Innovation-Magazine-LR

INNOVATIONS
MGZN 2019
Chaos engineering
IT is niet bestand tegen
de grilligheid van de echte wereld
Future tech
Quantum computing:
Weg zijn de wereldproblemen
Architecture
Microservices:
Fabels en fictie
Data science
Wil de echte
data scientist opstaan?

» VOORWOORD
Veranderingen gaan sneller dan ooit. Je hoort het
zó vaak. En als een boodschap te vaak langskomt,
dan loop je het risico dat hij niet meer aankomt.
Toch zijn er mensen die deze boodschap zo knap
kunnen verpakken, dat het je wel nog aan het denken
zet. Schrijver Yuval Noah Harari is zo iemand. Zijn laatste
werk gaat over 21 lessen voor de 21ste eeuw. Hij betoogt
dat technologieën als AI en biotech onze manier van
samen leven en werken net zo radicaal gaan veranderen
als ten tijde van de Industriële Revolutie.
Daarmee veranderen ook de competenties waarmee
we ons als mensen kunnen onderscheiden. Kennis is
niet meer onderscheidend als alle kennis in de wereld
binnen één klik bereikbaar is. Je kunt alle hoofdsteden
van de wereld uit je hoofd leren, maar je kunt ze ook
opzoeken op je smartphone. Wat belangrijker wordt,
is de vaardigheid om te bepalen of informatie wel klopt
en of die relevant is in de situatie waarin je zit.
Het belang van zelf kennis hebben neemt dus af, er zijn
andere vaardigheden die je nodig hebt in de 21ste eeuw.
Denk aan probleemoplossend vermogen, kritisch denken
en creativiteit; we leven in een tijd van context. De
toegevoegde waarde van mensen ten opzichte van
com puters zit vooral in het bepalen en interpreteren van
het grote plaatje. Computers vinden dat een stuk lastiger.
Als er één vakgebied is waarin deze verschuiving van
kennis naar context zichtbaar is, dan is het wel IT.
Dát is volgens mij
de belangrijkste
les van de 21e eeuw.
Tot nu toe, althans.
Dennis Joosten – CTO
Toen ik nog in de schoolbanken zat (in de jaren
negentig), werden IT’ers opgeleid tot automatiseerders
die ergens in een hoekje van het bedrijf code zaten te
kloppen. De eisen die we stellen aan IT’ers zijn sinds die
tijd enorm toegenomen. Er wordt nu van ze verwacht
dat ze niet alleen maar dingen kunt automatiseren,
maar dat ze ook begrijpen wat de impact is van een
oplossing op de business (pagina 22). Het is in de
ont wikkelfase al belangrijk om na te denken over wat er
mogelijk zou kunnen gebeuren en hoe je de oplossing
daartegen kunt wapenen (pagina 4).
Natuurlijk gaan veranderingen sneller dan ooit.
Innovatie in IT gaat echter al lang niet meer alleen om
baanbrekende nieuwe technologieën zoals quantum
computing (pagina 36). Innovatie gaat ook, nee, vooral
over een andere manier van werken en denken.
Dat is volgens mij de belangrijkste les van de 21e eeuw.
Tot nu toe, althans. apple
2
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

» INHOUD
4
CHAOS ENGINEERING
IT is niet bestand tegen de
grilligheid van de echte wereld
8
DEVOPS
We doen iets met AI! Drie valkuilen
van AI-experimenten
10
IN DE PRAKTIJK
Innovatie van de grond krijgen
is maatwerk
12
ARCHITECTURE
Microservices: Fabels en fictie
15
DE STELLING VAN JOOP
Data anonimiseren moet verplicht
open source worden
16
IN DE PRAKTIJK
Info Support TechTalks
18
DATA SCIENCE
Wil de echte data scientist
opstaan?
20
FACTS & FIGURES
Innovatie in keiharde cijfers
22
DEVELOPMENT
Impact-by-Design:
Evolutie in innovatie
24
IN DE PRAKTIJK
NS: Spoorboekloos rijden
met TimTim
25
COLUMN
Digital onboarding:
De ultieme vorm van impact
26
IN DE PRAKTIJK
Slim en flexibel reizen met
de buurtbus
27
DE STELLING VAN STIJN
Alleen integrale aanpak
energiesector kan problemen
oplossen
28
WAY OF WORKING
Agile XL? Kies dan wel het juiste
framework
32
MACHINE LEARNING
AI avant la lettre
33
DE STELLING VAN IVO
Blockchain is soms overbodig
34
FUTURE TECH
Everything as Code
35
FUTURE TECH
Serverless computing
36
FUTURE TECH
Quantum computing:
weg zijn de wereldproblemen
38
DE STELLING VAN GERT JAN
Populariteit functionele talen stijgt
39
COLOFON
»
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
3

» CHAOS ENGINEERING
IT is niet
bestand tegen
de grilligheid
van de echte
wereld
“The real troubles in your
life are apt to be things
that never crossed your
worried mind, the kind
that blindside you at
4 p.m. on some idle
Tuesday.”
“Deze zin uit de hit Everybody’s Free to Wear
Sunscreen verwoordt precies de essentie van
chaos engineering. Iedereen kent Murphy’s
Law: alles wat fout kan gaan, gaat ook fout”,
zegt Alex van Assem, DevOps Consultant en
Agile Coach bij Info Support.
“Een traditionele benadering van risicomanagement
is dat je de kans op risico’s
probeert in te schatten en je zo goed
mogelijk voorbereidt op de grootste risico’s.”
Chaos engineering gaat ervan uit dat
werkelijk alles wat fout kan gaan ook daadwerkelijk
fout gaat. Het is de taak van IT om
4
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

TEST:
HOE WEERBAAR
IS JOUW
INFRASTRUCTUUR?
Om te testen hoe goed jouw
organisatie is voorbereid op
chaos, kun je verschillende
vragen stellen binnen een
team:
Welke gebeurtenissen in
de wereld kunnen een
directe impact hebben
op een applicatie?
Wat is de impact van
de applicatie op onze
organisatie?
Wat is het ergste wat
ons kan overkomen op
IT- gebied?
Als dat gebeurt, hoe
kunnen we daar mee
omgaan?
Wat voor maatregelen
kunnen we nu nemen
om de impact te minimaliseren?
Hoe kunnen we onze
systemen testen op de
impact van onverwachte
gebeurtenissen?
ervoor te zorgen dat de eindgebruiker daar
zo min mogelijk last van heeft. “Oftewel:
vertrouw niemand, en vooral jezelf niet”,
vult Application Lifecycle Management
Consultant en DevOps Engineer Peter Toonen
aan. Hij geeft training op het gebied van
chaos engineering (zie kader).
VEERKRACHTIGE SYSTEMEN
Er zijn twee factoren die ervoor zorgen dat
chaos engineering belangrijker is geworden.
Als gevolg van de behoefte van bedrijven om
steeds wendbaarder te zijn, worden services
steeds kleiner en autonomer gemaakt.
Deze microservices zijn relatief eenvoudig
te onderhouden. Maar het geheel aan microservices
maken IT-systemen zeer complex. Dit
maakt het onmogelijk om volledig te overzien
wat de effecten zijn van de aan passing van
individuele microservices. Chaos engineering
is een extra hulpmiddel bij het bouwen van
veerkrachtige (resilient) systemen.
De acceptatie dat de echte wereld vele
malen grilliger en onvoorspelbaarder is dan
je kunt bedenken als developer of architect,
is niet nieuw. “Maar het is wel belangrijker
geworden omdat organisaties steeds
»
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
5

» CHAOS ENGINEERING
CHAOS MONKEY
MAAKTE VAN
NETFLIX EEN
BLOCKBUSTER IN IT
Net als veel bedrijven
kan Netflix het zich niet
permitteren om een grote
systeemstoring te hebben.
Daarom ontwikkelde Netflix
in 2011 een tool die willekeurig
chaos creëert
binnen de eigen infrastructuur.
Het doel; de systemen
weerbaarder maken.
Stel je een aap voor die
een datacenter binnenloopt
en willekeurig kabels
uittrekt en devices kapot
maakt. Je weet niet
wanneer deze aap komt en
wat hij gaat doen. Het is de
uitdaging van IT-managers
om informatie systemen zo
te ontwerpen dat ze kunnen
blijven functioneren, ook als
de chaos monkey onverwacht
opduikt (Uit het boek
Chaos Monkeys van
Antonio Garcia Martínez).
Chaos Monkey hielp Netflix
om de infrastructuur
robuuster en weerbaarder
te maken. Het concept
werd zo populair dat Netflix
besloot om de tool open
source te maken. Inmiddels
is er een hele community
opgebouwd op het gebied
van chaos engineering.
Deze IT-community
beschouwt Netflix nog
altijd als ervaringsdeskundige
op dit gebied. apple
zwaarder leunen op IT”, zegt Van Assem.
“Als systemen uitvallen, dan heb je al gauw
te maken met ontevreden klanten en dus
imagoschade, om nog maar te zwijgen over
de kosten.”
VOORBEREIDEN OP CHAOS
Een van de bedrijven die dit aan den lijve
ondervond was Netflix. Na een grote
systeemuitval besloot de aanbieder van
on-demand series en films voortaan
voor bereid te zijn op absolute chaos.
Info Support past het gedachtengoed
van chaos engineering onder meer toe
binnen de ontwikkelstraat Endeavour.
Toonen: “Wat we regelmatig doen, is delen
van onze systemen uitschakelen om te kijken
wat er dan gebeurt. Klanten die software op
onze ontwikkelstraat bouwen, moeten daar
natuurlijk eigenlijk niks van merken. Waar
het eigenlijk om gaat, is dat je bij alle ontwikkeltrajecten
heel goed nadenkt over wat
allemaal mis kan gaan en daarop anticipeert.
Daar hoef je niet per sé een tool als Chaos
Monkey voor toe te passen, het gaat om
de mindset.”
DIGITALE BRANDOEFENING
“We zien dat nu nog vooral de nadruk ligt
op de techniekkant”, benadrukt Van Assem.
“En natuurlijk is het belangrijk om grote
6
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

systemen resilient te maken. Wat je niet moet
onderschatten, is hoe cruciaal het is om
hetzelfde te doen voor beheerprocessen.
Dus denk niet alleen na wat het gevolg is als
een server ineens niet meer met een andere
server kan praten, maar wat de impact is op
de processen: wie wordt er dan uit bed
gebeld en heeft die persoon überhaupt wel
een telefoon naast zijn bed, of de juiste
materialen om die storing op te lossen?”
De grootste les die chaos engineering biedt,
is dat je chaos niet kunt voorkomen. “Het
gaat erom dat je de impact van onverwachte
gebeurtenissen minimaliseert. Dingen gaan
een keer mis. Waar het om gaat, is hoe goed
je daarop kunt acteren. Zie het als een
digitale brandoefening; hoe vaker je oefent,
des te beter je voorbereid bent.” apple
CHAOS VALT TE TRAINEN
Voor teams die hun weerbaarheid
tegen chaos willen testen, biedt
Info Support de ChaOps-training aan.
In een gesimuleerde omgeving krijgt
een team de taak om een applicatie
te monitoren op storingen en deze te
verhelpen.
MEER WETEN?
Neem contact op met Peter Toonen
via peter.toonen@infosupport.com.
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
7

doen
We moeten
iets met AI!
» DEVOPS
Drie valkuilen van
AI-experimenten
DEVOPS
DevOps is een samentrekking
van de woorden
DEVelopment en
OPerationS. In DevOpsteams
werken ontwikkelaars
en beheerders
van software zo veel
mogelijk samen. Het doel
daarvan is om zo snel
mogelijk en op een
betrouwbare manier
nieuwe functionaliteit
voor software op te
leveren en te beheren.
Zoals vaak het geval is bij een opkomende
technologie, wordt er op dit moment nog
volop geëxperimenteerd met kunstmatige
intelligentie.
Dat is goed nieuws, maar volgens Mark Wolffenbuttel
zou het nog mooier zijn als deze experimenten ook
leiden tot een praktische toepassing. De Sales en
Business Development Manager van Info Support ziet
AI-experimenten nu nog vaak stranden in het zicht van
de finish.
“In de praktijk zien we drie valkuilen vaak terugkomen
in AI-experimenten. En eigenlijk zijn dat allemaal
feno menen waar IT al jaren mee te maken heeft.
Alle drie de belemmeringen kun je ondervangen door
te werken in DevOps-teams.”
8
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

VALKUIL 1
KWALITATIEVE DATA ZIJN
MOEILIJK TE VINDEN
Het succes van een AI-oplossing
valt of staat bij de data die je tot je
beschikking hebt en de kwaliteit
daarvan. Idealiter wil je als ontwikkelteam
toegang hebben tot
veel verschillende databronnen
binnen de organisatie om mee te
testen en ontwikkelen.
In de praktijk gaat het daar al gauw
mis. De eigenaren van databases
zitten vaak verspreid over de
organisatie, waardoor er veel tijd
en energie kan gaan zitten in het
vergaren van data. Teams die zich
bezighouden met AI-experimenten
hebben daardoor al gauw
de neiging om het maar te doen
met de (beperkte) data die eenvoudig
en snel beschikbaar zijn.
En dan hebben we het niet eens
gehad over het controleren van
de datakwaliteit, waarmee je als
team toch echt langs een domeinexpert
en/of IT zult moeten – voilà,
een extra drempel.
VALKUIL 2
VASTHOUDEN AAN 100
PROCENT ACCURATESSE
IT is per definitie nogal een exact
vakgebied en daardoor hebben
we er soms nogal moeite mee
als uitkomsten niet 100 procent
accuraat zijn. Deze hang naar
perfectie kan het in de praktijk
brengen van een nieuwe
AI- oplossing vertragen of
zelfs voorkomen.
Een voorbeeld: wanneer een team
een AI-chatbot gaat ontwikkelen
die wordt ingezet om vragen van
klanten af te handelen, wil het team
doorgaans een oplossing die altijd
met het juiste antwoord komt op
vragen. Als de accuratesse vervolgens
‘slechts’ 72 procent blijkt te
zijn, dan kan een conclusie zijn dat
de oplos sing niet goed werkt. Wat
er dan eigenlijk wordt ver geten, is
dat mensen ook niet feilloos zijn;
een klantenservice-medewerker
weet ook niet altijd direct het juiste
antwoord op een vraag. In dit soort
gevallen heb je al gauw een
business case gemaakt waarmee
de accuratesse van een AI-chatbot
kan worden verbeterd, bijvoorbeeld
van 72 naar 80 procent.”
VALKUIL 3
DE EINDGEBRUIKER
WORDT NIET BETROKKEN
Als je een brug wilt slaan tussen het
laboratorium van het AI-experiment
en de uiteindelijke toepassing van
een AI-oplossing in de praktijk,
dan is het betrekken van de eindgebruiker
in een vroeg stadium
cruciaal. En dat zit hem niet alleen
in het testen van features, maar ook
in het uitleggen hoe een oplossing
werkt. Om weer terug te komen op
het vorige punt; als de uitkomsten
van een AI-oplossing niet
100 procent accuraat zijn, dan
is het belangrijk om de business
mee te nemen in de verklaring.
Leg daarom uit hoe de AI-oplossing
tot bepaalde oplossingen is
gekomen.
DE DEVOPS-OPLOSSING
Betrek niet alleen ontwikkelaars
en eindgebruikers bij een AI-experiment,
maar ook teamleden die
verantwoordelijk zijn voor de
datastrategie en -kwaliteit. Het gaat
dan om data engineers en data
scientists (zie ook pagina 18).
DE DEVOPS-OPLOSSING
Een minimale verbetering heeft
ook een waarde, zeker in de experimentfase.
Leer leven met kleine
stapjes; meerdere kleine stapjes
leiden uiteindelijk ook naar een
grote en voor de organisatie
behapbare impact.
DE DEVOPS-OPLOSSING
Het betrekken van de eindgebruiker
is bijna synoniem geworden aan
de DevOps-benadering. Hierdoor
kun je als ontwik kelteam regelmatig
features testen en verbeteren
voordat ze naar productie gaan.
De DevOps-methode helpt dus om een aantal belangrijke
bruggen te slaan tussen het ontwikkelteam en de
eindgebruikers. Dat zit hem in het betrekken van die
eindgebruiker in een vroeg stadium, maar dat geldt
ook voor datastrategen die ervoor kunnen zorgen dat
het team beschikt over de juiste (en kwalitatieve) data,
ook na de implementatie. Het accepteren van een
bepaalde foutmarge en dus leren leven met kleine
verbeter stapjes is de laatste les die AI-teams kunnen
trekken uit de DevOps-aanpak. Op die manier kun je
ervoor zorgen dat je AI-oplossing verder komt dan
de experimenteerfase. apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
9

» IN DE PRAKTIJK
Innovatie van de grond
krijgen is maatwerk. Een
bloem lezing van innovatieve
projecten die Info Support
samen met klanten heeft
opgebouwd.
VECOZO
CHATBOT INGEHAALD
DOOR DE REALITEIT
Soms betekent innovatie dat
technologische ontwikkelingen zo
snel gaan, dat het verstandig is om
de markt te blijven verkennen. Bij
VECOZO, het internetportaal voor
het uitwisselen van administratieve
gegevens in de zorg, weten ze daar
alles van.
CHATBOT 1: DEEP LEARNING
Elk kwartaal organiseert VECOZO
een Innovatieweek om goede
business-ideeën en nieuwe
technologieën te verkennen.
Alle innovatieve technologieën die
van (toekomstig) belang zijn voor
de organisatie komen daar voorbij:
van blockchain tot big data en AI.
“We vinden het belangrijk om
gericht te stoeien met nieuwe
technologieën, zodat we blijven
begrijpen hoe ICT zich ontwikkelt
en wat dat voor kansen voor
VECOZO biedt. Bovendien geven
onze innovatieweken een extra
boost positieve energie binnen
VECOZO”, aldus Ton Bogerd,
Manager ICT bij VECOZO. Het idee
om een chatbot te ont wikkelen die
klanten kan helpen om standaard
vragen te beantwoorden, werd een
jaar geleden al opgevat. “Een groot
aantal vragen die VECOZO krijgt
heeft te maken met de certificaten
die de organisatie uitgeeft”, aldus
Manon van den Burg, AI-facilitator
bij Info Support. “Je zou meer dan
50% procent van alle inkomende
vragen kunnen laten afhandelen
door een chatbot. Hierdoor zou een
zorgaanbieder ook buiten kantoortijden
antwoord kunnen krijgen
op certificaatvragen.” Destijds leek
TensorFlow de meest geschikte
chatbottechnologie om dat voor
elkaar te krijgen. “Het voordeel van
TensorFlow is dat het is gebaseerd
op deep learning- technologie,
waardoor chatbots steeds meer
leren naarmate ze vaker gebruikt
worden.”
CHATBOT 2: CONVERSATION
FLOW
Fast forward; een jaar later. Het in
de praktijk brengen van deze
chatbot op basis van TensorFlow
bleek een uitdaging, omdat
VECOZO de technische kennis van
TensorFlow niet in huis had om het
systeem uit te bouwen en dus te
laten leren. Van den Burg: “Tijdens
een van de innovatieweken ging het
dit jaar opnieuw over chatbots, met
als concrete vraag: hoe kunnen we
dit initiatief naar een hoger niveau
tillen en een chatbot ontwikkelen
die geschikt is voor productie? Al
gauw kwamen we tot de conclusie
dat VECOZO eigenlijk meer gebaat
zou zijn bij een andere benadering.
Met het Microsoft Bot Framework
in combinatie met QnA Maker
(ook van Microsoft) kun je namelijk
vrij eenvoudig zelf conversation
flows inrichten zonder dat je
in-depth kennis nodig hebt van
het onder liggende AI-model. Het
framework bestaat uit vaste bouwblokken
en je hoeft niet te weten
wat er onder de motorkap gebeurt,
zoals bij TensorFlow wel het geval
is. Het grootste voordeel is
misschien nog wel dat je op deze
manier meer aandacht kunt geven
aan de persoonlijkheid van een
chatbot. Klanten willen namelijk zo
veel mogelijk het gevoel hebben
dat ze met een mens van vlees en
bloed praten.” Met de QnA Maker
bleek het een stuk haalbaarder te
zijn om een werkende chatbot te
ontwikkelen. “We zijn begonnen
met een experiment en nu zijn we
de impact van zo’n chatbot op een
rijtje aan het zetten: dat zit voor een
deel in efficiency, maar ook in het
feit dat de organisatie straks 24/7
bereikbaar is voor vragen over
certificaten.”
De belangrijkste les, volgens
Van den Burg: “Kleinschalige
experimenten hebben veel toegevoegde
waarde. Je hoeft niet
meteen een definitieve oplossing
te hebben, maar ga wel onderzoeken
wat voor je werkt en welke
oplossing impact heeft en waarde
oplevert voor de organisatie. Deze
technologie gaat ook zo enorm
hard, dat het belangrijk is om
regelmatig scherp te blijven op
nieuwe ontwikkelingen. Ook moet
je je blijven afvragen wat de beste
oplossing is voor een bepaald
vraagstuk.” apple
10
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

UNIGARANT
CHATBOTS OP DE
MEEST ONVERWACHTE
PLEKKEN
Waarvoor zou je als
ver zeker aar een chatbot
kunnen inzetten? Verzekeraar
Unigarant benaderde Info
Support met die vraag.
Het uiteindelijke antwoord
bleek een verrassing. Maar
het begon allemaal met het
stellen van een wedervraag.
Want waarom zou je chatbots
überhaupt in willen zetten?
Om met dat laatste te beginnen:
een zakelijke uitdaging
van Unigarant was het
ver lagen van het aantal
opzeggingen. De beste
manier waarop chatbottechnologie
daaraan kan bijdragen,
is door het ‘behoudteam’
te ondersteunen. De taak van
dit team is om klanten die een
verzekering opzeggen te
benaderen met de optie om
een andere verzekering af te
sluiten. Bij elke opzegging
van een fiets- of bromfietsverzekering
maakt het team
de afweging: is het de moeite
waard om contact op te
nemen met de klant voor een
mogelijke vervolgverzekering.
De inzet van chatbottechnologie
helpt het team nu om
beter te kunnen voorspellen
welke klanten deze extra
aandacht nodig hebben.
Uiteraard is het uiteindelijk
een medewerker van vlees en
bloed die contact met klanten
opneemt. apple
UMC UTRECHT
ZIEN WAT ANDEREN
(NOG) NIET ZIEN
Organisaties die willen innoveren
moeten verder kijken dan
alleen naar technologie. Echte
innovatie begint bij een origineel
idee, de wens om te veranderen
of te vernieuwen en de bereidheid
om dit idee vervolgens
grondig te toetsen.
Een mooi voorbeeld van een
dergelijke innovatie is de
HoloLens-applicatie voor neuro -
navigatie die Info Support samen
met het Brain Technology
Institute (BTI) heeft ontwikkeld.
De HoloLens-applicatie kan een
VIVAT
NA DE LUNCH LAGEN ER AL 140 IDEEËN
Je kunt de digitale transformatie
zien als een bedreiging, of als
een hele mooie kans om jouw
business helemaal opnieuw uit te
vinden. Wat gebeurt er bijvoorbeeld
als je dertig mensen binnen jouw
organisatie in alle vrijheid laat
filosoferen over de mogelijkheden
van innovatieve technologieën als
Internet of Things en kunstmatige
intelligentie?
Financiële dienstverlener Vivat
deed precies dat. Deze Ideation
Day, die Info Support met Vivat
organiseerde, begon met een
brainstormsessie. Na de lunch
lagen er al 140 ideeën. De grootste
uitdaging van de dag was dan ook
het maken van een schifting: welke
ideeën zijn haalbaar en hebben
hologram van de hersenen
(inclusief bloedvaten en bijvoorbeeld
een tumor of andere
afwijking) met grote nauwkeurigheid
projecteren op een patiënt.
De applicatie biedt neurochirurgen
de mogelijkheid om
met behulp van deze augmented
reality-bril te navigeren tijdens
een operatie. Daarnaast kan
de HoloLens worden ingezet bij
het voorlichten van patiënten
en het opleiden van neurochirurgen.
De HoloLens applicatie werd
door de redactie van ICT-vakblad
Computable genomineerd voor
de Innovation Award 2018. apple
de meeste impact op de business?
Zes teams gingen uiteindelijk aan
de slag met het uitwerken van
een experiment rondom een idee.
Ze presenteerden hun pitch aan
een jury. Die beoordeelde de
ideeën op haalbaarheid en impact.
Het ultieme doel van de dag was
het terugbrengen van alle brainwaves
naar één winnend idee.
Dat is bijna gelukt: door het aanstekelijke
enthousiasme van de
deelnemende teams werden het er
twee. Welke dat waren, kunnen we
nog niet verklappen. Maar het zou
zomaar eens kunnen zijn dat Vivat
binnenkort gebruik maakt van AI
om verzekerden met een beperking
gemakkelijker te laten communiceren
met een van de verzekeringslabels.
apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
11

» ARCHITECTURE
Microservices:
Fabels en fictie
Steeds meer organisaties willen hun IT-systemen zo inrichten dat ze snel
wijzigingen kunnen doorvoeren en niet eens per half jaar een compleet systeem
moeten updaten. Dat is immers een weinig flexibele manier van werken en
brengt risico’s met zich mee. Door microservices toe te passen, knip je functies
los die in een groot systeem aan elkaar vastgeplakt zaten. Zijn microservices niet
vooral iets voor hippe start-ups? Moet je je bestaande ERP-systeem overboord
gooien? Software Architect Edwin van Wijk van Info Support weerlegt de
grootste misverstanden over microservices.
1MICROSERVICES EN GROTE
INFORMATIESYSTEMEN
GAAN NIET SAMEN
“Soms bestaat de indruk dat microservices
het startpunt van je architectuur
moeten zijn. Een combinatie van microservices
en een groter systeem, een monoliet,
is echter zeker mogelijk. Vaak kun je zelfs
niet anders. Als je bijvoorbeeld een ERPsysteem
hebt en je bouwt een aantal microservices
die op een bepaalde afdeling af en
toe gegevens uitwisselen met het grote
systeem, heb je een prima architectuur.
Je kunt ook laagjes van microservices
bouwen op oude systemen. Het kan zijn
dat die oude systemen op den duur dan
overbodig worden, maar vaak blijven ze
bestaan, wat niet erg is.
Wat bij microservices wordt onderschat, zijn
de uitdagingen die in het algemeen komen
kijken bij het bouwen van een gedistribueerd
systeem. Om hier niet bij voorbaat mee vast
te lopen, kun je bijvoorbeeld met een
modulair opgebouwde monoliet starten.
Daarmee focus je in eerste instantie meer op
het onderzoeken van het probleemdomein.”
2MICROSERVICES ZIJN
EEN TECHNISCHE KEUZE
“Als alles goed draait, jouw klanten
tevreden zijn en ze het niet erg
vinden dat je systeem eens in het half jaar
een dag uit de lucht gaat, moet je niet alles
overhoop gaan gooien. Er moet een aanleiding
zijn: een systeem is end of life, jouw
klanten zijn ontevreden of jouw marketing
manager kan niet snel genoeg zijn acties naar
de markt brengen. Je moet altijd naar de
achterliggende reden kijken.
Daarnaast is een belangrijke randvoorwaarde
dat je als organisatie agile bent en dat je
regelmatig naar productie wilt, anders
hoeven die services niet autonoom te zijn.
Als je een product owner hebt die met
user-story’s van zestig paginalange Worddocumenten
aankomt, gaat het regelmatig
een nieuwe versie naar productie brengen
niet lukken.”
12
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

MICROSERVICES IN
DE PRAKTIJK
Veel bedrijven hebben het idee
dat ze meer uit hun IT kunnen halen.
Bijvoorbeeld omdat ze vaker updates
willen uitbrengen of omdat het te lang
duurt om te reageren op vragen uit
de markt. Microservices zijn kleine,
autonome onderdelen die zelfstandig
een proces kunnen uitvoeren zonder
dat de rest van het systeem er last
van heeft.
Een ziekenhuis kan bijvoorbeeld
microservices inrichten voor verschillende
afdelingen. Die gespecialiseerde
services kunnen dan inspelen op de
specifieke wens van de afdeling zonder
rekening te hoeven houden met
de lange doorlooptijd van het hele
ziekenhuis.
3
MICROSERVICES ZIJN
ALLEEN INTERESSANT
VOOR BEDRIJVEN ALS
NETFLIX OF FACEBOOK
“Veel bedrijven zijn huiverig om eraan te
beginnen omdat ze geen internet bedrijven
zijn, maar dat is echt onzin. Microservices zijn
niet alleen bedoeld om snel updates beschikbaar
te stellen voor een groot aantal externe
gebruikers of klanten, ze kunnen ook goed
helpen om de IT binnen jouw organisatie op
orde te krijgen en flexibeler te maken.”
Van Wijk noemt de pensioenwereld
als een goed voorbeeld: “Voorheen was
in die wereld vrijwel geen concurrentie:
als werknemer zat je vast aan het fonds
van jouw werkgever. Sinds de splitsing
tussen pensioenfondsen en -uitvoerders,
is het mogelijk over te stappen
als een uitvoerder niet de gewenste
service biedt. Daarom wordt in de
pensioenwereld nu veel van deze
technologie toegepast. Je moet
concurreren op servicelevels, toegevoegde
diensten. Die moet je heel snel
in de markt kunnen zetten om de
concurrentie voor te blijven. Dan moet
je flexibel zijn en in heel kleine iteraties
software releasen, anders zijn jouw
klanten weg.”
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
13

» ARCHITECTURE
4MICROSERVICES ZIJN
ALLEEN GESCHIKT
VOOR STARTUPS
“Zoals gezegd, zijn microservices
juist prima te combineren met grote,
bestaande systemen in organisaties die al
lang bestaan en die wendbaarder willen
worden. Wil je microservices succesvol
toepassen naast deze bestaande systemen,
dan moet je wel goed naar zaken als infrastructuur
en monitoring kijken. Typisch voor
startups is dat zij vaak nog moeten ontdekken
wat precies hun domein is. Heb je heel veel
geïnvesteerd in allerlei microservices en
ontwikkelt je business zich toch op een
andere manier - iets wat bij veel startups
gebeurt - dan wil je niet alles weer weg
moeten gooien.”
5MICROSERVICES ZIJN
ALTIJD SNELLER
“Een organisatie kiest voor microservices
om wendbaarder te worden.
Dat wil niet zeggen dat de performance van
je systeem als geheel altijd sneller wordt en
dat is ook niet erg. Wanneer je services
opsplitst, moet je nu eenmaal vaker het
netwerk over en berichtjes heen en weer
sturen. Daar krijg je flexibele en autonome
systemen voor terug.”
7
EEN MICROSERVICE HEEFT
ALTIJD EEN BEPAALDE
OMVANG
“Vaak wordt de term ‘micro’
geassocieerd met de omvang van de
services. ‘Ze moeten klein zijn – maximaal
één A4’tje code’ hoor je dan. Maar dat is
niet waar het om gaat. De kern is dat een
service zo veel mogelijk gespecialiseerd is
in één ding.”
8
IK MOET EEN SPECIAAL
MICROSERVICES-
FRAMEWORK HEBBEN
“Wat ik jammer vind, is dat er
leveranciers zijn die daarop inspelen: wij
hebben hét microservices-framework en
daarmee lossen we alle problemen op.
Voor je het weet, zit je weer met verdor
lock-in of een framework waarin je dingen
op een bepaalde manier móet doen. Het is
heel lastig om daar uit te breken.
Aan de andere kant moet je ook niet alles zelf
willen bouwen. Er zijn genoeg goede open
source-oplossingen beschikbaar. Elk team
zou voor zichzelf moeten uitzoeken welke
frameworks en libraries geschikt zijn. En
wissel ook onderling ervaring uit, om samen
te komen tot de meest geschikte set van
hulpmiddelen voor de organisatie.” apple
6
ER IS EEN STANDAARD
STAPPENPLAN VOOR
HET BOUWEN VAN EEN
MICROSERVICES-APPLICATIE
“Vaak wordt gedacht dat je een micro service
inricht door aan een standaardset van
regeltjes te voldoen. Architecten moeten
ervaring opdoen en er is een mate van
vakmanschap nodig binnen je softwaredevelopmentdiscipline
om een succesvolle
microservices-architectuur op te kunnen
zetten.”
14
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

» DE STELLING VAN
Joop Snijder – Head of Research Center AI:
“Data anonimiseren
moet verplicht
open source worden”
Artificial intelligence (AI) staat nog in de
kinderschoenen. Voor het bouwen en testen
van AI-toepassingen – iets wat we de komende
jaren steeds meer zullen doen – is het hebben
van data essentieel. Hoe meer data om mee
te testen, hoe beter.
China maakt daar handig gebruik van. Het land
wil in 2030 de grootmacht zijn als het gaat om AI.
Bedrijven in China hebben de beschikking over
de data van 1,4 miljard inwoners. Zowel de overheid
als het bedrijfsleven hoeft zich weinig aan te trekken
van privacy-gevoeligheid, want dat speelt amper
een rol in China. Zo is de Chinese politie sinds
kort uitgerust met zonnebrillen waarmee verdachten
dankzij gezichtsherkenning kunnen worden opgespoord.
Dit is in Europa ondenkbaar, en terecht natuurlijk.
Maar de privacy-zorgen van Europeanen zetten
bedrijven wel op achterstand in de AI-wedloop.
Er moet een systeem te bedenken zijn waarmee
kan worden gegarandeerd dat data anoniem
wordt verwerkt. Zo’n systeem moet voldoen aan
drie voorwaarden: voor iedereen toegankelijk,
transparant en open source.
Zo kunnen bedrijven blijven testen zonder
dat we onze privacy hoeven op te geven. apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
15

» IN DE PRAKTIJK
Info Support
TechTalks
Innovatie is onmogelijk
zonder kennisoverdracht.
Daarom zijn Info Supporters
regelmatig kennis aan het
verzamelen of delen op
verschillende plekken,
zowel dichtbij huis als iets
verder weg.
SPREKER ÉN INTERVIEWER
Drie Info Supporters stonden tijdens SQL Saturday niet alleen op het
podium om te spreken over onder meer privacy voor data analytics,
machine learning en AI; ook maakten ze hun opwachting voor en
achter de camera. Op de foto: Niels Naglé interviewt mede-spreker
Erwin de Kreuk, met Manon van den Burg achter de camera.
PARLEZ-VOUS
SSL/TLS?
Zo’n drieduizend developers
komen elk jaar bij elkaar in
Parijs om bijgepraat te
worden over de laatste
ontwikkelingen op het gebied
van onder meer Java, security
en cloud computing. Maarten
Mulders stond dit voorjaar
op het podium om een
enthousiaste presentatie
te geven over SSL/TLScertificering.
JVMCON: HET
PUBLIEK BEPAALT
Java-developers van over de
hele wereld kwamen bij elkaar
in Ede voor de eerste editie van
JVMCON. Deze conferentie werd
georganiseerd door Info Support
en had een bijzondere insteek:
het grootste gedeelte van het
programma werd bepaald door
de Java-community zelf. Iedereen
die wilde kon papers indienen,
geregistreerden mochten daar
vervolgens op stemmen.
16
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

ORACLE CODE ONE
Oracle Code One is misschien
wel de grootste Java-conferentie
ter wereld. Info Supporter Johan
Janssen is in San Francisco
uitgeroepen tot Oracle Code One
Star: zijn sessie ‘Amazon’s Alexa
voor voice recognition’ stond
in de top tien procent van best
beoordeelde sessies op het
evenement. Het was het tweede
jaar op rij dat hij deze eervolle
vermelding kreeg.
TELEFOONS HACKEN
IN LAS VEGAS
Op de hackersconferentie Defcon
in Las Vegas gingen Jaap Stelma en
Martijn Hazebroek er met de eerste
prijs vandoor in een wedstrijd. De
prijs: de telefoon die ze vakkundig
hadden gehackt.
PAASPOP-
HACKATHON
Het is een traditie aan
het worden: tijdens
Paaspop organiseert
Info Support al twee jaar
op rij een hackathon voor
young professionals en
studenten. De techpodcasters
van Met Nerds
Om Tafel waren aanwezig
om live verslag te doen
vanaf het festival.
TECHORAMA
ALS BIJNA- THUIS-
WEDSTRIJD
Wat hebben 1.500 Belgen
en 1.500 Nederlanders met
elkaar gemeen? Ze waren
afgelopen jaar allemaal op
Techorama. Deze technology
conference is al jaren een
begrip in België en dit jaar
was Ede de thuisbasis van
de eerste Nederlandse editie.
Hier kwam je twee Info
Supporters tegen op het
podium: Edwin van Wijk (foto)
en Rolf Huisman (zie ook op
pagina 36).
DEELNEMER EN SPREKER TEGELIJKERTIJD
Op Agile Open Holland waren alle deelnemers ook automatisch spreker;
als je een kaartje had, dan werd er ook verwacht dat je creatieve ideeën
inbracht en deelnam aan discussies. Het evenement over business en
IT met 65 deelnemers werd georganiseerd door Harry Nieboer van
Info Support.
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
17

» DATA SCIENCE
DE DATA ARCHITECT
onderzoekt welke data er
beschikbaar zijn binnen
en buiten de organisatie.
Data architecten vragen
zichzelf voortdurend af:
Welke bedrijfsprocessen
kunnen data aanleveren?
Wat is de kwaliteit van
de systemen die deze
data genereren?
Hoe kunnen deze data
of uiteindelijke inzichten
worden ingezet om
bestaande processen
te verbeteren?
Ze werken vaak projectoverstijgend
en zorgen
ervoor dat data op het
juiste moment in het juiste
formaat bij de juiste
persoon terechtkomt
en dat oplossingen
aansluiten bij de
bedrijfsdoel stellingen.
Wil de echte
data scientist
opstaan?
Er is veel vraag naar data scientists. Maar hoe gewild ze ook zijn,
data scientists kunnen het niet in hun eentje rooien. Organisaties
die data scientists aannemen of inhuren komen er vaak achter dat
er nog niet voldoende kwalitatieve datasets beschikbaar zijn om
daadwerkelijk een machine learning-model te ontwikkelen en toe
te passen. Het vinden en aan elkaar koppelen van deze datasets
is typisch de verantwoordelijkheid van andere professionals:
data architecten en data engineers.
DE DATA ENGINEER
is betrokken bij ieder
AI-project. Nadat de data
architect de kaders heeft
vastgesteld, kunnen data
engineers aan de slag
met het verzamelen en
transformeren van data.
Data engineers brengen
op projectniveau bronnen
bij elkaar, koppelen databases
aan elkaar en zorgen
ervoor dat de kwaliteit
van de data goed is.
DE DATA SCIENTIST
ontwikkelt machine
learning-modellen op
basis van beschikbare
data binnen de organi satie.
Een typische data scientist
doet voorspel lingen over
toekomstige data op basis
van bestaande data.
Je kunt het samenspel tussen
de drie experts vergelijken met
de keuken uit een toprestaurant;
je hebt de iedereen nodig om
dat vijfsterrengerecht te kunnen
serveren. Hoe dit er precies uitziet?
Dat vragen we de ervaringsdeskundigen.
SUPERPOWERS
“Alles hangt af van de vraag die
moet worden beantwoord of
opgelost”, legt Marvin Schenkel uit.
Nadat hij zich jarenlang bezighield
met data engineering, richt hij zich
nu steeds meer op data scienceprojecten
binnen Info Support.
“Maar de drie rollen zijn in veel
gevallen onlosmakelijk met elkaar
verbonden.”
“Welke rol precies nodig is, is onder
meer afhankelijk van de data-volwassenheid
van een organisatie”,
zegt Niels Naglé, Data Architect bij
Info Support. “Aan dataprojecten
die organisatiebreed moeten
worden uitgerold, gaat vaak een
lang traject vooraf. Dat komt
doordat organisaties hun IT-landschap
in veel gevallen nog niet op
orde hebben. Een data architect
onderzoekt welke bedrijfsprocessen
relevante data kunnen opleveren en
wat de waarde is van die data. Ook
bepaalt een data architect waar de
verantwoordelijkheid ligt om ervoor
te zorgen dat data voldoen aan
bepaalde kwaliteit, maar ook
bepaalde wet- en regelgeving of
richtlijnen vanuit de organisatie.”
18
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

Er blijven nieuwe inzichten en
data binnenstromen, waar slimme
oplossingen op gebouwd worden
of op moeten worden aangepast
om bedrijven te helpen processen
te verbeteren.
“Het is daarom ook superbelangrijk
dat we met elkaar blijven communiceren”,
voegt Geurts toe. “Het heeft
geen zin om een model te ontwikkelen
waarvan achteraf blijkt dat de
datastructuur (of de ingrediënten)
niet helemaal goed in elkaar
zat(en).”
Zo heeft iedereen zijn eigen superpower:
de data scientist is goed in
het herkennen van patronen en het
signaleren van verbanden, de data
engineer in het verzamelen van
data. De verbanden die de data
scientist legt zijn hierdoor ook
daadwerkelijk van toegevoegde
waarde voor de organisatie.
INGREDIËNTEN
“Je kunt de samenwerking
ver ge lijken met de keuken van
een toprestaurant”, aldus Christel
Geurts, Data Scientist bij Info
Support. “Je kunt pas een
restaurant beginnen als je altijd
de beschikking hebt over de beste
ingrediënten en dat is de rol van
de data architect en data engineer.
De data architect onderzoekt
allereerst waar de beste ingrediënten
vandaan gehaald kunnen
worden. De data engineer bekijkt
vervolgens per gerecht welke
ingrediënten je nodig hebt en in
welke samenstelling. Ook zorgt
de data scientist ervoor dat
de ingrediënten ook op die manier
worden aangeleverd. De volgende
stap is het creëren van een recept,
waarin de ingrediënten samenkomen;
dat is typisch de
verantwoordelijkheid van een
data scientist.”
Net als een menukaart continu
wijzigt op basis van de beschikbare
ingrediënten, is ook een dataplatform
constant in beweging.
WAARDEVOLLE INZICHTEN
Zo blijkt ook in de praktijk. Een
vraag die veel bedrijven graag
willen beantwoorden is: hoe groot
is de kans dat een klant weggaat?
Dit begint met de ontwikkeling van
een dataplatform (data engineer
en data architect) waarin constant
nieuwe, kwalitatieve data binnenkomen.
De data scientist werkt
aan een model op basis waarvan
zinvolle voorspellingen gedaan
kunnen worden. Als de drie partijen
constant samenwerken en eva lu -
eren, kunnen ze data omzetten
in waardevolle inzichten die een
bedrijf echt verder helpt.
Dit is dan tegelijkertijd een
gezamen lijk einddoel voor de
drie experts. En om dit einddoel
te bereiken zijn alledrie de
ex per tises even hard nodig. Hoe
toekomst bestendig het beroep
van data scientist ook mag zijn;
zonder de data engineer en data
architect staat deze toch een
stuk minder sterk. ■
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
19

» FACTS & FIGURES
Elke dag werken meer dan 400 medewerkers hard aan innovatieve oplossingen voor onze klanten.
Dat doen we overigens al 33 jaar. En natuurlijk draait het niet allemaal om de harde feiten, maar
soms is het wel mooi om een keer stil te staan bij deze indrukwekkende facts and figures.
TRAININGEN
BEOORDELING
Het Kenniscentrum van
Info Support verzorgt ruim
200 TRAININGEN
Trainers worden
beoordeeld met
een gemiddeld
rapportcijfer van
9,1
Deelnemers
beoordelen de
cursussen met
gemiddeld
8,6
POPULAIRSTE
TRAININGEN VAN 2018
TOP
5
MEEST GEVOLGDE
TRAININGEN OOIT
Developing Microsoft
Azure Solutions
Building Professional
Single Page Applications
with Angular
Modern Software
Engineering Practices
Programming
with C#
Introductie in
de BlockChain technologie
Java
Programming
Multithreading, Parallel
Programming and Asynchronous
Programming in C# .NET
Developing
SQL Databases
Building Professional
Single Page Applications
with Angular
Developing ASP.NET MVC 5
Web Applications
20
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

ONDERZOEK
EVENEMENTEN
68
2
1
3
13
In het Computable
ICT-Opleidersonderzoek werden we
2e van Nederland
Info Supporters presenteerden het
afgelopen jaar bij 68 evenementen in
maar liefst 13 landen
AWARDS
HACKATHONS
5 Info Supporters kregen van Microsoft
een Most Valuable Professional (MVP) award
Azure MVP
SANDER MOLENKAMP
Developer Technologies MVP
MARCO KUIPER
Visual Studio & Development
Technologies MVP
PETER TOONEN
Visual Studio &
Development Technologies MVP
EDWIN VAN WIJK
AI MVP
WILLEM MEINTS
Info Support was het afgelopen jaar
verantwoordelijk voor meer dan
10 Hackathons, waaronder:
Paaspop 2018
Future Festival Bootcamp
Azure Service Fabric Hackathon
Cosmos DB Hackathon
Stryker Hackathon
Warchild Hackathon
IoT data platform Hackathon
Net core 2.0 Hackathon
ORACLE CODE ONE STAR
JOHAN JANSSEN werd voor het tweede jaar op rij benoemd tot
Oracle Code One Star, op misschien wel de grootste Java-conferentie
ter wereld: Oracle Code One
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
21

» DEVELOPMENT
Impact-by-Design:
Evolutie in innovatie
TOETS
Wie wil innoveren gaat er al snel
vanuit dat technologie bijdraagt
aan meer omzet, meer efficiëntie
en blijere gebruikers. Toch is dat
niet vanzelfsprekend. Regelmatig
bouwen ontwikkelteams
applicaties die het technisch
gezien weliswaar ‘doen’, maar niet
het gewenste resultaat opleveren.
Dat is niet alleen vervelend,
maar ook kostbaar.
TOETS
2 FACTOREN
Wie?
Impact-by-Design is een ontwikkelstrategie die
voorkomt dat je een applicatie ontwikkelt waarvan
eigenlijk niet helemaal duidelijk is of en hoe deze
bijdraagt aan de (bedrijfs)doelstellingen. Het woord
‘impact’ betekent zowel ‘effect’, ‘invloed’ als ‘botsing.’
Impact- by-Design verwijst naar de eerste betekenis:
hoe zorg je dat je software daadwerkelijk iets ten
goede verandert voor de gebruikers? Hoe voorkom
je dat je tijdens het ontwikkeltraject de klant uit
het oog verliest?
IMPACT MAPPING
Patricia van Eijk, die zich als IT Consultant bij
Info Support inzet voor de adoptie van Impact-by-
Design, vertelt dat de methodiek uit de koker van
Gojko Adzic komt. In het boek ‘Impact Mapping’
zet Adzic het proces uiteen. De eerste stap is het
definiëren van de doelstellingen (‘goals’). Vervolgens
stel je vast wie een bijdrage kunnen leveren aan het
behalen van dat doel (‘de actors’). Pas dan bepaal je
welke gedrags verandering (‘impact’) nodig is en wat
je moet ondernemen om dit te bereiken (‘uitkomst’).
1
DOEL
Waarom?
In dit proces is een kritische houding belangrijk,
want soms zal blijken dat betere technologie niet
het beste antwoord is.
SNELLERE PITSTOPS
De methode wordt helder geïllustreerd op de omslag
van het boek van Adzic waarop een tekening van
22
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

UITKOMST
4 Wat?
3
IMPACT
Welk gedrag?
TOETS
een winnende coureur prijkt. Als Redbull wereldkampioen
wil worden moet het team inzetten op
productverbetering (een krachtigere motor, snellere
banden). Daarnaast is het wellicht ook verstandig om
het gedrag aan te passen: de coureur anders laten
rijden, snellere pitstops maken, en ga zo maar door.
Hoe weet je wat werkelijk bijdraagt aan het behalen van
jouw doelstelling? Bedrijven staan voor vergelijkbare
dilemma’s. Soms zal blijken dat de oplossing niet
ligt in het bouwen van een nieuwe applicatie, maar
in een organisatie- of gedragsverandering. Impact
Mapping maakt inzichtelijk welke route het beste
resultaat kan hebben.
Kan hebben? Dat klinkt niet echt overtuigend. “Dat
klopt”, licht Van Eijk toe, “bij Impact-by-Design is het
essentieel om dit soort aannames te toetsen voordat je
verder gaat in het proces. Dat kun je bijvoorbeeld doen
door een mini-website of app te bouwen die je aan
klanten geeft.” Op die manier kun je valideren of
aannames kloppen. Want zelfs klanten zeggen tijdens
panels of interviews niet altijd wat ze willen. Dat is geen
kwade opzet: de meeste mensen vinden het moeilijk
zich een voorstelling te maken van iets wat ze nog niet
hebben. Pas wanneer ze het zien en gebruiken kunnen
ze aangeven of het impact heeft.
METEN IS WETEN
Aannames valideren klinkt mooi, maar hoe werkt dat
in de praktijk? Bij Impact-by-Design staat het adagium
‘meten is weten’ voorop. Dus bij elke mini-website
en elke user-story vraag je je af: hoe kan ik een test
mechanisme inbouwen die meet of deze functionaliteit
impact heeft? Meetbaarheid is vanaf het allereerste
begin een voorwaarde bij alles wat een ontwikkelteam
oplevert.
Oude wijn in nieuwe zakken, zou je kunnen denken,
want elk IT-project kent een Proof of Concept (PoC)
of pilotfase. Wat is het verschil met de mini-versie van
Impact-by-Design? Het doel van een klassieke PoC
is de stakeholders laten zien ‘dat het werkt.’ Bij
Impact-by-Design gaat om iets anders: valideren of
de applicatie daadwerkelijk aan de doelstellingen
bijdraagt. Je kunt de mini-versie van de applicatie
makkelijk weggooien als deze niet aan de verwachtingen
voldoet. Mocht dat het geval zijn, dan heb je
in elk geval niet al te veel manuren (en dus kosten)
geïnvesteerd.
RENDABELE BOTSING
Impact-by-Design past goed binnen de Scrummethodologie.
Scrum beschrijft echter niet de totstandkoming
van de projectscope. De Impact Map is
een leidraad voor het hele traject; of het nu gaat om
een gedragsverandering, een organisatieverandering
of een mooie nieuwe applicatie die met Scrum wordt
ontwikkeld. Ontwikkelteams valideren alle stappen met
data zodat er uiteindelijk een oplossing staat die er
daadwerkelijk toe doet.
Eigenlijk klinkt hierin dus ook de tweede betekenis
van het woord ‘impact’ door, want het toepassen
van Impact-by-Design is een botsing met de oude,
vertrouwde manier van werken. Het is echter wel
een evolutie die veel kan opleveren. ■
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
23

» IN DE PRAKTIJK
NS:
Spoorboekloos rijden
met TimTim
Een trein iedere tien minuten laten rijden is op het
druk bereden spoornet een enorme uitdaging. Om
dit goed te laten verlopen moesten de planners en
ontwikkelaars dan ook weg van de tekentafel om in
gesprek te gaan met degene die het in de praktijk
moeten waarmaken: de machinisten.
Met behulp van de ontwikkelstrategie Impact-by-
Design heeft Info Support de TimTim-app gebouwd.
Deze app geeft machinisten real-time informatie over
de omstandigheden op het spoor. Rijden er andere
treinen op het traject, waar zijn vertragingen, worden
bijzondere weersomstandigheden en spoedreparaties
verwacht – om maar een paar voorbeelden te noemen.
Het succes van deze app staat of valt met de tevredenheid
van de eindgebruikers. Daarom waren de
machinisten vanaf het begin nauw betrokken bij
de ontwikkeling van TimTim.
“Als er een paar kilometer voor je een langzame
goederentrein rijdt heeft het weinig zin om op
het gas te trappen en na een paar minuten vol op
de rem te gaan staan. Dat is niet alleen vervelend
voor de passagiers, maar ook niet energiezuinig.
Alleen met real-time informatie kun je de optimale
rijsnelheid bepalen,” aldus een machinist.
Dit is een typisch praktijkvoorbeeld die een
ontwik kelaar niet achter zijn bureau kan verzinnen.
Dat hoeft ook niet, want aannames over wat werkelijk
impact heeft worden voortdurend getoetst en
waar nodig bijgesteld. Door het toepassen van
Impact-by-Design was de livegang van TimTim
een groot succes en de app werd bekroond met
de NS IT Innovatie-award. apple
24
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

» COLUMN
Digital onboarding:
De ultieme
vorm van
impact
Het mensen zo makkelijk mogelijk maken om (online) klant te
worden; dat is digital onboarding in een notendop. Een beter
voorbeeld van de impact die IT op de business kan hebben, is
bijna ondenkbaar, betoogt Maarten Giezen, IT Program Manager
bij Info Support.
Op het eerste gezicht hebben
hypotheekaanbieders, studentenverenigingen
en Beyoncé niet veel
met elkaar gemeen. Toch verbindt
iets deze partijen met elkaar;
mensen liggen in de rij om klant of
lid bij hen te worden. Ga maar na:
Als toekomstig huizenbezitter
ben je bereid om een traject van
weken of zelfs maanden te
doorlopen om een hypotheek
te krijgen.
Potentiële leden van studentenverenigingen
ondergaan zelfs
zware beproevingen om er
eindelijk bij te mogen horen.
Fans van Beyoncé betalen veel
geld voor een concertkaartje en
liggen letterlijk in de rij om een
optreden van dichtbij te mogen
bijwonen.
DE DROOM VAN ELKE
ONDERNEMER
Dat mensen zó graag klant van
je willen worden, is de droom van
elke ondernemer. Voor 99 procent
van de bedrijven geldt echter dat
je het potentiële klanten juist zo
eenvoudig mogelijk moet maken
om zich bij je aan te sluiten. Hoe
lager de drempel, des te beter.
Het wegnemen van zogeheten
barriers to sale is al sinds jaar en
dag een beproefd onderdeel van
het verkoopproces. Door de
opkomst van internet, mobiele
technologie en social media zijn
de spelregels echter drastisch
gewijzigd. We beschikken nu over
veel meer middelen om het
onboarding-proces sneller en
eenvoudiger te maken.
GEEN GEDULD
Online klanten zijn steeds meer
gewend om snel zaken af te
handelen – of het nu gaat om een
online aankoop, het downloaden
van een app, het afhandelen van
een klacht of het aanvragen van
een dienst. We hebben geen
geduld meer om twintig informatievelden
in te vullen. Liever loggen
we in met Facebook, zodat we in
één klik door kunnen. Digital
onboarding is een verzamelbegrip
van technologieën die je als organisatie
in kunt zetten om snel en
eenvoudig klant bij je te worden.
Deze technologieën zijn ook nog
eens uitstekend toe te passen op
self service-diensten voor bestaande
klanten, zoals het opvragen van
online pensioenportals of het
indienen van schade bij een verzekeraar.
Waar het vroeger nog weken
kon duren voordat je ergens een
bankrekening mocht openen, is dat
nu binnen vijf minuten gepiept.
Een beter voorbeeld van IT die
impact heeft op de business kun
je eigenlijk niet bedenken. apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
25

» IN DE PRAKTIJK
Slim en flexibel reizen
met de buurtbus
Het plannen van een reis kostte
wel 5 seconden en hoe meer reizen
er gepland waren, hoe langer het
duurde. “Dan raak je mensen kwijt”,
zegt Wisgerhof. “We hebben er
toen voor gekozen om niet bij elke
reservering alles opnieuw te gaan
plannen, maar de nieuwe reservering
in te passen in de bestaande
planning. Nu is een reservering in
200 milliseconden gepland. En het
blijkt dat het systeem nog steeds
flexibel is.”
De buurtbus is een bijzonder
fenomeen in openbaarvervoersland.
Hij rijdt meestal een paar
keer per dag in regio’s waar het
niet rendabel is om een grote bus
te laten rijden en wordt bestuurd
door vrijwilligers. Keolis, uitbater
van de buurtbus in onder meer
de gemeente Rijssen-Holten,
wilde het reizen met de buurtbus
slimmer en flexibeler organiseren.
Info Support ontwierp een handig
planningssysteem én een app –
voor gebruikers en busbestuurders.
KORT VAN TEVOREN BOEKEN
Er moesten twee apps ontwikkeld
worden: één voor de busbestuurders
en één voor reizigers. “Beide
doelgroepen zijn wat ouder en
minder gewend om met technologie
om te gaan dan wij, dus
daar moesten we rekening mee
houden”, aldus Software Developer
Rick Wisgerhof, die namens
Info Support betrokken was bij het
project. Ook moest er een nieuw
systeem om de meest efficiënte
routes te berekenen – zelfs als
klanten kort van tevoren reser veringen
doorgeven.
Inmiddels zijn de apps en het
systeem in gebruik. Reizigers
kunnen nu vanuit de app een reis
van halte naar halte boeken en
krijgen bericht als de bus er bijna is.
Buurtbusbestuurders zien op hun
tablet de route. Ook kunnen ze
aangeven of mensen die gereserveerd
hebben ook daadwerkelijk
zijn ingestapt.
RAZENDSNEL EN FLEXIBEL
Zoals bij alles wat from scratch
ontwikkeld moet worden, kende
ook dit project obstakels die
overwonnen moesten worden.
In het begin was bijvoorbeeld de
planningsduur een moeilijkheid.
TESTEN, TESTEN, TESTEN…
Om alle obstakels te tackelen,
hebben Wisgerhof en zijn collega’s
tegen het eind van het project twee
testdagen georganiseerd. Daar
bleek dat de techniek anders werd
gebruikt dan het team vooraf had
bedacht. “Mensen drukken heel
anders op knoppen. We hadden
bijvoorbeeld een knop gemaakt
waarmee mensen de planning
van hun reis konden bevestigen.
Doordat die knop echter niet snel
genoeg reageerde, drukte iemand
er wel tien keer achter elkaar op.
Die persoon had toen ook tien
keer een reservering geplaatst.
Dat hebben we gelijk aangepast.
Zodra nu iemand de knop gebruikt,
staat die daarna uit en komt er een
afbeelding op het scherm waardoor
de gebruiker ziet dat er iets
geladen wordt.”
“Al met al staat er nu een goed
functionerende, maar behoorlijk
complexe applicatie. Dat laatste is
vooral zo omdat er ontzettend veel
variabelen zijn. Des te mooier als
het dan uiteindelijk zo goed blijkt
te werken!” apple
26
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

» DE STELLING VAN
Stijn Versteegen – Business Unit Manager Industrie:
“Alleen integrale aanpak
energiesector kan
problemen oplossen”
Het Nederlandse elektriciteitsnetwerk heeft
te kampen met overbelasting. In Amsterdam
kunnen datacenters niet meer worden
aangesloten op het elektriciteitsnet vanwege
een stroomtekort. Maar hoe is het dan mogelijk
dat zonneparken in Groningen en Drenthe niet
meer aangesloten kunnen worden op het net
vanwege een lokaal overschot?
Het antwoord ligt voor de hand: betrokken partijen
denken nog amper aan oplossingen vanuit de
energieketen als geheel. Er zijn meerdere oorzaken
voor aan te wijzen. Zo zijn productie en levering
op de energiemarkt gescheiden van transport en
distributie. Overheidsbedrijven zijn verantwoordelijk
voor transport en distributie en opereren daarbij
op een gereguleerde markt. Hun huidige energienetwerken
zijn niet berekend op grootschalige
teruglevering. Ook staan de belangen van
de verschillende spelers vaak haaks op de belangen
van de keten als geheel. Klanten verwachten
on-demand energie, ongeacht of het waait, de
zon schijnt en waar of hoe het opgewekt wordt.
Netbeheerders hebben vooral oog voor de kosten
en de kwaliteit van het netwerk.
De uitdaging van de aangescherpte doelstellingen
van het Klimaatakkoord moeten we dan ook
integraal benaderen, vanuit de energieketen als
geheel. Maak alle spelers verantwoordelijk, neem
de keten als uitgangspunt. Verlang van de partijen
dat ze real-time data en algoritmes beschikbaar
stellen en delen, of het nu gaat over opwek,
transport of verbruik zodat ketenoptimalisatie
ook daadwerkelijk mogelijk wordt. Pas dan zijn er
structurele oplossingen in het verschiet en komen
de doelstellingen van het Klimaatakkoord binnen
bereik. Dat zet waarschijnlijk meer zoden aan
de dijk dan al die tafels. apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
27

» WAY OF WORKING
Agile XL?
Kies dan wel het juiste
framework
28
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

Veel organisaties staan onder druk om sneller in te spelen op
veranderingen. Of het nu gaat om nieuwe digitale diensten die
worden geïntroduceerd of de implementatie van nieuwe technologie
of IT-systemen. De gemene deler is dat zowel consumenten als
eindgebruikers steeds hogere eisen stellen aan de IT-afdeling om
snel te leveren. Traditionele softwareontwikkelmethodes bieden te
weinig flexibiliteit om snel nieuwe diensten en functionaliteit op te
leveren. Dit verklaart waarom bedrijven de afgelopen jaren op zoek
zijn gegaan naar een alternatief en het werken op basis van agile
principes hebben omarmd. Het meest toegepaste agile framework
voor softwareontwikkeling is scrum.
SCRUM WERKEN EN
DE SCHAALBAARHEIDS-
UITDAGING
Scrum teams zijn zelf-organiserend
en leveren in korte iteraties waardevolle
softwareoplossingen op.
Deze teams dragen de volledige
verantwoordelijkheid voor het
leveren van waardevolle software.
Dat maakt scrum teams veel wendbaarder
en sneller dan traditioneel
werkende teams. Organisaties
kunnen zo veel sneller inspelen op
veranderingen. Maar dit is alleen
mogelijk als het scrum team
beschikt over de expertise en
het mandaat dat nodig is voor
het leveren van één volledige
softwaredienst, zonder afhankelijk
te zijn van andere teams of experts.
Maar wat nu als je product te groot
is voor deze kleinschalige manier
van werken?
Stel, je bent een grote financiële
dienstverlener met een breed
portfolio aan digitale platformen
en diensten voor verschillende
doelgroepen. Deze diensten moet
je continu vernieuwen en zijn veelal
onderling gekoppeld. Je hebt dan
meerdere teams nodig om de
hoeveelheid werk met de gewenste
snelheid te kunnen leveren. Hoe
borg je dan de samenhang tussen
deze teams?
Het schalen van scrum is een
uitdaging waar steeds meer
organisaties mee te maken krijgen.
Ergens in het proces ontstaat een
punt waarbij het noodzakelijk is dat
meerdere teams samen één dienst
gaan leveren. Dan is het bewaken
van de onderlinge samenhang
noodzakelijk. Organisaties krijgen
dan behoefte aan een ander
besturingsmodel. Een besturingsmodel
waarbij zij de voordelen van
scrum niet willen verliezen.
Als antwoord op deze behoefte
zijn door verschillende partijen
diverse frameworks voor het
schalen van agile en scrum
ont wikkeld. Voorbeelden hiervan
zijn: Het Spotify-model, Nexus,
SCRUM WERKEN
Scrum is een projectmatige
en flexibele
manier van werken met
als doel sneller resultaat
te bereiken en de maximale
waarde te leveren
als team. Binnen dit
framework zijn vaste
rollen en processen
gedefinieerd om in
verschillende stappen
(sprints) en evaluaties
(sprintreviews) de juiste
prioriteiten te definiëren,
optimaal gebruik te
maken van de expertise
van de verschillende
teamleden en zoveel
mogelijk van elkaar te
leren. Een belangrijk
uit gangspunt van scrum
is dat het team zelfsturend
is en verantwoordelijk
is voor de planning
en het eindresultaat.
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
29

» WAY OF WORKING
Disciplined Agile Delivery, Large
Scale Scrum (LeSS) en het Scaled
Agile Framework (SAFe). LeSS en
SAFe zijn binnen Nederland de
bekendste en meest toegepaste
frameworks voor het schalen van
scrum. Hoewel niet alle bedrijven
zich hiervan bewust zijn, is het
belangrijk om een duidelijke keuze
te maken voor het framework dat
het beste bij de organisatie past.
Een onbewuste of ondoordachte
keuze kan namelijk grote gevolgen
hebben voor het softwareontwikkelproces.
SCRUM ALS BASIS VOOR
SAFE EN LESS
SAFe en LeSS hanteren beide
de basisprincipes van scrum, met
scrum teams bestaande uit een
product owner, een scrum master
en een multidisciplinair team van
bijvoorbeeld front-end en back-end
developers, een ontwerper en
interactiedesigner.
Hoewel er ook vanuit technisch
perspectief verschillen te benoemen
zijn tussen SAFe en LeSS, is
het vooral interessant om te kijken
naar de impact van deze frameworks
op de manier van werken
en gevolgen voor de organisatie.
Hierin zijn de verschillen tussen
beide benaderingen namelijk
fundamenteel.
SCALED AGILE FRAMEWORK
(SAFE)
Binnen het SAFe framework werken
de ontwikkelteams conform het
scrum framework. Belangrijk
verschil met scrum is de rol van
de product owner. De product
owner is binnen SAFe niet
eind verantwoordelijk voor het
maxi maliseren van de klantwaarde.
Deze verantwoordelijkheid is op
een hogere bestuurslaag bij
de business owners belegd.
Het SAFe framework introduceert
boven de ontwikkelteams één of
meerdere bestuurslagen. Hoeveel
lagen dit zijn is afhankelijk van
de gekozen variant. Het SAFe
framework definieert vier verschillende
varianten: Essential SAFe,
Portfolio SAFe, Large Solution SAFe
en Full SAFe. Essential SAFe is het
meest eenvoudige framework met
één bestuurslaag en Full SAFe is het
meest uitgebreide framework met
drie bestuurslagen. Elke bestuurslaag
introduceert nieuwe processen,
technieken en rollen om
het schalen in een bepaalde
organisatievorm te ondersteunen.
Denk daarbij aan organisatievormen
zoals: programma management,
solution management en portfolio
management. Dit zijn organisatievormen
die aansluiten bij de manier
waarop grote organisaties traditioneel
softwareontwikkelprojecten
beheersen.
Het SAFe framework is tot in detail
uitgewerkt in proces- en rolbeschrijvingen
en wordt ondersteund
met hulpmiddelen zoals templates
en richtlijnen. Daarnaast biedt dit
framework uitgebreide ondersteuning
voor de implementatie van
de nieuwe werkwijze. Denk daarbij
aan draaiboeken, trainingen en
implementatiecoaches.
LARGE-SCALE SCRUM (LESS)
Het LeSS framework vertoont
grote gelijkenissen met het scrum
framework. Het belangrijkste
verschil is dat de teams de sprintplanning
en de retrospective in
twee stappen uitvoeren. Dat begint
met een gezamenlijke sprintplanning
die rekening houdt met alle
onderdelen en afstemming van
het geheel. Daarna voert elk scrum
team zijn eigen sprintplanning uit
voor het deel van het werk waarvoor
zij verantwoordelijk zijn.
De teams sluiten de sprints vervolgens
af met een gezamenlijke
sprintreview. De retrospective
(evaluatie van wat beter kan) voeren
de teams eerst individueel uit
en daarna volgt nog een teamoverstijgende
retrospective bijeenkomst.
Daarnaast werkt het LeSS
framework met één overall owner
die overlegt met de teams, de
prioriteiten bepaalt en de visie
op het product inbrengt vanuit
zijn of haar expertise.
Het implementeren van het LeSS
framework heeft een grote impact
op de organisatie. Dit is het gevolg
van een belangrijk uitgangspunt
van LeSS: reduceer de complexiteit
van de organisatie zoveel mogelijk.
30
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

Het doorvoeren van dit soort
maatregelen heeft een grote
impact op de organisatiestructuur
en maakt veel coördinerende rollen
overbodig. Een ander belangrijk
LeSS principe is dat er gestart
wordt met een zo minimaal
mogelijk proces. Alleen scrum met
een aantal aanpassingen om de
samenwerking tussen meerdere
teams te faciliteren. Vervolgens
passen de teams op basis van de
opgedane ervaring het proces aan.
LeSS biedt geen kant-en-klare
procesbeschrijvingen zoals SAFe.
LeSS biedt wel een aantal principes
om de organisatie vorm te geven
en een grote bibliotheek met
technieken waarmee teams kunnen
experimenteren.
HET BESTE FRAMEWORK
De vraag welk framework voor
het schalen van scrum het beste
past is sterk afhankelijk van een
organisatie. Het blijft uiteindelijk
maatwerk. Bij het selecteren van
een framework is het in ieder geval
belangrijk om de volgende overwegingen
mee te nemen:
Het SAFe framework bevat
samen hangende procesbeschrijvingen
die worden ondersteund
met een gedetailleerde, uitgewerkte
set van technieken en
rollen. Ook biedt SAFe veel
gestandaardiseerde hulpmiddelen
die de implementatie van
SAFe ondersteunen. Dat geeft
houvast en duidelijkheid.
Het LeSS framework is zeer
geschikt voor organisaties die
zoeken naar een framework dat
ze helpt om radicaal afscheid te
nemen van de oude organisatiestructuur.
De organisatiestructuur
moet op de schop en elke
bestuurslaag en coördinerende
rol staat bij het implementeren
van LeSS ter discussie.
Welk framework je als organisatie
ook kiest, het ultieme recept voor
het schalen van scrum teams
bestaat niet. De nieuwe aanpak
moet passen bij de organisatiestructuur
en bedrijfscultuur.
De grootste valkuil bij het schalen
van scrum teams is niet (bewust)
kiezen. apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
31

» MACHINE LEARNING
AI avant la lettre
Info Support en Artificial Intelligence gaan al lange tijd samen. Unit Manager Henk
Brands neemt ons mee langs drie voorbeelden uit de Info Support-stal.
SCANDATA VOORSPELLEN
VERSTORINGEN
“In 2007 zijn we bij Philips
begonnen aan een project waarin
veel moderne technologie werd
gebruikt, zoals IoT, AI en predictive
maintenance. We verzamelden
gegevens van MRI-scanners,
CT-scanners en röntgenapparatuur
van over de hele wereld. Het
systeem registreerde wanneer
een machine buiten bedrijf was.
Samen met de Universiteit van
Tilburg hebben we een oplossing
ontwikkeld die verstoringen aan
de machine kon voorspellen door
te leren van data. Zo bleek dat
het stikstofniveau van een scanner
een goede voorspeller is voor
uitval. Door dit centraal te
monitoren en op tijd onderhoud
te plegen, kon Philips een hoop
uitval voorkomen.”
CHURN VOORSPELLEN MET
KLANTDATA
Nog zo’n project met machine
learning voerde Info Support uit bij
een Nederlandse beleggingsbank.
De klantdata die de bank in huis
had bleek van meer waarde te zijn
dan vooraf gedacht. “We maakten
een analyse van het profiel van
klanten die hun rekening opzegden.
Daarin ontdekten we een opvallend
patroon: klanten die in het begin
heel actief zijn met beleggen en
op een gegeven moment steeds
minder zijn gaan kopen en verkopen,
zijn de profielen die het
vaakst hun rekening opzeggen.
Toen we eenmaal het inzicht
hadden in de ‘churn’, is er een
programma binnen de organisatie
opgestart waarin deze klanten
opnieuw werden geënthousiasmeerd.
Ze kregen het aanbod om
een halve dag gratis gebruik te
maken van een beleggingsexpert.
En dat sloeg aan; dankzij dit
programma is de retentie flink
omhoog gegaan.”
KENNIS VAN FINANCIËN
WORDT KLANTINZICHT
Inzicht in financiële KPI’s zoals
budgetten, kostensoorten en
forecasts; daar draaide het om in
een project bij zorgverzekeraar
De Friesland. “Er bleek voor allerlei
afdelingen waardevolle informatie
te halen uit klantdata. Dat had
vooral te maken met profiling,
een vorm van machine learning
waarin klanten worden ingedeeld
in segmenten. Met behulp van
machine learning algoritmes
hebben we een aantal mooie
klantsegmenten kunnen definiëren.
Zo kwamen we erachter dat een
deel van de klanten extreem trouw
was aan De Friesland vanwege de
binding met de provincie, terwijl
sommige klanten vooral op zoek
waren naar de goedkoopste
verzekering. Een ander typisch
profiel was de klant die het belangrijk
vindt dat de verzekeraar actief
betrokken is bij projecten in de
regio, bijvoorbeeld op het gebied
van rookpreventie. Deze informatie
is gebruikt om deze groep nog
beter te bedienen, door hen op
de hoogte te houden van wat
De Friesland aan voorlichting
doet bij hen in de buurt.” apple
32
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

» DE STELLING VAN
Ivo Diepstraten – Senior Information Analyst:
“Blockchain is
soms overbodig”
(maar opent wél deuren)
Zoals wel vaker gebeurt bij een hype, staat
ook blockchain nu op het punt om misschien
wel als teleurstelling de boeken in te gaan.
De onmiskenbare potentie van de technologie
wordt overschaduwd door de buitensporige
hoeveelheid aandacht ervoor.
Experts vragen zich hardop af of blockchain wel
echt potentie heeft om mainstream te worden.
Met name op de performance en hoge elektriciteitskosten
klinkt kritiek. Het imago lijdt vooral
schade doordat blockchain vaak als oplossing
wordt ingezet, terwijl een simpele gedeelde
data base had volstaan. En waarom zou je moeilijk
doen als het ook simpel kan? De Correspondent
verwoordde het mooi in een artikel over de zin en
onzin van blockchain: je kunt ook een heftruck
gebruiken om een blikje bier op het aanrecht te
zetten. Maar dat betekent nog niet dat het ook
de beste methode is.
En toch: het is wel mooi om te zien dat de hype
rondom blockchain nieuwe data-initiatieven
mogelijk maakt die het organisatieniveau overstijgen.
Een voorbeeld hiervan is Mijn Zorg Log.
VGZ en Zorginstituut Nederland gebruiken in dit
project blockchain-technologie om eenvoudiger
informatie uit te wisselen tussen kraamzorgorganisaties
en zorgverzekeraars. Dit soort
initiatieven waren een paar jaar geleden nog
niet zo gewoon.
Natuurlijk moet je niet onnodig moeilijk doen
als het ook makkelijk kan. Je kunt zeggen
over blockchain wat je wilt, de technologie
opent in elk geval wel samenwerking tussen
organisaties die voorheen hun deuren
gesloten hielden. apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
33

» FUTURE TECH
Everything as Code
De wereld inrichten volgens
de logica van software
engineering
Als het gaat om efficiency, dan kunnen mensen nog wel wat
leren van software. We besteden veel tijd aan vergaderen,
het afstemmen van verantwoordelijkheden en rapporteren.
De ontwikkelaar formuleert opdrachten simpel en eenduidig in
code: als A gebeurt, dan wordt B in gang gezet. Dat is maar op
één manier uit te leggen.
de enige bron van waarheid waar
iedereen toegang toe heeft. Vanuit
die gedeelde bron scheppen we
de werkelijkheid. Dat geldt voor
verschillende processen, van het
aanvragen van nieuwe projecten
tot het invullen van vacatures of
het inrichten van een serverpark.”
Een nieuw gedachtegoed probeert
de logica van programmeren door
te vertalen naar alle processen
binnen een organisatie: Everything
as Code. “Dat wil zeggen dat je
werkprocessen zo inricht zoals
je ook met code werkt”, aldus
Corstijan Kortsmit, Software
Engineer bij Info Support.
“Stel, wij krijgen een aanvraag voor
een nieuw project bij een klant.
Dat werkt nu nog vaak zo:
Als klant vul je een formulier in
op de site.
Die aanvraag komt terecht in
onze software die project -
aan vragen registreert.
Daar moet je dan weer projectmanagementsoftware
aan
koppelen om nieuwe projecten
in gang te zetten.”
Het probleem van deze manier van
werken is dat dezelfde informatie
in verschillende systemen moet
worden overgedragen van het
ene systeem naar het andere. Dat
verhoogt het risico op vertragingen
en fouten. Kortsmit: “Wij experimenteren
nu binnen onze afdeling
met Everything as Code. Die
klantaanvraag komt dan bij ons
binnen als een codewijziging in
Github, ons versiebeheersysteem.
Alle projecten die we hebben
lopen, staan daar in. Een nieuwe
aanvraag zorgt voor een wijziging
van het project. Dat verzoek zet
weer in gang dat de dienst wordt
uitgerold.”
De ervaring die de afdeling heeft
opgedaan is dat Everything as Code
vooral een stuk efficiënter werkt
dan traditionele methodes.
“Organisaties hebben te maken
met veel ruis, zoals onduidelijke
processen, eindeloze meetings
en e-mails. Software moet je heel
eenduidig en gestructureerd
opzetten. De software dient als
Dat klinkt aan de ene kant logisch.
Aan de andere kant vraag je je af
of deze benadering ook geschikt
is voor niet-developers. “Dat is
precies het grote discussiepunt.
Als dit nu efficiënter blijkt te
werken, wat willen we dan? Omdat
niet iedereen overweg kan met
code zijn we eigenlijk onnodig veel
tijd kwijt aan de communicatie en
met het inrichten van front-endsystemen.
Moeten we dan doorgaan
op de oude manier? Of is het
slimmer om iedereen deze vaardigheden
aan te leren, zodat we beter
met elkaar kunnen samenwerken?”
Everything as Code zit dus nog
duidelijk in de experimenteerfase.
Kortsmit ziet het gedachtengoed
niet als de volgende big wave in IT:
“Als het aanslaat, dan zal het juist
een grote impact buiten IT hebben.
Je zou dan kunnen zeggen dat
de rest van de wereld de werkwijze
van software engineering dan
overneemt.” apple
34
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

» FUTURE TECH
Serverless
computing
Wennen aan
een wereld
zonder servers
Een paar jaar geleden was het nog heel gewoon dat
ieder bedrijf zijn eigen serverruimte had of huurde, nu
is dat niet meer zo vanzelfsprekend. De term ‘serverless
computing’ lijkt te suggereren dat servers overbodig
worden. Dat ligt toch iets genuanceerder, aldus Erik
Scheuter, Software Engineer bij Info Support: “In mijn
ogen is het een architectuurstack waarbij je je niet druk
hoeft te maken over het toewijzen van resources. Je
hoeft je als developer dus alleen maar bezig te houden
met zaken die directe waarde hebben voor de klant.”
Werkelijk alles wat je nodig hebt om een applicatie
te ontwikkelen, kun je betrekken uit de cloud: niet
alleen opslag en rekenkracht, maar ook features zoals
authenticatie en API-management. Het ontwikkelen
van applicaties in een serverless-omgeving heeft
overeenkomsten met het ontwikkelen van microservices;
kleine applicaties die onderling informatie
kunnen uitwisselen (zie ook pagina 12).
Het grote voordeel van deze manier van werken is
volgens Scheuter dat je als developer heel eenvoudig
nieuwe functionaliteiten kunt ontwikkelen en binnen
no-time in productie kunt brengen. “Bij Info Support
gebruiken we serverless computing nog vooral voor
back-end-oplossingen, zoals het verwerken van grote
batches data, monitoring of testen. Onze applicaties
onderwerpen we ook in productie aan een health
check. Om deze omgeving niet te ‘vervuilen’ met
mocks, zetten we daar simpele serverless applicaties
voor in.”
Serverless computing staat ook wel bekend als
Function-as-a-Service. Developers gebruiken eigen
code, die niet meer op een eigen server draait maar
in de cloud. “Als developer kun je dus zonder effort
een schaalbare oplossing neerzetten, waarbij je
alleen betaalt voor wat je gebruikt. Eigen servers
staan vaak driekwart van de tijd niets te doen.” Nadelen
zijn er ook: “Het vereist dat je alles verplaatst naar
de public cloud. Dat is niet altijd wenselijk of mogelijk
volgens de wet- en regelgeving en het beleid in een
bepaalde sector. Ook ben je sterk afhankelijk van de
spelregels van een cloud-leverancier als Microsoft,
Amazon of Google.”
Scheuter verwacht dat het nog een jaar of vijf tot tien
duurt voordat serverless computing mainstream is.
De beste manier om alvast op deze toekomst voor te
sorteren? “Begin in kleine stapjes door niet-kritische
applicaties te verplaatsen naar een serverless-omgeving,
zodat je ervaring kunt opdoen.”
En of servers ooit echt overbodig worden? “Of je
applicaties nu op je eigen machines staan, in een
datacenter of in de cloud; uiteindelijk staan ze toch
echt ergens op een server.” apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
35

» FUTURE TECH
Rolf Huisman – IT Architect
Quantum computing:
weg zijn de
wereldproblemen
Ze kunnen een einde maken aan honger in
de wereld, maar perfect werkende exemplaren
bestaan nog niet. Wat zijn quantum computers,
hoe werken ze en waar kunnen we ze voor
inzetten?
36
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

Rolf Huisman geeft regelmatig
presentaties over quantum computing
over de hele wereld. Ook werkt hij
samen Microsoft aan de laatste
technologie op dit gebied.
De quantum computer kan heel, heel, heel snel
rekenen. Om de quantum computer te begrijpen,
moet je weten dat quantummechanica het gedrag
van heel kleine, atomaire of subatomaire, deeltjes
beschrijft. Die deeltjes kunnen zich in verschillende
toestanden tegelijk bevinden.
De quantum computer maakt geen gebruik van
gewone bits, maar van de quantumbit of de qubit.
Dat zijn omgevormde elementaire deeltjes, die dus
ook de eigenschappen van die deeltjes bezitten.
Waar een bit maar twee toestanden heeft (0 of 1)
heeft een qubit dus nog een derde mogelijkheid:
hij kan zowel 0 als 1 tegelijkertijd zijn, net als een
elektron. Die laatste positie noemen we een superpositie.
Wat de qubit ook bijzonder maakt is dat deze
gekoppeld kan worden aan een andere qubit. Die
verstrengeling zorgt ervoor dat een quantum computer
ontzettend snel kan rekenen. Drie qubits kunnen
23 = 8 posities tegelijkertijd innemen, 4 qubits 24 =
16 posities, en 32 qubits 232 = bijna vijf miljard posities.
Een rekensom waar een gewone computer jaren over
doet, kan een quantum computer van 72 qubits in een
paar seconden doen, dankzij deze eigenschappen
van qubits.
NET EEN SOUFFLÉ
Er zijn nog geen perfect werkende quantum computers.
Sterker nog: aan het begin van deze eeuw was
de quantum computer vooral nog een theorie, waarvan
we niet wisten of die ooit werkelijkheid zou worden.
Maar net als met alle technologische ontwikkelingen
gaan ook op dit vlak de ontwikkelingen razendsnel.
IBM, Microsoft, D-Wave (van Google en NASA) en vele
anderen bedrijven proberen allemaal de eerste te zijn
die een perfect werkende, razendsnelle quantum
computer in de markt zet. De grootste horde is
momenteel nog dat de qubit nogal gevoelig is voor
ruis, voor contact met de buitenwereld. Dat contact
met de buitenwereld noemen we een observatie.
Bij een observatie gaat de superpositie van een deeltje
onmiddellijk verloren, dan verandert het deeltje dus in
een 1 of een 0. Een veelgehoorde vergelijking is die
met de soufflé: als je de oven opendoet om te kijken
of ‘ie al goed is, kan hij zo instorten. Onderzoekers
experimenteren erop los om die ruis weg te nemen en
daardoor die superpositie en dus die rekenkracht zo
lang mogelijk te kunnen behouden. Zo worden de
chips zo koud mogelijk gehouden, gemiddeld zo’n
12 microkelvin. Dat is 0.012 graden boven het absolute
nulpunt (−273.15 graden Celsius).
MONDEN VOEDEN
Als we de quantum computer straks echt kunnen
gebruiken, kan deze vele problemen oplossen. Zo
kunnen quantum computers helpen bij het oplossen
van honger in de wereld. Dat zit zo. Kunstmest is
essentieel voor het kunnen voeden van miljarden
monden. Een belangrijk bestanddeel van kunstmest
is ammonia, maar de productie van ammonia kost
ontzettend veel energie – naar schatting zelfs ongeveer
1 procent van de totale energieproductie. Nu hebben
wetenschappers ontdekt dat er in bepaalde bacteriën
enzymen zitten die veel efficiënter ammonia produceren.
Als we achterhalen hoe dat enzym precies
werkt, kunnen we dat nabootsen en enorm veel energie
besparen. Zelfs de zwaarste supercomputers in China
kunnen nu maar 8 atomen van dat enzym simuleren,
terwijl het enzym uit 450 atomen bestaat. En dus is
de quantum computer nodig: die kan wel een computersimulatie
van het enzym maken en die omzetten
in mathematische formules. Als we dat enzym kunnen
nabootsen, wordt de productie van kunstmest vele
malen goed koper én duurzamer. En dit is maar een
voorbeeld: quantum computers kunnen helpen bij tál
van optimalisatieproblemen. Zo kloppen nu regelmatig
financiële instellingen bij ons aan met de vraag of
we hen kunnen helpen met risicoberekeningen; die
kunnen met quantum computers immers veel sneller
en nauw keuriger worden gemaakt.
Ondanks dat er nog geen optimaal werkende quantum
computer bestaat, weten we nu al zeker dat de
mogelijkheden ervan in de toekomst legio zullen zijn.
En de gevolgen op wereldniveau misschien wel
ongekend groot! apple
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
37

» DE STELLING VAN
Gert Jan Timmerman – Manager Kenniscentrum:
“Populariteit functionele
talen stijgt”
Functioneel programmeren lijkt in opmars in
ontwikkelaars land. In de lijst met favoriete
programmeertalen die Stack Overflow jaarlijks
publiceert hebben de nummer één Rust en
nummer twee Kotlin veel functionele aspecten.
Dat geldt ook voor Scala en Go, twee andere
populaire talen. Hoe komt het dat deze manier
van programmeren terrein lijkt te winnen?
In IT is er een groeiende behoefte om applicaties
schaalbaar te maken en dus over meerdere processoren
te verdelen. Dat heeft ervoor gezorgd dat
immutability de afgelopen jaren een belangrijker
concept is geworden bij het schrijven van software.
Dat is waar functionele talen zich in onderscheiden.
In tegenstelling tot objectgeoriënteerde talen
zijn datastructuren binnen de functionele talen
onveranderbaar (immutable). Dit houdt in dat
ontwikkelaars niet werken met variabelen, maar
met waarden die horen bij een bepaalde functie en
die worden geretourneerd. Als je de datastructuur
eenmaal hebt gecreëerd, dan kun je deze niet
meer aanpassen.
Voor veel developers die gewend zijn om op een
objectgeoriënteerde manier te werken, betekent
dit een hele omslag. Bij een verandering van
programmeerstijl is niet het leren van een nieuwe
taal de grootste uitdaging, maar het aanmeten
van een andere manier van denken. Het kost
wat moeite, maar je ontkomt er niet aan als
je bij wilt blijven in development. apple
38
INNOVATIONS MAGAZINE 2019

» COLOFON
REDACTIE INFO SUPPORT
Raimond Brookman
Dennis Joosten
Maaike Lausberg
Joop Snijder
Johan Vink
Michel de Vos
REDACTIE LEWIS
Martine van den Berg
Rogier Heemskerk
Freek Janssen
Eefje Pieters
Judith Quint
Martijn Vet
VORMGEVING
Carla van Dulmen
Sander Schinkel
ILLUSTRATIE
Tween
FOTOGRAFIE
Arnold Reyneveld
Norbert Waalboer
DRUKWERK
Communicatie Partners
www.infosupport.com
INNOVATIONS MAGAZINE 2019
39

HOOFDKANTOOR NEDERLAND
Kruisboog 42
3905 TG VEENENDAAL
T +31 (0)318 – 55 20 20
HOOFDKANTOOR BELGIË
Generaal de Wittelaan 17, bus 30
2800 MECHELEN
T +32 (0)15 – 28 63 70
www.infosupport.com
40
INNOVATIONS MAGAZINE 2019