wielersport in Kalken pag_15.pdf - Wielersportboeken

Hoofdstuk I. Wielersport in Kalken vóór Wereldoorlog I.Tussen 1890 en 1910 begon het beoefenen en bekijken van sport als tijdverdrijf bij de massadoor te dringen. Het wielrennen verdrong stilaan de oude ‘sporten’ zoals zaklopen,mastklimmen, bolspel en dergelijke.Voor de definitieve doorbraak van de wielersport op de weg moest gewacht worden totomstreeks 1905. Cyrille Van Hauwaert (1883-1974) wordt algemeen beschouwd als de rennerdie het wielrennen in Vlaanderen populair maakte. Hij behaalde op de weg tijdens de periode1907-1909 overwinningen in Parijs-Roubaix, Milaan-San Remo en Bordeaux-Parijs. Hijlegde zich nadien toe op wedstrijden op de velodrooms.Tot een heel eind in het interbellum werd in bepaalde kranten heel veel aandacht besteed aanwielerwedstrijden op de velodrooms.A. Wielerwedstrijden in de omgeving of op een deel van het grondgebiedvan Kalken.Wielerwedstrijden of koersen op de gewone rijweg zien langskomen, zette ongetwijfeld aantot meedoen en inrichten.Omstreeks 1906-1907 werden in het Gentse en in het Wetterse door wielerclubs wedstrijdeningericht, eerst voor de eigen leden, later ook voor anderen. Verenigingen van organiserendeherbergiers zouden eveneens kort daarop wielerwedstrijden inrichten. Maar ook velomakerszouden vanuit reclameoverwegingen wedstrijden inrichten, niet voor iedereen, maar vooralvoor “kalanten” die bij hen een fiets aangekocht hadden.De in tabel 3 opgenomen lijst is een greep uit bovenlokale wielerwedstrijden die vóór WO Igebruik maakten van een deel van het Kalkense grondgebied. De aanwezigheid van tweeprovinciale wegen (de huidige N 445 en N 407) was aan die situatie niet vreemd.De gegevens uit tabel 2 wijzen er voor 1908 en 1909, toevallig of niet, op dat vooral in hetnajaar wedstrijden op Kalkens grondgebied passeerden. We veronderstellen dat bijvoorbeeldde doortocht van de Grote Baankoers van zondag 20 september 1908 – nota bene opKalkenkermiszondag – voor heel wat nieuwsgierigen zal gezorgd hebben. Er waren nietminder dan zes in tijd gespreide doortochten: een aparte doortocht voor de 12 gestarteliefhebbers, vier aparte doortochten voor de 178 toeristen (per groep van 50) en een laatsteaparte doortocht voor de 39 veteranen en beginnelingen 6 . Het verslag in dagblad Het Volkover die Zeelse wedstrijdorganisatie eindigde met de zin: Nooit was er in Zele meer volk tebeen.Dezelfde tendens werd benadrukt in een verslag over het Velofeest te Lokeren van beginaugustus 1908. Alhoewel het niet over echte snelheidswedstrijden ging, waren er voor deactiviteiten van de eerste zondag van augustus 1908 niet minder dan 68 veloclubsingeschreven met ongeveer 1800 wielrijders. Het artikel werd eveneens afgesloten met een zindie de commerciële waarde van die bijeenkomst duidelijk schetste: Voor de neringdoendeburgerij betekent dit iets 7 .Wat in enkele bijdragen in dagblad Het Volk speciaal de aandacht trok, waren enkeleverwijten naar onvoorzichtige toeschouwers die valpartijen van renners veroorzaakten.Het aantal wielermanifestaties, zowel velofeesten als wielerwedstrijden, zou niet meer testoppen zijn.Tijdens de maand september 1909 passeerden er bijna wekelijks wielerwedstrijden. Met devermelding van nog enkele wedstrijden in 1910 sluiten we dat overzicht af.6 Dagblad Het Volk, 23 september 1908.7 Dagblad Het Volk, 2 en 3 augustus 1908.Vruchten van het platteland 16 15 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

B. Buitengemeentelijke veloclubs en Kalkense sportievelingen.Aangezien één op vier gezinnen in Vlaanderen aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlogreeds in het bezit was van een fiets, deden wielerclubs in de twintigste eeuw meer en meerhun intrede op het platteland.In Sint-Amandsberg was al sinds 1898 een wielrijdersbond actief.Tijdens het eerste decennium van de twintigste eeuw waren in Wetteren meerdere veloclubsbedrijvig in het organiseren van wielerwedstrijden. De Wielrijdersclub van Wetteren zou opde achtste kermisdag van 1893 voor een eerste organisatie van een wielerwedstrijd inWetteren zorgen: een snelkoers over 12.000 meters. Albert Rawoens vermeldde voor de restvan de 19 de eeuw niet meer dan twee andere wedstrijdorganisaties, beide op de Wetterse wijkKwatrecht, ter gelegenheid van Kwatrechtkermis 1893 en 1894. De afstanden van de tweewedstrijden die in 1894 werden georganiseerd, bedroegen 6.000 meters en 10.000 meters.Datum Omschrijving Inrichters en plaatsZondag9 september 1906Baankoers te Sint-Amandsberg, 25 km.WielrijdersclubSint-AmandsbergZondag18 augustus 1908Grote fondkoers Sint-Amandsberg-Zele-Lokeren-Lochristi-St.-Amandsberg,WielrijdersclubSint-AmandsbergZondag20 september 1908Zondag18 oktober 1908Aankondiging op 24augustus 1909Maandag6 september 1909Zondag12 september 1909Zondag12 september 1909Zondag19 september 1909met handicap, 51 km.Grote baankoers Zele – Gent-Audenaarde-Aalst-Dendermonde-Zele,105 km, 229 deelnemers.Baankoers Zeveneken-Zele-Overmeire-Destelbergen-St.-Amandsberg, Lochristi-Zeveneken, 51 km.Grote baankoers Sint-Amandsberg – Overmere –Lokeren – Lochristi – Sint-Amandsberg, 43 km.Grote internationale baankoers te Wetteren,ca. 60 km.Grote internationale baankoers te Wetteren, 65 kmBaankoers te St.-Amandsberg:38 km voor beginnelingen, 76 km voor toeristen enliefhebbers. Parcours: Destelbergen – Kalken –Overmere – Lokeren - Zeveneken – Lochristi –Sint-AmandsbergRonde van Oost-Vlaanderen, 108 km, 168deelnemers. Parcours: Zele – Overmere – Gent –Oudenaarde – Aalst - Dendermonde – Zele.4 april 1910 Wetteren, afstand niet vermeld. Parcours: Wetteren– Schellebelle – Wichelen – Schoonaarde – Zele –Overmere – Kalken – Wetteren.24 juli 1910 Ronde van Oost-Vlaanderen, 65 km voorliefhebbers, toeristen, veteranen en beginnelingen.ZondagWetteren, 40 km.4 september 1910Sporting- en Veloclubvan ZeleZevenekenWielrijdersclubSint-AmandsbergHuis Wwe Bossaer enZonen mmv. RacingClub Wetteren en BWB.WielrijdersclubSint-AmandsbergSporting- en Veloclubvan ZeleGebuurtedekenijStationsplein, KleineKermis Wetteren.Sporting- en Veloclubvan ZeleVeloclub DeScheldezonen,Kapellendries, WetterenTabel 2. Lijstje met enkele belangrijk lijkende wielerwedstrijden die een deel van hetKalkense grondgebied als parcours gebruikten, periode 1906-1910.Vruchten van het platteland 16 16 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

Kalkense fietsliefhebbers hadden zich op het einde van de negentiende eeuw aangesloten bijde in 1896 opgerichte veloclub van Overmere. Het ging hier vooral om leden van de gegoedeklasse, namelijk burgemeester Jules Tibbaut en brouwers Alfred Cremers en diens latereschoonbroer Polydore Ongena 8 . Die veloclub zou geen wielerwedstrijden inrichten, maar zichbeperken tot uitstappen en deelnames aan stoeten en liefdadigheidsacties. Van elk van dieactiviteitsvormen kunnen we voor Kalken een voorbeeld aanhalen.Illustratie 7. Aankondiging van de stoet tergelegenheid van de terugkomst vanhuwelijksreis van het echtpaar Ongena –Cremers.Uittreksel De Scheldegalm,3 september 1899.Ter gelegenheid van de terugkomst van hun huwelijksreis op vrijdag 8 september 1899 werdhet echtpaar Polydore Ongena – Honorine Cremers aan de grens van Wetteren met Kalkenopgewacht door een stoet. Een groep wielrijders, meer dan waarschijnlijk leden van deOvermeerse veloclub, opende die stoet 9 .Op 30 maart 1906 haalden onze dappere velomannen de krant Het Volk met eenliefdadigheidsactie. Meer dan waarschijnlijk ging het nog niet om leden van een Kalkenseveloclub, maar wel om een algemene omschrijving voor personen van de gegoede klasse dieeen fiets hadden.Calcken (bijz. briefw.) – Voor de overstroomingen van Moerzeke en beproefdegemeenten. – De omhaling, door onze dappere velomannen gedaan, heeft eene som vanmeer dan 1500 frank opgebracht. Dank aan de ingezetene (sic) onzer gemeente, dievolgens hun vermogen hunne bijdrage hebben gestort. H.Bij het begin van de twintigste eeuw – en tot aan WO I - zouden in het naburige Wetteren vijfnieuwe veloclubs opgericht worden: Veloclub Trap-Rap (1903), Muziek-Pedaalclub (1903,opvolger van de werkers-veloclub gesticht in 1902), veloclub Nooit vermoeid (1905,Wetteren-ten-Ede), Veloclub Overbeke (1907/1908) en veloclub De Scheldezonen (1912) 10 .Velo-club Wetteren-Overbeke, de Velo-afdeeling der Liberale Jonge Wacht richtten samenmet veloclub Wie rijdt er mee? uit Schellebelle gedurende twee opeenvolgende jaren (1910en 1911) een soort gezamenlijk kampioenschap voor hun gezamenlijke leden in, bestaande uitmeerdere ritten per seizoen. Die veloclubs weren reeds in 1908 op wedstrijdorganisatorischvlak actief.8 VAN WAELVELDE W. en DE MEYER A., Van “Draisienne” over “Velossepeird” naar velo en fiets. Veloclub vanOvermere, in HK Overmere, jg. 18, nr. 1, maart 2000, pp. 2-14.9 RAWOENS A., o.c., p. 24. Dat deden ook de leden van De Wielrijdersclub van Wetteren, bijvoorbeeld opzondag 15 mei 1898 bij de terugkeer van huwelijksreis van Camiel De Zutter en Rozalie De Wilde.10 RAWOENS A., o.c., p. 25-30.Vruchten van het platteland 16 17 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

Illustratie 8. Een groep “oudere” Kalkense wielerliefhebbers, mogelijk gefotografeerd naaraanleiding van de omhaling ten voordele van de geteisterden van de overstroming van 1906.Drie van de herkende personen, namelijk koster Polydore Braeckman (5 de bovenaan van linksstaand), meester Van De Velde (6 de bovenaan van links staand) en dokter Jozef Van De Velde(uiterst rechts staand), zouden na de politieke onenigheid van 1911 waarschijnlijk niet meer indezelfde groep samenwerken.Uit: DUQUET F., Zo was Kalken, Schellebelle, 1982, p. 110 boven.Ook Richard Eeckhout, velomaker op Wetteren-Overbeke en lokaalhouder van Velo-ClubWetteren-Overbeke, maakte zich verdienstelijk op het vlak van wedstrijdorganisaties. Hijrichtte in eigen naam vooral wedstrijden in voor zijn klanten met fietsen van het Duitse merkWKC (= Weyersberg, Kirschbaum en Cie uit het Duitse Solingen). Wedstrijden voor kalantenwerden in die zelfde periode ook ingericht door de Wetterse familie van velomakers Bossaer.Voor zover we konden nagaan, maakten twee Kalkense sportievelingen deel uit van twee vande hiervoor genoemde veloclubs: Maurice Van De Velde (waarover later meer) en GustaafLostrie. Van De Velde won op zondag 16 juli 1911 de eerste proef als lid van de club vanSchellebelle. Hij was echter ook een tijdlang lid van de Veloclub van Wetteren-Overbeke,zoals Lostrie trouwens.C. Wielerwedstrijden in Kalken ter gelegenheid van wijkgebondenkermissen.De algemene Kalkenkermisactiviteiten werden traditioneel ingericht door de voornaamstegemeentelijke verenigingen: muziekmaatschappijen met hun eventuele toneelmaatschappijen,schuttersmaat-schappijen en duivenmaatschappijen. Op de belangrijkste wijken Eesvelde enHussevelde vonden volksspelen plaats. Vanaf 1907 eisten wielerwedstrijden een belangrijkdeel van de kermisaandacht op.In de periode 1907-1913 zouden minstens zestien wedstrijddagen georganiseerd worden, aldan niet uitsluitend voor inwoners van de gemeente (zie bijlage 1). Die dagen waren op éénna beperkt tot wijkactiviteiten ter gelegenheid van de twee gemeentekermissen. Dat doetVruchten van het platteland 16 18 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

vermoeden dat vóór het uitbreken van Wereldoorlog I in 1914 geen andere wedstrijden meerdoorgingen in Kalken. Op het zondagse programma van de gemeentelijke kermissen in hetdorpscentrum was geen ruimte voor de organisatie van wielerwedstrijden. De “culturele” enhoger aangeschreven activiteiten rond met muziek en toneel bleven er de bovenhand houden.Herbergiers van een bepaalde wijk sloegen de handen in elkaar om de organisatie vanfietsevenementen te dragen. Luisterrijke Wielerfeesten werden in meerdere gemeentengeorganiseerd, zo in Overmere (1905) en in Uitbergen (1907). Er waren meer dan voldoendeherbergen in Kalken: meer dan tweehonderd volgens een inventarislijst uit 1916.Specifieke richtlijnen vanuit het gemeentebestuur of andere instellingen voor de organisatievan lokale wielerwedstrijden werden niet aangetroffen.Over de aard van de omlopen waarop de wedstrijden plaatsvonden, ontbreken ook allegegevens. Meestal werd de af te leggen afstand niet vermeld. Gezien de ongeschikte staatvoor het houden van wielerwedstrijden van een groot deel van het gemeentelijke wegennet,sluiten we ons aan bij de klassering van die wedstrijden als straatkoersen. Gezien de beperkteaf te leggen wedstrijdafstanden en het feit dat de organiserende herbergiers ongetwijfeldzoveel mogelijk profijt en zoveel mogelijk actie ter plaatse wilden hebben, denken we dat deomlopen beperkt waren tot het op- en afrijden van de belangrijkste straat in de wijk.De Herbergiersbond der Vaartstraat kan op basis van het voorhanden zijndebronnenmateriaal aanzien worden als de eerste organisator van wielerwedstrijden in Kalken.Die bond richtte van 1907 tot 1913 op de zondag van de Sint-Denijskermis ter vervangingvan andere kermisactiviteiten (zoals bijvoorbeeld een wedstrijd ringsteking uit 1893)Luisterrijke Wielrijdersfeesten in. Er waren telkens drie reeksen snelkoersen.Illustratie 9. Aankondiging van LuisterrijkeWielrijdersfeesten op de wijk Kalken-Vaart,zondag 13 oktober 1907.De Scheldegalm, 6 oktober 1907.Illustratie 10. Aankondiging LuisterrijkeWielrijdersfeesten op Kalkenvaart, zondag10 oktober 1909.Uittreksel De Scheldegalm, 10 oktober 1909.Vruchten van het platteland 16 19 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

In 1907 stonden die open voor de liefhebbers der gemeente beneden de loting (jonger dan deleeftijd waarop men opgeroepen kon worden om dienst te nemen als dienstplichtige in hetBelgisch Leger), voor de liefhebbers van Calcken, der aanpalende gemeenten en voor die vanBerlaere, Heusden, Lede, Loochristy, Wichelen en Zele en voor de liefhebbers der gemeenteuitsluitelijk. De aankondiging van de extra prijs voor wedstrijd B op de wijk Kalkenvaart van1907 doet veronderstellen dat meer en meer gemeenten, dus ook de gemeenten uit de nabijeomgeving, een veloclub hadden.In 1908 en 1909 werden de drie reeksen snelkoersen nog enkel opengesteld voor Kalkenserenners. Dat impliceert dat men er zeker van was voldoende deelnemers te hebben.Voor 1910 en 1911 (voor beginnelingen en liefhebbers) weten we niet of de wedstrijdenopenstonden voor niet-Kalkenaren. Uit de beschikbare uitslagen konden we dat niet afleiden.In 1912 en 1913 werden de wedstrijden weer opengesteld voor anderen, evenwel met extraprijzen voor de Kalkense deelnemers.Illustratie 11. Aankondiging LuisterrijkeWielrijdersfeesten op Kalkenvaart, zondag13 oktober 1912.Uittreksel De Scheldegalm, 6 oktober 1912.Illustratie 12. Aankondiging LuisterrijkeWielrijdersfeesten op Kalkenvaart, zondag12 oktober 1913.Uittreksel De Scheldegalm, 5 oktober 1913.Vruchten van het platteland 16 20 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

De wedstrijden van 13 oktober 1912 waren voorbestemd voor liefhebbers beneden de 18 jaar,voor liefhebbers boven de 18 jaar en voor de liefhebbers zonder onderscheid van ouderdom.Een uitslag van die wedstrijden werd niet gevonden, wel de melding van een ongeluk tijdenseen van die wedstrijden. Op 15 oktober 1912 verscheen namelijk volgend tekstje in dagbladHet Volk: Zondag tijdens de velokoersen werd L. Baert, kostganger in het klooster, door H.Plovie omvergereden en bekwam verscheidene wonden aan het hoofd. Dr. Van der Slotenheeft hem verzorgd.De eerste wedstrijd van 12 oktober 1913 was opengesteld voor renners uit Kalken, Overmereen Beervelde. Voor de eerste Kalkenaar uit wedstrijd I was een extra prijs voorzien.Anderzijds was het gewaarborgde prijzengeld van 60 frank in 1907 verminderd naar 45 frankin 1908 en 40 frank in de periode 1909-1913.De Vereenigde Herbergiers van Eesvelde volgden het voorbeeld van hun collega’s uit deVaartstraat snel, maar beperkter op: ter gelegenheid van Kalkenkermismaandag 21 september1908 werd een velokoers om te traagst te rijden ingericht. Op Kalkenkermismaandag 20september 1909 werd dan een velokoers ingericht voor alle liefhebbers der gemeenteCalcken. Dat lijkt de laatste vooroorlogse koersorganisatie op die wijk te zijn geweest.Illustratie 13. Ter gelegenheid vanKalkenkermismaandag 1908 op de wijkEesvelde werd als volksspel een velokoers omter traagst te rijden ingericht.Uittreksel De Scheldegalm, 13 september1908.Illustratie 14. Kalkenkermismaandag 1909 opde wijk Eesvelde. Een heuse velokoers vooralle liefhebbers der Gemeente Calcken werdingericht.Uittreksel De Scheldegalm, 19 september1909.Vruchten van het platteland 16 21 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

De Vereenigde Herbergiers van Hussevelde vochten reeds lang een“Kalkenkermismaandagvete” uit met die van Eesvelde. De Husseveldse herbergiers richttenop 20 september 1909 ook een velokoers in van welgeteld 8 km. Hun organisatie bleefblijkbaar langer bestaan dan die op de wijk Eesvelde. De jaarlijkschen velokoers van 22september 1913 liep over een afstand van 30 km. De koers was begiftigd met eengewaarborgd prijzengeld van 40 frank, verdeeld over prijzen voor de eerste vijf renners(respectievelijk 12 fr., 10 fr., 8 fr., 5 fr. en 3 fr.).Illustratie 15. Ter gelegenheid vanKalkenkermismaandag 1912 op de wijkHussevelde werd eveneens een velokoersingericht.Uittreksel De Scheldegalm, 8 september1908.Illustratie 16. Aankondiging van develokoers op de wijk Vromondstraat,achtste dag van Kalkenkermis.Uittreksel De Scheldegalm, 22 september1912.De organisatie van een jaarlijkse wielerwedstrijd in 1913 op Hussevelde, werd toen reedsaanzien als de enige manier om die kermisdag bewaard te zien (onder andere vanuitconcurrentieel oogpunt ten opzichte van de wijk Eesvelde): Jaarlijks verplichtend gegevenom onzen kermisdag te kunnen behouden 11 .Een vierde vereniging die velokoersen inrichtte, was die van de Vereenigde Herbergiers vande Vromondstraat. Een eerste Groote Velokoers werd ingericht op zondag 22 september1912, de achtste dag van Kalkenkermis. Twee categorieën konden deelnemen: jongerenonder de 15 jaar en beginnelingen. Voor de jongeren onder de 15 jaar was de afstand 8 km,voor de beginnelingen 20 km. Met de vermelding De ongevallen die zich mogen voordoen is(sic) ten laste van de rijders wilden de organisatoren zich veilig stellen.De velokoers op de achtste Kalkenkermisdag van 1913 in de Vromondstraat liep over 25 km.11 De Scheldegalm, 7 september 1913.Vruchten van het platteland 16 22 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

Gezien de beperkte afstand van de wielerwedstrijden te Kalken (max. 30 km) in vergelijkingtot de grotere baankoersen (meestal minstens 60 km), durven we stellen dat de wedstrijden teKalken betwist vooral als een bijna lokale kermisattractie moeten gezien worden.Wat opvalt, is dat de aankondigingen voor de wedstrijden in het beste geval pas in de editievan De Scheldegalm de week vóór of in die van de dag van de wedstrijd zelf verschenen.De sportieve weerklank ervan is dan ook eerder beperkt te noemen. Dat enkele uitslagenervan toch in dagblad Het Volk werden opgenomen, is mogelijk te danken aan eeninvloedrijke correspondent wiens identiteit nog niet kon worden achterhaald.D. Het succes van een Kalkense wielrenner en de oprichting van veloclubTrap-Rap.Alhoewel de zoektocht naar wedstrijduitslagen in het onderzoek niet primeerde, gaven deschaarse gegevens voor de periode tot WO I toch een idee van de waarde van de plaatselijkerenners.1. Het Kampioenschap van Vlaanderen, 1913.Vooral (of enkel) Maurice Van De Velde zou zich ook relatief ver van de Kalkense kerktorendurven meten met andere lokale kampioenen. In een ongetwijfeld onvolledige lijst vanKalkense sportievelingen besteedden we veel aandacht aan hem (zie tabel 3).Illustratie 17. Remi Crabeel (tweede van links) tussen collega-fietsers, periode vóór WO I.Naast hem rechts mogelijk Maurice Van De Velde (zie illustratie 18).Vruchten van het platteland 16 23 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

Illustratie 18. De persoon op de renfiets draagt, toeval of niet, dezelfde trui als de derde manvan links van illustratie 17. Misschien is het wel dezelfde persoon die tussen een aantalvrienden poseerde. De foto werd genomen aan de poort van de ouderlijke woning vanMaurice Van De Velde in Kalkendorp, het kan dus inderdaag over coureur Maurice gaan.Uit: DUQUET F., Zo was Kalken, Schellebelle, 1982, p. 305 onder.Illustratie 19. Reclameboodschap vanRichard Eeckhout (1868-1934) voor hetmerk WKC.Uittreksel uit De Scheldegalm,7 januari 1912.Dat fietsmerk richtte trouwens ookkampioenschappen in,zo bijvoorbeeldin het Park van Laken in juli 1909.We zagen reeds dat hij lid was van verenigingen die wielerwedstrijden inrichtten of die aanwedstrijden deelnamen.Na een eerste overwinning in juli 1911, won hij ongeveer een maand later, op 13 augustus1911, een andere wedstrijd te Wetteren-Overbeke, op een rijwiel WKC. Dat de deelnemerstoen al van heinde en verre kwamen, blijkt uit de woonplaatsen van de eerste acht uit diewedstrijd: Kalken, Koewacht, Sint-Niklaas, Gent, Destelbergen, Sint-Denijs-Westrem, Laarneen Wetteren. Eveneens op 13 augustus 1911 te Wetteren-Overbeke werd een wedstrijd voorbeginnelingen onder de 15 jaar betwist. Daarin werd Kalkenaar Hanselaer zesde. Uitmondelinge overlevering weten we dat Remi Crabeel (1886-1938) ooit als wielrenner actiefwas. Remi Crabeel stond in de kiezerslijst voor de periode 1912-1913 bekend als velomaker inde Kruisenstraat. Wieleruitslagen van hem kunnen we niet voorleggen. Wel beschikken weover een foto waaruit blijkt dat hij voor het fietsmerk WKC reed (zie illustratie 6). Volgens demondelinge overlevering raakte Remi invalide na een zware val in een wielerwedstrijd.Vruchten van het platteland 16 24 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

Een reclameboodschap van Richard Eeckhout voor velos van het merk WKC in DeScheldegalm van 7 januari 1912, met betrekking tot de goede hoedanigheid verwees naar deprestaties van de Coureurs Van De Velde van Calcken en De Smet van Schellebelle. In eenandere kleine boodschap van eind 1913 werd een tijdens het Kampioenschap der Vlaanderengewonnen fiets te koop aangeboden. Die inlassingen leidden ons naar de succesvolstevooroorlogse Kalkense renner, namelijk Maurice Van De Velde uit Kalkendorp, zoon vanAntonius en Victoria Van De Vijver. Antonius en Victoria hielden herberg in café Onder deToren. Die herberg werd later door hun dochter Nathalie Emma (°Kalken, 9 november 1879)en schoonzoon Eugeen De Lausnay (° Kalken, 4 juli 1888) en laatst door Jozef De KegelgehoudenIllustratie 20. Uitslag van hetKampioenschap der Vlaanders. Uittrekseluit dagblad Het Volk, zondag 15 enmaandag 16 juni 1913.Illustratie 21. Aankondiging verkoop doorMaurice Van De Velde gewonnen fiets.Uittreksel De Scheldegalm, 26 oktober 1913(eerste inlassing).Ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling te Gent van 1913 werden wedstrijden voorallerhande sportdisciplines uitgeschreven. Dat er een wielerwedstrijd uitgeschreven werdvoor leden van Vlaamse veloclubs, werd pas relatief laat in de media bekendgemaakt. In HetVolk van donderdag 29 mei 1913 werd gemeld dat het kampioenschap der Vlaanderen op 15juni 1913 zou plaatshebben op de baan Gent – Tielt – Ingelmunster – Waregem –Kruishoutem – Eke – Gent-Tentoonstelling over een afstand van 75 tot 80 kilometer. Dewedstrijd was opengesteld voor alle rijders met inschrijvingsgeld van 0,50 frank voor deleden en 1,50 frank voor de niet-leden van de Oost- of West-Vlaamsche Vereniging. Onder deprachtige prijzen vielen een koersvelo en eene coupe te noteren.De wedstrijd zou uiteindelijk over 100 km verreden worden met Kalkenaar Maurice Van DeVelde als winnaar. Maurice reed voor de Schellebelse veloclub Wie rijdt mee?Maurice Van De Velde was de zoon van herbergier Antonius Van De Velde (Laarne 1844-Kalken 1921) en Victoria Van De Vijver (°Laarne 1847). Het gezin had meerdere kinderen,onder wie Maurice Joseph Rudolf (°Kalken, 22 december 1891). Maurice was een tijdlangkleermakersgast. Tijdens WO I werd hij opgeroepen als militair en huwde in het Franseplaatsje Donjon op 14 april 1917 met Jeanne Marguerite Thevenoux (°Donjon, 12 maart1894). Op 27 augustus 1917 werd hij uitgeschreven uit het Kalkense bevolkingsregister. Op21 maart 1919 kwam het gezin zich opnieuw voor een korte tijd in Kalken vestigen, dit toteind augustus 1919. Maurice trok toen met zijn vrouw naar Antwerpen, Kipdorpbrug 4.Van dan af zijn we zijn spoor bijster 12 .12 Albert Vispoel, een ambachtsman die kort na WO II in Kalken werken aan de villa van Gustaaf Piensuitvoerde, verhaalde op 27 maart 2007 dat die Maurice Van De Velde kort na WO II meer dan waarschijnlijknog deelgenomen heeft aan een koers op rollen in zaal De Pluim in de Koffiestraat te Kalken. Albert Vispoelschatte die deelnemer toen “goed vijftig jaar oud”.Vruchten van het platteland 16 25 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

Illustratie 22. Tijdens de wereldtentoonstelling te Gent werd de nadruk op het gebruik van defiets gelegd door: fietsfanfares, behendigheidswedstrijden en uiteindelijk ook met een specialewedstrijd op de weg die gewonnen werd door een Kalkenaar…In interclubverband behaalde de Schellebelse veloclub de overwinning in hetinterclubkampioenschap der wielrijdersverenigingen van Oost-Vlaanderen in de wedstrijdvan zondag 6 juli 1913. Door het slechte weer traden slechts drie clubs aan: Ganda, Lede enSchellebelle. Ongetwijfeld was Maurice ook van de partij. De persoonlijke aankomstenVruchten van het platteland 16 26 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

waren de volgende: 1. De Winter, De See, M. & A. Vande Velde tezamen, allen vanSchellebelle. 5. Raes (idem) & 7. A. Vande Velde (Schellebelle). 13De Schellebelse veloclub wist tijdens die Wereldtentoonstelling bovendien ook andere prijzenbinnen te rijven, prijzen die echter in de extra-sportieve sfeer te winnen waren, zoals in decategorieën Gezamenlijke oefeningen en Kleedij 14 , een goede illustratie van het feit dat echtewielerwedstrijden op de weg op het internationaal vlak van een wereldtentoonstelling niet alsallerbelangrijkste onderdeel van de wielersport werden ervaren.Als achtergrondinformatie moeten we nog meegeven dat de familie van Jozef Van De Velde,die onder andere weekblad De Scheldegalm drukte, veel aandacht besteedde aan deWereldtentoonstelling te Gent van 1913. Vooral de Vlaamse kwestie of de Vlaamse identiteitwilde ze benadrukken.2. Een wielerwedstrijd ingericht door niet-herbergiers.In De Scheldegalm van 24 augustus 1913 vinden we voor het eerst een aankondiging vooreen baankoers voor beginnelingen zonder vergunning en deze die ze het eerste jaar hebbenvoor beginnelingen ingericht door een plaatselijke velomaker, namelijk Alfred Feys en eenplaatselijke wielrenner, namelijk Maurice Van de Velde. Er werden extra prijzen voorzienvoor klanten van velomaker Feys. De baankoers werd ingericht ter gelegenheid vanVaardekenskermis 1913, tevens de eerste keer dat een wielerwedstrijd werd ingericht tergelegenheid van een echte wijkkermis.Illustratie 23. Een baankoers voorbeginnelingen, ter gelegenheid vanVaardekenskermis 31 augustus 1913.Uittreksel De Scheldegalm,24 augustus 1913.3. Andere Kalkense sportievelingen.Ter gelegenheid van Vaardekenskermis werd af en toe het Kampioenschap van Kalkeningericht. Maurice Van De Velde behaalde die titel in 1910. In 1913 mocht Joannes Opdorpdie titel bij de beginnelingen dragen.Over de prestaties van andere Kalkense sportievelingen werden we met mondjesmaatingelicht. In tabel 3 werden hun namen en hun uitslagen in plaatselijke wedstrijdenopgenomen. 13 Dagblad Het Volk, dinsdag 8 juli 1913.14 Dagblad Het Volk, dinsdag 29 juli 1913.Vruchten van het platteland 16 27 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

DE LAUSNAYAlfons(°1866)Naam Actief Belangrijkste prestatiesDE KEGEL Oscar(°1881)PLOVIE Henricus(1885-1948)CRABEEL Remi(1886-1938)LOSTRIE Gustaaf(1890-1975)VAN DE VELDEMaurice(°1891)OPDORP Octavus(°1894)OPDORP Joannes(°1897)HANSELAER Achiel(1897-1973)HORION Valère(1897-1969)1910-1911 Zevende, Wichelen, 6 september 1910.Zesde, toeristen, Wetteren, 11 september 1910, 50 deelnemers,twee uur wedstrijd.Tweemaal derde, toeristen, Kalken-Vaart, 09 oktober 1910.Tweede, liefhebbers, Kalken-Vaart 15 oktober 1911.1910-1911 Tweemaal tweede, toeristen, Kalken-Vaart, 9 oktober 1910.1910-1912 Vierde, beginnelingen en toeristen, Kalken-Vaart, 9 oktober1910.Vijfde, liefhebbers, Kalken-Vaart, 15 oktober 1911.Deelnemer, Kalken-Vaart, 13 oktober 1912.< WO I Reed voor fietsmerk WKC – overwinningsfoto met trui WKC.1909-1911 17 de wedstrijd over 65 km te Wetteren, 12 september 1909.3 de wedstrijd over 45 km te Wetteren-Overbeke, 2 oktober 1910,als lid wielerclub Wetteren-Overbeke of WKC-rijder.3 de liefhebbers te Kalken-Vaart, 15 oktober 1911.1910-1913 Eerste, beginnelingen zonder licence, Wetteren-Overschelde, 10april 1910.Achtste te Wichelen, 6 september 1910.Vierde te Wetteren, 11 september 1910, 50 deelnemers, twee uurwedstrijd.Kampioen van Kalken te Kalken-Vaart, 9 oktober 1910.Derde te Wetteren-ten-Ede, 25 juni 1911.Winnaar te Schellebelle, 16 of 23 juli 1911.Winnaar te Wetteren-Overbeke, 13 augustus 1911.Winnaar liefhebberskoers Kalken-Vaart, 15 oktober 1911.Tweede te Wetteren-Overbeke, 25 augustus 1912.Winnaar twee wedstrijden Kalken-Vaart, 12 oktober 1913.1 ste plaats Kampioenschap der beide Vlaanderen, Gent, 15 juni1913.1911-1913 Derde beginnelingen Kalken-Vaart, 15 oktober 1911.Tweede boven 18 jaar Kalken-Vaart, 12 oktober 1913.Tweede, zonder onderscheid ouderdom, Kalken-Vaart, 12oktober 1913.1911-1913 Vierde, beginnelingen, Kalken-Vaart, 15 oktober 1911.Derde, renners < 18 jaar, Kalken-Vaart, 12 oktober 1913.Kampioen Kalken, beginnelingen, Kalken-Vaart, 12 oktober1913.1911 Zesde, beginnelingen onder de 15 jaar, te Wetteren-Overbeke, 13augustus 1911.1913 Winnaar coureurs onder 18 jaar, Kalken, 12 oktober 1913.Derde, coureurs zonder onderscheid van ouderdom, Kalken, 12oktober 1913.DE PAUW J. 1913 Vierde, coureurs boven 18 jaar, Kalken, 12 oktober 1913.Vijfde, coureurs zonder onderscheid ouderdom, Kalken, 12oktober 1913.LEQUEUX Edmond(1895-1966)1913 Derde, coureurs boven de 18 jaar, Kalken, 12 oktober 1913.Vierde, coureurs zonder onderscheid ouderdom, Kalken, 12oktober 1913.Tabel 3. Kalkense sportievelingen aan de slag in wielerwedstrijden vóór WO I.Vruchten van het platteland 16 28 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007

4. Categorieën tijdens de vooroorlogse periode.Uit tabel 3 leiden we af dat de personen die aan wielerwedstrijden deelnamen, onderverdeeldwerden in verschillende categoriën. Beginnelingen met of zonder licentie met of zonder leeftijdsaanduiding. Kalanten van velomakers Toeristen Liefhebbers VeteranenDe af te leggen afstanden van de doorsneewedstrijden ter gelegenheid van kermissenbedroegen: 20 km voor beginnelingen onder de 19 jaar 40 km voor toeristen 40 km voor liefhebbersEen aankondiging voor een wielerwedstrijd voor kinderen te Lochristi in augustus 1909vermeldde als af te leggen afstand 4 km.5. Een of meerdere Kalkense veloclubs ?De successen van Maurice Van de Velde leidden in 1913 tot de oprichting van een veloclub inhet café van diens ouders in Kalkendorp. Mogelijk was onder andere dokter Jozef Van DeVelde een van de stuwende krachten. Over die veloclub, met de naam Trap-Rap, wordt in eenvolgend hoofdstuk in het kort verder gehandeld. De stand van het onderzoek kan geenuitsluitsel geven op de vraag of die club vóór Wereldoorlog I zelf wielerwedstrijden inrichtte.Bovendien gingen trofeeën, wimpels en andere documenten tijdens de periode 1970-2000onherroepelijk verloren. Wel nam de veloclub op 11 juni 1914 deel aan de stoet tergelegenheid van de viering van de honderdjarige Angeline De Cock.Dat er ook op andere wijken een of andere vorm van fietsclub bestond, kan afgeleid worden uiteen aankondiging voor een ludieke activiteit op de wijk Eesvelde. Op zondag 14 december1913 vond de Plechtige inhuldiging van den Nieuwgekozen Burgemeester Aloïs De Bruyckervan de wijk Eesvelde plaats. In de stoet van 18 groepen figureerden ook De Velomannen derwijk. Het prestige van een wijk stond meer dan waarschijnlijk op het spel.E. Situatie tijdens Wereldoorlog I.Het uitbreken van Wereldoorlog I verhinderde ongetwijfeld een verdere uitbouw van eenwielercarrière.Enkele mondelinge bronnen vermeldden het gebruik van fietsen in de periode vóór WO I.Remi-Karel Wiet De Rauw (°1894) verklaarde dat omsteeks de eeuwwisseling 19 de -20 steeeuw er slechts twee Kalkenaren over een fiets beschikten, namelijk Wannes Matthijs enCamiel Katoen Van De Velde 15 .Fons Librecht van zijn kant, getuigde dat zijn vader hem altijd vertelde dat er vóór WO Islechts vier fietsers waren in Kalken, waaronder de verteller zelf 16 .In dagblad Het Volk van 30 juli 1913 werd vermeld dat in 1905 voor gans België 207.240fietsen waren ingeschreven. In 1912 waren er dat al 522.827, meer dan het dubbele. West-Vlaanderen had in dat aantal het grootste aandeel (83.671 – toegeschreven aan de successenvan wielrenner Van Hauwaert), op de voet gevolgd door Oost-Vlaanderen (82.164).Een objectiever idee van het aantal fietsen in Kalken geeft een document van 1 juli 1915: erwaren toen 241 bruikbare en in onbruikbare staat verkerende fietsen (die bevonden zichvooral bij de velomakers) geteld.Over wielerwedstrijden tijdens WO I werden geen gegevens gevonden.15 Interview met Remi-Karel De Rauw, 25 januari 1988.16 Interview met Fons Librecht, 9 januari 2004.Vruchten van het platteland 16 29 Belgisch Kampioenschap 19 augustus 2007