Expo Coronmeuse - Luik

LOCATE + ACCESS + CONNECT

Dit werkstuk is een combinatie van onderzoek
en analyse om het ontwerp vorm te geven.
Hier werd geprobeerd de verschillende
uitdagingen en probleemstellingen in
Coronmeuse weer te geven. Het proces
en onderzoek naar vooral de publieke
ruimte binnen dit stadsdeel zal op een
systematische wijze worden weergegeven
met als resultaat een standpunt over
verschillende openbare pleinen in de stad.
Dit werkstuk vormt een geheel
met nog drie andere werkstukken.
Volgende mensen hebben geholpen in het tot
stand brengen van dit ontwerp en publicatie:
Samenwerking van verschillende studenten:
Stijn De Kegel, Nele Coen, Yaëlle Jacobs,
Ellen Van Mulders, Dimitri Voordeckers
Dhr. Karel Wuytack als atelier docent.
Layout: Yaëlle Jacobs
Print & ingebonden:o.l.v. Dhr. Karel Wuytack
Alle rechten voorbehouden. Niets uit
dit werkstuk mag worden veelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand, of openbaar worden
gemaakt zonder vooafgaandelijke
schriftelijke toestemming van de
student. Deze publicatie kwam tot stand
tijdens een atelieropdracht door een
samenwerking van verschillende studenten.
© 2015
Dit project is tot stand gekomen aan
de hand van een atelieropdracht
studio ‘Luik ontwaakt’ geleid door:
Karel Wuytack
KU Leuven Faculteit Stedenbouw en
Ruimtelijke Ordening
Campus Sint-Lucas, Gent
Academiejaar 2015-2016
http://arch.kuleuven.be

INHOUDSTAFEL
05 I. INLEIDING
07 II. CONTEXT
Coronmeuse
Geschiedenis van Coronmeuse
Expo’s
Coronmeuse binnen Luik
Gebieden binnen het huidig weefsel
Landschap
Stedelijk weefsel
Infrastructuren
Eiland
Water
Industrieel weefsel
Volledig weefsel
65 III. CONCLUSIE
69 IV. STRATEGIE
Concept
83 V. ONTWERP
Landschap
Verdichting stedelijk weefsel
Kades
Verdichting industrieel weefselGebieden
99 VI. ONTWERP PARK CORONMEUSE
Concept
Landmarks
117 VII. SYNTHESE ONTWERP
127 VIII. TERUGKOPPELING NAAR LUIK
139 VIIII. FINALE CONCLUSIE
3

INLEIDING
De Belgische stad Luik ligt in Wallonië, langs de rivier de Maas. Eerder
onderzochten wij het historische centrum maar in deze bundel wordt
verder ingegaan op de wijken Coronmeuse, Droixhe en meer specifiek
de site van de expo’s (Ile aux Osiers) tussen hen in. Een eerste
factor die de ontwikkeling van dit gebied beïnvloedde was uiteraard
de Maas. Door het stroomlijnen van haar bedding en de creatie van
extra kanalen evolueerden de oevers van een drassig gebied naar een
meer industrieel en residentieel weefsel. Een tweede belangrijke factor
was de mijnbouw. Coronmeuse ligt tussen de Maas en twee terrils. De
ligging bepaalde dus grotendeels haar functie en bijgevolg de vorming
van het weefsel. Een derde factor zijn de expo’s, die van 1930 en 1939
die hebben plaatsgevonden, en die van 2017 die zou plaatsvinden. Het
mislopen van die laatste zorgt voor een pauze in de ontwikkeling van de
wijk. Het weefsel ontwikkelde zich eeuwen geleden al rond de Rue Saint-
Léonard maar kende pas echt densificatie onder impuls van de expo’s.
Ook de auto heeft een belangrijke invloed gehad. Lange tijd waren de
Rue Saint-Léonard en de spoorweg de belangrijkste ontsluiting van dit
gebied, vandaag de dag neemt de Quai de Coronmeuse die overgaat
in de Rue Ernest Solvay het meeste verkeer op. Dus hoewel de exposite
geen eiland in de Maas meer is, is het nog steeds een geïsoleerd
stuk land door het gebrek aan huidige functies en de verschillende
infrastructuren die het omsluiten. Het is een groot, triestig aandoend
gebied dat wacht op herontwikkeling. Deze herontwikkeling zou ook
een drijfveer kunnen zijn voor het herwaarderen en intensifiëren van
het stedelijk en industrieel weefsel errond. Of vice versa. Aan de hand
van een analyse en ontwerpmatig onderzoek trachten we een antwoord
te geven op de ambities van de stad Luik en de probleempunten en/of
potenties in het gebied.
5

I CONTEXT

CONTEXT | Coronmeuse
Antwerpen
Macro
Luik in België
Gent
Brussel
Hasselt
Maastricht
Aken
Luik, gelegen in het Franstalige
deel van België, is eveneens ook
de hoofstad van de provincie
Luik. Doorheen de stad stroomt
de Maas, ongeveer 30km
stroomopwaarts van Maastricht.
Luik
Bergen
Charleroi
Namen
Cathédrale St. Paul
Meso
Luik stad
Historisch
centrum
Coronmeuse
Luik telt 200 000 inwoners en is
de derde grootste gemeente van
België. Luik is gelegen in een
heuvelachtig gebied dat onderdeel
is van het Ardennenplateau. Met
een oppervlakte van 70km 2 wordt
de stad door de heuvels beperkt in
haar mogelijke uitbreiding.
Médiacité
Station Guillemins
Coronmeuse
Micro
Coronmeuse en omgeving
Coronmeuse is gelegen in het
noorden van Luik, grenzend aan
Herstal. Door de geschiedenis
heeft Coronmeuse een
eilandvorm, grenzend aan zowel
de Maas als het stedelijk weefsel
van Luik.
Figuur 1.
Situering ingezoomde site: Coronmeuse
9

Figuur 2. Coronmeuse (1777)

CONTEXT | Coronmeuse
Coronmeuse ligt in het noordoosten van de stad Luik. De naam verraadt
al dat de wijk gelegen is aan een bocht in de Maas. Op de kaart van
Ferraris (1777) is dit goed zichtbaar. Ten noorden van de wijk werd
al sinds de middeleeuwen steenkool ontgonnen, die werd dan via de
Maas getransporteerd. Een belangrijke activiteit in Coronmeuse was
dus het transport en de verwerking van steenkool. De twee beboste
terrils getuigen vandaag de dag nog van dit verleden. Tot de 18de
eeuw maakte dit gebied ook geen deel uit van het Prinsdom Luik,
het moest dus ook geen belastingen betalen. Dit stimuleerde naast
industrie ook een andere lucratieve bezigheid: die van de wijnhandel
en brasserieën. De Luikenaars ontsnapten graag even uit de stad om
hier te komen wandelen tussen de landbouwvelden of langs de Maas,
met uitzicht over de weides van Droixhe. In de 18de eeuw werd een
nieuwe kade aangelegd, een heuse boulevard met bomenrij die zich
uitstekend leende om over te flaneren maar ook het laden en lossen van
schepen vergemakkelijkte. De Quai Coronmeuse bleef behouden bij het
aanleggen van het bassin (19de E) en het latere gedeeltelijk dempen
van ditzelfde bassin (20ste E). In de 19de eeuw is er nog steeds maar
een weinig bebouwing langs de Rue Saint-Léonard. De velden echter
transformeren van kleine lapjes grond naar diepe en smalle percelen.
De omtrek van deze percelen is nog steeds zichtbaar in het huidige
weefsel. Het is pas midden de 20ste eeuw dat dit gebied onder impuls
van de expo’s een echt stedelijke groei kent. Het Albertkanaal wordt
gegraven en geopend en de haven wordt vernieuwd, wat de economie
nog meer bevordert. In de jaren ’60 en ’70 gaan de mijnen toe en
vertraagt de ontwikkeling aanzienlijk tot het vooruitzicht van de Expo
2017 de ambities voor dit gebied weer aanwakkert.
11

Figuur 3. Kanalen voor 1777
Figuur 4. Kanalen 1850
Figuur 5.
Kanalen 1950 tot nu
12

Figuur 6. Coronmeuse (1777)
Figuur 7. Coronmeuse (1850)
Figuur 8. Coronmeuse (2015)
13

Figuur 9. Expo 1930
Figuur 10. Expo 1939
Figuur 11. Expo 2017
14

CONTEXT | Expo’s
In Coronmeuse vonden twee expo’s plaats. De eerste was de Exposition
Internationale de Liège in 1930 die België als jonge, succesvolle staat
moest in de verf zetten. Het thema van de expo was de rol van de
technologie in de moderne industrie. Het evenement vond plaats
op het Parc de la Boverie en in Coronmeuse/Droixhe. Deelnemers
kwamen van over heel de wereld, maar er waren ook verschillende
thematische paviljoenen zoals vb. Palais de la Métallurgie. In het kader
van deze expo vonden heel wat openbare werken plaats. Zo werd er
een nieuwe brug tussen Coronmeuse en Droixhe gebouwd in beton, de
haven vernieuwd en het ook het Albertkanaal past in de tijdsgeest van
industriële vooruitgang.
De tweede expo was die van 1939, genaamd Exposition Internationale
de la Technique de l’Eau. Het thema paste bij de opening van het
Albertkanaal. Het vond ook plaats aan het begin van het kanaal, met
name op het Ile aux Osiers, het Ile Monsin en op de rechteroever van de
Maas in Droixhe. Slechts zeven landen namen deel (vooravond WOII),
maar de grootsheid was er niet minder om. Het enige overblijvende
gebouw is het Palais des Fêtes dat op het Ile aux Osiers werd
opgetrokken met als hoofddoel de grote (muzikale) evenementen op
te vangen. Hier vond ook Electralis 2001 plaats, en tot 2011 was het
een schaatspiste. Het huidige Astridpark en de school zijn gelegen waar
tijdens de expo de Jardin d’enfants was.
Voor Expo 2017 was het thema Connecting the World, linking People.
Hoe kan je creativiteit en innovatie inzetten om mensen op een
duurzame manier met elkaar te verbinden? Achteraf had de stad
Luik op de site een hele eco-wijk gepland met woningen, kantoren en
winkels. Ook een nieuwe brug van het Ile naar Droixhe maakte deel
uit van het masterplan. Momenteel is het niet duidelijk welke delen
van die oorspronkelijke plannen wel uitgevoerd kunnen worden – mits
aanpassingen.
15

CONTEXT | Coronmeuse binnen Luik
Figuur 12. Luchtfoto Luik
17

Figuur 13. Historische
waterloop
Figuur 14. Huidige waterloop
18

Figuur 15. Stedelijk weefsel
Figuur 16. Industrieel weefsel
19

Figuur 17. Topografie
Figuur 18. Infrastructuren
20

Figuur 19. Secundaire
ontsluiting
Figuur 20. Bruggen
21

Figuur 21. Groenstructuur
Figuur 22. Kades
22

Figuur 23. Landmarks
Figuur 24. Kades,
en groenstructuur
landmarks
23

Figuur 25. Sequenties binnen Luik
24

25

Figuur 26. Sequenties binnen het huidig weefsel
26

CONTEXT | Gebieden binnen het huidig weefsel
Tijdens onze kaartanalyses en de sitebezoeken viel het ons op dat
in het gebied verschillende delen kunnen onderscheiden worden.
Allereerst verdeelt de Maas het gebied in Coronmeuse en Droixhe.
In Coronmeuse verschilt het landschap van de terrils duidelijk van het
stedelijke weefsel, de grens tussen beide is de spoorweg. De terrils
zijn hoge beboste heuvels die hun functie verloren zijn. Het stedelijke
weefsel is gegroeid rond de Rue Saint-Léonard en bestaat voornamelijk
uit rijwoningen en loodsen. Dit weefsel wordt gescheiden van het
water door de infrastructuren op de kades, met name de gewestweg.
Deze gewestweg oefent een aanzienlijke druk uit op het stedelijke
weefsel, en isoleert het Ile aux Osiers van de rest van Coronmeuse.
Dit Ile is eigenlijk geen eiland meer sinds de gedeeltelijke demping van
het oorspronkelijke kanaal Luik-Maastricht. Buiten de school en de
occasionele jogger is er hier bitter weinig activiteit. Het karakter van
het eiland wordt vooral gedefinieerd door het Palais des Fêtes, het
Astridpark en de wandellaan met dubbele bomenrij. Aan de overkant
van het water ligt Droixhe, onderdeel van de oude gemeente Bressoux.
Dit weefsel heeft een industrieel karakter, en ook de autostrade langs
de kade heeft een belangrijke impact. We hebben deze onderdelen
landschap (terrils), stedelijk weefsel (Quartier Nord), eiland (Ile aux
Osiers) en het industriële weefsel (Droixhe) genoemd. Wat hun scheidt
zijn de infrastructuren en het water. We gaan deze zes onderdelen een
voor een bespreken en analyseren.
27

Figuur 27. Situering landschap
28

CONTEXT | Gebieden binnen het huidig weefsel
1. Landschap
Het mijnverleden van de stad Luik is duidelijk zichtbaar door de
overgebleven terrils. De Terril Bernalmont en de Terril Belle Vue zijn twee
groene zones rond het huidige stedelijke landschap van Coronmeuse.
Sinds de 14de eeuw werd er in Luik steenkool gedolven. Gedurende
de 19de eeuw kende de steenkool- en metaalindustrie een enorme
groei dankzij de industriële revolutie. Dit bleef echter niet duren, vanaf
de jaren ‘50 gaat het bergaf met de productie. Een voor een sluiten
de mijnen, de laatste in Luik sluit in 1980 zijn deuren. In de huidige
situatie hebben de terrils geen specifieke functie. Het zijn grote beboste
domeinen met een rijke fauna en flora. De flank langs Coronmeuse ligt
bijna de hele dag in de zon. Bij mooi weer zijn er kleine wandelgroepjes
die het prachtige uitzicht gaan opzoeken op de top. Er is dus behoorlijk
wat potentieel maar momenteel vormen de terrils gewoon een grens
voor het stedelijke weefsel.
29

Figuur 28. Huidige functie landschap
30

Figuur 29. Topografie landschap
31

Figuur 30. Situering stedelijk weefsel
32

CONTEXT | Gebieden binnen het huidig weefsel
2. Stedelijk weefsel
Het stedelijke weefsel bevindt zich tussen het landschap, de terrils en
infrastructuren langsheen de Maas. In het groter geheel van de stad
verbindt het stedelijke weefsel, het historische centrum met Herstal.
De ontsluiting van dit deel bestaat uit enkele grote brede straten, die
doorgangszones vormen en delen die het weefsel opdelen in kleinere
zones, die op zich verbonden zijn met kleinere smallere straten.
De verschillende typologieën van het stedelijke weefsel bestaande
uit 19e -eeuwse woningen, bedrijven, loodsen, parkings en enkele
hoogbouw appartementen zijn door elkaar aanwezig. De binnen
gebieden van de bouwblokken zijn vaak gevuld met loodsen en kleine
opslagruimtes. Deze gebieden zijn door het gesloten karakter van de
bouwblokken niet zichtbaar van in de straat.
Ondanks deze invulling is dit deel van de stad minder dicht bebouwd
dan het historische centrum van Luik. Het stedelijke weefsel bevat dan
ook veel open ruimtes, van braakliggende groene (binnen)gebieden
tot grote parkings van bedrijven. De meeste percelen waar parkeren
mogelijk is hangen vast aan bedrijven en zijn dus niet geschikt voor
bewoners. Deze kunnen langs de straat parkeren.
In het stedelijke weefsel verschilt de breedte van de straten, hoe
breder de straat, hoe drukker. De functies doorheen het weefsel
zijn voornamelijk woningen. Langsheen de kade blijft de breedte van
de straat zo goed als dezelfde breedte over de hele lijn. De functies
wisselen elkaar af tussen groothandels, autogarages en woningen.
33

Figuur 31. Bebouwde ruimte
De bewoonde en onbewoonde
ruimte zijn niet gelijk verdeeld.
Zo is er op de afbeelding te zien
dat de niet bewoonde ruimte
groter is dan de bewoonde. Dit
door verschillende niet bebouwde
zones en de brede wegen die het
gebied heeft.
Figuur 32. Parking
Het stedelijke weefsel beschikt
over een minimale oppervlakte
aan parking. De meeste van
deze parkings zijn gelegen aan
een bedrijf en zijn dus private
parkings.
34

Figuur 33. Ontsluiting
Er gaan enkele grote wegen door
het stedelijke weefsel heen. Drie
van deze wegen lopen ongeveer
parallel aan de Maas, terwijl
andere er loodrecht op lopen.
Het weefsel heeft verschillende
kleinere wegen, waarvan enkele
enkel toegankelijk zijn voor
voetgangers.
Figuur 34. Wegen
Er zijn duidelijk enkele grote
wegen die met elkaar verbonden
worden door kleinere wegen. De
hoofdas bevindt zich op de kade
en volgt de richting van de Maas.
35

Figuur 35. Drivethrough stedelijk weefsel
36

Figuur 36. Drivethrough
stedelijk weefsel
De straten in het stedelijke
weefsel verschillen van breedte.
De woningtypologieën die zich
hier bevinden zijn haast overal
gelijk aan elkaar. De functies
langsheen de weg wisselen
elkaar af van woningen naar
winkels, maar de hoofdfunctie in
het weefsel is residentieel.
37

Figuur 37. Situering infrastructuren
38

CONTEXT | Gebieden binnen het huidig weefsel
3. Infrastructuren
Zoals eerder vermeld wordt het stedelijk en industrieel weefsel van
het water gescheiden door enkele drukke banen die over de kades
lopen. De waterkanten zijn dus heel monofunctioneel, over bijna de
volledige lengte van de Maas eigenlijk. Ter hoogte van Luik zijn dit op
de linkeroever de gewestwegen die Riemst met Hoei verbinden, waar
Luik dus in het midden van de route ligt. Op de rechteroever is dit de
autostrade die Maastricht verbindt met Namen. De totale lengte van de
Maas in acht nemend zijn dit heel wat kilometers kade waar veel meer
potentieel in zit. De kade met de gewestwegen loopt van het historisch
centrum naar Coronmeuse, deze is dan ook het interessantste om
verder te onderzoeken. Verspreid langs de kade staan verscheidene
landmarks, en ook de bruggen vormen een optie om meer bezoekers
naar de kades te trekken en deze multifunctioneel te maken. We
hebben verschillende zones op de kade geselecteerd aan de hand van
de omliggende functies en de breedte en zullen deze verder grafisch
analyseren. Een andere infrastructuur waar we aandacht aan hebben
besteed is de tramlijn, de twee lijnen eindigen namelijk enerzijds aan het
Palais des Fêtes en anderzijds aan het station van Bressoux in Droixhe.
39

Figuur 38. Drivethrough stedelijk weefsel
40

Figuur 39. Drivethrough
stedelijk weefsel kade
De wegen op de kade zijn breed
en de auto overheerst in de
straat. De functies langsheen
deze weg veranderen van private
woningen naar meer openbare
functies, zoals grootwarenhuizen.
De groenelementen langsheen
de site zijn vaak minimaal maar
wel aanwezig. Deze zijn vaak
grasperkjes en bomenrijen.
41

Figuur 40. Drivethrough industrieel weefsel
42

Figuur 41. Drivethrough
Avenue Georges Truffaut (2015)
Eén van de belangrijkste
ontsluitingen in het industrieel
weefsel is de grote weg tussen
het water en de bebouwde ruimte.
Doorheen de drivethrough
merken we in het begin de
kleinschaligere huizen, waarna
het later vooral als open ruimte
met enkele alleenstaande blokken
evolueert.
43

Figuur 42. Kades, landmarks en tram
44

Figuur 43. Kade autostrade
Figuur 44. Brede kade
Figuur 45. Kade eiland
Figuur 46. Kade industrie
45

Figuur 47. Situering infrastructuren
46

CONTEXT | Gebieden binnen het huidig weefsel
4. Eiland
Binnen de analyse van het park is een grote hoeveelheid open ruimte
waarneembaar. De bebouwde ruimte bestaat uit gebouwen met een
grote korrel ten opzichte van het aanliggende stedelijke weefsel.
De bebouwing bestaat uit een geïsoleerd schoolgebouw, grote
bedrijfsgebouwen en het Palais des Fêtes. De verschillende gebouwen
herbergen weinig interactieve en aantrekkelijke functies, waardoor het
eiland een verlaten zone wordt. De open ruimte is zwaar onderbenut.
De parkzone in het westelijke deel van het eiland wordt weinig gebruikt
door een gebrek aan attractieve functies rondom deze zone. De rest
van de open ruimte wordt vooral ingenomen door de auto. Eén grote
infrastructurele as loopt van west naar oost en ontsluit het eiland voor
autoverkeer. Deze route wordt echter door zeer weinig auto’s gebruikt.
Een beeldbepalend element voor het eiland is de bomenrij langs
deze as. Binnen de verder conceptualisering van het park zal deze
as eveneens de armatuur vormen voor de ontwikkeling van nieuwe
activiteiten op het eiland.
47

Figuur 48. Open ruimte
Op het eiland Coronmeuse
merken we veel open ruimte.
Als we naar de luchtfoto
kijken, lijkt het alsof er veel
groene open ruimte is, maar
ter plaatse merkten we dat er
veel oppervlakte verhard en
onbruikbaar was.
Figuur 49. Bedrijven
Op Coronmeuse zelf zijn er grote
expohallen aanwezig. Het neemt
een enorm groot oppervlakte in
en zorgt voor een enorme drukte
een paar keer per maand, als er
effectief een event is.
48

Figuur 50. Publieke functies
Op het eiland is ook een school
aanwezig. Het biedt onderwijs
voor kinderen met zowel een
fysieke als mentale handicap.
Figuur 51. Interessante
elementen
Belangrijke elementen op het
eiland die we zeker willen
behouden zijn het Paleis en het
historische fietspad met een oude
bomenrij erlangs.
49

Figuur 52. Situering water (Maas)
50

CONTEXT | Gebieden binnen het huidig weefsel
4. Water
Zoals de titel al doet vermoeden zullen we het hier hebben over de Maas.
Deze speelt een belangrijke rol in het ontstaan en de ontwikkeling in en
rond de expo-site. De Maas was de reden dat hier een nederzetting is
gesticht en dat deze is kunnen floreren.
Over heel Luik was er industrie langs de Maas en werden dan ook
grote kades aangelegd. In ons gebied komt de rivier terug samen na de
splitsing rond het eiland Outremeuse.
Iets verder stroomafwaarts is er alweer een eiland, ontstaan door het
graven van het Albertkaneel.
Ons gebied bevindt zich tussen deze twee eilanden, waarvan
Outremeuse een stedelijk karakter heeft en Ile Monsin een industrieel.
Tot zo ver de oost-west verbinding binnen Luik dankzij de Maas.
Maar ook in de noord-zuid richting verdeeld de Maas het gebied in
verschillende delen. Noordelijk gelegen is het stedelijke weefsel van
Coronmeuse, centraal ligt het Ile aux Osiers, gescheiden van de rest van
Coronmeuse door het bassin, ten zuiden van de Maas ligt het industrieel
weefsel van Droixhe. Zo is de Maas een belangrijke verbinding, maar
ook verdeling.
51

Figuur 53. Foto huidige toestand vanop Pont Atlas
52

Figuur 54. Foto huidige toestand vanop Ile Monsin
53

Figuur 55. Situering industrie
54

CONTEXT | Gebieden binnen het huidig weefsel
5. Industrieel weefsel
Aan de overkant van de Maas ten opzichte van het eiland Coronmeuse
ligt een groot industrieel weefsel. De verbinding en relatie tussen beide
delen is minimaal. Nochtans bezit het industrieel enkele potentiële
ruimten die het geheel zouden kunnen opladen. Het gebied lijkt op een
grote open vlakte waarin verschillende alleenstaande gebouwen werden
neergezet. Het percentage open ruimte ligt veel hoger ten opzicht van
het precentage bebouwde ruimte. Hierdoor geeft dit het gevoel alsof er
veel open ruimte is, maar bij nader inzien zijn deze ruimten vaak niet
gebruikt of enkel gebruikt als bijvoorbeeld parkings. Naast parkings zijn
veel open velden vandaag ongebruikt en liggen ze er verloederd bij.
Binnen in het weefsel werden vooral grootschalige bedrijven ingeplant.
Hierdoor heeft het weinig aantrekkingskracht voor mensen en wordt het
vooral gebruikt voor groot vervoer en enkel personen die in één van
de bedrijven hoeven te zijn. Naast deze bedrijven zijn er nog talrijke
loodsen aanwezig die voor een heel groot deel ook leegstaan. Ze
bieden een groot potentieel om nieuwe functies in onder te brengen.
Naast het industrieel weefsel merken we een kleinschaligere manier
van inrichten. Hier werden woningen gebouwd met de typologie die
we in het stedelijk weefsel al aantroffen. Er wordt gebruik gemaakt van
een fijnmaziger netwerk van straten en kleinere gebouwen. Deze kleine
korrel missen we volledig in het industrieel weefsel. Het zou interessant
zijn om deze korrel terug in het industrie weefsel in te brengen en er een
aangenamere plek van te maken.
55

Figuur 56. Bebouwde ruimte
In het industrieel weefsel merken
we een ongelijke verdeling tussen
de bebouwde ruimte en de open
ruimte. Vooral de witte ruimte
op de afbeelding hiernaast is
opvallend.
Figuur 57. Parking
Bij het analyseren van het
industrieel weefsel viel vooral de
hoeveelheid parkings op. Deze
ruimte zijn ook open ruimte,
maar kunnen niet als nuttige
groenruimten ingericht worden.
56

Figuur 58. Ontsluiting
Het industrieel weefsel wordt
omgeven door twee belangrijken
ontsluitingen. In het noorden
wordt het weefsel gescheiden van
de kade door een grote weg.
Figuur 59. Wegen
In het industrieel weefsel
bevinden zich weinig straten,
behlave op de rechterkant van
deze tekening merken we een
fijnmaziger netwerk, wat ook weer
een woonweefsel is in plaats van
een stedelijk weefsel. Deze kleine
korrel mist de dag van vandaag in
het weefsel.
57

CONTEXT | Volledig weefsel
Figuur 60. Volledig weefsel
59

Figuur 61. Huidige doorsnede 01
Figuur 62. Huidige doorsnede 02
60

5000m
5000m
61

Figuur 63. Huidige doorsnede 03
Figuur 64. Huidige doorsnede 04
62

5000m
5000m
63

I CONCLUSIE

CONCLUSIE | Coronmeuse
Door het gebied rond Coronmeuse in verschillende sequenties te
verdelen, kregen we de kans om het grondig te onderzoeken en vooral
afzonderlijk van elkaar. Hierdoor keken we niet heel oppervlakking naar
de omgeving van Coronmeuse, maar werd deze omgeving evenwaardig
onderzocht als het eiland zelf.
Opvallend waren wel de verschillende type sequenties die voorkomen
in de huidige situatie van de omgeving van Coronmeuse. Zelfs de
twee bebouwde stukken rond het eiland hebben totaal verschillende
karakteristieken en een eigen identiteit. Het stedelijk weefsel is gebouwd
op een kleinere schaal dan de grote blokken die in het industrieel
weefsel werden ingeplant. Hierdoor krijgt de bezoeker een totaal ander
gevoel in het stedelijk weefsel dan tussen de industriële blokken.
Het eiland zelf is de dag van vandaag enorm onderbenut. Het bevat veel
mogelijkheden om een goede en evenwaardige open ruimte voor de
stad Luik te worden. Het eiland is vandaag vooral verhard en bevat het
veel nuttige open plekken, waar er nu bepaalde ontspanningsactiviteiten
zouden kunnen plaatsvinden. Nochtans worden deze open plekken niet
nu niet gebruikt.
Door aandacht te geven aan deze verschillende sequenties, merkten we
meer en meer dat deze onderverdeling doorheen heel Luik gedetecteerd
kon worden. Zo werd het net interessant om te kijken wat Coronmeuse
kon betekenen voor de stad Luik zelf.
In het ontwerp zullen we deze reeds aanwezige sequenties blijven
behouden en zal er getracht worden Coronmeuse een volwaardig deel
van de stad te laten worden.
67

I STRATEGIE

STRATEGIE | Coronmeuse
De strategie vloeit voort uit de analyse van het stedelijk weefsel. Binnen
het gebied van Coronmeuse zijn dezelfde sequenties voelbaar als deze
voor het gehele stedelijk weefsel van Luik. De strategie bestaat eruit deze
sequenties te analyseren en te versterken. Na de analyse zijn volgende
sequenties waarneembaar; de groene heuvelzone, het stedelijke
weefsel, het eiland, het centrale water van de Maas en het industriële
weefsel aan de overzijde van de Maas. De grote infrastructuren (spoorlijn
en hoofdwegen) scheiden deze verschillende gebieden. De sequensen
zijn echter moeilijk waarneembaar, het doel van de strategie is om de
leesbaarheid van de sequensen te vergroten. In een eerste fase wordt
het water opnieuw doorgetrokken langs Coronmeuse, dit om een ‘eiland’
te kunnen vormen en zo de grens tussen de sequensen te verstreken.
In een tweede fase worden de groenzones versterkt, om het contrast
tussen bebouwde en groene zone te verhogen. In een derde fase wordt
het stedelijk weefsel verdicht, eveneens om het contrast tussen de
sequensen te verhogen. De verdichting van het weefsel resulteert in het
voorkomen van nieuwe bebouwing voor het eiland. De grote loodsen
op het eiland worden afgebroken om de vorming van het park mogelijk
te maken. Het bestaande woon-en industrieweefsel, wat momenteel
onderbenut is, wordt verdicht door middel van inpasbare typologieën.
De eerste drie fasen resulteren in een versterking van de sequenties
dwars op de stroomrichting van de Maas. Hier speelt het contrast
tussen bebouwd en onbebouwd een grote rol. Vanaf de vierde fase
wordt er gezocht om de sequensen evenwijdig met de stroomrichting
van de Maas door te voeren. Dit resulteert in een compositie van
bruggen en landmarks verankerd aan de kadestructuur. Het versterken
van de dwarse en evenwijdige sequensen aan de Maas resulteert in
het opnieuw verbinden van Coronmeuse met het aanliggende stedelijke
weefsel.
71

Figuur 65. Huidige situatie
Figuur 66. Talrijke grenzen
72

Figuur 67. Water (Maas)
Figuur 68. Groen ruimte
73

Figuur 69. Bebouwde ruimte
Figuur 70. Infrastructuren
74

Figuur 71. Synthese
75

Figuur 72. Toekomst: water
Figuur 73. Toekomst: groen
76

Figuur 74. Toekomst:bebouwing
Figuur 75. Toekomst: synthese
77

Figuur 76. Toekomst:
verbinding
Figuur 77. Toekomst:
verbinding
78

Figuur 78. Toekomst: torens
Figuur 79. Toekomst: torens
79

80

Figuur 80. Totaalbeeld concept
81

I ONTWERP

ONTWERP | Landschap
Figuur 81. Gebruik landschap
85

ONTWERP | Verdichting stedelijk weefsel
Figuur 82. Open ruimte
Figuur 83. Loodsen en bedrijven
86

Figuur 84. Hoogbouw
Figuur 85. Woningen
87

Figuur 86. Verdichting stedelijk weefsel
88

Figuur 87. Verdichting stedelijk weefsel
89

ONTWERP | Kades
Figuur 88. Kades, nieuwe landmarks en verlegde tramlijn
90

91

Figuur 89. Kade groen
Figuur 90. Kade sport
Figuur 91. Kade
ruimte
verharde
92

Figuur 92. Kade industrie
Figuur 93. Kade eiland
Figuur 94. Kade eiland
93

ONTWERP | Verdichting industrieel weefsel
Figuur 95. Open ruimte
In het industrieel weefsel merken
we een ongelijke verdeling tussen
de bebouwde ruimte en de open
ruimte. Vooral de witte ruimte
op de afbeelding hiernaast is
opvallend.
Figuur 96. Bedrijven
Op de open ruimte werden in
het verleden enkele blokken
neergezet, zonder enige structuur
of ritmiek.
94

Figuur 97. Loodsen
Binnen het industrieel weefsel
merken we talrijke loodsen op.
Deze staan het merendeel van de
tijd ook leeg en zorgen voor een
mooie opportuniteit om nieuwe
functies onder te brengen
Figuur 98. Woningen
Ten oosten van het industrieel
weefsel, merken we een stuk
woongebied op. Dit werd wel
vormgegeven door een klein
fijnmazig netwerk. Deze korrel
mist volledig in het industrieel
weefsel.
95

Figuur 99. Verdichting industrieel weefsel
96

Figuur 100. Verdichting industrieel weefsel
97

I ONTWERP PARK CORONMEUSE

ONTWERP | Ontwerp Park
In eerste fase wordt het water aan de noordzijde van het eiland
doorgetrokken. Hierdoor ontstaat er een eiland wat ingericht kan
worden als nieuwe parkzone voor het omliggende stadsweefsel. In een
tweede fase wordt de hoofdas voor het eiland aangeduid. Deze wordt
gevormd door de reeds aanwezig as met bomenrij die evenwijdig aan
de Maas loopt. Autoverkeer wordt hier niet meer toegelaten waardoor
de as volledig toegeëigend kan worden aan voetgangers en fietsers.
Deze nieuwe as vormt de hoofdarmatuur voor het eiland, de fastlane.
In een derde fase wordt het noordelijk deel van het eiland ingericht als
wetland. Dit om een park te ontwikkelen waar een interactieve relatie
tussen land, water en mens ontstaat, een gegeven wat zeer uniek is
in Luik. In de binnenstad van Luik wordt deze relatie vaak verbroken
door hoge betonnen kaaimuren, die de stad dienen te beveiligen tegen
overstromingen. Door de noordelijke zone van het park in te richten
als wetland kunnen de kaaimuren hier weggelaten worden, waardoor
er een fysieke relatie tot het water mogelijk is. Binnen dit wetland
wordt vervolgens een ‘trage route’ ontwikkeld. Deze route geeft de
bezoeker van het park de mogelijkheid om een aangename wandeling
doorheen deze nieuwe natuurontwikkelingen te maken, in tegenstelling
tot de fastlane die eerder als hoofdontsluiting en armatuur voor
nieuwe functies functioneert. De nieuwe functies aan de fastlane zijn
hoofdzakelijk gericht op sport, dit om in te spelen om de toenemende
vraag naar sportfaciliteiten in Luik. Verschillende sportactiviteiten
worden gebundeld in velden in verankerd aan de fastlane. Tot slot
worden nieuwe Landmarks als aantrekkingspolen rond en in het
eiland ontworpen. In de westelijke punt van het eiland wordt een pool
ontworpen die inspeelt op het expo-verhaal van het eiland. Het Palais
des Fêtes wordt hergebruikt als stedelijk zwembad en aan de oostzijde
van het eiland komt een parkeertoren, met voldoende hoogte om een
panoramisch uitkijkpunt op de stad en zijn haven te voorzien.
101

Figuur 101. Toekomst:
kanaal
nieuw
Figuur 102. Toekomst: Fastlane
102

Figuur 103. Toekomst: reliëf
Figuur 104. Toekomst: wetland
103

Figuur 105. Toekomst:
through
Walk
Figuur 106. Toekomst:
recreatiezone
104

Figuur 107. Toekomst:
verbinding omliggend weefsel
Figuur 108. Toekomst: synthese
105

106

107

ONTWERP PARK CORONMEUSE | Landmarks
Tour de l’Expo
Dit torengebouw is gericht op het expo-verhaal van de site van
Coronmeuse. Het bevat een tentoonstellingszone voor de expo’s van
1930 en 1939, zodat de ideeën en voorstellen binnen deze expo’s
aan het publiek getoond kunnen worden. Verder worden er workshopzones
voorzien die dienen tot de ontwikkeling van nieuwe creatieve en
vooruitstrevende ideeën voor Luik en op wereldschaal. Binnen het gebouw
worden eveneens auditoria voorzien voor lezingen en presentaties. Het
hoogste niveau wordt ingericht als een multi-use area, die gebruikt kan
worden voor tentoonstellingen, workshops, presentaties, evenementen,
etc. De sokkel van het gebouw bestaat uit een schoolgebouw, wat de
schoolfunctie van de oorspronkelijk aanwezige school op het terrein
vervangt. Aan deze sokkel wordt een overdekte buitenruimte voorzien.
Dit overdekt plein breekt de hoogte van het torengebouw, en maakt een
verharde ruimte op menselijke schaal aan de voet van de toren mogelijk.
108

Figuur 109. Tour de l’Expo
109

ONTWERP PARK CORONMEUSE | Landmarks
Palais des Fêtes
Het Palais des Fêtes zal ingericht worden als een nieuw stedelijk
zwembad voor de stad Luik. Het leegstaande gebouw heeft voldoende
omvang om deze omvangrijke functie te herbergen. In het volume
is een olympisch zwembad (50x25m) en een standaard zwembad
(25x17m) realiseerbaar. Binnen het volume wordt ook ruimte voor
kleedruimtes, inkomzone, cafetaria, opberg- en technische ruimte
voorzien. Het gebouw wordt verankerd aan de fastlane met behulp
van een voorliggend plein. Dit plein wordt ingericht als een plein
aan het water, waar de menselijke relatie tot het water van de Maas
versterkt wordt door het water landinwaarts te trekken en via een
trappenpartij het water toegankelijker te maken. In de zomerperiode
kan dit plein gebruikt worden als openluchtzwembad, waardoor er
ook een functionele link ontstaat met het nieuwe stedelijk zwembad.
110

Figuur 110. Palais des fêtes
111

ONTWERP PARK CORONMEUSE | Landmarks
Tour Monsin
Tour Monsin vormt het sleutelelement tussen het havengebied en het
stedelijk weefsel van Luik. De toren vormt hier een landmark en een
‘toegangspoort’ voor de stad Luik. Op strategisch niveau wordt deze toren
hoofdzakelijk gebruikt als parkeertoren, dit door zijn ideale ligging aan de
rand van de stad en kort aan grote transportassen van Luik. Via het park
en de kades is de gehele stadsstructuur van Luik vlot bereikbaar vanuit
dit punt. Binnen dit gebouw wordt eveneens het havenbedrijf voorzien,
als functionele link met het havengebied. De bovenste verdieping van
deze Landmark bestaat uit een outlook area. Deze verdieping kan
verschillende functie herbergen zoals restaurants en andere publieke
functies. Het is echter van belang dat het panoramisch zicht op de stad
gewaarborgd blijft. De toren creëert een uniek zicht op de stad van
Luik. Men krijgt een zicht vanuit het midden van de Maas, uitkijkend
op zowel het stedelijke weefsel in het westen als het havengebied
in het oosten. Deze unieke beleving moet een aantrekkingspool
voor dit gebouw worden, wat zijn functionele lading versterkt.
112

Figuur 111. Tour Monsin
113

114

115

I SYNTHESE ONTWERP

Figuur 112. Huidige doorsnede 01
Figuur 113. Toekomstige doorsnede 01
118

5000m
5000m
119

Figuur 114. Huidige doorsnede 02
Figuur 115. Toekomstige doorsnede 02
120

5000m
5000m
121

Figuur 116. Huidige doorsnede 03
Figuur 117. Toekomstige doorsnede 03
122

5000m
5000m
123

Figuur 118. Huidige doorsnede 04
Figuur 119. Toekomstige doorsnede 04
124

5000m
5000m
125

I TERUGKOPPELING NAAR LUIK

TERUGKOPPELING NAAR LUIK | Situatie na het
ontwerp
Figuur 120. Luchtfoto Luik
129

Figuur 121. Historische
waterloop
Figuur 122. Huidige waterloop
130

Figuur 123. Stedelijk weefsel
Figuur 124. Industrieel weefsel
131

Figuur 125. Topografie
Figuur 126. Infrastructuren
132

Figuur 127. Secundaire
ontsluiting
Figuur 128. Bruggen
133

Figuur 129. Groenstructuur
Figuur 130. Kades
134

Figuur 131. Landmarks
Figuur 132. Kades,
en groenstructuur
landmarks
135

Figuur 133. Sequenties binnen Luik
136

137

I FINALE CONCLUSIE

Met de verschillende ingrepen op zowel Coronmeuse zelf als zijn
omgeving, hebben we getracht om zowel de lengte als breedte
sequenties die aanwezig zijn in Luik te vervolledigen. Door de aanleg
van de twee nieuwe bruggen als verbinding tussen Coronmeuse en
de overkant van de Maas, hebben we de plaatsing van de bruggen
doorheen Luik verder doorgetrokken tot in het noorden van de stad.
De breedte sequenties hebben we proberen versterken door de twee
verdichtingen in zowel het industrieel als het stedelijk weefsel. Omdat
beide wijken een verschillende typologie hadden, hebben we ook twee
verschillende verdichtingsprincipes toegepast. In het stedelijk weefsel
zijn we verder gegaan op de lange straten van kleine huisjes, die de
verbinding tussen het landschap en het eiland konden versterken.
Door dit principe toe te passen, proberen we erover te waken dat de
kleine schaal die nu al aanwezig is in het weefsel niet verloren gaat. De
densifiëring passen we vooral toe in de lange tuinen achter huizen. Deze
worden vaak onderbenut en kunnen dienen als bewoonbare ruimte.
In het industrieel weefsel daarentegen, merkten we direct dat
deze kleine en fijnmazige korrel miste. Om zo’n weefsel te
kunnen verdichten en het aangenaam leefbaar te houden, moet
deze kleine korrel er mee ingebracht worden zonder deze een
monofunctionele bestemming te geven. Door verschillende hoofdassen
en secundaire assen te selecteren hebben we ervoor gezorgd
dat het circulatiepatroon binnen het weefsel veel kleiner werd.
Op het eiland zelf hebben we een recreatief park voorzien, dat zowel
dienst doet voor de omgeving als ook voor de stad zelf. We zien het
eiland als een onderdeel van een groter netwerk van groenstructuren
en kades. Coronmeuse wordt via de fastlane op de kades en het eiland
ook voor voetgangers en fietsers op een aangename manier ontsloten.
Eén van de lengte sequenties die heel opvallend in Luik aanweizg
zijn, zijn de talrijke landmarks die langs de Maas opgetrokken
werden. Ook deze sequentie willen we tot aan Coronmeuse
verder trekken. Daarom hebben we ervoor gekozen om in deze
omgeving drie landmarks te plaatsen. Twee daarvan worden nieuwe
hoogbouw torens met verscheidene functies, de laatste landmark
is het al reeds bestaand Paleis dat gerenoveerd wordt en dienst
kan doen als een zwembad. De landmarks zorgen er ook ineens
voor dat zowel het park als zijn omgeving extra opgeladen worden.
Coronmeuse leek een nutteloos aanhangsel van de stad,
met dit ontwerp hebben we getracht het te integreren als
volwaardig en multifunctioneel onderdeel van de stad.
139

BRONNEN I Figuren
[Figuur 01]
[Figuur 02]
[Figuur 03]
[Figuur 04]
[Figuur 05]
[Figuur 06]
[Figuur 07]
[Figuur 08]
[Figuur 09]
Situering ingezoomde site Coronmeuse (Google Earth, eigen verwerking)
Coronmeuse (1777, Ferraris)
Kanalen voor 1777 (Google Earth, eigen verwerking)
Kanalen 1850 (Google Earth, eigen verwerking)
Kanalen 1950 tot nu (Google Earth, eigen verwerking)
Coronmeuse 1777 (Ferraris)
Coronmeuse 1850
Coronmeuse 2015 (Google Earth)
Expo 1930
[Figuur 10] Expo 1939
[Figuur 11] Expo 2017
[Figuur 12]
[Figuur 13]
[Figuur 14]
[Figuur 15]
[Figuur 16]
[Figuur 17]
[Figuur 18]
[Figuur 19]
[Figuur 20]
[Figuur 21]
[Figuur 22]
[Figuur 23]
Luchtfoto Luik (Google Earth)
Historische waterloop (Google Earth, eigen verwerking)
Huidige waterloop (Google Earth, eigen verwerking)
Stedelijk weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Industrieel weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Topografie (Google Earth, eigen verwerking)
Infrastructuren (Google Earth, eigen verwerking)
Secundaire ontsluiting (Google Earth, eigen verwerking)
Bruggen (Google Earth, eigen verwerking)
Groenstructuur (Google Earth, eigen verwerking)
Kades (Google Earth, eigen verwerking)
Landmarks (Google Earth, eigen verwerking)
140

Kades, landmarks en groenstructuur (Google Earth, eigen verwerking)
Sequenties binnen Luik (Google Earth, eigen verwerking)
Sequenties binnen het huidig weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Situering landschap (Google Earth, eigen verwerking)
Huidige functie landschap (Google Earth, eigen verwerking)
Topografie landschap (Google Earth, eigen verwerking)
Situering stedelijk weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Bebouwde ruimte (Google Earth, eigen verwerking)
Parking (Google Earth, eigen verwerking)
Ontsluiting (Google Earth, eigen verwerking)
Wegen (Google Earth, eigen verwerking)
Drivethrough (Google Earth, eigen verwerking)
Drivethrough (Google Earth, eigen verwerking)
Situering infrastructuren (Google Earth, eigen verwerking)
Drivethrough stedelijk weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Drivethrough stedelijk weefsel kade (Google Earth, eigen verwerking)
Drivethrough industrieel weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Drivethrough industrieel weefsel (Google streetview)
Kades, landmarks en tram (Google Earth, eigen verwerking)
Kade autostrade (eigen materiaal)
Brede kade (eigen materiaal)
Kade eiland (eigen materiaal)
Kade industrie (eigen materiaal)
Situering infrastructuren (Google Earth, eigen verwerking)
Open ruimte (Google Earth, eigen verwerking)
[Figuur 24]
[Figuur 25]
[Figuur 26]
[Figuur 27]
[Figuur 28]
[Figuur 29]
[Figuur 30]
[Figuur 31]
[Figuur 32]
[Figuur 33]
[Figuur 34]
[Figuur 35]
[Figuur 36]
[Figuur 37]
[Figuur 38]
[Figuur 39]
[Figuur 40]
[Figuur 41]
[Figuur 42]
[Figuur 43]
[Figuur 44]
[Figuur 45]
[Figuur 46]
[Figuur 47]
[Figuur 48]
141

[Figuur 49]
[Figuur 50]
[Figuur 51]
[Figuur 52]
[Figuur 53]
[Figuur 54]
[Figuur 55]
[Figuur 56]
[Figuur 57]
[Figuur 58]
[Figuur 59]
[Figuur 60]
[Figuur 61]
[Figuur 62]
[Figuur 63]
[Figuur 64]
[Figuur 65]
[Figuur 66]
[Figuur 67]
[Figuur 68]
[Figuur 69]
[Figuur 70]
[Figuur 71]
[Figuur 72]
[Figuur 73]
Bedrijven (Google Earth, eigen verwerking)
Publieke functies (Google Earth, eigen verwerking)
Interessante elementen (Google Earth, eigen verwerking)
Situering water (Maas) (Google Earth, eigen verwerking)
Foto huidige toestand vanop Pont Atlas (eigen materiaal)
Foto huidige toestand vanop Ile Morsin (eigen materiaal)
Situering industrie (Google Earth, eigen verwerking)
Bebouwde ruimte (Google Earth, eigen verwerking)
Parking (Google Earth, eigen verwerking)
Ontsluiting (Google Earth, eigen verwerking)
Wegen (Google Earth, eigen verwerking)
Volledig weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Huidige doorsnede 01 (eigen materiaal)
Huidige doorsnede 02 (eigen materiaal)
Huidige doorsnede 03 (eigen materiaal)
Huidige doorsnede 04 (eigen materiaal)
Huidige situatie (Google Earth, eigen verwerking)
Talrijke grenzen (Google Earth, eigen verwerking)
Water (Maas) (Google Earth, eigen verwerking)
Groene ruimte (Google Earth, eigen verwerking)
Bebouwde ruimte (Google Earth, eigen verwerking)
Infrastructuren (Google Earth, eigen verwerking)
Synthese (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: water (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: groen (Google Earth, eigen verwerking)
142

Toekomst: bebouwing (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: synthese (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: verbinding (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: verbinding (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: fastlane (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: torens (Google Earth, eigen verwerking)
Totaalbeeld concept (Google Earth, eigen verwerking)
Ontwerp landschap (Google Earth, eigen verwerking)
Open ruimte (Google Earth, eigen verwerking)
Loodsen en bedrijven (Google Earth, eigen verwerking)
Hoogbouw (Google Earth, eigen verwerking)
Woningen (Google Earth, eigen verwerking)
Verdichting stedelijk weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Verdichtin stedelijk weefsel (eigen materiaal)
Kades, nieuwe landmarks en verlgede tram (Google Earth, eigen verwerking)
Kade groen (eigen materiaal)
Kade sport (eigen materiaal)
Kade verharde ruimte (eigen materiaal)
Kade industrie (eigen materiaal)
Kade eiland (eigen materiaal)
Kade eiland (eigen materiaal)
Open ruimte (Google Earth, eigen verwerking)
Bedrijven (Google Earth, eigen verwerking)
Loodsen (Google Earth, eigen verwerking)
Woningen (Google Earth, eigen verwerking)
[Figuur 74]
[Figuur 75]
[Figuur 76]
[Figuur 77]
[Figuur 78]
[Figuur 79]
[Figuur 80]
[Figuur 81]
[Figuur 82]
[Figuur 83]
[Figuur 84]
[Figuur 85]
[Figuur 86]
[Figuur 87]
[Figuur 88]
[Figuur 89]
[Figuur 90]
[Figuur 91]
[Figuur 92]
[Figuur 93]
[Figuur 94]
[Figuur 95]
[Figuur 96]
[Figuur 97]
[Figuur 98]
143

[Figuur 99]
[Figuur 100]
[Figuur 101]
[Figuur 102]
[Figuur 103]
[Figuur 104]
[Figuur 105]
[Figuur 106]
[Figuur 107]
[Figuur 108]
[Figuur 109]
[Figuur 110]
[Figuur 111]
[Figuur 112]
[Figuur 113]
[Figuur 114]
[Figuur 115]
[Figuur 116]
[Figuur 117]
[Figuur 118]
[Figuur 119]
[Figuur 120]
[Figuur 121]
[Figuur 122]
[Figuur 123]
Verdichting industrieel weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Verdichting industrieel weefsel (eigen materiaal)
Toekomst: nieuw kanaal (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: fastlane (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: reliëf (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: wetland (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: walk through (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: recreatiezones (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: verbinding omliggend weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
Toekomst: synthese (Google Earth, eigen verwerking)
Tour de l’Expo (eigen materiaal)
Palais des fêtes (eigen materiaal)
Tour Monsin (eigen materiaal)
Huidige doorsnede 01 (eigen materiaal)
Toekomstige doorsnede 01 (eigen materiaal)
Huidige doorsnede 02 (eigen materiaal)
Toekomstige doorsnede 02 (eigen materiaal)
Huidige doorsnede 03 (eigen materiaal)
Toekomstige doorsnede 03 (eigen materiaal)
Huidige doorsnede 04 (eigen materiaal)
Toekomstige doorsnede 04 (eigen materiaal)
Luchtfoto Luik (Google Earth, eigen verwerking)
Historische waterloop (Google Earth, eigen verwerking)
Nieuwe waterloop (Google Earth, eigen verwerking)
Stedelijk weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
144

Industrieel weefsel (Google Earth, eigen verwerking)
[Figuur 124]
Topografie (Google Earth, eigen verwerking) [Figuur 125]
Infrastructuren (Google Earth, eigen verwerking)
Secundaire ontsluiting (Google Earth, eigen verwerking)
Bruggen (Google Earth, eigen verwerking)
Groenstructuur (Google Earth, eigen verwerking)
Kades (Google Earth, eigen verwerking)
Landmarks (Google Earth, eigen verwerking)
Landmarks en groenstructuur (Google Earth, eigen verwerking)
Sequenties binnen Luik (Google Earth, eigen verwerking)
[Figuur 126]
[Figuur 127]
[Figuur 128]
[Figuur 129]
[Figuur 130]
[Figuur 131]
[Figuur 132]
[Figuur 133]
145

BRONNEN I Internetbronnen
[Bron 01]
[Bron 02]
[Bron 03]
[Bron 04]
[Bron 05]
[Bron 06]
[Bron 07]
[Bron 08]
Enseignons, 2008. Liège, hier et aujourd’hui. [Online]
Available at: www.enseignons.be/upload/secondaire/sciences-humaines/04-
10-08Lg_doc_2008.pdf [Accessed oktober 2015].
Grip, n.d. Aanpak - stedenbouwkundige context jaren 70. [Online]
Available at: http://www.jaren70centra.nl/het-onderzoek/tijdgeest/aanpak/
stedenbouwkundige- context/aanpak-stedenbouwkundige-context.html
[Accessed oktober 2015].
Liège, 2013. Het commerciële ontwikkelingsplan van Luik. [Online]
Available at: place2shop.liege.be/uploads/common/file/2SHOP_BROCHURE_
NL_SANS%20PHOTO%20nov2013%5 B1%5D.pdf
[Accessed oktober 2015].
Liège, n.d. Liège. Une ville, un esprit.. [Online]
Available at: http://www.liege.be/
[Accessed 2015].
Warzée, C., n.d. Histoires de Liège. [Online]
Available at: http://histoiresdeliege.skynetblogs.be/
[Accessed 2015].
Pavlos, C. (n.d.). Le terril de Bernalmont. Retrieved from Terrils de Liège
[Online] Available at: http://terrilsdeliege.11vm- serv.net/BERNALMONT.htm
[Accessed 2015].
Quartier Saint-Léonard. (n.d.). L’histoire du quartier. Retrieved from Saint-
Léonard [Online] Available at: http://www.saint-leonard.be/vie/lhistoire-duquartier
[Accessed 2015].
Region Wallonie. (2001). Coronmeuse; Terre d’histoire... et d’expositions.
Retrieved from CRMSF [Online] Available at: http://www.crmsf.be/fr/boutiqueen-ligne/coronmeuse-terre-dhistoire-et-de-restauration
[Accessed 2015]
146

BRONNEN I Boekbronnen
Frankignoulle, P. (2009). Urbanisme et architecture à Liège 1960-1970.
Les Cahiers de l’Urbanisme (73), 38-45.
[Bron 01]
Baudot, Y., Donnay, J., Gewelt, M., Lalloux, J., & Nadasdi, I. (1960). Liège
prépare son avenir. Eugene Wahle.
[Bron 02]
Keimeul, J.-P. (2009, juli 22). Liège 1939, année internationale de l’eau.
Analyse.
[Bron 03]
147

BRONNEN I Referenties
Figuur 134. Studio 08 - Secchi &
Vigano
Figuur 135. Studio 08 - Secchi &
Vigano
148