Opiniestuk Max De schryver : Afschaffing van de Senaat?

Opiniestuk van Max De Schryver
- in eigen naam -
Lokale vertegenwoordiging. – Een derde argument dat kan gegeven worden, en wat natuurlijk deels samenhangt
met het vorige, is dat een tweede kamer een handig instituut kan zijn voor een federale staat om de
verschillende deelstaten te vertegenwoordigen. Hoe dichter een democratie staat bij de burger, hoe beter dit
meestal is. Dit zorgt er namelijk voor dat de feedbackmechanismen het best kunnen spelen en dat er
mogelijkheid ontstaat voor competitie tussen verschillende (deel)staten. Daarom zou het handig zijn voor
deelstaten, die normaal gezien dichter bij de burger staan dan federale staten, om rechtstreeks
vertegenwoordigers te kunnen aanduiden in de federale staat. Op die manier lijkt de burger makkelijker te
kunnen deelnemen aan de politiek en kunnen er betere feedbackmechanismen georganiseerd worden. In
België hoeven onze deelstaten natuurlijk niet beperkt te blijven tot de gewesten (of gemeenschappen) zoals
dat momenteel het geval is. Op verschillende ogenblikken is al het voorstel gelanceerd om de Belgische
deelstaten te organiseren per provincie of arrondissement. Een vertegenwoordiging van deze deelstaten in
de tweede kamer kan enkel bijdragen tot democratische legitimiteit. De centrale kerngedachte is dat
gedecentraliseerde en meer lokale machtsstructuren verkieslijk zijn. 2 Dit institutionaliseren is daarom dan
ook wenselijk.
3 De tweede kamer als kopie van de eerste?
Verschillende samenstelling. – In wat ik hierboven heb geschreven, maakte ik reeds verschillende keren duidelijk
dat de samenstelling van de tweede kamer van belang is voor de effectieve werking van de verschillende
voordelen die ik opsomde. De tweede kamer vormt dan ook best geen identieke kopie van de eerste kamer.
Dat wil zeggen dat de samenstelling ervan moet verschillen. Hierbij merk ik wel op dat zelfs indien de tweede
kamer gelijkaardige samenstellingsvoorwaarden zou hebben aan die van de eerste kamer, ik nog steeds denk
dat het een waardevol instituut zou zijn. Uiteindelijk zullen in deze tweede kamer nog altijd verschillende
mensen zetelen, en mensen zullen altijd met elkaar van mening verschillen. Op die manier blijft het argument
van de tweede kamer als evenwicht binnen de wetgevende macht staande.
Natuurlijk is het wenselijker dat de tweede kamer wordt samengesteld op een andere manier als de eerste
kamer. Hierboven beschreef ik reeds op welke punten de samenstelling zou kunnen variëren. Het zal vooral
van belang zijn om een onderscheid te maken tussen benoemingstermijnen, aantallen, territoriale
benoemingsmogelijkheden, leeftijd, ervaring en alternerende aanstellingsmogelijkheden (verschillende
momenten van verkiezingen). In de Verenigde Staten was het oorspronkelijk zelfs zo dat de senatoren
werden aangesteld door de wetgevers van de individuele staten zelf. Dit is uiteindelijk gewijzigd. Momenteel
worden zij bij rechtstreekse verkiezing aangesteld.
2 (a) Betere feedbackmechanismes. – Het is niet de bedoeling van dit artikel om hierop in te gaan, maar toch kort wat uitleg.
Lokale organisatie van politiek gezag is beter omdat het makkelijker is om op lokaal niveau iemand af te straffen dan
op nationaal of zelfs supranationaal niveau. Als de Europese Unie een bepaalde verordening aanneemt die een
belangrijke impact heeft op het dagelijks leven van mensen – en zo zijn er wel héél wat, dan hebben mensen heel weinig
mogelijkheden om dit initiatief af te straffen als zij dit slecht vinden. Er worden wel verkiezingen georganiseerd, maar
de feedback is zo verspreid dat het nauwelijks realistisch is om te achterhalen wat de burger nu vond van het beleid.
De meeste mensen zullen het ermee eens zijn dat het eenvoudiger is om beleid van de gemeente af te straffen, dan het
is om beleid van de Europese Unie of de federale overheid af te straffen. Ook de organisatie van campagnes tot
verandering van beleid is veel eenvoudiger op lokaal niveau dan het is op federaal of Europees niveau. Daarnaast heeft
de organisatie van lokale politieke verbanden tot gevolg dat er competitie kan ontstaan tussen deze organisaties. Stel
dat mensen het beleid van de gemeente Gent afkeuren, dan kunnen zij eenvoudig verhuizen naar de gemeente
Antwerpen. Als echter het beleid over heel Europa eengemaakt is, wordt men al verplicht om te verhuizen naar de
Verenigde Staten, Rusland of (gelukkigerwijze) Groot-Brittannië in het geval men het niet meer eens is met het
Europees beleid. Het risico om inwoners te verliezen ten gevolge van slecht beleid is dus groter bij kleinere
samenlevingsverbanden. Gezien inwoners belastinginkomen met zich meebrengen, zullen politieke organisaties dan
ook meer moeite doen om hun regio aantrekkelijk te maken om in te wonen.
(b) Breken van particratie. – Daarnaast zullen lokale verkozenen ook een eigen machtsbasis kunnen ontwikkelen. Zij
hoeven hiervoor niet te rekenen op de steun van de nationale partijen, maar kunnen lokaal zelf aan actieve ledenwerving
doen. Daarvoor zullen zij veel zelfstandiger kunnen optreden en aldus de particratie breken.