reisgids 4

1

2

INHOUD
Introductie blz 3
Algemeen blz 5
Eigenaardigheden en bijzonderheden blz 7
Belangrijke telefoonnummers blz 13
Geschiedenis van Litouwen blz 15
Joodse geschiedenis blz 19
Officiële feestdagen in Litouwen blz 23
Kerken en kloosters blz 25
Interessante gebouwen en objecten blz 35
Musea blz 39
Route Napoleon blz 45
Activiteiten blz 53
Culinair blz 59
Bezienswaardigheden in de regio Vilnius blz 65
Markten blz 69
3

4

INTRODUCTIE
Waarom een speciaal document voor Nederlandse toeristen die van plan zijn
Vilnius te bezoeken? Er is toch een Bureau voor Toerisme in Vilnius? Daar kan
toch iedereen met vragen naar toe? En waarom in het Nederlands? Iedereen
spreekt toch Engels? Er zijn tientallen reisgidsen, historische epistels die veel
meer informatie bieden dan wat dit vlugschrift wil laten zien. En er is toch
internet? Iedereen kan toch surfen op internet en alle informatie bij elkaar
rapen die nodig is om de Nederlandse toerist een bezoekersplan te laten
samenstellen?
Allemaal waar!
Maar waarom wordt dan op de Facebook pagina “Nederlanders in Litouwen”
regelmatig wordt rond gevraagd naar adressen of objecten die de moeite waard
zijn om te bekijken wanneer er weer bezoek uit Nederland komt? En niet
iedereen heeft internet of heeft er trek in om uitgebreid te gaan zoeken welke
objecten hij of zij graag zou willen zien in meestal betrekkelijk korte tijd. Vaak
komt het er op neer dat, nadat de auto is geparkeerd het bezoek aan het
centrum begint met “we zien wel” en dan nadat de wandeling is begonnen
vrijwel onmiddellijk de vraag wordt gesteld ”Goh, wat een mooie kerk! Wat is
dat voor kerk? En uit welke tijd stamt die?” met meestal als antwoord ”Geen
idee, joh. Er zijn zó veel kerken! Op elke hoek van de straat staat er wel een!”
Niet écht een stimulans voor de bezoeker om twee minuten later bij het zien van
een volgende kerk, dezelfde vraag te stellen en hetzelfde antwoord te krijgen.
De samenstellers van dit pamflet hebben onder de pseudoniemen “Victor
Stadtler en Harrie Waldorf” hun best gedaan om interessante informatie te
selecteren en in een bescheiden boekwerkje te bundelen omdat zij van mening
zijn dat er mogelijk toch een behoefte aan is. De inhoud van dit bundeltje werd
aangevuld met een bijdrage van Ingrida Noordstrand, die het hoofdstuk
“markten” voor haar rekening heeft genomen. Bovendien heeft zij alle verkeerd
gespelde namen van straten, steden, gerechten, voor-en achternamen
gecorrigeerd.
De gebundelde informatie is uiteraard nooit volledig, maar neemt wel de meest
interessante objecten op voor een Nederlandse bezoeker met relatief weinig
5

tijd. Uiteraard zijn in dit boekwerkje geen actuele onderwerpen opgenomen
zoals tentoonstellingen, voorstellingen concerten. Daarvoor moet de
geïnteresseerde toerist zich van tevoren of ter plekke informeren op internet bij
de al eerder genoemde Facebook pagina of bij het Bureau voor Toerisme in
Didžioji straat
6

ALGEMEEN
Algemene informatie voordat u aan een reis naar Litouwen begint:
https://www.nederlandwereldwijd.nl/reizen/reisadviezen/litouwen?fbclid
=IwAR2eOUypS4S0kUtwAzhxOzQro3EIBwC4bw1frEkwYiXkxL8NaL_dd_R3k
Ao
Het verdient aanbeveling om alle kwetsbare documenten zoals paspoort,
rijbewijs, autopapieren, verzekeringsdocumenten op te slaan en op een
memory stick en separaat van uw bagage mee te nemen, bij voorkeur op
het lichaam. In geval van verlies of diefstal kunt u dan op een eenvoudige
manier met autoriteiten en/of de verzekeringsmaatschappij
communiceren. Taal blijft in Litouwen voorlopig nog even een handicap en
elektronisch opgeslagen gegevens, spreken voor zich.
Huisvesting
Je struikelt in Vilnius letterlijk over hotels en bed& breakfast faciliteiten en om te
voorkomen dat dit boekje de vorm van een ouderwets telefoonboek gaat
aannemen wanneer wij een lijst met adressen en telefoonnummers gaan
opnemen, geven wij u de raad om contact op te nemen met Aibnb.
Deze organisatie heeft circa 1900 adressen in Vilnius. De prijs varieert rond de
€45 per overnachting. Wanneer je buiten het seizoen boekt kan de prijs zelfs
lager uitvallen.
En wanneer u aan het surfen bent ,en u treft het volgende adres aan: M.
Daukšos 5, en het appartement heet “Traveler Studio”, dan weet u dat u goed zit
want de eigenaar is een buitengewoon betrouwbare Nederlander. (Dat zijn ze
niet allemaal, dat weet ik. Maar voor deze steek ik mijn hand in het vuur.)
Met eigen vervoer? Caravan of camper?
Bent u wat avontuurlijk aangelegd en van plan om met eigen vervoer naar
Litouwen te komen? Al dan niet in het bezit van een caravan of camper? Dan
heeft de Nederlandse ondernemer Wim Brauns, die beheerder is van de beste
camping arrangementen in de regio Vilnius een uitgelezen oplossing voor u. Op
een steenworp afstand van Vilnius (let wel u moet dan wel een bijzonder
atletisch gebouwde steenslingeraar zijn, maar het blijft een afstand van niks,
zo’n 20 kilometer). Er is gratis vervoer vanaf de camping naar het centrum van
Rudiškes, alwaar de trein naar Vilnius de volgende stap is om met de reisgids in
7

de hand Vilnius te bezoeken) De camping heet landgoed “De Harmonie” en de
eigenaar/beheerder is, zoals gezegd onze Nederlander Wim Brauns.
Adres: Buklos kaimas, Trakų rajonas, Rudiškės
Telefoon: (8-614) 21560.
“De Harmonie” is geen commerciële camping, en er is dus geen zwembad, er zijn
geen tennisbanen of een bar. Er is wel een natuurvijver waar u in kunt
zwemmen. Met de gezondste en schoonste lucht in heel Noord Europa. Met een
uitgebreide gelegenheid om te “mountain-biken” of ouderwets te fietsen in de
bossen waar eens de groothertogen van Litouwen op berenjacht gingen. (Die
zijn ietwat schaars momenteel maar wanneer u let op de initiatieven van de
werkgroep “De Zwarte Beer terug”, dan kunt u als natuurliefhebber binnenkort
tijdens zo’n fietstocht aangenaam verrast worden!)
8

EIGENAARDIGHEDEN EN BIJZONDERHEDEN
Voordat je aan je reis begint, even wat eigenaardigheden en bijzonderheden
over het land:
1. De drank 3 negens(Trejos Devynerios/3x999) bestaat uit 26 kruiden.
Feitelijk een likeur maar wordt als algemeen medicijn tegen verkoudheid,
en gewrichtspijn aanbevolen. Na een bovenmatig medicijngebruik wordt
ter compensatie een eetlepel peper, gemengd in een waterglas wodka in
te nemen, gebruikt. Ernstige psychische problemen, zoals depressie en
“een algemeen gebrek aan zelfvertrouwen” kunnen daarmee tijdelijk
maar effectief worden gecompenseerd.
2. Familienamen: Het is schier onmogelijk om een “genderneutrale”
oplossing te vinden. De familienaam van mannen en vrouwen, zowel
getrouwd als ongetrouwd zijn verschillend. Wanneer een man Jonaitis
heet, heet zijn echtgenote Jonaitienė. Wanneer hij een dochter heeft,
heet deze Jonaitytė. Wanneer die dochter met ene meneer Kazlauskas
trouwt, heet zij Kazlauskienė. Het duurt even voordat je dit hebt laten
bezinken, maar geholpen door een paar glazen 3 x 999, kom je een eind.
3. Litouwen maakt geen deel uit van Rusland. Dit onderwerp ligt heel
gevoelig bij alle Litouwers. Dus…. Geen grapjes maken over dat
onderwerp!
4. Het weer. Litouwen mag dan wel in het noorden van Europa liggen, het
ligt niet op de Noordpool (zoals Amsterdam iets meer kan bieden als een
“red district”) Ja, we hebben hier het hele jaar door daglicht, de zomers
zijn soms korter (een flauw grapje is “vaak niet meer dan vier dagen”) en
de winters ietwat langer (“De rest van het jaar”). Onderstaande mopjes
zijn uitermate flauw en staan in schrille tegenstelling tot de werkelijkheid
9

5. Litouwen is niet alleen goed in basketbal. Ook blinken ze uit in andere
sporten zoals Virgilijus Alekna :2x Olympisch, 2 x wereldkampioen en 1 x
Europees kampioen discus werpen. Rūta Meilutytė (jawel, dus niet
getrouwd, zie punt 2) Zwemster. Olympisch goud en wereld
recordhouder.
6. De taal. Litouwen heeft een unieke taal, de oudste nog levende Indo-
Germaanse taal. Door de eeuwen heen is de taal één van de feiten waar
de meeste Litouwers reuze trots op zijn. Een aantal letters komt alleen in
deze taal voort zoals : ą, ę, į, ų, ė, č, š, ž, ū. Ze missen de “Q” en de “W”
(Lastig wanneer je de geboorte van een zoon wilt aangeven bij de
gemeente en hem Willem wilt noemen. Dat wordt dan uitgesproken als
“V”-Len. “V-Len” heeft dan ook nog een nostalgische associatie want in de
hoogtijdagen van de Communistische Partij, was het niet ongewoon dat
een zoon als hommage aan meneer Oeljanov, de naam V-Len kreeg (klinkt
als “Willem” doch is een afkorting van Vladimir Lenin) Qua structuur is de
taal eenvoudiger dan Engels of Frans. De woorden worden vaak
uitgesproken zoals je ze schrijft.
Een aantal woorden uit de Litouwse taal hebben een bijzondere
betekenis:
a. Ačiū
Klinkt als een niesbui, doch heeft voor Litouwers een bijzondere betekenis
van waardering. Het woord wordt gebruikt om een werkelijke waardering
te demonstreren. (Iets meer dan het in het Nederlands; ‘”En bedankt he?”
b. Myliu
Litouwers zijn over het algemeen een zeer emotioneel volkje, maar delen
hun affectie niet direct met iedereen Wanneer een Litouwer zegt;
“Myliu”(Ik hou van jou) dan meent die het ook.
c. Šventoji. Een van de meest aantrekkelijke badplaatsen. De naam
betekent letterlijk “Heilige jonkvrouw”. De relatie met de prachtige streek
waar dit stadje in ligt, wordt dan duidelijk.
d. Ažuolas.
Staat voor “eik” Voor veel mensen in Litouwen wordt het omhakken van
een eik gezien als een slecht voorteken. Het woord ažuolas is een van de
oudste woorden uit de Litouwse woordenschat.
10

e. Laisvė
Staat voor “Vrijheid” Heeft vooral een diepere betekenis gekregen na de
omwenteling van 1991. Het woord is dermate populair dat het ook
gebruikt wordt als meisjesnaam
7. Koude paarse soep: Šaltibarkščiai, (daar gaan we weer, voorzichtig
schrijven met een handvol typisch Litouwse letters) Van origine een soep
volgens Joods recept, bestaande uit rode bieten, karnemelk,
komkommers, dille, groene uitjes en hard gekookte eieren. Eigenlijk een
soort vloeibare salade en vooral in de zomerperiode populair. Bij die
koude soep worden gekookte aardappels geserveerd met een toefje dille.
Šaltibarkščiai
8. Aardappels. Litouwers zijn gek op aardappels. Vele nationale gerechten
bestaan voor een belangrijk deel uit aardappels en/of zetmeelproducten
(Koldūnai, cepelinai, blynai. Tekst en uitleg over deze gerechten ergens
verderop in dit boekje.)
9. Vrouwen
Het is voor Nederlanders even wennen hoe zeer bij een kennismaking de
waardering van de vrouw anders is dan die in Nederland. Is het in
Nederland gebruikelijk om bij een begroeting de hand van de tegenpartij
te schudden, onafhankelijk van de “gender”, in Litouwen wordt tegen dat
gebruik vreemd aangekeken. Een begroeting met een platonische
wangkus zoals in Nederland gebruikelijk, wordt in Litouwen vaak
gewaardeerd als “opdringerig”. Hoewel na een periode van gewenning
wordt in elk geval het schudden van de hand toch zeer gewaardeerd. Een
vaak gehoorde opmerking dat “Litouwse vrouwen aantrekkelijker zijn dan
in Nederland is uiteraard een fabeltje. Wat wel opmerkelijk is dat de
Litouwse vrouw in algemene zin meer aandacht aan haar uiterlijk besteed
11

dan haar Nederlandse tegenvoeter. Herkenbare zaken als smaakvolle
kleding, verzorgd haar en make up en het gebruik van parfum worden
vaak meer gewaardeerd dan in Nederland waar toch een deel van de
vrouwelijke populatie met succes kan meedingen voor de “Miss
Pedaalemmer” verkiezingen.
10. Litouwen was van de 12 de /13 de eeuw tot aan 1579 een Groothertogdom
en vanaf dat moment tot aan 1792, maakte het deel uit van het Litouws-
Poolse Gemenebest. Het was in die periode het grootste land in Oost
Europa en strekte zich uit van de Baltische kust tot aan de Zwarte zee.
Oekraïne, Belarus en grote delen van Rusland behoorde tot het Litouws-
Poolse Gemenebest.
11. Bier.
De twee grootste bierbrouwerijen in Litouwen zijn Švyturys en Kalnapilis.
Trots verklaren de Litouwers dat beide biermerken typische producten zijn
van het land. Vervelend is echter om een paar “aanhalingstekens” te
zetten bij deze “typische Litouwse“ brouwerijen. Kalnapilis werd in 1902
gesticht door de Duitser Albert Foight in Panevėžys. De brouwerij heette
oorspronkelijk “Bergschlösschen” (Klein kasteel op de heuvel) In 1918,
toen de Duitsers in WO I waren verslagen en de meeste Duitse bezittingen
12

werden geconfisqueerd, kreeg de “overgenomen” brouwerij de naam
“Kalnapilis” en werd plotseling een “oorspronkelijke” Litouwse brouwerij
De grootste brouwerij van Litouwen is Švyturys, gevestigd in Klaipėda. Op
hun logo staat trots vermeld “sedert 1784” Echter in 1784 heette Klaipėda
nog Memel (Oost Pruisen) en de brouwerij, werd gesticht door de Duitser
(alweer) J.J. Reincke in 1784. De adelaar in het logo van Svyturys komt
zelfs uit het wapenschild van de familie Reincke. Litouwers met ietwat
lange tenen reageren geschokt wanneer u om een “Duits biertje” vraagt
en vervolgens uitlegt waarom u het biertje zo omschrijft.
13

14

BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS:
Alarmnummers
Het landelijk alarmnummer is 112.
Brandweer: 01.
Politie: 02.
Ambulance: 03.
Handige websites
Toeristische informatie
Litouws verkeersbureau: lietuva.lt
Lithuania travel: lithuania.travel
Lithuania tourism directory: viskasturizmui.lt
Het is handig om in dit pamflet de telefoonnummers van uw bank op te schrijven
wanneer u door verlies of diefstal uw pas wilt blokkeren. De drie grootste
banken hebben wij al voor u uitgezocht.
ABN/AMRO: +3120 6 600 611
ING: +3120 22 888 00
RABO: +31 887 226 627
………………………………………………….
15

Wanneer U een reisverzekering hebt afgesloten met een ziektekostendekking is
het handig om in geval van nood rechtstreeks naar de volgende Engels
sprekende privé klinieken te gaan:
Medische en tandheelkundige hulp: Medicinos Diagnostikos ir Gydymo Centras:
Adres: V. Grybo g. 32A, Vilnius 10318
telefoon: (8-5) 233 3000
Medische Hulp: Baltic American Clinic. Adres: Nemenčinės pl. 54A.
telefoon: (8-5) 234 2020
Nederlandse Ambassade:
Adres T. Kosciuškos g. 36
01100 Vilnius
Telefoon +37052113600
24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar.
E-mail vil@minbuza.nl
Openingstijden: Maandag tot en met donderdag: 8.30 - 12.30 uur en 13.30 -
17.30 uur.
Vrijdag: 8.30 - 12.30 uur en 13.30 - 16.15 uur.
Taxibedrijven:
Taxify Vilnius:
1443 (de goedkoopste en vrijwel de snelste
firma) Wanneer U van te voren een contractje afsluit met de firma, worden de
bedragen automatisch van uw bankrekening afgetrokken en heb je geen gezeur
met een Armeense/Belarussische/Russische/Georgische/Letse./Estse/ chauffeur
over wisselgeld, tips en dergelijke. website: https://taxify.eu/cities/vilnius/
Andere solide firma:
1411: Engels sprekende receptionist. Belangrijk!
16

KORTE GESCHIEDENIS VAN LITOUWEN
Vytautas de Grote op een 17e-eeuws schilderij
Van Litouwen wordt in de geschiedenis voor het eerst melding gemaakt in 1009,
toen begon de staat zich langzaam te vormen. Rond 1200 ontstond het
Grootvorstendom Litouwen. In 1251 kreeg de edelman Mindaugas (1203-1263)
van Paus Innocentius IV (1195-1254) de titel Koning van Litouwen, omdat hij zich
als eerste Litouwse edelman had laten bekeren tot het katholieke geloof. In
1261 keerde Mindaugas zich echter weer af van het christendom, waarmee ook
zijn koningstitel ongedaan werd gemaakt. Twee jaar later werd hij door politieke
tegenstanders vermoord.
UITBREIDING VAN HET GRONDGEBIED
Hierna werd het Grootvorstendom Litouwen door verschillende elkaar snel
opvolgende vorsten geleid. Aan het eind van de 14e eeuw groeide het onder
leiding van groothertog Algirdas (1345-1377) uit tot de grootste staat van
Europa. Litouwen wist haar grondgebied uit te breiden met stukken van Polen,
Rusland en bijna geheel Wit-Rusland en Oekraïne. Maar Litouwen kon dit grote
grondgebied onmogelijk zelf verdedigen, waardoor er al aan het einde van de
14e eeuw toenadering werd gezocht tot het Koninkrijk Polen. Grootvorstendom
Litouwen en Koninkrijk Polen verenigden zich in 1385 in een personele unie.
17

Litouwen was overigens het laatste land in Europa waarvan de bevolking nog
heidens was, pas door de Poolse invloed werden de inwoners van Litouwen
massaal christelijk.
BANDEN MET POLEN
In de 16e eeuw werd de personele unie tussen Grootvorstendom Litouwen en
het Koninkrijk Polen omgezet in één staatsvorm, zo ontstond in 1569 het Pools-
Litouwse gemenebest. Deze staat bleef bestaan tot 1795. Hierna kwam
Litouwen onder het bestuur van Rusland terecht en dit zou niet de laatste keer
zijn. Er was veel protest tegen de Russische overheersing, maar pas in de 20e
eeuw had dit protest enig succes.
REPUBLIEK LITOUWEN
In 1915, tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd Litouwen bezet door de Duitsers.
Toen deze oorlog ten einde kwam was de internationale verwarring - mede door
het instorten van tsaristisch Rusland - groot. Hier profiteerde Litouwen van, het
verklaarde zich in 1918 onafhankelijk en werd een republiek. Deze republiek
bleef tot 1940 bestaan, want aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog
veranderden de internationale verhoudingen weer.
MOLOTOV-RIBBENTROP-PACT
In 1939 werd het Molotov-Ribbentroppact bekrachtigd, een verbond dat tot
stand kwam na geheime ontmoetingen tussen Josef Stalin en Adolf Hitler. In dit
pact lag vast dat de Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland elkaar niet aan zouden vallen.
Daarnaast werd het grondgebied dat zich bevond tussen Duitsland en de Sovjet-
Unie door beide landen verdeeld. Hitler kon zo Polen bezetten zonder gestoord
te worden door de Russen en Stalin kon de grenzen van de Sovjet-Unie
uitbreiden, met als gevolg dat ook Litouwen weer werd binnengevallen.
SOVJETSTAAT
In 1940 trok het Rode Leger Litouwen binnen. Het Molotov-Ribbentroppact
werd al snel geschonden. In 1941 werd Litouwen bezet door de Duitsers, een
bezetting die duurde tot het einde van de Tweede Wereldoorlog. Na de
18

nederlaag van de nazi’s kwam Litouwen weer in handen van de Sovjet-Unie.
Vanaf 1945 heette Litouwen de Litouwse Socialistische Sovjetrepubliek. In 1990,
toen de Sovjet-Unie in verval was geraakt en Gorbatsjov de teugels wat liet
vieren, was Litouwen het eerste land dat zich onafhankelijk verklaarde van de
Sovjet-Unie
Deze onafhankelijkheid werd echter pas erkend door de Russen op 6 september
1991, toen een poging van de Russen om het land weer onder controle te
brengen mislukte, na een opstand waarbij 14 doden en duizenden gewonden
vielen. Op de begane grond in de TV toren is een kleine expositie ingericht met
als onderwerp de strijd om de televisietoren in 1991.
WEDEROPBOUW
Na Rusland volgde de erkenning van de onafhankelijkheid van Litouwen door
andere landen. Litouwen was door het Sovjetverleden sterk verarmd geraakt. Bij
de wederopbouw van Litouwen werd de hulp ingeschakeld van de Europese
Unie. Er werd vanaf de onafhankelijkheid een nieuwe economische koers
ingeslagen die gestoeld was op het vrije marktdenken. Hierdoor groeide de
economie van Litouwen en kon het land in 2004 toetreden tot de EU en de
NAVO.
19

20

JOODSE GESCHIEDENIS VAN VILNIUS
Al in de 8ste eeuw hebben er in het gebied dat nu Litouwen heet, Joden
gewoond. Deze mensen kwamen in groepen vanuit de Duitse landen als gevolg
van een politiek van vervolging tijdens de periode van de kruistochten en
vestigden zich in het Baltische gebied. Al tijdens de regeerperiode van de
tolerante Koning Gediminas vestigden de Joden zich voornamelijk in de
noordelijke provincies van het land. Na 1370 begon de positie van de Joden te
verslechteren als gevolg van een toenemende invloed van de Rooms Katholieke
kerk die vergeefse pogingen deed om de Joden zich tot het katholieke geloof te
laten bekeren. In 1495 verslechterde de positie van de Joden nog meer toen een
decreet werd uitgevaardigd door Groothertog Alexander dat de Joden
verplichtte het land te verlaten. De belangrijkste reden was de algemeen
heersende jaloezie van de bevolking voor het economisch succes dat een kleine
minderheid van de Joodse gemeenschap had. Het overgrote merendeel van de
Joodse gemeenschap was arm en leefde in dezelfde deplorabele
omstandigheden als de rest van de niet-Joodse bevolking. De Joden keerden
echter terug en tegen 1800 bestond de Joodse bevolking uit zo’n 250.00 zielen.
Nadat het land van het Litouws Poolse Gemenebest was opgedeeld kwamen
veel Joodse leefgemeenschappen onder het
bewind van de Russische Tsaren.
Door Keizerin Catherina de Grote werd onder
druk van de Russische adel, een decreet
uitgegeven dat de Joden verbood zich in de
grote steden van Rusland te vestigen en de
Joden werden verdreven naar gebieden die
werden aangeduid met de “Pale of
Settlements” Dit verklaard de procentueel
grote aantallen Joden in de streken van wat
nu Belarus, Oekraïne, Polen en de Baltische
landen is. De vroegere grensgebieden van het
Tsarenrijk. In de streek rond Vilnius was de
bevolking voor ongeveer 65% Joods. In veel van deze dorpjes, die inmiddels een
Litouwse naam hebben gekregen, zijn nog veel Joodse kerkhoven terug te
vinden. In Vilnius zelf was ongeveer 50% van de bevolking Joods met 110
21

synagogen en gebedshuizen. Alweer gedreven door voornamelijk jaloezie omdat
een belangrijk deel van het zakenleven uit welvarende Joodse fabrikanten,
winkeliers en bankiers bestond terwijl het merendeel van de bevolking,
waaronder trouwens ook het overgrote deel van de Joodse populatie, in grote
armoede leefde, bestond er een sterk antisemitisch sentiment. Toen de Duitsers
in 1941 Litouwen bezetten, werd vrijwel de gehele Joodse bevolking van
ongeveer 40.000 mannen vrouwen en kinderen van Vilnius en omstreken in
twee getto’s ondergebracht.
22

Vanaf 1942 hebben de Duitsers, geholpen door Litouwse vrijwilligers,
georganiseerd in zogenaamde “politiebataljons”, de Joden met de trein
afgevoerd naar het bos van Panerių, waar zij werden doodgeschoten en ter
plekke verbrand. Op deze locatie is een herdenkingsplaats ingericht; Panerių
memorialas, waar bij de ingang een plaat in een muur is ingemetseld waarop
staat dat meer dan 110.000 Joodse burgers zijn vermoord. Ook zijn hier de
slachtoffers die in de KGB gevangenis ( zie blz 38) in het centrum van Vilnius, zijn
vermoord, bijgezet. Op het terrein van Panerių is een klein museum gevestigd.
In 2005 is een speelfilm uitgebracht genaamd “Ghetto” Regisseur was Audrius
Juzėnas. De film speelt zich af in het getto van Vilnius, waar ook veel opnames
zijn gemaakt Ook de scènes in het bos van Panerių zijn goed herkenbaar.
23

24

OFFICIËLE FEESTDAGEN IN LITOUWEN
Onafhankelijkheidsdag: 16 februari
Nationale feestdag. Viering van de verjaardag van de onafhankelijkheid
(uitgeroepen in 1918).
Herstel van de Onafhankelijkheid 11 maart
Jaarlijks een nationale feestdag in Litouwen ter herinnering aan de
onafhankelijkheidsverklaring van 11 maart 1990. Van juni 1944 tot maart
1990 was Litouwen onderdeel van de Sovjet-Unie. Litouwen was het
eerste land dat zich onafhankelijk verklaarde van het uiteenvallende
Sovjetimperium.
Sint Jans Feest (Joninės) 24 juni 2019 Viering van de langste dag en de
kortste nacht/Midzomernachtfeest:
25

26

KERKEN EN KLOOSTERS
Door: Harry Jansen
Vilnius wordt vaak "de stad van kerken en mooie kerkhoven" genoemd en dit is
werkelijk waar. Er zijn er zó veel in de oude stad, dat je er om de paar stappen
één tegenkomt en de meeste zijn buitengewoon mooi! Merendeel in barok- of
Gotische stijl. U vindt een uitputtende lijst van kerken via de website:
http://www.truelithuania.com/churches-of-the-vilnius-old-town-582.
Hieronder een paar van de meest belangrijke kerken in deze stad.
1. Kerk van Sint Nikolaas. Adres Šv. Mikalojaus 4
Oorspronkelijk gebouwd in de 14e eeuw, wordt de
kerk voor het eerst in 1387 schriftelijk vermeld. In
1901-39 was de kerk van St. Nicolaas de enige kerk in
Vilnius waar de mis in het Litouws werd gehouden.
Op dezelfde manier was het een centrum van de
Litouwse cultuur (zijn beroemde decaan Kristupas
Čibiras werd in 1942 tijdens een bombardement
omgebracht). Tijdens de Sovjetbezetting werd een
standbeeld van de beschermheilige van Vilnius, St.
Christopher, in de kerkboomgaard (beeldhouwer
Antanas Kmieliauskas, 1959) opgericht; het was een
voor de hand liggende daad van verzet, aangezien het wapen van de stad met
het beeld van St. Christopher op dat moment was verboden.
2. Kerk van St. Petrus en Paulus. Adres: Antakalnio g. 1, Vilnius 10312
De fundering van de eerste kerk op deze locatie is onbekend. Tijdens het graven
van de fundamenten voor de huidige kerk, vonden de arbeiders een sculptuur
van een onbekende ridder. Dat inspireerde een legende dat de eerste houten
kerk werd gesticht door Petras Goštautas, een legendarische voorvader van de
familie Goštautai, lang voor de officiële bekering van Litouwen tot het
christendom door Jogaila in 1387. Meer waarschijnlijk is dat de kerk werd
gesticht door Wojciech Tabor, bisschop van Vilnius (1492-1507). De houten kerk
27

andde af in 1594 maar werd herbouwd in 1609-1616. In 1625 nodigde
bisschop Eustachy Wołłowicz, de Canons Regular
van de Lateranen, uit.
Hun nieuwe klooster werd officieel geopend in
november 1638. Bisschop van Samogitia; Jerzy
Tyszkiewicz schonk een schilderij van de Heilige
Maagd Maria van Genade (Litouws: Švč. Mergelė
Marija Maloningoji) aan de kerk en het klooster.
Het schilderij werd rond 1641-47 door
Tyszkiewicz uit Faenza in Italië gebracht en toont:
“Our Lady of Graces”, beschermheer van Faenza. Hoewel het werk niet
canonisch werd gekroond, was het bedekt met zilveren riza 1 en trok votief
aanbod aan. Dit schilderij van de oprichter van de kerk, Michał Kazimierz Pac,
hangt in de apsis.
Tijdens de oorlogen met Rusland in 1655-1661 brandde het klooster af en de
kerk werd verwoest. De bouw van de nieuwe kerk werd uitgevoerd in opdracht
van de grote Litouwse Hetman en Voivode van Vilnius; Michał Kazimierz Pac.
Men zegt dat Pac werd geïnspireerd om de kerk te herbouwen na een incident
uit 1662 toen hij zich in zijn ruïnes verborg en nauwelijks ontsnapte aan de dood
door muitende soldaten die later wél Wincenty Korwin Gosiewski, Field Hetman
van Litouwen alsmede Kazimierz Żeromski hebben gedood.
Vóór dit project was Pac, die slechts een paar relatief kleine giften aan
Bernardines in Vilnius en Jezuïeten in Druskininkai had geschonken, niet bekend
als beschermheer van de kerk of de kunsten. Pac, die nooit getrouwd was,
stelde zich voor dat de kerk een mausoleum zou worden voor de Pac-familie. De
bouwwerkzaamheden begonnen op 29 juni 1668 (de feestdag van de heiligen
Petrus en Paulus) onder leiding van Jan Zaor uit Krakau en eindigden in 1676
door Giovanni Battista Frediani. Pac gaf de Italiaanse meesters Giovanni Pietro
Perti en Giovanni Maria Galli opdracht voor de binnenhuisarchitectuur. De
werken werden onderbroken door de dood van de oprichter in 1682. Volgens
zijn laatste wens werd Pac begraven onder de drempel van de hoofdingang met
het Latijnse opschrift “Hic Jacet Pecator” (hier ligt een zondaar) op zijn grafsteen.
Aan het einde van de 18 de eeuw sloeg de bliksem in de kerk, een
1 Zilveren afdekking om het oorspronkelijk icoon te beschermen
28

eeldhouwwerk stortte neer en verbrijzelde de grafsteen. Het incident zorgde er
voor dat veel geruchten over Pac en zijn zonden werden opgerakeld.
De grafsteen is nu ingemetseld in de rechtermuur van de hoofdingang.
De kerk werd voltooid door Pac's broer, bisschop van Samogitia; Kazimierz Pac,
en werd ingewijd in 1701, terwijl de laatste decoratie-werken pas in 1704
werden voltooid. De bouw van de kerk revitaliseerde de wijk Antakalnis en trok
andere edelen aan: Sapiehas die het Sapieha Paleis en Słuszkos die het Slushko
Paleis bouwden. Het interieur van de kerk veranderde is relatief weinig
veranderd sinds die tijd. De belangrijkste verandering was het verlies van het
hoofdaltaar. Het houten altaar werd verplaatst naar de katholieke kerk in Daugai
in 1766. Het altaar wordt nu gedomineerd door een schilderij over het afscheid
van St. Peter en St. Paul, een groot werk van Franciszek Smuglewicz, dat daar in
1805 werd geïnstalleerd. Het interieur werd gerestaureerd door Giovanni Beretti
en Nicolae Piano uit Milaan in 1801-04. Tegelijkertijd werd een nieuwe
preekstoel geïnstalleerd, een imitatie van het schip van Sint Pieter in Rome. In
1864, als represaille voor de mislukte januari-opstand, sloot Mikhail Muravyov-
Vilensky het klooster en verbouwde de kerkgebouwen tot een kazerne. Er
bestonden plannen om de kerk in een Oosters-orthodoxe kerk te veranderen,
maar deze werden nooit geformaliseerd. In 1901-05 werd het interieur opnieuw
gerestaureerd. De kerk verwierf de bootvormige kroonluchter en het nieuwe
pijporgel met twee manuelen en 23 orgelaanslagen. De koepel is beschadigd
tijdens bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar is opnieuw
opgebouwd conform het oorspronkelijke ontwerp. Toen de Kathedraal van
Vilnius in 1956 door de Sovjetautoriteiten werd omgevormd tot een
kunstmuseum, werd de zilveren sarcofaag met heilige relikwieën van Sint-
Casimir verplaatst naar de Sint-Petrus- en Pauluskerk. Die sarcofaag werd
teruggebracht naar zijn plaats in de Katedra in 1989. Ondanks religieuze
vervolgingen in de Sovjet-Unie werd in 1976-87 een uitgebreide restauratie van
het interieur uitgevoerd.
De kathedraal van Vilnius. Adres: Šventaragio g., Vilnius 01143
De kathedraalbasiliek van St. Stanislaus en St. Ladislaus van Vilnius. Het wordt
aangenomen dat in de pre christelijke tijden de Baltische heidense god Perkūnas
werd vereerd op de plaats van de kathedraal. Er is ook een verhaal dat de
Litouwse koning Mindaugas opdracht gaf voor de bouw van de oorspronkelijke
29

kathedraal in 1251 na zijn bekering tot het christendom en voor zijn benoeming
tot bisschop in Litouwen. Overblijfselen van de archaïsche kwadratische kerk
met drie beuken en massieve steunberen zijn pas ontdekt onder de huidige
structuur in de late 20ste eeuw.
Na de dood van Mindaugas in 1263
werd de eerste kathedraal opnieuw een
plaats voor heidense erediensten.
In 1387, het jaar waarin Litouwen
officieel werd bekeerd tot het
christendom, begon de bouw aan een
tweede gotische kathedraal met vijf
kapellen. Deze tweede kathedraal
brandde echter in 1419 af. Tijdens de voorbereidingen van zijn 1429-kroning als
koning van Litouwen, bouwde Vytautas een aanzienlijk grotere gotische
kathedraal op dezelfde locatie. Hoewel de kroning nooit plaats vond, zijn de
muren en pilaren van deze derde kathedraal tot op de dag van vandaag bewaard
gebleven. De derde kathedraal had drie beuken en vier ronde torens op de
hoeken, en de Vlaamse reiziger Guillebert de Lannoy merkte gelijkenis op met
de kathedraal van Frauenburg. In 1522 werd de kathedraal gerenoveerd en op
de verdedigings toren van het Lower Castle werd een klokkentoren gebouwd.
Alweer na nog een brand in 1530 werd de kerk opnieuw opgebouwd en tussen
1534 - 1557 en werden nog meer kapellen en crypten aan het gebouw
toegevoegd. De kathedraal heeft architecturale kenmerken die geassocieerd
worden met de Renaissance.
In 1529 werd de kroonprins en toekomstige koning van Polen, Sigismund II
Augustus, in de kathedraal tot Groothertog van Litouwen gekroond. Na een
nieuwe brand in 1610 werd de kathedraal opnieuw opgebouwd en werden de
twee fronttorens toegevoegd. De kathedraal werd opnieuw beschadigd in 1655
toen de stad Vilnius door Russische troepen werd ingenomen tijdens de
Russisch-Poolse oorlog van 1654-1667. Het gebouw werd meerdere malen
gerenoveerd en opnieuw ingericht.
Tussen 1623 - 1636, op initiatief van Sigismund III Vasa en later voltooid door
zijn zoon Wladyslaw IV Vasa, werd de Sint Casimir-kapel in barokstijl door de
koninklijke architect Constantino Tencalla gebouwd van Zweedse zandsteen. Het
30

interieur werd gereconstrueerd in 1691-1692 en versierd met fresco's van
Michelangelo Palloni. Het altaar en stucwerk is van Pietro Perti. Deze kapel
bevat gebeeldhouwde statuten van Jagiello-koningen en een grafschrift met het
hart van Wladyslaw IV Vasa. Meer dan wat dan ook in de kathedraal
symboliseert deze kapel de glorie van de gemeenschappelijk Pools-Litouwse
geschiedenis.
In 1769 stortte de zuidelijke toren, gebouwd tijdens de reconstructie van 1666,
in, vernietigde de gewelven van de naburige kapel en doodde 6 mensen. Na de
schade beval bisschop van Vilnius Ignacy Jakub Massalski de reconstructie van
de kathedraal. Het werk begon in 1779 en werd voltooid in 1783. Het interieur
werd voltooid in 1801. De kathedraal werd gereconstrueerd tot zijn huidige
uiterlijk volgens het ontwerp van Laurynas Gucevičius in de neoklassieke stijl; de
kerk verwierf een strikte vierhoekige vorm die toentertijd gebruikelijk was voor
lokale openbare gebouwen. De voorgevel was versierd met beelden van de vier
evangelisten van de Italiaanse beeldhouwer Tommaso Righi. Sommige geleerden
wijzen op de architecturale gelijkenis van de kathedraal met het werk van
Andrea Palladio of zien de invloed van Gucevičius raadsman; Claude Nicolas
Ledoux. De invloed van de Palladiaanse architectuur is duidelijk zichtbaar in
zijgevels van het gebouw.
Tussen 1786 en 1792 werden drie sculpturen van Kazimierz Jelski op het dak van
de kathedraal geplaatst: Sint Casimir aan de zuidkant, Sint Stanislaus in het
noorden en Sint-Helena in het midden. Deze sculpturen werden in 1950
verwijderd en in 1997 opnieuw geplaatst. Vermoedelijk symboliseerde het
beeldhouwwerk van St. Casimir oorspronkelijk Litouwen, dat van St. Stanislaus
symboliseerde Polen, en dat van St. Helena die het kruis vasthoudt,
vertegenwoordigt het ware kruis.
De Sovjets sloten in 1950 de Kathedraal. Vanaf 1956 was er een schilderij-galerie
in gehuisvest en soms werden er orgelconcerten in gehouden. In 1989 werd de
Kathedraal weer aan de Katholieke Kerk terug gegeven en werd het weer als
godshuis in gebruik genomen.
De kathedraal en de klokkentoren werden van 2006 tot 2008 grondig
gerenoveerd. De gevels werden bedekt met nieuw, meerkleurig schilderwerk,
waardoor het uiterlijk van de gebouwen aanzienlijk werd verbeterd. Het was de
31

eerste renovatie sinds de restauratie van de onafhankelijkheid van Litouwen in
1990.
Kerk van St. Anna Adres: Maironio g. 8, Vilnius 01124
St. Anne's Kerk (Litouws: Šv. Onos bažnyčia) is een rooms-katholieke kerk in de
oude stad van Vilnius, aan de rechteroever van
de rivier de Vilnia. Het is een prominent
voorbeeld van zowel Flamboyant-Gothic als
Brick Gothic-stijlen. St. Anne's is een prominente
landmark in de oude binnenstad van Vilnius
waardoor het opgenomen kon worden op de
lijst van UNESCO-werelderfgoedlocaties. En het
is een van de meest interessante voorbeelden
van gotische architectuur in Litouwen. De eerste
kerk op deze plek, gebouwd van hout, werd
gebouwd voor Anna, de Groothertogin van Litouwen, de eerste vrouw van
Vytautas de Grote. Oorspronkelijk bedoeld voor het gebruik van katholieke
Duitsers en andere bezoekende katholieken, werd het verwoest door een brand
in 1419. De huidige bakstenen kerk werd gebouwd op initiatief van de koning
van Polen en Groothertog van Litouwen Alexander I Jagiellon in 1495- 1500; de
buitenkant van de kerk is sindsdien vrijwel onveranderd gebleven. Een
reconstructie van de kerk, gefinancierd door Mikołaj "the Black" Radziwiłł en
Jerzy Radziwiłł, werd uitgevoerd na ernstige brandschade, in 1582. Abraomas
Kulvietis predikte in de kerk tussen 1538 en 1541. In 1747 onderging de kerk een
reparatie onder toezicht van Johann Christoph Glaubitz. In 1762 werden
zijbogen van het hoofdportaal verborgen om de steun voor de gevel te
versterken.
Volgens een bekende legende, gaf keizer Napoleon na het zien van de kerk
tijdens de Frans-Russische oorlog in 1812, de wens te kennen om de kerk met
hem mee naar Parijs te dragen 'in de palm van zijn hand'. De kerk werd
gerenoveerd in 1902-1909 waarbij de zijbogen werden blootgelegd en de muren
werden versterkt met ijzer. Opnieuw werd de kerk gerenoveerd in 1960-1970
toen de torens die in slechte staat verkeerden, werden hersteld. Op 23 augustus
1987 hield de Litouwse Vrijheidsliga een betoging op een plein in de buurt van
32

de kerk en het monument van Adam Mickiewicz om te protesteren tegen de
voortdurende Sovjetbezetting, die echter werd doorbroken door de militie. De
meest recente reconstructie volgde in 2009: de dakbedekking werd vervangen,
gevelelementen werden versterkt en lange ontbrekende zijspitsen werden
herbouwd. Het ontwerp van het kerkgebouw wordt toegeschreven aan Michael
Enkinger, de architect van een kerk met dezelfde naam in Warschau, of aan
Benedikt Rejt. Geen van beide attributies wordt echter bevestigd door
geschreven bronnen. De Kerk van St. Anna maakt deel uit van een ensemble,
bestaande uit de veel grotere gotische kerk van St. Francis en Bernadine,
alsmede een klooster.
De kerk heeft een schip en twee torens. Het werd gebouwd met behulp van 33
verschillende soorten bakstenen en geschilderd in rood. Het interieur is versierd
in de barokstijl, evenals het altaar. De imitatieve neogotische klokkentoren,
gebouwd in de jaren 1870 tot Chagin's ontwerpen, staat in de buurt.
Kerk van de Heilige Casimir Adres: Didžioji g. 34, Vilnius 01128
Kerk van Heilige Casimir (Litouws: Šv. Kazimiero bažnyčia, Pools: Kościół Św.
Kazimierza) is een rooms-katholieke kerk in de oude stad van Vilnius, dicht bij
het oude stadhuis van Vilnius, de Rotušė Het is de eerste en de oudste barokke
kerk in Vilnius, gebouwd in 1618.
De bouw van de kerk begon in 1604 ter nagedachtenis aan de heilige prins
Casimir. Het werd gebouwd door de Jezuïeten met financiering door de Grote
Kanselier van het Groothertogdom Lew Sapieha uit Litouwen. Van oudsher
wordt aangenomen dat de hoeksteen (die te zien is op de gevelmuur) de stad in
werd getrokken door een optocht van 700 Vilniusinwoners uit de Antakalnisheuvels.
De constructie werd voltooid in 1616 en het interieurontwerp werd
voltooid in 1618.
De kerk van Hl. Casimir is een van de oudste voorbeelden van barokke
gebouwen in de stad. De ruimtelijke samenstelling en de gevel zijn ontworpen
volgens de lijn van de beroemde kerk Il Gesù in Rome. De vorm van het gebouw
was gemodelleerd naar de kerken in Kraków en Lublin, met extra torens. De
auteur van het ontwerp was Jan Frankiewicz, een leerling van architect Giovanni
Maria Bernardoni.
33

In het midden van de 18e eeuw werd de kerk
gereconstrueerd door architect Thomas
Zebrowski. Onder zijn toezicht werd een getrapte
lantaarnkoepel met een kroon opgericht. Deze
grote en indrukwekkende koepel is uniek in de
hele regio van het voormalige Groothertogdom
Litouwen. Onder de bezetting van Rusland werd
de kerk van St. Casimir omgezet in een Russischorthodoxe
kerk. In 1915 werd Vilnius bezet door
de Duitsers en de kerk werd omgezet in het
evangelisch-luthers gebedshuis van het Vilniusgarnizoen.
In 1919 werd de kerk van Sint Casimir
teruggegeven aan de katholieken, maar werd opnieuw beschadigd tijdens de
Tweede Wereldoorlog, opnieuw gesloten en door de Sovjets in 1963 omgezet in
een “Museum voor Atheïsme”. De kerk werd in 1991 weer heropend.
Kapel Onze Lieve Vrouw van de Poort van de Dageraad (In het Litouws: Aušros
Vartai) Adres: Aušros Vartų g. 14, Vilnius 01303
In de 16e eeuw bevatten stadspoorten vaak
religieuze voorwerpen die bedoeld waren om de stad
te beschermen tegen aanvallen en reizigers te
zegenen. De kapel in de Poort van de Dageraad bevat
een icoon van de Heilige Maagd Maria Moeder van
Genade, waarvan wordt gezegd dat het
wonderbaarlijke krachten heeft. Eeuwenlang was het
beeld een van de symbolen van de stad en een
voorwerp van verering voor zowel rooms-katholieke
als orthodoxe inwoners. Duizenden votiefoffers
sieren de muren en veel pelgrims uit naburige landen
komen bidden voor de geliefde schilderij. De missen
worden gehouden in de Litouwse en Poolse taal. De stadspoort en de daarop
gebouwde kapel hebben model gestaan voor de voorplaat van dit boekje
Na de Tweede Wereldoorlog heerste de cultus van Onze-Lieve-Vrouw van de
Poort van de Dageraad in Litouwse en Poolse gemeenschappen over de hele
34

wereld en wordt voortgezet in veel heiligdommen bij de Maagd Maria in Europa
en de Amerika's. De grootste van de kerken gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van
de Poort van de Dageraad is de Mariakerk in Gdansk, Polen. Het heiligdom is ook
belangrijk in de ontwikkeling van de toewijding Goddelijke Genade, omdat het
de eerste plaats is waar het Beeld van Goddelijke Genade voor de eerste keer
werd onthuld en ook waar de eerste viering van het Feest van Genade
plaatsvond. Op 4 september 1993 zei paus Johannes Paulus II de rozenkrans in
de Poort van de Dageraadkapel. Kerkfestival van de Heilige Maagd Maria
Moeder van barmhartigheid - gevierd in de derde week van november - is van
groot belang in het aartsbisdom van Vilnius.
In 2018 bezocht ook Paus Franciscus deze kapel.
Orthodoxe kerk van de Heilige Geest Adres: Aušros Vartų g. 10, Vilnius 01302
De orthodoxe kerk van de Heilige Geest is een Russisch-orthodoxe kerk in
Vilnius, hoofdstad van Litouwen,
herbouwd 1749-1753 in de barokke stijl
van Vilnius. Het moet niet worden
verward met de rooms-katholieke kerk
van de Heilige Geest in Vilnius. De
plaats van de huidige kerk werd vroeger
gevormd door een houten kerk, naar de
vorm van een Latijns kruis, opgericht in
1638, toen Vilnius deel uitmaakte van
het Pools-Litouwse Gemenebest en
bekend stond als Wilno. Verbonden met
de kerk was een klooster, geopend in
1567.
Nadat de houten kerk in de 18e eeuw werd verwoest, werd in 1749-1753 een
stenen kerk in barokstijl opgetrokken, met details van het interieur in Roccocostijl.
Het werd ontworpen door Johann Christoph Glaubitz, een architect van
Duitse afkomst die bekend stond om de ontwikkeling van een Litouwse school
van barokke architectuur, bekend als de Vilnische barok-architectuur.
35

In de 19e eeuw, toen Vilnius deel uitmaakte van het Russische rijk, werden
verschillende elementen uit de Byzantijnse Revival aan de kerk toegevoegd,
maar toch behield het zijn in wezen barokke vorm. De toegevoegde orthodoxe
fresco's, Iconostasis en koepel versterkten de pracht, net als de toevoeging van
diepblauwe en groene interieur. Ongebruikelijk in een orthodoxe kerk zijn de
Scagliola (gesimuleerde marmeren) sculpturen. Een nieuw reliekschrijn werd
toegevoegd in 1853.In de crypte liggen de overblijfselen van de heiligen
Antonius, Johannes en Eustathios. Een traditie van de kerk is om hen tijdens de
vastentijd in het zwart te omhelzen, in het wit met Kerstmis en in het rood
tijdens andere belangrijke religieuze feestdagen.
Bronmateriaal: Vilnius / Tomas Venclova
36

INTERESSANTE GEBOUWEN EN OBJECTEN
1. Rotušė. Voormalig stadhuis van Vilnius Didžioji g. 31 (Grote straat)
Vilnius’ historische stadhuis, niet meer als zodanig in gebruik. Van 1810 tot 1924
huisvestte het Oude Raadhuis een theater.
Nadien was het een kunstmuseum en ook
nu is het een kunstenaarshuis met een
kunstgalerie. Er worden regelmatig tijdelijke
tentoonstellingen gehouden. De weg vanaf
de Rotušė naar Aušros g. loopt naar
Medininkai een klein kasteel buiten de
muren van Vilnius. Een restaurant in
Didžioji straat is naar dat kasteel vernoemd.
Maakt nu deel uit van het Europa hotel in dezelfde straat.
Stadhuisplein. In de zomerperiode worden hier regelmatig bijeenkomsten of markten
georganiseerd.
2. Presidentieel Paleis. Didžioji 7. Tevens Napoleons hoofdkwartier tijdens
zijn verblijf in Vilnius in 1811. Tegenwoordig het werkpaleis van de President van
Litouwen. Voor verdere informatie over de “Napoleontische periode”: Route
Napoleon blz 43.
37

3. Drie kruisen. Zeven Franciskamer monniken werden rond 1300 onthoofd
op deze plaats en hun lijken in de rivier de Neris gesmeten. Nationaal symbool
van Litouwen.
4. Vilnius Universiteit. Universiteto 3. Oudste universiteit in de Baltische
regio. Op twee na grootste universiteit in de USSR. De universiteit van Vilnius ligt
vlak naast het Presidentieel Paleis. Deze oudste universiteit van de Baltische
staten werd in 1579 opgericht door Jezuïeten. De campus werd van de 16e tot
38

de 18e eeuw opgebouwd rond 12 binnenplaatsen. Hierdoor zijn elementen uit
verschillende stijlen en periodes zichtbaar. Het centrale gebouw dient voor de
administratie en is verbonden met de bibliotheek.
5. Hertogelijk Paleis
Het hertogelijk paleis was oorspronkelijk gebouwd in de 15 de eeuw voor de
heersers van het Groothertogdom van Litouwen en de toekomstige koningen
van Polen. Het paleis, gebouwd op de plaats waar vroeger het “Benedenpaleis”
zich bevond (Dit in tegenstelling tot het “Bovenpaleis”, boven op de heuvel)
werd uitgebreid en verbeterd in de 16 de en 17 de eeuw. Vier eeuwen lang was het
paleis het centrum van de uitvoerende en wetgevende macht in Litouwen
alsmede het culturele centrum van het Litouws-Poolse Gemenebest. In 1801
werd het paleis afgebroken. In 2002 werd een aanvang gemaakt met de
herbouw en na 16 jaar werd de bouw afgerond in 2018.
39

40

MUSEA.
1. Nationaal Museum. Arsenalo g. 1 Tel: +370 (5) 262 94 26
Email adres: pilis@lnm.lt
Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 10.00 tot18.00
Toegangsprijzen: volwassenen: €5, kinderen €2
2. Archeologisch museum (Oud Arsenaal) Zelfde openingstijden, zelfde
prijzen, zelfde bereikbaarheid. Email adres: edukacija@lnm.lt
3. Joods Museum; (Vilna Gaon Jewissh State Museum.
Naugarduko 10/2 telefoonnummer: (8-5) 231 2357
41

Naast de huidige (laatst overgebleven) synagoge. Er is nog maar één synagoge
over van de 105 synagogen en gebedshuizen die Vilnius voor de nazibezetting
rijk was. De stad werd zelfs het Jeruzalem van het noorden genoemd. De
synagoge werd in 1903 in Moorse stijl door architect D. Rosenhaus gebouwd en
is tegenwoordig het gebedshuis van een kleine joodse gemeente. Voor verdere
informatie over het museum, zie onderwerp “Joodse geschiedenis op blz….
.
4. Holocaust expositie Pamėnkalnio g. 12 Telefoonnummer :
(8-5) 262 0730 Openingstijden: Maandag-donderdag 09.00-17.00 uur. Toegang
€3, studenten en senioren €1,50. Email adres: Jewishmuseum@jmuseum.lt
5. Genocide museum (KGB museum) Aukų g. 2A Openingstijden: woensdag
t/m zaterdag 10.00-18.00 Zondag 10.00-17.00 Telefoonnummer: (8-5) 249 8156
emailadres: muziejus@genocid.lt
Toegangsprijzen: €4, pensionada’s: €2
Het museum maakt deel uit van het nog steeds functionerende Ministerie van
Justitie. Begonnen als een Gymnasium in de Tsarentijd, werd het gebouw door
de Gestapo overgenomen. Aansluitend kwam de KGB en het gebouw bleef als
gevangenis tot aan 1991 functioneren. Het museum bestaat feitelijk het uit twee
afdelingen: Op de begane grond is het Verzetsmuseum waar in grote lijnen de
geschiedenis wordt verteld van de partizanen die zich tot 1953 bleven verzetten
42

tegen de Sovjet overheersing. De kelderverdieping is de beruchte KBG
gevangenis. Geschat aantal slachtoffers door de Duitsers en de KGB circa 20.000.
De namen van de meest bekende slachtoffers staan op de buitenmuur
gegraveerd. Op de fotocollage ziet u een van de cellen, de cellengang, de
martelkamers, de executiekamer.
r.
43

6. Het kasteel van Gediminas. Arsenalo g. 5
Openingstijden museum: april-september: van 10.00 tot 21.00. Van oktober tot
maart : 10.00-18.00
Tel+370 (5) 261 74 53. emailadres: pilis@lnm.lt
Toegangsprijs museum €5, kinderen en senioren €2.50
De rode, achthoekige Gediminas toren werd voor het eerst vermeld in 1323. Na
een grote brand in 1419 werd hij herbouwd. In 1610 werd het gebouw gebruikt
als gevangenis. Gedurende de Russische bezetting (1655-1661) werden de
torens en verdedigingsmuren van Vilnius grotendeels verwoest. Behalve deze
toren, een stukje van de vestingmuur en het vorstenpaleis is er niet veel van
overgebleven.
De burcht is tegenwoordig het symbool van Vilnius. Na de Tweede Wereldoorlog
werd de beste toren gerestaureerd. Die huisvest nu een uitkijkplatform en een
klein museum.
Het uitkijkplatform op de burchttoren biedt mooie panoramische zichten op de
omgeving. Onder andere op de nabijgelegen Kruisberg. Er is een roltrap/annex
lift beschikbaar (zie foto)Ingang: Oude Arsenaal (Archeologisch museum)
44

4. Kunstmuseum en Platen galerij. Het museum en galerij is gevestigd in het
voormalige paleis van de graven van Chodkevičiai begin 17 de eeuw. Het gebouw
is regelmatig gerenoveerd en de huidige vorm werd in 1825-1834 gerealiseerd.
Het gebouw werd in classicistische stijl gebouwd door de architect Tomas
Tišeckis. Het herbergt een verzameling Litouwse kunst van de 16 de tot de 19 de
eeuw. De ruimtes van het paleis zijn in de originele stijl gerestaureerd
Geopend van dinsdag tot zaterdag van 11.00-18.00 uur Zondag van 12.00 tot
17.00 uur.
Toegangsprijs: volwassenen: €3, kinderen en studenten €1.50, kinderen jonger
dan 7 jaar en gehandicapten: gratis
Rondleidingen €15
45

ROUTE NAPOLEON
Napoleon heeft 1812 tijdens zijn campagne tegen de Russische Tsaar Vilnius
aangedaan. De Grande Armée bezette na de overgang over de Nemunas, de
stad. Op de mars naar Moskou verbleven Napoleon en zijn staf in de stad en
betrokken een aantal huizen, vestigde daar een logistiek en
aanvullingshoofdkwartier gedurende de opmars. Op de terugtocht werd de stad
overspoelt door terug trekkende eenheden die met 35.000 gewonden en zieken
een onderdak trachtten te vinden. Onderstaande gebouwen hebben een rol
gespeeld tijdens die rampzalige periode. Alle kerken , kloosters en andere
openbare gebouwen werden als noodhospitaal gebruikt. De lijken van de
overledenen werd veelal in massagraven bijgezet, doch het merendeel werd in
de rivier Nemunas gedumpt. Hedentendage worden nog steeds stoffelijke
overschotten van coalitiesoldaten gevonden, die dan vervolgens bij bijzondere
gelegenheden, met militaire eer, op een speciale begraafplaats worden bijgezet.
1. Frans Klooster: Traku 9. Franciskaner klooster. In 1812 in gebruik als
noodhospitaal voor voornamelijk soldaten van het Westfaalse contingent
2. Jezuïetenkerk: Ukmergės 6 (Op het terrein tegenwoordig het Europa
Centrum.) In 1812 zoals alle kerken , noodhospitaal voor voornamelijk
soldaten van het 4 de legerkorps van Eugène de Beauharnais.
46

3. Napoleons hoofdkwartier. Didžioji g. 7 (Nu presidentieel paleis) Ooit
gebouwd voor de bisschop van Vilnius. De laatste bisschop; Paulius
Olšeniškis, resideerde daar van 1536-1555, Het paleis was samen met het
hertogelijk paleis een van de fraaiste gebouwen van de stad. Napoleon
nam hier in 1812 zijn intrek. De sage ging, toen hij geen antwoord kreeg
op zijn bericht van Tsaar Alexander over een wapenstilstand, hij uit woede
het raam van één van de kamers op de eerste verdieping vernielde.
4. Aušros Gatvė (Pools: Ostra Brama ) Bazilijonų g. 7
De Aušrospoort of Poort van het Ochtendrood. Deze poort werd tussen
1503 en 1522 gebouwd op de weg naar Medininkai (daarom ook wel eens
de Medininkaipoort genoemd) en was één van de vijf stadspoorten die in
de 16e eeuw werden gebouwd, samen met de stadswal. Het is de enige
47

stadspoort die overgebleven is. Door deze poort reed Napoleon met zijn
staf en persoonlijke lijfwachtregimenten naar het centrum van de stad.
Aan de zuidkant van de poort zien we de schietgaten en de Renaissance
zolderverdieping met twee griffioenen die het Litouwse wapen
vasthouden.
Aan de kant van de oude stad ziet de Aušros poort er heel anders uit. In
1671 lieten de Karmelieten boven de poortboog een kleine classicistische
bedevaartkapel bouwen om een Mariabeeld in onder te brengen.
De stadsmuren die tussen 1503 en 1522 werden gebouwd ter
bescherming tegen de Krimtartaren werden in de 18e eeuw op last van de
Russen ontmanteld. Hier en daar in de oude stad zijn nog resten zichtbaar
of worden deze weer zichtbaar gemaakt.
5. Frans Cultureel centrum. Didžioji g. 1 Tegenwoordig het Frans Cultureel
Centrum In 1812 was hier de oorlogskas van Napoleon ondergebracht. In
dezelfde periode werd het huis een onderkomen voor de beroemde
schrijver Marie-Henri Beyle 23 January 1783 – 23 March 1842), beter
bekend onder zijn schrijversnaam Stedal. Stendal was een 19de eeuwse
schrijver die aan de champagne van napoleon in 1812 heeft deelgenomen
Zijn bekendste romans zijn Le Rouge et le Noir en La Chartreuse de
Parme .
48

7. Antakalnio Kapinės: (begraafplaats) Op deze begraafplaats zijn de
stoffelijke overschotten bijgezet van coalitiesoldaten uit 1812 die in
Vilnius bij graafwerkzaamheden zijn gevonden. Ooit lag de begraafplaats
vér buiten het centrum, op de locatie waar tot 1991 het Russische
garnizoen was gevestigd. Toen de gebouwen werden afgebroken en het
massagraf werd ontdekt, dacht men eerst aan slachtoffers van de KBG,
totdat uit uniformresten bleek dat het om coalitiesoldaten van de Grande
Armée ging. Regelmatig worden meer en meer stoffelijke overschotten
van het leger gevonden, die dan met militaire eer worden bijgezet.
49

6. Onderkomen van de maarschalk Berthier: St Jans’s straat 3. (Šv. Jono g. 3)
(Nu Poolse ambassade) Louis Alexandre Berthier, 1e prins van Wagram, 1e
hertog van Valangin, 1e vorst van Neuchatel (Versailles, 20 februari 1753-
Bambert 1 juni 1815) was maarschalk van Frankrijk, vice -
connétable (eretitel , feitelijk opperstalmeester)en chef-staf
onder Napoleon tijdens de operatie in 1812 tegen Rusland.
50

7. Onderkomen van de maarschalk Oudinot. Pilies straat 10 (Nu Hotel
Atrium) Buitengewoon dapper soldaat. Werd 34 keer gewond. Minister
President tijdens het bewind van Lodewijk Bonaparte (Napoleons broer) in
het Koninkrijk Holland van 1810 tot 1812. Was commandant van het 2 de
Legerkorps van Napoleon tijdens de campagne tegen Rusland in 1812. Zijn
legerkorps was onder meer verantwoordelijk voor de verdediging van de
bruggen over de Berezina tijdens de terugtocht van de Grande Armée.
Ook daar raakte hij tijdens de gevechten opnieuw gewond.
8. Onderkomen van Eugène de Beauharnais. Universiteto 2 (In het gebouwom
de hoek Dominicus straat- ook de door Nederlander beheerde pub
“Cozy”)
Eugène de Bauharnais was een stiefzoon van Napoleon en een kind van
zijn vrouw uit zijn eerste huwelijk met Josephine de Beauharnais,
Napoleons eerste echtgenote. Gedurende de Rusland champagne van
1812 commandeerde hij het 4 de Legerkorps dat onder meer deelnam aan
de slag bij Borodino en de slag bij Maloyaroslavetz. Nadat Napoleon zich
had terug getrokken en zijn opvolger Joachim Murat het voorbeeld van
Napoleon volgde en terugkeerde naar Italië, kreeg Eugène de Beauharnais
de verantwoording om het restant van de Grande Armée in 1813 terug
naar Parijs te brengen.
51

9. Onderkomen van de Nederlandse generaal Dirk, baron van Hogendorp.
Vokiečių g 24. Staatssecretaris van Oorlog onder Koning Lodewijk
Bonaparte van Holland. Dirk van Hogendorp (3 Oktober 1761:Heenvliet –
29 Oktober 1822: Rio de Janeiro) In juli 1812 werd hij eerst Gouverneur
van Oost Pruisen met de taak om reserves voor de Grande Armee te
organiseren. Hij werd gouverneur van Vilnius in 1812. Zijn onderkomen in
1812 is nu een filiaal van de Svedbank
52

10. Onderkomen van Maarschalk Francois, Joseph Lefebre, In 1812 ,
commandant van Napoleons lijfwacht, de Oude Garde. Bernardinų straat
8 (Hoek Pilies straat. Herkenbaar aan de vele in de muur ingemetselde
theepotten)
53

ACTIVITEITEN
Wanneer uw kinderen een gaap niet meer kunnen onderdrukken van het
bezoeken van het nationale museum, de Kasteelstraat met zijn winkeltjes, de
markt van Gariūnai, Halės en die van Kalvarijų, dan breng ze eens voor een
doorstroming van de bloedsomloop naar één van de volgende adressen.
U zakt dan gezellig onderuit met een 3 x 999 en de kinderen hebben pret: En u
kent de uitspraak ”wanneer de kinderen het naar hun zin hebben, ben ik al
tevreden”
(na de vierde 3x999)
1. Belmontas playground. Belmonto g. 17. Telefoon nummer:
0037061000009. Openingstijden Dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 22.30.
Emailadres: info@belmontonuotykiuparkas.lt (advies: heel voorzichtig
typen)
2. Skischool ( Slidinėjimo akademija) Žvalgų g. 6 08221. Telefoonnummer:
(8-682) 29991. Website: https://www.slidinejimoakademija.lt.
Op deze locatie kunt u als beginner niet alleen de eerste lessen volgen, maar
tijdens hoogzomer, wanneer u de nodige afkoeling zoekt, de beste plaats uit de
Litouwse zon. Klein restaurant met bescheiden menukaart.
54

De Nederlandse ondernemer Richard
Schrijer, geeft u als ex-marinier de
garantie dat u in zijn etablissement
gevrijwaard zult blijven van
protestdemonstraties, straatverkopers
van “echte” iconen, opdringerige éénbenige
bedelaars (met afschroefbaar
been) en goochelaars annex
zakkenrollers.
3. Playground Akropolis. Ozo g. 25. Overdekte speeltuin voor kinderen van 3
tot 97 jaar Entree: 7 euro. Speeltuin 1 ste verdieping. Dat is de verdieping in Nl
maten. In Lit noemen ze de begane grond de eerste verdieping. De kinderen
spelen zich onder vakbekwame leiding een slag in de rondte, wanneer u uw
telefoonnummer achter laat (verplicht) kunt u zich weer concentreren op het
aanschaffen van “onmisbare” artikelen.
55

4. Skypark Ogmios Miestas;Verkių straat 29, Trampolines en wandklimactiveiten
Toegang: 8.20. (alcoholvrij) Pizza restaurant aanwezig
5. UNO park; Lizdeikos straat 9, telefoonnummer:0037060232366.
Emailadres: vilnius@unoparks.lt .
Openingstijden: April- augustus: 10.00-22.30 september-oktober: 10.00-
21.30. Doelgroep: voornamelijk teenagers vanaf 15 tot en met 90 jaar
6. Of wilt u wat exotisch? Bijvoorbeeld Kalashnikov schieten op een Sovjet
schietbaan?
Bij “Play Vilnius”. Žemaitės straat 6, Vilnius 03117 (derde verdieping)
Een fantastische gelegenheid om geweren van het type Kalashnikov,
Glock, en Winchester te schieten. Geboden wordt:
Een professionele instructeur, training en ondersteuning.
Geweer Kalashnikov (AK 47) 5 schoten
Pistool Glock (10 schoten)
Winchester of MP5 pompgeweer: (5 schoten)
56

Specialist in Post Traumatic Stress Disorder (PTSD) na uw
middagje schieten op afroep aanwezig
Schietbaan het gehele jaar geopend. Extra munitie ter plekke te
verkrijgen.
7. Of wilt u in een pantservoertuig rijden? U krijgt de eerste beginselen hoe
een pantservoertuig te besturen met de hulp van een professionele
instructeur, die u tijdens de rit constant aanwijzingen zal geven
Locatie: 25 kilometer van Vilnius (30 minuten rit vanaf Vilnius):
Pamaraziai, Mariampolis, Vilnius county. Kosten: €75 per persoon. Extra
ronde €20.
Telefoon: +370 610 008 09
8. Golf. Onder de wat meer gedistingeerde sportlui onder u, is een golfbaan
op alweer 15 kilometer afstand van het centrum van Vilnius beschikbaar.
De Golfbaan heet “V Golf club”
De vereniging is opgericht in 2009 en heeft enige naam bij
golfenthousiasten. The baan is prachtig gelegen even buiten Vilnius (nou
57

ja, “even” Op 20 kilometer vanaf het centrum, dus alweer voor een
atletische golfer is de golfbaan te bereiken “op een steenworp afstand”)
De baan ligt langs de autoweg A2 richting Panevėžys .
Voor afspraken kunt u terecht bij: migle.banyte@vilniusresort.com
58

59

60

CULINAIR
1. “Cozy”. Dominikonų straat 10, Telefoonnummer: (8-5) 261 1137
website : https://www.cozy.lt/lt/ Openingstijden van 08.30 tot 02.00 uur.
Ontbijt, lunch, brunch, diner. Prijsindicatie €4-€9. De Nederlandse
eigenaar Bernie ter Braak heet u van harte welkom.
Restaurant Cozy
61

2. Pirmas Blynas. Adres: Konstitucijos pr. 12A.email: info@pirmasblynas.lt.
Telefoonnummer: +3706179037. De Nederlandse eigenaar Tim van Wijk
heet u samen met zijn personeel van harte welkom
In het historische gebouw van het Planetarium, aan de rand van het oude
centrum van Vilnius bevindt zich Pirmas blynas. Een pannenkoeken huis
met een culinaire en sociale missie. In dit gezellige restaurant worden uw
heerlijke pannenkoeken gemaakt en geserveerd door mensen met een
arbeidsbeperking.
De pannenkoeken zijn groot en zorgvuldig gedecoreerd met altijd verse
producten. Naast pannenkoeken kunt er ook terecht voor heerlijke soep,
koffie of een taartje.
Voor de Baltische staten is dit het eerste restaurant waar mensen met een
beperking op de voorgrond worden geplaatst. Hierdoor is het
62

pannenkoekenhuis is beloond met de “social business award 2018’ van
Litouwen.
Prijs van een pannenkoek: €5,85
Capaciteit +/- 40
GERECHTEN. (opgepast!!!)
Om de lezer wat algemene informatie te geven over de Litouwse keuken, hier
wat typische Litouwse gerechten De Litouwse keuken kent veel traditionele
gerechten. Het land heeft echt een boerenkeuken, waarin veel aardappelen,
groeten en vlees wordt gegeten. Ook brood is niet weg te denken uit het
dagelijkse menu van de doorsnee Litouwer. Veel van de lekkere traditionele
Litouwse gerechten kun je in de meeste restaurants bestellen. Uit eten gaan in
Litouwen is vaak erg goedkoop, waardoor het zeker de moeite waard is om eens
een van de traditionele gerechten te proberen.
Kibinai
Is een traditioneel gerecht van de Karaïm (regio Trakai) uit Litouwen. Het is een
met ei bestreken halvemaanvormig deeggerecht, gevuld met rundvlees, kip of
lamsvlees. Het wordt gebakken in een oven. Kibinai zijn smakelijke handtaarten die
het nationale gerecht zijn van de Kariate-bevolking, een etnisch-Turkse groep die al eeuwen
in Litouwen woont. Een schilferige, zachte korst die vlees, groenten, kaaswrongel of
bessenjam omhult, maakt Kibinai tot een favoriete snack om soep te begeleiden.
63

Koldūnai: zijn noedels met een vulling van bijvoorbeeld gehakt, paddenstoelen,
of kwark.
Burkėlių Sriuba
Rode bietensoep is een warme soep gemaakt van rode biet, ui, wortel en selderij vermengd
met vleesbouillon (meestal varkensvlees) en gekruid met zout, peper, en dille. Wanneer
geserveerd, zou rode biet soep een mooie rode kleur moeten zijn en worden geleverd met
aardappelen die bedoeld zijn om aan de soep te worden toegevoegd.
64

Cepelinai
Litouwse gerecht van gevulde aardappel dumplings. De dumplings zijn gemaakt
van geraspte en gekookte geplette aardappelen en gevuld met gemalen vlees of
droge kwark of champignons. Gevuld met bospadstoelen, dan zijn ze luxe
Cepelinai. Het is beschreven als een nationaal gerecht van Litouwen, en wordt
meestal geserveerd als voorgerecht.
Kugelis
Kugelis is een hartige, gebakken aardappelpudding of lasagne dat soms vlees bevat en wordt
geserveerd met bosbessensap, spek of zure room. Zoals met de meeste Litouwse gerechten,
variëren de recepten van persoon tot persoon, dus een plakje Kugelis kan op elke locatie
anders zijn, waardoor het een opwindend gerecht is om te proberen.
65

Gebakken brood (Kepta Duona)
Gebakken brood, of Kepta Duona, is Litouws donker roggebrood dat in olie is gebakken,
gekruid met knoflook en zout, en geserveerd met kaassaus. Gebakken brood wordt vaak als
snack gegeten om bier te begeleiden en is een favoriete troostmaaltijd die voor veel
Litouwers warme herinneringen oproept.
Wij stellen het op prijs om de lezer een blik te gunnen om de paradepaartjes van de
Litouwse keuken te kunnen zien. Zoals u kunt lezen is de AARDAPPEL een van de
voornaamste hoofdmoten van de keuken. Bent u het experimenteren moe, dan adviseren
wij u toch om een bezoek te brengen aan de hierboven vermelde restaurants “Cozy” of
“Pirmas Blynas”
66

BEZIENSWAARDIGHEDEN IN DE REGIO VILNIUS
1. TV toren: Adres: Sausio 13-osios straat 10, Telefoonnummer: (8-5) 252
5333
Toegangsprijs €9. Toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers vooraf
telefonisch contact opnemen.
De toren is 326,47 meter hoog en het restaurant boven in de toren draait per
uur 360 graden om zijn as (in horizontale richting gelukkig) Openingsuren zijn
van 11.00 tot 21.00 uur
In de toren is op een hoogte van 160 meter een klein restaurant gevestigd:
Paukščių takas (Melkweg). De lift brengt u in 40 seconden tot in het restaurant
en bespaart u het klimmen van de 917 traptreden. Het gebouw is ontworpen
door architekt Vladimiras Obydovas en de bouw is begonnen in 1974. Op 30
67

december 1980 was de bouw voltooid. Het gewicht van de constructie is circa
30.000 ton. Op 13 januari 1991, was de toren het toneel van een strijd tussen
Russische troepen en verzetsmensen, waarbij 14 doden vielen Ruim duizend
mensen raakten gewond, waarbij 52 met schotwonden. Op de begane grond van
de toren is een klein museum ingericht om deze droevige dag te herdenken. De
slachtoffers zijn begraven op een heldenbegraafplaats in het Antakalnis kerkhof.
(Meer informatie in het hoofdstuk “De geschiedenis van Litouwen”.
2. Užupis
Artiestenwijk in het centrum van Vilnius. Het district wordt wel eens vergeleken
met Montmartre in Parijs of Freetown Christiana in Kopenhagen (nou ja een
miniatuur variant dan). Bekend en berucht om zijn Boheemse “laissez faire / laat
maar waaien” attitude. Op 1 april 1997 verklaarde het district zich als
“republiek” onafhankelijk.
De tekst van de “grondwet van de republiek is in ieder horeca etablissement
terug te vinden(Ook in het Nederlands).
GRONDWET VAN DE REPUBLIEK AAN DE UŽUPIS (AAN DE ANDERE ZIJDE VAN
DE RIVIER) in meer dan twintig talen!
1. Iedereen heeft het recht om bij de rivier Vilnelė te leven en de Vilnelė heeft
het recht om bij iedereen voorbij te stromen.
2. Iedereen heeft het recht op warm water, verwarming tijdens de winter en een
dak boven het hoofd.
3. Iedereen heeft het recht om te sterven, maar dat is geen verplichting.
4. Iedereen heeft het recht om zich te vergissen.
5. Iedereen heeft het recht om uniek te zijn.
6. Iedereen heeft het recht om lief te hebben.
7. Iedereen heeft het recht om niet geliefd te zijn, doch dit is niet noodzakelijk.
8. Iedereen heeft het recht om onbekend te zijn.
9. Iedereen heeft het recht om lui te zijn.
10. Iedereen heeft het recht om van een kat te houden en deze te verzorgen.
11. Iedereen heeft het recht om tegelijkertijd voor een hond te zorgen tot één
van beiden dood gaat.
12. Een hond heeft het recht om een hond te zijn.
68

13. Een kat hoeft niet van zijn baas te houden, maar in moeilijke tijden moet hij
zijn baas helpen.
14. Iedereen heeft het recht soms onbewust te zijn van zijn verplichtingen.
15. Iedereen heeft het recht om te twijfelen, doch dat is niet verplicht.
16. Iedereen heeft het recht om gelukkig te zijn.
17. Iedereen heeft het recht om ongelukkig te zijn.
18. Iedereen heeft het recht om te stil te zijn.
19. Iedereen heeft het recht om te geloven.
20. Niemand heeft het recht om iemand onheus te bejegenen.
21. Iedereen heeft het recht om zijn onbelangrijkheid te demonstreren.
22. Niemand heeft het recht om naar eeuwigheid te streven.
23. Iedereen heeft het recht om begrip te hebben.
24. Iedereen heeft het recht niets te begrijpen.
25. Iedereen heeft het recht om verschillende nationaliteiten te hebben.
26. Iedereen heeft het recht om zijn verjaardag al dan niet te vieren
27. Iedereen moet zijn eigen naam onthouden.
28. Iedereen mag delen wat hij bezit.
29. Niemand hoeft te delen wat hij niet bezit.
30. Iedereen heeft het recht om broers, zusters en ouders te hebben.
31. Iedereen mag onafhankelijk zijn.
32. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen vrijheid.
33. Iedereen heeft het recht om te huilen.
34. Iedereen heeft het recht om niet begrepen te worden.
35. Niemand heeft het recht om een ander te beschuldigen.
36. Iedereen heeft het recht om zichzelf te zijn.
37. Iedereen heeft het recht om geen rechten te hebben.
38. Iedereen heeft het recht om niet bang te zijn.
39. Doe “niet” te niet.
40. Vecht nooit terug.
41. Verzaak niet.
69

70

MARKTEN
(Door Ingrida Noordstrand)
Er wordt wel eens gezegd dat om het land en zijn bevolking te leren kennen, is
het belangrijk om een bezoekje aan hun markten te brengen. In dit hoofdstuk,
geschreven en samengesteld door Ingrida Saulė, hebben wij drie van de meest
oorspronkelijke markten opgenomen. Er zijn verspreid over Vilnius meerdere
markten. De belangrijkste zijn: Halės turgus-De oudste Markt en daarnaast:
1. Kalvariju turgus/markt-De grootste authentieke markt in Vilnius
centrum
2. Benedikto turgus/markt-Gastronomische Markt
3. Tymo turgus/markt-Ecologische producten Markt
4. Akropolis blusų turgus/markt-Vlooienmarkt
5. Kaziuko turgus/markt-Jaarlijkse traditionele ambachtenmarkt
6. Konarskio gėlių turgus/markt. Bloemen Markt
7. Gariūnai turgus/markt
En natuurlijk heeft iedere wijk van Vilnius ook een kleine boerenmarkt:
Karoliniškių turgus, Antakalnio turgus, Šeškinės turgus, Justiniškių turgus.
Markten genoemd naar de wijk waar deze in is gelegen.
Van vier van deze markten is een beschrijving opgenomen. Drie markten zijn
redelijk goed bereikbaar met openbaar vervoer. De Gariūnai markt vergt een
autorit van circa 20 minuten omdat deze iets verder van het centrum af ligt.
1. Halės turgus: adres: Pylimo straat 58/Bazilijonų straat 1. Werktijden:
Dinsdag-zaterdag 7.00-18.00 uur, Zondag 7.00-15.00 uur.
In de oude binnenstad van Vilnius, op de kruising van de straten Pylimo en
Bazilijonų is Halės turgus, (markt) een aantrekkelijke plaats voor kopers en
toeristen. Deze markt is de oudste in Vilnius en werd gebouwd in 1906, naar het
project van de van Vilnius afkomstige ingenieur en architect Vaclovas
Machnevičius. In die tijd was het gebouw een van modernste in Vilnius. Halės
Market heeft zijn eigen tradities en geschiedenis. Sinds jaren worden op deze
markt inwoners van Vilnius en overige gasten verse landbouwproducten zowel
als industriële goederen te koop aangeboden.
De uitgebreide overdekte markt aan de Pylimo/Bazilijonų straat geeft een mooi
beeld van een stukje marktcultuur in Litouwen. Deze markt geeft een goed
71

inzicht in de traditionele voedingsmiddelen van het land, een ruime keuze aan
vlees, vis, gerookte producten, honing, melk (jawel, verse melk) en biologische
voeding evenals landbouwproducten zoals groenten en fruit.
Deze markt wordt steeds aantrekkelijk en spannender attractie omdat de
verkopers van schoenen, kitsch en curiosa uit het oude paviljoen zullen worden
verwijderd en restaurants uit de keukens van verschillende landen zullen
hiervoor in de plaats komen, zodat de markt in een werkelijke “food Hall” zal
worden omgetoverd. Het gaat de nieuwe culinaire ontmoetingsplaats in Vilnius
worden. De aangeboden goederen zijn lekker en stijlvol en zeer uitnodigend, en
bieden de toerist een grote verscheidenheid aan voedsel uit verschillende
landen met een grote diversiteit en eigen traditie.
72

2. Gariūnai Markt. Gariūnų g. 70, Vilnius 02300 Openingstijden:
Maandag
: gesloten
Dinsdag : 02.30-14.00
Woensdag : 06.30-14.00
Donderdag : 03.00-14.00
Vrijdag : 06.30-14.00
Zaterdag : 04.30-16.00
Zondag :06.30-16.00
Telefoon: (8-669) 77779
Iets buiten het centrum van Vilnius gelegen met een autorit van circa 15
minuten, bereikt u de grootste openlucht en gedeeltelijk overdekte markt van
de gehele Baltische regio. Er worden door 10.000 verkopers waren aangeboden.
Van bruidsjurken tot grafkisten. Van elektronica tot gereedschappen. Van
spijkerbroeken tot auto-reservedelen. Van grasmaaiers tot kleurentelevisies.
Van lippenstift tot vuurwerk.
Klanten uit de gehele regio; Estland, Letland, Belarus, en Oost Pruisen
(Kaliningrad regio) bezoeken de markt om circa 80% van de aangeboden waren
mee naar huis te nemen. Bewaakte parkeerplaats aanwezig (€2)
73

3. Kalvarijų Turgus (markt): Kalvarijų straat 61, 09317 Vilnius
Tel. 8,696,35718 email adres: info@kalvariju-turgus.lt
Openingstijden van 07.00-17.00 uur. Maandag gesloten.
De markt is gelegen tussen H. Manto straat, Kalvarijų straat, Rinktinės en
Turgaus straat.
Er zijn geen nauwkeurige gegevens over het begin van de werking van de
Kalvarijų markt in archiefdocumenten, omdat het enige tijd zonder officiële
toestemming heeft gewerkt. Het is officieel vermeld in 1903, toen met het
marktplein werd begonnen
Tijdens de oorlog werd de Kalvarijų-marktplaats één van de belangrijkste
markten in de stad. Op weekdagen was de markt open vanaf 4 uur 's ochtends.
's morgens tot 21.00 uur ‘s avonds. Er was een breed scala aan primaire
consumptiegoederen en overige voedingsmiddelen. Elk jaar werd op 4 maart de
St. Kazimier markt hier gehouden waarbij paarden voor de Poolse cavalerie
werden gekocht
Na de oorlog kon de Kalvarijų Markt voornamelijk worden bereikt vanaf de
Kalvarijų-straat, en werd het complex omheind met poorten van gesmeed
metaal en metselwerk. Er werden drie grote handelspaviljoens gebouwd waar
vlees, zuivelproducten en groenten en vis werden verhandeld. Het is een
karakteristiek voorbeeld van stalinistische architectuur, dus het is de moeite
waard niet alleen om niet alleen een keer naar de Kalvarijų markt te komen om
inkopen te doen, maar ook om te kijken de gebouwen van dit culturele erfgoed
te bekijken .
Na een vierjarige renovatie van 4 jaar is de Kalvarijų markt vernieuwd.
Bovendien is er een paviljoen opgezet genaamd “World Bread”. Het is de
bedoeling dat bakkers uit Georgië, India, Griekenland, Kazachstan , Oezbekistan
en andere landen hier brood-bakdemonstraties komen geven.
74

4. Akropolis vlooienmarkt Adres: Ozo g. 25
Het winkelcentrum Akropolis is een leuk en uitgebreid winkelcentrum
uitermate geschikt voor een dagje weg met slecht weer in Vilnius.
Dan gaat u op zondag met de bus 53 naar het noorden van Vilnius, het ritje
kost slechts 1 euro.
Elke zondag is er bij Akropolis een vlooienmarkt.
75

Hier kun je alles vinden: boeken, glaswerk, "vintage" sieraden, curiosa en
antiek, speelgoed en vele andere onweerstaanbare voorwerpen die een
potentiele koper over de streep moeten trekken.
Het winkelcentrum Akropolis beschikt over een redelijk goede selectie van
kraampjes waar alles te koop is, van oude schilderijen tot Sovjetmemorabilia.
De vlooienmarkt is het gehele jaar door, elke zondag, geopend van 9.00 tot
16.00 uur.
De openingstijden van het winkelcentrum zijn verschillend:
winkels open van 10.00-22.00 uur,
supermarkt Maxima 8.00-22.00 uur.
Restaurants en cafés 10.00-22.00 uur.
Foto’s : Valentins Apeins, Agus Martin. Valentina fotografika, Valdas Molin, Arturas
Medeisis
76