De interviews van Stichting Film en Wetenschap - Beeld en Geluid wiki

1
De verhouding wetenschap en journalistiek als einddoel voor interviews zou in het
volgende decennium dramatisch veranderen. En niet alleen dat. Weliswaar bleven in de tweede
fase die de interviewcollectie doormaakte de uitgangspunten die Brandt ooit geformuleerd had in
principe bestaan maar de uitwerking kende een aantal belangrijke accentverschuivingen. Inmiddels
was het geluidsarchief onderdeel van SFW geworden en Schuursma vervulde hier nu de rol van
hoofd van de afdeling Documentatie. Al snel kwam er een einde aan door het archief zelf
geïnitieerde interviews. Daarentegen steeg het aantal dat van buitenaf werd gedeponeerd enorm.
De ruim vijftig vraaggesprekken binnen de twintig (sub)collecties uit het eerste decennium
werden in de jaren zeventig aangevuld met een kleine vierhonderd interviews verdeeld over 35
onderwerpen. Een belangrijke reden hiervoor was het doordringen in Nederland van de waarde
van het verzamelen van mondelinge getuigenissen als bron voor de geschiedschrijving. Het begrip
oral history deed nu ook opgang. Deze ontwikkeling was, net als in Engeland, recht evenredig aan
de sterk toegenomen belangstelling voor de geschiedenis van de 'gewone man', niet in de laatste
plaats onder invloed van de democratiseringsbeweging in dit tijdsgewricht. En de ervaringen van
gewone mensen waren nu eenmaal nauwelijks schriftelijk overgeleverd. Die veranderde
invalshoek kwam niet alleen tot uiting in de wetenschappelijke bestudering van het verleden, met
name in de sociale geschiedenis, maar eveneens in het journalistieke onderzoek. Het meest
opvallende in de ontwikkeling van de collectie in deze periode was de verwerving van het ruwe
interviewmateriaal van een groot aantal televisiedocumentaires. De onderwerpen betroffen in
hoofdzaak de geschiedenis van de arbeidersbeweging en wederom de Tweede Wereldoorlog. SFW
beheert daarom nu de basisinterviews die werden gemaakt voor EEN BOTERHAM MET TEVRE-
DENHEID (Abram de Swaan, 1971), VOORWAARTS EN NIET VERGETEN (Hedda van Gennep,
1977), PORTRET VAN ANTON ADRIAAN MUSSERT (Paul Verhoeven, 1968), VASTBERADEN,
MAAR SOEPEL EN MET MATE... (Henk Hofland, Hans Keller, Hans Verhagen, 1974) en GESCHIE-
DENIS VAN EEN PLEK (Armando, Hans Verhagen, 1978), om maar enkele voorbeelden te noemen.
De eindprodukten waren monumenten uit de historie van de audiovisuele geschiedschrijving,
waar met name de VPRO en de VARA het patent op leken te hebben. De jaren zeventig bleken
in kwantitatief en kwalitatief opzicht een ware speeltuin voor de documentairemakers, wat Chris
Vos in zijn proefschrift Televisie en bezetting bracht tot de kwalificatie van dit decennium als de
'Gouden Eeuw' van de historische documentaire. 4 Oral history was een belangrijk instrument
voor de documentairemakers geworden. Doordat de methode de mogelijkheid bood om allerlei
soorten mensen hun verhaal te laten vertellen, kon de geschiedenis worden 'gepersonaliseerd',
zoals Vos het noemt. 5 De interviews waren op aparte geluidstapes opgenomen, wat het gemakkelijk
maakte om ze in een archief onder te brengen. En bewust als zij zich waren van de
historische waarde van het materiaal deden de documentaristen dat ook graag. Per documentaire
was een groot aantal interviews afgenomen. Dit correspondeerde met de behoefte van de
cineasten om een 'integrale geschiedschrijving' in hun produkties neer te zetten. 6 Het verklaart
tevens de grote vlucht die de interviewcollectie bij SFW in deze periode nam. Meer dan de helft
van de interviews kwam uit de journalistieke hoek. Een verhouding die nooit meer gehaald zou
worden.
Zo bijzonder, want zo uitgesproken, als de jaren zeventig voor de interviewcollectie
waren geweest, zo diffuus waren de jaren tachtig. Niet omdat er nu zoveel minder materiaal werd
gedeponeerd. Bij de vierhonderd interviews in het decennium daarvoor staken de 350, verdeeld
over 27 onderwerpen, van de jaren tachtig nauwelijks negatief af. Sterker, in tijd gemeten kwam
er zelfs meer binnen: zo'n 550 uur tegen de vierhonderd van de jaren zeventig. Enerzijds had dit te
I