ECHTSCHEIDING EN SOCIAAL KAPITAAL IN ... - Vlaanderen.be

ECHTSCHEIDING EN SOCIAAL KAPITAAL IN VLAANDERENex-partner. In veel gevallen zijn er loyaliteitsconflicten in het spel, die het voor die vriendenmoeilijk maken beide ex-partners te blijven ontmoeten (Kalmijn & Broese van Groenou, 2005).Contacten met gehuwde of samenwonende netwerkleden gaan over het algemeen het snelstverloren, en na verloop van tijd behouden gescheiden personen vooral contact met vriendendie ook gescheiden zijn, of nooit een partner hadden (Terhell e.a., 2007; Sprecher e.a.,2006). Daartegenover zijn er ook aanwijzingen dat er wat vrienden betreft net een groei vanhet netwerk kan plaatsvinden na een echtscheiding. De verklaring hiervoor komt vanuit de‘dyadic withdrawal’-hypothese, die stelt dat wanneer een koppel trouwt of gaat samenwonen,de partners zich meer op elkaar focussen en hun sociale netwerk bijgevolg inkrimpt door devermindering van het aantal ‘individuele’ vrienden. In de loop van het huwelijk zouden mensenhun contacten ook steeds minder vaak zonder partner zien, en ontwikkelen partners langzamerhandeen gemeenschappelijk netwerk. Trouwen of samenwonen leidt uiteindelijk dus totkleinere en meer overlappende sociale netwerken (Kalmijn, 2001; Kalmijn, 2003). Een (echt)scheiding zorgt ervoor dat men als het ware opnieuw in een situatie komt die vergelijkbaar ismet die van vóór het huwelijk. Dit stelt mannen en vrouwen opnieuw in staat om niet alleenoude banden aan te halen, maar ook nieuwe te smeden (Gerstel, 1988). Kalmijn & Broese vanGroenou (2005) noemen dit de ‘liberation hypothesis’, of bevrijdingshypothese. Gescheidenpersonen gaan volgens de aanhangers van deze these actief reageren op hun echtscheidingdoor hun persoonlijke netwerk weer op te bouwen en hun sociaal leven te reorganiseren (Kalmijn& Uunk, 2007). Daarbij komt nog dat men het sociale contact met de ex-partner kwijtis waardoor de behoefte naar contact met anderen stijgt. De ervaring van de echtscheidingzelf kan deze behoefte zelfs nog versterken (Albeck & Kaydar, 2002). De bevrijdingshypothesekon uiteindelijk slechts gedeeltelijk empirisch bevestigd worden. Gebaseerd op de data uitScheiding in Nederland (SIN) bleek dat gescheiden mannen en vrouwen weliswaar meer contacthebben met hun vrienden in vergelijking met gehuwden. Voor het contact met de familieof collega’s echter vonden de onderzoekers hetzij geen verschillen tussen beide subgroepen,hetzij lagere frequenties bij de gescheiden respondenten. Terhell e.a. (2004) stelden in eenandere Nederlandse studie wel vast dat 30% van de respondenten een uitbreiding van hunnetwerk van vrienden en kennissen rapporteerde, in de eerste jaren na de echtscheiding.Algemeen kan men dus stellen dat, in vergelijking met gehuwden, gescheiden personen proportioneelminder familieleden en meer (nieuwe) vrienden of kennissen in hun sociaal netwerkhebben (Sprecher e.a., 2006). Geslacht blijkt ook hier weer een heel belangrijke rol te spelen.De meeste onderzoeken stellen vast dat het effect van echtscheiding op het sociale netwerkverschilt voor mannen en vrouwen. Mannen investeren tijdens het huwelijk relatief minderin sociale relaties dan vrouwen die als traditionele ‘kinkeepers’ worden beschouwd. Doordathet overwegend de vrouw is die de contacten met familieleden, en vaak ook de vriendenkring,onderhoudt, behoudt zij een relatief groter deel van het netwerk waarop zij ook na de303