Hanneke van den Ancker - SIKB
Hanneke van den Ancker - SIKB
Hanneke van den Ancker - SIKB
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
VERBREED BODEMBELEIDGeodiversiteit en aardkundig erfgoed<strong>Hanneke</strong> <strong>van</strong> <strong>den</strong> <strong>Ancker</strong>, Pim JungeriusGeoheritage NLm.m.v. Bas Klaver,DLG; Evert <strong>van</strong> der Graaf,KNGMG & Arthur de Groof,<strong>SIKB</strong>LOGO<strong>SIKB</strong> studiedag 25 September 2013, Woudschoten
Inhoud Beknopte historie: bodem en aardkundig erfgoed Geoheritage NL <strong>SIKB</strong> waaier Schatkamer Aarde, 2007 Nieuwe <strong>SIKB</strong> waaier Inspiratie Schatkamer Aarde, 2013
William Turner
Justus von Liebig (1803 – 1873) 1816 wordt een jaar zonder zomer, een jaar <strong>van</strong> misoogsten Duitsland is één <strong>van</strong> de lan<strong>den</strong> die het hardst wor<strong>den</strong> getroffen Justus begint zijn carrière als leerling <strong>van</strong> een apotheker bestudeert de werking <strong>van</strong> meststoffen, wordt hoogleraar Freiherr von Liebig wordt gezien als de grondlegger <strong>van</strong> dekunstmestindustrie en (bodem)chemie Zijn werkplaats is het laboratorium
Vasily Dokuchaev (1846 – 1903) zoon <strong>van</strong> een priester uit Smolensk studeert theologie en natuurwetenschappen wordt hoogleraar geologie Hij schrijft het eerste overzichtswerk over ruimtelijkevariatie in bodems (in Rusland) en probeert bodems te classificeren Dokuchaev wordt de grondlegger <strong>van</strong> debodemwetenschap
“Previously, soil had been considered a product ofphysicochemical transformations of rocks, a dead substrate fromwhich plants derive nutritious mineral elements. Dokuchaev considers the soil as a natural body having its owngenesis and its own history of development, a body with complexand multiform processes taking place within it. Bedrock becomes soil under the influence of a series of soilformationfactors: climate, vegetation, parent material, relief andage.”QUOTE Krasilnikov, N.A. 1958.Soil Microorganisms and Higher Plants
Aardkundig erfgoed Rond 1900 vragen Eli Heimans en Jac. P. Thijsse als eersten inNederland aandacht voor de bescherming <strong>van</strong> aardkundigerfgoed De zorg voor aardkundig erfgoed wordt in die tijd ook explicietopgenomen in de doelstellingen <strong>van</strong> Natuurmonumenten Tussen 1920–30 wer<strong>den</strong> er twee geologische monumentenbenoemd / beschermdHeimans Groeve (dagzoom)Mirdumerklif (keileem klif)Heimans groeveCarboon
Mirdumer klif (Friesland)
1975 - 1985 Aardkundig waardevolle gebie<strong>den</strong>aangewezen door bodemexperts m.b.v. criteriaAls het kanandere kaart• 121 nationaalwaardevolle geagebie<strong>den</strong>• Monitoring in 2000• Blijven 100 gebie<strong>den</strong> overeind• Een verlies <strong>van</strong> ruim 15% in 20jaar tijd
Beleid voor deze aardkundigwaardevolle gebie<strong>den</strong> wordt in 1985 toegezegd 1994, Nota Landschapde aardkundige basis is een <strong>van</strong> de vier pijlers <strong>van</strong> het landschapsbeleid veeziekten zorgen voor grote druk op het budget <strong>van</strong> LNV de biologen weten de Ecologische Hoofdstructuur overeind tehou<strong>den</strong> in 1995 stuurt LNV de enige ambtenaar aardkundig beleid metvervroegd pensioen
De regionale geologische enbodemdiensten wor<strong>den</strong> opgeheven deze gratis diensten wor<strong>den</strong> geprivatiseerd. als iets waardevol is, wil men er wel voor wil betalen maar ontwerpers en bouwers schrappen als eerste deze kosten De overheidsgel<strong>den</strong> bodem gaan naar adviesbureaus voor deom<strong>van</strong>grijke problemen met bodemverontreinigingen Deze regionale kennis is grotendeels verloren gegaan
Geoheritage NL, 1998• een netwerk <strong>van</strong> organisaties (en personen) op nationaal niveau• om aandacht te vragen voor aardkundig erfgoed en geodiversiteit• merendeels op basis <strong>van</strong> vrijwillige inzetGeoheritage NLPAW - PlatformchairpersonWAWs -Working groupscoordinatorAdvisory boardscience & policy
Belangrijke ‘trigger’ is de post-modernelandschapsinrichting Kennis <strong>van</strong> bodem enondergrond wor<strong>den</strong> nietlanger in ruimtelijke projectentoegepastEen post-modern natuurlandschap uit de 90-erjaren op een keileemplateau (provincie Drenthe)
2004, Europese netwerkenIGUInt.GeographicalUnionWGIUGSInt. Un. ofGeol.Soc.ProGEONL representativeLand Ice Age TourismIAGInt. Ass. ofGeomorphologistsWGKTFG-KNAGEFGEur. Fed.of GeologistsWGcoördinatorKNGMGUnesco GlobalGeoparkNetworkEGNEuropeanGeoparksNetworko.a. EU Manifesto,Taiex WSPAWGEOHERITAGE NLAdvisoryWAWComm.NBVScapeEUCCESSCIUSS
2004, EU Manifesto onEarth Heritage and Geodiversity Elf Europese en internationalenetwerken onderteken ditmanifest Het wordt aangebo<strong>den</strong> aan deDG Environment op de EUconference Vital Soil, Den Haag In febr. 2005 komt er een brief<strong>van</strong> de DG : aardkundig erfgoe<strong>den</strong> geodiversiteit wor<strong>den</strong>opgenomen in de EU SoilStrategy en de EU Soil Directive
2007 en 2012, Green Week inBrussels 2012 Thema Water voorbeel<strong>den</strong> op het gebied<strong>van</strong> water als aardkundigerfgoed en de samenhangtussen geodiversiteitwaterkwantiteit, kwaliteit enrampen de voorbeel<strong>den</strong> komen <strong>van</strong> 7Europese organisaties
2008, Rapport <strong>van</strong> de KNAWKoninklijke Academie voor Wetenschappen Workshop met de Sectie Aardwetenschappen Er zijn 30 deelnemers Het rapport en advies wordt aangebo<strong>den</strong> aande Minister <strong>van</strong> VROM Het is nog steeds te downloa<strong>den</strong>onder…weblink…
2012, eerste sessie geodiversiteitin the EGU European Geosciences Union Meer dan 7000 deelnemers,voor een belangrijk deel jongewetenschappers Met ondersteuning <strong>van</strong> deUniversiteit <strong>van</strong> Amsterdam &Universiteit <strong>van</strong> Lausanne (IAG)& de European Federation ofGeologists
2012, Organisatie <strong>van</strong> een studiedag aar<strong>den</strong>wallen i.s.m. het RCE e.a. Boek – state of the art ofresearch – pdf via link Aardkundige aspecten: Bodems in, onder en bovenin dewal, de sedimentaire structuren Het strategisch gebruik <strong>van</strong> hetlandschap bij verdedigingswallen Bijv. NL Het Groene Woud
2012, Geo-criteria in hetQualityCoast label <strong>van</strong> de EUCC 2013, voordracht bij European Geopark Netwerk 2013, voordracht bij ProGEO 2013, verbreding tot QualityDestination labelFoto
Sept 2013European Geopark De Hondsrug Sinds 2004 stimuleren we de ontwikkeling <strong>van</strong> Europeseen nationale geoparken in NederlandFoto of logo <strong>van</strong> EGN of Hondsrug publicatieVolgende ?‣ Eolische landschappen <strong>van</strong> Noord-Brabant‣ Het Gooi‣ Het Noord-Hollands veenlandschap‣ Veluwe‣ Wad<strong>den</strong>gebied
<strong>SIKB</strong> WAAIER -SCHATKAMER AARDE, 2007
DoelFoto ver<strong>van</strong>genDoel Verbeteren <strong>van</strong> de rol <strong>van</strong> bodemen ondergrond in bestemmingsplannen,inclusief de ruimtelijkeaspectenOpzet Praktisch handvat voor hetbeoordelen <strong>van</strong> de aardkundigeonderdelen in een ruimtelijk plan
AchtergrondIn 2000, onderzoek voor Min LNV,naar bodem en ondergrond inbestemmingsplannen ConclusiesBodem komt in de meestegemeenten niet verder dan debeschrijvende paragrafenDe situatie is duidelijk beterwaar kennis aanwezig is bijv.deskundigen wonen,heemkundekringen e.a. groepenactief zijn
Doelgroep Beoordelaars <strong>van</strong>bestemmingsplannen e.a.ruimtelijke plannen ingemeenten, provincies,m.e.r. commissies,… Schrijvers <strong>van</strong> RO plannen Opleidingen bodem
Opzet Schatkamer Aarde- beschrijvende deelOntstaansgeschie<strong>den</strong>is <strong>van</strong> hetlandschapGeologie (materialen,ondergrond)Geomorfologie (landvormen)BodemHun onderlinge samenhangSamenhang met natuurwaar<strong>den</strong>Samenhang met archeologie encultuurhistorieGEODIVERSITEIT1990, Sharples, Tasmanië & Australië
Opzet Schatkamer Aarde- indelen in landschappenGeodiversiteit, basis voor deontwikkelingen in het landgebruikMeerdere ondergron<strong>den</strong> hebbentot hetzelfde landgebruik geleidbijv.Oud bos op stuwwalJong bos op rivierklei Een andere planning / beheer /beleid1
Opzet Schatkamer Aarde- doorwerking in beleidAanwijzing <strong>van</strong> aardkundigwaardevolle gebie<strong>den</strong>wetenschapeducatie & toerismelandschapskwaliteit bewonersAardkundige monumentenPlannen voor het ontwikkelen <strong>van</strong>de geodiversiteitJuridische aspecten
Opzet Schatkamer Aarde- tools en checklistsVoorbeel<strong>den</strong> <strong>van</strong> illustratiesAandacht voor het schaal-aspect,waar veel fouten mee wor<strong>den</strong>gemaaktTwee checklists (inhoud en proces)Handige tabellen
Opzet Schatkamer Aarde- voorbeel<strong>den</strong> Aan de voorzijde concretevoorbeel<strong>den</strong>
2013, NIEUWE <strong>SIKB</strong> WAAIERINSPIRATIE SCHATKAMER AARDE
Enquête op Bodembreed 2012• Nog geen 5 % <strong>van</strong> de ondervraag<strong>den</strong> blijkt de waaierSchatkamer Aarde te kennen zij blijken wel geïnteresseerd in een exemplaar• De waaier’kenners’ vin<strong>den</strong> de waaier mooi hebben de waaier nog liggen de meesten gebruiken de waaier ook nog af en toe
PAW-discussies over de nieuwe waaier• Gebruikers (provincie, gemeente, adviesbureau)• erg degelijk product (veel, dat werkt soms ontmoedigend)• behoefte aan praktische voorbeel<strong>den</strong>• waar het nu om gaat bij geodiversiteit en aardkundig erfgoed?• wat is de winst?• om aan der<strong>den</strong> (bestuurders, collega’s) te tonen• vooral plaatjes met korte teksten en website verwijzingen• Schatkamer Aarde opnieuw zorgvuldig doorgelezen• slechts kleine aanpassingen nodig > > heruitgave als pdf (2013)
INSPIRATIE SCHATKAMER AARDEInhoudsopgaveToelichting (doel, groep, gebruik)Voorbeel<strong>den</strong> - functionele indelingWonen en bouwenInfrastructuurWaterNatuurCultuurhistorie, onderwijs,wetenschap, toerismeBeleid21 voorbeel<strong>den</strong>
Bij elk voorbeeldeen referentie aan hoofdlandschappen voor welkehoofdlandschappen hetvoorbeeld geldt wordt aangegeven met eenkleurbalkjeHeuvellandZandlandschapRivierlandschapZeekleilandschapVeenlandschap
KLIK ANDERE FILE OPEN
Discussie Ziet u deze nieuwe <strong>SIKB</strong> waaier als nuttig (voor u) ? Denkt u een website te gaan gebruiken ? De QR-code?• met aanvullende informatie• en meer voorbeel<strong>den</strong> Heeft u een voorkeur voor de volgorde in functies ? Hoort de schaal bodem-landschap bij erbij ?Wilt u deelnemen aan deleescommissie? Heeft u voorbeel<strong>den</strong>voor de website?Contact:info@geoheritage.nl
Change language