Boxtel.” nGB | Cura, jaargang 3, nummer 3

k e n n i s & w e t e n s c h a p‘Onderzoek toont aan dat in Nederland de helft van de patiënten met een hart- ofvaataandoening wordt onderbehandeld’, zo meldde een krant drie jaar geleden. Inhet Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) werd naar aanleiding van het onderzoek hetMultidisciplinair Vasculair Centrum (MultiVasC) opgezet.Helft patiënten rookt niet meerInternisten, cardiologen, neurologen envaatchirurgen richten zich in het MultiVasCmet name op het voorkomen van (eenherhaling van) hart- en vaatziekten.Patiënten worden gescreend op risicofactorenvoor hart- en vaatziekten en krijgen,indien nodig, een behandeling voorgeschreven.De behandeling kan bestaan uithet geven van medicatie, voedingsadviezenen overige leefstijladviezen zoals stoppenmet roken of afvallen.SuccesvolDe gecombineerde aanpak van medischspecialisten en vasculair verpleegkundigen issuccesvol. In 2006 is onderzoek gedaan naarhet effect van screening en behandeling doorhet MultiVasC. Hieruit blijkt dat het aantalrokers is gedaald met maar liefst 52 procenten het aantal patiënten met overgewicht met21 procent. Het aantal patiënten met te hogebloeddruk is met 44 procent afgenomen enhet aantal patiënten met te hoog cholesteroldaalde met 58 procent. Bij 35 procent van dediabetespatiënten is een verbetering in debloedwaarden opgetreden. nSBLADA of voluit Latent Autoimmune Diabetes of the Adult is een aparte vorm vandiabetes naast type 1 en 2 Diabetes. In de NHG-standaard 1 Diabetes mellitus type2 (DM2) van 2006 wordt van deze bijzondere vorm melding gemaakt.Latent Autoimmune Diabetes of the AdultRecent werd er een artikel van onze handover LADA gepubliceerd in The NetherlandsJournal of Medicine. Het artikelbeschrijft de prevalentie en de klinischekarakteristieken van LADA in de diabetespopulatievan het Jeroen Bosch Ziekenhuis.Kenmerken Type 1 en 2Type 1 diabetes (DM1) wordt gekenmerktdoor de destructie van betacellen vande eilandjes van Langerhans. Hierbij tastenantilichamen de eilandjes aan en spelengenetische veranderingen een grote rol. Eenvan de belangrijkste immuunmarkers (0fantistoffen) voor DM1 zijn GAD65-autoantilichamen.Deze komen in Europa bijmeer dan 95 procent van de DM1 patiëntenvoor. Bij DM1 is het noodzakelijk om detoediening van insuline direct te starten.Bij DM2 is sprake van insufficiënte insulinesecretieen insulineresistentie en ligt erin principe geen autoimmuun pathogeneseaan ten grondslag. De behandeling bestaatin eerste instantie uit een voedingsadviesmet of zonder orale bloedglucose verlagendemiddelen.Kenmerken LADAEen LADA-patiënt lijkt in eersteinstantie op een DM2-patiënt en krijgt duseen voedingsadvies met of zonder tabletten.Maar GAD65-autoantilichamen zijnaantoonbaar, waardoor al snel (binnen drie1 Standaard van het Nederlands Huisartsen GenootschapLees verder op pagina 10 >Cura, jaargang 3, nummer 3 |

k e n n i s & w e t e n s c h a pVervolg van pagina 9 >tot zes maanden) moet worden gestart metinsuline. Vandaar dat dit type DM ook weltype 1 1 /2 of latent DM1 wordt genoemd.Bij de 224 klinische DM2 patiënten die hierwerden gecontroleerd, vonden wij bij 26patiënten (11,6%) GAD65-autoantilichamen.Deze populatie had in vergelijkingmet de controlegroep een lagere BMI (BodyMass Index = gewicht/lengte2), vaker eenbegeleidende hypothyreodie en mindercardiovasculair lijden, in het bijzonder cerebrovasculaireaccidenten. Er werd geensignificant verschil gevonden in leeftijdwaarop de DM ontdekt werd.Het is van belang bedacht te zijn op LADA,omdat deze populatie sneller in aanmerkingkomt voor insulinetherapie en bijverslechtering glykemisch controle aanpassingvan de orale medicatie zinloos is. nDr. P.M. Netten, internistRömkens TEH, Kusters GCM, Netea MG, NettenPM. Prevalence and clinical characteristics ofinsulin-treated anti GAD-positive, type 2 diabeticsubjects in an outpatient clinical department of aDutch teaching hospital. Neth J Med 2006;64:114-118.Voor een kind is leven met een nog niet ontdekte afweerstoornis een pitelkens naar het ziekenhuis en komt in een isolement terecht. De oudezonder aanwijsbare reden. Esther de Vries, kinderarts-immunoloog waEuropese campagne over het onderwerp inluidde.De Vries houdt zich al jaren bezig metafweerstoornissen bij kinderen. “Er moetmeer bekendheid worden gegeven aan hetonderwerp. Daar gaat het om in de Europesecampagne. We willen bewustzijncreëren bij huisartsen, kinderartsen, longartsen,KNO-artsen en internisten. Zijmoeten goed op de hoogte zijn, zodat zij ineen eerder stadium een diagnose kunnenstellen en infecties minder schade kunnenaanrichten. Maar de campagne richt zichook op ouders. Ook zij moeten weten datbij voortdurende infecties er ook iets aan dehand kan zijn met het afweersysteem vanhun kind.”PIDWanneer een kind regelmatig ziek is,vaak hoge koorts, infecties of afwijkingen inhet bloed heeft en de doktoren niets kunnenvinden, dan zou het wel eens PrimaryImmune Deficiency (PID) kunnen zijn. PIDis een verzamelnaam voor allerlei verschillendestoringen in het afweersysteem.Verborgen’ afwDe ziekte openbaart zich vooral op dekinderleeftijd, maar komt ook nog wel voorbij volwassenen. De Vries: “Tot voor kortwas het zo dat kinderen met ernstigevormen van PID niet oud werden. Bij deernstigste vorm van PID heeft het lichaamhelemaal geen afweer. Dat komt gelukkigweinig voor. In Nederland hebben we hetdan over twee à vier kinderen per jaar.Zulke kinderen worden behandeld met eenbeenmergtransplantatie. Deze behandelingkan duurzaam succesvol zijn.”Minder ernstige gevallen“De meest voorkomende gevallen zijnminder ernstig en komen bij ongeveer 1 opde 500 à 2.000 kinderen voor. Deze10 | Cura, jaargang 3, nummer 3

k e n n i s & w e t e n s c h a pjnlijke ervaring. Het krijgt steeds onverklaarbare ziektes, moetrs maken zich continu zorgen omdat het kind steeds weer ziek wordts spreker op een Europees congres (zie kader) dat de start van eeneerstoornissenkinderen hebben geen specifieke kenmerken.Ze worden erg vaak ziek en hebbensteeds opnieuw last van infecties. PID isoverigens aangeboren. Hoe de erfelijkheidin elkaar zit, hangt af van welk type het is.Zo treft het soms alleen jongetjes of slaathet een generatie over. De wat meer gebruikelijkegevallen kunnen goed behandeldworden. We doen dat door met een infuusafweerstoffen bij het kind in te brengen.Dat moet dan meestal elke drie wekengebeuren.”(advertentie) Aantal stabielIn het Jeroen Bosch Ziekenhuis wordtal hard gewerkt aan het vergroten van hetbewustzijn ten aanzien van afweerstoornissen.De Vries heeft éénmaal per weekeen speciaal spreekuur voor kinderen metveel infecties. “Ik heb regelmatig overlegmet andere specialisten over patiënten diemogelijk aan PID lijden. Op de kinderdagverplegingis veel ervaring met kinderen dieelke drie weken afweerstoffen krijgentoegediend, omdat zij zelf geen afweerstoffenkunnen maken. Dat zijn er nu tienwaarvan er vier thuis behandeld worden.Dat aantal willen we uitbreiden. Een vijftientalandere kinderen met een afweerstoornisdie deze behandeling niet nodighebben, bezoekt regelmatig de polikliniek.Per jaar worden 50 tot 100 kinderen naarhet speciale spreekuur verwezen met devraag of zij een stoornis in het afweersysteemhebben. Vermoedelijk betreft ditslechts een deel van de patiëntjes die hierpotentieel voor in aanmerking komen.”“We kunnen gelukkig tegenwoordig veeldoen voor patiënten met PID. Juist daaromis het zo belangrijk dat PID op tijd wordtontdekt”, benadrukt De Vries tot slot. nBI>Van 4 tot 8 oktober heeft er in Boedapesteen Europees congres plaatsgevonden, the 12thmeeting of ESID. ESID staat voor EuropeanSociety for Immunodeficiencies. Op dit congres,was Esther de Vries een van de sprekers en gingde campagne officieel van start gaan.>De tien waarschuwingstekensvoor PID1. Acht of meer nieuwe oorontstekingenper jaar.2. Twee of meer serieuze bijholte-infectiesper jaar.3. Twee of meer maanden per jaar antibioticagebruiken zonder veel resultaat.4. Twee of meer longontstekingen per jaar5. Niet normale groei van lengte en gewichtvertonen.6. Terugkerende abcessen van de huid oforganen.7. Doorlopend schimmel in de mond of eldersop de huid, na het eerste levensjaar.8. Noodzaak voor antibiotica-infusen om infectieseronder te krijgen.9. Twee of meer infecties binnen in het lichaam.10. PID komt voor in de familie.Cura, jaargang 3, nummer 3 | 11

k e n n i s & w e t e n s c h a pEerste Surinaamse nefroloog opgeleid in JBZIngrid Heerenveen is arts in opleiding in het JeroenBosch Ziekenhuis (JBZ). Volgend jaar rondt zij haarstudie af en keert zij terug naar Suriname. Daar is zij alsnefroloog de eerste deelspecialist van InterneGeneeskunde. “In Paramaribo is een dialysecentrum,maar geen nierspecialist. Er is een relatief grote groepnierpatiënten, vaak jonge mensen; dertig, vijfendertigjaar oud, voor wie dialysebehandeling niet bereikbaaris”,aldus Heereveen. Zij ambieert geen carrière inNederland. Voor haar stond van meet af aan de terugkeernaar Suriname vast. nOncologische aandoeningen bij kinderen zijn gelukkig relatief zeldzaam. In Nederland wordengemiddeld zo’n 400 kinderen per jaar gediagnostiseerd met een kwaadaardige aandoening. Delaatste decennia zijn de behandelingsmogelijkheden toegenomen, en zijn de genezingskansenvoor deze kinderen indrukwekkend verbeterd.Juist deze kinderen verdienen elke dag weer de beste zorg op maat.Regionale functie KinderoncologieDe behandelingen voor kinderen zijn zeerintensief, met veelal chemotherapie, soms incombinatie met chirurgie en bestraling. Detherapie brengt vaak ook bijwerkingen metzich mee, zoals misselijkheid, moeheid,slechte voedingstoestand en - heel belangrijk -een verhoogde gevoeligheid voor infecties. Dekinderen worden vaak en soms ook langdurigopgenomen in het ziekenhuis. Ook zijnfrequente polikliniekbezoeken en dagbehandelingennodig. De behandelperiode is nietalleen zeer ingrijpend voor de patientjes,maar de onzekerheid en intensiteit van debehandeling, eisen ook veel van de ouders eneventuele broertjes en zusjes.KinderoncologischebehandelingenBehandeling van oncologische aandoeningenbij kinderen gebeurt in Nederlandin nauwe samenwerking met academischeziekenhuizen en de Stichting KinderoncologieNederland. De kinderartsen vande locatie Groot Ziekengasthuis zijn actiefin kinderoncologische behandelingen ennemen hiermee een belangrijke functie inde regio Noord-Brabant in. Bij sommigeziektebeelden, zoals acute lymfatischeleukemie, kunnen de kinderen voor hethele behandeltraject in het Jeroen BoschZiekenhuis (JBZ) terecht. In anderegevallen, bijvoorbeeld bij solide tumoren,behandelen en begeleiden het JBZ en hetUniversitair Medisch Centrum St Radboudsamen.HAIODe afdeling kindergeneeskunde van delocatie Groot Ziekengasthuis beschikt, omoptimale zorg te kunnen waarborgen, overgoed geoliede dagbehandelings- en kliniekfaciliteiten,met bijvoorbeeld omgekeerdeisolatieboxen voor kinderen met eenverminderde afweer. Deskundigheidsbevorderingvan verpleegkundigen vindtvoortdurend plaats. Kinderen en oudersworden multidisciplinair behandeld enbegeleid door leden van het zogenaamdeHAIO team (Hematologische-/Autoimmuun-/Immunologische-/Oncologischeziekten) 1 . Om een goede kwaliteit van zorgte garanderen, wordt er ook nauw samengewerktmet andere (para)medische specialismen,zoals de Apotheek, de afdelingRadiologie en het specialisme Chirurgie.Een speciale plek wordt hierbij ingenomendoor de Anesthesiologie, die zorg draagtvoor de narcose bij pijnlijke ingrepen.Vertrouwde omgevingDe oncologische zorg die het ziekenhuisin de regio biedt, heeft een duidelijke meerwaarde.Voor kind en ouders geldt dat hetdicht bij hun vertrouwde omgeving gebeurt,zodat het sociale netwerk optimaal kanworden benut. De frequente bezoeken aan depolikliniek en dagbehandeling kosten mindertijd en de lijnen naar de huisartsen zijnkorter. Kinderen met een oncologischeaandoening presenteren zich zelden met eenkant en klare diagnose. Juist in het stadiumvan onzekerheid over een mogelijke ernstigeaandoening, is rechtstreeks overleg tussenhuisarts en kinderarts waardevol. Ook in hetverdere traject is een goede en laagdrempeligeonderlinge communicatie van groot belang.Er zijn tevens nauwe contacten met de thuiszorgin de regio, die indien gewenst op zeerkorte termijn ingeschakeld kunnen wordenvoor behandelingen thuis en palliatieve zorg.Het gaat om een klein aantal patiënten, maarhandelt om grote problemen. Juist dezekinderen verdienen elke dag weer de bestezorg op maat. Voor een belangrijk deel kandie zorg binnen het JBZ geleverd worden. nMevr. A.M. van der Weij, kinderartsVoor meer informatie over het onderwerp kunt ucontact opnemen met mevr. A.M. van der Weij(kinderarts) of mw. J. van Esch (Kinderoncologieverpleegkundige), telefoonnummer: (073) 699 23 04of 23 05.1 Het HAIO-team bestaat uit; gespecialiseerde kinderarts en verpleegkundige, maatschappelijk werker, psychologe, pedagogisch medewerker, diëtiste en fysiotherapeut.12 | Cura, jaargang 3, nummer 3

Nieuwe specialistenNaam: drs. R.A. Schipper (Rob).Specialisme: Urologie.Studie: Geneeskunde aan de ErasmusUniversiteit Rotterdam (1983-1990).Specialisatie: Urologie (Universiteit vanAmsterdam, 1992-1997).Onderzoek: Resultaten van I-125 implantatiebij prostaatcarcinoom, reproduceerbaarheidvan echografische bevindingen bij prostatitis (geen promotie).Bijzonder aandachtsgebied: seksuele dysfuncties/ aging male. Eenander aandachtgebied is het Historisch Genootschap van deNederlandse Vereniging Urologie waar ik de functie vervul vanarchivaris. Dit genootschap verzamelt urologische boeken eninstrumenten. Daarnaast wordt minimaal éénmaal per jaar eensymposium en een congres georganiseerd over de geschiedenis vande geneeskunde en dan met name de Urologie.Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis:Werken in een grote maatschap geeft de mogelijkheid tot functiedifferentiatie,waardoor ik mij kan concentreren op mijn aandachtsgebieden.Daarnaast is het in een groot opleidingsziekenhuis mogelijkom onderzoek te doen.Werkzaam op locatie: Carolus.Naam: drs. K.M.L.W. Santegoets (Kim)Specialisme: RevalidatiegeneeskundeStudie: Geneeskunde aan de Universiteit Utrecht (1992-1998)Specialisatie: Revalidatiegeneeskunde (2002-2006): 2002-2004St-Maartenskliniek te Nijmegen, 2004-2006 RevalidatiecentrumTolbrug te ’s-Hertogenbosch.Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis:Revalidatiecentrum Tolbrug is een centrum dat erg bezig is metnieuwe ontwikkelingen, een centrum in beweging. Daardoor zijn erveel mogelijkheden om mijzelf verder te ontwikkelen. Ik zal voornamelijkwerken in ziekenhuis Bernhoven, locatie Oss, waar ik meteen aantal enthousiaste collega-revalidatieartsen de revalidatiegeneeskundemeer gestalte ga geven en we de revalidatiedagbehandelinggaan opstarten. Ik zie dit als een grote uitdaging. Ik ga deelsvolwassenenrevalidatie doen, waarbij ik met name patiënten metchirurgische/orthopedische problematiek zie en deels kinderrevalidatie.Deze afwisseling vind ik ook erg leuk.Werkzaam op locatie: Revalidatiecentrum Tolbrug. nNaam: J.R. Oddens (Jorg).Specialisme: Urologie.Studie: Geneeskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam(1987-1995).Specialisatie: Urologie (Univeristair Medisch Centrum Utrecht,Jeroen Bosch Ziekenhuis ’s-Hertogenbosch 2000-2005).Fellowship Oncologie AVL-NKI Amsterdam (eerste half jaar 2006).Bijzonder aandachtsgebied: Oncologische Urologie.Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis:Opleidingsziekenhuis met ruime ontplooiingsmogelijkheden:vakinhoudelijk en onderwijstechnisch.Werkzaam op locatie: Groot Ziekengasthuis.Naam: Drs. Ing. M.C.J. Vugts (Martin).Specialisme: Revalidatiegeneeskunde.Studie: Geneeskunde aan de Universiteit van Maastricht (1993-2000); Hogere Agrarische School, studierichting tuinbouw te’s-Hertogenbosch (1985-1990).Specialisatie: Revalidatiegeneeskunde (Arnhem, 2002-2006).Bijzonder aandachtsgebied: kinderen in de basisschooltijd,spasticiteitsbehandeling bij kinderen.Waarom het Jeroen Bosch Ziekenhuis:De keuze voor een groeiend en zich volop ontwikkelend ziekenhuisen revalidatiecentrum was snel gemaakt. RevalidatiecentrumTolbrug biedt me de mogelijkheid om, samen met mijn collega’s,nieuwe behandelmethoden te introduceren in de kinderrevalidatie.De combinatie van werkzaamheden op de polikliniek kinderrevalidatieen de mytylschool is een leuke afwisseling. Daarnaast is hetnatuurlijk heerlijk als je als geboren en getogen Brabander terugkunt keren naar het Brabantse land.Werkzaam op locatie: Revalidatiecentrum Tolbrug.(advertentie)Dit jaar starten wij het seizoenmet een heerlijke erkenning van de Michelin metde Bib Gourmand (uitstekende prijs- kwaliteitverhouding)en een druiventros (bijzondere wijnkaart).Na 10 jaar was dit voor ons de meest belangrijke vermelding,want op ons niveau is deze erkenning zeer bijzonder.10 jaar lang verwelkomen en verwennen wij onze gastenin restaurant Ons Kabinet. Om dit met u allen te vierenhebben wij voor u een speciale aanbieding:Het gehele jaar door brengen wij ueen 10 gangen menu voor e 50,00 p.p.Graag tot ziens in Restaurant Ons kabinet.Cees, Sabrina en de gehele brigade.Kampdijklaan 80 • 5263 CK Vught • Tel: 073 6571710info@onskabinet.nl • www.onskabinet.nlCura, jaargang 3, nummer 3 | 13

(advertentie)GerdaRouvoetHaarwerkspecialisteKlantenbehandeling, Kwaliteit en Discretiestaan op de eerste plaats in mijn bedrijf.Leverancier van uiteenlopende haarwerken (pruiken)heren, dames en kinderenSpecialisatie van uiteenlopende techniekenLandelijk erkend door het Ministerievan Volksgezondheid en SportTop Haarwerkers Gilde NederlandErkend leverancierErkenningsregeling HEIErkend leverancierziekenfonds en particulierErkend leerbedrijf K.O.C.Tel. 073 - 6568652Tel. 06 - 51069595www.gerdarouvoet.nlinfo@gerdarouvoet.nl14 | Cura, jaargang 3, nummer 3

Nog ruim twintig verhuizingenIn februari 2006 verhuisden de eerste afdelingen binnen het Jeroen BoschZiekenhuis. Dat waren voornamelijk stafafdelingen die hun intrek namen in hetvoormalige klooster op de locatie Groot Ziekengasthuis. Inmiddels hebben erintern de nodige verschuivingen plaatsgevonden en heeft een flink aantal zorgafdelingende locatie Willem-Alexander verlaten.De komende maanden zullen de overgebleven poliklinieken endagverpleging, ongeveer twintig afdelingen, van de locatie Willem-Alexander vertrekken. De achtergebleven stafafdelingen nemen danhun intrek in de oude ruimten van de Geriatrie. Deze liggen achterde centrale keuken van het ziekenhuis, rechts van het gebouw.Tegen de tijd dat het zo ver is, wordt de eerste paal al bijna geslagenen start de renovatie van de locatie Willem-Alexander. Het is dandecember 2006. nSBDe volgende afdelingen verhuizen van de locatie Willem Alexander naar andere locatiesAfdeling Verhuisdatum Gaat naarApotheek Nog te plannen GZGCardiologie 19 oktober 2006 GZGChirurgie 27 september 2006 GZG, CarolusDagbehandeling 19 oktober 2006 GZGDermatologie 9 november 2006 CarolusErgotherapie Nog te plannen CarolusFysiotherapie 25 oktober 2006 CarolusGeriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis 15 november 2006 CarolusGeriatrische Afdeling Psychiatrisch Ziekenhuis 15 november 2006 CarolusKinderdagverpleging 20 oktober 2006 CarolusKeel-, Neus-, Oorheelkunde december Carolus, LiduinaMultidisciplinair Centrum voor geheugenproblematiek 15 november 2006 CarolusMultidisciplinair Vasculair Centrum 26 oktober 2006 GZGNeurologie 5 oktober 2006 CarolusOogheelkunde 14 november 2006 Carolus, LiduinaOrthopedie 28 september 2006 CarolusPijnpolikiniek 16 oktober 2006 GZGPoliklinische OK 19 oktober 2006 GZGPreoperatieve Screening 19 oktober 2006 GZG, CarolusPriklab./Trombosedienst 1 december 2006 HelftheuvelwegRadiologie Half oktober CarolusDe volgende afdelingen verhuizen binnen de locatie CarolusAfdeling Datum Gaat naarPolikliniek Oogheelkunde 7 november Interim-huisvestingPsychiatrie Nog te plannen Intern naar PAAZOver een kleine maand wordt de interim-huisvesting bij de locatie Carolus opgeleverd.Deze was nodig omdat niet alle afdelingen op de bestaande locaties konden wordenondergebracht. De tijdelijke ruimte herbergt straks de polikliniek Oogheelkunde, deGeriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis en de Geriatrische Afdeling PsychiatrischZiekenhuis. In november gaan zij over. Het eerste gedeelte (wit) is twee verdiepingenhoog. Op de eerste verdieping komt de polikliniek Oogheelkunde. Daaronder komt deGeriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis. In het midden van het gebouw is eenopening die helemaal naar beneden doorloopt. De bewoners krijgen daardoor ook lichtvan binnenuit. Bovendien is er een tuintje en kunnen ze buiten zitten. Datzelfde is hetgeval bij de Geriatrische Afdeling Psychiatrisch Ziekenhuis die in de laagbouw wordtgevestigd.Cura, jaargang 3, nummer 3 | 15

Dit jaar zijn de productieafspraken weer verhoogd. Al jaren maaktRevalidatiecentrum Tolbrug de verwachtingen waar naar een groeiende vraag om specialistischerevalidatie in de regio. Ieder jaar weer worden de productieafspraken die met de zorgverzekeraarsworden afgesproken verhoogd.Groeiende zorgvraag naar revalidatieUitbreiding kinderrevalidatieDe gemaakte afspraken voor 2006 waren inde historie van het revalidatiecentrum nognooit zo hoog. Reeds in mei bleek dat deproductie volledig werd waargemaakt.Desondanks stegen de wachttijden voorrevalidatiebehandeling in het revalidatiecentrumfors. Het aantal aanmeldingengroeide in de eerste heft van het jaar namelijkzo sterk, dat ondanks de al ingezetteproductiegroei en het toenemend aantalnieuw gestarte revalidanten de wachttijdentoenamen. Voor bepaalde behandelteamssteeg het aantal behandelde revalidantenzelfs met 25 procent ten opzichte van 2005.De zorgverzekeraars kwamen ons tegemoetdoor hen extra productieruimte te bieden.Voor het revalidatiecentrum betekende datvoor de zomermaanden alle hens aan dekom personeel te werven en alle revalidantengoed te behandelen.Intensivering activiteiten in regioOm aan de groeiende vraag naar hetaanbod van revalidatiecentrum Tolbrug tekunnen voldoen, is het noodzakelijk dat hetcentrum blijft uitbreiden. In afwachting vande nieuwbouw is de beschikbare ruimteechter beperkt. Daarom is een start van dedagbehandeling in Oss, zoals die voor 2007is voorzien, zeer welkom. In voorbereidinghierop worden activiteiten in de regio Oss,Uden, Veghel vanaf september geïntensiveerd.De spreekuren in Oss en Veghelzullen worden uitgebreid en in nauweafstemming met medisch specialisten uitziekenhuis Bernhoven worden gezamenlijkespreekuren opgezet en de consultatiefunctieuitgebreid.Uitbreiding kinderrevalidatieOok voor de kinderrevalidatie wordtgezocht naar mogelijkheden om in samenwerkingmet de mytylschool Gabriël hetaanbod verder uit te breiden. De voorgenomenplannen om in gezamenlijkheid eenkindercentrum op te richten, krijgen steedsmeer vorm en inhoud. De plannen vooruitbreiding van de kinderrevalidatie blijvenniet beperkt tot Den Bosch. In de regio Oss,Uden, Veghel zal in samenwerking met dekinderartsen van ziekenhuis Bernhoveneen gezamenlijk spreekuur worden gerealiseerd.Ook wordt de consultatiefunctieuitgebreid ten behoeve van kinderen die inde regio aangewezen zijn op speciaal onderwijsen opvang.RCT wil in de komende jaren eenvolwaardig aanbod kinderrevalidatie in deregio realiseren. Naast de kinderartsenhebben mytylschool Gabriël, Trimaran enhet speciaal onderwijs aangegeven dat zewillen samenwerken om een dergelijkaanbod van de grond te krijgen. In Osswordt daarom vanaf het begin een voorzichtigestap gemaakt om ook voor de regiodagbehandeling voor kinderen aan tebieden.In de volgende uitgave van Cura, die voorhet einde van 2006 is voorzien, zullenzowel de ontwikkelingen in de kinderrevalidatieals de start van de dagbehandeling inOss verder worden toegelicht. nJV[w.v.t.t.k.]Kookboek éénhandige mensAnita van Gelder, oud-revalidant vanRevalidatiecentrum Tolbrug schreef ‘Eénhandig kookboek’ met lekkere recepten enkooktips voor mensen met één hand (zieCura 2, jrg. 3). Oorspronkelijk zou het boekin juni in de winkel liggen. De StichtingVrienden van Revalidatiecentrum Tolbrugwilde het boek echter bij een groter publiekonder de aandacht brengen en zocht eensamenwerkingspartner. Die is nu gevondenin Stichting de Zonnebloem. De twee stichtingensloten een overeenkomst voor deproductie van 6.000 boeken. In novemberrollen de eerste exemplaren van de drukpers.Voor meer informatie kunt u kijken opde website www.vriendenvandetolbrug.nl. n16 | Cura, jaargang 3, nummer 1

Amyotrofe Lateraal Sclerose is een vrij zeldzame progressieve ziektewaarbij verlammingen optreden van alle dwarsgestreepte spieren, de spieren waarmee wijbewust bewegen.ALS behandeling in de eigen omgevingHet Revalidatiecentrum Tolbrug is een doorde Vereniging Spierziekten Nederland(VSN) erkend expertisecentrum voorpatiënten met neuromusculaire aandoeningen.Een bijzonder ziektebeeld binnendeze aandoeningen is ALS, AmyotrofeLateraal Sclerose. De ziekte leidt tot verlammingenvan spieren in armen en benen,gelaat en romp. Hierdoor treden problemenop in staan en lopen, handfunctie, slikkenen spreken en uiteindelijk de ademhaling.Patiënten komen dan te overlijden aan deziekte, tenzij overgegaan wordt op invasievebeademing. De behandeling in het revalidatiecentrumvindt plaats door het ALS-revalidatieteam,bestaande uit een fysiotherapeut,logopediste, ergotherapeut, maatschappelijkwerker, diëtist en revalidatiearts.Tijdig en optimaalPatiënten worden verwezen naar derevalidatiearts en vervolgens naar het ALSrevalidatieteamop het moment van de diagnose.Het team begeleidt de patiënten, eerstkortdurend in poliklinische revalidatie. Depatiënt gaat zo snel mogelijk terug naar deeerste lijn. Op dat moment krijgt het teameen coachende en ondersteunende rol.Patiënten bezoeken dan nog een keer perzes tot acht weken het revalidatiecentrum,om de stand van zaken door te nemen envervolgacties in te zetten. Het doel is datalle zorg, aanpassingen en voorzieningensteeds tijdig en optimaal aanwezig zijn enpatiënt en partner ondersteund worden indit moeilijke proces van achteruitgang.wordt complexer, vragen over beademingen levenseinde worden actueel. Juist indeze fase is behandeling door het ALSrevalidatieteamvan groot belang. Zowelbehandelaars in de eerste lijn als patiëntenen familie geven aan hier veel steun aan teondervinden.ZorgvernieuwingsprojectEind 2005 is er door RevalidatiecentrumTolbrug een zorgvernieuwingsprojectingediend bij de zorgverzekeraarsom patiënten met ALS meer thuis tekunnen behandelen. De revalidatieartskrijgt hierdoor de mogelijkheid ompatiënten thuis te bezoeken als de reis naarhet ziekenhuis voor de patiënt te belastendis. De revalidatiearts kan adviserenomtrent de behandeling van veelvoorkomendeproblemen in deze fase zoals slikstoornissenen voeding, benauwdheid enslaapstoornissen. Verder wordt gecheckt ofde aanpassingen, voorzieningen en ondersteuningthuis optimaal zijn. Ook kunnenzaken als levenseinde en palliatieve zorg ofjuist beademing besproken worden in deeigen vertrouwde omgeving en in aanwezigheidvan naasten. Zo kan ook een geleidelijkeoverdracht van zorg plaatsvindenvan revalidatiecentrum naar huisarts eneerste lijn.Het project wordt eind dit jaar geëvalueerd,maar dat patiënten en hun familie dezeaanvulling op de zorg zeer waarderen, isinmiddels duidelijk geworden. Het revalidatiecentrumTolbrug is de zorgverzekeraarsdan ook dankbaar dat zij het mogelijkmaken deze zorg te bieden. nJan-Willem Meijer, revalidatieartsSteunIn de loop van het proces is het voorpatiënten, vanwege de geleidelijke achteruitgang,nagenoeg onmogelijk om nog eenbezoek te kunnen brengen aan het revalidatiecentrum.De behoefte aan ondersteuningneemt dan bij de eerste lijn toe. De zorgEen patiënt met ALS krijgt onder meer problemen met staan en lopenCura, jaargang 3, nummer 1 | 17

Krijn Nagtzaam met enkele van de pakketten diehij naar huisartsenpraktijken in de regio brengt.Laboratorium werkt aanklanttevredenheidHet laboratorium Medische Microbiologie van het Jeroen BoschZiekenhuis voerde eind 2005 een tevredenheidsonderzoek uitonder de grootste klantengroep: huisartsen. Over het algemeenzijn zij erg tevreden. Toch kon op enkele punten de dienstverleningworden verbeterd.Uit het onderzoek bleek bijvoorbeeld datbijna 33 procent van de geënquêteerde huisartsenniet helemaal tevreden was over hetinzenden van materialen. Arts-microbioloogPeter Schneeberger: “Het is ook eenlastige procedure. Er moet aan allerlei eisenworden voldaan. Onderzoeksmateriaalmoet op verschillende manieren wordenafgenomen en het moet in een specifiekmedium worden ingezonden. Er is best veelkennis voor nodig om dit op de juistemanier te doen. Het is onze taak om deprocedure zo duidelijk mogelijk te makenen de huisartsen zoveel mogelijk teondersteunen.”V IVENT STAAT VOOR:één nummer voor alle diensten0900 515 25 35(advertentie)• Kraamzorg• Jeugdgezondheidszorg• Cursussen en servicediensten• Verpleeghuiszorg• Verzorgingshuiszorg• Thuiszorg• Voeding en dieet• Alarmering• Thuiszorgwinkels• MaaltijdserviceVoorheen Thuiszorg regio ’s-Hertogenbosch en DimensPostbus 1700, 5200 BT ’s-Hertogenbosch • www.vivent.nlVerbeteringenHet laboratorium Medische Microbiologieheeft op dit terrein verbeteringen doorgevoerd.De huisartsen kunnen bij het laboratoriumaangeven aan welke verzendmaterialenze behoefte hebben. Op basis daarvan stellenwe een pakket samen, met de gevraagdemiddelen en enveloppen om onderzoeksmaterialenin te verzenden. Daarbij krijgen zijeen overzichtelijke kaart, met foto’s van deverzendmaterialen die voor de aangevraagdetests gebruikt moeten worden.Een gezícht van het ziekenhuisKrijn Nagtzaam, stafmedewerker van[w.v.t.t.k.]het laboratorium, geeft de pakketten persoonlijkaf bij de huisartsenpraktijken. Meer danhonderd heeft hij er inmiddels bezocht.“Huisartsen en assistenten waarderen het omnu eens een gezicht van het ziekenhuis tezien. Doorgaans is er alleen telefonisch ofelektronisch contact. Ik geef bij het pakketook uitleg over het verzenden van onderzoeksmaterialen.”Als extra service neemtNagtzaam oude, onbruikbare materialen diebij huisartsenpraktijken aanwezig zijn, meeterug naar het ziekenhuis. nSU>Overige onderzoeksresultaten:- Huisartsen gaven in het onderzoek aan zeertevreden te zijn over de telefonische contacten methet laboratorium (bereikbaarheid, bejegening en deconsulten van arts-microbiologen).- De belangrijkste twee verbeterpunten die uithet onderzoek naar voren kwamen, waren reedsdoor het laboratorium opgepakt. Het betreft eenactueel overzicht van de inzendinstructies op dewebsite van het laboratorium MedischeMicrobiologie en een digitale terugkoppeling vanonderzoeksresultaten, via de zogenoemde EDIberichten(Electronic Data Interchange).Uitreiking Jordanprijs 2006Op 14 september 2006 werd ter gelegenheid van het 35-jarig bestaanvan de Federatie van Nederlandse Trombosediensten (FNT) deJordanprijs uitgereikt aan mevr. drs. Anke van Geest-Daalderop.De prijs is in 1981 ingesteld als erkenning van personen die zichbijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de Federatie. VanGeest-Daalderop was van juni 1974 tot september 2002 werkzaamals directeur/medisch leider van de Stichting Trombosedienst’s-Hertogenbosch e.o. Zij heeft zich als bestuurslid van de FNT enbeoordelaar van de Trombosedienst Accreditatie Beleidscommissieveel, goed werk verricht. Zij heeft bovendien cursussen ontwikkeldvoor de na- en bijscholing van medewerkers van trombosediensten.Momenteel werkt zij als doseerarts voor de Trombosedienst. n18 | Cura, jaargang 3, nummer 3

AgendaIn deze agenda worden bijeenkomstenvermeld, die interessant zijn voor lezers vanCura. Heeft u een bijdrage voor de agenda?E-mail: communicatie@jbz.nl.Voorlichtingsbijeenkomsten voor patiëntenOnderstaand vindt u een overzicht van devoorlichtingsbijeenkomsten die zijn geplandin het tweede kwartaal van 2006. Vooractuele informatie over voorlichtingsbijeenkomstenkunt u terecht op onze websitewww.jeroenboschziekenhuis.nl/agenda. Daarvindt u ook meer informatie over de bijeenkomstendie hieronder staan vermeld. Ukunt bovendien contact opnemen met hetbureau Patiëntenvoorlichting, telefoonnummer(073) 699 85 96. Voor sommigebijeenkomsten dient u zich vooraf aan temelden.31 oktober > Voorlichtingsavond: Wat isdementie? 19.30-21.30 uur, aula (Kapel)locatie Carolus.9 en 10 november > 25ste oncologiedagenvoor oncologieverpleegkundigenCongrescentrum Jaarbeurs te Utrecht. Hetmotto van de dagen, ‘Verbinden enVerbonden’, verwijst naar de banden die hetvak oncologieverpleegkunde heeft metandere disciplines en andere groepenverpleegkundigen. De oncologiedagenbeslaan twee dagen, het is ook mogelijk voorslechts één dag in te schrijven. Het geheleprogramma bestaat uit zeer diverse onderdelen:sessies, lezingen, workshops, posterpresentaties,debatten, workshops en openabstract presentaties. Het congres wordtgeorganiseerd door de Vereniging vanOncologie Verpleegkundigen in samenwerkingmet het Jeroen Bosch Ziekenhuis en hetIntergraal Kankercentrum Zuid. Sprekersvanuit het Jeroen Bosch Ziekenhuis zijn mw.H. van den Broek, oncologieverpleegkundige/supervisor, mw. B. van de Walle,verpleegkundig specialist Oncologie en dr. T.J. Smilde, internist- oncoloog. U kunt zichaanmelden voor dit congres via www.vvov.orgof www.elseviergezondheidszorg.nl. Dekosten bedragen e 135 per dag (e 125 voorVvOV-leden) en e 215 voor 2 dagen (e 190voor VvOV leden). U kunt meer lezen overdit congres op www.elseviergezondheidszorg.nl/evenementen. Met vragen kunt u zichwenden tot het secretariaat congresredactie,Chantal Dijkhuizen, telefoonnummer (0346)57 73 22 en per e-mail: congresredactie@vvov.org.29 november > Voorlichtingsavond: Bevallenop de locatie Groot Ziekengasthuis, 19.30-21.30 uur, aula locatie Groot Ziekengasthuis.11 december > Voorlichtingsavond: Wat isdementie? 19.30-21.30 uur, aula (Kapel)locatie Carolus.C o l o f o nCura is een uitgave van hetJeroen Bosch Ziekenhuis.Oplage: 2.500TekstbijdragenGeert Braam (GB)Suzanne Bruijstens (SU)Esther van BreugelSaskia Byvanck (SB)Frans CroonenBerend Immink (BI)Sacha van HeesMarianne van der HeijdenJan-Willem MeijerPaetrick NettenMari van de VenJan VerbaalAnnemieke van der WeijHoofdredacteurSylvie MaasEindredacteurSaskia ByvanckFoto’sSuzanne BruijstensChrist GoossensYvonne LemmensOpmaak en drukwerkDrukkerij BibloVanGerwen’s-HertogenboschRedactieleden:Corrie BaarsJolande BastiaansKoop BosschaSuzanne BruijstensSaskia ByvanckArla HeinsJacqueline van der KrabbenChristien ReinhardOlaf TanJan VerbaalIn deze rubriek schrijven patiëntenvoorlichters van het ziekenhuis om de beurt een stukje over hun dagelijks werk.Zeldzame aandoeningEen vrouw in ochtendjas komt het voorlichtingscentrum binnen en bekijkt de folders die er staan. Ik merk dat zijniet vindt wat zij zoekt en vraag of ik haar kan helpen. De vrouw vertelt dat zij opgenomen is in het ziekenhuis.De dag voor opname kreeg zij van haar specialist te horen dat zij een bepaalde aandoening heeft. Of ik daar watmeer informatie over heb. Direct weet ik dat er over deze aandoening geen folder is in het voorlichtingscentrum.Dit vertel ik de vrouw en ik bied haar aan om de informatie voor haar op te zoeken. Ik leg haar uit dat wij ondermeer een informatiesysteem hebben, waarin wij betrouwbare informatie kunnen vinden. Het blijkt om een zeldzameaandoening te gaan waar zowel in het informatiesysteem als via internet weinig tot geen informatie over tevinden is. De informatie die ik wel vind, is erg moeilijk en voor deskundigen bedoeld. Wel heb ik het adres vaneen patiëntenvereniging. Ik bespreek dit met de vrouw en raad haar aan om haar vragen voor te leggen aan haarbehandelend specialist. Soms is het moeilijk om gerichte informatie over een aandoening of onderwerp te geven.Door een juiste verwijzing naar bijvoorbeeld een andere instantie of behandelend specialist kunnen wij er tochvoor zorgen, dat patiënten aan de gevraagde informatie komt. nEsther van Breugel, medewerkster bureau PatiëntenvoorlichtingRedactieadresJeroen Bosch Ziekenhuislocatie Willem-AlexanderAfdeling CommunicatieT: (073) 699 84 48/84 49F: (073) 699 89 29E: communicatie@jbz.nlCura is ook op de website vanhet ziekenhuis te vinden:www.jeroenboschziekenhuis.nl.De redactie van Cura is nietverantwoordelijk voor devakinhoudelijke informatie indit blad.Bij ingezonden stukkenbehoudt de redactie zich hetrecht voor om, zonder opgaafvan redenen, artikelen in tekorten dan wel te weigeren.Ingezonden artikelen zondernaam van de schrijver wordenniet geplaatst.Cura, jaargang 3, nummer 2 | 19

Orale toediening van antibiotica is prettiger voor patiënten dan intraveneuzetoediening en reduceert bovendien het aantal fouten. Met deze wetenschap begonhet project Antibiotica Switch op de afdelingen Interne Geneeskunde van delocaties Carolus en Groot Ziekengasthuis (GZG) Het doel: het halveren van hetonnodig intraveneus gebruik.Halveren intraveneusantibioticagebruik‘Denk aan Switch’.Het project had in 2005 nog een teleurstellendeeerste effectmeting. Er kwam eendoorstart en een tweede effectmeting injuni van dit jaar laat zien dat het aantalonnodige intraveneuze antibioticagiften isgedaald met bijna 57 procent. Er is nog weleen groep patiënten waarbij te laat op deorale toediening wordt overgegaan. Hetstreven is nu om iedereen op tijd te laten‘switchen’.Beoordeling antibioticatoedieningOm het overgaan op orale toediening tebevorderen, zijn in de dagelijkse werkprocessenextra herinneringen ingebouwd.Twee keer per week ontvangen artsassistenteneen overzichtslijst van deapotheek van alle patiënten die langer dandrie dagen intraveneuze antibioticaontvangen. De arts-microbiologen hebben indit project een signalerende en adviserenderol. Arts-microbioloog Sander Leenders:“Samen met de behandelend internistenbeoordelen wij de antibioticatoediening. Nade teleurstellende eerste effectmeting,hebben we de beoordeling vervroegd. Inplaats van achteraf te kijken of er juistgeswitcht was, beoordelen we de toedieningvan antibiotica van de patiënten die nu opgenomenzijn. Het switchen moet standaardworden, zodat wij straks alleen nog steekproefsgewijskijken of het goed gaat.”HerinnerenPer afdeling is er een verpleegkundigedie als aanspreekpunt en ‘motivator’optreedt. Om mensen aan het switchen teblijven herinneren, zijn er onder meerposters met de resultaten van het project opde afdeling opgehangen. Ook is het switcheneen vast onderdeel geworden van devisites. En op de medicijnlijsten die we vande apotheek krijgen, staat bij patiënten dielanger dan twee dagen antibiotica krijgeneen herinnering: ‘denk aan switch’.Uiteindelijk is het de bedoeling om hetswitchen breder in het ziekenhuis in tevoeren. nSU>van intraveneuze naar oraleSwitchentoediening van antibioticaVoordelen voor de patiënt- Geen infecties door intraveneuze infuusnaald.- Grotere bewegingsvrijheid.- In een aantal gevallen met vervroegd ontslagnaar huis.- Minder kans op fouten bijantibioticatoediening.(advertentie) 20 | Cura, jaargang 3, nummer 3