Onder de metropool hoort een metronetwerk - Movares

8081DEBATTEKST: NICOLE SANTÉDEBATLEIDER: ROB BUCHELBEELD: THOMAS STEENVOORDEN& PAULINE DE RUITERDEBAT BEREIKBAARHEID‘Onder eenmetropoolregiohoort eenmetronetwerk’Hoe maken en houden we de MetropoolregioAmsterdam duurzaam bereikbaar? Enwaarin onderscheidt Amsterdam zich vanandere metropolen? Die vragen stondencentraal tijdens een rondetafelgesprek op hetgemeentehuis van Almere. Een toepasselijklocatie, met het oog op de veelbesprokentoekomstige IJmeer-verbinding. “Vergelekenmet andere metropolen en grote stedenhebben we hier al een compacte situatie.”“In ons gebied hebben we, gelet op onze kennis, houding encultuur, alles om de metropool Amsterdam echt op de kaartte zetten,” trapt de Haarlemmermeerse wethouder John Nederstigtaf. “Maar dan moeten we nu de juiste beslissingennemen over infrastructuur, bouwen, verbinden en de logistiekvan energie. Ik krijg het gevoel dat de durf, die Nederland inhet verleden had als het ging om gewaagde projecten, eenbeetje aan het verdwijnen is. Het bedrijfsleven wil wel, maarde politiek blijft achter.”Willem Ottevanger (Movares): “Amsterdam hoort zekerthuis in een rijtje met metropolen als Londen en Parijs, maaronderscheidt zich omdat het er zo prettig wonen is, met veelcultuur, werkgelegenheid, een schone omgeving en een in Europaunieke ligging aan het water. Die kwaliteiten moeten weverder uitwerken en betekenis geven door ontwikkelingen ophet gebied van transport, openbaar vervoer, de waterkwaliteiten recreatiemogelijkheden rond het IJmeer.”Gert Visser (Moveres): “Het metropooldenken is nog steedsin ontwikkeling. We kunnen de komende jaren nog veel stappenmaken. En we hebben nog weinig problemen die andere

8283De deelnemersEen overzicht van de deelnemers aan het rondetafelgesprekover de duurzame bereikbaarheid van de MetropoolregioAmsterdam:John Nederstigt, wethouder duurzaamheid in de gemeenteHaarlemmermeer;Willem Ottevanger, projectmanager IJmeer-verbindingbij advies- en ingenieursbureau Movares;Gert Visser, directeur divisie Mobiliteit en Ruimte bijMovares;Frans de Graaf, directeur Business Development bij internationaaltechnisch adviesbureau Royal Haskoning;Joost Ravoo, regiodirecteur Randstad Noord bij NS;Adri Duivesteijn, wethouder Ruimtelijke Ordening enWonen in de gemeente Almere;Ben Viveen, als directeur van de WerkmaatschappijAmsterdam Almere verbonden aan het ministerie vanInfrastructuur en Milieu.metropolen wel hebben, zoals vervuiling. Kwaliteit en duurzaamheidzijn daarbij heel belangrijk.”gebied van autovervoer en in potentie een heleboel nieuwestedelijke kernen. En hopelijk ook een volwaardig metronetwerk,want daar moeten we niet zo ingewikkeld over doen:Frans de Graaf (Royal Haskoning): “De kracht van de metropoolregioonder een metropoolregio hoort een metronetwerk.”Amsterdam is de kleinschaligheid. Je kunt dicht bijelkaar wonen, werken en recreëren, met snelle verbindingenertussen. Schiphol ligt ook relatief heel dichtbij. Dat zie je inandere metropolen niet.”Stevige keuzesNederstigt: ‘Er moeten nu wel een paar stevige keuzes wordengemaakt. Afstanden worden minder belangrijk. Ze zijnkleiner geworden, je kunt ook Brussel of Parijs als luchthavenJoost Ravoo (NS): “Ik ben positief gestemd. Nederland doethet in de crisis relatief goed, met Amsterdam en de as naarEindhoven als voornaamste groeikernen voor de Nederlandseeconomie. Je ziet dat Amsterdam een belangrijke hub is voorzowel het water- als luchtverkeer en voor zowel internet engebruiken. Omgeving wordt nu enorm belangrijk. En zakenals investeren in en gebruik maken van duurzame energie.Andere grote metropolitane regio’s maken al keuzes op datgebied. Kijk naar China en naar Duitsland. Daarin lopen wetoch achter.”telecom als het spoor en de weg, met daarbij nog cultuur, geschiedenisen een bijzondere blauwgroene kwaliteit. Revolutionairestappen zijn niet nodig, maar je moet zorgvuldig, metbehoud van kwaliteit, uitbreiden.”Visser: “Vroeger is er vooral fors geïnvesteerd in infrastructuurals aanjager van economische ontwikkeling. We staannu ook weer voor een moment waarop grote investeringengedaan moeten worden. Maar het gaat niet alleen om infrastructuurBen Viveen (Werkmaatschappij Amsterdam Almere van hetministerie van Infrastructuur en Milieu): “Ik ben zes jaar inop het gebied van mobiliteit, maar ook op het ge-bied van bijvoorbeeld kennis en ICT.”de regio bezig geweest met bereikbaarheid, met projecten alsde omlegging van de A9 bij Badhoevedorp. Je ziet dat de metropoolde economische motor is, net als de haven van Rotterdamen een paar andere plekken. Daarom moeten we investerenin bereikbaarheid, maar dan wel in goede samenwerking.De Werkmaatschappij Amsterdam Almere is daar een mooivoorbeeld van.”Ravoo: “Bij keuzes die vroeger werden gemaakt heeft het infrastructurelecomponent altijd de handel gestimuleerd. Datblijft belangrijk. Investeren in duurzame energie moet gewoon,maar daarmee kunnen we ons niet onderscheiden. Datdoet elke metropool. Wat Amsterdam onderscheidt is dat dezemetropool relatief polycentrisch is. Je bent in de stad, maarook bijna buiten. Dat doet iets voor de kwaliteit van leven.Adri Duivesteijn (wethouder gemeente Almere): “Over tienjaar hebben we een totaal veranderde infrastructuur op hetDaarom wonen mensen hier graag en vestigen buitenlandsebedrijven zich hier graag. Het is ook niet zo raar dat Hoofd-John Nederstigt Willem Ottevanger, Frans de Graafdorp een recordaantal Europese hoofdkantoren van bedrijventelt. Die kwaliteiten moet je behouden en uitbouwen.”De Graaf: “Duurzame ontwikkeling gaat voor mij om flexibiliteit.Je moet niet minimalistisch denken en alles strak enuitgemeten maken, op basis van een beperkt programma vaneisen. Het gaat erom iets neer te zetten wat toekomstbestendigis en kan worden aangepast aan functieverschuivingen.Dat is duurzaam.”Nederstigt: “We zijn in onze gemeente bezig met een structuurvisie:een vierlaagsmodel. Wat je in de verschillendelagen doet, moet je zo plaatsen dat het altijd kan wordenopgeschaald of gedownsized. Een eenvoudig voorbeeld is hetneerzetten van scholen in groeigemeenten die gemakkelijkkunnen worden omgezet naar woningen of kantoren. Het isop dat moment misschien kostbaar, maar je verdient het terugen scheept iemand anders over tien jaar niet op met eenprobleem.”De Graaf: “Er is een onderscheid tussen technische en economischelevensduur.”Ottevanger: “Duurzame ontwikkeling betekent ook focussenop gebiedskwaliteiten, daar een vergrootglas opzetten en zeverbeteren. Zoals het IJmeer.”Visser: “Dat vraagt niet om flexibele technische oplossingen,maar om een flexibel systeem.”ToekomstgerichtRavoo: “Als je bij de IJmeer-verbinding ook de attractiviteitwilt vergroten, moet je een duidelijke keuze maken. Dan iseen brug logischer dan een tunnel, omdat je reizigers daarmeeecht laat genieten van het uitzicht en de natuur. Een dergelijkeinfrastructurele ingreep heeft ook toegevoegde waarde voorandere systemen, zoals ruimtelijke kwaliteit en ecologie. Datkan ook helpen de financiering dichterbij te brengen.”Viveen: “De omlegging van de A9 bij Badhoevedorp is ook eengoed voorbeeld van toekomstgerichte ontwikkeling. Er is daarnog ruimte voor toekomstige verbreding. Het combineertruimtelijke ordening ook mooi met bereikbaarheid. Er is gekozenvoor een omlegging om het centrum van Badhoevedorpnieuwe kansen te bieden en een impuls te geven aan de leefbaarheiden de robuustheid van het autonetwerk.”Visser: “Het is inderdaad een duurzame oplossing: de locatieBadhoevedorp wordt een stuk hoogwaardiger en fungeert alsspringplank voor ruimtelijke en economische ontwikkeling.Toch had er nog duurzamer met het project omgegaan kunnenworden, bijvoorbeeld door te zorgen dat er in de weg energiezou worden opgewekt.”Nederstigt: “Het is in elk geval een project dat kansen schepten een prima voorbeeld van een integrale aanpak. De participatieen samenwerking zijn heel goed geweest.”

8485‘Het bedrijfsleven wil wel,maar de politiek blijft achter’Joost RavooAdri Duivesteijn‘Het komt nog niet echttot integraal denken’Duivesteijn: “Dat zou bij de ontwikkeling van een metronetwerkook moeten. Wat het nu nog moeilijk maakt, is dat niemandzich daar verantwoordelijk voelt. Het rijk denkt alleenaan de trein, de gemeentes alleen aan tram en bus. Mentaal isde stad nog niet gemaakt. Het is ook geen metropool als Parijsof Londen, maar het lijkt wel op een stedelijk conglomeraatals Athene of Kopenhagen. In veertig jaar is er sprake geweestvan revolutionaire verstedelijking en die verdichting gaat nogsteeds door.”Duivesteijn: “Dat vereist ook nog metropolitaan denken vande burgers. Die moeten multimodaal kunnen overstappen,voortdurend bedenkend wat de meest efficiënte verbindingis. Het gaat dan niet om lijnen tussen Amsterdam en Almere,maar om een stedelijk netwerk waarmee je overal gemakkelijkkunt komen. Dan wordt wonen in Almere-Pampus heel aantrekkelijk.Ik voorspel dat veel oudere Amsterdammers, voorwie een goede verbinding met de stad essentieel is, op die plekwel oud willen worden.”Nederstigt: “De intentie voor samenwerking tussen het rijken andere overheden en partijen is er wel, maar er wordt nogte veel naar eigen belangen gekeken. Vooral de snelheid in besluitvormingkan beter.”Integraal procesOttevanger: “De Werkmaatschappij Amsterdam Almere iseen goed voorbeeld waarbij de creativiteit en energie van anderepartijen, in dit geval de markt, wordt benut. Voor ons ishet een enorme impuls, veel meer dan wanneer je alleen maarbraaf een programma van eisen zit in te vullen.”Ben ViveenGert VisserRavoo: “Straks kun je van de Noord/Zuidlijn op de Zuidas overstappennaar Schiphol. Je bent vanaf de luchthaven in no timeoveral in het centrum van Amsterdam. Dat heb je niet op veelplekken. Voor Almere is het van belang om in de verschillendevarianten van OV-SAAL, de rechtstreekse intercityverbindingnaar zowel Amsterdam Centraal als Amsterdam Zuid/Schiphol,op de agenda te houden.”Ottevanger: “Een goed netwerk is één ding, maar voor deduurzame bereikbaarheid is het ook belangrijk de kwaliteitvan de metrostations sterk te verbeteren.”Ravoo: “Je ziet hoe in dat integrale proces op drie punten ietsbij elkaar wordt gebracht wat niet vanzelfsprekend samenkomt:organisaties, infrastructuur en ruimtelijke ordening ende verschillende vervoersmodaliteiten.”Duivesteijn: “Het komt nog niet echt tot integraal denken.Theoretisch weten we het wel, maar we krijgen het nog nietvoor elkaar dat te vertalen naar bestuurs- en investeringsmodellen.Je zult zien dat in de discussie over de IJmeerverbindingiedereen erkent dat zo’n metro goed zou zijn, maar datniemand verantwoordelijkheid neemt.”Viveen: “We hebben buitenlandse partijen gevraagd wat hunvisie is op het openbaar vervoer in Nederland. Ze constateerdendat het alleen landelijk en plaatselijk aanwezig is en dat jete weinig ziet van een tussenniveau. Met de invoering van eenOV-autoriteit wordt nu overigens wel geprobeerd die problemenop te lossen.”Ravoo: “Het is van belang om modaliteiten aan elkaar teknopen en knooppunten goed en slim te gebruiken bij de ontwikkelingenop het gebied van ruimtelijke ordening. Almereheeft bijvoorbeeld een spoorcorridor en een wegencorridor.Maar studies voor ruimtelijke ontwikkelingen richten zichnog heel erg op het buitengebied, terwijl de potentie in de eersteplaats ligt op de doorontwikkeling tussen weg en spoor.”Visser: “Vanuit de woongebieden moet ook worden gezorgdvoor voorzieningen waarmee je gemakkelijk bij deknooppunten kunt komen. Een echt fijnmazig netwerk, datgeeft echt meerwaarde.”OntspannenDuivesteijn: “Naar verhouding, vergeleken met andere metropolenen grote steden, hebben we hier al een compactesituatie. De afstanden zijn nauwelijks van betekenis. Als ergeen file is ben je in twintig minuten van Almere in het hartjevan Amsterdam. De kunst is alleen ervoor te zorgen dat de afstandenop een ontspannen manier ervaren kunnen worden.”Ravoo: “Je bent nu met de trein in 23 minuten van Almere inAmsterdam Centrum. En dat gaat sneller worden. Het kloptdat er geen echt ontbrekende verbindingen zijn, het gaat vooralom verdere verdichting, versnelling en veraangenaming.Almere moet meer naar de flanken worden ontwikkeld met zoveel mogelijk rechtstreekse verbindingen naar andere puntenin de Randstad. In de Haarlemmermeer wordt nu weer overhet openbaar vervoer en light rail gesproken. Als je kijkt naareen oude kaart, zie je dat al die sporen er eigenlijk al lagen.De ontwikkeling ervan moet je ook laten afhangen van je woningbouwprogramma.’Nederstigt: ‘Er komen nog zo’n twintigduizend woningen bijin Haarlemmermeer. Een goede bereikbaarheid is en blijft belangrijk,zowel voor woongebieden als werklocaties.’Ravoo: ‘Je moet dan goed nadenken: doe je dat zo dicht mogelijkbij de kern van Hoofddorp of juist aan de andere kant. Enhoe ontsluit je dat?’Ottevanger: “Het zijn vooral de tussenliggende netwerken.Je moet hier een Amsterdam metro krijgen die, net als deLondon Metro, 25 kilometer ver de regio ingaat. Via de noordelijkeIJ-oevers naar Zaanstad, Haarlemmermeer en via hetIJmeer naar Almere.”Duivesteijn: “En de kwaliteit van de treinstations in Almere!”Ottevanger: “Het verhogen van de kwaliteit van stations enhun omgeving geeft een belangrijke impuls aan het imago ende aantrekkelijkheid van het metrosysteem. Het zou mooi zijnals de stations weer de architectonische parels worden waarhet voor reizigers aangenaam doorheen lopen is.”Ravoo: “Er moet nog een mindswitch worden gemaakt. Hetprimaat van mobiliteit ligt nog altijd bij de autobezitter. Wezouden moeten durven dat primaat bij het openbaar vervoer teleggen. En bij de attractiviteit van stations en stationsgebieden.”De Graaf: “Samenwerken is essentieel. Toen we vijftien jaargeleden met de Noord/Zuidlijn bezig waren, wilden we eenmooi geautomatiseerd metronet. Dat heeft lagere levensduurkosten.Het GVB, de meest waarschijnlijke exploitant destijds,durfde deze innovatieve aanpak uit angst voor onvredebij het personeel niet te steunen. Zo krijg je geen duurzameoplossingen.”Ravoo: “Op het gebied van integraliteit vallen nog wel watslagen te maken.”Duivesteijn: “Mensen moeten door de tijd kunnen kijken,verder dan het nu, en zich afvragen welke bijdrage ze kunnenleveren aan een groter geheel. Alleen zo kun je boven jezelfuitstijgen.”