12.02.2018 Views

AdFundum - januari 2018

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Adfundum<br />

Vakblad voor de drankenbranche - <strong>januari</strong> <strong>2018</strong><br />

Ambassadeurs<br />

voor vakkunst<br />

Spannende<br />

spirits


Hotspot voor craft-drinks<br />

18–20 maart <strong>2018</strong><br />

Speciale tentoonstelling voor<br />

craft-spirits, craft-beer en cider<br />

ProWein is met meer dan 6.600 exposanten uit 60 landen en<br />

58.500 vakbezoekers ’s werelds belangrijkste vakbeurs voor<br />

de wijn- en gedistilleerdbranche. Voor het eerst stelt ProWein<br />

met de speciale tentoonstelling same but different de<br />

producenten van craft-spirits, craft-beer en ciders een eigen<br />

hal ter beschikking. Ambitieuze producenten kunnen in een<br />

bar-ambiance in hal 7.0 hun hoogwaardige, individuele<br />

producten aan barkeepers, trendgevoelige gastronomen en<br />

handelaren presenteren.<br />

prowein.de/same2


in ditnummer<br />

26<br />

22<br />

Brouwersambacht<br />

In tien jaar tijds is de Nederlandse biercultuur totaal op<br />

haar kop gezet. Was hier voor de millenniumwisseling<br />

nog sprake van een pilsmonocultuur, sindsdien, en met<br />

name sinds 2010, heeft een omslag plaatsgevonden<br />

die ertoe geleid heeft dat het bierenaanbod in drankenspeciaalzaken<br />

en horecagelegenheden explosief<br />

uitgebreid is. Die ontwikkeling is vooral te danken aan<br />

kleinschalige brouwers die het aloude ambacht nieuw<br />

leven inbliezen, maar ook door de sterk gegroeide behoefte<br />

bij de consument om zich te onderscheiden met<br />

producten van onderscheidend en persoonlijk karakter.<br />

De gespecialiseerde drankenwinkeliers zijn er opgetogen<br />

over: er is een stortvloed van nieuwe bieren beschikbaar waarmee ze zich in<br />

de markt kunnen bewijzen als vakbekwame adviseurs in vloeibare genietproducten.<br />

Goed verpakt<br />

Mitra is een van de grootste drankenspeciaalzaken<br />

van Nederland. Het bedrijf werkt al ruim vijftien jaar<br />

samen met Paardekooper voor de verpakkingen. Sinds<br />

het begin van de samenwerking is Yuri Huisman namens<br />

Paardekooper het vertrouwde aanspreekpunt<br />

voor Mitra. “We hebben samen al zoveel succesvolle<br />

verpakkingen gemaakt,” vertelt Marco Philipsen, algemeen<br />

directeur van Mitra. “Wij doen het graag anders<br />

dan de rest en dan ben je bij deze verpakkingsspecialist<br />

aan het juiste adres. Ze volgen de wereldwijde<br />

trends in de markt en ze weten precies wat er te krijgen<br />

is op het gebied van verpakkingen. En als het er nog<br />

niet is, dan maken ze het zelf wel. Echt wat je nodig hebt als drankenspeciaalzaak!”<br />

En verder…<br />

Spirits met een luchtje 4<br />

Mensen in het vak 6<br />

ProWein <strong>2018</strong>: topontmoeting in Düsseldorf 8<br />

Dranken Pakket Expo <strong>2018</strong> 10<br />

Highland Park in het spoor van de Vikingen 12<br />

Jaaroverzicht 2017: Onstuimig winkeljaar<br />

voor detailhandelaar 14<br />

De bijzondere brouwers van De Prael 17<br />

High Spirits 18<br />

Ruim vijftien jaar samenwerking Mitra en<br />

Paardekooper22<br />

Gezondheid24<br />

Nieuw Bier 26<br />

Wijnzaken29<br />

Colofon<br />

26ste Jaargang, <strong>januari</strong> <strong>2018</strong><br />

<strong>AdFundum</strong>, vakblad voor de drankenbranche<br />

Website: www.adfundum.nl<br />

Hoofdredacteur: Willem Verstraaten, E willemvcopy@<br />

planet.nl Redactie: Fiona de Lange, Tineke Prins,<br />

Frank Schoonhoven, Jan Snel Vormgeving: Content<br />

Innovators BV, Harm Smeengekade 9, 8011 AK Zwolle<br />

Advertenties: vakbladen.com E traffic@archermedia.nl,<br />

T 088 - 644 06 84, Lezersservice en abonnementen:<br />

Mijntijdschrift.com, T 088 - 226 66 45, E abonnement@<br />

mijntijdschrift.com Abonnementsprijs: Nederland<br />

_ 62,50 per jaar inclusief btw. Overige landen _ 88,50.<br />

Losse nummers _ 7,00 inclusief btw, exclusief verzendkosten.<br />

Collectieve abonnementen op aanvraag. Druk: Veldhuis<br />

Media, Raalte<br />

Abonnementen kunnen elk moment ingaan en worden na een<br />

jaar automatisch verlengd. Opzeggen kan tot twee maanden<br />

voor het einde van de abonnementsperiode.<br />

Uitgave: <strong>AdFundum</strong> is een uitgave van Vakbladen.com,<br />

Rijswijkseweg 60 (13e etage), 2516 EH Den Haag,<br />

Postbus 19949, 2500 CX Den Haag, T 088 - 644 06 00,<br />

Website: www.vakbladen.com<br />

Copyright: © <strong>2018</strong> Vakbladen.com<br />

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd door<br />

middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook,<br />

zonder schriftelijke toestemming vooraf van de uitgever.<br />

ISSN 09 29-6247<br />

<strong>AdFundum</strong> legt gegevens van lezers vast voor de uitvoering<br />

van de (abonnements)overeenkomst. Deze gegevens kunnen<br />

worden gebruikt om u te informeren over andere producten<br />

en diensten. Als u hier geen prijs op stelt dan kunt u dat<br />

laten weten bij abonnement@mijntijdschrift.com of bellen<br />

naar 088 - 226 66 19.<br />

Dit vakblad is uitsluitend gericht op vakbeoefenaren en<br />

anderen die op grond van hun professie belang hebben<br />

bij de in dit blad gepubliceerde vakinformatie. Sinds<br />

2011 is er een gewijzigde abonnementenwet van kracht<br />

voor consumenten. Deze is niet van toepassing voor<br />

abonnementen op vakinformatie, die uit hoofde van beroep<br />

of bedrijf zijn aangegaan.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 3


Spirits met een luchtje<br />

‘Speakeasy,<br />

‘moonshine’ en ‘rum-running’<br />

In april opent in het National Museum of Organized Crime & Law Enforcement in Las Vegas, kortweg al ‘Mob<br />

Museum’ genoemd, de expositieruimte The Underground zijn poorten. Gasten worden er ondergedompeld in<br />

een totaalervaring waarin de geest van de Prohibition tot leven komt. “We gaan de bezoekers meenemen naar<br />

de jaren ’20 van de vorige eeuw, met een permanente expositie over die tijd,” aldus directeur Clint Thoman.<br />

De directeur van The Underground weet waarover hij praat,<br />

want hij heeft zelf een lange carrière in de wereld van cocktails<br />

en ‘hospitality’ achter de rug. In de kelder van het Mob Museum<br />

kan hij zijn gasten ook introduceren in een ‘speakeasy’, een illegale<br />

bar. Het totale verbod op de verkoop van alcoholhoudende<br />

dranken betekende dat de liefhebbers andere wegen moesten<br />

zoeken, en dat leidde weer tot een wildgroei van illegale leverantie<br />

en de glorietijd van de criminele bende, de ‘Mob’.<br />

“Door de Drooglegging moesten duizenden brouwerijen en distilleerderijen<br />

in heel Amerika hun poorten sluiten,” memoreert<br />

Thoman. “Maar daardoor verdween de behoefte aan alcohol bij<br />

het publiek natuurlijk niet. De productie van alcoholische dranken<br />

werd verdrongen naar de illegaliteit, waarin de misdaadsyndicaten<br />

oppermachtig waren. Het was de tijd van ‘bootlegging’<br />

en ‘rum running’. De Drooglegging leidde rechtstreeks<br />

naar de opkomst en de wildgroei van de Mob in Amerika.”<br />

In de kelder van het Mob Museum wordt ook een werkende<br />

stokerij ingericht, evenals een ‘craft beer’-brouwerij, alles mét<br />

vergunning. De bezoekers hoeven niet bang te zijn voor een<br />

inval van de politie. De uitgebreide collectie spiritualiën waaruit<br />

ze de keuze hebben, wordt geheel legaat geserveerd, en ook nog<br />

eens in een ruimte die gedecoreerd is in de stijl van de ‘Roaring<br />

Twenties’ van de twintigste eeuw. Meer informatie op<br />

www.themobmuseum.org.<br />

4<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum<br />

Spanning en avontuur<br />

Al ver voor de Prohibition had rum een sfeer van spanning en<br />

avontuur, vooral geassocieerd met de periode waarin beroemde<br />

piraten het Caraïbisch gebied onveilig maakten. Onder de rums<br />

die in die tijd gecreëerd werden neemt de ‘rhum agricole’ van


Het Mob Museum in Las Vegas, gokhoofdstad van de USA, tevens belangrijk centrum<br />

ten tijde van de Prohibition. In de kelder wordt in april een expositie geopend over de<br />

Drooglegging.<br />

de Franse eilanden in het gebied een ereplaats in. Dankzij de<br />

Franse distillatiemethode krijgt die ‘boerenrum’ een bijzonder<br />

krachtig en complex aroma mee. Dat geldt bijvoorbeeld voor<br />

Saint James, het bekendste merk in deze sector.<br />

Saint James is een van de oudste rummerken van de wereld. In<br />

1765 werd voor het eerst rum geproduceerd op de plantages<br />

die deze naam droegen. Aan de wieg van het merk staat pater<br />

Edmond Lefébure, overste van het klooster van de Broeders van<br />

Liefde in Saint-Pierre. In de heuvels buiten deze plaats start hij<br />

een rumdistilleerderij om middelen te genereren voor het lokale<br />

hospitaal. Uit zijn alambieken tovert hij een voortreffelijke rum<br />

van suikerriet, van een kwaliteit die wereldwijd indruk maakt.<br />

Vanaf het begin was het merk een pionier in zijn categorie, daar<br />

het de eerste rum was die specifieke ‘millésimés’ creëerde.<br />

Innovatief was ook de vierkante fles om opslag te maximaliseren<br />

en het breken van flessen tijdens de lange zeereizen naar exportmarkten<br />

te beperken.<br />

Tegenwoordig wordt de iconische rhum agricole nog steeds<br />

geproduceerd op Martinique, de enige plaats ter wereld met<br />

een AOC-rum (appellation controlée), in Sainte-Marie om<br />

precies te zijn, aan de oostkust van het eiland. De speciale Saint<br />

James Cuvée 1765, een blend gecreëerd ter ere van de originele<br />

1765-stijl, belichaamt het summum van de kwaliteit van de aangeboden<br />

producten. Ter gelegenheid van het 250-jarig bestaan<br />

werd ook een super-premium blend uitgebracht onder de naam<br />

Quintessence, die sindsdien uitgegroeid tot het visitekaartje van<br />

rumkwaliteit.<br />

Klacht<br />

De reclamecode is er helder over: drank mag niet verkocht worden<br />

met een beroep op verbetering van sportieve of seksuele<br />

prestaties. Toch zijn er af en toe weer avonturiers die het niet zo<br />

nauw nenen. Eind vorig jaar moesten STIVA en SpiritsNL bijvoorbeeld<br />

de handen ineen slaan om gezamenlijk een klacht in<br />

te dienen bij de Reclame Code Commissie over een product dat<br />

provocerend Neuken Liqueur was gedoopt. “De naam Neuken<br />

Liqueur in combinatie met de wijze waarop geadverteerd wordt<br />

achten STIVA en SpiritsNL in strijd met de Reclamecode voor<br />

Alcoholhoudende dranken (RvA.),” schreven de organisaties.<br />

“Reclame voor alcoholhoudende drank mag niet in strijd zijn<br />

met de goede smaak of het fatsoen. Teksten als ‘Het leven is een<br />

kwestie van nemen en genomen worden’ en ‘Wanneer vind jij<br />

Neuken het lekkerst? Voor of na de daad?’ passen niet bij verantwoorde<br />

alcoholmarketing. Ook wordt er in uitingen opgeroepen<br />

overmatig te drinken. Aangezien onverantwoorde consumptie<br />

van alcoholhoudende drank problemen met zich mee kan<br />

brengen, is terughoudendheid in alle reclame geboden.”<br />

Verantwoordelijke sector<br />

De Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken is de belangrijkste<br />

regelgeving in Nederland over alcoholreclame. De RvA<br />

Ketel uit het tijdperk van de ‘moonshine’, de sterke drank die bij<br />

maanlicht gesmokkeld werd tijdens de Drooglegging.<br />

Met hun uniek geconcentreerde geur domineren de Franse rums<br />

uit het Caribisch gebied de ‘high end’-markt.<br />

is onderdeel van de Nederlandse Reclame Code en zodoende<br />

geldig voor iedereen die reclame maakt. Iedereen kan een<br />

klacht indienen bij de Stichting Reclame Code. STIVA heeft bij<br />

de zitting van de Reclame Code Commissie de klacht toegelicht.<br />

Peter de Wolf, directeur STIVA: “De alcoholbranche heeft regels<br />

met elkaar afgesproken waar iedereen zich aan moet houden.<br />

Het doel van deze regels is het beschermen van kwetsbare groepen<br />

zoals minderjarigen. Er mag best reclame gemaakt worden,<br />

maar op een verantwoorde manier. Deze wijze van adverteren<br />

past daar niet bij en schaadt de gehele branche.”<br />

Joep Stassen, directeur SpiritsNL: “We zijn een verantwoordelijke<br />

sector. Bij het op de markt brengen van een alcoholische<br />

drank hoort het nemen van je verantwoordelijkheid. We hebben<br />

meerdere malen contact gehad met Neuken Liqueur om het<br />

belang van verantwoorde marketing toe te lichten. Dit heeft<br />

helaas geen resultaat gehad.”<br />

Verenigd in de Stichting Verantwoorde Alcoholconsumptie<br />

(STIVA) leveren de Nederlandse producenten en importeurs<br />

van bier, wijn en gedistilleerde dranken (SpiritsNL) een actieve<br />

bijdrage aan het bevorderen van verantwoorde alcoholconsumptie<br />

en het terugdringen van alcoholmisbruik. Tevens bevordert<br />

STIVA een maatschappelijk verantwoord marktgedrag door<br />

coördinatie van en communicatie over de zelfregulering die de<br />

bedrijfssectoren realiseren aan de hand van de Reclamecode<br />

voor Alcoholhoudende Dranken (RvA).<br />

The Underground geopend<br />

IN HET MOB MUSEUM IN LAS VEGAS<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 5


Mensen in het vak<br />

Nieuw online kwaliteitsregister<br />

voor vinologen<br />

Hubrecht Duijker, pionier van wijnschrijven op niveau in<br />

Nederland, staat nog steeds op de bres voor vakmanschap<br />

in de wijnhandel. Dat maakte hij duidelijk bij de<br />

lancering van het nieuwe, interactieve online Kwaliteits-<br />

Register voor Vinologen tijdens de vakbeurs Wine Professional<br />

die tijdens de Horecava in Amsterdam werd gehouden.<br />

Duijker nam het eerste Registratie Certificaat voor<br />

Register Vinoloog in ontvangst uit handen van voorzitter<br />

Ron Andes, voorzittrer van de Wijnacademie die opleidt<br />

voor het diploma Vinoloog van de Wijnacademie.<br />

Hubrecht Duijker (links) en Ron Andes met het certificaat voor<br />

RegisterVinologen.<br />

Hubrecht Duijker voldeed graag aan het verzoek de lancering<br />

van het online-register kracht bij te zetten; hij was het die de term<br />

‘vinoloog’ bedacht, en hij is vinoloog van het eerste uur (1974). Het<br />

beheren van een meetbaar register van gediplomeerden draagt bij<br />

aan een verder professionalisering, internationalisering en specialisatie<br />

van de vinologen. De RegisterVinoloog (RV) van de Wijnacademie<br />

krijgt daarmee de status die het verdient. In het nieuwe register wordt<br />

op basis van behaalde ‘permanente educatie punten’ gewerkt om<br />

aan te tonen dat de vinoloog de wijnkennis goed onderhoudt. In de<br />

snel veranderende wereld van wijn kan de wijnexpert zo goed op<br />

de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen. Daarnaast is het<br />

register openbaar en kan geraadpleegd worden door derden.<br />

Professionalisering<br />

In het nieuwe register moeten vinologen zich zelf aanmelden en hun<br />

punten bijhouden. De permanente-educatiepunten kunnen onder meer<br />

behaald worden door deelname aan scholing zoals cursus, college,<br />

lezing, seminar, congres of studiereis. Herregistratie gebeurt eens in<br />

de vijf jaar op basis van puntenmeting, waarmee de tienjaarlijkse<br />

toets is komen te vervallen. Ieder punt staat voor een uur educatie en<br />

moet in vijf jaar optellen naar 100 punten/studie-uren. Opleiders en<br />

organisatoren van educatieve bijeenkomsten kunnen accreditatie aanvragen<br />

indien hun scholing of activiteit voldoet aan niveau SDEN 4.<br />

Het nieuwe systeem past in een verdere professionalisering van het<br />

wijnonderwijs. “Kennis en vaardigheden moeten mee veranderen<br />

met het wijnaanbod, trends en gebruiken,” stelt Rond Andes. “Een<br />

RegisterVinoloog wordt daar nu bij geholpen door het aanbod van<br />

nascholing op de website.” De Wijnacademie volgt hierin andere<br />

registerberoepsgroepen waar persoonscertificering garant staat voor<br />

de vakkundigheid van leden. De online registratie is ondergebracht<br />

bij een onafhankelijke gespecialiseerde partij die op dezelfde wijze<br />

voor meer dan 175 organisaties de registratie van ruim 250 duizend<br />

professionals verzorgt.<br />

Internationalisering<br />

Het wijnonderwijs heeft zich de laatste jaren enorm ontwikkeld om<br />

mee te groeien met de ontwikkelingen in en buiten Nederland. De<br />

SDEN (Stichting Dranken Examens en Normering) is opgericht met<br />

transparante normen die vergelijkbaar zijn met internationale niveaus.<br />

De examens zijn hiermee geheel gescheiden en onafhankelijk van de<br />

verschillende opleidingen. In het register kunnen zich ook buitenlandse<br />

aanbieders van scholing registreren. De Universiteit van Bordeaux<br />

heeft zich als een van de eerste opleiders geaccrediteerd met vier<br />

verschillende studieprogramma’s. “Het is niet ondenkbaar dat overige<br />

6<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


uitenlandse aanbieders dit ook zullen doen,” zegt Andes. “Dit biedt<br />

perspectieven voor de vinoloog die zich naar eigen inzicht kan<br />

verdiepen én internationaal oriënteren.”<br />

De wijnwereld is intussen zo uitgebreid en verbreed dat het bijhouden<br />

van kennis op ieder gebied zou kunnen leiden tot oppervlakkigheid.<br />

“Dankzij het puntensysteem kan de vinoloog er anno <strong>2018</strong><br />

er voor kiezen zich verder te verdiepen in één bepaalde richting.”<br />

Hubrecht Duijker bevestigde dat er veel veranderd is. Zijn eerste<br />

vinologenlesboek bestond uit nog geen 200 pagina’s; intussen<br />

telt het lesmateriaal van de opleiding ruim het zesvoudige. Hij<br />

heeft zich als eerste ingeschreven en vindt het “plezierig te worden<br />

gestimuleerd tot bijscholing voor RegisterVinoloog. Een titel met meer<br />

waarde, meer inhoud. Een titel om te koesteren.”<br />

Voor meer informatie: naar www.registervinoloog.nl<br />

Verantwoorde<br />

consumptie<br />

Eveneens tijdens de Wine Professional in de RAI in<br />

Harold Hamersma (links) en Ronald Giphart met hun ‘award’.<br />

Amsterdam werd op 8 <strong>januari</strong> aan Harold Hamersma en<br />

Ronald Giphart de WIM-award uitgereikt door de voorzitter<br />

van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren,<br />

de heer Peter van Houtert.<br />

De feestelijke uitreiking vond plaats in het Gault&Millau theater van<br />

de wijnvakbeurs. Daarmee onderstreept de KVNW het belang van<br />

verantwoord genieten van wijn. WIM staat voor ‘Wine in Moderation’,<br />

een internationaal initiatief dat als platform informatie geeft om<br />

verantwoorde wijnconsumptie bij de consument verder te stimuleren.<br />

“Wereldwijd wordt onderkend dat het nuttigen van alcoholische<br />

dranken niet zonder risico is,” aldus Peter van Houtert. “Dit geldt ook<br />

voor wijn. Teveel alcohol is niet goed voor de gezondheid. Net zo<br />

min als teveel suiker, teveel vet of te weinig bewegen. Omdat wijn<br />

drinken ook positieve kanten kent, is het van belang dat wijndrinkers<br />

weten wat verantwoorde wijnconsumptie precies inhoudt.”<br />

Harold Hamersma en Ronald Giphart kregen de onderscheiding<br />

uitgereikt vanwege het initiatief voor het tv-programma ‘Wit, rosé<br />

en rood trip’, uitgezonden door 24 Kitchen. Hierin werd aandacht<br />

besteed aan de wijncultuur en het genieten van wijn, en werden<br />

matigingstips gegeven.<br />

Lokale vertaling<br />

Wine in Moderation is een internationaal initiatief dat per land<br />

lokaal wordt ondersteund. In Nederland is dat vertaald naar<br />

Wim over Wijn. Door aansluiting bij Wine in Moderation.eu kan<br />

Nederland profiteren van de internationale kennis op het gebied<br />

van verantwoorde wijnconsumptie. In Nederland is de Koninklijke<br />

Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (KVNW) initiator van<br />

het internationale Wine in Moderation-initiatief. De KVNW heeft<br />

verantwoorde wijnconsumptie altijd gesteund en was één van de<br />

oprichters van STIVA en de reclamecode voor alcoholische dranken.<br />

Hamersma en Giphart mogen zich nu ‘vriend van Wim’ noemen.<br />

Winnaars van de ‘awartd’ in het verleden waren Steven van Eijck,<br />

voorzitter van STIVA, en Petro Kools, eigenaar van sterrenrestaurant<br />

Da Vinci in Maasbracht.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 7


Van 18 tot en met 20 maart, net over de grens:<br />

ProWein <strong>2018</strong>:<br />

topontmoeting in Düsseldorf<br />

Vlak over de grens, in het gezellige Düsseldorf, een collectie wijnen en gedistilleerd die wereldwijd haar<br />

weerga niet kent: geen wonder dat talloze Nederlandse drankenvakmensen iedere keer weerde weg naar<br />

ProWein weten te vinden. De toonaangevende beurs vindt dit jaar plaats op 18, 19 en 20 maart en maakt<br />

zich nu op om opnieuw records te beken, niet alleen in cijfers, maar zeker ook on kwaliteit. De Messe<br />

Düsseldorf is weer volledig volgeboekt en moest zelfs potentiële exposanten teleurstellen, het omlijstende<br />

vakprogramma is uitgebreider dan ooit, en er wordt een nieuw concept voor de speciale tentoonstelling<br />

‘Same but different’ geïntroduceerd.<br />

ProWein 2017 trok 6.615 exposanten uit 59 landen; van de<br />

exposanten was 85 procent internationaal. Er kwamen meer<br />

dan 58 duizend vakbezoekers uit alle continenten. Met meer<br />

dan zesduizend exposanten uit de hele wereld is de tentoonstellingsruimte<br />

op de internationale vakbeurs voor wijn en gedistilleerd<br />

ook in <strong>2018</strong> weer volledig uitverkocht. Alle relevante<br />

wijnregio’s van deze wereld zijn vertegenwoordigd en geven<br />

een compleet overzicht op het wereldwijde aanbod van wijnen.<br />

Dit wordt aangevuld door een selectie van circa 400 gedistilleerd-specialiteiten.<br />

Onder de nieuwkomers bevinden zich onder meer paviljoens<br />

van de Japanse regering rond het thema sake, maar ook een grote<br />

stand met verschillende Palinka-brandewijnen uit Hongarije.<br />

De speciale tentoonstelling ‘Same but different’ wijdt zich komende<br />

editie aan het populaire en door de ProWein-bezoekers<br />

veelgevraagde thema ‘Craft’. Rond de 500 exposanten tonen hun<br />

producten zoals craft spirits, craft beer en craft cider. De gehele<br />

speciale tentoonstelling verhuist daarvoor naar hal 7.0 zodat er<br />

voor ProWein nog een extra hal ter beschikking zal staan.<br />

8<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum<br />

Ambacht is<br />

prominent thema:<br />

CRAFT SPIRITS,<br />

CRAFT BEER,<br />

CRAFT CIDER<br />

Perfecte ambiance<br />

Ook de fizzz craft Lounge van de uitgeverij Meininger Verlag,<br />

dé hotspot voor bartenders, zal naar de ‘Same but different’-hal<br />

worden verplaatst, zodat de internationale bar- en gastronomiescene<br />

er de perfecte ambiance vindt.<br />

Ook de exposanten uit Griekenland krijgen een nieuw onderkomen.<br />

Zij zullen tijdens de komende editie van ProWein<br />

samen met Oostenrijk en de ProWein Tasting Area by Mundus<br />

Vini in hal 17 te vinden zijn.<br />

Bovendien zal het bio-segment in hal 13 van ProWein breder<br />

en omvangrijker qua opzet worden. De vakbezoekers vinden<br />

hier alle relevante biologische organisaties uit Duitsland, Italië<br />

en Frankrijk en tevens talrijke individuele exposanten van over<br />

de hele wereld. Ook de speciale tentoonstelling Organic World<br />

vertoont een stijgende lijn. Tijdens ProWein <strong>2018</strong> komen hier<br />

circa 40 internationale exposanten bijeen. Het bio-segment<br />

wordt gecompleteerd door een passend gastronomisch concept<br />

– de Organic Lounge – en een eigen area voor lezingen.<br />

Een uitgebreid en veelzijdig aanbod is ook in hal 9 te vinden,


ProWein <strong>2018</strong>:<br />

feiten en cijfers<br />

ProWein 1917: bruisend middelpunt van de wijnwereld.<br />

waar alle overzeese exposanten hun aanbod zullen presenteren.<br />

Onder de verschillende groepen van Overzee is een duidelijke<br />

groei zichtbaar. Dit geldt voor onder meer Australië, Argentinië,<br />

Chili, Canada, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika en de USA.<br />

Vakprogramma<br />

Het vakprogramma van ProWein <strong>2018</strong> is de moeite meer dan<br />

waard: er is een groot aantal tastings bij het ProWein Forum<br />

in de hallen 10 en 13. Daarnaast zijn er talrijke evenementen<br />

direct op de stands van de exposanten. Het spectrum van circa<br />

500 programmaonderdelen reikt van nationaal georiënteerde<br />

tastings tot aan de origine-overstijgende presentaties zoals de<br />

Proeverijzone van de internationale wijn-award van Mundus<br />

Vini. Tot de thematische hoogtepunten behoort ook de unieke<br />

Champagne Lounge met 40 traditierijke Champagne-huizen.<br />

Deze bevindt zich in het middelpunt van het Champagnesegment<br />

waar rond de 150 merken gepresenteerd worden. De<br />

speciale tentoonstelling ‘Packaging & Design’ completeert het<br />

aanbod van ProWein en toont actuele trends en ontwikkelingen<br />

binnen het verpakkingssegment.<br />

Wat het exposantenaanbod in wijn betreft, behoren tot de<br />

grootste exposerende landen Italië (1.400), Frankrijk (1.400),<br />

Duitsland (950), Spanje (550), Oostenrijk (320), Portugal (300)<br />

en Overzeese regio’s (600). Op gedistilleerdgebied tonen meer<br />

dan 400 exposanten uit 30 landen hun bijzondere producten.<br />

Als aanvulling op het brede aanbod van exposanten vormt het<br />

evenementprogramma tijdens ProWein een echte meerwaarde.<br />

De populaire lezingen en proeverijen vinden bij het ProWein<br />

Forum of direct op de stands van exposanten plaats. Het<br />

spectrum van circa 500 programmaonderdelen over de meest<br />

uiteenlopende regio’s, druivensoorten, trends en thema’s is<br />

veelomvattend.<br />

ProWein <strong>2018</strong><br />

(18 – 20 maart <strong>2018</strong>)<br />

Internationale vakbeurs<br />

voor wijn en gedistilleerd<br />

Zondag 18 maart –<br />

dinsdag 20 maart <strong>2018</strong><br />

Openingstijden<br />

9.00 – 18.00 uur<br />

Düsseldorf, Duitsland<br />

Deutsches Weininstitut<br />

(DWI)<br />

Platz des Weines 2<br />

D-55294 Bodenheim<br />

Messe Düsseldorf GmbH<br />

Stockumer Kirchstrasse 61<br />

D-40474 Düsseldorf<br />

Info<br />

tel.: +49 211 4560 900<br />

Bezoekers-hotline:<br />

tel.: +49 211 4560 7613<br />

www.prowein.de<br />

Locatie<br />

Beursterrein Düsseldorf<br />

Hallen 7.0, 9 tot en met<br />

17, Ingangen Nord,<br />

Ost en Süd II (hal 17)<br />

Entreekaarten zijn in de<br />

online shop op<br />

www.prowein.de resp.<br />

www.prowein.com en<br />

tijdens de beursdagen aan<br />

de kassa’s bij de ingangen<br />

verkrijgbaar.<br />

Op ProWein worden<br />

uitsluitend vakbezoekers<br />

toegelaten!<br />

Dagkaart:<br />

35 euro (online-voorverkoop)<br />

/ 50 euro (aan de<br />

kassa)<br />

3-dagendoorlopende<br />

kaart:<br />

60 euro (online-voorverkoop)<br />

/ 75 euro (aan de<br />

kassa)<br />

Dagkaart<br />

gereduceerd:<br />

17,- euro (online-voorverkoop<br />

/ aan de kassa)<br />

ProWein goes City<br />

De inmiddels befaamde speciale tentoonstelling ‘Same but<br />

different’ wijdt zich voor het eerst geheel aan het trendy<br />

‘Craf-thema’ en toont in hal 7.0 circa 50 exposanten met craft<br />

spirits, craft beer & cider. Het aanbod wordt gecompleteerd<br />

door de fizzz craft Lounge, waar bartenders de nieuwste ideeën<br />

vinden en inspiratie op kunnen doen.<br />

Terwijl ProWein in de beurshallen plaatsvindt, heeft de hele<br />

stand het ProWein-virus te pakken: onder het motto ‘ProWein<br />

goes City’ vinden in en om Düsseldorf talrijke culinaire<br />

avondevenementen rond het thema wijn en gedistilleerd plaats.<br />

De evenementen, georganiseerd door vele restaurants, hippe<br />

clubs, bars en wijnhandelaren, richten zich daarbij zowel tot de<br />

beursbezoekers die hun beursdag op ontspannen wijze af willen<br />

sluiten, als op wijnliefhebbers uit de omgeving.<br />

Ook voor gedistilleerdvakmensen is ProWein een effectieve<br />

trendbarometer.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 9


DDiversiteit en kwaliteit op drankenbeurs<br />

Dranken Pakket 9 en 10<br />

Expo <strong>2018</strong>: september<br />

De formule van Dranken & Pakket Expo staat als een huis<br />

voor retailers in bijzondere dranken. In de vertrouwde<br />

ambiance van Expo Houten treffen ze op deze vakbeurs<br />

jaarlijks het assortiment van producenten en importeurs<br />

voo het najaarsseizoen, met als niet te verwaarlozen<br />

meerwaarde de gelegenheid om weer eens persoonlijk<br />

met collega’s van gedachten te wisselen over de stand van<br />

zaken in het drankenvak. De data voor dit jaar: zondag<br />

9 en maandag 10 september.<br />

De voorbereidingen voor het toonaangevende vakevenement<br />

vinden plaats in optimistische sfeer; zowel de exposanten als de<br />

bezoekers geven aan dat Dranken Pakket Expo een onmisbare<br />

functie heeft bij de samenstelling van het assortiment voor het<br />

najaarsseizoen. In beide doelgroepen is de overtuiging dat de<br />

markt voor kwaliteitsdranken in de gespecialiseerde handelskanalen<br />

de rest van dit jaar een positieve ontwikkeling zal doormaken.<br />

Dat optimisme wordt geschraagd door de aanhoudend sterke<br />

koersstijgingen op internationale aandelenbeurzen. Duidelijk<br />

is dat de consument in Nederland er weer alle vertrouwen in<br />

heeft dat de economische voorspoed blijft voortduren, en dat<br />

wordt vertaald in een bereidheid tot aankopen van feestelijke en<br />

luxe producten die in lange tjd niet zo groot is geweest.<br />

Representatief<br />

Kwaliteit is één van de argumenten waarom de consument de<br />

winkel van de specialist opzoekt. Duurzaamheid is een andere.<br />

Op beide aspecten profileert Dranken Pakket Expo <strong>2018</strong> zich<br />

weer sterk. De beursvloer staat in het teken van verantwoord genieten<br />

in stijl, dé trend van deze tijd. De consument zoekt voor<br />

uit én thuis producten met meerwaarde. Duurzaamheid scoort<br />

daarbij hoog, mits voorzien van productkwaliteit en een overtuigend<br />

begeleidend verhaal. Dat biedt kansen aan ondernemers in<br />

onderscheidende dranken en bijpassende (ge-)schenkproducten.<br />

Aanbieders en detailhandelaren op dit gebied treffen elkaar<br />

Consument heeft (weer) geld voor<br />

FEESTELIJKE EN LUXE PRODUCTEN<br />

10<br />

Belangrijk element in de formule van DPE: bijpraten met collega’s en leveranciers.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


DRANKEN<br />

& PAKKET expo <strong>2018</strong><br />

niet voor niets ieder jaar op DPE. Ook de editie 2015 biedt<br />

weer een uitgebreid overzicht van het actuele aanbod op de<br />

Nederlandse markt: gedistilleerde dranken van kwaliteitsbewuste<br />

producenten uit binnen- en buitenland, luxe merkproducten<br />

die hun wervende waarde internationaal bewezen hebben, wijnen<br />

uit vele streken in Europa en andere werelddelen – steeds<br />

vaker biologisch verantwoord – een grote variatie aan speciale<br />

bieren, verpakkings- en cadeauproducten, en accessoires<br />

waarmee ondernemende drankendetailhandelaren zich kunnen<br />

onderscheiden voor de consument. Het gevarieerde aanbod aan<br />

specialiteiten van eigen bodem completeert de representativiteit<br />

van Dranken Pakket Expo <strong>2018</strong>.<br />

Producenten van nieuw bijzonder gedistilleerd vinden hun afnemers op de beurs in Houten. In 2016 vond daar bijvoorbeeld de<br />

succesvolle introductie van Catz Dry Gin plaats.<br />

since 1840<br />

C.J. Hendriks Expeditie- en Veembedrijf heeft alles in huis voor de logistiek van wijn en<br />

gedistilleerde dranken. Voor meer dan 100 Europese importeurs zijn wij ruim 175 jaar de logistieke<br />

dienstverlener. Onze medewerkers koesteren uw producten tijdens het logistieke proces en zijn als geen<br />

ander thuis in de administratieve afhandeling van onveraccijnsde goederen. U hebt er geen omkijken meer naar.<br />

RUIM 175 JaaR<br />

CoMplExE logIstIEk<br />

C.J. Hendriks Expeditie- en Veembedrijf bv<br />

Latexweg 10, 1047 BJ Amsterdam<br />

Telefoon: (020) 58 78 123, Email: info@cjhendriks.com<br />

www.cjhendriks.com<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 11


Highland Park in het spoor van de Vikingen<br />

De woeste kust van Orkney waar ooit de Vikingen voet aan wal zetten.<br />

Single malts in legendar<br />

Geraffineerd samenspel VAN STOKERS<br />

12<br />

Met een serie van elkaar met regelmaat opvolgende nieuwe<br />

‘expressions’ voert het merk Highland Park al een aantal<br />

jaren een marktoffensief uit van een kracht die doet<br />

denken aan de veroveringstochten van de Vikings van<br />

zo’n duizend jaar geleden. De vergelijking is niet willekeurig:<br />

bij de vernieuwingsoperatie van de vermaarde makt<br />

whisky van de Orkneys spelen de Noormannen van weleer<br />

een hoofdrol; legendevorming van toen wordt vertaald<br />

naar legendevorming van nu; een van de nieuwste versies<br />

van Highland Park heet zelfs Dragon Legend.<br />

Stookkunst vereist de hoogste graad van technisch vakmanschap;<br />

aan die eis voldoen de Schotse malt whisky’s optimaal,<br />

met hun geraffineerde combinatie van ambachtelijkheid en high<br />

tech. Maar op de markt van elkaar verdringende drankenmerken<br />

speelt een andere factor een doorslaggevende rol: productmystiek.<br />

Niet voor niets verdringen de maketeers zich in het<br />

bedenken van in natuurschoon en romantiek gedrenkte verhalen<br />

rond de ‘expressions’ waarmee aloude malts liefhebbers wereldwijd<br />

proberen te blijven boeien.<br />

In dit samenspel van stokers en marketeers excelleert Highland<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum<br />

Park. Dat wordt opnieuw bewezen met de twee nieuwe single<br />

malt van de noordelijke Schotse distilleerderij die onlangs werden<br />

geïntroduceerd, The Dark en Dragon Legend. Om het in de<br />

woorden van het pr-bureau te zeggen: “<br />

Highland Park, the Orkney single malt with Viking soul, vertaalt<br />

haar onstuimige erfgoed naar twee nieuwe single malt Scotch<br />

whisky’s: ‘The Dark’ en ‘Dragon Legend’. De exclusieve limited<br />

edition The Dark (€214,99) vangt het stormachtige najaar op de<br />

Orkney-eilanden in een 17 jaar oude single malt Scotch gerijpt<br />

in sherryvaten van Europees eikenhout. Daarnaast krijgt Dragon<br />

Legend (€44,99) een vaste plek in het assortiment. De rokerige<br />

whisky is geïnspireerd op het Vikingverleden van Highland<br />

Park.”<br />

Seizoenen op Orkney<br />

Beide nieuwe loten aan de Vikingstamboom van Highland Park<br />

zijn verkrijgbaar bij de betere slijterijen. Er hoort natuurlijk een<br />

verkoopverhaal bij, en daarin voorziet de importeur, Maxxium<br />

Nederland, de drankenvakman op poëtische wijze:<br />

“Een mysterieus duister valt deze winter met de wereldwijde<br />

lancering van Highland Park The Dark. Deze zeer exclusieve<br />

limited edition single malt Scotch whisky brengt een ode aan<br />

de donkere herfst en winter op Orkney. Het is een tijd om aan<br />

het onstuimige weer te ontsnappen en avonden door te brengen<br />

met vrienden en familie voor lange gesprekken en een dram of<br />

twee. The Dark is 17 jaar gerijpt in de beste Europese, eikenhouten<br />

sherryvaten, wat resulteert in een uitgesproken en vol


Het sfeervolle bezoekerscentrum van Highland Park, de meest<br />

noordelijk gelegen Scotch-whiskydistilleerderij ter wereld.<br />

Opgericht in 1798 op de Orkney-eilanden combineert de<br />

distilleerderij al 220 jaar traditie en innovatief vakmanschap.<br />

Voor meer informatie, kijk op www.highlandparkwhisky.nl.<br />

Vaten verplaatsen<br />

is zwaar werk,<br />

nakomelingen van<br />

Noormannen waardig.<br />

ische sfeer<br />

EN MARKETEERS<br />

palet met intense tonen van gedroogd fruit, noten en kruiden,<br />

en een hint van rokerige turf.”<br />

“Licht in het duister komt van Highland Park’s Dragon Legend.<br />

De rokerige whisky vertelt de legende van Vikingkrijger Sigurd<br />

die de kwaadaardige slangendraak Fafnir in een heldhaftig<br />

gevecht trotseerde. Dragon Legend is een eerbetoon aan Sigurds<br />

moed en vastberadenheid, deugden die centraal staan in de<br />

Viking-erecode en de distilleerderij van Highland Park. Dragon<br />

Legend vangt het drakenvuur in een whisky met een vollere,<br />

rokerige smaak.”<br />

Heide en turf<br />

Voor wat meer gedetailleerde productbeschrijvingen kunnen<br />

we terecht bij Jason R. Craig, de Brand Director van Highland<br />

Park. Over The Dark meldt hij dat er wereldwijd slechts<br />

28 duizend flessen van beschikbaar zijn, waarvan 20 duizend<br />

in markten buiten de Verenigde Staten. “The Dark is de eerste<br />

van twee limited editions; The Light wordt in de lente van <strong>2018</strong><br />

gelanceerd. Deze gelimiteerde oplages delen het verhaal van<br />

de tegenstrijdige seizoenen op onze Orkney-eilanden, waar<br />

Highland Park zijn intense en balanceerde smaak aan te danken<br />

heeft.”<br />

En over Dragon Legend vertelt hij dat deze malt voor een groot<br />

deel gedroogd is op de typerende houtloze turf van Orkney.<br />

“Daardoor zit Dragon Legend hoger in het rookprofiel dan<br />

bijvoorbeeld onze 12 Year Old. Deze nieuwe whisky is duidelijk<br />

herkenbaar als lid van de Highland Park-familie door zijn<br />

karakteristieke smaak. Het gebruik van Europese en Amerikaanse<br />

sherryvaten zorgt voor een vleugje vanille en warme<br />

kruidigheid die de aromatische turf-rook complimenteren.”<br />

De prijswinnende whisky’s van Highland Park staan bekend om<br />

hun dynamische evenwicht tussen rokerig en zoet. Belangrijke<br />

factor in het ontstaan van de karakteristieke smaak van Highland<br />

Park is uiteraard de natuur; de zuivere lucht van de Orkneys en<br />

de dominantie van de oceaan dragen veel bij aan het krachtige<br />

karakter van de whisky, dat getemperd wordt door de Golfstroom<br />

die deze eilanden ter hoogte van Scandinavië een mild<br />

klimaat bezorgt, met een temperatuur van gemiddeld 16 graden<br />

in de zomer en 2 graden in de winter. Andere karaktervormende<br />

factoren van Highland Park zijn de stormachtige wind die het<br />

eiland teistert – dat levert een landschap op waar weinig bomen<br />

overleven –, en een turf die weliswaar kenmerkend is voor<br />

vrijwel alle Schotse malts, maar die op Orkney onderscheidend<br />

is vanwege de afwezigheid van hout en juist veel restanten van<br />

heide.<br />

WILLEM VERSTRAATEN KQ<br />

The Dark<br />

Proefnotities:<br />

Natuurlijke vat-eigen kleur<br />

(zonder toevoegingen):<br />

Diep roodbruin (tint 24.1)<br />

Smaak: gedroogd fruit – kaneel<br />

– geroosterde amandelen<br />

– cederhout – tulband cake<br />

– lichte turfrook<br />

Alcoholpercentage: 52,9%<br />

Consumenten richtprijs: €214,99<br />

Dragon Legend<br />

Proefnotities:<br />

Natuurlijke vat-eigen kleur<br />

(zonder toevoegingen):<br />

Diep goud, helder en doorzichtig.<br />

Smaak: citroenschil – honing<br />

– vanille – warme kruiden<br />

– aromatische turfrook<br />

Alcoholpercentage: 43,1%<br />

Consumentenrichtprijs: €44,99<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 13


Retail in actie<br />

Jaaroverzicht 2017:<br />

Onstuimig winkeljaar voor<br />

Met het traditionele jaaroverzicht van Bureau RMC kijken<br />

we terug op het detailhandelsjaar 2017. Het jaar waarin<br />

een aantal steden Hudson’s Bay verwelkomde, Black<br />

Friday groter was dan ooit en er meer koopzondagen waren<br />

in het hele land. In dit jaaroverzicht stellen we de consument<br />

in de fysieke winkelstraat centraal. En ‘lopen’ betekent<br />

bijna altijd ‘kopen’, weten we uit eerder onderzoek.<br />

Meten is weten en dat geldt in het bijzonder voor het aankoopgedrag<br />

van elke individuele shopper, stelt het bureau RMC vast.<br />

Het succes van winkels blijft in de details zitten. Elke bezoeker<br />

zou een kassaklant moeten worden, omdat shoppers steeds<br />

beter voorbereid zijn en een grotere koopintentie hebben dan<br />

ooit tevoren.<br />

voor Kerst, de drukste weken van dit jaar. Vanaf eind maart tot<br />

en met de vierde week in augustus telden we achttien weken op<br />

rij meer bezoekers dan in 2016. In die vierde week van augustus<br />

stond de drukteteller op een cumulatieve stand van +4,3 procent.<br />

Een hoogtepunt bleek later. De koude maand september<br />

zorgde ervoor dat we minder winkelden ten opzichte van vorig<br />

jaar. De eerste twee weken van september waren daardoor de<br />

rustigste weken in 2017.<br />

In het vierde kwartaal zat de maand oktober weer in de lift.<br />

Vanaf november leverden de winkelstraten echter veel van hun<br />

voorsprong op vorig jaar in. De drukte liep in de twee weken<br />

voor Kerst wel weer op, maar 2017 kon de eindsprint van 2016<br />

niet evenaren. Met ruim 12 procent rustigere winkelstraten<br />

in de laatste twee maanden van het jaar eindigt 2017 met een<br />

kleine plus van 0,7 procent drukkere winkelstraten dan in 2016.<br />

Uiteraard wel goed nieuws dat we voor het tweede jaar op rij<br />

meer bezoekers hebben geteld in de Nederlandse winkelstraten.<br />

Alle andere economische signalen voor <strong>2018</strong> blijven ook op<br />

Marketing via de winkelstraat<br />

LOPEN IS KOPEN<br />

14<br />

De detailhandelsector is enorm groot. De 100 miljard euro<br />

aan volume wordt verdeeld tussen dagelijkse en niet-dagelijkse<br />

artikelen. Het kopen van een fles wijn, een pak melk, een boek,<br />

een bank, een computer of een jurk zijn verschillende processen;<br />

de grote overeenkomst is klanttevredenheid en ‘value for<br />

money’. De basiswet van dienstverlening is dat de tevredenheid<br />

wordt bepaald door de perceptie en de verwachting van elkaar<br />

af te trekken. Wetende dat consumenten steeds meer verwachten,<br />

zal de ervaring in de fysieke winkel steeds beter moeten<br />

zijn om dezelfde tevredenheid te bewaken.<br />

Wisselvallig<br />

Het jaar 2017 was onstuimig in de detailhandel. De eerste elf<br />

weken lieten een kleine daling zien ten opzichte van 2016,<br />

consumenten bezochten in het tweede en derde kwartaal juist<br />

beduidend meer de winkelstraten, en het jaar eindigde met een<br />

stevige en onverwachte daling ten opzichte van vorig jaar.<br />

Even terug naar het tweede en derde kwartaal. De laatste twee<br />

weken van maart waren, na de week van Koningsdag en de week<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum<br />

groen staan. Het consumentenvertrouwen staat in december<br />

2017 op een index van 113 tegen 109 in december 2016. Dit<br />

vertrouwen liet overigens in alle maanden in 2017 een positieve<br />

tendens zien. De index van de koopbereidheid van de consument<br />

om grote aankopen te doen, steeg van 108 naar 112.<br />

Weekend weer in de lift<br />

Enkele feiten over retail in 2017 op een rij:<br />

• Het aantal passanten in Nederlandse winkelstraten is voor<br />

het tweede jaar op rij gestegen, met 0,7 procent ten opzichte<br />

van 2016. De doelgerichte winkelgebieden (woonboulevards)<br />

lieten de grootste stijging zien, gevolgd door de A1-winkelstraten<br />

en de boodschappenwinkelgebieden. De grote straten<br />

in de grote steden doen het beduidend beter dan de kleine<br />

steden of de andere winkelstraten.<br />

• Traditioneel is december de drukste maand. Maar in 2017<br />

was april de drukste maand en september de rustigste. Zo<br />

kunnen we zien wat het effect is van een warm voorjaar en<br />

een nat najaar. Het lijkt wel op een revival van het voorjaar.


detailhandelaar<br />

Daar waar de consument in de voorgaande jaren meer shopte<br />

in het najaar dan in het voorjaar, doet hij dat in 2017 meer<br />

in het voorjaar. Zou het de combinatie van winkelen met<br />

terrasjes zijn in het warme voorjaar of was de natte maand<br />

december de reden dat we explosief online winkelden?<br />

• Het fenomeen Black Friday blijft aan populariteit winnen en<br />

heeft gezorgd voor een vroege piek in de sinterklaasaankopen.<br />

Op die betreffende vrijdag was het elf procent drukker in de<br />

winkelstraten. De aanbiedingen trokken ook veel bezoekers<br />

op de zaterdag en zondag in die week.<br />

• Misschien wel de meest opvallende trend van het koopgedrag<br />

in 2017 is dat het weekend weer populairder wordt. Uiteraard<br />

wordt dit aangevoerd door de zondag, die als gewone<br />

winkeldag niet meer weg te denken is uit ons koopgedrag.<br />

Maar opvallend zijn de stijgingen van de drukte op vrijdag en<br />

zaterdag. Daarmee komt er een einde aan de tendens dat de<br />

zaterdag minder druk wordt. De zaterdag is in absolute zin<br />

nog wel de drukste winkeldag in de week.<br />

• Het populairste tijdstip om te winkelen is, gemiddeld over<br />

alle dagen, 15.30 uur, hetgeen betekent dat de trend van later<br />

op de dag winkelen, doorzet. Blijkbaar is de combinatie met<br />

avond horeca populairder en zijn er veel andere activiteiten die<br />

ervoor zorgen dat we later winkelen. Ook zijn steeds meer<br />

winkels wat langer open op een dag, waardoor het later winkelen<br />

mogelijk is.<br />

Winkelier contra agressie<br />

Agressie op de winkelvloer is een veel voorkomend probleem.<br />

Vier op de tien winkeliers ervaren agressie en geweld op de winkelvloer.<br />

Dat concludeerde Kantar in een onderzoek in opdracht<br />

van Detailhandel Nederland in de aanloop naar de Week van de<br />

Veiligheid. Bert van Steeg, secretaris Winkelcriminaliteit van Detailhandel<br />

Nederland: “De resultaten uit het onderzoek zijn schokkend.<br />

Zoveel winkeliers en medewerkers die worden geconfronteerd<br />

met agressie. Het is echt een maatschappelijk probleem.”<br />

Bij het onderzoek dat Kantar in opdracht van Detailhandel<br />

Nederland heeft uitgevoerd, is ook gevraagd welke momenten<br />

aanleiding kunnen geven voor agressie. De top 3 is daarbij:<br />

• Klacht van een ontevreden klant 36%<br />

• Afhandeling van winkeldiefstal 34%<br />

• Als een product niet meer verkrijgbaar is 23%<br />

Van Steeg: ”De verkoop van babyvoeding is een voorbeeld van<br />

een product dat weer steeds vaker tot problemen leidt, door<br />

beperking van het aantal pakken dat kan worden verkocht.”<br />

Ook het doen van een leeftijdscheck wordt regelmatig genoemd<br />

als reden voor agressief gedrag.<br />

Opvallend is dat één op de twaalf winkeliers wel eens een<br />

situatie heeft meegemaakt dat een klant iets op social media<br />

heeft geplaatst over een vervelende situatie in de winkel. Van<br />

Steeg: ”Dit is een zorgwekkende trend. Steeds vaker krijgen we<br />

uit onze achterban signalen dat sociale media oorzaak zijn van<br />

agressie en onveiligheid. Dat kan gaan om vloggers in of om<br />

de winkel, mensen die verhaal komen halen, of een winkelier<br />

treiteren op sociale media. We adviseren winkeliers om hierover<br />

afspraken te maken in de huisregels van de winkel.”<br />

De kans op agressie en criminaliteit is vooral groot in de zogenaamde<br />

Donkere Dagen, de herfst en winterperiode waarin<br />

criminaliteit traditioneel stijgt. Uit de enquête blijkt dat één op<br />

de acht medewerkers grote onveiligheidsgevoelens heeft op de<br />

winkelvloer. Van Steeg: “Dat aantal vinden we nog veel te hoog.<br />

Gelukkig kunnen we veel doen om onze mensen voor te bereiden<br />

op onveilige situaties op de winkelvloer. We blijven dan ook<br />

investeren in training.”<br />

Om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen heeft Detail handel<br />

Nederland een interactieve agressiemodule ontwikkeld in<br />

samenwerking met het ministerie van Veiligheid & Justitie.<br />

Vierkante kruidenlikeur<br />

In de winkel was hij al bijna niet meer te zien, maar nu gaat<br />

de ronde fles Jägermeister geheel verdwijnen. De leidende<br />

kruidenlikeur heeft aangekondigd dat hij vanaf 1 maart alleen<br />

nog in de vierkante fles verschijnt. De ronde fles wordt op dit<br />

moment voornamelijk nog gebruikt in de horeca; in retail is de<br />

fles al goeddeels vervangen door de vierkante variant. Achterliggende<br />

reden voor deze stap zijn Jägermeisters doelstellingen ten<br />

aanzien van wereldwijde uniformiteit. “De iconische, vierkante<br />

fles, in verschillende formaten, is wereldwijd de norm. Als<br />

laatste land van de wereld ziet nu ook Nederland de ronde<br />

Jägermeister uit de schappen verdwijnen.<br />

Liefhebbers van de ronde fles kunnen nog tot eind februari hun<br />

slag slaan. Recentelijk lanceerde Jägermeister al een hernieuwd<br />

flesontwerp met nieuwe campagne waarin de pay-off ‘It’s a<br />

matter of taste’ centraal staat.<br />

Kas Knikkink, Brand Manager: Wereldwijd is Jägermeister een<br />

van de meest gedronken premium spirits. We werken dan ook toe<br />

naar een consistente merkuitstraling. Onze doelgroep reist de wereld<br />

over en wij stellen ons tot doel om hen, waar ook ter wereld,<br />

een uniforme, herkenbare merkbeleving te bieden. De iconische<br />

vierkante fles is een van de belangrijkste drijvers daarvoor.”<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 15


Vakbeurs<br />

Voor retailers in dranken en<br />

geschenkpakketten<br />

Zondag 9 en maandag<br />

10 september <strong>2018</strong><br />

Expo Houten<br />

DRANKEN<br />

& PAKKET expo <strong>2018</strong><br />

S<br />

Organisatie Dranken Pakket Expo <strong>2018</strong><br />

Promotion Projects B.V.<br />

Postbus 61, 1430 AB Aalsmeer<br />

info@promotionprojects.nl<br />

T +31 - (0)297 – 382 170<br />

Dranken Pakket Expo<br />

@drankenpakket<br />

www.drankenpakketexpo.nl


De bijzondere brouwers van De Prael<br />

Succesvol project voor mensen<br />

‘MET AFSTAND TOT DE ARBEIDSMARKT’<br />

De gespecialiseerde drankenwinkeliers zijn er opgetogen over: er is een stortvloed van nieuwe bieren<br />

beschikbaar waarmee ze zich in de markt kunnen bewijzen als vakbekwame adviseurs in vloeibare genietproducten.<br />

Dat de nieuwe bieren vaak ook een vleugje milieubewustzijn en maatschappelijk engagement<br />

meekrijgen, is mooi meegenomen. Een sprekend voorbeeld geeft de Amsterdamse brouwerij De Prael.<br />

Eind vorig jaar opende wethouder Arjan Vliegenthart bij<br />

Brouwerij De Prael een foto-expositie die duidelijk maakt dat<br />

de medewerkers een heel bijzondere positie innemen in het bedrijf;<br />

geen marketing-idee maar sinds vele jaren realiteit: in deze<br />

brouwerij worden mensen aan het werk geholpen en gehouden<br />

die zoals dat heet ‘een afstand tot de arbeidsmarkt hebben’<br />

“Samen met fotograaf Martin Waalboer hebben wij proberen<br />

vast te leggen waar het bij De Prael om draait,” vertelt accounten<br />

marketingmanager Thomas Gesink. “Mensen; niet zo maar<br />

mensen, maar ‘Helden van De Prael’. Zo hebben we de expositie<br />

dan ook genoemd.”<br />

‘Helden van De Prael’ is genomineerd in de categorie Print –<br />

Beste Fotografie en heeft bij de Grand Prix Content Marketing<br />

2017 de Bekroning voor beste fotografie gewonnen. Het werk<br />

van Martin Waalboer is onder andere gepubliceerd in NRC,<br />

De Volkskrant, Het Parool, One World, RNW, ZAM, Courrier,<br />

Amnesty, Rode Kruis Magazine en A+mag.<br />

Verlenging<br />

Sinds de oprichting in 2002 wordt bij Brouwerij De Prael<br />

gewerkt met mensen die om wat voor reden dan ook ergens<br />

anders niet aan de bak komen. “Wij vinden dat ook zij een kans<br />

verdienen, die de huidige arbeidsmarkt laat liggen. Hoeveel<br />

deze groep mensen betekent voor De Prael en wat De Prael<br />

betekent voor hen vertellen we met deze expositie. We zijn namelijk<br />

ongelofelijk trots op de 140 helden die bij ons werken.”<br />

Vanaf de opening trok de foto-expositie veel belangstelling van<br />

consumenten én vakmensen. De looptijd van ‘Helden van<br />

De Prael’ is dan ook verlengd: tot 1 maart zijn de foto’s van<br />

Martin Waalboer te bewonderen in de brouwzaal. “De expositie<br />

brengt in beeld hoeveel de medewerkers voor De Prael betekenen<br />

en wat De Prael voor hen betekent.”<br />

Meer info: www.deprael.nl<br />

De expositie is wegens succes verlengd tot 1 maart; de toegang is gratis. De foto’s zijn te bewonderen in de brouwzaal van De Prael in<br />

de Houthavens aan de westkant van Amsterdam, Nieuwe Hemweg 2.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 17


Grote concerns tonen liefde voor<br />

kleinschalige merken<br />

De groten worden groter, de kleinen komen in de verdrukking.<br />

Dat is de wet die sinds een kwart eeuw opgeld doet<br />

in de zakenwereld. Ook de drankenwereld is in hoge mate<br />

geglobaliseerd en geconcentreerd, met als koploper het<br />

concern Diageo, wereldwijd dominant. Consumenten vertonen<br />

echter een tegenbeweging; die hebben kleinschalige<br />

producten met eigenzinnig karakter herontdekt, en<br />

hebben daarbij weer oog gekregen voor regionale karakteristieken.<br />

Een van de gevolgen: ook de grote concerns<br />

investeren in producten waarbij niet het volume maar de<br />

eigenaardigheid voorop staat.<br />

Distilleerderij Port Ellen op het eiland Islay in 1982.<br />

Een goed voorbeeld van deze ontwikkeling vormt de malt whisky.<br />

Hoewel de marketeers uiteraard zeer verguld zijn met de wereldwijde<br />

groei van het segment, doen ze er alles aan om de individuele<br />

producten te voorzien van een exclusieve, kleinschalige uitstraling<br />

met historisch en soms zelfs legendarisch karakter. Zo heeft Diageo<br />

onlangs besloten enkele Schotse whiskystokerijen uit de mottenballen<br />

te halen.<br />

Minieme oplage<br />

Zowel Brora als Port Ellen produceert al tientallen jaren geen whisky<br />

meer, maar daar komt snel verandering in. De werelddrankenleider<br />

heeft gemeld dat er in 2020 weer bijzondere single malt uit de<br />

ketels moet stromen. Niet dat de liefhebbers van single malt helemaal<br />

verstoken waren van deze merken; omdat er nog vaten van in de<br />

warehouses lagen, kon Diageo er mondjesmaat nog bottelingen van<br />

uitbrengen. Zo werden enkele maanden geleden in de jaarlijkse serie<br />

Special Releases nog een Port Ellen van 37 jaar oud en een Brora<br />

van 34 jaar oud het licht, beide in een minieme oplage van rond de<br />

drieduizend flessen.<br />

De belangstelling van de liefhebbers voor dergelijke speciale gelimiteerde<br />

oplages is zo groot dat Diageo er alle vertrouwen in heeft dat<br />

de productie opnieuw opgestart kan worden. Wel wordt aangetekend<br />

dat beide distilleerderijen zeer kleinschalig zullen opereren. Er<br />

wordt gemikt op zo’n 800 duizend liter per jaar. Het zal dus nog<br />

18<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


HighSpirits<br />

Brora en Port Ellen<br />

UIT DE MOTTENBALLEN<br />

wel een klein decennium duren eer de jonge Port Ellen en Brora de<br />

schappen van de specialisten zullen bereiken, met een prijskaartje<br />

dat ze ook binnen bereik brengt van de modale consument van malt<br />

whisky.<br />

Luxe doos<br />

Ook in blended Scotch wordt intussen de niche-kaart gespeeld.<br />

Grote merken zijn in deze categorie bepalend, maar ze worden<br />

steeds meer aangekleed tot specialiteiten, door luxe edities, maar<br />

ook door onderscheidende verpakkingen. Zo kwam het premiummerk<br />

Chivas Regal onlangs met een bijzondere line extension, een<br />

blend van vijf single malts onder de naam Ultis.<br />

Het product werd gelanceerd als eerbetoon aan de vijf master<br />

blenders die sinds 1909 verantwoordelijk waren voor het bewaren<br />

van de huisstijl van Chivas Regal. Daarvoor moest natuurlijk een<br />

bijzondere geschenkverpakking ontworpen worden, en daartoe<br />

werd specialist Pollard ingeschakeld. Die haalde alles uit de kast<br />

om met iets bijzonders te komen. Het ontwerp mioestv niet alleen<br />

krachtig overkomen in het schap, maar ook in één oogopslag<br />

duidelijk maken dat het om een uniek luxe product gaat. “Daarvoor<br />

hebben we gekozen voor de technisch gecompliceerde stijl van<br />

een boekomslag,” aldus de dozenmaker. “Daarop hebben we in<br />

reliëf een diamantmotief aangebracht, en dat met folie omwikkeld.<br />

Ook is er een vlak waarin het gecompliceerde loge Ultis verdiept is<br />

aangebracht. En verder is er ook een lint gebruikt dat de naam nog<br />

extra benadrukt.”<br />

Het papier van de doos is vervaardigd met een uniek procedé<br />

waardoor het zacht aanvoelt “om de beleving van de consument te<br />

versterken”. Daarvoor hebben Pollard en Chivas Brothers samengewerkt<br />

met een papierfabrikant om tot een materiaal te komen dat het<br />

gewenste effect opleverde zonder makkelijk smoezelig te worden,<br />

wat vaak gebeurt bij zacht papier. Om de consument duidelijk te<br />

maken hoe bijzonder ook de inhoud van de fles is, bevat de doos<br />

ook een boekje waarin de vijf meester-blenders en hun invloed op<br />

de whisky besproken worden.<br />

Zijdezachte godendrank<br />

Er zijn weinig dranken in de wereld die zoveel kleinschaligheid,<br />

eigenzinnigheid en heritage in zich bergen als mezcal. In Nederland<br />

is consumptie voorbehouden aan een enkeling, maar de Rotterdamse<br />

bartender David Trampe heeft zich voorgenomen daar verandering<br />

in te brengen. Vijf jaar geleden raakte hij tijdens een bezoek<br />

aan Mexico in de ban van mezcal, een traditioneel Mexicaanse<br />

drank die net als tequila wordt gemaakt van de agaveplant. “Tequila<br />

heeft inmiddels een enorme bekendheid vergaard,” stelt David vast.<br />

“Mezcal is voor velen echter nog een onbekende drank.”<br />

Trampe wil zich profileren als ambassadeur voor mezcal en is<br />

daartoe een samenwerking aangegaan met de familie Cortes die<br />

al vijf generaties lang hun eigen mezcal produceert. “Ze doen dat<br />

met enorme passie, en ze maken een product van hoge verfijning.<br />

Daarmee kunnen we Europese fijnproevers laten zien hoe een<br />

mezcal op traditionele wijze en met respect voor traditie en cultuur<br />

wordt gemaakt.”<br />

Eigen smaak<br />

Tequila wordt uitsluitend gemaakt van de gekweekte blauwe variant.<br />

Voor mezcal worden voornamelijk espadin agaves gebruikt. Van<br />

beide is de productie regio-gebonden, zoals ook bij champagne het<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 19


De Agave de Cortes, Edition David Trampe, is verkrijgbaar bij geselecteerde bars en speciaalzaken. “Een zijdezachte godendrank die<br />

naast puur te drinken ook een uitmuntende spirit is voor delicate cocktails.”<br />

Cocktails en longdrinks liefst<br />

NIET MEER ALCOHOL DAN GLAS BIER<br />

geval is. Tequila mag in vijf Mexicaanse deelstaten geproduceerd<br />

worden, mezcal in acht. De verschillende agaves geven elke mezcal<br />

een geheel eigen smaak, zoals dat bij druiven en wijn ook gaat.<br />

De harten van de agaves (de piña) worden gedurende drie tot vijf<br />

dagen gegaard op stenen in een kuil met vuur en tijdens deze ‘slow<br />

cooking’ worden de aroma’s van de aarde en de rook opgenomen.<br />

Hierna worden de agaveharten traditioneel gemalen in een stenen<br />

molen die wordt voortbewogen door een paard of ezel. Het maalsel<br />

gaat met water in houten tonnen om te fermenteren. Dan volgt tweemaal<br />

distilleren, waarna een blanke mezcal ontstaat: de ‘joven’ (de<br />

jonge). Daarna kan de mezcal nog in een eiken of bourbonvat rijpen<br />

tot een ‘reposado’ (na een jaar) of een ‘anejo’ (tot drie jaar).<br />

Oude agaves<br />

David Trampe legt graag uit waarom zijn Agave de Cortes zo<br />

bijzonder is. “De agave die voor deze spirit is gebruikt, is buitengewoon<br />

oud. Een agave groeit minimaal zeven jaar voordat deze<br />

gebruikt kan worden voor de productie van mezcal. Het agaveveld<br />

dat is gebruikt is voor deze mezcal is een ‘vergeten veld’ zonder<br />

onderhoud. Dit resulteerde in een extreem klein plantje dat heel zijn<br />

leven heeft gevochten om boven het gras uit te komen. Deze espadin<br />

agaves hebben een leeftijd bereikt van 14 jaar hetgeen resulteerde in<br />

een zeer complexe en zijdezachte smaak.”<br />

Volgens de familie Cortes is de nieuwe mezcal een van de beste<br />

espadins ooit gemaakt. “Alle vijf smaakelementen komen voorbij wanneer<br />

je deze mezcal drinkt. Je kunt duidelijk proeven dat de mensen<br />

die dit geproduceerd hebben en ermee werken passie hebben voor<br />

deze spirit. De bars waar dit geschonken wordt zijn dan ook de toppers<br />

in hun segment. Een ervaring om nooit meer te vergeten.”<br />

Agave de Cortes, Edition David Trampe, is in een eenmalige zeer<br />

gelimiteerde oplage verkrijgbaar van slechts 1300 flessen. De lancering<br />

vond plaats in samenwerking met Right Spirits, dat zich profileert<br />

als de officiële importeur en distributeur van het portfolio van Casa<br />

Cortes in Nederland. Dit portfolio bestaat uit de merken Agave de<br />

Cortes, Mezcal Nuestra Soledad en Mezcal El Jolgorio. De Nuestra<br />

Soledad ‘La Compania Ejutla’ is momenteel verkrijgbaar bij onder<br />

meer Gall & Gall.<br />

Mix-sterren<br />

Ooit begon Disaronno zijn bestaan als een bijzondere variant – van<br />

Saronno namelijk - van de geliefde maar ook zeer grootschalige<br />

Italiaanse amarettolikeur. Om zich duidelijk te onderscheiden van de<br />

massa, kozen de merkeigenaren ervoor de benaming amaretto te<br />

laten vallen en zich helemaal op de opbouw van het merk te storten,<br />

dat sindsdien ook als één woord geschreven wordt: Disaronno.<br />

Met groot succes: het merk groeide wereldwijd uit tot hét begrip in<br />

Italiaanse likeur.<br />

Intussen zijn er met regelmaat projecten die het toch bijzondere<br />

karakter van Disaronno profileren. Eén daarvan is The Mixing Star,<br />

een soort talentenacht voor bartenders, met aandacht voor de meest<br />

innovatieve trends in de internationale mixologie. Wouter Bosch<br />

(Rosalia's Menagerie) en Kevin Kroon (Door 74) zijn de Nederlandse<br />

hoofdrolspelers. Tien jaar lang werden in dit project internationale<br />

wedstrijden voor bartenders uit verschillende landen gehouden om de<br />

mixbaarheid van Disaronno te benadrukken. Nu is het tijd voor verandering<br />

van koers voor The Mixing Star. “Trends bewegen zich tegenwoordig<br />

op andere podia dan dat van een panel van jury leden,”<br />

vinden de marketeers van de meest gedronken Italiaanse likeur ter<br />

20<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


HighSpirits<br />

wereld. “The Mixing Star is in een innovatiejager veranderd, een op<br />

sociale media gebaseerde verkenning met ingebouwde camera en<br />

een duidelijke missie: zoeken naar de meest innovatieve trends op<br />

het gebied van mixologie en naar de beste uitvoerders daarvan, in<br />

Nederland en in de wereld, deze te filmen en met de gemeenschap<br />

van bartending-liefhebbers te delen.”<br />

Groene steden<br />

Disaronno heeft in deze nieuwe rol drie kernsteden gekozen:<br />

Amsterdam, Milaan en Londen. Ondersteund door de ervaring<br />

van enkele super-deskundigen op het gebied van mixologie, heeft<br />

het merk enkele bartenders geselecteerd, geïnterviewd en gefilmd,<br />

die dankzij enorm talent en nieuwe ideeën deze sector aan het<br />

revolu tioneren zijn. Concepten, benaderingen, stijlen: de manieren<br />

waarop de innovatie tot uitdrukking komt zijn samengebracht in<br />

een reeks korte films van de hand van Disaronno. De Nederlandse<br />

hoofdrolspelers zullen vanaf november beschikbaar zijn op de<br />

Facebook-pagina en op het YouTube-kanaal The Mixing Star.<br />

Degene die de zoektocht naar innovatie in de Nederlandse hoofdstad<br />

leidt, is een ‘oude’ bekende van Disaronno: Tess Posthumus,<br />

een jonge bartender, blogger en schrijfster die tot Mixing Star 2013<br />

verkozen was. “Haar keuzes zijn volledig consistent met de stijl van<br />

een van de groenste steden van Europa en met de heersende macrotrends<br />

die de maatschappij veranderen, en niet alleen de mixologie.<br />

Amsterdam vertelt ons het verhaal hoe mixologie zijn speciale weg<br />

gevonden heeft om zorg te dragen voor de hulpbronnen van onze<br />

planeet en hoe de tevredenheid van de maatschappelijk bewuste<br />

klant ook bereikt zou moet worden met de bekwaamheid om uitmuntende<br />

cocktails met een laag alcoholgehalte te creëren.”<br />

Innovatie<br />

De duurzame benadering van Rosalia's Menagerie, die vertegenwoordigd<br />

wordt door bartender Wouter Bosch, is gefocust op het<br />

verantwoordelijke gebruik van grondstoffen. “Verantwoordelijk mixen<br />

betekent ook dat het alcoholgehalte laag gehouden wordt en toch<br />

een lekkere cocktail geserveerd wordt,” aldus Kevin Kroon van Door<br />

74 over de nieuwe koers van The Mixing Star. “Dit is een vaardigheid<br />

die Nederlandse bartenders recentelijk ontwikkeld hebben.<br />

Cocktails zijn feitelijk een nieuwe propositie voor de Nederlanders.<br />

Maar om een interessante keuze voor hun te zijn, moeten gemixte<br />

drankjes goed smaken en geen hoger alcoholgehalte hebben dan<br />

dat van een glas bier. Want dat is namelijk altijd de eerste keuze<br />

van iedere Nederlander.” Dit betekent een belangrijke uitdaging<br />

voor de Nederlandse mixologie en het vermogen om cocktails als<br />

een duurzame consumptie te plaatsen, waarmee Nederland in een<br />

innovatief land verandert.<br />

Na Amsterdam zal The Mixing Star Londen aandoen, waar het<br />

een nooit eerder vertoonde ruimte gevonden heeft, Crucible, een<br />

plek waar professionele bartenders kunnen samenwerken om hun<br />

creativiteit te verkennen en te testen en waar ze alles kunnen vinden<br />

wat ze nodig hebben. “Het is een unieke ervaring, deze innovatiereis,”<br />

zei Simona Bianco, Global Innovation Marketing Manager bij<br />

Disaronno. “De vergelijking van internationale trends en de dialoog<br />

met bartenders van verschillende landen vertellen ons dat Disaronno<br />

een geheel andere en stimulerende weg ingeslagen heeft. Met dit<br />

project kunnen we kennis en cultuur creëren en delen, grensoverschrijdende<br />

betrokkenheid uitbreiden en een werkelijke bijdrage<br />

leveren aan de groei van onze belangrijkste klanten, degenen die<br />

besluiten onze producten iedere dag te gebruiken: de bartenders.”<br />

Vinyl-editie<br />

Ook als je marktleider in kruidenlikeuren bent, kun je je specialistisch<br />

neerzetten. Jägermeister doet dat met een limited edition die verwijst<br />

naar de glorietijd van de platenspeler: Vinyl 56. Het etiket van de<br />

fles is ontworpen door de Amsterdamse illustrator Stefan Glerum, die<br />

met deze illustratie de jacht op die ene bijzondere plaat weergeeft.<br />

Onder de flessen van deze speciale editie zijn er 56 verstopt die<br />

recht geven op een prijs; het aantal flessen is een verwijzing naar<br />

de 56 verschillende ingrediënten waaruit het Jägermeister-recept<br />

bestaat. Veranderen de platenspelers op het etiket van kleur in de<br />

vriezer, dan wint de koper een Pioneer PLX-500 draaitafel.<br />

Met de Vinyl56-editie bekrachtigt Jägermeister de band met de creatieve<br />

(muziek)wereld. Zo bracht het merk in 2015 een eerste limited<br />

edition-fles uit in samenwerking met het internationaal vermaarde<br />

dj-duo Yellow Claw. Vorig jaar was het de beurt aan designer<br />

Zender, die met zijn ontwerp de Yellow Claw bottle opvolgde met<br />

een lofzang op de wereldwijde hoofdstad van elektronische muziek:<br />

Berlijn. Daarnaast biedt Jägermeister met het Jäger Music-programma<br />

al jaren een podium aan talent, waarbij artiesten en organisaties<br />

de kans krijgen hun eigen smaak te presenteren op het gebied van<br />

muzikale- en creatieve programmering.<br />

De Amsterdamse illustrator Stefan Glerum is opgeleid door de legendarische<br />

striptekenaar Joost Swarte, en werkte eerder al samen met<br />

Jäger Music aan een videoclip van dj en producer RipTide en een<br />

poster voor Jägermeisters nieuwe concept ‘The Taste Of’. Stefan is<br />

als illustrator al een lange tijd verbonden aan de muziekwereld. Zijn<br />

ontwerpen prijken onder andere op de albumhoezen van platenlabel<br />

en festivalorganisator Dekmantel. Tevens ontwierp Stefan de huisstijl<br />

voor festival Lente Kabinet, maakte hij covers voor dancemagazine<br />

DJBroadcast en posters voor verschillende feesten.<br />

Mix-ster Kevin Kroon.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 21


Ruim vijftien jaar samenwerking Mitra en Paardekooper<br />

Verpakking<br />

geeft meerwaarde<br />

aan slijtersassortiment<br />

Onderscheidende verpakking is een van de wapens die<br />

drankenspecialisten tot hun beschikking hebben in de<br />

strijd met de grootschalige retailers. Met een steeds terugkerende<br />

aanwezigheid op de jaarlijkse drankenvakbeurs<br />

DPE in Houten heeft Paardekooper zich ruimschoots bewezen<br />

als betrouwbare leverancier van kwalitatief hoogstaande<br />

en aantrekkelijke verpakkingen voor wijnen en<br />

andere dranken die als geschenk moeten dienen.<br />

Onder de vele slijters die regelmatig producten van<br />

Paardekooper afnemen, neemt Mitra een bijzondere positie<br />

in. Nadat de keten verzelfstandigd werd na de ondergang van<br />

het Dirkzwager concern, ontwikkelde zij zich verder in de<br />

richting van de speciaalzaak. De keten heeft een stevige positie<br />

opgebouwd en is een van de grootste drankenspeciaalzaken van<br />

Nederland. Voor de kenmerkende verpakkingen werkt Mitra<br />

Het bedrijf werkt al ruim vijftien jaar samen met Paardekooper.<br />

Bij deze verpakkingsspecialist is Yuri Huisman vanaf het begin<br />

het vertrouwde aanspreekpunt voor de slijtersketen. “We hebben<br />

samen al zoveel succesvolle verpakkingen gemaakt,” vertelt<br />

Marco Philipsen, algemeen directeur van Mitra. “Wij doen het<br />

graag anders dan de rest, en dan ben je bij deze verpakkingsspecialist<br />

aan het juiste adres. Ze volgen de wereldwijde trends<br />

in de markt en ze weten precies wat er te krijgen is op het<br />

gebied van verpakkingen. En als het er nog niet is, dan maken ze<br />

het zelf wel. Ze denken in mogelijkheden; daar houd ik van. Ik<br />

kan oprecht zeggen dat Paardekooper een van onze beste leveranciers<br />

is, echt wat je nodig hebt als drankenspeciaalzaak!”<br />

Bijzonder moment<br />

Van een Bierstation en Bieramide tot een Bosje Bier en Zware<br />

Jongens: uit de koker van Mitra en Paardekooper komen steeds<br />

weer opvallende en originele verpakkingsideeën. Speciaal voor<br />

het zojuist goed afgesloten feestseizoen lanceerden de twee<br />

bedrijven ook ditmaal weer een bijzondere verpakking, dit keer<br />

in de vorm van een Adventkrat.<br />

“Het idee voor een adventverpakking lag al enige tijd op de<br />

plank,” vertelt Yuri Huisman. “We hebben het idee een keer<br />

meegenomen in een van onze WrappIDup inspiratiesessies, die<br />

we twee keer per jaar voor Mitra organiseren. De adventkalender<br />

is in Amerika al jaren hot and happening en komt in allerlei<br />

De Adventkrat werd<br />

afgelopen najaar een<br />

doorslaand succes.<br />

Marco Philipsen:<br />

“Ook dit jaar<br />

komen we weer met<br />

verpakkingen die<br />

zich onderscheiden.”<br />

22<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


Drankengeschenken verdienen<br />

EEN BIJZONDERE AANKLEDING<br />

varianten voor. We hebben de verpakking op het juiste moment<br />

gelanceerd, want de adventkalender heeft nu ook ons land<br />

veroverd. En dit geldt zeker voor de Mitra Adventkrat, want het<br />

concept bleek een succes.”<br />

“Wat chocola kan, kan bier ook,” vertelt Marco Philipsen.<br />

“Vanuit die gedachte zijn we met het idee aan de slag gegaan.<br />

Dit past bij ons bedrijf, want we schromen niet om buiten de<br />

gebaande paden te denken. Niet dat er iets mis is met een kanten-klare<br />

verpakking, zeker niet, maar bij Mitra schenken we de<br />

klant graag meer. We maken van het inpakken altijd een bijzonder<br />

moment. We nemen bijvoorbeeld ook mandjes en zinkwerk<br />

bij Paardekooper af, die we in combinatie met krimpfolie en<br />

decoraties omtoveren tot een unieke geschenkverpakking.”<br />

Goed ontvangen<br />

Marco: “We hadden in de eerste instantie gedacht aan een<br />

soort omdoos voor over een krat bier, maar dan kom je niet<br />

uit in verband met de afwijkende maten van de speciaalbieren.<br />

Paardekooper heeft dit project super goed opgepakt.” Yuri: “We<br />

hebben diverse mock-ups gemaakt, zodat we het structurele<br />

ontwerp goed konden testen en beoordelen, onder andere gelet<br />

op stevigheid, gebruiksgemak en uitstraling. Het artwork is<br />

afkomstig van Mitra zelf. Uiteindelijk is het een complete doos<br />

geworden met 24 uitgestanste vakjes. De dozen worden plano<br />

geleverd en zijn eenvoudig op te zetten.”<br />

Marco vervolgt: “Onze klanten konden zo samen met de medewerkers<br />

zelf een spannende Adventkrat samenstellen, vooral<br />

om een dierbare te verrassen, maar er kon ook met gemak<br />

gekozen worden uit drie standaard verpakkingen: Adventkrat<br />

Pils, Adventkrat Pils-Speciaalbier en Adventkrat Speciaalbier. Op<br />

deze manier konden we het concept aanbieden in drie verschil­<br />

lende prijsklassen. De doos is enorm goed ontvangen door onze<br />

medewerkers en klanten. Het werd een groot succes en we<br />

kunnen niet wachten met aftellen tot het nieuwe najaarsseizoen,<br />

met ongetwijfeld weer nieuwe verpakkingsverrassingen.”<br />

Microbrouwerijen<br />

Die nieuwe verpakkingsideeën zullen ongetwijfeld weer vaak<br />

met bier te maken hebben. In de drankenspeciaalzaak spelen bijzondere<br />

bieren een rol van nog steeds toenemend belang, en die<br />

ontwikkeling heeft alles te maken met de explosieve groei van<br />

craft-brouwers. Craft beers zijn de laatste jaren ongekend populair<br />

geworden. Inmiddels bestaat 94 procent van de 19 duizend<br />

brouwerijen in de wereld uit kleine, ambachtelijke brouwerijen<br />

waar deze speciale biersoorten worden gebrouwen. Het aantal<br />

brouwerijen in Europa steeg de afgelopen zeven jaar van 4035<br />

naar 7367 nu. 99 procent van de nieuwkomers zijn microbrouwerijen.<br />

Nederland telde begin deze eeuw slechts 67 brouwerijen, maar<br />

passeerde onlangs de grens van 500 bierbrouwerijen. Daaronder<br />

zitten ruim 450 kleine, lokale, ambachtelijke brouwerijen.<br />

Hierdoor zit Nederland volgens de Stichting Erfgoed<br />

Nederlandse Biercultuur (SENB) weer op het niveau van de<br />

middeleeuwen, toen vrijwel iedere stad diverse eigen brouwerijen<br />

kende. De consumptie van speciaalbieren steeg vorig jaar<br />

met 12,6 procent.<br />

Marktonderzoekers voorspellen de komende vier jaar nog<br />

eens een groei van 11 procent in Europa. Dat komt volgens de<br />

onderzoekers door de groeiende populariteit van craft-bieren,<br />

de stijging van het besteedbaar inkomen van consumenten en<br />

omdat steeds meer mensen zich ervan bewust worden dat het<br />

beter is met mate te drinken, maar dan wél iets goeds.<br />

De consumptie van speciaalbieren steeg vorig jaar met 12,6 procent.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 23


Roomser dan de paus<br />

Negatief effecten van<br />

BETUTTELENDE TIJDGEEST<br />

Verstandig drinken, sociaal, drinken, matig drinken, verantwoord<br />

drinken: wat is dat? Voorheen was dat wanneer<br />

je niet meer dronk dan je huisarts. Vandaag de dag is dat<br />

wanneer de alcoholconsumptie binnen de normen valt.<br />

Maar welke normen zijn dat? Ben je een Nederlander,<br />

dan heb je het slecht getroffen. In 2016 adviseerde de<br />

Nederlandse Gezondheidsraad niet meer dan één glas<br />

per dag te drinken; het liefst helemaal niets om de maximale<br />

gezondheidswinst uit alcohol te halen.<br />

Dat was schrikken geblazen, want bij meer dan één glas ben je plots<br />

een probleemdrinker. De schrik zit er goed in, want van de ene dag<br />

op de andere dag telde Nederland tien miljoen probleemdrinkers.<br />

Het etiket probleemdrinker betekent dat je een probleem hebt dat<br />

opgelost moet worden. Dat kan met pillen, begeleiding, therapieën<br />

en zero alcoholdrankjes, zogenaamde nepdrankjes of dieetdrankjes.<br />

Kortom, werk aan de winkel voor veel mensen.<br />

Jammer. Volgens het dagblad Trouw staan er in <strong>2018</strong> ruim één<br />

miljoen vacatures open. Het UWV verwacht dat de werkgelegenheid<br />

met ruim 250 duizend zal groeien, waarmee het aantal banen tot<br />

iets meer dan tien miljoen stijgt. Zou het kunnen dat de Gezondheidsraad<br />

met opzet de norm verlaagd heeft om de werkgelegenheid een<br />

flinke steun in de rug te geven?<br />

J-curve<br />

De Gezondheidsraad schijnt zich in haar oekaze over de norm te<br />

baseren op de befaamde J-curve die laat zien dat bij ongeveer een<br />

half glas het risico op een voortijdig overlijden het laagst is. Zelfs als<br />

je flink aangeschoten bent valt nog steeds duidelijk te zien dat het veilige<br />

groene gebied zich uitstrekt voor mannen tot vier glazen per dag<br />

en voor vrouwen tot tweeënhalf glas per dag. Pas bij meer begint het<br />

risico op voortijdig overlijden enigszins op te lopen. Een tien procent<br />

hoger risico ligt voor mannen bij 6 tot 7 glazen en voor vrouwen<br />

bij 3 tot 4 glazen. Maar wat is de absolute kans dat je voortijdig<br />

de pijp aan maarten geeft (sorry, er mag niet meer gerookt worden;<br />

dat je het loodje legt)? Volgens de WereldZiekteOrganisatie is het<br />

risico voortijdig kassiewijle te gaan ten gevolge van hartvaatziekten,<br />

kanker, suikerziekte en ademhalingsproblemen 275 op 100 duizend<br />

volwassenen, ofwel een kwart procent, 0,25 %. Voor een Nederlandse<br />

man die 6 tot 7 glazen per dag drinkt en voor een Nederlandse<br />

vrouw die dagelijks van 3 tot 4 glazen weet te genieten, wordt dit<br />

risico 0,275 %, laat ik overdrijven: 0,3%. Wij, als verstandige,<br />

sociale, matige en verantwoorde drinkers weten dat het risico lager<br />

wordt als je een glas bij de maaltijd neemt, het gebruik netjes<br />

verdeelt over de dag en niet achter elkaar alles naar binnen slobbert.<br />

Het risico wordt hoger als je het dagelijks aantal glazen binnen een<br />

zeer korte tijdspanne naar binnen werkt, het binge-drinken, of nog<br />

erger: opspaart tot bijvoorbeeld het weekeinde of een verjaardag om<br />

het in het één teug naar binnen te gieten.<br />

Betutteling<br />

Is het wel zo gezond zoals de Gezondheidsraad aangeeft je<br />

gebruik te beperken tot het liefst niets? Mensen die vóór de nieuwe<br />

norm regelmatige, lichte tot matige drinkers waren, praktiseerden<br />

hun gewoonte vooral om te genieten van het geestrijke vocht.<br />

Plezier levert een niet onaanzienlijke bijdrage aan de gezondheid,<br />

terwijl negatieve gebeurtenissen de gezondheid ondermijnen. Het<br />

advies van de Gezondheidsraad is daarmee immoreel; immers, het<br />

ontneemt de matige gebruiker de verbetering van zijn gezondheid<br />

en bezorgt hem daarnaast de stress van het verstoken zijn van zijn<br />

alcoholische versnapering.<br />

Het is niet zo verrassend dat het advies van de Gezondheidsraad<br />

uitstekend past in de betuttelende tijdgeest die rondwaart. Normen<br />

met betrekking tot gezondheid en gedrag worden zonder uitzondering<br />

alleen maar strenger. Een paar voorbeelden.<br />

Tientallen miljoenen Amerikanen die op 12 november 2017 met een<br />

normale bloeddruk naar bed gingen, stonden op 13 november op<br />

met een te hoge bloeddruk. Wat was er gebeurd? De gezondheidsinstanties<br />

die bloeddruk in hun pakket hebben, hadden onder het<br />

motto ‘voorkomen is beter dan genezen’ de bestaande norm 140 om<br />

90 verscherpt naar 130 om 80 mm. kwikdruk. Net uit hun bed renden<br />

dertig miljoen Amerikanen naar de apotheek om bloeddrukverlagers<br />

in te slaan. Ze waren immers van de ene dag op de andere<br />

patiënt geworden. Leefstijlgoeroes, dieetbedenkers, fitnesscentra<br />

en gedragstherapeuten kregen hun handen vol. Big pharma lag te<br />

schuddebuiken van het lachen.<br />

Triest dat mensen die niet ziek zijn zieken zijn geworden door het<br />

aanscherpen van richtlijnen, aanbevelingen of normen Het advies<br />

24<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


Gezondheid<br />

van de Gezondheidsraad pas naadloos aan in deze verziekende<br />

aanscherping van normen.<br />

Richtlijnen<br />

Psychologen en psychiaters gebruiken hun lijfboek, DSM geheten,<br />

om aan de hand van richtlijnen vast te stellen of iemand verslaafd<br />

of behept is met een mentale stoornis. De eerste uitgave verscheen<br />

in 1952, de meest recente , de vijfde versie, de DSM-5 verscheen<br />

in 2013. De laatste editie deed veel stof opwaaien. Zo werd<br />

verwacht dat door het in gebruik nemen van de vijfde editie het<br />

aantal mensen met ADHD ‘slechts’ 15 procent zou toenemen; dat<br />

werd 300 procent. Het percentage mensen met een depressie nam<br />

in tien jaar toe met 150 procent. Autisme komt volgens de normen<br />

van de DSM-5 bij één tot drie procent van de bevolking voor. De<br />

Nederlandse bevolking telt 17,2 miljoen geregistreerde inwoners,<br />

waarvan volgens de DSM-richtlijnen 170 duizend tot een half<br />

miljoen autisten. Volgens de richtlijnen uit eerdere versies is driekwart<br />

daarvan niet autistisch.<br />

Wat voorheen als een plezierige gewoonte werd beschouwd is<br />

al (te) gauw een verslaving. Hoe komt dat? Om verslaving vast te<br />

stellen wordt nagegaan of het betreffende gedrag voldoet aan elf<br />

criteria. Voorbeelden van criteria zijn: meer gebruik dan oorspronkelijk<br />

van plan, willen stoppen met het gebruik, gewenning en<br />

onttrekkingsverschijnselen, relaties worden verwaarloosd, het werk<br />

lijdt eronder, enzovoort.<br />

In de laatste DSM-versie worden niet langer de begrippen<br />

‘middelenmisbruik’ en ‘middelenafhankelijkheid’ gebruikt, maar het<br />

begrip Gestoord Middelengebruik. Dat kan zijn ‘mild’ als aan<br />

2 tot 3 criteria wordt voldaan, matig bij 4 tot 5 en ‘ernstig’ bij 6 tot<br />

7 criteria. Al gauw is iedereen in meer of mindere mate verslaafd.<br />

De norm van de Gezondheidsraad is niet eens nodig om mezelf als<br />

verslaafd aan alcohol te kwalificeren. Ga maar na: ik wil bij geen<br />

alcohol of na één glas nog een glas; ik voel niets na één glas, wat<br />

wijst op tolerantie voor alcohol; ik besteed meer tijd dan anderen<br />

om de juiste fles met mijn favoriete drank te kiezen; in plaats van<br />

een klus af te maken ga ik liever met vrienden borrelen; iedere dag<br />

laat in de middag neem ik een aperitief, bij het eten ’n glas wijn en<br />

laat in de avond nog een paar glaasjes, verslaafd gewoontedier.<br />

Ik ben ‘matig’ verslaafd.<br />

Ziekmakend<br />

Het handboek voor zielkundigen en zielknijpers wordt ook gebruik<br />

om vast te stellen of er sprake is van mentale stoornissen. Door<br />

de laatste editie is er sprake van een overtrokken toekenning van<br />

mentale stoornissen waarvan het betreffende gedrag voorheen werd<br />

afgedaan als eigenaardig, opvallend, grappig, anders, excentriek ,<br />

buitenissig, extravagant. Met de DSM-5 past dit gedrag niet gauw<br />

in een al bekend ziektebeeld. Vandaar dat nieuwe stoornissen of<br />

ziekten worden gedefinieerd. Zonder etiket van een ziekte kan er<br />

geen sprake zijn van een ziekte. Een etiket heeft als voordeel voor<br />

de behandelaar dat een behandelprotocol, medicijnen en therapieën<br />

ontwikkeld en gebruikt kunnen worden. Kortom, er is sprake van<br />

medicalisering van het gewone leven en plezier wordt verslaving.<br />

Vandaar dat er flinke beroering is over de DSM-5.<br />

In de DSM-II was er sprake van 180 officiële stoornissen, in de<br />

DSM-5 meer dan 400. Bovendien worden de criteria steeds breder<br />

toegepast, ook over gedrag dat er eigenlijk niet onder valt. Ook<br />

worden ‘nieuwe’ ziekten of stoornissen bedacht. Ik noem er een<br />

paar.<br />

- Misofonie: intense emotionele reacties op geluiden van menselijke<br />

oorsprong: je ergert je aan het ophalen van neuzen, het schrapen<br />

van de keel of iets dergelijks.<br />

- Fantoom vibratie syndroom: je denkt aldoor dat je smart phone<br />

trilt.<br />

- Postdormitale confusie: je bent sloom omdat je te lang in bed hebt<br />

gelegen.<br />

- Persistente stemmingsderegulatie: je bent toe aan een borrel.<br />

Proost!<br />

Bronnen:<br />

https://gateway.euro.who.int/en/indicators/h2020_1-prematuremortality/<br />

DeWitt, D. (2017). Millions suddenly have high blood pressure under<br />

new preventative measure. December 14. Retrieved December 15, 2017<br />

Kennisinstituut Bier. (2016). Wat is verantwoorde bierconsumptie?<br />

Retrieved September 22<br />

Jan Snel,<br />

Universiteit van Amsterdam,<br />

directeur Stichting SHARE-advies<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 25


De broers Hoes proosten<br />

op het Schillenbier<br />

dat goed past bij hun<br />

ambachtelijke friet.<br />

‘Craft beer’ voor een betere wereld<br />

In tien jaar tijds is de Nederlandse biercultuur totaal op<br />

haar kop gezet. Was hier voor de millenniumwisseling<br />

nog sprake van een pilsmonocultuur, sindsdien, en met<br />

name sinds 2010, heeft een omslag plaatsgevonden die<br />

ertoe geleid heeft dat het bierenaanbod in drankenspeciaalzaken<br />

en horecagelegenheden explosief uitgebreid<br />

is. Die ontwikkeling is vooral te danken aan kleinschalige<br />

brouwers die het aloude ambacht nieuw leven inbliezen,<br />

maar ook door de sterk gegroeide behoefte bij de consument<br />

om zich te onderscheiden met producten van onderscheidend<br />

en persoonlijk karakter.<br />

Dat persoonlijke karakter van wat tegenwoordig meestal met de<br />

internationale productnaam ‘craft beer’ gepresenteerd wordt, blijkt<br />

vaak ook uit een eigenzinnige keuze van ingrediënten en een maatschappelijke<br />

stellingname. Zo is onlangs een ‘protestbier’ gelanceerd<br />

met de aansporing ‘Make Earth Great Again’. De knipoog naar<br />

president Trump is afkomstig van de onafhankelijke craft beer-brouwer<br />

BrewDog, en de maatschappelijke boodschap is zo helder als pils:<br />

“This beer is as bitter as a world ignoring climate change.” BrewDog<br />

daagt wereldleiders uit klimaatverandering hoog op agenda te zetten.<br />

“Wij willen de wereld wakker schudden en bovenal wereldleiders<br />

eraan helpen herinneren dat klimaatverandering de hoogste<br />

prioriteit verdient.”<br />

Het bier werd gebrouwen naar aanleiding van de Amerikaanse beslissing<br />

om zich uit het klimaatakkoord van Parijs terug te trekken. Om<br />

het vuurtje goed op te stoken wordt het bier bij voorkeur geschonken<br />

uit een biertap die een levensgrote replica is van een ijsbeer. Bij<br />

het brouwen zijn ingrediënten gebruikt uit gebieden die het zwaarst<br />

getroffen worden door klimaatverandering. Alle opbrengsten van het<br />

bier komen ten goede aan 10:10, een internationale campagne die<br />

oproept energie te besparen en die lobbyt voor internationale wetgeving<br />

om de klimaatverandering een halt toe te roepen.<br />

Positieve bijdrage<br />

James Watt, medeoprichter van BrewDog, vat de actie als volgt samen:<br />

“Make Earth Great Again is een reactie op de tanende interesse<br />

van wereldleiders voor de grootste bedreigingen die onze wereld en<br />

beschaving kent. Bier is een universele taal met de mogelijkheid om<br />

over de hele wereld begrepen te worden. Daarom besloten wij onze<br />

stem te laten horen en een directe en positieve bijdrage te leveren<br />

aan de discussie over klimaatverandering waarmee we tegelijkertijd<br />

liefhebbers van onafhankelijk gebrouwen bier de mogelijkheid bieden<br />

hún stem te laten horen aan de gevestigde orde. Met Make Earth<br />

Great Again houden we een spiegel voor aan alle leden van die<br />

gevestigde orde die meer zouden kunnen – en moeten – doen om<br />

de bedreigingen die van klimaatverandering uitgaan aan te pakken.<br />

Uiteindelijk hopen we dat iedereen die een positieve bijdrage kan<br />

leveren aan het tegengaan van klimaatverandering op wetgevend<br />

niveau beseft waar dit bier voor staat en daar lering uit trekt.”<br />

De receptuur van Make Earth Great Again staat ook in het teken van<br />

klimaat en milieu. Zo is het brouwwater afkomstig van de smeltende<br />

ijskappen in het noordpoolgebied en vormt de bedreigde noordse<br />

kruipbraam (‘arctic cloudberry’) een smaakmakend ingrediënt.<br />

“Het bier is van het saison type; deze biersoort wordt op hogere<br />

26<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


NieuwBier<br />

Steeds meer exotische ingrediënten:<br />

TROPISCH FRUIT, KOFFIE,<br />

GROENE THEE, SPECULAAS…<br />

temperaturen vergist dan alle andere bierstijlen,” legt Rick Kempen ,<br />

bier ambassadeur van importeur Bier&cO, uit. “Een passende<br />

knipoog naar de effecten van klimaatverandering.” In Nederland<br />

wordt het bier in beperkte oplage getapt bij DogDealers, biercafés<br />

die als ambassadeur van BrewDog gelden. Daarnaast is het op fles<br />

verkrijgbaar voor de drankendetailhandel en andere biercafés.<br />

Schillenbier<br />

Een ander nieuw bier net een opvallend verhaal is Friethoes<br />

Schillenbier. Het is een onofficieel Weizen-bier dat gebrouwen is<br />

van hop, gerst en stukjes aardappel uit de frietfabriek van Friethoes.<br />

De frietbakkers Hoes werkten samen met Brouwerij Troost om de resten<br />

uit de frietsnijderij te verwerken en te gebruiken in een nieuw en<br />

tof product. “Bier maak je van mout, hop en gist,” vertellen de broers<br />

Hoes. “Mout gebruik je vooral om kleur en smaak aan je bier te geven.<br />

Het zetmeel in mout zorgt met de hulp van een beetje gist ook<br />

voor alcohol en bubbels. Daar heb je niet per se moutzetmeel voor<br />

nodig, daar kun je ook aardappelzetmeel voor gebruiken. En dat is<br />

precies wat Friethoes en Troost hebben gedaan: het afval omgezet<br />

in een hoofdbestanddeel. Zo zijn er uiteindelijk minder grondstoffen<br />

nodig om hetzelfde friet en hetzelfde bier te maken. Hoera.”<br />

Het nieuwe Schillenbier moest natuurlijk goed smaken bij friet, en<br />

daarom kozen de brouwers voor Weizen bier. “Weizen is zoet, mild<br />

en toegankelijk en dat past goed bij een eersteklas zoute burgerhap.<br />

Het nieuwe Schillenbier bestaat voor 50 procent uit tarwemout, een<br />

beetje gerst en weinig hop. Officieel mag je dat geen Weizen noemen.<br />

Als je een beetje een Duitser bent, weet je dat je volgens het<br />

Reinheitsgebot je geen pieperzetmeel in Weizen mag gebruiken.”<br />

Friethoes gebruikt zoveel mogelijk lokale aardappels en lokale<br />

ingrediënten, groene stroom voor hun frietfabriek en 100 procent<br />

E-nummervrije zonnebloemolie om de friet in te bakken. De verpakkingen<br />

zijn gemaakt van bio-afbreekbaar plastic, gerecycled<br />

papier en karton, en de vorkjes in de winkel van gerecycled hout.<br />

Schillenbier is een initiatief en een experiment om de waarde van<br />

de afvalstroom te bepalen. Het doel is om in 2019 het eerste zero<br />

waste frietbedrijf van Nederland te zijn.<br />

Dit keer hebben 29 brouwerijen uit 21 verschillende landen<br />

– waarvan er zeven in de top 100 van ‘s werelds beste brouwerijen<br />

staan – 24 exclusieve bieren gebrouwen,” licht Berry Plokker van<br />

HOPT.nl toe. “Het pakket bevat nu zowel vermaarde klassiekers als<br />

bier met innovatieve ingrediënten zoals tropische vruchten, koffie,<br />

groene thee en zelfs speculaas. Andere bieren in de kalender zijn<br />

bijzonder omdat ze biologisch gebrouwen zijn, gerijpt in kastanjehouten<br />

vaten of gerookt. Alle bieren zijn limited editions.”<br />

De kalender zelf was ditmaal ontworpen door de Zweedse kunstenaar<br />

Karl Grandin, bekend van zijn hippe kledingmerk Cheap<br />

Monday en lid van het Zweedse designteam Vår Zelf. Grandin is<br />

zelf een groot bierliefhebber, ontwerper van de atypische etiketten<br />

van Omnipollobier en mede-eigenaar van deze prijswinnende<br />

Zweedse brouwerij.<br />

HOPT is onderdeel van Saveur Bière, de grootste bierspeciaalzaak<br />

in Frankrijk, en heeft een aanbod van 1300 craft- en speciaalbieren<br />

uit de hele wereld. Zie ook www.hopt.nl.<br />

Slag om Grollo<br />

Ook Grolsch zet steeds meer in op speciaalbieren. Nieuwste voorbeeld<br />

was eind vorig jaar Musketier, speciaal gebrouwen voor de<br />

viering van de Slag om Grolle 2017. Het evenement vond plaats<br />

in Groenlo, de geboorteplaats van Grolsch. Grolsch Musketier was<br />

exclusief tijdens het evenement als tapbier vanaf fust verkrijgbaar. De<br />

naam van het nieuwe bier is bedacht door lezers van de Twentsche<br />

Courant Tubantia. In totaal hebben veertien lezers deze naam<br />

ingezonden.<br />

Grolsch is trots op haar thuisregio en verbindt zich daarom graag<br />

aan Twente, de Achterhoek en haar geboortestad Groenlo in het<br />

Bierkalender<br />

Voor de voorbije Kerst kwam HOPT, specialist in bierzaken, met<br />

een noviteit die het goed bleek te doen in heel Europa: een Beery<br />

Christmas adventskalender met 24 speciaal gebrouwen craft-bieren.<br />

De kalender was voor het eerst uitgerust met een NFC-chip, waardoor<br />

liefhebbers op hun smart phone allerlei feiten en achtergronden<br />

van de speciale bieren kunnen zien.<br />

De Beery Christmas adventskalender kwam al voor de vijfde keer uit.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 27


ijzonder. Al sinds het ontstaan<br />

van de Slag om Grolle is Grolsch<br />

betrokken als sponsor van dit<br />

evenement.<br />

Grolsch Musketier is een amberkleurig<br />

bier van hoge gisting met een alcoholpercentage van 6,5.<br />

Het heeft een romige schuimkraag en een kruidig en fris aroma, aldus<br />

de brouwer. “De zorgvuldig geselecteerde ingrediënten zorgen voor<br />

een frisse, licht pittige smaak, met accenten van noten en rozijnen.<br />

De afdronk is aangenaam droog.”<br />

Adfundum<br />

<strong>AdFundum</strong> is hét vakblad voor de<br />

drankenspecialist. Met acht keer per<br />

jaar het allerlaatste nieuws uit de<br />

branche, rake reportages en veel<br />

aandacht voor de mens achter het<br />

bedrijf.<br />

Vakblad voor de drankenbranche<br />

sterk en fris<br />

tot op de bodem<br />

In <strong>AdFundum</strong> leest u alles over<br />

marketing, merkconcepten, producten,<br />

leveranciers, beurzen, maatschappelijke<br />

ontwikkelingen, branchecijfers. En<br />

altijd geplaatst in een groter kader.<br />

Wat betekent dat nieuws voor ú, als<br />

drankenspecialist.<br />

Nog geen abonnee van <strong>AdFundum</strong>?<br />

Dan hebben wij een aantrekkelijk<br />

aanbod voor u. Vul nu onderstaande<br />

bon in en u ontvangt 25 procent<br />

korting op de abonnementsprijs!<br />

ADFUNDUM, HET DRANKENVAKBLAD<br />

MET DE POSITIEVE INSTEEK EN DE<br />

FRISSE BLIK<br />

ABONNEREN KAN VIA<br />

WWW.ADFUNDUM.NL<br />

28<br />

Abonnementen worden na een jaar automatisch verlengd. Opzeggen kan tot twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode. Aanbod geldig voor het jaar <strong>2018</strong>.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


Wijnzaken<br />

Bevordering van verantwoorde matige consumptie<br />

KVNW lanceert aangescherpt keurmerk<br />

De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (KVNW) heeft haar succesvolle keurmerk KVNW Register Wijnhandelaar verder<br />

aangescherpt. Voor wijnhandelaren, die een strenge, onafhankelijke toets moeten afleggen, is het behalen van het keurmerk een kroon op hun<br />

professionaliteit. Voor consumenten, supermarkten, horeca en andere zakenpartners is het een garantie dat een wijnhandelaar van de druif tot het glas<br />

weet waar de wijn in diens of dier assortiment vandaan komt. In het keurmerk speelt verantwoorde consumptie van wijn een nog belangrijkere rol.<br />

Consumenten zijn bij de aankoop van wijn steeds selectiever. Waar komt<br />

mijn wijn precies vandaan en onder welke omstandigheden is deze geproduceerd?<br />

Klopt alle informatie die ik online over de wijn lees? Deze vragen<br />

komen niet alleen bij wijnhandelaren terecht, maar ook bij supermarkten,<br />

slijters en horeca. De KVNW speelt in op deze ontwikkeling door de introductie<br />

van een geactualiseerd keurmerk voor wijnhandelaren. “We merken<br />

dat wijnliefhebbers zich steeds vaker verdiepen in wijn en zelf wijncursussen<br />

volgen,” zegt Peter van Houtert, voorzitter van de KVNW. “Er worden<br />

hogere eisen gesteld aan wijnhandelaren. Register Wijnhandelaren laten<br />

zien dat ze passie hebben voor hun vak en bovendien de kennis en kunde<br />

om afnemers van alle mogelijke informatie te voorzien.”<br />

In het aangescherpte keurmerk speelt verantwoord<br />

alcoholgebruik een nog prominentere rol dan voorheen.<br />

De KVNW voert een matigingscampagne,<br />

de WiM-campagne (www.wimoverwijn.nl). De<br />

keurmerkhouders nemen verantwoorde alcoholconsumptie<br />

als uitgangspunt in de communicatie met<br />

hun afnemers. Genieten van wijn kan alleen door<br />

matige consumptie.<br />

KVNW en het voeren van het keurmerk betekent dat de importeur voldoet<br />

aan een aantal kwalitateitsvoorwaarden. Deze hebben betrekking op de bedrijfsvoering,<br />

de voedselveiligheid, de kwaliteit van wijn, milieu en transport,<br />

transparantie, de bescherming van de gezondheid van klanten en consumenten<br />

en het stimuleren van verantwoorde wijnconsumptie. De onafhankelijke<br />

audit voor het keurmerk wordt uitgevoerd door Det Norske Veritas.<br />

De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (KVNW) is<br />

de enige landelijke branchevereniging van Nederlandse wijnimporteurs<br />

en groothandelaren. De KVNW telt ongeveer 115 leden, die samen ruim<br />

driekwart van de Nederlandse wijnbranche vertegenwoordigen. De leden<br />

van de KVNW staan voor professionaliteit, kwaliteit en duurzaamheid.<br />

Verantwoord ondernemen<br />

De import en verkoop van wijn, voor 99 procent<br />

geproduceerd in het buitenland, vraagt om extra<br />

aandacht van een ondernemer. Niet alleen moet<br />

een KVNW Register Wijnhandelaar zelf de zaken<br />

op orde hebben, hij of zij is ook op de hoogte van<br />

de productiemethoden en de arbeidsomstandigheden<br />

bij de wijnproducent en maakt hier duidelijke<br />

afspraken over. Bij een bezoek aan de wijnproducent<br />

checkt de wijnhandelaar of deze zich aan alle<br />

afspraken houdt.<br />

Als lid van de KVNW kiezen importeurs ervoor hun<br />

processen te laten certificeren. Na een jaar lidmaatschap<br />

zijn zij verplicht om Register Wijnhandelaar<br />

te worden. Een KVNW Register Wijnhandelaar is<br />

betrouwbaar en deskundig. Certificering door de<br />

Gevelbordjes van bedrijven die geregistreerd zijn als KVNW Register Wijnhandelaar.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 29


Kleurrijke historie van wijn in Nederland<br />

Onlangs verscheen het eerste boek over de wijngeschiedenis van Nederland, getiteld ‘Nederlanders en wijn’. Een lange geschiedenis.<br />

Dit e-boek vertelt in vijftien rijk geïllustreerde verhalen de eeuwenlange geschiedenis die Nederlanders met wijn hebben, van de<br />

Romeinen tot de twintigste eeuw. Historicus en vinoloog Mariëlla Beukers ging op zoek naar het ware verhaal achter onze middeleeuwse<br />

wijngaarden, de Hollandse ingenieurs in de Médoc, de gebruiken rondom het drinken van wijn en nog veel meer. Zij verzamelde<br />

bovendien de mooiste afbeeldingen uit musea en archieven.<br />

Nederlanders en wijn hebben samen een geschiedenis<br />

die eeuwen terug gaat. Al in de Romeinse<br />

tijd kenden de Lage Landen een rijke wijncultuur,<br />

met kostbare glazen en geïmporteerde wijnen. Middeleeuwers<br />

hielden ook wel van een glaasje, en<br />

schonken graag witte wijnen van de Rijn en zoete’<br />

malvesye’ van de kusten van de Middellandse Zee.<br />

Ondertussen plantten ze in hun kasteeltuinen en<br />

kloostergaarden ‘wingerden’. Om aan de grote<br />

vraag naar wijn te voldoen, zorgden Nederlanders<br />

er in de Gouden Eeuw voor dat zij in Frankrijk een<br />

stevige vinger in de pap kregen als het om wijnbouw<br />

ging. En met de komst van de stevige rode<br />

wijnen van Bordeaux rond 1700 waren ze er als<br />

de kippen bij om die nieuwe dranken te importeren.<br />

Tot op de dag van vandaag is Nederland<br />

een land waar zo goed als elk type wijn is<br />

te krijgen, afkomstig uit landen van de hele<br />

wereld. En die rijkdom van het assortiment<br />

danken wij aan onze eeuwenlange omgang<br />

met wijn!<br />

Wijnkronieken<br />

De lange geschiedenis van Nederlanders<br />

met wijn is nog maar weinig onderzocht.<br />

Wijngeschiedenis in Nederland moest het<br />

doen met korte zinnetjes in standaardwerken,<br />

over Hollanders die polders aanlegden in de<br />

Médoc of rijke burgers die zo van zoete wijnen<br />

hielden. De schilderijen van de Gouden<br />

Frivole prent uit het<br />

Nederlandse-wijnboek.<br />

Eeuw zitten vol wijn, maar wat voor wijn dat<br />

precies was, bleef zo goed als onbekend.<br />

Hoe het werkelijk zat, werd nergens uitgelegd.<br />

Totdat ‘Nederlanders en wijn’ verscheen. In dit<br />

uitzonderlijke e-boek neemt historicus en vinoloog<br />

Mariëlla Beukers de lezer aan de hand<br />

van prachtige illustraties en heerlijke anekdotes<br />

in vijftien verhalen mee op een wijnreis door<br />

de tijd. Zij vertelt over verdwenen wijnsoorten<br />

en kostbaar drinkgerei. Over drinkspelletjes<br />

uit de Gouden Eeuw en wijn als betaalmiddel.<br />

Maar ook over de rol van Nederlanders<br />

als dijkenbouwers in de Franse Médoc of als<br />

wijnproducenten langs de Loire. Over Bacchus<br />

op de buitenplaats en wijn in de koloniën. En<br />

natuurlijk geeft Nederlanders en wijn antwoord<br />

op de vraag waar in de middeleeuwen nu die<br />

Nederlandse wijngaarden lagen.<br />

‘Nederlanders en wijn’ is een digitale uitgave<br />

van Wijnkronieken en bevat:<br />

• Prachtig beeldmateriaal, veelal in hoge<br />

resolutie.<br />

• Vlot geschreven verhalen, nooit eerder<br />

verteld.<br />

• Citaten uit 20 eeuwen literatuur.<br />

• Tips voor een lekker glas moderne wijn met<br />

een historisch verhaal.<br />

• Nederlandse en culinaire geschiedenis<br />

vanuit een bijzonder perspectief.<br />

• Video’s van moderne wijngaarden, een<br />

interactieve kaart en een kennistest.<br />

Het vernieuwende e-boek werd geschreven<br />

voor een tablet (iOS of Android), is ook te<br />

lezen op een smart phone en te downloaden in<br />

de App Store en bij Google Play voor € 9,99.<br />

Mariëlla Beukers is auteur van diverse wijnboeken,<br />

waaronder ‘Wijn van eigen bodem’,<br />

over de hedendaagse Nederlandse wijnbouw.<br />

Op haar website Wijnkronieken.nl publiceert<br />

zij regelmatig over de rijke geschiedenis van<br />

wijn, evenals op de website van het Historisch<br />

Nieuwsblad en in het tijdschrift Bouillon.<br />

30<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum


Natuurwijn<br />

wint terrein<br />

Internationaal gonst het begrip ‘natuurwijn’ rond.<br />

Het klinkt mooi in overeenstemming met de foodtrends<br />

van dit moment, maar betekent het ook iets?<br />

Als antwoord op die vraag maken steeds meer<br />

wijnproducenten producten die moeten aantonen<br />

dat natuurlijke wijnbouw wel degelijk onderscheidend<br />

is en tot uitstekende kwaliteit kan leiden.<br />

Veel cruciale begrippen die door pioniers in natuurlijke<br />

wijnbouw zijn gelanceerd, sijpelen nu door in<br />

de bedrijfsfilosofie van ‘mainstream’ wijnmakers.<br />

Daarbij wordt steeds nauwkeuriger afgebakend<br />

wat termen als ‘biodynamisch’, ‘organisch’ en<br />

‘milieuvriendelijk’ nu feitelijk inhouden, en wat de<br />

consument zich moet voorstellen bij het begrip<br />

‘natuurwijn’. Dat is namelijk niet wettelijk beschermd<br />

en gecontroleerd, dus het behoeft invulling door de<br />

wijnmakers zelf. Die zijn het in hoge mate eens over<br />

wat natuurwijn moet zijn: een paraplubegrip voor<br />

wijnen waarbij de focus ligt bij een compromisloze<br />

expressie van tijd en plaats van de wijnbouw, met<br />

minimale interventie door de wijnboer en geen technologische<br />

manipulatie in de wijnkelder. Poëtisch<br />

gezegd: natuurwijn is de vloeibare expressie van<br />

authenticiteit, in de eerste plaats gevormd door de<br />

natuur, en niet door de wijnmaker.<br />

Natuurwijn stond centraal op de recente<br />

wijnbeurs Millésime Bio in Montpellier. Ook op<br />

de komende ProWein in Düsseldorf wordt veel<br />

aandacht aan natuurlijke wijnen besteed.<br />

Topscorers uit het land<br />

van Oc<br />

Al jarenlang stelt Pays d’Oc IGP jaarlijks een premium collectie samen uit haar beste wijnen.<br />

Het internationale proefpanel stond voor 2017 onder leiding van Samuel Masse, voorzitter<br />

van de Jeunes Agriculteurs Hérault. Voor het proefpanel werden wijnprofessionals van over<br />

de hele wereld ingevlogen om blind de wijnen te proeven en zo de Collection 2017 samen te<br />

stellen. Deze Collection staat voor de nieuwe generatie wijnen en wijnstijlen uit de Pays d’Oc<br />

IGP. De 28 Pays d’Oc wijnen dienen in <strong>2018</strong> als ambassadeurs van het label Pays d’Oc IGP.<br />

De Collection van Pays d’Oc IGP is een jaarlijks terugkerende erelijst waarbij de crème de la<br />

crème van de Pays d’Oc IGP wijnen gekozen wordt. De verkiezing is gericht op het promoten<br />

van de allerbeste wijnen die Pays d’Oc IGP te bieden heeft. Al elf jaar wordt hiervoor een evenement<br />

georganiseerd. Ditmaal kwamen 12 wijnprofessionals met 7 verschillende nationaliteiten<br />

bijeen bij La Villa Guy in Béziers. Hier werden 67 voorgeselecteerde wijnen blind geproefd.<br />

Vervolgens werden er 28 wijnen gekozen waarvan 14 witte wijnen, 12 rode wijnen en twee<br />

rosé wijnen. Hiervan waren vier wijnen biologisch. De winnende wijnen staan symbool voor de<br />

diversiteit, moderniteit en dynamische creativiteit binnen het gehele Pays d’Oc IGP gebied.<br />

Het twaalfkoppige proefpanel bestond uit vooraanstaande personen uit de internationale<br />

wijnwereld. Vanuit Nederland was Peter Klosse hiervoor uitgenodigd. Peter Klosse is oprichter<br />

van de Academie voor Gastronomie, lector aan de Hotel Management School Maastricht en<br />

schrijver van meer dan vijftien gastronomische boeken.<br />

Marktleider<br />

Het Pays d’Oc is Frankrijks voornaamste wijnregio in volume, Frankrijks grootste wijnexporteur<br />

en Frankrijks voornaamste producent van rosé. In het gebied worden 58 druivenrassen<br />

toegestaan. Met 120 duizend hectare omvat Pays d’Oc IGP de helft van de regio Languedoc-<br />

Roussillon, met 6 miljard euro omzet, en 743 miljoen flessen op de markt gebracht, waarvan<br />

bijna de helft op exportmarkten.<br />

Pays d’Oc IGP (Indication Géographique Protégée) is een officieel wijnkwaliteitslabel, gecertificeerd<br />

door Bureau Véritas Quality France. Deze regio is erkend door de Europese Unie en is<br />

een collectief merk. Pays d’Oc IGP vertegenwoordigt zo’n 1900 bedrijven (privé wijnkelders,<br />

coöperaties en wijnhandelaren) en 12 duizend wijnproducenten. Het gebied Pays d’Oc omvat<br />

de Languedoc-Roussillon streek (waaronder de gebieden Hérault, Aude, Gard, Pyrénées-Orientales<br />

en zes dorpen in Lozère). In Nederland is 20 procent van de Franse wijnimport afkomstig<br />

van Pays d’Oc IGP wijngaarden.<br />

Voor meer informatie zie www.paysdocwines.com.<br />

<strong>januari</strong> <strong>2018</strong> - Adfundum 31


IN 3 DAGEN<br />

DE WERELD ROND<br />

De held uit de Jules Vernes-roman had 80 dagen nodig voor<br />

zijn reis rond de wereld. Voor u gaat dit een stuk sneller: in<br />

slechts drie dagen ontdekt u op de internationale beurs voor<br />

wijn en gedistilleerd de gehele wijnwereld. U doorkruist daarbij<br />

295 wijngebieden, ontmoet 6.600 exposanten uit 60 landen,<br />

geniet van talrijke proeverijen en doet bijzondere indrukken op<br />

tijdens talrijke seminars. Uw wereldreis wordt georganiseerd<br />

door een toonaangevende beursorganisatie, waardoor u zich<br />

volledig op uw ontdekkingen kunt concentreren.<br />

PROWEIN – TO ANOTHER GREAT YEAR<br />

THE WORLD’S NO.1:<br />

INTERNATIONAL TRADE FAIR<br />

FOR WINES AND SPIRITS<br />

18 -20 maart <strong>2018</strong><br />

Düsseldorf, Germany<br />

www.prowein.com<br />

Informatie in Nederland:<br />

Fairwise bv<br />

Tel. +31 (0) 70 350 1100<br />

info@fairwise.nl<br />

www.fairwise.nl

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!