Congresbundel definitief zonder dln lijst
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Werkconferentie Samen om het kind in de wijk<br />
27 november 2015
Samen om het kind in de wijk:<br />
van elkaar leren om verder te komen<br />
Betere zorg en dichtbij huis. Dat is misschien wel de<br />
belangrijkste gedachte achter de nieuwe Jeugdwet en<br />
de decentralisatie van jeugdhulp naar gemeenten<br />
begin dit jaar. Een transitie die veel gemeenten en<br />
instellingen met veel energie hebben aangegrepen om<br />
vernieuwingen in gang te zetten met als doel een<br />
(kosten)effectiever jeugdstelsel dichterbij te brengen.<br />
Een stelsel waar iedereen beter van wordt.<br />
Veel gemeenten vinden dat dit dichtbij de burger<br />
moet gebeuren, in de wijk of de buurt. Overal in het<br />
land zijn wijk- en buurtteams ontstaan die qua<br />
samenstelling en doel lokaal zijn ingekleurd en daardoor<br />
sterk van elkaar kunnen verschillen. De gemeenschappelijke<br />
ambitie is: hulp die beter aansluit bij wat<br />
gezinnen nodig hebben; integraal, nabij en laagdrempelig.<br />
Hulp die de mogelijkheden en wensen van de<br />
kinderen, jongeren en ouders als vertrekpunt neemt.<br />
Nu bijna een jaar later maken we tijdens de werkconferentie Samen om het kind in de wijk een eerste<br />
balans op. Lukt het om het gezin en de kinderen weer centraal te zetten? Lukt het om huishoudens met<br />
kinderen dichtbij huis optimale en integrale ondersteuning te bieden? Hoe zorgen we ervoor dat de<br />
beschikbare expertise over opvoeden en opgroeien een structurele plek krijgt binnen de integrale aanpak<br />
in de wijk? Lukt het om de ervaringen van gezinnen en kinderen een plek te geven in de aanpak en<br />
sturing? Hoe vertalen gemeenten dat in hun beleid en hoe geven ze daar sturing aan? Op welke manier<br />
brengen professionals dat vervolgens in de praktijk? En, welke lessen kunnen we daar dan weer van leren?<br />
Op de werkconferentie van vandaag vormt de Utrechtse aanpak een belangrijke inspiratiebron. Daar<br />
begon de vernieuwing in de zorg voor jeugd met de ontwikkeling van de eerste buurtteams al in 2012.<br />
Inmiddels is deze vernieuwing uitgegroeid tot een lokaal stelsel waarbij Utrechters langs drie sporen<br />
ondersteuning op maat krijgen. Zo dicht mogelijk bij het gewone leven: informeel als dat kan,<br />
professioneel waar nodig. Het buurtteam is daarbij niet alleen de spil in de jeugdzorg maar ook de<br />
aanjager van een stelsel dat zich blijft vernieuwen op grond van nieuwe inzichten en ervaringen.<br />
Het Utrechtse model is in de praktijk ontstaan, door te leren van ervaringen en van elkaar. Tijdens de<br />
werkconferentie laten we ons daardoor inspireren maar we beperken ons niet tot de Utrechtse ervaringen.<br />
Op ontwikkelpleinen, bij ronde tafels en in masterclasses passeren ook andere voorbeelden de revue. We<br />
hopen zo bij te dragen aan een leerproces dat ons weer een stap dichterbij dat betere stelsel brengt. Zodat<br />
we er daadwerkelijk voor zorgen dat kinderen gezond en veilig kunnen opgroeien en bij problemen de hulp<br />
en ondersteuning krijgen die ze in staat stelt zo goed mogelijk hun ‘gewone’ leven voort te zetten.<br />
We wensen jullie een inspirerende dag!<br />
Victor Everhardt<br />
Wethouder Jeugd & Jeugdzorg,<br />
Volksgezondheid en Werk & Inkomen<br />
Kees Bakker<br />
Raad van Bestuur<br />
Nederlands Jeugdinstituut
Programma<br />
#samenomhetkind<br />
@HetNJi<br />
09.30 uur Inloop<br />
10.00 uur Welkom Victor Everhardt, wethouder Jeugd en Jeugdzorg gemeente Utrecht en<br />
Kees Bakker, Raad van Bestuur Nederlands Jeugdinstituut<br />
Presentatie publicatie Samen om het kind. In de wijk<br />
Introductie van het Utrechtse model met de Utrechtse Buurtteams Jeugd en Gezin<br />
11.00 uur Transitiemoment (pauze en verplaatsing)<br />
11.15 uur Buurten: ontwikkelpleinen, rondetafelgesprekken en masterclass<br />
12.45 uur Lunch, ontmoeting en uitwisseling<br />
14.00 uur Lezing Michael Ungar<br />
Designing coordinated interventions and integrated multiple services<br />
14.45 uur Transitiemoment (pauze en verplaatsing)<br />
15.00 uur Buurten: ontwikkelpleinen, rondetafelgesprekken en masterclass<br />
16.30 uur Borrel (aangeboden door de gemeente Utrecht) en afsluiting<br />
Organisatie van de werkconferentie Samen om het kind in de wijk is in handen van gemeente Utrecht en<br />
het Nederlands Jeugdinstituut in samenwerking met Lokalis. Lokalis biedt ambulante basishulp voor<br />
jeugd en gezinnen in de buurtteams jeugd en gezin in Utrecht.<br />
1
Buurten<br />
Ochtendsessies: 11:15 - 12:45<br />
Masterclass Sturen op maatschappelijke outcome met Tom van Yperen<br />
Locatie: Meetplein (Productieruimte)<br />
Doel van de transformatie in het nieuwe stelsel is dat er (1) minder behoefte is aan intensieve zorg, (2) er<br />
meer samenwerking is en (3) er meer ruimte voor de professionals komt. De gemeente is een van de<br />
actoren die daaraan sturing zal moeten geven, maar zeker niet de enige. Hoe komen we dan van A naar B?<br />
Hoe zorg je ervoor dat het aanbod van goede kwaliteit is zodat er minder intensieve zorg nodig is en meer<br />
samenwerking tot stand komt? Welke rol speelt leiderschap daarin en hoe krijgt de publieke<br />
verantwoording daarbij vorm? In deze masterclass gaat u met deze vragen aan het werk.<br />
Deze masterclass wordt verzorgd door Tom van Yperen (Nederlands Jeugdinstituut) en Germie van den<br />
Berg (Nederlands Jeugdinstituut). Tom van Yperen is expert jeugdstelsel van het Nederlands<br />
Jeugdinstituut en bij<strong>zonder</strong> hoogleraar Monitoring bij de Rijksuniversiteit Groningen.<br />
Integraal werken in het sociaal domein<br />
Locatie: Sociaal Domein Plein (Dealingroom)<br />
In deze sessie nemen we de deelnemers mee naar het speelveld van het sociaal domein. We baseren ons<br />
daarbij op de Utrechtse praktijk maar geven ook een voorzet voor een bredere discussie die we in<br />
subgroepen voeren. Dat doen we aan speeltafels waarbij we gebruik maken van levensgebieden en de<br />
vraag stellen: ‘Waar zet je op in?’ Aansluitend bespreken we wat het van wijkteams, gemeenten en<br />
kennisinstituten vraagt als we dit daadwerkelijk willen realiseren.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Herma Ooms (Nederlands Jeugdinstituut), Marlies Kennis (gemeente<br />
Utrecht), Gaby van Bommel-Willemse (gemeente Utrecht), Margreet Freesen (Lokalis), Barbara Groen<br />
(Vilans), Hilde Xanten (Movisie), Marjan Hurkmans (Vilans) en ondersteuning Frouke Sondeijker<br />
(Nederlands Jeugdinstituut).<br />
De nieuwe professional voor jeugd en gezin<br />
Locatie: Generalistenbuurt (Schatkamer)<br />
In elke gemeente wordt het werken in de wijk op eigen wijze vorm gegeven, de teams zijn nu een jaar op<br />
weg. Wat betekent deze manier van werken voor de professionals die dagelijks hulp bieden aan jeugd en<br />
gezin? In deze sessie nemen we samen die nieuwe professional voor jeugd en gezin onder de loep. Wat<br />
kan, wil, moet en doet deze professional? Welke competenties zijn nodig en hoe ontwikkelen professionals<br />
die? Welke ondersteuning hebben professionals nodig? In deze sessie gaan we samen op zoek naar<br />
voorbeelden.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Karlijn Stals (Nederlands Jeugdinstituut) en Mariët Janse (Lokalis).<br />
2
Samen met ouders en kinderen: beslissen in dialoog<br />
Locatie: Dialooglaan (Oranjezaal)<br />
Het is van belang dat professionals samenwerken met ouders en de jeugdigen tijdens het hulpverleningsproces<br />
en dat ouders en jeugdigen zelf de regie hebben en houden. Samen beslissingen nemen over de in te<br />
zetten hulp helpt daarbij. Door samen te beslissen sluit de hulpverlening aan bij de vragen van ouders en<br />
jeugdigen. Het versterkt hun mogelijkheden, vaardigheden en eigenwaarde; het activeert hen om hun<br />
situatie te verbeteren. Hoe pakken gezinswerkers van de Utrechtse buurteams dit aan en hoe ervaren<br />
ouders en jeugdigen in Utrecht dit?<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Lian Raaijmakers (Lokalis), Fedoua Himich (Lokalis), Connie van<br />
Belzen (Lokalis), Cora Bartelink (Nederlands Jeugdinstituut), Marja Valkestijn (Nederlands Jeugdinstituut)<br />
en cliënten.<br />
Aansluiting specialistische zorg<br />
Locatie: Specialistenbuurt (Stijlkamer)<br />
In deze sessie laten we zien hoe de aansluiting met specialistische jeugdhulp en doorontwikkeling ervan<br />
vorm krijgt vanuit het Utrechtse model. Daarbij passeren de belangrijkste ontwikkelopgaven de revue.<br />
Professionals uit het buurtteam en de specialistische jeugdhulp presenteren aan de hand van casuïstiek<br />
hoe dit in de praktijk werkt. Deelnemers inventariseren vervolgens met elkaar de belangrijkste do’s en<br />
don’ts voor een goede aansluiting tussen professionals in wijkteams en specialistische jeugdhulp. De<br />
ervaringen van de deelnemers vormen daarbij het uitgangspunt.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Jet Smit (gemeente Utrecht), Esther Alblas (Lokalis), Macheline Baayen<br />
(Lokalis), Anouschka Franken (Lokalis), 2 professionals specialistische jeugdhulp en Marjan de Lange<br />
(Nederlands Jeugdinstituut).<br />
De basis versterken, de link met opvoedsteun en de pedagogische civil society<br />
Locatie: Basisplein (Bibliotheek)<br />
In deze workshop laten we door middel van een filmpje zien wat het versterken van basisvoorzieningen<br />
aan rendement kan opleveren. De gemeente Utrecht geeft haar visie op het ‘gewone opvoeden’ en de<br />
kansen die er liggen om de basis te verstevigen. Aan de hand van een praktijkvoorbeeld van samenwerking<br />
tussen wijkteams en basisvoorzieningen, en tussen onderwijs en opvang maken we dit concreet. Uiteraard<br />
gaat het daarbij ook over de sociale basis rondom het kind in de wijk. Vragen die daarbij de revue passeren<br />
zijn: welke partners zijn betrokken? Hoe versterken we de kracht van ouders? Hoe zorgen we ervoor dat de<br />
professional zijn kennis en ervaring optimaal kan inzetten?<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Hester Verschoor (gemeente Utrecht), Annemiek Schooten (Lokalis),<br />
Jitty Runia (Youké), Joke Spruit (SKA), Sanne Berens (Nederlands Jeugdinstituut) en Marielle Balledux<br />
(Nederlands Jeugdinstituut).<br />
Kwetsbare kinderen in de wijk<br />
Locatie: Verbindingsstraat (De Beurs)<br />
Kinderen met een beperking, stoornis of (chronische) ziekte doen bij voorkeur zoveel mogelijk mee in de<br />
wijk. Maar wat verstaan we eigenlijk onder inclusie? Tijdens deze sessie gaan we aan de hand van<br />
voorbeelden uit het onderwijs, de sport en de wijk in gesprek over inclusie (en exclusie) van deze groep<br />
kwetsbare kinderen. We sluiten de sessie af met een aantal mooie voorbeelden van inclusie uit de praktijk.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Krista Okma (Okma op Maat en moeder van een dochter met een<br />
meervoudige handicap), Astrid van der Kooij (Movisie en moeder van een dochter met een verstandelijke<br />
handicap en autisme), Floris Fonville (gemeente Utrecht), Christiaan Kwint (Stichting Kansz) en Hein<br />
Ursupuny.<br />
3
Buurten<br />
Middagsessies: 15:00 - 16:30<br />
Masterclass integrale jeugdzorg, met Michael Ungar<br />
Locatie: Integraalbuurt (Productieruimte)<br />
De Canadese dr. Michael Ungar is een van de bekendste auteurs en onderzoekers op het gebied van<br />
veerkracht (resilience) en integrale jeugdhulp. Volgens Ungar wordt bij de behandeling van kwetsbare<br />
groepen té vaak de nadruk gelegd op individuele problemen, zoals conflicten met ouderlijk gezag.<br />
Daardoor worden andere factoren die van invloed kunnen zijn op de behandeling vergeten. Ungar<br />
benadrukt het belang van de directe omgeving, zoals vrienden, familie, docenten en ouders. In zijn functie<br />
als gezinstherapeut en hoogleraar Social Work aan Dalhousie University, werkte hij mee aan het<br />
vaststellen van de belangrijkste factoren die de veerkracht van jeugdigen kunnen beïnvloeden in perioden<br />
van stress. Hij benadrukt daarbij hoe belangrijk het is dat de verschillende partijen rondom jeugdigen<br />
integraal samenwerken aan een verbetering van de situatie.<br />
Deze masterclass wordt verzorgd door Micheal Ungar.<br />
De voertaal bij deze masterclass is Engels.<br />
Zorgcontinuïteit 18+<br />
Locatie: Adolescentenwijk (Bibliotheek)<br />
Hoe kun je ervoor zorgen dat kwetsbare jongeren ook na hun 18e levensjaar de zorg blijven krijgen die ze<br />
nodig hebben? Daarover gaat deze thematafel. De leeftijdsgrens van 18 jaar is voor gemeenten en<br />
zorgaanbieders een complex kruispunt waar verschillende wetten en regels samenkomen en elkaar in de<br />
weg kunnen zitten. Kwetsbare jongeren mogen daar natuurlijk geen last van hebben. Hun zorgvragen<br />
moeten gewoon beantwoord kunnen worden. Maar wie moet wat doen en wie voert regie? Aan de hand<br />
van een praktijkcasus van het mbo-team, een generalistisch buurtteam met de mbo als wijk, ontrafelen we<br />
deze problematiek. Wie zijn de stakeholders en welke oplossingen kunnen zij samen bieden? Welke rol<br />
heeft de gemeente daarin en wat moet landelijk op de agenda komen? De inzet is dat de deelnemers aan<br />
deze sessie met nieuwe inzichten over de aanpak voor 18-plussers naar huis gaan.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Esther Schepers (Lokalis), Wytze de Jong (gemeente Utrecht), Pink<br />
Hilverdink (Nederlands Jeugdinstituut), Vincent Fafieanie (Nederlands Jeugdinstituut), Luuke Janssen<br />
(Lokalis) en Rian Zwart (Lokalis).<br />
Samenwerking wijkteams en (huis)artsen<br />
Locatie: Weg naar samenwerking (Dealingroom)<br />
Bij de nieuwe jeugdhulp is een belangrijke rol weggelegd voor huisartsen en andere medici die met jeugd<br />
te maken hebben. De huisarts is vanouds een vertrouwenspersoon aan wie gezinnen gemakkelijk hun<br />
vragen en problemen voorleggen. De huisarts kan zelf besluiten om voor een kind of jongere gespecialiseerde<br />
hulp in te schakelen en hoeft daarvoor dus niet het wijkteam te betrekken. Tegelijkertijd is het<br />
wijkteam voor diezelfde doelgroep een andere toegang tot informatie, ondersteuning en hulp. In deze<br />
sessie buigen we ons over de vraag hoe wijkteam en (huis)arts elkaar kunnen versterken bij het realiseren<br />
van optimale ondersteuning en hulp voor kinderen, jongeren en opvoeders. Zijn er goede voorbeelden van<br />
samenwerking? Hoe kan men elkaar het beste informeren en waar kan men elkaar aanvullen?<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Gert van den Berg (Nederlands Jeugdinstituut), Annelies Tukker<br />
(gemeente Utrecht), Jeanine ten Haaf (Lokalis), Stephanie Bekkers (Lokalis), Marleen Beumer (Ouder en<br />
kindteams Amsterdam) en Rebecca Houtman (huisarts Gezondheidscentrum Ondiep).<br />
4
Samenwerken rondom veiligheid<br />
Locatie: De veilige steeg (Stijlkamer)<br />
Wijkteams en veiligheid vormen een actueel onderwerp waarbij goede samenwerking bij uitstek essentieel<br />
is. Deze sessie gaat daarover. We onderscheiden daarbij samenwerking op drie niveaus:<br />
Samenwerking met gezinnen waar (mogelijk) sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld, en<br />
natuurlijk samenwerking met hun netwerken. Hoe kunnen we vanuit partnerschap met gezinnen<br />
werken, ook in onveilige opvoedingssituaties? Welke methodes helpen ons daarbij?<br />
Bij samenwerken in het wijkteam is de vraag aan de orde of er voldoende kennis aanwezig is in het<br />
team. Zijn er collega’s met specifieke deskundigheid op de onderwerpen huiselijk geweld en<br />
kindermishandeling? Hoe delen generalisten en specialisten kennis, hoe verdelen ze de taken? Kan de<br />
Wet meldcode ons helpen?<br />
Tot slot is het van belang dat er een goede samenwerking is met ketenpartners, zoals Veilig Thuis, de<br />
jeugdbescherming (bijvoorbeeld in SAVE-teams), de Raad voor de Kinderbescherming en de Eigen<br />
Kracht Centrale. Welke elementen dragen bij aan een succesvolle samenwerking? Denk daarbij aan:<br />
werken vanuit dezelfde visie en methodiek, elkaar ondersteuning bieden in plaats van dingen op elkaar<br />
afschuiven, kennis van veiligheidsplannen etc.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Nic Drion (Nederlands Jeugdinstituut), Paul van Dijk (gemeente<br />
Utrecht), Vincent van Miert (Lokalis), Miriam Witsenburg (Samen Veilig Midden-Nederland).<br />
School en wijk verbonden<br />
Locatie: Participatieplein (Schatkamer)<br />
Deze sessie gaat over de Utrechtse verbinding tussen de wijkaanpak en scholen in primair, voortgezet<br />
onderwijs en mbo. Wat werkt en wat vraagt nog aandacht? In Utrecht werkt de gemeente intensief samen<br />
met de verschillende onderwijspartners om de samenhang tussen sterke gezinnen, sterke wijken en sterke<br />
scholen te bevorderen. De uitgangspunten van het beleid geven richting aan de manier van samenwerken<br />
in de praktijk. We gaan kort in op de ontstaansgeschiedenis van de huidige praktijk, waarna de betrokken<br />
professionals van jeugdhulp en onderwijs agenderen wat de kracht ervan is en welke ontwikkelpunten er<br />
zijn. Deze interactieve sessie wordt mede ingevuld op grond van de vragen die de deelnemers hebben. We<br />
sluiten af met een reflectie op vraag hoe deze samenwerking aansluit bij wat we weten over de stand in het<br />
land rond dit onderwerp.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Manon Moonen (gemeente Utrecht), Diana van Heumen (Lokalis),<br />
Marije Bakker (Lokalis), Claudia van Dijk (Lokalis), Janneke Verhoeven (Leidsche Rijn College), een IBer<br />
uit Utrecht West en Chaja Deen (Nederlands Jeugdinstituut).<br />
Informele steun en de pedagogische basis<br />
Locatie: Steunplein (Oranjezaal)<br />
Deze sessie haakt aan bij de ervaringen die in Utrecht zijn opgedaan met het benutten van de pedagogische<br />
kracht van vrijwilligers en opvoeders als basis voor een sterk pedagogisch klimaat. Wat kunnen we<br />
daarvan leren, wat zijn de successen en aandachtspunten en welke vragen dienen zich aan? Hoe kom je er<br />
bijvoorbeeld achter wie de sleutelfiguren zijn? (Hoe) moet je hierop sturen, of juist loslaten? We gaan hier<br />
samen over in gesprek. De Universiteit Utrecht en het Nederlands Jeugdinstituut reageren daarop met<br />
hun inzichten.<br />
Deze sessie wordt verzorgd door Danielle van Schaik (Lokalis), Gaby van Bommel-Willemse (gemeente<br />
Utrecht), Marije Kesselring (Universiteit Utrecht), Pieter Paul Bakker (Nederlands Jeugdinstituut) en<br />
Hilde Xanten (Movisie).<br />
5
Aantekeningen<br />
10
Aantekeningen<br />
11
Aantekeningen<br />
12
Plattegrond
Wat helpt jeugdprofessionals in lokale wijkteams?<br />
Binnenkort ‘verkrijgbaar’:<br />
de digitale toolbox voor jeugdprofessionals in wijkteams<br />
Wat kun je vinden in de toolbox?<br />
‣ Methodische hulpmiddelen zoals:<br />
Korte, overzichtelijke factsheets met de meest<br />
recente kennis<br />
Ondersteunende vragen<strong>lijst</strong>en en tools<br />
‣ Online snel te doorzoeken, overzichtelijk en voorzien<br />
van meer informatie en aanvullende mogelijkheden<br />
voor professionalisering<br />
De toolbox is vanaf half januari te vinden op www.wijkteamswerkenmetjeugd.nl<br />
Waarom hebben we deze toolbox ontwikkeld?<br />
‣ Het voorkomt dat het wijkteam in iedere gemeente het wiel opnieuw gaat uitvinden<br />
‣ De ontwikkelde, opgebouwde en verzamelde kennis uit de jeugdzorg, jeugd-ggz en zorg<br />
voor lvb-jeugd is goed bruikbaar en zonde om verloren te laten gaan<br />
‣ Het vergt specifieke kennis en vaardigheden om samen in dialoog te beslissen over wat<br />
nodig is, oog te hebben voor veiligheid en hulp te kunnen bieden aan kinderen, ouders<br />
en gezinnen. Alle hulpmiddelen hierbij zijn welkom.<br />
Deze gereedschapskist is ‘gevuld’ door<br />
het Nederlands Jeugdinstituut, Movisie, PI Research, Van Montfoort en Praktikon