VAKBLAD ELEKTRISCH VERVOER EN SMART GRIDS / SEPTEMBER 2016 INHOUD
09.12.2016 • Views
Share Embed Flag

VAKBLAD ELEKTRISCH VERVOER EN SMART GRIDS / SEPTEMBER 2016 INHOUD

dHxUgJr

dHxUgJr

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
santimolinaf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

<strong>VAKBLAD</strong> <strong>ELEKTRISCH</strong> <strong>VERVOER</strong><br />

<strong>EN</strong> <strong>SMART</strong> <strong>GRIDS</strong> / <strong>SEPTEMBER</strong> <strong>2016</strong><br />

<strong>INHOUD</strong><br />

STORM EINDHOV<strong>EN</strong> BEGINT<br />

AAN REIS OM DE WERELD<br />

‘GEEF VOL<strong>ELEKTRISCH</strong>E AUTO<br />

ALLE<strong>EN</strong>RECHT SPITSSTROOK’<br />

EERSTE <strong>ELEKTRISCH</strong>E SNELWEG<br />

TER WERELD GEPRES<strong>EN</strong>TEERD<br />

‘WIEBES MAG BEST TROTS ZIJN,<br />

MET HET STIMULERINGSBELEID<br />

IS GESCHIED<strong>EN</strong>IS GESCHREV<strong>EN</strong>’<br />

SPECIAL VAKBEURS<br />

ECOMOBIEL <strong>2016</strong><br />

VANAF PAGINA 15

<strong>INHOUD</strong><br />

www.smartemobility.nl<br />

Staatssecretaris krijgt repliek: ‘Wiebes mag best trots zijn,<br />

met het stimuleringsbeleid is onbewust geschiedenis geschreven’ 10<br />

Special vakbeurs Ecomobiel <strong>2016</strong> 15<br />

Sector draagt in opmaat naar Ecomobiel alternatieve stimulering aan:<br />

‘Geef volledig elektrische auto alleenrecht op spitsstrook’ 16<br />

Ecomobiel:‘Mobiliteit en logistiek onlosmakelijk<br />

verbonden met energietransitie’ 16<br />

Plattegrond, programma en exposanten<br />

Ecomobiel en Vakbeurs Energie <strong>2016</strong> in beeld 18<br />

Infographic ‘Een blik op de elektrische auto’ Deel 5 20<br />

Column Raymond Vergouwe | Laten we het veilig doen! 23<br />

Innovaties op Ecomobiel | Beursflitssen 24<br />

Column Suzan Reitsma | Afscheid van de gaskookplaat… 26<br />

Elektrische motorfiets STORM Wave onderweg:<br />

Batterijenpakket en SmeshGear geheime wapens 27<br />

Hogeschool van Amsterdam biedt inzicht in onderzoek:<br />

Simuleren van verandering in de vraag naar laadinfra 28<br />

Scania en Siemens presenteren eerste elektrische snelweg 31<br />

‘Lantaarnpaal als laadpunt en antenne voor Internet of Things’ 32<br />

Rexel en EV-Box lanceren gezamenlijk installateursprogramma 33<br />

Een in het water gevallen zomer…<br />

Ondanks dat de zomer aardig wat zonuurtjes telde, is de zomer voor de elektrische auto<br />

in het water gevallen. Een messteek in de rug van staatssecretaris Wiebes, tegenvallende<br />

verkopen en het vooralsnog uitblijven van financiële toezeggingen van minister Kamp voor<br />

het plan ‘Maak elektrisch rijden groot’. Wie de volle 6 schoolvakantieweken in het buitenland<br />

verkeerde heeft de storm misschien wel aan zich voorbij kunnen laten gaan…<br />

Hopelijk wordt bij u het geloof in elektrisch rijden er niet minder om. Wel moeten wij ons als<br />

sector beseffen dat het beeld voor elektrisch rijden er bij de buitenwacht niet positiever op<br />

wordt. De opmerkingen – al dan niet op waarheid berust (red. zie het openingsartikel van<br />

dit magazine op pagina 10 – zijn breed uitgemeten in de diverse landelijke media. Van het<br />

Financieele Dagblad tot NU.nl het Algemeen Dagblad en natuurlijk in het blad Autoweek zelf.<br />

Misschien is het daarom goed dat ik – alvorens we<br />

als sector gezamenlijk nadenken over nationale<br />

promotiecampagnes voor elektrisch rijden à la de<br />

befaamde Postbus 51-spotjes en misschien wel<br />

in lijn met de anti-vuurwerkcampagnes van SIRE<br />

– hier de 10 grootste mythes rond elektrisch rijden<br />

opnoem. Ze zijn afkomstig van de Eindhovense<br />

hoogleraar Maarten Steinbuch. En natuurlijk: ‘alles<br />

hieronder is ONZIN’, aldus Steinbuch.<br />

1. Er is niet genoeg lithium voor de batterijen.<br />

2. Er zijn niet genoeg schaarse aardmetalen voor de elektromotoren.<br />

3. De CO2-uitstoot van een elektrisch voertuig is groter dan van een zuinige diesel.<br />

4. Je kunt beter je oude – reeds geproduceerde – auto helemaal afrijden.<br />

5. We moeten kiezen tussen snelladen en parkeerladen.<br />

6. We moeten kiezen tussen elektrisch en waterstof.<br />

7. Batterijen kunnen niet tegen snelladen.<br />

8. Batterijen worden snel ‘te oud’ en belasten daarna het milieu.<br />

9. De elektrische auto is alleen voor korte ritten.<br />

10. De elektrische auto rijdt als een invalidewagen.<br />

Doe er uw voordeel mee (evenals met de analyse van de door Wiebes gepresenteerde ‘feiten’).<br />

Edwin van Gastel, hoofdredacteur E-Mobility (edwin@smartemobility.nl)

MEEST GELEZ<strong>EN</strong><br />

MOBILITY ZOOM<br />

Mobility ZOOM is de tweewekelijkse<br />

nieuwsbrief over duurzame mobiliteit,<br />

een initiatief van Ecomobiel en<br />

Smart E-Mobility. Aanmelden voor<br />

de nieuwsbrief kan via de website<br />

www.ecomobiel.nl/mobility-zoom.<br />

De meest gelezen nieuwsberichten<br />

van het tweede kwartaal zijn:<br />

Wiebes’ onbegrijpelijke draai<br />

rond elektrische auto’s<br />

Nederland telt bijna 93.000 auto’s met een<br />

stekker. Volgens staatssecretaris Wiebes<br />

heeft de 6 miljard euro die de Rijksoverheid<br />

heeft geïnvesteerd 0 procent effect als het<br />

om klimaatwinst gaat. Wiebes deed de<br />

opmerkelijke uitspraken in een interview<br />

met het tijdschrift Autoweek.<br />

Deutsche Post-onderdeel DHL gaat<br />

elektrische bestelwagens verkopen<br />

DHL, onderdeel van de Deutsche Post, is<br />

voornemens om in 2017 te starten met de<br />

verkoop van elektrische bestelwagens. Dit<br />

heeft een woordvoerder van het bedrijf<br />

bevestigd tegenover Reuters. Deutsche<br />

Post ontwikkelde in het verleden al de<br />

Streetscooter, een elektrische bestelwagen<br />

met een actieradius van 120 kilometer.<br />

Volgens de betrokkenen moeten<br />

er straks 10.000 van deze voertuigen per<br />

jaar geproduceerd worden en zullen om<br />

die reden ‘derde partijen’ vanaf 2017 het<br />

voertuig gaan commercialiseren.<br />

Rapport ‘Maak elektrisch rijden<br />

groot’ naar Tweede Kamer verstuurd<br />

Het Formule E-Team (FET) heeft het<br />

actieplan ‘Maak elektrisch rijden groot’<br />

opgeleverd. Centrale boodschap van het<br />

actieplan is dat minister Kamp per direct<br />

aan de slag moet om de consument aan<br />

de elektrische auto te helpen. Minister<br />

Kamp heeft het actieplan voorzien van<br />

kabinetsbrief en analyse, en deze naar de<br />

Tweede Kamer verstuurd. Het actieplan<br />

bevat 8 maatregelen om elektrisch rijden<br />

voor particulieren bereikbaar en aantrekkelijk<br />

te maken.<br />

EV-Box installeert<br />

40.000ste laadpunt<br />

EV-Box heeft een belangrijke mijlpaal bereikt:<br />

wereldwijd heeft het bedrijf zijn 40.000ste<br />

laadpunt uitgeleverd. Niet geheel toevallig is<br />

het 40.000ste laadpunt van het Nederlandse<br />

bedrijf in Nederland geïnstalleerd. Overigens<br />

heeft EV-Box inmiddels niet alleen een kantoor<br />

in Amsterdam, maar ook in Antwerpen,<br />

Parijs, Londen en New York.<br />

NKL presenteert<br />

wiki publieke<br />

Laadinfrastructuur<br />

Om gemeenten te helpen bij hun zoektocht<br />

naar juiste en onafhankelijke informatie heeft<br />

het Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur<br />

(NKL) een digitale kennisbank ontwikkeld.<br />

Online artikelen bieden praktische informatie<br />

over elektrisch vervoer en publieke laadinfrastructuur.<br />

De informatie wordt aangeboden<br />

in de vorm van een ‘wiki’. De artikelen zijn geordend<br />

op volgorde van het beleidsproces van<br />

gemeenten: van aanleiding naar onderbouwing,<br />

aanpak en uitvoering. Via de zoekbalk<br />

is het mogelijk om snel op een specifiek<br />

onderwerp naar een artikel te zoeken.<br />

Gemeente Den Haag<br />

introduceert subsidie<br />

voor elektrische auto<br />

Inwoners en bedrijven in Den Haag kunnen<br />

sinds 1 juli een 100 procent elektrische<br />

auto kopen met subsidie. Dat mag een<br />

tweedehandse of nieuwe auto zijn. Bij aankoop<br />

van een tweedehands auto geeft de<br />

gemeente 3.000 euro subsidie, bij aankoop<br />

van een nieuwe auto is het bedrag 5.000<br />

euro. Via de regeling kunnen 100 procent<br />

elektrische personenauto’s, bestelauto’s of<br />

taxi’s met subsidie worden aangeschaft.<br />

De subsidie kan vanaf 1 juli worden aangevraagd.<br />

Het totale beschikbare subsidiebedrag<br />

voor personenauto’s is 200.000 euro.<br />

Voor bestelauto’s en taxi’s gezamenlijk is<br />

er 400.000 euro beschikbaar. De regeling<br />

loopt tot eind 2017 tenzij de subsidiepot<br />

eerder is uitgeput dan door de gemeente<br />

verwacht wordt.<br />

Noord-Brabant en Limburg besteden<br />

2.500 slimme laadpunten aan<br />

De provincie Noord-Brabant organiseert een aanbesteding voor 2.000 slimme laadpunten voor elektrische<br />

voertuigen, te realiseren vanaf begin 2017. Met de aanbesteding groeit het aantal publieke<br />

en semipublieke laadpunten in Noord-Brabant naar meer dan 4.340. De provincie start eind juli <strong>2016</strong><br />

de aanbesteding en voert die ook voor de provincie Limburg uit. In Limburg worden 480 laadpunten<br />

gerealiseerd, verdeeld over 240 laadpalen. Gezamenlijk gaat het dus om bijna 2.500 laadpunten. De<br />

aanbesteding is een onderdeel van het stapsgewijs uitbreiden van de infrastructuur voor elektrisch rijden<br />

in Noord-Brabant. In 2020 moeten er in de provincie 12.000 publieke of semipublieke laadpunten<br />

zijn om een groei naar 100.000 elektrische voertuigen mogelijk te maken.<br />

23 procent leasende ondernemers rijdt elektrisch<br />

De meeste ondernemers rijden zakelijk in<br />

hun privéauto. Dit blijkt uit een onderzoek<br />

van Tom (red. de nieuwe bedrijfsnaam van<br />

MKB Brandstof), uitgevoerd door Maurice<br />

de Hond. 59 procent van de ondernemers<br />

rijdt in een privéauto en 7 procent in een<br />

700.000 euro financiering<br />

voor start-up ViriCiti<br />

leaseauto. Van de 7 procent die dit doet,<br />

rijdt 23 procent een elektrische of hybride<br />

auto. Bij ondernemers met een bedrijfsauto<br />

is dat 12 procent. Van de ondernemers die<br />

hun privéauto gebruiken rijdt 3 procent een<br />

elektrische of hybride auto.<br />

Eurocross start hulpverlening elektrische rijders<br />

Eurocross Assistance, alarmcentrale voor onder andere pechhulpverlening, helpt vanaf 1 juli<br />

ook bestuurders die problemen hebben bij een laadpaal. Dit doen zij voor Last Mile Solutions,<br />

een dienstverlener op het gebied van laadpalen voor elektrische auto’s. Last Mile Solutions<br />

beheert een deel van de ruim 17.000 elektrische laadpalen in Nederland. Het bedrijf zorgt<br />

ervoor dat de palen goed functioneren. Last Mile Solutions werkt in opdracht van de eigenaren<br />

van de palen, vaak overheidsinstanties of bedrijven.<br />

Schiphol, KLM, TU Delft, NS en Havenbedrijf Amsterdam – samen bekend als Mainport<br />

Innovation Fund II – investeren 700.000 euro in ViriCiti. Breesaap Green Link SL voegt<br />

zich ook bij deze investeringsronde. De investering volgt op de snelle uitbreiding van<br />

ViriCiti in Europa en Amerika, en zal gebruikt worden om de internationale expansie te<br />

versnellen. ViriCiti ontwikkelt een monitoringsplatform voor commerciële elektrische<br />

voertuigen, zoals bussen en trucks en is al actief in 12 landen, onder andere bij spelers<br />

als BYD, Schiphol, Qbuzz en VDL. Het systeem helpt de voertuigen verder te rijden en<br />

betrouwbaarder te functioneren tegen lagere kosten.<br />

Europese primeur van Allego<br />

in Haarlemmermeer met ChargingPlaza<br />

Allego heeft in Haarlemmermeer het eerste ChargingPlaza binnen de EU gerealiseerd dat<br />

door Renault gecertificeerd is. Het slimme laadplein is geplaatst in de parkeergarage van de<br />

gemeente Haarlemmermeer en heeft plek voor 16 elektrische auto’s. De slimme laadoplossing,<br />

die ChargingPlaza heet, bestaat uit één intelligent systeem waar meerdere laadpunten<br />

aan worden gekoppeld. ChargingPlaza maakt slimmer gebruik van de beschikbare stroomcapaciteit;<br />

hierdoor hoeft de gemeente geen extra investeringen te doen netverzwaring.<br />

ElaadNL stelt 3 succesfactoren e-auto vast<br />

In een essay stellen Eric van Kaathoven en Arjan Wargers van ElaadNL de 3 succesfactoren voor<br />

een glansrol van de elektrische auto in de energietransitie vast: voldoende elektrische auto’s,<br />

laadinfrastructuur die smart charging mogelijk maakt en regels die deze transitie niet in de<br />

weg zitten. Van Kaathoven en Wargers concluderen: ‘Als we in staat zijn op deze drie terreinen<br />

winst te boeken, zijn er straks veel meer elektrische auto’s, kunnen deze via Smart Charging<br />

opladen op de beste, meest duurzame momenten en wordt de winst die dat de maatschappij<br />

oplevert ook eerlijk beloond.’<br />

NXT lanceert e-motor van Nederlandse bodem<br />

NXT Motors lanceert binnenkort een elektrische<br />

motor van Nederlandse bodem. Na 2 jaar<br />

onderzoek en planning is het bedrijf bezig zijn<br />

ontwikkelingsplan tot uitvoer te brengen met<br />

de steun van crowdfunding en financiering door<br />

investeringsmaatschappijen. De motorfietsen<br />

zullen verkocht worden via een eigen online<br />

saleskanaal. De NXT ONE komt in verschillende<br />

vermogensvarianten op de markt en het<br />

lithium-ionbatterijpakket is in ieder geval goed<br />

voor ruim 200 kilometer actieradius. De verkoop<br />

van NXT Motors zal voornamelijk online gebeuren<br />

via een eigen webshop. NXT Motors haalt op<br />

dit moment kapitaal op via het crowdfundingplatform<br />

Symbid. Hiermee zal het de volgende<br />

fase in de ontwikkeling financieren.<br />

Fastned: groei zet door, snelladen 19 eurocent<br />

Fastned meldt in zijn halfjaarbericht dat ‘de exponentiële groei’ van het bedrijf doorzet. In <strong>2016</strong><br />

groeide de afzet in de eerste helft van het jaar met 368 procent en de omzet met 256 procent.<br />

Bovendien heeft Fastned bekendgemaakt een ‘Power abonnement’ te introduceren. Dit<br />

betekent dat iedereen bij Fastned kan snelladen voor de prijs van groene stroom thuis. Medeoprichter<br />

Michiel Langezaal: ‘Mensen met een elektrische auto én een eigen oprit kunnen thuis<br />

groene stroom laden voor 19 cent per kilowattuur. Mensen zonder oprit zijn vaak aangewezen<br />

op langzame publieke laadvoorzieningen. Fastned wil dat alle elektrische rijders toegang hebben<br />

tot snelle en betaalbare laadinfrastructuur.’<br />

INTERNATIONAAL<br />

19 BMW i’s in Engelse Premier League<br />

Leicester City-eigenaar Vichai Srivaddhanaprabha<br />

heeft zijn kampioensteam<br />

begin augustus een verrassing bezorgd:<br />

de Thaise miljardair bestelde voor de 19<br />

spelers die zijn club de eerste titel uit de<br />

historie bezorgde 19 elektrische BMW i’s.<br />

Het prijskaartje? 2,4 miljoen euro…<br />

Toyota introduceert nieuwe<br />

generatie Prius Plug-in Hybrid<br />

Toyota heeft de nieuwe generatie Prius<br />

Plug-in Hybrid (Prius PHEV) gepresenteerd.<br />

Dankzij een lithium-ionbatterij van<br />

8,8 kilowattuur kan de nieuwe Prius PHEV<br />

50 kilometer volledig elektrisch rijden.<br />

Vanaf 2017 zal het voertuig ook met<br />

zonnecellen leverbaar zijn in de vorm<br />

van een ‘Solar Roof’.<br />

Wereldpremière elektrische<br />

vrachtwagen Mercedes-Benz<br />

De Mercedes-Benz Urban eTruck<br />

heeft zijn wereldpremière beleefd. De<br />

elektrische truck maakt volgens het<br />

bedrijf de weg vrij voor alternatieve<br />

en emissievrije aandrijving voor zware<br />

bedrijfsvoertuigen. Het accupakket, met<br />

een capaciteit van 212 kilowattuur, is<br />

geïntegreerd in het chassis en heeft een<br />

actieradius van 200 kilometer.<br />

Hanergy lanceert 4 elektrische<br />

auto’s op zonne-energie<br />

Hanergy lanceert 4 elektrische auto’s die<br />

rijden op zonne-energie dankzij dunne<br />

filmzonnecellen. De voertuigen worden<br />

zo snel mogelijk gecommercialiseerd.<br />

Hanergy, onder meer bekend van de<br />

verkoop van dunne filmzonnepanelen<br />

bij IKEA-winkels, heeft de auto’s 4<br />

verschillende namen gegeven: Hanergy<br />

Solar R, O, L en A.<br />

Wereldrecord elektrische auto:<br />

in 1,5 seconde van 0 naar 100<br />

Het Grimsel-team uit Zwitserland heeft<br />

een nieuw wereldrecord gevestigd met<br />

een elektrische auto. Op een afstand van<br />

30 meter en in slechts 1,513 seconden<br />

wist het team een snelheid van 100 kilometer<br />

per uur te bereiken. Tot voor kort<br />

was het record in handen van het Duitse<br />

GreenTeam met 1,779 seconden.<br />

‘Nieuwe generatie Nissan Leaf<br />

krijgt dubbele actieradius’<br />

Kazuo Yajima, topman van Nissan, heeft<br />

tijdens het World Electric Vehicle Symposium<br />

(EVS 29) in Montreal het bericht bevestigd<br />

dat de volgende generatie Nissan Leaf een<br />

dubbele actieradius krijgt. Met de recent<br />

gelanceerde Leaf die uitgerust is met een batterij<br />

van 30 kilowattuur is de actieradius 150<br />

kilometer. Dit zou dan ook betekenen dat de<br />

volgende generatie van de volledig elektrische<br />

auto een batterij van 60 kilowattuur krijgt met<br />

een actieradius van 300 kilometer.<br />

Volkswagen: elektrische auto’s<br />

maken stroomvoorziening stabieler<br />

Volkswagen laat weten dat het door het<br />

bedrijf uitgevoerde onderzoeksp roject ‘INEES’<br />

belangrijke inzichten heeft opgeleverd met<br />

betrekking tot de aansluiting van elektrisch<br />

aangedreven auto’s op het openbare<br />

stroomnet. Zo is uit het rapport naar voren<br />

gekomen dat het technisch mogelijk is om<br />

stroomfluctuaties op te vangen door elektrische<br />

auto’s aan te sluiten op de publieke<br />

stroomvoorziening.<br />

Mercedes-Benz geeft alle<br />

modelseries elektrische aandrijving<br />

Daimler gaat alleen al in de komende twee<br />

jaar meer dan 7 miljard euro investeren in<br />

‘groene’ technologie. smart is binnenkort<br />

de enige autofabrikant ter wereld die<br />

het volledige modelaanbod met zowel<br />

verbrandingsmotoren als elektrische<br />

aandrijving levert. Bij Mercedes-Benz gaat<br />

met de GLC F-CELL de eerste brandstofcelauto<br />

met plug-in-technologie in<br />

serieproductie. Bovendien ontwikkelt het<br />

bedrijf een eigen voertuigarchitectuur voor<br />

elektrische auto’s met accu’s.<br />

Politie Los Angeles bestelt<br />

100 elektrische BMW’s i3<br />

Het Los Angeles Police Department (LAPD)<br />

heeft bij BMW 300 elektrische i3’s besteld.<br />

De voertuigen gaan in de binnensteden voor<br />

controleritten ingezet worden. Voorafgaand<br />

aan de aanbesteding werd de i3 al uitvoerig<br />

door het LAPD getest; samen met een groot<br />

aantal andere elektrische voertuigen.<br />

Tesla neemt SolarCity voor<br />

2,6 miljard dollar over<br />

Tesla Motors lijft definitief zonnepanelenmaker<br />

SolarCity in. Met de deal is een bedrag<br />

gemoeid van 2,6 miljard dollar, waarmee het<br />

de grootste overeenkomst is in de historie<br />

van de zonnepanelenindustrie. Opvallend<br />

detail is dat Tesla-topman Elon Musk ook aan<br />

het hoofd staat van SolarCity.<br />

4<br />

5

Electrical Safety for<br />

emobility<br />

VDL Groep ontwikkelt elektrische truck<br />

Syntus neemt 50 elektrische Golfs in gebruik<br />

Syntus heeft 50 nieuwe Volkswagens e-Golf in ontvangst genomen van Volkswagen-importeur<br />

Pon en dealerbedrijf A-Point. De inzet van elektrische auto’s past bij de visie van Syntus op<br />

duurzame mobiliteit. Daarom is gekozen voor 100 procent elektrische Volkswagens om de<br />

logistiek van chauffeurs en controleurs voortaan emissievrij te laten verlopen.<br />

Greencrowd introduceert Evensnelladen<br />

Makkelijk AC laden<br />

Laadkabels en controllers<br />

voor E-mobility<br />

Bouw in No-Time een compacte<br />

AC laadpaal met slechts enkele<br />

onderdelen!<br />

De EV Charge control Basic is het<br />

hart en integreert alle essentiële<br />

besturingsfuncties. De robuuste<br />

Type 2 laad kabels of outlets zorgen<br />

ervoor dat aan alle wereldwijde<br />

automotive eisen wordt voldaan.<br />

Combines safe charging with<br />

vehicle charging requirements<br />

Charge Controller CC612<br />

Electrical safety for safe charging<br />

and Wall Boxes<br />

VDL Groep is gestart met de ontwikkeling van een volledig elektrische truck. In eerste<br />

instantie gaat het om een 37 tons trekker, bedoeld voor relatief korte afstanden van<br />

ongeveer 100 kilometer op één enkele batterijlading. Daarna kan het voertuig door<br />

middel van snelladen in een half uur weer volledig bijgeladen worden. Dat maakt de<br />

elektrische truck geschikt voor stadsdistributie, bijvoorbeeld voor het bevoorraden van<br />

supermarkten en grootwinkelbedrijven. Voor de ontwikkeling van deze truck maakt VDL<br />

gebruik van technieken die het al eerder ontwikkelde voor zijn elektrische bussen zoals<br />

e-drive, batterijtechnologieën en energiemanagementstrategieën. Begin 2017 wordt<br />

gerekend op de eerste rijdende elektrische trekker.<br />

Cohere haalt 300.000 euro investering op<br />

Cohere Energy Solutions, dat zich onder meer richt op het slim laden van elektrische auto’s,<br />

heeft een investering van 300.000 euro opgehaald. Met deze investering wil Cohere zich verder<br />

uitbreiden en zich volledig richten op de verdere ontwikkeling van de Energy Manager Maxem.<br />

Naast het oorspronkelijke smart-chargen van de elektrische auto stelt het vernieuwde systeem<br />

de huisgebruiker in staat zijn huis volledig duurzaam te maken. De microcomputer – die<br />

aangesloten is in de meterkast – meet en stuurt alle energiebronnen in huis aan. De elektrische<br />

auto, zonnepanelen, warmtebuffer en thuisbatterij worden hiertoe met elkaar verbonden.<br />

Meer elektrische vrachtwagens<br />

dankzij Green Deal 010<br />

Greencrowd heeft een nieuw concept gelanceerd:<br />

Evensnelladen. Evensnelladen richt zich<br />

met AC-snellaadpunten op het gemak van de<br />

berijder. De laadpalen beschikken standaard<br />

over twee laadpunten, waarvan één met een<br />

vaste kabel. Hierdoor hoeft de berijder met<br />

Alle bussen van en naar Schiphol<br />

vanaf 2018 volledig elektrisch<br />

haast niet eerst zijn eigen kabel uit de achterbak<br />

en uit de knoop te halen. Beide laadpunten kunnen<br />

minstens 22 kilowatt laden, ook wanneer<br />

er twee auto’s tegelijk laden op één paal. De<br />

laadcapaciteit van de accu van de auto bepaalt<br />

vervolgens hoe snel er kan worden geladen.<br />

Alle bussen die in de nieuwe concessie vanaf 2018 van en naar Schiphol rijden, zullen dit volledig<br />

elektrisch doen. Het is een van de meest opvallende eisen die wordt gesteld in aanbestedingsdocumenten.<br />

Momenteel wordt de concessie in Amstelland-Meerlanden – die in december 2017<br />

afloopt – uitgevoerd door Connexxion. Logischerwijs wil de stadsregio – net als vrijwel iedere<br />

andere regio in Nederland – in 2025 volledig overstappen naar zero-emissiebusvervoer. Omdat<br />

het Schipholnet zich volgens de betrokkenen zeer goed leent voor een snelle transitie naar zero<br />

emissie wordt hier al direct vanaf de start voor gekozen.<br />

‘3 procent Nederlandse boten is elektrisch’<br />

Voor meer informatie bel (0316) 59 17 20 of kijk op<br />

www.phoenixcontact.nl<br />

EMO01-16.001.L1<br />

© PHO<strong>EN</strong>IX CONTACT <strong>2016</strong><br />

RCMB121 AC/DC sensitive Residual Current<br />

Monitoring Module<br />

www.benderbenelux.com<br />

Tel.: +31 (0) 76-5878713<br />

Vorig jaar maakte de gemeente Rotterdam<br />

kennis met BREYTNER: het eerste core<br />

business Zero Emission Transportbedrijf van<br />

Europa. Toen bestond het bedrijfsplan alleen<br />

nog op papier. Nu, een jaar later, heeft<br />

het ook vorm gekregen: met twee 19-tons<br />

elektrische vrachtwagens start BREYTNER<br />

binnenkort met de bevoorrading van twee<br />

grote Nederlandse retailers. BREYTNER was<br />

in Rotterdam al langer nauw betrokken<br />

bij, en sinds eind juni is BREYTNER officieel<br />

partner van Green Deal 010 Zero Emission<br />

Stadslogistiek, kortweg Green Deal 010.<br />

Met de komst van BREYTNER is de Green<br />

Deal ondertekend door zes regionale transportbedrijven,<br />

TNO en de gemeente.<br />

Op de weg is de opmars van het elektrisch rijden onmiskenbaar. Op het water is de<br />

populariteit van ‘elektrisch’ zeker niet minder. Procentueel gezien zelfs groter. Hoewel<br />

harde statistiek ontbreekt, stelt het platform elektrisch varen tegenover de NOS dat ruim<br />

3 procent van de pleziervaartuigen alleen accu’s als krachtbron gebruikt.<br />

7

De Lijn: vanaf 2019 enkel bussen<br />

met alternatieve aandrijving<br />

Leuven bevoordeelt elektrische taxi<br />

en past reglementen aan<br />

Vlaamse verkoop elektrische auto’s<br />

dit kalenderjaar al verzesvoudigd<br />

Vlaams minister Tommelein wil<br />

vanaf 2030 alleen nog groene wagens<br />

De Lijn koopt vanaf 2019 alleen nog bussen met een alternatieve aandrijving, op<br />

voorwaarde dat de technologie marktrijp is. Het gaat om hybride bussen, bussen op<br />

waterstof en op elektriciteit. Dit betekent het einde van de klassieke dieselbus. Met<br />

de beslissing wil de raad van bestuur van de vervoermaatschappij het wagenpark<br />

versneld vergroenen en ervoor zorgen dat tegen 2025 alleen nog groene bussen in stedelijke<br />

gebieden rijden. Om de oudste dieselbussen met vervuilende motoren zo snel<br />

mogelijk te vervangen door schonere exemplaren, start in september de voorbereiding<br />

van een bestelling van circa 220 bussen voor de periode 2017-2018. De hybride<br />

bussen hiervan zullen in stedelijke omgevingen rijden, de moderne dieselbussen<br />

komen in de plaats van de oudste exemplaren op de streeklijnen. In de loop van 2018<br />

verschijnen de eerste bussen in het straatbeeld. In 2019 volgt een bestelling voor 120<br />

hybride en/of elektrische bussen, te leveren in 2020 en 2021. Daarnaast wordt in 2017<br />

in enkele steden een project met volledig elektrische bussen in de steigers gezet. Het<br />

Klimaatfonds van de Vlaamse overheid zorgt voor extra middelen voor de versnelde<br />

vergroening. De toekomstige hybride bussen moeten ook volledig elektrisch kunnen<br />

rijden in stadskernen. Zo kunnen de aanvoerlijnen vanuit de streek zonder uitstoot<br />

in de steden rondrijden. Daarbuiten rijden ze hybride, dat betekent met een mix van<br />

batterijen en een dieselmotor. Omdat ze remenergie recupereren, zijn hybride bussen<br />

tot een kwart stiller en zuiniger.<br />

Elektrische BMW-scooters voor politie<br />

in Damme/Knokke-Heist<br />

De Vlaamse politie in Damme/Knokke-Heist heeft 2 elektrische motorscooters van BMW in<br />

gebruik genomen. De BMW C evolution wordt ingezet voor parkeertoezicht, toezicht op de<br />

zeedijk en bij evenementen. Onder meer de politie van Barcelona heeft ook exemplaren van de<br />

motorscooter in gebruik, en wel 30 stuks.<br />

Leuven is de tweede stad die toetreedt tot het pilotproject van Bond Beter Leefmilieu (BBL)<br />

en de Belgische taxifederatie (GTL) rond elektrische taxi’s in Vlaanderen. BBL en GTL onderzoeken<br />

de mogelijkheden om vanaf 2020 alle taxi’s in Vlaanderen elektrisch te laten rijden.<br />

In Leuven past het stadsbestuur het taxireglement aan om het gebruik van elektrische<br />

taxi’s te promoten. Hiertoe krijgen de elektrische taxi’s voorrang ten opzichte van gewone<br />

voertuigen. En om te vermijden dat een elektrische taxi op termijn vervangen wordt door<br />

een gewone auto, stelt het stadsbestuur expliciet in het reglement dat ook de reserve- en/of<br />

vervangingstaxi’s elektrisch moeten zijn.<br />

Brussel is vierde locatie met Superchargers Tesla<br />

Na Gent, Aartselaar en Nijvel kunnen Tesla-eigenaren ook in het bij Brussel gelegen dorp<br />

Diegem terecht voor het opladen van hun voertuig. Sinds begin juni kunnen Tesla-rijders bij<br />

het Van der Valk Hotel – dat dicht bij Brussels Airport ligt – terecht voor een snellaadsessie.<br />

Superchargers zijn gratis oplaadstations waarmee men een Model S of Model X kan opladen<br />

in een aantal minuten in plaats van uren. De stations zijn strategisch geplaatst om het aantal<br />

stops tijdens reizen over lange afstanden te minimaliseren en ze zijn geplaatst in de buurt van<br />

restaurants, winkelcentra en wifi-hotspots. Elk station bevat meerdere Superchargers. In totaal<br />

zijn er nu wereldwijd bijna 700 stations met ruim 4.200 Superchargers.<br />

Elektrische koelvoertuigen voor OCMW Halle<br />

OCMW Halle heeft 2 elektrische koelvoertuigen in gebruik genomen. Het gaat om 2 Nissan<br />

e-NV200 bestelauto’s die omgebouwd zijn. Het OCMW zet de koelauto’s in om maaltijden<br />

aan huis te leveren. Om de actieradius van 170 kilometer te borgen is het batterijpakket<br />

van de voertuigen uitgebreid. Het is mogelijk om de koeling op het elektriciteitsnet aan te<br />

sluiten zodat de koeling bijvoorbeeld op evenementen continu aan kan blijven. Voorzitter<br />

Marie-Rose Harnie over de aanschaf: ‘Met de keuze voor deze voertuigen trekt het OCMW<br />

van Halle nog meer de ecologische kaart. Dit is trouwens niet de enige inspanning die wij<br />

op dit vlak leveren. Wij hebben een heel project opgestart onder de naam “ECOligent”, als<br />

het ware ons eigen label voor ecologisch handelen. Met de elektrische voertuigen zetten<br />

wij de volgende logische stap om de uitstoot van broeikasgassen verder in te perken.’<br />

De verkoop van elektrische voertuigen is in Vlaanderen in de eerste helft van <strong>2016</strong> verzesvoudigd.<br />

Aan het begin van het kalenderjaar heeft de Vlaamse regering een aanschafsubsidie<br />

ingevoerd die zijn vruchten begint af te werpen. Binnen de elektrische verkopen in de eerste<br />

twee kwartalen van <strong>2016</strong>, scoort de middenklasse – voertuigen met een prijs tussen de 31.000<br />

en 41.000 euro – het beste, gevolgd door voertuigen tot 31.000 euro. Minst verkocht zijn<br />

voertuigen met een waarde van meer dan 61.000 euro. Tot dusver zijn er 497 particulieren die<br />

een elektrische auto hebben. Overigens zijn er in de eerste helft van <strong>2016</strong> in Vlaanderen 1.197<br />

elektrische auto’s verkocht door consumenten, overheden en bedrijven; hetgeen een verdubbeling<br />

betekent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.<br />

Kustplaats Oostende krijgt<br />

34 elektrische laadpalen<br />

De populaire Belgische kustplaats Oostende krijgt 34 elektrische laadpalen. De eerste 9<br />

exemplaren komen er al in de periode <strong>2016</strong>-2017. De locatie van de oplaadpunten is momenteel<br />

nog onbekend. Eandis, de bevoegde distributiebeheerder, moet eerst bepalen<br />

waar de meest geschikte locaties zijn. Bovendien kunnen eigenaars van een elektrische<br />

wagen via het systeem ‘Paal volgt wagen’ een laadpaal in de buurt aanvragen. Zij kunnen<br />

er een krijgen binnen een straal van 500 meter rond hun huis. ‘Op die manier proberen<br />

we de toegankelijkheid van onze stad voor de elektrische wagen een extra boost te<br />

geven’, aldus burgemeester Johan Vande Lanotte.<br />

In 2030 mogen er in Vlaanderen geen vervuilende wagens meer verkocht worden. Dit stelt<br />

de Vlaamse minister Bart Tommelein voor. Om de aankoop van elektrische wagens te stimuleren,<br />

zette Vlaanderen eerder al een subsidiesysteem op met een budget van 5 miljoen<br />

euro voor <strong>2016</strong>. Uit die pot kan afhankelijk van de prijsklasse van de elektrische wagen een<br />

premie worden aangevraagd. Na een halfjaar is dat budget ongeveer voor de helft op. Er is<br />

nog 2.844.500 euro over. Sinds begin dit jaar werden er 483 aanvragen gedaan. Tommelein<br />

wil ook een einde maken aan oude, vervuilende bestelbusjes die de Vlaamse wegen overspoelen.<br />

Door de populariteit van online winkelen hebben er volgens het Vlaamse medium<br />

De Morgen nog nooit zo veel rondgereden. Er rijdt momenteel een recordaantal van 431.000<br />

bestelbussen rond. De meerderheid (70 procent) heeft de Europese emissiestandaard Euro<br />

IV of lager. Dit zijn bestelwagens van ten minste 7 jaar oud. In veel gevallen loopt de leeftijd<br />

volgens De Morgen zelfs op tot 20 jaar of ouder. Het resultaat is dat een kwart van alle<br />

schadelijke uitstoot van het vrachtvervoer te wijten is aan bestelbusjes. Tommelein laat, via<br />

zijn woordvoerder, weten dat hij volop bezig is met een groene fiscaliteit voor bestelbusjes.<br />

‘Het was altijd onze bedoeling om eerst de personenwagens aan te pakken en daarna de<br />

lichte vrachtwagens. Na het zomerreces zullen we een voorstel op tafel leggen.’<br />

België verplicht autoverzekering<br />

voor speed pedelec<br />

Belgische eigenaren van elektrische fietsen<br />

die tussen de 25 en 45 kilometer per uur<br />

rijden (red. speed pedelecs) moeten vanaf<br />

1 oktober een autoverzekering hebben en<br />

krijgen een kentekenplaatje. VTM Nieuws<br />

meldt dit op basis van berichtgeving<br />

van de overheid aan verzekeraars. Vorig<br />

jaar kochten in België 130.000 mensen<br />

een elektrische fiets. De overheidsdienst<br />

Mobiliteit gaat vanaf de genoemde datum<br />

bestuurders verplichten hun snelle elektrische<br />

fiets te laten inschrijven. Bestuurders<br />

zullen overigens verplicht worden een<br />

helm te dragen.<br />

VLAANDER<strong>EN</strong><br />

8<br />

9

en over het beleid van de afgelopen jaren.<br />

U werd aangesteld in de loop van de huidige<br />

kabinetsperiode. Was u goed op de hoogte<br />

“Ja, ik wist wat er speelde. Vanaf 2008<br />

hebben we alle autobelastingen CO2-<br />

belastingbetaler een heleboel subsidies<br />

laten betalen die tot effect hebben gehad<br />

dat autofabrikanten in andere delen van<br />

Europa meer onzuinige auto’s kunnen<br />

Hoe is dat gekomen?<br />

Wetenschappers, bedrijfsleven en natuurorganisaties dienen staatssecretaris van repliek:<br />

‘Wiebes mag best trots zijn, met het stimuleringsbeleid<br />

is onbewust geschiedenis geschreven’<br />

INTERVIEW STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN ERIC WIEBES<br />

Roy Kleijwegt René Oudshoorn<br />

STAATSSECRETARIS KRAAKT<br />

SUBSIDIEBELEID VOORGANGERS<br />

‘WE HADD<strong>EN</strong><br />

ER NOOIT AAN<br />

MOET<strong>EN</strong><br />

BEGINN<strong>EN</strong>’<br />

INTERVIEW<br />

‘6 miljard uitgegeven en nul klimaateffect’. Het is de boude uitspraak van staatssecretaris Eric Wiebes over de<br />

fiscale stimulering van (semi-)elektrische auto’s. De politicus deed de uitspraken recentelijk in het tijdschrift<br />

AutoWeek. Maar spreekt Wiebes wel de waarheid? De redactie van Smart E-Mobility heeft een aantal<br />

deskundigen gevraagd te reageren op de 6 meest opvallende uitspraken van de staatssecretaris.<br />

B<br />

Na jaren van belastingvoordeel voor auto’s met een<br />

stekker draait Eric Wiebes de subsidiekraan hard dicht.<br />

“We hebben er zes miljard euro in gestopt en<br />

er nul klimaateffect voor teruggekregen.”<br />

egin 2014 trad Eric Wiebes aan als<br />

staatssecretaris van Financiën. Hij<br />

verving Frans Weekers, die moest<br />

aftreden in verband met de aanhoudende<br />

problemen bij de Belastingdienst. De hervormingen<br />

bij de fiscus vergden veel van<br />

Wiebes’ aandacht, maar er moest ook nog<br />

een nieuwe autobrief worden geschreven.<br />

In het autobelastingbeleid voor de komende<br />

jaren zet Wiebes het mes in de subsidies<br />

voor met name de plug-inhybrides, die<br />

volgens hem niets hebben bereikt. We<br />

spraken uitgebreid met hem over zijn visie<br />

ja, zei ik dan, het kost vooralsnog zes<br />

miljard aan belastinggeld en we zien de<br />

hele jaarproductie van de Volvo V60-pluginhybride<br />

en de Outlander PHEV naar<br />

Nederland komen, maar heeft het nu eigenlijk<br />

wel effect? Mijn stelling is altijd geweest:<br />

het heeft géén effect. We hebben er<br />

zes miljard euro in gestopt, maar door het<br />

waterbedeffect – waarbij autofabrikanten<br />

een Europees CO2-doel hebben – hebben<br />

we er nul klimaateffect voor teruggekregen.<br />

Nul! We hebben alleen de Nederlandse<br />

van wat u op het gebied van autobelastingen<br />

zou aantreffen?<br />

verkopen. Dat is wat we hebben bereikt.<br />

Zitten we daarop te wachten?”<br />

Wiebes deed in AutoWeek al dan niet de volgende feitelijk<br />

(on)juiste uitspraken:<br />

1. ‘Er is 6 miljard euro subsidie gegeven maar door het<br />

waterbedeffect – waarbij autofabrikanten een Europees<br />

CO2-doel hebben – hebben we er nul klimaateffect voor<br />

teruggekregen.’<br />

2. ‘De meest efficiënte manier (red. voor een schoner<br />

wagenpark) is bronbeleid, waarbij binnen Europa wordt<br />

bepaald hoe auto’s schoner en zuiniger moeten worden.’<br />

3. Ten aanzien van een subsidie voor (nieuwe en tweedehandse)<br />

volledig elektrische auto’s: ‘Het gevaar van<br />

oversubsidiëring is groter dan van ondersubsidiëring.’<br />

4. ‘Gemiddeld wordt met plug-in hybrides een kwart<br />

elektrisch gereden; dan kunnen we wel doen of het 60%<br />

is, maar dat is niet zo.’<br />

5. ‘Het is aan de fabrikanten om te zorgen dat er voldoende<br />

aantrekkelijk (red. elektrisch) aanbod is tegen<br />

een goede prijs. Ze zullen binnen hun eigen gamma<br />

aan CO2-beprijzing moeten doen om het zuinige deel<br />

aantrekkelijk te maken.’<br />

6. ‘Volledig elektrische auto’s tellen mee voor de Europese<br />

CO2-plafonds, waardoor het in essentie ook elders kan<br />

worden gecompenseerd met onzuinige auto’s.’<br />

Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit bij de stichting Natuur & Milieu<br />

1. ‘Het gaat hier eigenlijk om 3 vragen. Allereerst is er sprake van een Europees waterbedeffect?<br />

Hiermee wordt gedoeld op de Europese CO2-normen voor nieuwe<br />

auto’s. Fabrikanten zijn daarbij verplicht om de gemiddelde CO2-emissies van hun<br />

nieuwe auto’s onder de CO2-norm te houden. In theorie zou een zuinige auto in<br />

Nederland het dan mogelijk maken om in een ander land een auto met meer CO2-<br />

emissies te laten rijden. Wat blijkt? In de praktijk is er geen waterbedeffect. De EUnorm<br />

voor 2015 was 130 gram per kilometer. Het gemiddelde voor nieuwe auto’s<br />

in Europa in 2015 was echter fors lager, te weten 119 gram per kilometer. Dat<br />

betekent dat milieuwinst door zuinige auto’s in het ene land niet gecompenseerd<br />

wordt door onzuinige auto’s in het andere land. Was dat wel het geval geweest,<br />

dan zou het gemiddelde 130 gram per kilometer zijn geweest. Ook de meeste andere<br />

landen zitten ruim onder de 130 gram per kilometer. Slechts 3 landen zitten<br />

(net) boven de norm: Estland, Letland en Bulgarije. Dus Nederlandse maatregelen<br />

om auto’s minder CO2 uit te laten stoten, hebben zowel in Nederland als mondiaal een positief effect op de CO2-uitstoot. Met<br />

de huidige autobelasting en veel minder fiscale vergroening komt Nederland overigens in 2020 uit boven de EU-norm voor<br />

nieuwe auto’s van 95 gram per kilometer. Volgens de gedachtenlijn van Wiebes moeten we dan hopen dat andere landen onder<br />

de norm duiken… De tweede vraag is: heeft fiscale vergroening geleid tot klimaatwinst? De belastingmaatregelen hebben<br />

gezorgd voor veel minder milieubelasting door het Nederlandse wagenpark. De staatssecretaris van Financiën heeft dit zelf ook<br />

uitgezocht. Om hier wat gevoel voor te krijgen: de jaarlijkse milieuwinst van fiscale vergroening is daarmee vergelijkbaar met<br />

de effecten van een kilometerheffing voor alle voertuigen of gelijk aan de totale CO2-uitstoot van de stad Utrecht. De laatste<br />

vraag is waar is de 6 miljard euro subsidie naar toe gegaan? In de periode 2008-2013 is 6,4 miljard euro uitgegeven aan fiscale<br />

vergroening. Daarvan is maar liefst 75 procent gegaan naar zuinige benzine- en dieselauto’s en conventionele hybrides. Vooral<br />

rond 2010 was maar liefst 30 procent van de nieuwe auto’s vrijgesteld van BPM en MRB en kreeg een lage bijtelling. Enorme<br />

overstimulering! Dat geld is dus niet gegaan naar elektrisch rijden zoals wordt gesuggereerd.’<br />

2. ‘De uitkomst van Europees bronbeleid wordt bepaald door een optelsom van wensen van alle EU-lidstaten en de lobby<br />

van met name de automobielindustrie. Per saldo leidt dit tot een lagere ambitie dan Nederland zou wensen.’<br />

3. ‘Met een subsidie heeft het kabinet dit juist zelf in de hand. Het kabinet kan een maximum vaststellen zodat overstimulering<br />

niet mogelijk is.’<br />

4. ‘Uit TNO-onderzoek blijkt dat het gemiddelde aandeel elektrisch gereden kilometers van alle plug-in hybrides rond de<br />

30 procent ligt. En dat de gemiddelde verbruik in de praktijk van deze auto’s nog steeds 30 procent zuiniger is dan van<br />

nieuwe conventionele voertuigen. De onderlinge verschillen zijn echter groot. Er zijn rijders die bijna alle kilometers<br />

elektrisch rijden. De 50 procent beste rijders rijdt de helft van de kilometers elektrisch, maar er rijdt ook een beperkt<br />

deel rijders rond dat nauwelijks oplaadt.’<br />

5. ‘Dit doen fabrikanten in zekere zin nu al. De meerkosten van elektrisch rijden zijn alleen nog te hoog. Dat blijkt ook uit de<br />

gezamenlijke analyse van autopartijen, wetenschap en maatschappelijke organisaties in het rapport ‘Maak elektrisch rijden<br />

groot’ dat het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De aanschafsubsidie waar in het rapport om wordt gevraagd is<br />

vanwege de hogere aanschafprijs voor een elektrisch voertuig en de negatieve total cost of ownership (tco).’<br />

6. ‘Zoals aangegeven treedt dat waterbedeffect in de praktijk niet op en zijn er bovendien ook andere motieven waarom<br />

landen en consumenten zuiniger en elektrisch gaan rijden: schone lucht, afname van de geluidsoverlast, lagere “brandstofrekening”,<br />

klimaatafspraken Parijs en groene economische groei.’<br />

afhankelijk gemaakt. De bpm, de bijtelling,<br />

de mrb. De accijns was feitelijk al CO2-<br />

afhankelijk. Elke Nederlander wist op een<br />

verjaardag giechelend te vertellen dat je<br />

voor 8,5 mille een Outlander in je tuin had<br />

staan als je zzp’er was. Ook vonden veel<br />

mensen dat we goed bezig waren, omdat<br />

het steeds ‘schoner’ werd op de weg. Nou<br />

24 AUTOWEEK 32 • <strong>2016</strong><br />

“Je hebt plannen die niet werken, dus dan<br />

stel je het beleid bij. Daar is niets mis mee.<br />

Hier wist echter elke Nederlander die rondkeek<br />

in de straat dat er iets aan de hand was<br />

en dat die auto’s helemaal niet zo milieuvriendelijk<br />

waren. Niet iedereen besefte<br />

wellicht het gevolg van het waterbedeffect,<br />

maar iedereen die deze terreinauto’s zag<br />

langskomen, snapte wel dat het niet in de<br />

Professor Maarten Steinbuch en Auke Hoekstra, Technische Universiteit Eindhoven<br />

‘Vooropgesteld: Wiebes gaat volledig voorbij aan de andere, voor de Nederlanders<br />

schadelijke emissies; dat wil zeggen alle schadelijke uitlaatgassen, onnodig geluid,<br />

en schone energieopwekking/distributie. Auto’s zijn de onbetwiste nummer één<br />

veroorzakers hiervan in stedelijke gebieden. We mogen aannemen dat ook hij dat<br />

onwenselijk vindt. Elektrificatie en gebruik van schone energie zijn voorlopig de enige<br />

oplossing. Wil Nederland in 2050 op dit gebied zero emissie zijn, dan mag je uiterlijk<br />

in 2030 geen emitterende auto meer verkopen. We zitten nu nog maar op een paar<br />

procent zero-emmissievoertuigen (ZEV’s). De bestandstransitie gaat per definitie<br />

traag en vraagt dus om het consequent doorzetten van focus en stimulering. Of zoals<br />

Engelsen zeggen: “How do you eat an elephant? In small pieces” en blijven dooreten.<br />

Wiebes mag ons inziens best trots zijn op het beleid van afgelopen jaren. Zonder de<br />

marktstimulans van Nederland, Noorwegen en Californië was elektrisch vervoer niet<br />

doorgebroken tot het technisch niveau dat we nu kennen. Sommige bedrijven zijn<br />

zelfs specifiek op deze 3 markten gericht. Dit heeft dus niets met regelgeving te maken, maar meer met kansen bieden. Daardoor is<br />

de autotechniek inclusief laadinfrastructuur nu zover dat iedere autofabrikant een goed elektrisch voertuig kan maken als de markt<br />

dat vraagt – blijft vragen – of de regelgeving dat eist! Hij heeft onbewust dus mee geschiedenis geschreven.’<br />

Steinbuch en Hoekstra over de 6 uitspraken van Wiebes:<br />

1. De onjuiste suggestie is dat wij samen 6 miljard euro hebben betaald voor stekkerauto’s. Die suggestie klopt niet. Meer dan<br />

driekwart van dat geld is naar brandstofauto’s gegaan, te weten vooral dieselauto’s. Verder zijn de belastingwijzigingen die<br />

nu ingaan budgetneutraal. Dus we geven auto’s nog evenveel belastingkorting, alleen die gaat nu meer naar vervuilende<br />

en minder naar elektrische auto’s. De onjuiste bewering is dat ons beleid niets oplevert omdat een zuinige auto in Nederland<br />

tot een onzuinige auto ergens anders leidt. Dat klopt sowieso niet omdat we in Europa minder uitstoten dan de norm;<br />

119 gram om 130 gram. Dus het elders compenseren zie je op dit moment helemaal niet. Verder moet ieder land zijn CO2-<br />

doelstellingen halen en deze elektrische auto’s tellen simpelweg mee voor Nederland. Het belangrijkste vinden wij nog wel<br />

dat het ouderwets denken is: in de automobielindustrie is er nu een revolutie gaande waarbij elektrische en slimme auto’s<br />

razendsnel aan het doorbreken zijn. Wij denken dat we maar tot circa het jaar 2023 hoeven te stimuleren en elektrische<br />

auto’s dan vanzelf goedkoper worden dan fossiele auto’s. Als we nog even volhouden kunnen we daarbij vooroplopen,<br />

maar door de ondoordachte obstructie van Wiebes is de kans groot dat we ook op dit gebied weer worden ingehaald.<br />

2. De gedachte over Europees bronbeleid is in theorie een goed idee, maar in de praktijk houdt Wiebes hiermee de conventionele<br />

autofabrikanten de hand boven het hoofd. Het ontbreekt bijvoorbeeld aan onafhankelijk toezicht en uitstoottesten: de<br />

slager keurt zijn eigen vlees. Wat dat betreft is de Dieselgate weinig verassend.’<br />

3. ‘Wij snappen niet precies wat Wiebes met oversubsidiëring bedoelt. Het lijkt of hij bang is dat mensen massaal overstappen<br />

van diesel op elektrisch. Dat lijkt ons juist goed en het is conform de wens van de Tweede Kamer. Wat je zou kunnen doen<br />

is een vast bedrag afspreken en dit bedrag over meer auto’s uitsmeren als het sneller gaat dan gedacht. Zo doen Frankrijk,<br />

België en Duitsland het nu immers ook.’<br />

4. ‘De nieuwe fiscale maatregelen gaan over volledig elektrisch rijden. Bovendien zijn er oplossingen te bedenken voor de<br />

uitdaging om plug-in hybrides (PHEV’s) zo veel mogelijk kilometers elektrisch te laten rijden.’<br />

5. ‘Wiebes moet niet alles afschuiven naar de Europese politie in Brussel en naar de markt. Als Nederland moeten we onze eigen<br />

visie hebben en – economisch en sociaal-maatschappelijk – benutten om in deze transitie mee te gaan. Dat betekent<br />

niet vasthouden aan oude uitgeholde instrumenten.’<br />

PASPOORT<br />

Naam: Eric Wiebes (Delft, 12 maart 1963)<br />

Functie: staatssecretaris van Financiën<br />

in het kabinet Rutte II sinds 4 februari 2014<br />

Eerder: wethouder verkeer en vervoer<br />

van de gemeente Amsterdam<br />

WWW.AUTOWEEK.NL 25<br />

‘Door de ondoordachte<br />

obstructie van Wiebes<br />

is de kans groot dat we<br />

ook op dit gebied weer<br />

worden ingehaald’<br />

>>> >>><br />

10 11

Harm-Jan Idema, voorzitter van Dutch Organisation for Electric Transport (Vereniging DOET)<br />

Richard Smokers, principal Advisor Sustainable Transport & Logistic bij TNO<br />

1. ‘Van de genoemde 6 miljard euro belastingvoordelen is ongeveer een kwart gerelateerd<br />

aan plug-in hybrides (PHEV’s) en volledig elektrische voertuigen (FEV’s). 4,5 miljard<br />

euro heeft dus bijgedragen aan meer zuinige brandstofauto’s in Nederland. Mede door<br />

deze belastingvoordelen zijn de verkopen van zuinige personenauto’s met een lage<br />

CO2-uitstoot in Nederland sinds 2008 sterk toegenomen. De gemiddelde CO2-uitstoot<br />

per gereden kilometer van nieuwe auto’s is hierdoor bijzonder sterk gedaald. Ieder<br />

land kent een emissiedoelstelling die breder is dan de uitstoot vanuit het wagenpark.<br />

Dus als er sprake zou zijn van een waterbedeffect voor het Europese wagenpark, telt<br />

een zuinig wagenpark zelfs dan nog mee voor de totale CO2-uitstoot van Nederland en<br />

heeft daarmee wel degelijk klimaateffect. Landen met minder zuinige auto’s dienen die<br />

hogere CO2-uitstoot te compenseren in andere se ctoren. De belastingvoordelen hebben<br />

er bovendien voor gezorgd dat Nederland internationaal koploper is voor elektrisch<br />

vervoer. Nederland kent inmiddels een internationaal aansprekende industrie op het<br />

gebied van laadinfra voor elektrische voertuigen. Daarnaast hebben we inmiddels<br />

enorm veel kennis en kunde opgebouwd op het gebied van elektrisch. We zijn op dat<br />

gebied wereldwijd koploper en dat biedt enorme kansen.<br />

2. ‘Een duidelijk kader voor hoe schoon en zuinig de auto’s zijn is van groot belang om een<br />

stap te maken naar een zo schoon mogelijk Europees wagenpark. Om autofabrikanten<br />

aan te sporen stappen te zetten is een stimulerend Europees bronbeleid wenselijk.<br />

Gezien de Dieselgate vraagt dat natuurlijk ook aandacht voor hoe we dat meten. Het is<br />

goed om te zien dat er werk wordt gemaakt van een testcyclus die steeds beter overeenkomt<br />

met de rijomstandigheden in de praktijk. Aanvullend op een Europees bronbeleid<br />

is het waardevol dat Nederland zelf actief in blijft zetten om zo snel mogelijk<br />

emissieloze voertuigen op de weg te krijgen. Nederland heeft de afgelopen jaren voor<br />

ICU Eve Mini TM<br />

De perfecte slimme<br />

laadoplossing voor thuis<br />

en op de zaak.<br />

Verbruikte stroom verrekenen en altijd met maximaal<br />

vermogen laden? Als enige in Nederland geeft ICU u<br />

de keuze uit verschillende laaddienstverleners en loadbalancing<br />

opties zoals het aansluiten op een slimme meter.<br />

Meer informatie over ICU’s nieuwste laadstation?<br />

Kijk op www.icu-charging-stations.com<br />

elektrisch vervoer laten zien dat door de<br />

snelle introductie een markt is ontstaan<br />

en nieuwe producten en diensten worden<br />

ontwikkeld. Hierdoor staat Nederland<br />

bekend als internationaal koploper en<br />

innovatieland voor onder andere elektrische<br />

voertuigen. Tijdelijke instrumenten<br />

zoals fiscale stimulering, subsidies en een<br />

aanjagende rol van de overheid helpen<br />

om deze koploperspositie te behouden.<br />

Dit draagt weer bij aan groene groei en<br />

natuurlijk ook aan het verbeteren van de<br />

luchtkwaliteit in Nederland. Een mooie<br />

stap kan zijn om de elektrische auto steeds meer te verbinden aan duurzame<br />

energie. Daarmee blijven we niet alleen koploper in elektrisch vervoer, maar kunnen<br />

we ook het aandeel duurzame energie – waarin we nu nog sterk achterlopen<br />

– in de energieproductie fors vergroten.’<br />

3. ‘Onderzoek eind 2015 in opdracht van de Vereniging Elektrische Rijders wijst uit dat<br />

ruim de helft van de Nederlanders aanschaf van een elektrische auto overweegt. Voor<br />

bijna 40 procent vormt echter de aanschafprijs van een elektrische auto het grootste<br />

obstakel om tot aankoop over te gaan. Ruim 20 procent hikt tegen de actieradius<br />

aan. Dat laatste is wat mij betreft overigens steeds minder een zorg. Zelf rijd ik zo’n<br />

50.000 kilometer per jaar en met een juiste planning ben ik in staat om dat volledig<br />

elektrisch te doen. Dat wordt nog eenvoudiger met de steeds grotere actieradius<br />

van de elektrische auto’s die de komende jaren op de markt komen. Alhoewel de<br />

aanschafprijzen de komende jaren zeker zullen dalen, zijn die nu nog relatief hoog.<br />

Dat geldt niet alleen voor nieuwe elektrische auto’s, maar ook voor tweedehands<br />

voertuigen ten opzichte van vergelijkbare brandstofauto’s. Het zou fantastisch zijn als<br />

we middels een tijdelijke tegemoetkoming, zoals voorgesteld in het rapport ‘Maak<br />

elektrisch rijden groot’, ook de Nederlandse particulier kunnen stimuleren om in een<br />

nieuwe of tweedehands elektrische auto te gaan rijden.’<br />

4. ‘Het klopt dat nog lang niet alle kilometers van de plug-in hybrides elektrisch<br />

zijn. Dat neemt niet weg dat de plug-in hybrides een belangrijke bijdrage<br />

hebben geleverd aan de ontwikkeling van de industrie en laadinfrastructuur in<br />

Nederland. Daarbij zou het mooi zijn als laden nog gemakkelijker en toegankelijker<br />

wordt, waardoor het aandeel elektrische kilometers toe kan nemen. Een<br />

belangrijke schakel daarvoor kan liggen bij de auto’s die vanuit de leasemarkt<br />

de particuliere markt opgaan. Dat is het moment dat een nieuwe groep mensen<br />

kennis gaat maken met elektrisch rijden. Daar ligt ook een grote kans om het<br />

aantal elektrische kilometers te vergroten. Zeker omdat voor particulieren het<br />

prijsvoordeel om elektrisch te rijden veel directer voelbaar is in de portemonnee.’<br />

5. ‘Het is indrukwekkend om te zien welke elektrische automodellen door talloze<br />

fabrikanten zijn aangekondigd. Accu’s worden steeds beter en tegelijkertijd<br />

goedkoper, de prijzen van de auto’s dalen en het aanbod wordt aanmerkelijk<br />

groter. Autofabrikanten zijn prima in staat om hun aanbod af te stemmen op de<br />

Europese regelgeving. Neem als voorbeeld de “ZEV-mandate” in Californië waar<br />

grote merken op basis van de duidelijke kaders allemaal een elektrisch voertuig in<br />

hun gamma hebben. Met de juiste kaders zullen ook in Europa de autofabrikanten<br />

zich steeds meer toeleggen op het aantrekkelijk maken van zero-emissie auto’s.’<br />

6. ‘In Europa en zelfs wereldwijd zijn met het Klimaatakkoord in Parijs internationale<br />

afspraken gemaakt. Zelfs al zou een elektrische auto in Nederland leiden tot<br />

een onzuinige auto elders, dan nog steeds is het een goede stap. Elders gelden<br />

immers ook normen voor de CO2-uitstoot. Volgt de CO2-reductie niet in het<br />

wagenpark dan is compensatie in een andere sector nodig. Bovendien draagt elke<br />

elektrische auto bij aan de leefbaarheid en economie in Nederland. Luchtkwaliteit<br />

verbetert en de Nederlandse industrie heeft er baat bij als de markt in Nederland<br />

zich blijft ontwikkelen.’<br />

1. ‘Onder de Europese CO2-norm voor personenauto’s kan er inderdaad sprake<br />

zijn van een waterbedeffect waarbij lagere emissies van de verkopen in het ene<br />

land gecompenseerd worden door emissies boven de norm in een ander land.<br />

Dat werkt echter alleen zo als het Europees gemiddelde op de norm zit. In 2015<br />

moest voor de hele Europese Unie een gemiddelde van 130 gram per kilometer<br />

gehaald worden. Het Nederlandse gemiddelde lag in 2014 op 107 gram per kilometer<br />

en in 2015 waarschijnlijk nog wat lager. Maar het Europees gemiddelde<br />

was met 119 gram per kilometer ook fors lager dan de norm. Dat betekent dat<br />

de lagere emissies in Nederland niet zijn gecompenseerd door hogere emissies<br />

in de rest van de Europese Unie. Sterker nog, gegeven het kleine aandeel van<br />

Nederland in de Europese markt moeten er nog meer landen onder het target<br />

liggen om gemiddeld op 119 gram per kilometer uit te komen. Er is dus geen<br />

sprake geweest van een waterbedeffect. Zelfs als dit waterbedeffect wel<br />

optreedt, dan leidt dat nog niet automatisch tot compensatie van alle in Nederland bereikte CO2-reducties. Alle Europese<br />

landen hebben targets voor CO2-reductie en moeten dus eventueel hogere emissies in hun transportsector compenseren<br />

door extra maatregelen in andere sectoren. Dat het beleid voor Nederland nul klimaateffect heeft opgeleverd is ook niet<br />

waar. De op de typekeuringstest gerealiseerde reducties vallen in de praktijk weliswaar lager uit, maar ook in de praktijk<br />

zijn auto’s in Nederland zuiniger geworden. Dat leidt dus wel tot CO2-reductie. Het is ook de vraag of die 6 miljard euro geheel<br />

aan de gerealiseerde CO2 moet worden toegerekend. Zeker voor de volledig elektrische voertuigen en plug-in hybrides<br />

geldt dat ze pas op lange termijn significant aan CO2-reductie gaan bijdragen, maar dat op korte termijn marktstimulering<br />

nodig is om te zorgen dat deze technieken op grote schaal en tegen acceptabele kosten beschikbaar komen. Ook geldt dat<br />

fiscaal stimuleringsbeleid voor zuinige auto’s niet per se belastingderving hoeft op te leveren. Die derving is het gevolg van<br />

het feit dat de CO2-differentiatie in met name BPM en bijtelling niet budgetneutraal was vormgegeven en er tussentijds<br />

door het Ministerie van Financiën voor gekozen is om dat niet te repareren.’<br />

2. ‘Europees bronbeleid is een belangrijk instrument voor CO2-reductie in wegtransport. Dat geldt op korte termijn voor<br />

zuinigere conventionele auto’s. De normen voor na 2020, waar nu aan gewerkt wordt, kunnen een cruciale rol spelen bij de<br />

grootschalige introductie van onder andere elektrische en brandstofcelauto’s. Het betekent niet dat dit het enige is wat je<br />

moet doen om de transitie op gang te krijgen. Zeker waar het nieuwe technieken zoals elektrisch rijden betreft, is het ook<br />

nodig om de vraag te stimuleren en moet er gewerkt worden aan het ontwikkelen en uitrollen van een energie-infrastructuur<br />

en andere randvoorwaardelijke voorzieningen. Daar is nationaal, maar ook lokaal beleid voor nodig.’<br />

3. ‘Als je de tarieven dan wel subsidies voor langere tijd wilt vastleggen, dan hangt de kans op over- of onderstimulering af van<br />

hoe goed je de ontwikkeling van de “niet rendabele top” van elektrisch rijden van tevoren kunt inschatten. Je kunt de maatvoering<br />

echter ook optimaliseren door de kostenontwikkeling van elektrische voertuigen te monitoren en het beleid zo in te richten<br />

dat de mate van stimulering onderweg kan worden bijgesteld op grond van de uitkomsten van die monitoring.’<br />

4. ‘Uit de door TNO uitgevoerde monitoring blijkt dat het gemiddelde aandeel elektrisch gereden kilometers van<br />

plug-in hybrides in de praktijk rond de 30 procent ligt. Op de typekeuringstest is dat aandeel inderdaad significant<br />

hoger, zelfs rond de 70 procent. Maar de spreiding in de praktijk is groot. De 50 procent “beste” rijders legt bijna de<br />

helft van de kilometers elektrisch af.’<br />

5. ‘Fabrikanten hebben door de CO2-normen ruimte om via hun eigen prijsbeleid de verkoop van volledig elektrische voertuigen<br />

en plug-in hybrides te stimuleren. Onder het specifieke target voor een fabrikant is er sprake van een kostenhefboom.<br />

Voor iedere verkochte elektrische auto mogen 130 (nu) of 95 (in 2021) conventionele voertuigen van de fabrikant 1 gram<br />

per kilometer meer uitstoten. Dat betekent dat de fabrikant op die auto’s minder besparende techniek hoeft toe te passen.<br />

De marginale kosten van de technische maatregelen die nodig zouden zijn om die laatste gram te reduceren zijn ordegrootte<br />

50 euro per auto of meer; dit wordt hoger bij een dalend target. Dat betekent een bedrijfsinterne kruissubsidiëring<br />

van ordegrootte 5.000 euro. Door de geldende supercredits voor auto’s die minder dan 50 gram per kilometer uitstoten<br />

is dat tijdelijk zelfs nog meer. Voor fabrikanten die nu onder hun target zitten, werkt deze hefboom natuurlijk niet zo,<br />

zoals ook uitgelegd bij het “waterbedeffect”. Voor de 95 gram per kilometer in 2021 wordt het spannender of fabrikanten<br />

hun target gaan halen en zal het wel of niet inzetten van deze hefboom voor veel fabrikanten een belangrijke afweging<br />

worden. De werking van de hefboom houdt ook op zodra de targets zo laag worden dat ze niet meer met enkel het zuiniger<br />

maken van conventionele voertuigen te halen zijn.’<br />

6. ‘Dit is een onduidelijk statement. Als met “Europese CO2-plafonds” het EU-ETS (red. het Europese systeem voor emissiehandel)<br />

wordt bedoeld dan geldt volgens mij het volgende: De directe emissies van verkeer vallen niet onder het<br />

ETS-plafond, die van elektriciteitsopwekking wel. De inzet van elektrische auto’s verlaagt de directe emissie van transport,<br />

tenzij dit inderdaad gecompenseerd wordt door hogere emissies van conventionele auto’s. In theorie, als het EU-ETS goed<br />

werkt, leidt de extra vraag naar elektriciteit niet tot extra CO2-emissies; maar dat werkt dus in de praktijk niet helemaal zo.<br />

De hogere vraag drijft in ieder geval de prijs van CO2-credits onder het EU-ETS op, wat het voor bedrijven die onder het ETS<br />

vallen rendabeler maakt om CO2-reducerende maatregelen te nemen. Daarmee draagt elektrisch vervoer ook indirect bij<br />

aan het behalen van klimaatdoelen.’<br />

609_advertentie_ICU_E_mobility.indd 1 09-06-16 11:52<br />

12<br />

13

NIEUW VAN EG MEDIA<br />

<strong>SMART</strong> STORAGE MAGAZINE!<br />

SPECIAL ECOMOBIEL <strong>2016</strong><br />

<strong>SEPTEMBER</strong> <strong>2016</strong><br />

Nieuw!<br />

EDITIE 1 JUNI <strong>2016</strong><br />

IS LEAD CRYSTAL DE UITDAGER?<br />

HYBRID: MET NIEUWE TECHNIEK DE WERELD VEROVER<strong>EN</strong><br />

HÉT MULTIMEDIALE PLATFORM VAN DE B<strong>EN</strong>ELUX OVER <strong>EN</strong>ERGIEOPSLAG<br />

<strong>INHOUD</strong><br />

EXPOSANT<strong>EN</strong> <strong>EN</strong> PLATTEGROND<br />

ECOMOBIEL & VAKBEURS <strong>EN</strong>ERGIE<br />

‘GEEF VOL<strong>ELEKTRISCH</strong>E AUTO<br />

ALLE<strong>EN</strong>RECHT OP SPITSSTROOK’<br />

DE WORKSHOPS DIE<br />

NIEMAND MAG MISS<strong>EN</strong><br />

ECOMOBIEL ALS JAARLIJKS<br />

MOM<strong>EN</strong>T VAN BEZINNING<br />

<strong>EN</strong> INSPIRATIE<br />

TESLA POWERWALL<br />

<strong>EN</strong> ALLE ANDERE OPSLAGSYSTEM<strong>EN</strong> IN WOORD <strong>EN</strong> BEELD<br />

SPECIAL ECOMOBIEL <strong>2016</strong><br />

4-5 OKT | BRABANTHALL<strong>EN</strong><br />

‘S-HERTOG<strong>EN</strong>BOSCH<br />

88% TEG<strong>EN</strong> SUBSIDIE <strong>EN</strong>ERGIEOPSLAG • BATTERIJ IN ZONNEPANEEL • ‘WARMTEBATTERIJ VEROORZAAKT REVOLUTIE’<br />

Smart Storage Editie 1-<strong>2016</strong>.indd 1 7-6-<strong>2016</strong> 10:47:25<br />

Sommige vrezen verandering,<br />

anderen lezen het...<br />

www.smartstoragemagazine.nl

Sector draagt in opmaat naar Ecomobiel alternatieve stimuleringsmaatregelen aan:<br />

‘Geef volledig elektrische auto alleenrecht op spitsstrook’<br />

De tijd dat de elektrische auto enkel verkocht moest worden op fiscale bijtelling is definitief voorbij. Het is zowel<br />

voor de overheid als voor het bedrijfsleven zaak om uit een ander vaatje te gaan tappen. Dit is de belangrijkste<br />

uitkomst van een enquête door Smart E-Mobility. De redactie legde exposanten in opmaat naar de vakbeurs<br />

Ecomobiel (red. die op 4 en 5 oktober in de Brabanthallen te ’s-Hertogenbosch plaatsvindt) een zestal vragen<br />

voor. De bedrijven werd gevraagd naar de Haagse kritiek op (semi-)elektrische auto’s, de ontwikkeling van de<br />

laadinfrastructuur en de marktverwachtingen voor de nabije toekomst.<br />

In de eerste 7 maanden van dit kalenderjaar werden er in Nederland<br />

1.753 volledig elektrische personenvoertuigen verkocht.<br />

In diezelfde periode werden er 4.723 plug-in hybrides verkocht.<br />

Het aantal in 2015 verkochte volledig elektrische voertuigen<br />

(red. 2.543 stuks) lijkt daarmee in <strong>2016</strong> wel behaald te worden.<br />

Anders is dat natuurlijk bij de plug-in hybrides waarvan er door<br />

een eindejaarsrun – voortkomend uit het per 1 januari gewijzigde<br />

bijtellingstarief – 41.226 stuks verkocht werden. Een aantal dat<br />

dit jaar bij voorbaat niet gehaald zal worden.<br />

Busbanen<br />

‘Bij plug-in hybrides kun je terecht vraagtekens hebben of de<br />

aanschaf enkel gedaan is voor de lagere bijtelling’, stelt Guido<br />

van Belleghem, directeur van Bals Nederland dat actief is in de<br />

laadinfrastructuurmarkt. ‘Het is mijns inziens om die reden ook<br />

belangrijk volledig elektrisch rijden extra te stimuleren. Buiten de<br />

gunstige bijtellingen is het raadzaam om ook aan andere stimuleringsinstrumenten<br />

te denken. Een voorbeeld is een alleenrecht<br />

voor volledig elektrische auto’s om te rijden op de busbanen of<br />

spitsstroken. In veel binnensteden van de grote Nederlandse<br />

gemeenten is de CO2-uitstoot nog steeds te hoog. Daar kan je niet<br />

om elektrisch rijden heen, waarom zou je dat juist daar niet extra<br />

stimuleren? Daarbij kun je ook overwegen om plug-in hybrides<br />

in de binnensteden verplicht elektrisch te laten rijden. Overigens<br />

verwacht ik dat met de komst van meer betaalbare auto’s – die<br />

ook een redelijk bereik kennen – de markt vanaf eind 2017 weer<br />

een sterke vlucht zal nemen.’ De recente opmerkingen van Wiebes<br />

over de in zijn ogen ‘verspilde miljarden’ aan fiscale stimulering<br />

schieten veel bedrijven uit de sector in het verkeerde keelgat.<br />

‘De opmerkingen zijn kortzichtig’, stelt Eric van Voorden van Last<br />

Mile Solutions. ‘Nederland is dankzij deze regeling voortrekker in<br />

elektrisch vervoer en infrastructuur. Wereldwijd hebben wij een<br />

voorsprong qua kennis en ervaring. De export van Nederlandse<br />

kennis en producten leveren veel werkgelegenheid op en leveren<br />

daarmee niet alleen aan de economie maar ook aan een wereldwijd<br />

beter milieu een wezenlijke bijdrage.’<br />

Overgangssituatie<br />

Dat de verkopen van elektrische voertuigen dit jaar tegenvallen<br />

zorgt weliswaar voor minder optimistische vooruitzichten voor de<br />

korte termijn, maar over de toekomstige successen van elektrisch<br />

vervoer is er voor de exposanten geen discussie. ‘De trend die elektrisch<br />

vervoer heet is niet meer te stoppen’, vervolgt Van Voorden<br />

(Last Mile Solutions). ‘Een beperkte stimulering door de overheid<br />

is voldoende, waarbij het wel mooi zou zijn als de aanschaf van<br />

elektrische auto’s voor particulieren aantrekkelijk gemaakt wordt.<br />

‘De plug-in hybrides markeren een overgangssituatie en de markt<br />

voor volledig elektrisch rijden groeit. Onder andere doordat de<br />

actieradius toeneemt en de prijzen dalen.’ ‘Dat er een verandering<br />

nodig was, zullen velen met staatssecretaris Wiebes eens zijn,<br />

ondanks dat de genomen maatregelen een regelrechte ramp zijn<br />

voor de verkopen’, stelt Peter van der Putten van Ecotap. ‘Er zijn tal<br />

van betere mogelijkheden om het stimuleringsstelsel eerlijk te<br />

verdelen, onder andere door berijders per kilometer te belonen<br />

als zij op stroom rijden. De markt wordt momenteel gekenmerkt<br />

door complete stagnatie. De bijtellingsregeling baseren door<br />

op stroom gereden kilometers kan een aanvulling zijn voor de<br />

verkoop. Als er maar elektrisch gereden wordt, want over de<br />

positieve invloed op het milieu en de leefomgeving van volledig<br />

elektrisch rijden bestaat geen discussie.’<br />

Verlate groei<br />

Waar er in 2015 6.137 (semi-)publieke (snel)laadpunten werden<br />

verwelkomd, zijn er dit jaar al 5.884 (semi-)publieke (snel)laadpunten<br />

geplaatst. De laadinfrastructuurmarkt lijkt zich daarmee<br />

te onttrekken aan de neerwaartse spiraal, waarbij ook niet uitgesloten<br />

moet worden dat de groei nog verlaat optreedt, doordat<br />

laadpunten voor de in december massaal aangeschafte plug-in<br />

hybrides in het eerste kwartaal van <strong>2016</strong> zijn geplaatst. De meeste<br />

respondenten van de enquête lijken dit beeld te bevestigen.’<br />

‘De groei van de laadinfrastructuur zal in de komende 12 tot 18<br />

maanden iets afzwakken’, is Van Belleghem (Bals Nederland)<br />

van mening. ‘Maar als de grote merken met volledig elektrische<br />

voertuigen komen, zullen er automatisch ook weer meer laadpalen<br />

verkocht en geïnstalleerd worden.’ Van Voorden (Last Mile<br />

Solutions) vult aan: ‘De markt voor laadpalen is op gang gebracht,<br />

maar men moet zich realiseren dat er nog veel uitbreiding van de<br />

laadinfra noodzakelijk is om de groei van het elektrische wagenpark<br />

bij te benen. De Green Deal laadinfrastructuur (red. waarmee<br />

gemeenten subsidie kunnen krijgen voor publieke laadpunten)<br />

draagt helaas in beperkte mate bij aan groei, omdat de overheden<br />

deze in de tenders op een verkeerde wijze verwerken en het voordeel<br />

zodoende niet wordt gerealiseerd. Toch verwacht ik dat er in<br />

Nederland een enorme doorgroei van (semi-)publieke laadinfra<br />

zal ontstaan en inmiddels gaan andere Europese landen “los”.’<br />

Van der Putten is het roerend eens met Van Voorden dat er dringend<br />

behoefte is aan extra laadpunten voor elektrisch vervoer.<br />

‘Als elektrisch rijder ervaar ik dagelijks dat het nog zoeken is naar<br />

een laadstation. In de openbare ruimte – maar ook bij bedrijven<br />

– zijn de laadpunten erg dun gezaaid. Veel van de laadpunten<br />

zijn “thuisladers” die nabij woningen staan. Zij staan wel in de<br />

openbare ruimte, maar staan dus niet strategisch voor rijdend Nederland.<br />

De Green Deal Laadinfrastructuur is een stap in de goede<br />

richting, hiermee wordt een gedeelte van de vraag ingevuld. De<br />

laadinfrastructuur zal de komende anderhalf jaar verder groeien.<br />

Mits de overheid daarbij de juiste keuzes maakt, blijft Nederland<br />

een vooruitstrevend land als het om duurzaam vervoer gaat.’<br />

Ecomobiel:‘Mobiliteit en logistiek onlosmakelijk verbonden met energietransitie’<br />

De Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch vormen op 4 en 5 oktober <strong>2016</strong> opnieuw het toneel van de vakbeurs<br />

Ecomobiel, hét platform voor duurzame innovatie en mobiliteit. ‘Mobiliteit en logistiek zijn onlosmakelijk<br />

verbonden en een cruciaal onderdeel van de energietransitie’, stelt Fedde van der Woude van beursorganisator<br />

54 Events. ‘Een en ander is ook bekrachtigd in het Energieakkoord. Als beursorganisatie zien wij<br />

een trend dat de grote bedrijven – evenals de gemeenten – mobiliteit voor het eerst ook als een wezenlijk<br />

onderdeel van hun duurzaamheids- of mvo-beleid zien.’<br />

Niet voor niets is Ecomobiel in 2015 voor de eerste keer georganiseerd in samenwerking met de Vakbeurs Energie, iets wat ook<br />

dit jaar het geval is. De Vakbeurs Energie schenkt namelijk aandacht aan alle denkbare vormen van duurzame energieopwekking<br />

en -besparing. Door de co-hosting met Ecomobiel is een gezamenlijk platform ontstaan van ruim 110.000 geregistreerde<br />

gebruikers, met afgelopen jaar ruim 15.000 zakelijke bezoekers voor beide evenementen.<br />

Van der Woude vervolgt: ‘Voor de grote audit-plichtige bedrijven is het ook niet langer een vrijblijvendheid om met de<br />

energietransitie bezig te zijn. Hun aandeelhouders en klanten eisen het, met als direct gevolg dat zij het van hun eigen<br />

leveranciers verwachten. Bovendien zijn er steeds meer wettelijke kaders, waarbij opgemerkt moet worden dat het<br />

bevoegd gezag nog worstelt over hoe dit alles te controleren. Niet voor niets kondigde staatssecretaris Sharon Dijksma in<br />

mei aan 20 extra inspecteurs aan te stellen om hen te laten controleren of bedrijven energiebesparingsmaatregelen die<br />

zich binnen 5 jaar terugverdienen wel uitvoeren.’<br />

De beursorganisator ziet ook een parallel tussen steden en bedrijven. Van der Woude: ‘Utrecht heeft bijvoorbeeld een<br />

transitieplan dat samen met burgers is vormgegeven en waarin naar alle aspecten wordt gekeken. Van het isoleren<br />

van de bestaande woningvoorraad tot het opwekken van energie via zonnepanelen op zo veel mogelijk daken en het<br />

verbeteren van de luchtkwaliteit met een milieuzone. Bedrijven die vallen onder de Europese Energy Efficiency Directive<br />

(EED) zijn vergelijkbaar met steden. Zij zijn op zichzelf al groot genoeg om te kijken wat zij integraal kunnen doen op het<br />

gebied van energiegebruik en –opwekking. Daar komt ook het mobiliteitsvraagstuk in voor. Voor veel bedrijven is het<br />

zelfs laaghangend fruit om te gaan kijken naar hoe zij hun logistiek en zakelijk vervoer georganiseerd hebben en verder te<br />

verduurzamen. Met Ecomobiel spelen wij daar logischerwijs op in. Wij spelen daar dit jaar op de beursvloer dan ook extra<br />

op in. Op de stands van de exposanten, maar ook tijdens de verschillende workshops in de theaters.’<br />

Geïnteresseerd geraakt in een bezoek aan Ecomobiel en/of de V akbeurs Energie? Via de websites www.ecomobiel.nl en www.<br />

energievakbeurs.nl kunt u zich gratis registreren voor een bezoek aan beide vakbeurzen.<br />

16<br />

17

Plattegrond, programma en exposanten<br />

Ecomobiel en Vakbeurs Energie <strong>2016</strong> in beeld<br />

Naam<br />

Standnummer<br />

A.O. Smith Water Products Company 06.B084<br />

ABL Sursum 03.F010<br />

Adurolight 06.C030<br />

Airview Luchtbehandeling 06.B059<br />

Alius Energy 05.A014<br />

Alklima B.V./Mitsubishi Electric Living<br />

Environment Systems 04.C030<br />

AL-KO Luchttechniek B.V. 06.C009<br />

Allego 03.D035<br />

Ambrava B.V. 06.A013<br />

Anode Energie 05.D007<br />

Ateps 06.E030<br />

Atonex B.V. 04.D005<br />

Autarco B.V. 05.C043<br />

Autoleasewereld 03.E002<br />

Avf Water 05.D025<br />

B&B Humidification BV 05.A074<br />

BaiyiLed Europe B.V. 06.C052<br />

Bals Nederland 03.G011<br />

BaOpt Benelux BV 06.C084<br />

Belpa 06.E032<br />

Bender Benelux 03.C034<br />

Biral Pompen 05.D025<br />

BodemenergieNL 06.A069<br />

Bosch Thermotechniek BV 06.C094<br />

Bossche Energiecoalitie<br />

Van Gogh Zaal<br />

Bouwcenter 06.A025<br />

BRControls / MVComfort 05.A038<br />

Brinck Meettechniek 05.B053<br />

Brink Climate Systems B.V. 06.B026<br />

Btwteruggaafzonnepanelen.nl 06.E107<br />

BuildingLabel 05.B036<br />

BuyRely ING 06.E082<br />

Carlo Gavazzi B.V. 05.C048<br />

Cast4All N.V. 06.D023<br />

Climarad 04.D029<br />

Climasol International BV 06.D090<br />

Coateq bv 06.B039<br />

Condair B.V. 04.B001<br />

Croonwolter&dros 05.C038<br />

Cumulus Nederland B.V. 06.C014<br />

Daikin Nederland 06.C029<br />

De Cirkel Bouwgroep 06.A095<br />

DeeneD 04.B028<br />

DencoHappel 06.B019<br />

DMEGC 05.B012<br />

DNV GL 06.E040<br />

Dreizler Benelux B.V. 05.E036<br />

Duco Ventilation & Sun Control 05.A027<br />

Ebretti bv 03.C002<br />

E-ccountant BV 05.B041<br />

Eco Steam and Heating Solutions 05.D055<br />

EcoCompany 06.D044<br />

Econnetic 05.B031<br />

Ecorus Projects BV 06.D094<br />

Ecotap 03.F017<br />

Ecovat 06.E034<br />

Elco Burners BV 05.D048<br />

Electro Drive B.V. 05.A059<br />

emco Benelux BV 03.E017<br />

E-milers group B.V. 03.A027<br />

Energiemedia 05.E017<br />

Energiemissie B.V. 05.C068<br />

Enexis 03.F023<br />

Enphase Energy 05.A007<br />

E-One BV 03.C025<br />

E-Trucks Europe 03.A048<br />

Eurotronic 06.D035<br />

EV-Box 03.F015<br />

Exasun 06.D079<br />

F&B 05.C066<br />

FedEC Federatie van Energieconsulents 05.B037<br />

Feilo Sylvania 06.C036<br />

Fietsdiensten.nl 03.B020<br />

Flamco 05.B017<br />

Fluke Nederland B.V. 05.E026<br />

FME 06.D035<br />

Fortega Benelux B.V. 06.C103<br />

Fortes Import Installatie Agenturen 06.B009<br />

Frank GmbH 06.A063<br />

Friand Elektrotechniek B.V. 06.D010<br />

Fullriver Europe 06.E073<br />

Gas Natural Fenosa 06.C101<br />

Gasengineering GHP 06.B082<br />

Gasunie 06.B093<br />

Geo Holland 06.A080<br />

Geothermica 06.A080<br />

Geveke Besturingstechniek 05.E008<br />

GfE Benelux 06.A091<br />

GlenDimplex 04.C033<br />

GMC-Instruments Nederland B.V. 05.A062<br />

Grondboorbedrijf Haitjema 06.A069<br />

Hateha BV 03.D032<br />

Hiab Benelux B.V. 03.A040<br />

HoCoSto BV 06.E078<br />

Holland Solar 06.D065<br />

Home-NRG BV 04.D013<br />

HSF 05.B017<br />

Hyundai Motor Netherlands b.v. 03.C042<br />

IBC Solar 04.B009<br />

IndiEco Group BV 06.E066<br />

Industrial Energy Experts 05.D011<br />

INDUTECC 06.D036<br />

Intergas Verwarming B.V. 06.B063<br />

Inventum 06.A019<br />

I-Real BV 05.C054<br />

IsoBouw 06.B046<br />

Isolatiebedrijf CJ van Waas 06.A058<br />

Isolatiebedrijf Pluimers B.V. 06.A045<br />

Jaga Nederland B.V. 05.A045<br />

Jaro Power Quality 05.B064<br />

Jowitherm Nederland BV 06.D104<br />

Jules Energy 06.E036<br />

Jupiter Vloerverwarming Benelux BV 06.A080<br />

4 & 5 oktober <strong>2016</strong> 4, 5 & 6 oktober <strong>2016</strong><br />

4, 5 & 6 oktober <strong>2016</strong><br />

4, 5 & 6 oktober <strong>2016</strong><br />

Energie Management Systemen,<br />

Smart Metering & Data<br />

Solar<br />

Bio brandstoffen<br />

Geothermie<br />

Labeling, Certificering & Advies<br />

Isolatie<br />

Verlichting<br />

PassiefBouwen<br />

Binnenklimaat<br />

R&D & beleid<br />

Energie Opslag<br />

Personenvoertuigen<br />

en bedrijfswagens<br />

Laden & Infrastructuur<br />

Light Electric Vehicles (LEV)<br />

Stadsdistributie en transport<br />

Smart Mobility<br />

R&D & beleid<br />

Theater<br />

Binnenklimaat<br />

Kader BV 05.B028<br />

Kara Energy Systems B.V. 06.D055<br />

Kenter B.V. 05.B059<br />

KIC InnoEnergy 06.D041<br />

Kingspan Insulation B.V. 06.A033<br />

Kingspan Unidek B.V. 06.B029<br />

Klein Comfort Techniek B.V. 06.B013<br />

KSB Nederland B.V. 06.B001<br />

Kuijpers 06.A069<br />

kWh People 05.D033<br />

Last Mile Solutions 03.F037<br />

LEDSGOGRE<strong>EN</strong>ER 06.C048<br />

Lek/Habo 05.D017<br />

Libra Energy 05.C013<br />

Masterwatt B.V. 06.C080<br />

Theater Duurzaam<br />

Energie Management Systemen,<br />

Smart Metering & Data<br />

Solar<br />

Bio brandstoffen<br />

Geothermie<br />

Labeling, Certificering & Advies<br />

Theater Isolatie<br />

Stoom EnergieTransitie<br />

Verlichting<br />

Isolatie<br />

PassiefBouwen<br />

Koude<br />

Binnenklimaat<br />

Industrie<br />

R&D & beleid<br />

Energie Opslag<br />

Personenvoertuigen<br />

en bedrijfswagens<br />

Laden & Infrastructuur<br />

Light Electric Vehicles (LEV)<br />

Stadsdistributie en transport<br />

Smart Mobility<br />

R&D & beleid<br />

Seminars<br />

Vakbeurs<br />

Ecomobiel<br />

Stoom<br />

Isolatie<br />

Koude<br />

Industrie<br />

Theater<br />

PassiefBouwen<br />

Test & Drive Parcours Automotive -<br />

naar de openbare weg<br />

Seminars<br />

Vakbeurs<br />

Energie<br />

Monarch Nederland B.V. 05.D049<br />

Morgo Folietechniek BV 06.A030<br />

MuoviTech Benelux BV 06.A081<br />

Nedelko B.V. 06.B047<br />

Nederland ELED Factory B.V. 06.C038<br />

Nederlands Platform Warmtepompen 06.C099<br />

NEHO Speciaal Techniek BV 05.A003<br />

NKL Over Publiek Laden<br />

van Elektrisch Vervoer 03.F002<br />

Numan & Kant 06.D078<br />

NVDE 06.D065<br />

NVDO 05.D029<br />

Open Univesiteit 06.C076<br />

Optisolar PVT 06.E079<br />

OptiVolt Systems 05.B052<br />

Energie Theater<br />

Energie Management Systemen,<br />

Smart Metering & Data<br />

Solar<br />

Bio brandstoffen<br />

Industrie Theater<br />

Geothermie<br />

Labeling, Certificering & Advies<br />

Isolatie<br />

Verlichting<br />

PassiefBouwen<br />

Binnenklimaat<br />

R&D & beleid<br />

Energie Opslag<br />

Personenvoertuigen<br />

en bedrijfswagens<br />

Laden & Infrastructuur<br />

Light Electric Vehicles (LEV)<br />

Stadsdistributie en transport<br />

Smart Mobility<br />

R&D & beleid<br />

Entree<br />

Energie &<br />

Industrie<br />

Theater Opwekking<br />

Stoom<br />

Isolatie<br />

Koude<br />

Industrie<br />

Hoofdentree<br />

Theater<br />

Ecomobiel<br />

Dit is een impressie van de beurs. Wijzigingen onder voorbehoud.<br />

OSH BV 06.B064<br />

P.X.A. Nederland 06.A037<br />

Paans Installatiebedrijven 06.A092<br />

Passiefbouwblok 06.A048<br />

Peutz 05.B027<br />

Platform Duurzame<br />

Huisvesting<br />

Energie Theater<br />

PON / FLEETWISE 03.F020<br />

PONAST 06.D044<br />

Poujoulat bv 06.D047<br />

PSA Groupe 03.D051<br />

Purnot Energietechniek 06.C001<br />

QIES B.V. 06.E101<br />

R&R Systems B.V. 06.A016<br />

Recticel Insulation 06.A007<br />

Test & Drive Parcours 1, 2 en<br />

driewielers (LEV)<br />

5 ifty<br />

4 our<br />

events<br />

Regio Brabant, powered bij<br />

BrabantStad en partners 04.A018<br />

Renault Nederland N.V. 03.F034<br />

RIHO Climate Systems 06.C043<br />

Rijksdienst voor Ondernemend<br />

Nederland (RVO.nl) 04.A010<br />

Rofianda B.V. 06.C032<br />

Samenwerkend Isolatie Bedrjif BV 05.D027<br />

Sensor BV 05.A056<br />

Sergun Solar 06.D103<br />

Shanghai Chiko Solar 04.D005<br />

SIM Holland 05.A051<br />

Socomec 05.B047<br />

Solar Magazine (EG Media) 05.A001<br />

Solarclarity 05.C027<br />

SolarEdge Technologies 04.C009<br />

SOLIDpower GmbH 06.D095<br />

Spirax-Sarco Netherlands B.V. 05.D056<br />

St Middelkoop & Zn 06.A052<br />

Stelrad BV 06.B071<br />

Stichting KI<strong>EN</strong> 04.D040<br />

Stichting PassiefBouwen 06.A004<br />

Stint 03.G018<br />

Stoomplatform 05.D064<br />

StreetPlug B.V. 03.E016<br />

Stroomop bvba 06.E056<br />

Subvention 05.C028<br />

Sun Solutions B.V. 05.C060<br />

Tebodin 05.E012<br />

Techcomlight 06.C020<br />

Techneco Energiesystemen 04.C031<br />

Tecnolimit 06.D031<br />

Test & Drive parcours langzaam 03.A018<br />

Test & Drive parcours snel 03.F048<br />

Theater Binnenklimaat 06.C113<br />

Theater Duurzaam 06.E085<br />

Theater Ecomobiel 03.C024<br />

Theater EnergieTransitie 06.A057<br />

Theater Opwekking 05.A002<br />

Theater PassiefBouwen 06.A002<br />

Thermatras 05.E029<br />

Tonzon B.V. 06.B002<br />

Top Systems 05.C055<br />

Total Energy Solutions 06.C024<br />

TRAYCO B.V. 06.E017<br />

Trenton BV 05.B041<br />

TRITEC 06.D069<br />

TROX Nederland B.V. 05.B070<br />

TVVL 04.D040<br />

Ubbink BV 06.C071<br />

UNETO-VNI 04.D040<br />

Vaillant / AWB 06.B075<br />

Vamat B.V. 05.A011<br />

Van den Tempel B.V. 05.E026<br />

Van Dorp Energie 04.D032<br />

Vasco 06.B115<br />

Vereniging Meetbedrijven<br />

Nederland (vmned) 05.B060<br />

Vereniging voor Zonnekracht Centrales 06.E110<br />

VIB 05.E041<br />

Viessmann Nederland B.V. 06.C049<br />

Vindo Solar 06.E104<br />

Voestalpine Sadef N.V. 04.C001<br />

Volgroen B.V. 06.C078<br />

VWV Group 04.B028<br />

WakaWaka Foundation 06.C028<br />

Watts Water Technologies 06.C019<br />

Webeasy 05.A030<br />

Weijers Waalwijk BV 05.C069<br />

Wes Wood Drying &<br />

Energy Systems B.V. 06.D051<br />

Wolf Energiesystemen 04.C023<br />

WTH 04.C022<br />

XEMEX 06.D023<br />

Youen 06.E097<br />

Zantingh b.v. 05.D044<br />

Zeversolar GmbH 06.D012<br />

Status per 6 september <strong>2016</strong><br />

18 19

E<strong>EN</strong> BLIK OP<br />

5 UITNEEMBAAR<br />

of huur?<br />

Bij het plaatsen van zonnepanelen en laadpunten is het Een zonnepaneel in een notendop<br />

van belang te weten of het gebouw waar de zonnepanelen Formaat en vermogen: 1 bij 1,7 meter en 250-300 wattpiek<br />

geïnstalleerd worden in eigendom is, of geheel of gedeeltelijk<br />

Opbrengst: 230-270 kilowattuur per jaar, in <strong>2016</strong> 930 kilowattuur per kilowattpiek<br />

wordt gehuurd. De eigenaar van een gebouw kan zelf Prijs per zonnepaneel: 300 tot 400 euro (inclusief installatie en omvormer)<br />

beslissen over de aankoop van zonnepanelen en laadpunten Technische levensduur: 25-30 jaar<br />

(figuur links). In sommige gevallen heeft de eigenaar van<br />

een bedrijfspand toestemming nodig van de Vereniging van<br />

Eigenaren. Een huurder van een gebouw zal de eigenaar van<br />

het gebouw om toestemming moeten vragen om zonnepanelen<br />

en laadpunten te mogen plaatsen (figuur rechts).<br />

en zonnepanelen<br />

Gemiddeld<br />

Benodigd aantal<br />

Type voertuig Bijvoorbeeld<br />

aantal benodigd<br />

zonnepanelen per<br />

kilowattuur per jaar<br />

elektrische auto<br />

Plug-in hybride elektrische auto Mitsubishi Outlander,<br />

(accu 10 kilowattuur) - 10.000 Volvo V60, Opel Ampera, 2.000 kilowattuur 9<br />

elektrische kilometers per jaar Volkswagen Golf<br />

Volledig elektrische auto<br />

Nissan Leaf, Renault Zoe,<br />

(accu 20 kilowattuur) - 15.000 BMW i3, Nissan eNV200, 3.000 kilowattuur 13<br />

elektrische kilometers per jaar Renault Kangoo<br />

Volledig elektrische auto (accu<br />

>80 kilowatuur) - 20.000<br />

Tesla 4.000 kilowattuur 17<br />

elektrische kilometers per jaar<br />

markt in cijfers<br />

250.000<br />

4.500<br />

Aantal EV’s (#)<br />

Opgesteld vermogen zonnestroom (MWp)<br />

4.000<br />

200.000<br />

3.500<br />

3.000<br />

150.000<br />

2.500<br />

2.000<br />

100.000<br />

1.500<br />

50.000<br />

1.000<br />

500<br />

0<br />

0<br />

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2020<br />

DE <strong>ELEKTRISCH</strong>E AUTO DEEL 5 © Smart E-Mobility, een publicatie<br />

?<br />

Eigendom<br />

?<br />

Auto’s<br />

?<br />

De<br />

Bedrijf 3<br />

Bedrijf 2<br />

Bedrijf Bedrijf 1<br />

Aantal elektrische voertuigen in Nederland<br />

Opgestelde zonnevermogen in MW<br />

van EG Media (bron: rapportage Duurzaam<br />

laden op de Zon, RVO.nl | foto: KiesZon)

Dinsdag 4 oktober<br />

Tijd Titel Locatiez<br />

08.30 – 10.30 uur Smart Mobility: het voertuig of de infrastructuur? Van Gogh Zaal<br />

10.15 - 10.30 uur Opening Energie Theater, hal 4<br />

10.30 - 11.15 uur Openingsdebat Energie Theater, hal 4<br />

11.00 – 12.30 uur Seminar NVDO: ‘Maintenance for Energy’ Industrie Theater, hal 5<br />

11.30 - 12.00 uur Uitreiking Awards <strong>2016</strong> Energie Theater, hal 4<br />

12.00 – 17.00 uur Windcongres <strong>2016</strong>: Hernieuwde connecties in de windenergie Hertog Zaal<br />

12.15 - 13.15 uur Energietransitie in NL vanuit Duits perspectief Energie Theater, hal 4<br />

14.00 - 16.30 uur De toekomstige energiemarkt: Roadmap, Meten = weten Energie Theater, hal 4<br />

14.30 – 16.30 uur Industrie debat Industrie Theater, hal 5<br />

Woensdag 5 oktober<br />

Tijd Titel Locatie<br />

10.15 – 10.45 uur Opening Energie theater, hal 4<br />

10.30 - 12.00 uur Seminar stadsdistributie Van Gogh Zaal<br />

10.30 – 12.30 uur Industrial Morning <strong>2016</strong> Industrie Theater, hal 5<br />

14.00 – 16.30 uur Energy Storage Day <strong>2016</strong> Hertog Zaal<br />

11.00 - 11.30 uur Financiering van energietransitie Energie theater, hal 4<br />

11.45 - 13.45 uur Mobiliteitsparagraaf SER Energieakkoord; op koers? Energie theater, hal 4<br />

13.00 – 19.00 uur KI<strong>EN</strong> Technodag Van Gogh Zaal<br />

14.00 – 15.00 uur Studentenprogramma De koepel<br />

14.30 – 16.30 uur Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie Industrie Theater, hal 5<br />

14.45 - 15.30 uur Gas in transitie Energie theater, hal 4<br />

15.45 - 16.30 uur Energy audits en handhaving Energie theater, hal 4<br />

Donderdag 6 oktober<br />

Tijd Titel Locatie<br />

10.15 - 10.45 uur Opening Energie theater, hal 4<br />

11.00 - 11.30 uur Seminar VIB: Comfort in de gebouwde omgeving,<br />

Energie theater, hal 4<br />

het belang van sociale duurzaamheid<br />

11.00 – 14.00 uur Congres Energie & ICT Hertog Zaal<br />

11.30 - 12.00 uur Seminar VIB: Optimalisatie van ketensamenwerking Energie theater, hal 4<br />

12.30 – 14.00 uur Seminar Stoomplatform: Vakbekwaam Persoon<br />

Industrie Theater, hal 5<br />

Stoominstallaties (VPS), iedereen specialist!<br />

13.00 - 14.30 uur Seminar Platform Duurzame Huisvesting:<br />

Energie theater, hal 4<br />

Voorbij de barrières van verduurzaming!<br />

14.30 – 16.30 uur Seminar Women in Power Hertog Zaal<br />

15.00 – 15.45 uur Kennissessie Platform Duurzame Huisvesting; WTC Schiphol Energie theater, hal 4<br />

15.45 - 16.30 uur Kennissessie Platform Duurzame Huisvesting; CFP Energie theater, hal 4<br />

14.30 - 15.10 uur Seminar VIB: Isolatie en andere besparingsmogelijkheden Industrie Theater, hal 5<br />

bij verwarmde tankopslag<br />

15.20 - 16.00 uur Seminar VIB: Isoleren in de industrie.<br />

Praktische vragen, praktische oplossingen<br />

Industrie Theater, hal 5<br />

Laten we het veilig doen!<br />

Voor het laden van elektrische voertuigen zien we in<br />

ons straatbeeld steeds meer laadpunten verschijnen.<br />

Voor zowel personenvoertuigen als voor elektrische<br />

stadsbussen en vrachtwagens middels laadsystemen<br />

met een pantograaf. Waar eerst alleen nog werd<br />

aangegeven dat een parkeerplaats bestemd<br />

was voor een elektrisch voertuig, wordt nu ook<br />

aangegeven hoe snel er geladen kan worden met het<br />

aantal kilowattuur (kWh).<br />

Met de eigen laadpaal of wallbox thuis is het bij een standaard<br />

huisaansluiting mogelijk om het voertuig langzaam op te laden.<br />

Maar wat als we onderweg zijn? We hebben geen tijd om lang<br />

te wachten, we hebben het immers altijd druk. Dan willen<br />

we het voertuig sneller laden door middel van snelladen. Zo<br />

kan men overgaan van een laadmodus van 16 ampère (A) / 11<br />

kilowatt (kW) naar 32A / 22kW of nog een stap hoger naar 63A /<br />

43.5kW. Hierbij spreken we dan over verschillende laadmodi van<br />

1 tot en met 4. Bij charge mode 4 spreken we over DC-charging;<br />

dit gaat tot een vermogen van 170 kW.<br />

Ook bij de opmars van elektrisch openbaar vervoer en<br />

vrachtvervoer worden dermate hoge vermogens gebruikt dat<br />

daar andere netstelsels voor worden toegepast. Een elektrische<br />

stadsbus heeft bij een halte immers niet een kwartier de<br />

tijd om zich weer op te laden maar slechts enkele minuten.<br />

Het vaste grid zal op verschillende momenten hierdoor extra<br />

belast worden en deze belasting zal in de nabije toekomst<br />

ook alleen maar toenemen naarmate we meer en sneller<br />

willen laden. Ook hier staat de innovatie niet stil en zijn er<br />

inmiddels opslagsystemen beschikbaar die een kortstondige<br />

piekbelasting kunnen opvangen, waardoor het vaste grid niet<br />

direct wordt belast.<br />

Hoe zit dat dan met de veiligheid? Hoe gaan we deze aan<br />

elkaar gekoppelde systemen monitoren? Deze grotere<br />

vermogens en netstelsels hebben aangepaste beveiliging<br />

nodig om voor de gebruiker, maar ook voor de fabrikanten in<br />

deze markt, de veiligheid en de continuïteit van de systemen<br />

te garanderen. Al deze veiligheden en omschrijvingen<br />

zijn vastgelegd in normeringen van respectievelijk het<br />

IEC, het VDE en de N<strong>EN</strong>. In de normeringen staat duidelijk<br />

aangegeven waar rekening mee gehouden moet<br />

worden per charge mode. Zo moet men DCfoutstromen<br />

monitoren. Indien er DC-foutstromen<br />

aanwezig zijn bestaat er immers het risico dat de<br />

standaard aardlekschakelaar verzadigd raakt en niet<br />

meer zal functioneren indien er een grotere aardfout<br />

ontstaat, met alle gevolgen van dien.<br />

Een voorbeeld: bij het laden van elektrische bussen<br />

en vrachtwagens wordt gebruikgemaakt van Mode 4<br />

DC-snelladen. Hierin wordt een zwevend netstelsel<br />

gecreëerd waarbij een isolatiewachter dient te worden<br />

toegepast voor beveiliging, omdat een standaard<br />

aardlekschakelaar hierin niet functioneert. Ook dat<br />

staat omschreven in de normering. Het heeft de<br />

voorkeur om een actieve isolatiebewaking hierin toe<br />

te passen zodat niet alleen de Ohmse waarden worden<br />

gemeten, maar er ook rekening wordt gehouden<br />

met de aanwezige afleidcapaciteiten gedurende een<br />

continu bewakingsproces.<br />

In de elektrische voertuigen zijn het in het algemeen<br />

geen standaard 12 Volts accu’s meer, maar pakketten<br />

die met een veel hoger spanningsniveau van 200 tot<br />

1000 Volt werken. Bij deze hoge DC-spanningen zijn<br />

er serieuze risico’s met betrekking tot de veiligheid<br />

van het voertuig en personen zoals explosiegevaar,<br />

brandgevaar en elektrische schok.<br />

Tijdens het gebruik van het voertuig zal het elektrische<br />

netstelsel bewaakt moeten worden. Ook hierbij<br />

geldt dat we te maken hebben met een zwevend<br />

netstelsel en daarbij hoort actieve isolatiebewaking.<br />

Isolatiefouten kunnen immers gemakkelijk ontstaan<br />

door bijvoorbeeld verontreiniging, vocht, foutieve<br />

aansluiting, enzovoorts. Deze moeten uiteraard worden<br />

vermeden en zo snel mogelijk worden opgespoord<br />

als deze worden gesignaleerd. Elektrisch vervoer,<br />

transport en laden, laten we het veilig doen!<br />

Raymond Vergouwe<br />

Bender Benelux<br />

22<br />

23

Uitlevering Streetplug gestart<br />

De Streetplug, een volledig in Nederland ontwikkeld ondergronds laadsysteem voor<br />

elektrische auto’s, werd afgelopen kalenderjaar op de vakbeurs Ecomobiel gelanceerd. De<br />

eerste pilot in Venlo is inmiddels succesvol afgerond en heeft volgens het bedrijf geleid<br />

tot nieuwe inzichten en kleine aanpassingen om de werking te optimaliseren. Op dit<br />

moment werkt het bedrijf toe naar de eerste pre-productieserie van 25 exemplaren. Deze<br />

laadsystemen zijn al afgenomen door verschillende gemeenten en bedrijven en zullen in<br />

het eerste kwartaal van 2017 geplaatst worden. Naar verwachting zal de serieproductie<br />

medio 2017 van start gaan. Bovendien is Streetplug gestart met het exporteren van zijn<br />

producten. In de loop van 2017 wordt een pre-productieserie in Zuid-Frankrijk voor een<br />

grote energieleverancier uitgeleverd.<br />

Segway Nederland verders al E-Milers.com<br />

Segway Nederland is al ruim 10 jaar de enige importeur van<br />

Segway in Nederland. Nu de laatste jaren het producten- en<br />

dienstenpakket van het bedrijf sterk is uitgebreid met<br />

andere merken en producten zoals Ninebot, Genny Mobility,<br />

Segwaybooking en Silence (Scutum), is besloten de<br />

verschillende merken en producten voortaan onder te<br />

brengen in de E-Milers Group. Voor de communicatie<br />

naar de buitenwereld zal de naam E-Milers.<br />

com worden gebruikt. Het bedrijf presenteert zich<br />

op de vakbeurs Ecomobiel voor het eerst in deze<br />

hoedanigheid aan de buitenwereld.<br />

E-Milers.com is verder sinds kort de<br />

exclusieve distributeur voor Silence Scooters in de Benelux. Deze elektrische scooter onderscheidt<br />

zich vooral door de grote actieradius van zo’n 150 kilometer op één acculading. Naast de Catalaanse<br />

overheid zijn ook oliebedrijf Repsol en CaixaBank investeerders in het bedrijf Scutum. De Silence<br />

e-scooter, die wordt geproduceerd in Spanje, is vooral gericht op de business-to-businessmarkt.<br />

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland<br />

presenteert nieuwe EV-Wijzer<br />

Het Formule E-team heeft samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)<br />

de vernieuwde EV-wijzer ‘Sturen op Stekkeren’ uitgebracht. Doel is dat werknemers plug-in<br />

hybrides gebruiken zoals ze zijn bedoeld: zo veel mogelijk kilometers elektrisch rijden. Dit<br />

bespaart brandstofkosten en levert een lagere CO2-voetafdruk op. Waar het in de uitgave van<br />

2014 vooral ging om het verantwoord opnemen van de toen nieuwe technologie van plug-in<br />

hybrides in het wagenpark, is de nieuwe versie meer toegespitst op de fleetowner die al plugin<br />

hybrides in het wagenpark heeft en zoekt naar de mogelijkheden om te sturen op verbruik.<br />

‘Sturen op Stekkeren’ toont voorbeelden en best practices en geeft antwoord op vragen als:<br />

voor welke werknemers is een PHEV geschikt? Welke laadfaciliteit is nodig - thuis en op het<br />

werk? Welke afspraken kan een werkgever maken over brandstofverbruik en monitoring? Hoe<br />

kunnen werknemers gestimuleerd worden zo veel mogelijk elektrisch te rijden? Aan deze versie<br />

hebben Fleet Support en The New Motion bijgedragen met input en onderzoeksresultaten. De<br />

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland ondersteunt het Formule E-Team bij het uitvoeren<br />

van zijn taken en is met een eigen standruimte aanwezig op de vakbeurs Ecomobiel.<br />

Nieuwe ABL-laadstations met afrekenoptie<br />

ABL lanceert een nieuwe serie laadstations die voorzien zijn van een afrekenmodule. Het bedrijf<br />

is vanaf de eerste dag aanwezig op deze groeiende markt voor elektrisch vervoer en werkt samen<br />

met diverse grote partners in de automobielindustrie. De laadstations die het bedrijf vervaardigt<br />

zijn voor privaat en publiek gebruik. Deze nieuwe ‘slimme laadpalen’ zijn onder meer handig<br />

voor mensen die een leaseauto hebben en hun elektrische auto thuis laden. Zij hoeven enkel een<br />

pasje langs de slimme laadpaal te halen. Dankzij het geïntegreerde backofficesysteem wordt<br />

de rekening daarna automatisch gedeclareerd bij de werkgever. De nieuwe eMH3 wallbox valt<br />

volgens het ABL verder op door zijn ‘stijlvolle design’. Het laadstation is uitgevoerd met een zwart<br />

spiegelend voorpaneel, waarin oplichtende kleursymbolen de laadstatus aangeven. De wallbox<br />

is leverbaar met 1 of 2 aansluitingen en een laadcapaciteit die oploopt tot 44 kilowattuur.<br />

Daardoor is de laadtijd voor sommige voertuigen minder dan één uur. Voor openbaar gebruik is<br />

er de EMC2 laadzuil met een laadvermogen van maximaal 44 kilowatt. De IP54 gepoedercoate<br />

behuizing geeft voldoende bescherming en binnenin is voldoende ruimte om de bedrading aan<br />

te sluiten. Er zijn verschillende sokkels beschikbaar om de zuil eenvoudig op te installeren.<br />

Rabobank vertelt zijn gemakkelijke waarheid over de elektrische auto:<br />

Ecomobiel als jaarlijks moment van bezinning en inspiratie<br />

‘De elektrische auto: a convenient truth’. De Rabobank gaf recentelijk een<br />

onderzoeksrapport uit met deze titel die ongetwijfeld een kwinkslag is naar<br />

de door Al Gore gemaakte Amerikaanse documentaire An Inconvenient Truth<br />

over de opwarming van de aarde. Maar welke gemakkelijke waarheid ziet de<br />

boerenleenbank dan voor de elektrische auto?<br />

Maar in welke relatie tot Ecomobiel, dé jaarlijkse vakbeurs<br />

voor elektrische en andere duurzame mobiliteit,<br />

moet het nieuwe rapport nu eigenlijk gezien worden?<br />

Ecomobiel kan inmiddels bestempeld worden als het<br />

moment van bezinning en inspiratie. Traditiegetrouw zijn<br />

er altijd wel bedrijven die soms, door niet onfortuinlijke<br />

omstandigheden, niet meer terugkeren op de beursvloer.<br />

Bekende namen als All Green Vehicles, Ecars Europe en<br />

Spijkstaal vonden in de afgelopen jaren al hun Waterloo<br />

en startten al dan niet door. Ecomobiel staat ook<br />

symbool voor inspiratie. Ieder jaar zijn er immers nieuwe<br />

start-ups die zich voor het eerst aan de buitenwereld<br />

presenteren tijdens de vakbeurs.<br />

Batterij als middelpunt<br />

De onderzoekers van de Rabobank zijn er in hun rapport in<br />

ieder geval duidelijk over: wil het elektrisch vervoermiddel<br />

een massaproduct worden en de BV Nederland een sector<br />

van formaat bezorgen, dan moet de batterij goedkoper<br />

worden en beter functioneren. Of zoals het in het rapport<br />

verwoord staat: ‘Batterijen zijn nog te duur, de capaciteit<br />

is te laag en het laden duurt te lang. Dit leidt bij de consument<br />

tot een zekere mate van range anxiety. Daarnaast is<br />

de levensduur van de batterijen nog te laag, is het gewicht<br />

te hoog en verminderen de prestaties bij lagere temperaturen.<br />

Om van de elektrische auto een succes te maken<br />

zullen deze technische beperkingen grotendeels moeten<br />

worden verholpen.’<br />

En dat is volgens de Rabobank exact wat er in de komende<br />

jaren lijkt te gaan gebeuren. ‘Barrières worden sneller<br />

geslecht dan tot voor kort voor mogelijk werd gehouden.<br />

Zo zal de prijs van Li-ion batterijen waarschijnlijk nog voor<br />

2020 onder de 200 dollar per kilowattuur duiken en voor<br />

2025 zelfs onder de 150 dollar per kilowattuur. Hiermee zal<br />

het omslagpunt worden bereikt waarbij elektrische voertuigen<br />

– waarschijnlijk zo rond 2023 – even duur zullen zijn<br />

en vervolgens zelfs goedkoper dan conventionele benzineof<br />

dieselauto’s; kijkende naar de total cost of ownership.’<br />

De hype cycle van Gartner<br />

De elektrische auto bleek en blijkt volgens de Rabobank bij uitstek<br />

een onderwerp voor ideologische strijd en fijnslijperij. ‘De<br />

elektrische auto volgde het patroon van de “klassieke” Gartner<br />

hype cycle met een snel groeiende interesse en aandacht eerder<br />

deze eeuw, gevolgd door toenemende twijfels en cynisme en<br />

daarna dalende populariteit. De laatste jaren lijkt de aandacht<br />

zich voornamelijk te richten op de problemen en nadelen van<br />

elektrisch rijden. Wij geloven echter dat de elektrische auto zich<br />

nu op de “slope of enlightenment” bevindt op de Gartner’s hype<br />

cycle. De elektrische auto lijkt nu door te breken. Gandhi had in<br />

de vorige eeuw al zijn eigen “law”: “first they ignore you, then<br />

they laugh at you, then they fight you, and then you win”; en<br />

dat lijkt te gaan gebeuren met de elektrische auto.’<br />

Kritische kanttekeningen plaatst de Rabobank ook. ‘Tegelijk<br />

is er de aarzeling tot grote investeringen door de onzekerheid<br />

of de consument wel massaal voor de elektrische auto zal<br />

kiezen. Maar de tijd dringt en de impact zal groot zijn: andere<br />

technologie, andere marges, minder after sales en parts en<br />

andere businessmodellen’, is te lezen in het rapport. Maar<br />

de onderzoekers sluiten unaniem positief af: ‘Binnen 5 tot 7<br />

jaar zal het punt worden bereikt waarop de elektrische auto<br />

het in kosten gemeten gaat winnen van de conventionele<br />

auto met verbrandingsmotor. Technische belemmeringen<br />

Diesel als success story<br />

De dieselmotor wordt door de Rabobank gebruikt om 6 –<br />

of eigenlijk 5 – lessen te trekken waar elektrisch vervoer<br />

zijn voordeel mee kan doen. ‘Het diesel-succes ontstond<br />

doordat een aantal seinen op groen stond, aan een aantal<br />

voorwaarden was voldaan. Er was een overcapaciteit<br />

in diesel, prijzen waren laag en de fiscale behandeling<br />

was uitermate vriendelijk, de technologie was bewezen,<br />

motoren waren relatief zuinig. Autofabrikanten wilden<br />

grote aantallen auto’s bouwen voor de thuismarkt’, aldus de<br />

onderzoekers alvorens zij de volgende 6 lessen presenteren:<br />

1. een technologie kan worden gepusht en doorbreken<br />

als verschillende factoren in samenhang de<br />

goede kant uitgaan;<br />

2. vaak gaat het daarbij om een combinatie van grote<br />

ondernemingen en marktwerking enerzijds, en overheidsingrijpen<br />

en fiscaliteit anderzijds; de consument<br />

moet een deel van de benefits krijgen om mee te<br />

blijven spelen, waarbij prijs een machtig wapen is;<br />

3. tempo en schaalgrootte zijn cruciaal om de ‘kip of<br />

ei’-vraag te ontlopen; in investeringen, productie,<br />

onderzoek en ontwikkeling en aanpassing in infrastructuur<br />

is snelle opschaling belangrijk;<br />

4. niets is wat het lijkt. De wereld is vol goede intenties<br />

maar ‘money makes the world go round’;<br />

5. de definitie van ‘schoon’ blijkt nogal rekbaar;<br />

6. de elektrische auto moet leren van de 5 eerdere lessen.<br />

en beperkingen worden voortvarend aangepakt en een<br />

passende laadinfrastructuur wordt uitgerold. We lijken dan<br />

ook aan de vooravond te staan van de grote doorbraak van de<br />

elektrische auto. En wie geen Kodak-momentje wil beleven<br />

kan de elektrische auto dan ook maar beter serieus nemen.<br />

Hij komt eraan, of je het nou wilt of niet...’<br />

24 25

DE 2WIELER<br />

27<br />

Elektrische motorfiets STORM Wave onderweg:<br />

Afscheid van de gaskookplaat…<br />

Dit magazine valt in de bus in de aanloop naar<br />

Ecomobiel en de Energievakbeurs. Dat die<br />

combinatie logisch is wordt mij steeds duidelijker.<br />

Afgelopen zomer ben ik verhuisd naar een huis<br />

uit 1935. Een mooi huis, maar nog wel een<br />

energetisch rampgebied, met een energielabel ver<br />

in het alfabet.<br />

Ik heb mezelf tot dit najaar gegeven om de muren<br />

en kruipruimte te laten isoleren. Heel nuttig, maar<br />

verder rechttoe rechtaan. Spannender wordt het bij de<br />

voorbereidingen van een nieuwe keuken. Het huis heeft<br />

gas, maar niet in de keuken. We moeten het nu redden<br />

met een oude keramische kookplaat, wat bij ons leidt<br />

tot overkokende pannen en aangebrand eten. Gaan we<br />

straks de gasleiding naar de keuken doortrekken om weer<br />

te koken zoals we deden of maken we dan nu de stap<br />

naar inductiekoken? Dat laatste past wel meer in mijn<br />

toekomstbeeld, maar het vergt toch lef om van de oude<br />

vertrouwde gaskookplaat af te stappen.<br />

Bij de aankoop van het huis hebben we ook gekeken naar<br />

de ligging van het dak: kunnen er wel zonnepanelen<br />

op? Ons schuine dak ligt op het zuiden, dus dat moet<br />

lukken. Maar hoeveel zonnepanelen moeten we kiezen?<br />

Gelijk een ruim aantal, zodat we ook klaar zijn voor<br />

een elektrische auto? Of toch een zonneboiler erbij? En<br />

wanneer komt de elektrische auto er dan? Op dit moment<br />

vind ik de aanschaf van een elektrische auto nog een te<br />

grote aanslag op de portemonnee; we moeten immers<br />

ook nog isoleren en zonnepanelen op het dak leggen.<br />

Ik wacht op het aanbod van tweedehands elektrische<br />

auto’s dat vanaf volgend jaar waarschijnlijk zal ontstaan<br />

en zal groeien de komende jaren. Ook die overstap zal lef<br />

vergen, want hoe mooi en fijn elektrische auto’s ook zijn<br />

en rijden, in de praktijk is vooral het laden anders dan<br />

wat we gewend zijn.<br />

Gelukkig zie ik om mij heen steeds meer mensen die<br />

overstappen op een elektrische auto. Ik spreek collega’s,<br />

vrienden en buurtgenoten die tot voor kort weinig<br />

wisten over elektrische auto’s en nu zelf elektrisch rijden.<br />

Voordat de auto er is komen ze mij vragen stellen over<br />

het opladen en de actieradius. Met informatie over laden,<br />

laaddienstverleners en apps die beschikbaar zijn probeer<br />

ik ze zo goed mogelijk op weg te helpen. Maar een maand<br />

later, na de eerste ervaringen, zijn zij het die mij van alles<br />

kunnen vertellen over de auto, goede snelladers en de<br />

actieradius in verschillende omstandigheden.<br />

Een collega vertrok zelfs met een grote kano op het dak<br />

van haar volledig elektrische auto naar Zuid-Italië. Met<br />

een rek op de trekhaak en twee steunpunten op het<br />

dak werd de kano bevestigd. Van tevoren vond ze het<br />

wel spannend, zou het allemaal goed gaan en hoeveel<br />

sneller is de batterij leeg met zo’n gevaarte op het<br />

dak? Bij terugkomst bleek alles vlot verlopen te zijn. En<br />

was het spannend? Nee, dat bleek erg mee te vallen,<br />

behalve dat iedereen haar aanstaarde op de snelweg,<br />

nog een geluk dat dat niet tot ongelukken heeft geleid.<br />

S mart charging op de camping was er in de eerste<br />

basis ook al bij: als de buren de elektrische kookplaat<br />

aanzetten stopte de auto met laden en als de buren<br />

klaar waren kon er weer geladen worden.<br />

Je komt nu nog met een smeuïg verhaal thuis als<br />

je met een volledig elektrische auto op vakantie<br />

gaat, maar het kan al wel. En over een paar jaar zijn<br />

er zoveel van dit soort verhalen dat het normaal<br />

begint te worden. Dat zal particulieren helpen om<br />

te kiezen voor een elektrische auto. Want net als bij<br />

het achterlaten van een gaskookplaat is ook voor die<br />

beslissing weer wat lef nodig.<br />

Suzan Reitsma<br />

Batterijenpakket en SmeshGear geheime wapens<br />

In de rubriek de tweewieler spreekt Smart E-Mobility ieder kwartaal met een Nederlandse<br />

producent van elektrische scooters, fietsen of andersoortige twee- en driewielers. In deze<br />

editie misschien wel de meest bijzondere 2Wieler die ooit in Smart E-Mobility heeft gestaan:<br />

STORM Wave, een zelfvoorzienende elektrische motor van een studententeam…<br />

De studenten van STORM Eindhoven zijn inmiddels een<br />

maand onderweg. Technische problemen op de eerste dag<br />

met de omvormer – het onderdeel dat vermogen naar de<br />

motor levert – leverde direct al een flinke spanning en uitdaging<br />

op. Na nachtelijke werkzaamheden kon op dag 2 de weg<br />

van München naar Wenen vervolgd worden. Inmiddels liggen<br />

landen als Roemenië, Bulgarije, Turkije, Iran en Oezbekistan<br />

achter het team. De komende maand wordt Azië doorgetrokken<br />

waarna het team begin oktober met luchttransport<br />

Amerika zal betreden. Maar wat zijn nu de kritische (succes)<br />

onderdelen van de STORM Wave?<br />

Technische specificaties<br />

Eerst maar eens beginnen met de technische specificaties<br />

van de elektrische motor. Binnen 5 seconden accelereert<br />

de tweewieler van 0 naar 100 kilometer. De topsnelheid is<br />

160 kilometer per uur en de actieradius is gebaseerd op de<br />

gangbare NEDC-testen 380 kilometer. Eenmaal op de motor<br />

weet de bestuurder een gewicht van 340 kilogram onder<br />

zich. Volledig leeg – dus zonder batterijen – weegt het<br />

voertuig minder dan de helft, te weten 160 kilogram. De<br />

(reserve)voor- en achterbanden zijn geleverd door Dunlop.<br />

Het door het team zelf ontwikkelde frame van aluminium<br />

is geproduceerd door Soltech Fijnmetaal. De eveneens zelf<br />

ontwikkelde voorwielophanging Hossack is gerealiseerd<br />

met een bijdrage van CoMaTech en Innometaal. De ‘dubbele<br />

swingarm’, oftewel de achterwielophanging is met hulp van<br />

de AMT Group gemaakt. De schokdempers ten slotte zijn<br />

afkomstig van TFX Suspension.<br />

Batterijpakket<br />

Om 23.000 kilometer in 80 dagen af te leggen had STORM<br />

Eindhoven niet 1, maar 2 motoren te bouwen. Bovendien maken<br />

de studenten voor een van de meest kritische onderdelen,<br />

het batterijpakket, gebruik van een modulaire uitvoering. Dit<br />

leidt er toe dat de batterijen verwisselbaar zijn in een tijdsbestek<br />

van 7 minuten. Laden van de batterijen neemt 8 uur in<br />

beslag, tenzij gekozen wordt voor snelladen. Dan worden de<br />

batterijen in 38 minuten van 0 naar 80 procent geladen.<br />

Geheim wapen<br />

Het tweede echte geheime wapen – het batterijpakket ziet<br />

het studententeam eveneens als een uniek instrument – is<br />

de SmeshGear. De SmeshGear maakt het voor het team mogelijk<br />

veel energie te besparen. De SmeshGear is een bedieningssysteem<br />

voor een planetair tandwielstelsel met een<br />

rendement van 100 procent. SmeshGear is volgens het team<br />

en Smesh (red. het bedrijf achter de vinding) het beste uit<br />

3 bestaande transmissies: de eenvoud van een handgeschakelde<br />

transmissie, het gemak van een automatische<br />

transmissie en het rendement alsof er geen transmissie is.<br />

SmeshGear kan vertragen, versnellen en/of omkeren onder<br />

vollast met behoud van rendement. Daardoor kunnen er<br />

een veel kleinere motor en lichtere infrastructuur gekozen<br />

worden. Zo kan de SmeshGear onder andere toegepast<br />

worden in de industrie op aandrijflijnen, draaibanken, een<br />

shovel, een windmolen, een auto, elektrische fiets of zoals<br />

nu de elektrische motorfiets.<br />

Daarmee lijkt ook de bedrijvigheid van STORM Eindhoven<br />

na het extreem succesvolle Solar Team Eindhoven direct zijn<br />

vruchten af te werpen. Of zoals Carlo van de Weijer, director<br />

Strategic Area Smart Mobility bij STORM’s broedplaats<br />

TU Eindhoven (TU/e), het eerder al in Smart E-Mobility<br />

verwoordde: ‘Het is niet voor niets dat het gros van de nieuwe<br />

bedrijven ontstaat vanuit een universitaire wereld; kijk naar<br />

Google, Microsoft en Facebook. De doorbraak van morgen is<br />

het rare idee van gisteren.’<br />

De laatste ontwikkelingen in de 80 Day Race en de vorderingen<br />

van STORM Eindhoven zijn bij te houden via de dagelijkse blog<br />

en wekelijkse videoverslagen van het team op de website van<br />

het team: www.storm-eindhoven.com.<br />

26

Hogeschool van Amsterdam biedt inzicht in onderzoek:<br />

Simuleren van verandering in de vraag naar laadinfra<br />

Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: openbare laadpalen voor rijders van elektrische voertuigen (ev). Maar<br />

hoe bepaalt men of er voor een nieuwe ev-rijder ook een nieuwe paal moet worden geplaatst? En vanaf welk<br />

moment kan de laadinfrastructuur de behoefte van ev-rijders om openbaar te laden niet meer vervullen? Binnen<br />

het onderzoeksproject IDO-laad zocht Marieke Glombek een antwoord op deze vragen. Zij simuleert op basis van de<br />

meest recente laaddata wat er gebeurt als er een nieuwe ev-rijder gebruik gaat maken van een laadlocatie of wat<br />

er gebeurt als een laadlocatie in storing gaat. Een bijdrage van Marieke Glombek.<br />

Gemeenten in Nederland investeren samen met de Rijksoverheid<br />

in een openbaar netwerk van laadpalen voor elektrisch<br />

rijders. De vier grootste gemeenten en de Metropoolregio<br />

Amsterdam Elektrisch (red. G4: Amsterdam, Rotterdam, Den<br />

Haag en Utrecht, MRA-e: Noord-Holland, Flevoland, Utrecht)<br />

hebben de afgelopen 6 jaar een netwerk van meer dan 2.700<br />

openbare laadlocaties uitgerold. Om het gebruik van deze<br />

laadinfrastructuur te kunnen monitoren, hebben de G4 en<br />

MRA-e in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam<br />

(HvA) een unieke database gebouwd met informatie over<br />

de openbare laadpalen op laadsessieniveau. Deze database<br />

maakt diepgaand onderzoek mogelijk naar het gebruik van<br />

de openbare laadinfrastructuur.<br />

Simulatie- en voorspelmodellen<br />

Het aantal ev-rijders en het aanbod van openbare laadpalen<br />

gingen tot nu toe gelijk op. Echter, de openbare ruimte in<br />

de grote stad is schaars. Een antwoord op de vraag waar op<br />

welk moment extra laadcapaciteit moet worden gerealiseerd<br />

wordt voor zowel gemeenten als voor de providers van<br />

laadinfrastructuur steeds belangrijker.<br />

In samenwerking met de HvA zijn hiervoor monitoringrapportages<br />

ontwikkeld. Deze rapportages tonen op basis van<br />

de meest recente laaddata een aantal key performance<br />

indicators voor het gebruik van de laadinfrastructuur. Naast<br />

de monitoring, waarbij ‘alleen maar’ gekeken wordt naar de<br />

performance in het verleden, wordt binnen onderzoeksproject<br />

IDO-laad gewerkt aan simulatie- en voorspelmodellen.<br />

Wiskundige algoritmen vormen de basis voor deze modellen.<br />

Marieke Glombek, studente aan het Amsterdam University<br />

College, heeft in samenwerking met de Hogeschool van<br />

Amsterdam binnen IDO-laad algoritmen ontwikkeld waarmee<br />

het effect van verandering in de vraag naar laadpalen<br />

zichtbaar wordt gemaakt. Ook wordt zichtbaar gemaakt wat<br />

er gebeurt als een laadlocatie niet beschikbaar is. Deze algoritmen<br />

maken het mogelijk om weloverwogen beslissingen<br />

te nemen wat betreft de uitrol en het optimaliseren van het<br />

gebruik van bestaande laadpalen.<br />

Laadinfra als netwerk<br />

Glombek beschouwde in haar thesis de laadinfrastructuur<br />

als een netwerk, waarbij laadlocaties de ‘knopen’ zijn en de<br />

‘verbindingen’ tussen de in de buurt liggende laadlocaties<br />

de zogenaamde ‘edges’. Met een dergelijk netwerk kan<br />

men simuleren hoe nieuwe gebruikers het gebruik van de<br />

laadinfrastructuur door al aanwezige gebruikers beïnvloeden.<br />

Het maakt het ook mogelijk om de dichtheid te meten<br />

van de laadinfrastructuur in de openbare ruimte en hoe die<br />

verandert in de tijd.<br />

Als een nieuwe rijder gebruik gaat maken van de openbare<br />

laadinfrastructuur, is het zeer goed mogelijk dat hij/zij op<br />

hetzelfde moment wil laden als een al aanwezige rijder. Als<br />

meer rijders van een laadlocatie gebruik willen maken dan<br />

dat er connectoren beschikbaar zijn, zal een (of meerdere)<br />

rijder(s) op zoek gaan naar een alternatief in de buurt.<br />

In het model van Glombek wordt een laadlocatie op 300<br />

meter loopafstand beschouwd als een alternatief. Deze<br />

verplaatsing kan vervolgens leiden tot ‘concurrentie’ op de<br />

alternatieve laadlocatie et cetera, et cetera. Dit effect wordt<br />

aangeduid als ‘cascading failure’. Door het algoritme te<br />

draaien op de laadsessies van de voorgaande maand wordt<br />

de ‘cascading failure’ van een laadlocatie zichtbaar.<br />

Gevoeligheid laadlocatie<br />

Glombek heeft 2 nieuwe indicatoren gedefinieerd die een<br />

indicatie geven van de gevoeligheid van een laadlocatie.<br />

De eerste maatstaf – ‘Service Failure Vulnerability’ – betreft<br />

de fractie van laadsessies die in het geval van ‘concurrentie’<br />

niet door het netwerk kunnen worden ondergebracht. De<br />

tweede maatstaf – ‘Inconvenience Vulnerability’ – telt het<br />

aantal laadsessies dat verplaatst moet worden naar een<br />

alternatieve locatie als gevolg van ‘concurrentie’ op een<br />

enkele initiële laadlocatie. Hoe hoger de ‘Inconvenience<br />

Vulnerability’, hoe meer rijders op een alternatieve laadlocatie<br />

moeten gaan laden als gevolg van een nieuw op het netwerk<br />

toetredende rijder.<br />

Service Failure Vulnerability<br />

Service Failure Vulnerability is vanzelfsprekend hoog op plekken<br />

waar de dichtheid van het netwerk laag is. Daar zijn dus<br />

weinig of geen alternatieve laadlocaties binnen 300 meter<br />

aanwezig. De indicator wordt echter wel genormaliseerd<br />

met het aantal laadsessies en het aantal unieke gebruikers.<br />

Op deze manier wordt rekening gehouden met het aantal<br />

mensen dat gebruikmaakt van een laadlocatie.<br />

De gele en rode stippen in de linkerfiguur indiceren laadlocaties<br />

met een hoge ‘Service Failure Vulnerability’ in een<br />

willekeurige maand in het verleden. Met andere woorden,<br />

als een nieuwe – reguliere - rijder gebruik gaat maken van<br />

een van deze laadlocaties, is het zeer waarschijnlijk dat<br />

Rechts: Service Failure Vulnerability scores in Amsterdam, december 2015. Elke stip staat voor een van de 764 laadlocaties. Hun service failure vulnerability scores zijn weergegeven in kleur.<br />

Links: Inconvenience Vulnerability scores in Amsterdam, december 2015. Elke stip staat voor een van de 764 laadlocaties. Hun service failure vulnerability scores zijn weergegeven in kleur.<br />

De weergegeven afbeeldingen geven niet de actuele situatie voor de stad Amsterdam weer, maar zijn op een willekeurige maand in het verleden gebaseerd.<br />

iemand anders niet of minder vaak zijn of haar auto op het<br />

gewenste tijdstip in de buurt kan opladen.<br />

Ongemakken<br />

Niet alleen de beschikbaarheid van een alternatieve laadlocatie<br />

moet worden overwogen, maar ook de vraag óf en<br />

zo ja hoeveel andere rijders worden beïnvloed door het niet<br />

kunnen uitvoeren van een sessie op de gewenste laadlocatie.<br />

Dit wordt gemeten door de ‘Inconvenience Vulnerability’.<br />

De resultaten van deze indicator zijn voor een willekeurige<br />

maand weergegeven in de rechterfiguur.<br />

De rode en gele stippen in deze figuur indiceren laadlocaties<br />

met een hoge ‘Inconvenience Vulnerability’. Dat wil<br />

zeggen dat bij het toetreden van een nieuwe reguliere<br />

rijder op deze locaties 5 of meer rijders ‘ongemak’ kunnen<br />

ervaren. Het ongemak bestaat eruit dat zij hun auto op een<br />

alternatieve laadlocatie binnen 300 meter van de gewenste<br />

laadlocatie moeten uitvoeren.<br />

Om dit op te lossen en de ‘Inconvenience Vulnerability’ te<br />

reduceren, is het niet perse nodig om extra laadcapaciteit te<br />

realiseren. Het gaat immers niet om te weinig laadcapaciteit,<br />

maar om het ongemak voor gebruikers. Een mogelijkheid<br />

zou kunnen zijn om simulatiealgoritmen te implementeren<br />

in bestaande softwareapplicaties, zoals apps van laadpaalproviders<br />

die helpen bij het vinden van een beschikbare<br />

laadlocatie. Als de gebruikelijke laadlocatie bezet is, kan de<br />

app vertellen welke alternatieve laadlocatie gekozen moet<br />

worden om het ongemak zo klein mogelijk te maken: voor de<br />

gebruiker en voor andere rijders. Dit in plaats van het sturen<br />

van de gebruiker naar ieder beschikbaar alternatief.<br />

Kracht van simuleren<br />

Een simulatiealgoritme als dat van Glombek levert<br />

niet alleen inzicht op in het gebruik van de laadinfrastructuur,<br />

maar maakt effecten van verandering<br />

in het gebruik van de laadinfrastructuur zichtbaar.<br />

Simulatiealgoritmen maken het bovendien mogelijk<br />

om veranderingen en verbeteringen van de laadinfrastructuur<br />

door de tijd te vergelijken en toekomstscenario’s<br />

door te rekenen.<br />

Onmisbare voorwaarde voor dergelijk onderzoek en<br />

het bouwen van simulatiealgoritmen is de unieke database<br />

die G4, MRA-e en de Hogeschool van Amsterdam<br />

hebben gerealiseerd en up-to-date houden. Het<br />

onderzoek wordt uitgevoerd aan de faculteit Techniek<br />

van de Hogeschool van Amsterdam in samenwerking<br />

met het consortium, dat gevormd wordt door de vier<br />

grote steden, MRA-e, de Hogeschool van Amsterdam,<br />

de Universiteit van Amsterdam, NUON Vattenfal,<br />

Engie, EV-Box, Enexis en Overmorgen. Zij werken<br />

sinds september 2015 samen binnen IDO-laad. Het<br />

onderzoeksproject IDO-laad is mede gefinancierd<br />

door Regieorgaan SiA, onderdeel van de Nederlandse<br />

Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).<br />

28<br />

29

4 & 5 October <strong>2016</strong><br />

4 & 5 oktober <strong>2016</strong><br />

Brabanthallen, Den Bosch<br />

Mobiliteit als USP?<br />

Kennis, netwerk & noviteiten<br />

tijdens Ecomobiel<br />

Registreer direct voor<br />

gratis toegang via<br />

www.ecomobiel.nl<br />

Ecomobiel is uitsluitend<br />

toegankelijk voor professionals.<br />

Toegang is gratis bij<br />

voorregistratie t/m 3 oktober <strong>2016</strong><br />

Registratie en toegang tijdens<br />

de beursdagen kost €25,- excl BTW.<br />

www.ecomobiel.nl<br />

Samenwerkende partners o.a.:<br />

Gespecialiseerde congressen, lezingen en workshops, o.a.:<br />

• Smart Mobility: het voertuig of de infrastructuur?<br />

• Mobiliteitsparagraaf SER Energieakkoord; op koers?<br />

• Seminar Stadsdistributie<br />

• Financiering van energietransitie<br />

Segmenten:<br />

• Automotive & bedrijfswagens<br />

• Light Electric Vehicles<br />

• Laden en Infrastructuur<br />

• Stadsdistributie<br />

Co-locatie:<br />

Vakbeurs Energie, hét platform voor duurzame<br />

energieopwekking en energiebesparing<br />

Nederland<br />

Elektrisch<br />

Scania en Siemens presenteren<br />

eerste elektrische snelweg<br />

De eerste elektrische snelweg ter wereld ligt in<br />

Gävle, vlak ten noorden van Stockholm in Zweden.<br />

Het Scandinavische land heeft daarmee een wereldprimeur<br />

in handen. Het land beschikt als eerste<br />

ter wereld over een elektrische snelweg. Op het 2<br />

kilometer lange traject kunnen vrachtwagens aan<br />

een bovenleiding gekoppeld worden. De vrachtwagens<br />

rijden er 90 kilometer per uur.<br />

Scania en Siemens, de initiators van het project dat 2 jaar<br />

duurt, willen het traject uiteindelijk vergroten tot 110<br />

kilometer. De bovenleiding van de elektrische snelweg<br />

is vergelijkbaar met de geleidesystemen van trams en<br />

treinen. De 2 hybride dieselvrachtwagens die Scania<br />

inzet op het traject zijn speciaal gemodificeerd en maken<br />

gebruik van een pantograafmechanisme. Dit verbindt de<br />

vrachtwagens aan de bovenleiding. De voertuigen zijn<br />

bovendien uitgerust met een regeneratief remsysteem.<br />

De 2 vrachtwagens zijn – mits onderling verbonden – ook<br />

in staat om energie uit te wisselen. De maximumsnelheid<br />

die de voertuigen op het traject kunnen behalen is 90<br />

kilometer per uur. Aan het einde van het traject kunnen ze<br />

overschakelen op een hybride dieselmotor.<br />

Overdracht<br />

De efficiency die bereikt wordt bij de energieoverdracht tussen<br />

het voertuig en de bovenleiding is meer dan 80 procent.<br />

Dat dit ook gedurende een langere periode bereikt wordt,<br />

wordt volgens Siemens bewezen door trams en trolleybussen<br />

– zoals in Amsterdam en Arnhem – die al tientallen<br />

jaren functioneren. Dit bevestigt bovendien ook de veiligheid<br />

van het systeem. Verder meldt Siemens dat de technologie<br />

eenvoudig geïntegreerd kan worden in bestaande infrastructuur.<br />

Het eHighway-project heeft overigens de nodige ambitie<br />

aangewakkerd binnen het Siemens-concern. Momenteel<br />

onderzoekt het bedrijf de mogelijkheden om in de Verenigde<br />

Staten een soortgelijk project uit te rollen. Hiertoe wordt<br />

samenwerking gezocht met Volvo om zo begin 2017 in de<br />

Amerikaanse staat Californië het project op te leveren. Het<br />

traject Los Angeles-Long Beach is de beoogde locatie .<br />

OVER DE GR<strong>EN</strong>S31

Rexel en EV-Box lanceren<br />

gezamenlijk installateursprogramma<br />

De Nederlandse markt voor elektrisch vervoer staat niet langer in de kinderschoenen en het<br />

is tijd voor de volgende stap. Met deze gedachte hebben Rexel en EV-Box hun samenwerking<br />

geïntensiveerd en lanceren zij een gezamenlijk installateursprogramma. Een gesprek met<br />

Jeroen Franken (EV-Box) en Peter Huisman (Rexel Nederland).<br />

‘Lantaarnpaal als laadpunt en<br />

antenne voor Internet of Things’<br />

LightMotion. Het is de titel van een van de innovatieprojecten die plaatsvinden binnen<br />

de TKI Switch2SmartGrids. Smart E-Mobility belicht in iedere editie een of meerdere<br />

innovatieprojecten waarin bedrijven aan elektrische voertuigtechnologie of smart grids<br />

werken. Ditmaal spreekt de redactie met Henk Janssen, directeur van Lightwell dat in het<br />

project samen met The New Motion werkt aan de slimme lantaarnpaal LightMotion, met<br />

onder meer een geïntegreerd laadpunt voor elektrische auto’s.<br />

Design en intelligentie zijn twee van de uitgangspunten bij de<br />

ontwikkeling van de verlichtingsproducten van Lightwell. Het<br />

bedrijf zag in 2007 het levenslicht en heeft sindsdien onder<br />

anderen de erkende ontwerper Friso Kramer aan zich weten<br />

te binden. Het resultaat – het openbare verlichtingsarmatuur<br />

Friso Kramer LED – is onder meer in Rotterdam toegepast.<br />

In de openbare verlichting is Lightwell vaste leverancier van<br />

de havenstad, maar bijvoorbeeld ook van Venlo en Leiden.<br />

Maar daar houdt het niet op. ‘Onze andere voornaamste tak<br />

van sport is design en smart lighting’, aldus Janssen. ‘De<br />

LightMotion is daar een voorbeeld van.’<br />

Universeel bruikbaar<br />

Volgens Janssen waren het de inspirerende woorden van<br />

professor Matthias Wissmann die Lightwell en The New<br />

Motion bij elkaar brachten. ‘Hij stelde dat er behoefte<br />

was aan onafhankelijke laadinfrastructuur die universeel<br />

bruikbaar is en tevens voor iedereen beschikbaar. Samen met<br />

The New Motion brengen wij de wereld van verlichting en<br />

elektrisch vervoer samen in één product. Er zit een ongekende<br />

hoeveelheid technieken in: van radiofrequency (RF) tot 4G,<br />

WiFi en het communicatiesysteem Laura. Alle verschillende<br />

mogelijkheden zijn dus geïntegreerd in één pakket.’<br />

‘Een complexe toepassing als deze kun je bijna niet zonder<br />

veelbelovende en technologisch goed ontwikkelde partners<br />

realiseren’, duidt Janssen het belang van het Topsectorenproject<br />

en de samenwerking met The New Motion. ‘Zoals<br />

bekend is The New Motion de specialist op het gebied van<br />

elektrisch vervoer. Zij maken het mogelijk dat de lantaarnpaal<br />

met laadpunt aan een betaalsysteem gekoppeld wordt en<br />

monitoren het laadpunt. Op afstand kunnen zij zodoende zien<br />

of de lantaarnpaal functioneert en ev-rijders op de hoogte<br />

houden of de paal beschikbaar is.’<br />

Patent<br />

De grootste technologische uitdaging bij de ontwikkeling<br />

van LightMotion is volgens Janssen de integratie van<br />

verschillende functies en de bijbehorende beveiliging<br />

op het niveau van software en hardware. ‘De beveiliging<br />

kent zowel programmatisch als fysiek een groot aantal<br />

aandachtspunten. Je moet je v oorstellen dat lantaarnpalen<br />

nogal eens worden aangereden. 1 procent van de lantaarnpalen<br />

in de openbare ruimte sneuvelt jaarlijks in meer<br />

of mindere mate. Dit betekent dat je maatregelen moet<br />

nemen op fysiek gebied of op programmaniveau, zoals het<br />

automatisch uitschakelen van de lantaarnpaal.’<br />

Ondanks dat Janssen er niet te veel over wil vertellen om de<br />

concurrentie niet wijzer te maken, wil hij wel mededelen dat<br />

er voor de LightMotion patent is aangevraagd en toegekend.<br />

‘Maar logischerwijs is het voor de beheerders van de openbare<br />

ruimte vele malen belangrijker dat zij op deze manier laadpunt,<br />

lantaarnpaal, camerapaal en parkeermeter in 1 mast geïntegreerd<br />

zien. Het zorgt niet alleen voor lagere investeringskosten,<br />

maar maakt het straatbeeld ook veel rustiger.’<br />

Van New York to Beijing<br />

Het commercialiseren van de LightMotion gaat Lightwell<br />

overigens zelf voor zijn rekening nemen. ‘Wel zullen installatiebedrijven<br />

in de toekomst ook een gedeelte van het beheer<br />

kunnen overnemen. Anderzijds kan ik me ook voorstellen dat<br />

een groot reclamebureau de commercialisatie gaat verzorgen<br />

om bijvoorbeeld straatreclame mogelijk te maken. Als de<br />

elektrische auto de hoge vlucht gaat nemen die marktanalisten<br />

voorspellen, krijgt Nederland in de toekomst tussen de<br />

500.000 en 700.000 laadpunten in de openbare ruimte. De<br />

marktpotentie van de LightMotion is dus gigantisch. Daarbij<br />

zullen wij in de toekomst natuurlijk nieuwe mogelijkheden<br />

blijven toevoegen aan dit product.’<br />

Overigens zijn er volgens Janssen inmiddels orders uit een<br />

groot aantal wereldsteden. Van Shanghai tot New York van<br />

Los Angeles tot Beijing. ‘Maar ook diverse Europese landen<br />

hebben interesse getoond. Er zijn dus kansen te over. Mijns<br />

inziens is het belangrijk dat de Nederlandse industrie zowel<br />

op het gebied van smart charging voor elektrische voertuigen<br />

als het internet of things veel meer gaat samenwerken. Ook<br />

de Nederlandse overheid zal daarbij investeringen moeten<br />

doen om aanpassing van het elektriciteitsnet te faciliteren.<br />

Dit kun je vergelijken met investeringen die in het verleden<br />

zijn gedaan om mobiel bellen en internetten mogelijk te<br />

maken. Dat geldt dus ook voor de laadinfrastructuur voor<br />

elektrisch vervoer: het moet aangelegd worden met medewerking<br />

en onder druk van de overheid.’<br />

EV-Box, sinds 2010 actief, heeft wereldwijd meer dan 40.000<br />

actieve laadpunten aan bijna 850 steden geleverd. Rexel<br />

Nederland is al tientallen jaren actief in de distributie van<br />

elektrotechnische materialen. Beursgenoteerd aan de Euronext<br />

in Parijs haalde het bedrijf afgelopen jaar een omzet van<br />

13,5 miljard euro. Veel van de omzetgroei komt daarbij uit<br />

de bekende duurzaamheidshoek, van zonne-energie tot ledverlichting<br />

en laadpunten. Voor deze laatste productgroep sloot<br />

het bedrijf enkele jaren geleden al een samenwerkingsverband<br />

met EV-Box. De band wordt met het nieuwe installateursprogramma<br />

dus verder versterkt.<br />

Overtuigen<br />

‘Waar in het verleden 1 laadpunt per bedrijf voldoende was om<br />

aan de vraag te voldoen, is er nu in veel gevallen behoefte aan<br />

meerdere laadpunten’, opent Huisman het gesprek. ‘Dit vraagt<br />

om slimmere laadoplossingen waardoor er geen verzwaring<br />

van de elektrische aansluiting nodig is.’ ‘Ook service, monitoring<br />

op afstand en het verrekenen van laadbeurten zijn nu en straks<br />

noodzakelijk’, vult Franken aan. ‘Uiteraard moet wel eerst<br />

“eventjes” de facilitair manager overtuigd worden. Al dit soort<br />

zaken vragen om specifieke expertise van de installateur die wij<br />

via het installateursprogramma gaan aanbieden.’<br />

‘Hiermee willen wij de samenwerking met de installateurs verder<br />

professionaliseren en ontwikkelen’, vervolgt Franken. ‘Door<br />

gerichte training in de techniek en ondersteuning geven in het<br />

creëren van verkoopkansen zal het programma voorzien in deze<br />

behoefte. De afgelopen jaren is gebleken dat de installateurs<br />

die bereid zijn te investeren, proactief de markt te benaderen en<br />

technisch goed opgeleid zijn de “overwinnaars” zijn.’<br />

Nieuwe verkoopkansen<br />

Nu het aantal elektrische auto’s in de afgelopen jaren sterk<br />

gegroeid is, is het volgens Huisman en Franken tijd om door te<br />

pakken. ‘De volgende stap is om winkellocaties, verenigingen<br />

van eigenaren (VvE’s) en kantoren bewust te maken van de<br />

vraag naar laadpunten en deze op de juiste manier te ondersteunen.<br />

Hier liggen nog veel mogelijkheden. Door in dit proces<br />

achter onze installateur te gaan staan en deze waar nodig bij te<br />

staan, zijn wij ervan overtuigd hierin grote stappen te kunnen<br />

maken. Dit programma biedt handvatten voor de installateur<br />

om de eindklant met de juiste services te kunnen overtuigen en<br />

ondersteunen. Een mooi voorbeeld is de verlengde productgarantie<br />

van 5 jaar in plaats van 2 jaar.’<br />

‘Het programma biedt zoals gezegd onze installateurs de kans<br />

om hun expertise te vergroten en geeft hen mogelijkheden<br />

om zich te onderscheiden in de markt om daarmee nieuwe<br />

verkoopkansen te genereren’, vervolgt Huisman. ‘Dit vertaalt<br />

zich in uitgebreide marketing- en verkoopondersteuning in<br />

combinatie met extra garanties voor de installateur.’<br />

Latente behoefte<br />

Rexel Nederland en EV-Box hopen dat in het komende jaar<br />

zo’n 200 installateurs zich bij dit nieuwe programma gaan<br />

aansluiten. Deze dekken dan geheel Nederland af als het om de<br />

installatie van laadpunten gaat. ‘Daarbij gaan wij ervan uit dat<br />

het aanbod van elektrische voertuigen de aankomende jaren<br />

sterk blijft groeien. De verwachting is dat in 2020 meer dan 7<br />

procent van alle verkochte auto’s in Nederland elektrisch zal<br />

zijn’, aldus Huisman.<br />

‘Dit zullen alleen nog maar volledig elektrische auto’s zijn.<br />

De “hybrides” zullen op termijn uit het straatbeeld gaan<br />

verdwijnen’, stelt Franken. ‘Deze vertegenwoordigen nu nog<br />

het grootste gedeelte van de markt. Met de verdere ontwikkelingen<br />

van de accu’s zal de actieradius van de elektrische<br />

auto sterk gaan toenemen en zal de prijsontwikkeling een<br />

dalende trend laten zien. Dit zullen twee grote pijlers zijn in<br />

de ontwikkeling van de markt. Ook zal de vraag naar, en het<br />

besef dat er een latente behoefte is, laadpunten bij (semi-)<br />

publieke en zakelijke parkeerlocaties sterk toenemen. Dit<br />

biedt enorme kansen voor de installateur en hierop sluit het<br />

installateursprogramma naadloos aan.’<br />

32 33

Publiek laden in Nederland is slim schakelen<br />

tussen vraag en aanbod, nu en straks<br />

Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur<br />

ondersteunt de ontwikkeling van betaalbaar en tegelijk<br />

toekomstbestendig publieke laden voor personenauto’s.<br />

Dit doen wij door samen met markt, overheid en<br />

kennisinstellingen innovatieve projectideeën te<br />

faciliteren, om te zetten in concrete projectplannen en te<br />

begeleiden in de uitvoering.<br />

Behoud van de unieke voorsprong van Nederland als gidsland<br />

met name op het gebied van interoperabiliteit, vraagt om<br />

gerichte samenwerking tussen de Nederlandse partners. De<br />

uitrol van laadinfrastructuur in Nederland bevindt zich in een<br />

tussenfase. De aanvraag en levering van publieke laadpunten<br />

voor langzaam laden, leidt tot een forse groei van het aantal<br />

laadpunten in grootstedelijk gebied. De landelijke dekking<br />

wijkt hier echter van af en bevindt zich nog in de startfase. De<br />

ontwikkelsnelheid gaat verder uit elkaar lopen en het tempo<br />

van de nationale uitrol is te laag. Nederland als geheel is maar<br />

een regio in Europa. Dit zijn constateringen die vragen om een<br />

aangepaste koers. Wat moet er gebeuren?<br />

Allereerst is het noodzakelijk inzicht te krijgen in de opbouw van<br />

de kostenontwikkeling van publieke laadinfra. De uitkomsten<br />

van de breed gedragen NKL-workshop ‘Kostenanalyse’ geven<br />

inzicht in de kostenopbouw. Ten opzichte van 2013 zijn de kosten<br />

voor publieke laadinfrastructuur met circa 30% gedaald. Dit is<br />

met name veroorzaakt door drie elementen: 1. standaardisatie<br />

van het plaatsingsproces én de specificaties van de laadpaal 2.<br />

schaalvergroting door grote aanbestedingsprojecten en 3. lagere<br />

onderhoudskosten aan de paal. Voor de kerst wordt als toolkit<br />

een dashboard ontwikkeld waarmee individuele (commerciële)<br />

organisaties, door toevoeging van eigen opbrengsten, een<br />

sluitende businesscase kunnen berekenen. Daarnaast moet de<br />

stroomafname per laadpunt omhoog. Meer laadpunten en een<br />

betere bezetting per laadpunt zijn kritische succesfactoren.<br />

Voor de korte termijn tot 2020 staat voor EV-Nederland de<br />

bundeling van krachten centraal. Samenwerking nationaal<br />

maar zeker ook op regionaal en gemeentelijke niveau.<br />

Samenwerking door kennisdeling tussen partners, het bundelen<br />

en standaardiseren van protocollen. Ketenoptimalisatie verkort de<br />

doorlooptijd en eenduidige afspraken versnellen besluitvormingsen<br />

uitvoeringsprocessen met betrekking tot aanvraag en<br />

plaatsing van laadpunten. Kortom de ‘koek’ groter maken in<br />

plaats van anders te verdelen waardoor regionale ontwikkelingen<br />

snel profiteren van de grootstedelijke kennis en ervaring. Hoe<br />

kunnen partijen dit gezamenlijk bereiken?<br />

1. Door het delen van geanonimiseerde data om inzicht te<br />

krijgen in gebruik en gedrag van EV-rijders.<br />

2. Door de kennis over laadinfrastructuur en de<br />

organisatiegraad bij gemeenten en provincies te vergroten.<br />

3. Door bundeling van inkoopkracht langs economische<br />

regionale gebieden.<br />

4. Door standaardisatie en eenduidig uitlegbare protocollen<br />

nu collectief in te voeren.<br />

Als marktpartijen investeren in publieke laadinfrastructuur<br />

dan moet er voor de lange termijn duidelijkheid zijn over<br />

aantallen en soorten laadpunten (snel versus langzaam<br />

laden) en verwerving-, beheer- en afschrijvingskosten.<br />

De opkomende markt van elektrisch personenvervoer is<br />

grillig en van veel factoren afhankelijk. De toename van het<br />

aantal elektrische auto’s en de plaats en het gebruik van<br />

laadpunten zijn naast fiscale maatregelen en aanpassingen<br />

in de wetgeving (energiedossier) kritische succesfactoren. Dit<br />

vraagt om scenario-ontwikkeling rond energievoorziening<br />

en mobiliteitsontwikkelingen met relevante inrichtings- en<br />

investeringsvraagstukken zoals:<br />

• Waar gaan wij laden?<br />

• Hoe gaan wij laden? Snel – langzaam – combinatie?<br />

• Integratie van duurzame energiebronnen in het<br />

huidige energiesysteem<br />

• Ontstaan van regionale initiatieven t.a.v. het opwekken<br />

van energie , - opslag en – gebruik<br />

• Inzet elektrisch vervoer wordt dominant in het<br />

mobiliteitsdossier (deelauto’s en zelfrijdende auto’s)<br />

• De markt wordt volwassen en de overheid trekt zich terug;<br />

overheidsfinanciering is niet meer nodig. De kracht van een<br />

samenhangend scenario levert inzichten om te kunnen<br />

anticiperen op de mogelijke toekomst in EV.<br />

Conclusie? Er is veel te doen. Bovenstaande onderwerpen<br />

geven een indicatie van de fundamentele vraagstukken die<br />

van belang zijn bij het realiseren van een betaalbare publieke<br />

laadinfrastructuur. Het vraagt om een krachtige bundeling<br />

van onderzoek, ondernemerschap en overheid. Als koploper<br />

van Europa kunnen we gezamenlijk de koek groter maken.<br />

Ivo Weekenborg<br />

Directeur NKL – Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur<br />

Koreanen van Hyundai wedden met Ioniq op 3 paarden<br />

In de rubriek EVFocus test de redactie van Smart E-Mobility ieder kwartaal elektrische<br />

voertuigen die op de Nederlandse wegen geïntroduceerd worden. Deze maand bericht<br />

de redactie van Smart E-Mobility over de ervaringen met de Hyundai Ioniq, het is als<br />

wedden op 3 paarden...<br />

Hyundai heeft met de Ioniq immers de eerste productieauto<br />

op zijn naam staan die zowel als hybride, plug-inhybride en<br />

volledig elektrische uitvoering te verkrijgen is. De plug-in<br />

hybride komt in de loop van 2017 op de markt, de hybride en<br />

volelektrische variant zijn al te bestellen. Tijdens de vakbeurs<br />

Ecomobiel – op 4 en 5 oktober <strong>2016</strong> in de Brabanthallen te<br />

’s-Hertogenbosch – wordt het voertuig voor het eerst aan het<br />

grote publiek getoond.<br />

In de aanval…<br />

De Koreanen winden er geen doekjes om: met de Ioniq<br />

openen ze vol de aanval op de Prius van Toyota. Meer dan<br />

10 jaar kende de Prius geen echte concurrenten, maar daar<br />

komt volgens Hyundai nu definitief verandering in. Hyundai<br />

heeft de afgelopen jaren een ware inhaalrace gevoerd op de<br />

rest van de automobielindustrie. De Ioniq is daarbij de kers<br />

op de taart. Het ontbrak de Koreaanse fabrikant immers<br />

nog aan een hybridemodel.<br />

De hybride Hyundai Ioniq combineert een klassieke verbrandingsmotor<br />

met een elektromotor; een 1.6 GDI-benzinemotor<br />

van 105 pk en een elektromotor van 43,5 pk en 32 kilowatt.<br />

De volledig elektrische Ioniq heeft een 120 pk elektromotor<br />

van 88 kilowatt. Ioniq heeft bij zijn batterijkeuze het oog laten<br />

vallen op de lithium-iontechnologie. Een ander belangrijk<br />

verschil met de Prius is de zestrapsautomaat met dubbele<br />

koppeling die de Ioniq kent.<br />

Stilistisch<br />

Dat de Koreanen ook stilistisch naar hun zuiderburen hebben<br />

gekeken, is in één oogopslag duidelijk. Vrijwel overal zijn<br />

er afgeronde hoeken, fraaie verlichtingselementen en een<br />

spoiler achterop mocht ook niet ontbreken. De elektrische variant<br />

is daarbij ook nog eens voorzien van koperen accenten;<br />

wereldwijd immers geassocieerd als drager van elektriciteit.<br />

Op papier heeft de volledig elektrische uitvoering overigens<br />

een reikwijdte van 280 kilometer, gemeten volgens de New<br />

European Driving Cycle (NEDC). De Ioniq Electric beschikt over<br />

drie regeneratiemodi om remenergie om te zetten in stroom<br />

en de actieradius te vergroten; van licht naar zwaar. Is de<br />

laatste optie ingeschakeld, dan is het loslaten van het pedaal<br />

voldoende om fors vaart te minderen. De volledig elektrische<br />

variant kent een gunstige wegligging door het batterijpakket<br />

dat keurig over de bodem is verspreid. Het zwaartepunt ligt<br />

laag en dat heeft een gunstig effect op het weggedrag.<br />

Grille als onderscheid<br />

Vanuit de bestuurdersstoel ziet de gebruiker het digitale<br />

dashboard. Rechts in de nis vindt men de energiemeter, opgedeeld<br />

in een eco-, power- en oplaadband. Zowel voor- als<br />

achterin is de beenruimte prima. Alleen de hoofdruimte op de<br />

achterbank is door de sterk aflopende daklijn aan de krappe<br />

kant. Aan bagageruimte is er 550 liter voorhanden bij de<br />

Hybrid en 455 liter bij de Electric. Of men te maken heeft met<br />

een hybride of een elektrische Ioniq kan eenvoudig afgeleid<br />

worden van de grille. Die is gesloten bij de elektrische versie<br />

en heeft actieve flappen op de hybride.<br />

Het meest opvallende verschil met de Toyota Prius is de<br />

reguliere automaat die de Ioniq kent. De Prius heeft tot op<br />

de dag van vandaag een traploos exemplaar en die drijft<br />

het toerental van de brandstofmotor nadrukkelijk op bij het<br />

invoegen of inhalen van medeweggebruikers. De automaat<br />

van de Ioniq kent een dubbele koppeling. Deze schakelt zoals<br />

iedere normale auto en heeft niet het dreunerige neveneffect<br />

van veel collega-hybrides.<br />

Geen instapmodel<br />

De Ioniq kent overigens geen instapmodel. De koper beschikt<br />

direct over een ‘premium’-uitvoering omdat de active cruisecontrol,<br />

het navigatiesysteem, inductieladen voor mobiele<br />

telefoons, rijvakwaarschuwing en xenonkoplampen tot het<br />

standaardpakket behoren. Wie een lederen interieur, dodehoeksensoren<br />

en een waarschuwingssysteem voor kruisend verkeer<br />

moet wel bijbetalen. De elektrische variant valt voor zakelijke<br />

rijders in de bijtellingsklasse van 4 procent. Voor deze groep is<br />

de aanschaf van de hybride variant dit jaar fiscaal nog aantrekkelijk:<br />

tot 31 december aanstaande geldt dan een bijtelling van<br />

15 procent, volgend jaar stijgt deze naar 22 procent.<br />

EVFOCUS<br />

34<br />

35

Geen integraalhelm voor speed pedelec<br />

Speed pedelecs gaan vanaf 1 januari<br />

aanstaande offi cieel als bromfi ets<br />

verder door het leven. Vanaf dat moment<br />

wordt het dragen van een helm<br />

verplicht. DOET is voorstander van<br />

een comfortabele, goed ventilerende,<br />

veilige helm die toegespitst is op de<br />

fi etservaring. De onlangs uitgebrachte<br />

N<strong>EN</strong>-normering voldoet in die zin aan<br />

onze voorwaarden.<br />

Het probleem echter is dat er op 1<br />

januari 2017 naar verwachting nog<br />

geen geschikte helm op de markt is,<br />

waardoor vanaf 2017 de integraalhelm<br />

het enige wettelijk toegestane alternatief<br />

wordt. Wij sluiten ons aan bij het<br />

pleidooi van de Fietsersbond dat de<br />

nieuwe helmplicht pas moet ingaan<br />

indien er daadwerkelijk een geteste<br />

helm bestaat die toegespitst is op de<br />

speed pedelec-rijder.<br />

Veel speed pedelec-eigenaren gebruiken<br />

al een fietshelm en zouden na de<br />

jaarwisseling plots een integraalhelm<br />

moeten aanschaffen. Dit terwijl in België<br />

de fietshelm wél wordt toegestaan voor<br />

het gebruik van deze fiets. Daarnaast<br />

ventileren integraalhelmen niet en zijn<br />

oren vaak bedekt waardoor het fietsen<br />

zelfs mogelijk gevaarlijker wordt.<br />

De overheid zou innovaties als lichte<br />

elektrische voertuigen (lev’s) zoveel<br />

mogelijk moeten ondersteunen. Nu al<br />

blijkt uit onderzoek van Hendriksen en<br />

Engbers (2008) dat e-fietsritten voor 39<br />

procent de auto kunnen vervangen. Met<br />

de ontwikkeling van speed pedelecs<br />

en het scala aan andere lev’s kan dit<br />

percentage nog flink oplopen. Daarmee<br />

verminderen we de filedruk en congestieproblemen.<br />

Bijkomend voordeel<br />

is dat het stimuleren van lev’s stukken<br />

voordeliger is dan de uitbreidingen van<br />

snelwegen zoals die van de A1.<br />

Houd elektrisch rijden groot!<br />

Vereniging DOET was nauw betrokken<br />

bij het rapport ‘Maak elektrisch rijden<br />

groot’, een adviesrapport met een<br />

stappenplan om de particuliere markt<br />

voor elektrische auto’s te stimuleren.<br />

Toen het rapport afgelopen juni aan<br />

de Tweede Kamer werd aangeboden<br />

reageerde Minister Henk Kamp positief.<br />

In navolging van de aangenomen motie<br />

Vos, de motie die ernaar streeft vanaf<br />

2025 alleen nog zero-emissievoertuigen<br />

te verkopen, leek het glas in de Tweede<br />

Kamer halfvol. In de zomer sloeg deze<br />

positieve tendens bij de VVD plots om.<br />

Staatsecretaris Wiebes gaf aan geen<br />

subsidieregeling voor de particuliere<br />

markt te willen en verwees naar het<br />

Europees bronbeleid als de oplossing.<br />

Ondertussen zijn er in meerdere Europese<br />

landen wél aanschafsubsidies<br />

en btw-kortingen gestart, waardoor<br />

Nederland vanuit meerdere richtingen<br />

wordt bijgebeend. Als er niets gebeurt<br />

is de kans groot dat de (ph)ev’s die<br />

vanaf komend jaar uit de leasemarkt<br />

vrijkomen naar het buitenland verdwijnen,<br />

waardoor het aantal ev’s<br />

significant terugloopt. Dat zou een<br />

gemiste kans zijn, want deze auto’s<br />

zijn het perfecte transitievoertuig voor<br />

de particulier. Daarnaast dragen deze<br />

tweedehandsauto’s bij aan de verdere<br />

ontwikkeling van de laadinfrastructuur<br />

en het doel van het Formule E-Team<br />

om in 2020 75.000 particulieren elektrisch<br />

te laten rijden.<br />

In de wetenschap dat de elektrische<br />

aandrijflijn wereldwijd de toekomst<br />

heeft, heeft de BV Nederland er al<br />

het belang bij de koploperspositie te<br />

behouden. Als dit thema op 13 oktober<br />

in de Tweede Kamer behandeld wordt,<br />

dan hebben politici de kans deze koploperspositie<br />

te prolongeren.<br />

Agenda<br />

20-21 september <strong>2016</strong> |<br />

Light Electric Vehicle Summit | Barcelona<br />

4-5 oktober <strong>2016</strong> | Ecomobiel |<br />

’s-Hertogenbosch<br />

10-12 oktober <strong>2016</strong> |<br />

World of Energy Solutions | Stuttgart<br />

23-24 november |<br />

Verkeer en Mobiliteit | Houten<br />

Kick-off LEVV LOGIC project<br />

Naast personenvervoer bieden lichte<br />

elektrische voertuigen (lev’s) ook in goederenvervoer<br />

in toenemende mate een<br />

antwoord op de groeiende congestie en<br />

parkeerproblematiek in steden. Zo zien<br />

we het gebruik van elektrische bakfietsen,<br />

bezorgscooters en kleine bestelbussen<br />

voor de ‘last mile’ distributie toenemen.<br />

Vereniging DOET ondersteunt deze transitie<br />

en is daarom consortiumlid van het<br />

project LEVV LOGIC. Een project waarin<br />

onderzoek gedaan wordt naar de inzet<br />

van lichte elektrische vrachtvoertuigen<br />

(LEVV’s) voor de levering van goederen<br />

in steden. Samen met de Hogeschool<br />

van Amsterdam en Rotterdam, logistieke<br />

dienstverleners, verladers, voertuigaanbieders,<br />

netwerkorganisaties, kennisinstellingen<br />

en gemeenten bouwen we<br />

nieuwe kennis op over logistieke concepten<br />

en businessmodellen met LEVV. Met<br />

als doel een rendabele inzet van LEVV<br />

voor stadslogistiek. Het onderzoek zal<br />

onder andere leiden tot experimenten met<br />

nieuwe LEVV-concepten in de praktijk.<br />

Dutch Organisation for Electric Transport<br />

Smart E-Mobility Activiteitenkalender<br />

1e Light Electric Vehicle Summit – 20-21 september <strong>2016</strong> – Barcelona, Spanje<br />

Barcelona is het toneel van de eerste wereldwijde Light Electric Vehicle Summit. Het evenement wil uitgroeien<br />

tot een platform waar alle kennis en kunde over light electric vehicles wordt uitgewisseld.<br />

www.levs.mobi<br />

IAA <strong>2016</strong> – 22-29 september <strong>2016</strong> – Hannover, Duitsland<br />

Sinds 1951 wordt om het jaar in Frankfurt de autobeurs Internationale Automobil-Ausstellung (IAA) georganiseerd.<br />

Inmiddels is het met bijna 1 miljoen bezoekers en dit jaar meer dan 1.000 exposanten de grootste autoshow van Europa.<br />

Tijdens de 66e editie van de International Auto Show traditiegetrouw veel aandacht voor elektrisch vervoer.<br />

www.iaa.de<br />

Ecomobiel / Energie – 4-6 oktober <strong>2016</strong> – ’s-Hertogenbosch, Nederland<br />

Ecomobiel, de vakbeurs voor duurzame mobiliteit, vindt dit jaar op 4 en 5 oktober plaats in de Brabanthallen.<br />

Gelijktijdig – en één dag langer, te weten tot en met 6 oktober – vindt de vakbeurs Energie plaats, gericht op energiebesparing en -opwekking.<br />

www.ecomobiel.nl en www.energievakbeurs.nl<br />

World of Energy Solutions – 10-12 oktober <strong>2016</strong> – Stuttgart, Duitsland<br />

Deze internationale vakbeurs en conferentie is een van de voornaamste platformen voor de thema’s nieuwe energie en nieuwe mobiliteit.<br />

In 2015 namen meer dan 100 exposanten deel aan de beurs en kwamen er bijna 3.000 vakbezoekers naar het evenement.<br />

www.world-of-energy-solutions.de<br />

eCarTec München – 18-20 oktober <strong>2016</strong> – München, Duitsland<br />

De eCarTec trok afgelopen jaar 400 standhouders uit de elektrisch vervoerssector. Ruim 12.000 bezoekers bezochten de Duitse vakbeurs.<br />

www.ecartec.de<br />

Congres WaterstofNet – 25 oktober <strong>2016</strong> – Antwerpen, België<br />

Antwerpen is het toneel van het vierde congres van WaterstofNet. Vlaams minister van Innovatie Philippe Muyters werpt<br />

een blik op de toekomst van waterstof. P rominente Vlaamse en Nederlandse industriële spelers lichten hun resultaten en ambities toe.<br />

Verder is het een kick-off moment voor het Interreg-project ‘Waterstofregio 2.0’.<br />

www.waterstofnet.eu<br />

Word lid van DOET!<br />

DOET is de branchevereniging op het gebied van elektrisch vervoer in Nederland.<br />

DOET vertegenwoordigt de gehele waardeketen. De leden zijn ondernemers en partijen<br />

die een centraal deel van de bedrijfsvoering richten op elektrisch vervoer. Voor<br />

hen ontwikkelt DOET activiteiten op het gebied van netwerken, lobby, kennisdeling en<br />

subsidies en internationale (samenwerkings)mogelijkheden.<br />

Vul op www.doetdoet.nl een aanvraagformulier in en u ontvangt meer informatie over<br />

het lidmaatschap!<br />

37

Smart E-Mobility Industry Register<br />

Door uw bedrijf en bedrijfsactiviteiten op te laten nemen in het Smart E-Mobility Industry<br />

Register wordt u voor slechts 500 euro per jaar ieder kwartaal onder de aandacht gebracht<br />

bij duizenden elektrisch rijden professionals, van autofabrikanten, tot it-bedrijven, materialenleveranciers,<br />

financiële instellingen, onderzoekers en investeerders. Vul het ‘E-Mobility<br />

Register’ formulier digitaal in via www.smartemobilitye.nl/industrieregister<br />

COLOFON<br />

Jaargang 7 – Nr. 3 September <strong>2016</strong><br />

Smart E-Mobility is een onafhankelijk vakblad over elektrisch<br />

rijden en smart grids en verschijnt vier keer per jaar in een<br />

oplage van 5.000 exemplaren in Nederland en Vlaanderen.<br />

Uitgever & Hoofdredacteur<br />

Edwin van Gastel (EG Media)<br />

(E). edwin@ smartemobility.nl<br />

Nederland mooier maken<br />

AutomotiveNL<br />

Branchevereniging automotive industrie<br />

Steenovenweg 1, 5708 HN Helmond<br />

T. 0492-562500 / E. info@automotivenl.com<br />

Nederlandse Waterstof en Brandstofcel Associatie<br />

Vereniging ter bevordering van toepassing van waterstofen<br />

brandstofceltechnologie<br />

T. 06-5145 2034 / E. secretariaat@nwba.nl<br />

Vormgeving<br />

Bette van Loenen (EG Media)<br />

(E). bette@egmedia.nl<br />

Eindredactie<br />

Els Stultiens<br />

Fotografie<br />

STORM Eindhoven<br />

<strong>ELEKTRISCH</strong><br />

RIJD<strong>EN</strong><br />

APPM management consultants<br />

Spicalaan 8, 2132 JG Hoofddorp<br />

T. 023-5621630<br />

I. www.APPM.nl<br />

Rexel Nederland<br />

Elektrotechnische materialen<br />

T. 088-5007180<br />

E. bs@rexel.nl / I. www.rexel.nl<br />

Columnisten<br />

Suzan Reitsma<br />

Raymond Vergouwe (Bender Benelux)<br />

Druk<br />

Veldhuis Media<br />

JA. JA. JA.<br />

Bender Benelux<br />

Takkebijsters 54, 4817 BL Breda<br />

T. +31-(0)76-5878713<br />

www.benderbenelux.com<br />

Abonnementen & Advertenties<br />

www.smartemobility.nl of<br />

info@smartemobility.nl<br />

Redactieadviesraadleden<br />

Godfried Puts (AutomotiveNL), Michel van Lindert (DOET),<br />

Anton Wolthuis (AW Projects), Marc de Haas (BOM),<br />

Suzan Reitsma (RVO.nl) en Eric Beers (NWBA)<br />

Autorijden geeft ons vrijheid. Elektrisch rijden houdt onze steden leefbaar en schoon.<br />

Daarom zijn we er al jaren mee bezig. We weten ondertussen alles over (nieuwe)<br />

standaarden, slimme contracten, effectieve technieken en belangrijke partnerships.<br />

We helpen u bij het ontdekken van de kansen en mogelijkheden, ontwikkelen<br />

Brabantse Ontwikkelings Maatschappij<br />

Ontwikkelingsmaatschappij van de provincie Noord-Brabant<br />

Goirleseweg 15, 5026 PB Tilburg<br />

T. 088-8311120 / I. www.bom.nl<br />

actieplannen en zorgen voor succesvolle implementatie. Natuurlijk in samenwerking<br />

met alle relevante partijen. Kortom, volop kennis en ervaring waar u uw voordeel<br />

mee kunt doen. En de rest van de wereld trouwens ook.<br />

Dutch Organisation for Electric Transport<br />

Dutch Organisation for Electric Transport<br />

Vereniging DOET<br />

Branchevereniging voor elektrisch rijden<br />

E. info@doetdoet.nl<br />

I. www.doetdoet.nl<br />

Partners<br />

Meer weten? Bel Mark van Kerkhof 06-5582 5874 of mail kerkhof@appm.nl<br />

Ambassadeurs<br />

Advies- en ingenieursbureau Movares<br />

Actief op het raakvlak van energie, mobiliteit, ruimte en<br />

infrastructuur / I. www.movares.nl/elektrischrijden<br />

T. 030-265 5500 / E. e-rijden@movares.nl<br />

© EG Media <strong>2016</strong> - Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming<br />

van de uitgever. Redactie en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo<br />

betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele<br />

aansprakelijkheid aanvaarden voor eventueel in deze uitgave voorkomende onjuistheden.<br />

hoofddorp breda zoetermeer appm.nl<br />

38

Cecil Nieuwenhuis, Product Group Manager: “Wij praten liever over nul-emissie dan over mooie velgen!”<br />

VOLG DIE AUTO!<br />

OVERHEIDSDOELSTELLING 2025:<br />

1 MILJO<strong>EN</strong> <strong>ELEKTRISCH</strong>E AUTO’S<br />

De snelgroeiende markt van E-mobiliteit: elektrisch autorijden, vraagt alerte<br />

aandacht! Zowel aan de technische kant als waar het gaat om het benutten van de<br />

talrijke verkoopkansen. Bij Rexel komt alle kennis over technische mogelijkheden en<br />

innovaties samen. Onze relaties worden permanent geïnformeerd en ondersteund<br />

bij hun nieuwe projecten en kansen.<br />

Samen de toekomst bouwen<br />

www.rexel.nl

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!