Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
DINSDAG 9 JUNI <strong>2015</strong><br />
ZUIDERSTRANDTHEATER DEN HAAG<br />
WWW.HAVENCONFERENTIE.NL
2
3<br />
EERSTE<br />
NATIONALE<br />
HAVEN<br />
CONFERENTIE<br />
Het Zuiderstrandtheater pal naast Scheveningen<br />
<strong>Haven</strong> was het passende decor van de <strong>Nationale</strong><br />
<strong>Haven</strong>conferentie <strong>2015</strong> die afgelopen woensdag<br />
plaatsvond. <strong>Haven</strong>baronnen Harm Post, directeur<br />
Groningen Seaports, Ferdinand van den Oever, directeur<br />
<strong>Haven</strong>schap Moerdijk, Victor Schoenmakers, director corporate<br />
strategy <strong>Haven</strong>bedrijf Rotterdam nv, Dick Gilhuis, cco Zeeland<br />
Seaports, en Eduard de Visser, director Strategy & Innovation<br />
<strong>Haven</strong>bedrijf Amsterdam nv, speelden allen een uitwedstrijd op<br />
neutraal terrein. Een interessant gegeven in aanmerking genomen<br />
dat juist de rode draad van de conferentie de vraag was in<br />
hoeverre de Nederlandse havens met elkaar moeten concurreren<br />
of juist intensief moeten samenwerken. Voor een grootmacht als<br />
China is ons land namelijk niet meer dan een stip op hun wereldkaart.<br />
Aan de andere kant willen klanten ook iets te kiezen<br />
hebben. Aan het eind van de bijeenkomst was de vraag evenwel<br />
niet eenduidig beantwoord.<br />
Onder het wakend oog van de Scheveningse kustwacht naast<br />
de conferentiezaal hadden zich ruim honderd professionals uit<br />
het havenindustrieel complex verzameld om kleur te geven aan<br />
dit strak georganiseerde evenement dat zeker de moeite waard<br />
was. Naast de genoemde havenautoriteiten waren ook vertegenwoordigers<br />
uit de chemie, energie, op- en overslag, industrie en<br />
handel en transportsector, logistiek dienstverleners, verladende<br />
partijen en beleidsmedewerkers van havens en verschillende<br />
overheden aanwezig. Dagvoorzitter prof. dr. Peter de Langen<br />
zorgde voor een prettige verbinding tussen de urgente onderwerpen<br />
innovatie, bereikbaarheid en behoud van industrie.
4
5<br />
‘HAVENS KRACHTIG<br />
EN VITAAL HOUDEN’<br />
“Nederlandse zeehavens vormen een krachtig onderdeel van de Nederlandse economie”,<br />
vindt prof. dr. Peter de Langen, hoogleraar aan de TU Eindhoven. “Het<br />
is een ongekende prestatie dat op zo’n klein stukje kuststrook tien procent van de<br />
goederenoverslag in de EU wordt gerealiseerd. Dat komt doordat havens, logistiek<br />
en handelen ons in het DNA zit. Internationaal wordt de Nederlandse haveninfrastructuur<br />
enorm goed gewaardeerd. In 2014 werd zij wereldwijd als beste<br />
gewaardeerd. Vanuit homebase Nederland weten wij dit ook goed te vermarkten.<br />
Wij importeren goederen al eeuwenlang naar Nederland om deze vervolgens<br />
richting Europa te exporteren. Het is enorm belangrijk dat dit krachtige stuk van<br />
de Nederlandse economie krachtig en vitaal wordt gehouden.”
6<br />
Concurrentiepositie<br />
versterken<br />
HAVENS<br />
MOETEN OP<br />
TWEE BENEN<br />
LOPEN
7<br />
Vriend en vijand is het erover eens: willen havens voorbereid zijn op toekomstige<br />
uitdagingen dan moet er worden geïnnoveerd en meer worden samengewerkt. Maar<br />
vooral dit laatste blijkt in de praktijk niet zo eenvoudig te zijn. En hoe slaag je erin te<br />
innoveren en tegelijkertijd de benodigde volumes over te slaan?<br />
is ontzettend<br />
lastig om op twee<br />
benen te lopen”,<br />
“Het<br />
beweert prof. dr.<br />
Frans van den Bosch van de Erasmus<br />
Universiteit Rotterdam. Hij verklaart<br />
zich nader: “Om strategische vernieuwing<br />
te bewerkstelligen is het noodzakelijk<br />
te exploiteren én te exploreren. Beide<br />
benen moeten vooruit, wat met een<br />
moeilijk woord als ‘ambidextrous’ wordt<br />
aangeduid. Het is ontzettend moeilijk<br />
dit te doen.” Van den Bosch verwacht<br />
eerder dat havens hierin slagen dan grote<br />
bedrijven. Hij acht versterking van de<br />
havens noodzakelijk vanwege verschillende<br />
bedreigingen. “Neem bijvoorbeeld<br />
de afhankelijkheid van dominante klanten.<br />
Dat is heel vervelend. Ook zijn er<br />
hondsmoeilijke transformatieprocessen<br />
richting onder andere biobased. Plants<br />
worden immers voor tientallen jaren<br />
neergezet. Ik vraag mij af waarom er niet<br />
wordt afgestapt van het eigendomsmodel<br />
en producenten gebruikmaken van<br />
chemical leasing. Of iets anders: waarom<br />
is er nog geen Port Uber? Met behulp<br />
van intelligente ICT kan je je eigendom<br />
verhuren. Dat klinkt misschien belachelijk<br />
maar twaalf jaar geleden zeiden wij<br />
dat ook van internetbankieren. En kijk<br />
eens naar wat er nu is gebeurd.” Van den<br />
Bosch is een duidelijke out-of-the-boxdenker<br />
en brengt in dat havenbedrijven<br />
voorbeelden zijn van belangrijke bedreigingen<br />
voor de havens. “Ze focussen<br />
zich op hun ‘eigen havens’ en hanteren<br />
goederenoverslagcijfers als performance<br />
criteria. Het binnenhalen van tonnen<br />
vind ik echter geen goede indicator van<br />
de prestaties van havens.”<br />
JONGE HONDEN<br />
Van den Bosch ziet als strategie voor<br />
Nederlandse havens een ‘voortdurende<br />
verbetering van de internationale,<br />
innovatiegedreven, duurzame concurrentiepositie’.<br />
“Bij innovatie draait het<br />
niet om technologie, maar om managen<br />
en organiseren”, zegt hij. “Dat kan<br />
doorslaggevend zijn. Door middel van<br />
samenwerkingsverbanden moet je kijken<br />
waar het slimme in zit en hoe havens hun<br />
concurrentiepositie kunnen verbeteren.<br />
Daarvoor is wel een vertrouwensband en<br />
kennisuitwisseling vereist. In jullie sector<br />
gaat dit veel te langzaam. Er wordt veel<br />
gepraat, terwijl je gewoon moet doen.<br />
Innovatie is een proces van hard werken”,<br />
aldus Van den Bosch. Hij onderscheidt<br />
twee manieren van innoveren: door<br />
middel van een bottom-up- en een<br />
top-down-benadering. Bij dit eerste komt<br />
het initiatief vanuit de havens en bij<br />
het tweede is de overheid leidend. “Het<br />
belangrijkste is dat er een ondernemende<br />
mentaliteit heerst. Eventueel kan je game<br />
changers aantrekken of een groepje jongen<br />
honden aantrekken om een mogelijke<br />
samenwerking te onderzoeken.<br />
RESTWARMTE<br />
“Natuurlijk proberen wij samenwerking<br />
te zoeken”, reageert Eduard de Visser<br />
van het <strong>Haven</strong>bedrijf Amsterdam op de<br />
woorden van Van den Bosch. Visser is<br />
als director strategy & innovation aan<br />
het havenbedrijf verbonden. “Vroeger<br />
waren er bijvoorbeeld twee havens die<br />
cruises aanboden. Dit jaar is de haven<br />
van Amsterdam dit samen met die van<br />
IJmuiden gaan doen. Met als resultaat<br />
dat wij meer schepen naar Amsterdam<br />
weten te trekken en een beter product<br />
bieden. Daarnaast is het zaak meer te<br />
doen met de lading. Neem bijvoorbeeld<br />
het afvalenergiebedrijf, dat restproduct<br />
uit afvalstromen maakt. Hiervoor is<br />
gezamenlijk een joint venture opgericht.<br />
Wanneer je dit samen aanpakt is het
8<br />
schaalbaar.” Waar de haven van Rotterdam<br />
bij monde van director corporate<br />
strategy Victor Schoenmakers stelt de<br />
focus internationaal te leggen, zegt cco<br />
Dick Gilhuis van Zeeland Seaports juist<br />
naar binnen de landsgrenzen te kijken.<br />
“Wij streven ernaar de connectiviteit van<br />
de industrie te verhogen. Hiervoor is een<br />
project met Yara gestart voor de levering<br />
van CO2 en warmte aan het kassengebied<br />
en is eind vorig jaar een project begonnen<br />
waarbij restwarmte van een raffinaderij<br />
naar industriële bedrijven wordt geleid.”<br />
DREMPELVREES<br />
“Wanneer de bedreiging groot genoeg<br />
is, wordt de behoefte aan samenwerking<br />
vanzelf sterker”, vindt directeur Ferdinand<br />
van den Oever van het <strong>Haven</strong>schap<br />
Moerdijk. “<strong>Haven</strong>s werken al samen,<br />
onder meer in het werkprogramma<br />
zeehavens. We schrijven de bedreigingen<br />
wel op, maar er worden te weinig<br />
vormen van samenwerking aangegaan<br />
om deze te bestrijden. Ik zie een zekere<br />
mate van drempelvrees.” Van den Oever<br />
noemt als voorbeeld zijn behoefte meer<br />
samen te werken met de havens van<br />
Rotterdam en Antwerpen, maar daar op<br />
‘bekrompenheid’ te stuiten.<br />
GOEDE VERHOUDINGEN<br />
Dan Harm Post. De immer uitgesproken<br />
directeur van Groningen Seaports zegt<br />
Foto: Danny Cornelissen
9<br />
voor zijn haven ‘Rotterdam-noord’ als<br />
geuzennaam te hanteren. “Dat zijn wij<br />
immers voor de Chinezen”, aldus Post.<br />
Hij stelt intern de volgende slogan te<br />
gebruiken: “Grote havens hebben grote<br />
bekken. [dan schreeuwend:] Kleine havens<br />
hebben nog grotere bekken! Anders<br />
weten ze niet dat je er bent!” Post zegt<br />
te smeden aan een samenwerkingsverband<br />
met de haven van Rotterdam. Pal<br />
voor de <strong>Nationale</strong> <strong>Haven</strong>conferentie<br />
heeft hij hierover in een strandtent<br />
overleg gevoerd met vertegenwoordigers<br />
van het <strong>Haven</strong>bedrijf Rotterdam. “We<br />
hebben besproken waar we staan en of<br />
het opschiet. Het heeft tijd nodig om<br />
vertrouwen op te bouwen en over de<br />
eigen havengrenzen durven heen te stappen.<br />
De boze buitenwereld dwingt ons<br />
tot intensieve samenwerking. Daar zijn<br />
echter goede verhoudingen voor nodig.”<br />
Post kondigt aan in september de eerste<br />
concrete resultaten van de samenwerking<br />
met Rotterdam te kunnen presenteren.<br />
VERANTWOORDELIJKHEID<br />
Het idee van Van den Bosch dat havens<br />
af moeten stappen van hun focus op<br />
overslagcijfers vindt navolging bij De<br />
Visser: “Het volumedenken is de laatste<br />
zeventig jaar dominant geweest. Het<br />
is een hele opgave te bedenken welk<br />
criterium in de toekomst leidend moet<br />
zijn. Er moet worden gekeken naar het<br />
rendement, al is dat lastig om te doen.”<br />
“Het is een én-énverhaal”, vindt Schoenmakers.<br />
“Volume is belangrijk om de<br />
investeringen terug te verdienen. Dat is<br />
iets wat we niet uit het oog moeten verliezen,<br />
maar neemt niet weg dat er heel<br />
wat gaande is in de wereld. We moeten<br />
een hele batterij aan toegevoegde waarde<br />
ontwikkelen. Binnen het <strong>Haven</strong>bedrijf<br />
Rotterdam is innovatie een leidend<br />
thema en we nemen daarin onze verantwoordelijkheid.<br />
Wij proberen de funnel<br />
zo groot mogelijk te houden. Er mag<br />
veel fout gaan, zo lang ook een aantal<br />
ideeën succesvol blijken te zijn.”<br />
NIET MAAKBAAR<br />
“Wij worden voortdurend benaderd om<br />
staatjes aan te leveren”, zegt Gilhuis.<br />
“Daarom presenteren wij regelmatig<br />
onze overslagcijfers. Zelf vinden wij dat<br />
echter niet zo interessant, want het gaat<br />
ons om toegevoegde waarde. Op die<br />
lijstjes willen wij wel bovenaan staan.<br />
Voor havens is het lastig overstijgend te<br />
denken. Iedereen zit toch min of meer<br />
vast in zijn eigen wereldje. Daar schieten<br />
wij havens nog enorm in tekort.” Het<br />
slotakkoord in deze discussie is voor<br />
Post. Hij vindt dat er te negatief over<br />
dit onderwerp wordt gesproken. “Er zijn<br />
prachtige bedrijven hooginnovatief bezig<br />
in onze havens”, vindt hij. Het is onze<br />
opdracht hen te faciliteren. Logistiek gezien<br />
is Groningen Seaports klein duimpje<br />
in vergelijking met Rotterdam. Maar<br />
wanneer je beide havens beoordeelt<br />
op toegevoegde waarde is het verschil<br />
veel kleiner. Denk minder in tonnen en<br />
meer in toegevoegde waarde. Dit laatste<br />
definieer ik als wat er aan een product<br />
wordt toegevoegd dat de haven in komt.<br />
De overheid moet zich ten slotte ook<br />
realiseren dat de economie niet maakbaar<br />
is. Marktpartijen besluiten zelf waar<br />
zij zich willen vestigen en hier gaan zeer<br />
gedetailleerde processen aan vooraf.”
10<br />
“HET BINNENHALEN VAN<br />
TONNEN VIND IK ECHTER GEEN<br />
GOEDE INDICATOR VAN DE<br />
PRESTATIES VAN HAVENS”<br />
- Frans van den Bosch,<br />
Erasmus Universiteit Rotterdam<br />
“WANNEER IK DOOR DE HAVEN<br />
RIJD, VALT MIJ OP HOEVEEL ER<br />
STILSTAAT. DAT ZIJN ONBENUTTE<br />
KANSEN DIE JE KAN BENUTTEN”<br />
- Léon Gommans, <strong>Haven</strong>Lab<br />
“IK PLEIT ERVOOR DE<br />
VIERKANTEMETERPRIJZEN IN<br />
DE HAVEN TE DIFFERENTIËREN<br />
NAAR HOEVEEL TOEGEVOEGDE<br />
WAARDE JE BIEDT”<br />
- Raymond Riemen, Broekman Logistics
11<br />
DIANE BERKHOUDT, Aon Risk Solutions,<br />
was vooral gecharmeerd van de<br />
voordracht van prof. dr. Frans van den<br />
Bosch over strategische waardecreatie<br />
en de interactie die daarop tussen de<br />
havenbazen en de logistieke partijen<br />
volgde. “Dit zijn nog te veel aparte<br />
werelden die meer zouden moeten<br />
samenwerken. Kennisdeling is in beider<br />
belang.”<br />
CHRIS DUBBERS, Petrogas Gas-systems,<br />
was bij binnenkomst benieuwd<br />
of deze bijeenkomst aanleiding zou<br />
kunnen geven hun LNG-installaties uit te<br />
breiden. Achteraf moest hij constateren<br />
dat de LNG-focus vooral in Pernis zal<br />
plaatsvinden, de investeringen zullen<br />
afnemen en behoud van industrie<br />
bij bestaande klanten een belangrijk<br />
speerpunt zal moeten zijn. Hij sprak zijn<br />
bewondering uit over de presentatie van<br />
Léon Gommans over de noodzaak tot<br />
innovatie.<br />
FRANK VEN, Intertek, ten slotte<br />
wilde weten of de ontwikkelingen in de<br />
havens voor andere business in hun laboratoria<br />
zou kunnen zorgen. “Wij kunnen<br />
veel meer dan ladingen op kwaliteit en<br />
kwantiteit analyseren. Denk bijvoorbeeld<br />
voorafgaand aan onderhoud aan<br />
het controleren van de kwaliteit van<br />
smeerolie.” Tijdens de netwerkborrel<br />
constateerde hij dat het spanningsveld<br />
tussen de havenbedrijven en hun klanten<br />
ongewenst groot is.
12<br />
‘HAVENS HEBBEN<br />
POTENTIE VOOR<br />
INNOVATIE’<br />
“Waar je vandaag je geld mee verdient, kan morgen volkomen<br />
anders zijn”, vindt ‘innovator’ Léon Gommans van<br />
<strong>Haven</strong>Lab. Op het gebied van techniek, globalisatie, business<br />
modellen en samenwerkingsvormen ziet hij snelle en ingrijpende<br />
veranderingen plaatsvinden. Gommans signaleert als<br />
dominante trends internet of things, big data, 3D-printing<br />
en drones. Een concreet voorbeeld van ontwikkelingen die<br />
een grote impact op havens gaan hebben is volgens hem de<br />
zelfrijdende auto van Google. “Dit bedrijf is begonnen als<br />
zoekmachine en heeft nu een auto gemaakt die mensen thuis<br />
oppikt en naar hun gewenste bestemming toebrengt. Of<br />
neem Amazon, dat pakketjes met drones bezorgt. In Afrika<br />
worden drones ook al benut voor het leveren van medicijnen<br />
in moeilijk bereikbare gebieden. Daarnaast is het bizar<br />
hoe groot Über nu al is. Wanneer dit concept voor een taxi<br />
werkt kan het ook voor andere doeleinden worden ingezet.<br />
SnappCar tot slot is ook een voorbeeld van de deeleconomie.<br />
Wanneer ik door de Rotterdamse haven rijd, valt mij<br />
op hoeveel er stilstaat. Dat zijn onbenutte kansen die je kan<br />
benutten.” Gommans raadt havens aan actie te ondernemen.<br />
“Praten kost veel tijd en leidt niet tot zoveel. Je moet experimenteren,<br />
leren en opschalen. De potentie voor dit laatste is<br />
er zeker in de havens wel. We kunnen het wel, alleen moet de<br />
juiste brandstof erin.”
13
14<br />
In de logistieke sector komt het ook op samenwerking en<br />
innovatie aan, wil zij succesvol zijn. Kansen liggen in datauitwisseling,<br />
maar complicerende factor is dat bedrijven<br />
kostbare informatie moeten delen.<br />
Logistiek<br />
ZOEKTOCHT<br />
NAAR DE<br />
‘MAGIC MIX’<br />
is goed, maar je moet er wel wat mee<br />
verdienen. Wij kunnen ons niet onbeperkt<br />
“Innoveren<br />
in het diepe storten, zegt directeur Ruud<br />
Vat van Neele-Vat Logistics. Raymond Riemen, ceo<br />
van Broekman Logistics, geeft een voorbeeld van een<br />
samenwerking die met een grote klant is opgestart.<br />
“Zij maken machines met 3D-geprinte onderdelen<br />
erin. Die kunnen nu in een slim warehouse on demand<br />
worden geprint. Wij verzorgen daarvoor de logistiek.<br />
Dit zijn wij gewoon samen begonnen.” Joost Sitskoorn,<br />
adjunct-directeur bij EVO, ziet dat innovatie binnen<br />
modaliteiten in een divers tempo plaatsvindt: “Innovatie<br />
op het spoor gaat langzaam. In de lucht verloopt dit<br />
veel sneller, terwijl maritiem er tussenin zit.” Hij ziet<br />
in Nederland veel volume en denkkracht. “Aangezien<br />
de goederenstromen bijzonder volatiel zijn, moet er aan<br />
innovatie en samenwerking niet een tandje, maar een<br />
heel tandwiel worden bijgezet.”<br />
HOOGSTE BIEDER<br />
Arthur van Dijk, voorzitter van TLN, vindt dat<br />
transport en logistiek van oudsher hardwaregericht<br />
zijn. “Maar nu is er de meeste aandacht voor software<br />
en datadeling. Daar liggen de kansen. Wanneer je je<br />
niet in het hart van de innovatie bevindt ga je de boot<br />
missen. Processen zullen op elkaar moeten worden<br />
afgestemd door middel van samenwerking. Je moet niet<br />
alles zelf willen doen.”
15<br />
Riemen: “Ik pleit ervoor de vierkantemeterprijzen in<br />
de haven te differentiëren naar hoeveel toegevoegde<br />
waarde je biedt. Dit wordt met de mond wel beleden,<br />
maar in de praktijk wordt alleen gekeken wie de hoogste<br />
bieder is.” Van Dijk relativeert: “We moeten op zoek<br />
naar de magic mix. Waarde toevoegen is mooi, maar<br />
logistiek is een krachtig element voor de Nederlandse<br />
havens. Wanneer de verbindingen niet op orde zijn,<br />
verlies je telkens kleine beetjes.”<br />
MOERAS<br />
“Verladers houden van ontzorgen. Ze zoeken het laagste<br />
punt, daar waar de minste barrières zijn. Voor deze<br />
partijen is het totaal niet belangrijk welke vlag er boven<br />
de haven wappert. Wel willen ze wat te kiezen hebben”,<br />
aldus Sitskoorn, die waarschuwt dat er op het gebied<br />
van samenwerking meters moeten worden gemaakt.<br />
“Het lukt maar niet om stappen te zetten. We zijn al<br />
een paar jaar bezig met het logistiek informatieplatform,<br />
maar zijn volkomen in een moeras vastgelopen.<br />
Hoe we daaruit kunnen geraken? Door out-of-the-box<br />
te denken. De hele logistieke keten is erop gericht niet<br />
transparant te zijn. Wanneer je wilt samenwerken ga je<br />
dus aan dat business model zitten. Hoe daar overheen<br />
te stappen is de hamvraag.”<br />
BESTE JONGETJE<br />
Vat en Riemen kregen de vraag voorgehouden of zij<br />
voldoende ruimte geboden krijgen voor het bieden<br />
van value added logistics en value added services.<br />
Eerstgenoemde is hierover erg duidelijk: “Onder Hans<br />
Smits was dit zeker niet het geval. Nu Allard Castelein<br />
directeur is, is dit gelukkig ten positieve veranderd.”<br />
Riemen:“In de Belgische havens zijn ze hier actiever<br />
mee aan de gang. Wanneer je bijvoorbeeld naar de<br />
wet- en regelgeving voor verpakte chemie kijkt, wil<br />
Nederland het beste jongetje van de klas zijn.”“Wij<br />
zijn twee jaar bezig geweest met vergunningen om te<br />
kunnen bouwen”, vult Vat aan. Tot slot zegt Riemen<br />
kansen te zien: “De nieuwe chemie komt op de Tweede<br />
Maasvlakte niet van de grond. Je ziet plants elders<br />
verrijzen en de daar geproduceerde goederen komen in<br />
containers hier naartoe. Het hier uitpakken en opslaan<br />
van deze goederen biedt ons kansen.”
16<br />
Industrieel behoud<br />
DE ACHT DIE EEN<br />
TIEN MOET WORDEN
17<br />
De Nederlandse industrie heeft te maken met lastige<br />
marktomstandigheden. Desalniettemin verwacht general manager<br />
Bart Voet van Shell Pernis dat de raffinaderij nog tientallen jaren<br />
operationeel zal blijven. Directeur Harm Post van Groningen Seaports<br />
vindt dat de Nederlandse overheid werk moet maken van een vrije,<br />
transparante energiemarkt. Anders ziet hij grote industriële spelers uit<br />
de haven vertrekken.<br />
van industrie’ is geen<br />
goed onderwerp om over te<br />
‘Behoud<br />
discussiëren. Dit stelt prof. dr.<br />
Frans van den Bosch van de Erasmus<br />
Universiteit. Hij vindt ‘behoud’ geen<br />
strategie en zegt de sector als gevolg<br />
hiervan langzaam te zien ‘uitsterven’.<br />
Jan Bert Schutrops, directeur bij Vopak<br />
Nederland, is het hier niet mee eens.<br />
“Het behoud van industrie is wél van<br />
belang. Niet dat we er een museumstuk<br />
van moeten maken, maar het industriële<br />
cluster biedt Nederland heel veel goeds.<br />
Dus is het goed als wij dit weten te<br />
behouden. Wij zijn een acht en willen<br />
er een tien van maken. Dit betekent niet<br />
dat wij moeten weggooien wat ons tot<br />
een acht heeft gemaakt.”<br />
ENTREPRENEURSHIP<br />
Bart Voet is general manager van Shell<br />
Pernis. Hij erkent dat raffinaderijen in<br />
Nederland het niet makkelijk hebben.<br />
“We hebben te maken met een enorm<br />
uitdagende business. In de raffinagesector<br />
is er een sterke concurrentie. Europa<br />
heeft een overcapaciteit van vijftien<br />
procent en dat zal eruit moeten. In de<br />
VS zijn de energiekosten bovendien<br />
lager, soms wel tot eenderde minder.<br />
Dat heeft een grote impact wanneer<br />
je je bedenkt dat energie de grootste<br />
kostenpost voor een raffinaderij is. In<br />
het Midden-Oosten zijn nieuwe geïntegreerde<br />
complexen gebouwd, vanwaar<br />
de producten nu naar hier komen.” Voet<br />
noemt de organisatie binnen een raffinaderij<br />
grootschalig en complex. “Om<br />
dat te beheersen zijn skills nodig, anders<br />
keert dat zich tegen je. Wij proberen het<br />
entrepreneurship van een klein bedrijf<br />
in een multinational te creëren. Duidelijk<br />
is dat Shell Pernis de komende<br />
tientallen jaren nog in de Rotterdamse<br />
haven gevestigd zal zijn.<br />
GEEN BIOBASED<br />
BIG BANG<br />
“Wij hebben bij Shell geen<br />
blauwdruk klaarliggen voor<br />
een grootschalige overstap<br />
naar biobased chemie”,<br />
verklaart Bart Voet, general<br />
manager van Shell Pernis. “In<br />
Moerdijk worden basischemicaliën<br />
gemaakt. Het gaat daarbij<br />
om zulke grote stromen dat<br />
een plotseling big bang-scenario<br />
niet realistisch is.”<br />
ALARMFASE ROOD<br />
“Er is industriebeleid nodig”, waarschuwt<br />
Harm Post, directeur van Groningen<br />
Seaports. “In onze havens zijn<br />
twee grote ondernemingen, AkzoNobel<br />
en Dow, al veertig jaar gevestigd. Beide<br />
bedrijven zeggen er niet op te rekenen<br />
in Delfzijl ook het vijftigjarig bestaan<br />
te vieren. Daarom is het heel waardevol<br />
dat Shell aangeeft wél in Pernis<br />
te willen blijven. De energieprijzen in<br />
Nederland zijn torenhoog. Dit is het<br />
allerbelangrijkste voor de Nederlandse<br />
regering om aan te pakken. De energiemarkt<br />
is niet vrij. Er moet iets gebeuren,<br />
want de alarmfase staat op rood. De<br />
aluminiumfabriek van Aldel verbruikt<br />
jaarlijks voor vijfenzeventig miljoen euro<br />
aan elektriciteit. Door een kabel onder<br />
de Eems aan te leggen naar Duitsland<br />
kunnen zij gebruikmaken van twintig<br />
procent goedkopere elektriciteit. Dat<br />
scheelt vijftien miljoen euro per jaar en<br />
is het verschil tussen een plant sluiten of<br />
openhouden.”<br />
EXTRA MAATREGELEN<br />
Schutrops: “Over een paar jaar zullen<br />
de negatieve consequenties hiervan pas<br />
echt duidelijk worden. De investeringen<br />
worden teruggeschroefd en de bedrij-
18<br />
vigheid in de havens zal afnemen. Voet<br />
vult aan: “Nederland loopt voorop met<br />
de milieuprestaties van de raffinaderijen.<br />
Het is echter de vraag hoeveel schepjes<br />
hier nog bovenop moeten worden<br />
gedaan. De extra maatregelen kunnen<br />
wij echter nog wel verwachten. Voor de<br />
industrie heeft dit als consequentie dat<br />
wij er honderden miljoenen euro’s in<br />
moeten steken zonder dat dit marge oplevert.<br />
Het zelfde geldt voor veiligheid.<br />
Iedereen is daarvoor, maar bij vijftig<br />
jaar oude assets moet er ruimte zijn om<br />
dezelfde resultaten op een andere manier<br />
te bereiken. Daar moet nog hard aan<br />
worden gewerkt.”<br />
PIJN<br />
“Het goede nieuws is dat er veel grassroots-innovatie<br />
plaatsvindt bij individuele<br />
bedrijven. De vraag is echter wat we<br />
samen doen”, verklaart Peter Kilburn,<br />
directeur van Lubrizol Delfzijl. Hij<br />
denkt dat het gebruik van utilities de<br />
doorslag geven voor zijn soort bedrijven.<br />
“Dankzij gebruik van gezond verstand<br />
zijn de energiekosten van onze fabriek<br />
een stuk lager dan die van een gelijke<br />
plant van het bedrijf in de VS. Zo hebben<br />
wij de warmtewisselaars verwisseld,<br />
wat een grote efficiencyslag betekende.<br />
Dat terwijl wij dachten dat dit al was<br />
uitgemolken.” Schutrops kan zulke<br />
mooie cijfers niet overleggen. “Op het<br />
gebied van veiligheid scoren wij slechter.<br />
Dat doet pijn. Ook voor mij persoonlijk,<br />
want ik ben verantwoordelijk. De leeftijd<br />
van terminals heeft een grote invloed<br />
op de prestaties die worden geleverd. In<br />
Amsterdam hebben wij de meest moderne<br />
terminal ter wereld staan. Maar wij<br />
hebben ook complexen die uit de jaren<br />
dertig dateren.”<br />
KANSEN<br />
Over het toekomstperspectief van Vopak<br />
in het ARA-gebied zegt Schutrops: “Er<br />
vindt een verschuiving van west naar<br />
oost plaats. Dit betekent niet dat hier<br />
niet meer wordt geïnvesteerd. Alleen<br />
steken wij nu geld in het moderniseren<br />
van installaties in plaats van uitbreidingen.”<br />
Shell Pernis is fors aan het<br />
investeren, ontvouwt Voet. Elk jaar<br />
betreft het wel honderden miljoenen.<br />
“Nu wordt een nieuwe aromatenfabriek<br />
neergezet, die verbonden wordt met<br />
onze fabriek in Moerdijk. Er gaat een<br />
boot heen en weer varen”, aldus Voet,<br />
die zegt kansen te zien in LNG. “Nu<br />
al heeft Shell twee schepen op LNG<br />
varen en wordt een speciaal bunkerschip<br />
voor LNG gebouwd. Ook is onlangs het<br />
eerste LNG-tankstation voor vrachtwagens<br />
van Shell geopend. Er vindt een<br />
enorme energietransformatie voor onze<br />
voordeur plaats. Wij hebben de kans<br />
dit lokaal uit te bouwen. Wanneer wij<br />
samen de schouders eronder zetten kan<br />
Rotterdam uitgroeien tot doorvoerhaven<br />
van LNG voor mobiel transport. Hier<br />
komt geen raffinage bij kijken, maar wij<br />
hebben te maken met olie & gas in een<br />
nieuwe toepassing.” Tot slot legt Voet<br />
uit waarom hij Shell Pernis de komende<br />
jaren operationeel ziet blijven: “Wij zijn<br />
enorm afhankelijk van het <strong>Haven</strong>bedrijf<br />
Rotterdam en gelukkig is dat wederzijds.<br />
Vijfentwintig procent van het volume<br />
in de haven is afkomstig van Shell. Het<br />
havenbedrijf gaat hier goed mee om en<br />
creëert een omgeving waarin wij kunnen<br />
concurreren.
19<br />
“GROTE HAVENS HEBBEN<br />
GROTE BEKKEN. KLEINE<br />
HAVENS HEBBEN NOG GROTERE<br />
BEKKEN! ANDERS WETEN ZE<br />
NIET DAT JE ER BENT!<br />
- Harm Post, Groningen Seaports<br />
“WIJ ZIJN ENORM<br />
AFHANKELIJK VAN<br />
HET HAVENBEDRIJF<br />
ROTTERDAM EN GELUKKIG<br />
IS DAT WEDERZIJDS”<br />
- Bart Voet, Shell Pernis
NIEUWSBRIEF<br />
Wist u dat Europoort Kringen een fraai<br />
vormgegeven tweewekelijkse nieuwsbrief heeft,<br />
waarin u op de hoogte wordt gehouden van de<br />
laatste ontwikkelingen in en rond de Rotterdamse<br />
haven? Ga naar Europoortkringen.nl om u aan te<br />
melden voor de nieuwsbrief.<br />
COLOFON<br />
HET NATIONALE HAVENCONFERENTIE <strong>2015</strong><br />
ON THE SPOT MAGAZINE IS EEN UITGAVE<br />
VAN EUROPOORT KRINGEN IN OPDRACHT<br />
VAN MANAGEMENT PRODUCTIES.<br />
FOTOGRAFIE<br />
VINCENT BERGMAN, HARRIE JABROER<br />
VORMGEVING<br />
VINCENT BERGMAN<br />
COPYRIGHT UITGEVERIJ LAKERVELD<br />
BV. NIETS UIT DEZE UITGAVE MAG OP<br />
ENIGERLEI WIJZE WORDEN OVERGENOMEN<br />
ZONDER UITDRUKKELIJKE TOESTEMMING<br />
VAN DE UITGEVER EN OPDRACHTGEVER.<br />
UITGEVER<br />
HARRIE JABROER<br />
REDACTIE<br />
JIRI HARTOG, HARRIE JABROER<br />
WWW.MANAGEMENTPRODUCTIES.NL<br />
WWW.EUROPOORTKRINGEN.NL