Jaarverslag 2009 - AZ Damiaan

Jaarverslag 2009

02
INHOUD
Bestuur en directie 3
Voorwoord 4
Bouwen aan onze organisatie 6
Bouwen aan een aantrekkelijk zorgaanbod 9
Bouwen aan operationele excellentie 13
Bouwen aan dienstverlening 19
Bouwen aan een nieuw ziekenhuis 23
Bouwen aan een financieel gezond ziekenhuis 25
Financiën 27
Geneesheren 31

Raad van Bestuur (per 01.01.2010)
Mevr. G. Brugmans, voorzitter
Dhr. B. Peirsegaele, ondervoorzitter
Dhr. I. Huyghe, secretaris
Dhr. A. Daenekindt
E.Z. M.-C. Everaere
Dhr. D. Laleman
Prof. Dr. A. Lerut
Dhr. W. Michils
Mevr. M. Van de Walle
Prof. Dr. Ph. Vandekerckhove
Dhr. B. Vander Cruyssen
Dhr. L. Vansteene
E.Z. G. Verhelst
Dhr. P. Verhulst, algemeen directeur
Directiecomité (per 01.01.2010)
Mevr. S. Commeyne
Mevr. E. Depreter
Dhr. X. Keters
Dhr. P. Lanssens
Mevr. M. Spileers
Dhr. S. Van Neste
Dr. S. Vanthuyne
Dhr. P. Verhulst
Medische Raad (per 01.01.2010)
Dr. J. Van Oyen, voorzitter
Dr. G. Orbie, secretaris
Dr. Y. Hagers, ondervoorzitter
Dr. G. Alliët
Dr. A. Broeders
Dr. A. Janssen
Dr. L. Nuytten
Dr. L. Parmentier
Dr. E. Van Ingelghem
Ethisch comité (per 01.01.2010)
Dr. G. Fonteyn, voorzitter
Mevr. N. Mortier, secretaris
Magistraat D. Floren
Dr. B. Linden
Dr. L. Parmentier
E.H. F. Sonneville
Dr. Ph. Vandelanoitte
Dr. A. Vandenbroucke
Dr. G. Van Paemel
Dhr. B. Dejaegher (niet stemgerechtigd)
Dhr. J. Snoeck (niet stemgerechtigd)
Ondernemingsraad (per 01.01.2010)
Dhr. P. Verhulst, voorzitter
Dhr. N. Coulier, secretaris
Dhr. J. Snoeck, verantwoordelijke bedienden
Dhr. J. Szlanyinka, verantwoordelijke arbeiders
Mevr. S. Commeyne
Mevr. E. Depreter
Dhr. X. Keters
Dhr. P. Lanssens
Mevr. M. Spileers
Dhr. S. Van Neste
Dr. S. Vanthuyne
Dhr. R. Busschaert
Mevr. H. Devriendt
Mevr. L. Dendooven
Dhr. K. De Roo
Mevr. A. Dewinter
Dhr. G. Geerseau
Mevr. M. Vanhooren
Mevr. T. Pilaeis
Mevr. R. Van Vooren
Dhr. T. Ballieu
Comité voor preventie en
bescherming op het werk (per 01.01.2010)
Dhr. P. Verhulst, voorzitter
Dhr. F. Goeminne, secretaris
Dr. B. de Milliano, arbeidsgeneesheer
Mevr. S. Commeyne
Mevr. E. Depreter
Dhr. X. Keters
Dhr. P. Lanssens
Mevr. M. Spileers
Dhr. S. Van Neste
Dr. S. Vanthuyne
Dhr. R. Busschaert
Dhr. N. Coulier
Dhr. J. Snoeck
Dhr. J. Szlanyinka
Mevr. W. Van Buren
Dhr. J. Van Buren
Dhr. P. Vanhoutte
Mevr. M. Vastesaegher
Mevr. L. Vanbeckevoort
Mevr. C. Willems
Mevr. T. Pilaeis
Mevr. C. Vanhee
Dhr. J. Steenhuyse
BESTUUR & DIRECTIE
03

04
VOORWOORD

WOORD VAN DE VOORZITTER
Intussen is het tien jaar geleden dat het fusieziekenhuis
AZ Damiaan werd opgericht. Onze vernieuwde visie
straalt ambitie uit: “Het AZ Damiaan wil het referentiecentrum
van de regionale gezondheidszorg voor de
bevolking aan de kust zijn”. Om deze visie te verwezenlijken
formuleerden we een aantal strategische doelstellingen:
uitbouw van een aantrekkelijk zorgaanbod,
operationele excellentie, gepaste dienstverlening, realisatie
van het nieuwbouwproject en structureel gezond
bedrijf. Deze doelstellingen willen we realiseren in de
periode 2008-2012. Zoals u kan lezen is dit jaarverslag
opgebouwd rond onze strategische doelstellingen.
In de eerste plaats danken we onze artsen, verpleegkundigen,
andere medewerkers en vrijwilligers van
harte voor hun inzet en enthousiasme, hun voortdurend
streven naar beter. Dankzij hun onverminderde
inspanningen krijgt de patiënt elke dag meer dan de
vriendelijke en professionele zorg waar hij recht op
heeft. Kwaliteit van zorg is sturend geworden voor de
keuze door de patiënt en de verwijzer van de zorgverlener.
Multidisciplinaire aanpak en een functionele
patiëntgerichte ziekenhuisorganisatie zijn daarom erg
belangrijk.
In 2009 mochten we acht nieuwe artsen verwelkomen
en werden gespecialiseerde centra uitgebouwd zoals
het geheugencentrum en de pijnkliniek. De steeds
krapper wordende ziekenhuisfinanciering maakt het
nemen van fundamentele keuzes noodzakelijk. Alles
draait om kostenbeheersing, maar goede zorg heeft
een prijs. De zorgprogramma’s en erkenningsnormen,
die de federale overheid vastlegt, geven direct en
indirect aanleiding tot samenwerking tussen ziekenhuizen.
Vlaamse ziekenhuizen opereren sinds jaren in een
turbulente omgeving van schaalvergroting, samenwer-
kingsverbanden, netwerkvorming. Ook wij bewegen
hierin mee. Dit getuigt van onze dynamiek.
Gezien ziekte niet begint op de drempel van een
ziekenhuis en behandelingen niet stoppen bij de deur
van het ziekenhuis, is de relatie met de huisartsen erg
belangrijk. Alle ambulante specialistische zorg kan maar
goed functioneren wanneer er een systematische informatiestroom
bestaat tussen huisartsen en specialisten.
De hedendaagse communicatiemiddelen laten een elektronische
gegevensuitwisseling perfect toe. Zo zou de
huisarts kunnen aanloggen naar het centraal medisch
ziekenhuisdossier van zijn opgenomen patiënt. Dergelijke
samenwerkingsmodaliteiten moeten uiteraard
worden uitgewerkt met respect voor een strikte privacy.
Ook het management heeft hier een rol te vervullen.
Om onze dienstverlening verder af te stemmen op de
behoeften van onze belangrijkste klanten, met name
onze patiënten en hun familie en de huisartsen uit onze
zorgregio, werd een project opgestart in samenwerking
met professor Paul Gemmel van de Universiteit Gent.
Ons nieuwbouwproject loopt op volle kracht.
Het project zit op schema op vlak van timing, budget
en vereiste kwaliteit.
Financieel was 2009 een jaar vol uitdagingen.
Wij blijven financieel gezond en kunnen de uitdagingen
voor de komende jaren aan.
Met dit jaarverslag hopen we u veel nuttige informatie
te geven over A.Z. Damiaan;
Gerda Brugmans
Voorzitter van de Raad van Bestuur.
05

06
BOUWEN AAN ONZE ORgANISATIE
AlgEMENE VERgADERINg
EN RAAD VAN BESTUUR
In 2009 verlieten Zuster Benedicta en Zuster Suzanne de raad
van bestuur van AZ Damiaan.
E.H. Frans Sonneville en Jules Ackermans verlieten de raad
van bestuur wegens het bereiken van de leeftijdsgrens.
Het AZ Damiaan is hen dankbaar voor hun gewaardeerde
inbreng en inzet. Zij hebben een stuk van de geschiedenis
van de gezondheidszorg in Oostende helpen schrijven.
ORgANISATIE
Onze grote groep gemotiveerde en enthousiaste medewerkers
staat garant voor een goede en kwaliteitsvolle zorgverlening.
Een goed uitgekiende organisatiestructuur biedt
iedereen de kans om zijn bijdrage te leveren. We moeten
echter durven onze organisatiestructuur in vraag te stellen en
aan te passen aan de snel evoluerende zorgwereld.
In 2009 werden wijzigingen doorgevoerd in de organisatiestructuur.
Oriëntatie naar een departement ‘Patiëntenzorg’,
vanaf 1 juli 2009 onder leiding van Eveline Depreter, beklemtoont
de aandacht voor de zorg aan de patiënt. In lijn met
deze filosofie verviel de functie van directeur zorg- en kwa-
Directie-assistent
ALGEMENE DIRECTIE
Algemeen Directeur
P. Verhulst
Staf PR &
Communicatie
Staf Juridische Zaken -
ombudsfunctionaris
Staf Veiligheid
& Milieu
MEDISCH DEPARTEMENT
Medisch directeur
Dr. S. Vanthuyne
DEPARTEMENT PATIËNTENZORG
Directeur
E. Depreter
DEPARTEMENT ADMINISTRATIE
& FINANCIËN
Directeur S. Van Neste
DEPARTEMENT ICT
Directeur
X. Keters
DEPARTEMENT APOTHEEK
Directeur
S. Commeyne
DEPARTEMENT
FACILITAIR BEHEER
Directeur P. Lanssens
DEPARTEMENT HRM
Directeur
M. Spileers
FINANCIËN
Adj. Directeur
S. Vanslembrouck
liteitsbeleid en werd een staffunctie “coördinator kwaliteit
en patiëntveiligheid’ binnen het departement Patiëntenzorg
ingesteld.
De functie ‘directeur veiligheid en milieu’ verviel en werd
vervangen door een staffunctie veiligheid en milieu bij de
algemeen directeur.
Een groeiend PC- en printerpark, een groeiende servercapaciteit
en nieuwe kansen voor automatiseren maakten van
Informatie- en Communicatietechnologie een volwaardig
departement.
CEL BELEIDSINFO
ZIEKENHUISHYGIËNE
ADK. HOOFDAPOTHEKER
SUPPLY CHAIN MANAGEMENT
STAF PATIËNTENFLOW
MANAGEMENT
STAF KWALITEIT
& PATIËNTVEILIGHEID
STAGECOÖRDINATIE
STAF HRM STAF PERSONEELSADMINISTRATIE
ZORGCOÖRDINATIE

Benoemingen
In lijn met ons streven naar diepgaande verdere
professionalisering, kwamen nieuwe stafmedewerkers en / of
kaderleden de rangen versterken.
• Het departement Patiëntenzorg kwam onder de leiding
van directeur Eveline Depreter.
• De dienst ergotherapie wordt campusoverstijgend geleid
door diensthoofd Jordy Boey.
• Hoofdverpleegkundige Annelies Vangheluwe stroomlijnt
de werking van de operatiekwartieren op beide campussen.
• Met Thierry Claeys als tweede begeleidingsverpleegkundige
wordt de inscholing van nieuwe verpleegkundigen
intensiever uitgewerkt.
• Diensthoofd dieet Els Museeuw bouwt de dieetdienst dieper
uit met aandacht voor GVO en patiëntenparticipatie.
• Coördinator interculturele bemiddeling Joke Damman
heeft als opdracht om artsen en ziekenhuismedewerkers,
die in contact komen met allochtonen, te helpen om de
taal- en cultuurbarrières weg te werken.
• De juiste patiënt in het juiste bed en een correcte ligduur
vormen de aandachtspunten van Hilde Devriendt, coördinator
patiëntenflow.
• Onthaal- en polikliniekmedewerkers komen onder de
leiding van Bernard Meyers, diensthoofd onthaal en polikliniek.
• Ombudsfunctionaris Nele Rooryck staat in voor de
klachtenbemiddeling en advies om onze dienstverlening te
optimaliseren.
• HR-professional Evy Leekens werkt aan het introduceren
van competentiemanagement in het ziekenhuis. Hiertoe
worden voor alle functies up-to-date functiebeschrijvingen
opgemaakt. Deze zullen ook gebruikt worden als basis
voor het opzetten van een coachingscyclus.
• Supply Chain manager Wim Gevaert spoort facilitaire
processen binnen het ziekenhuis op en zal die waar nodig
vereenvoudigen of sterker uitwerken. Hij garandeert een
verantwoord goederenbeheer met het uitwerken van de
aankoop-, voorraad- en distributiestrategie. Hij is tevens de
coach voor de Project Management Methodologie.
Benoeming medische diensthoofden
• Dr. Luk De Vlieger, anesthesist, werd benoemd tot medisch
diensthoofd van het operatiekwartier.
• Dr. Paul Lambert werd benoemd tot medisch diensthoofd
O.R.L.
• Dr. Geert Desmet werd benoemd tot medisch diensthoofd
van de Mid Care Unit.
BOUWEN MET ONZE MEDEWERkERS
Elke dag weer staat onze grote groep medewerkers borg
voor een kwaliteitsvolle dienstverlening. Het AZ Damiaan
investeert in haar medewerkers door gerichte opleidingskansen
te bieden, een aantrekkelijk extralegaal aanbod met een
gratis hospitalisatieverzekering voor het hele gezin en interne
initiatieven om elkanders opdrachten te leren kennen.
cijfers
Op 31.12.2009 waren 1.237 personen in dienst. Hiervan
werkten 432 personen voltijds en 805 deeltijds. Dit kadert in
het belang dat AZ Damiaan hecht aan de balans werk/gezin.
Het personeelsbestand bestaat uit 1.044 vrouwen en 193
mannen.
Leeftijdsverdeling
Leeftijdsverdeling personeel
250
200
150
100
50
0
4
104
148 152 161
172 171
60j
Anciënniteitverdeling
350
300
250
200
150
100
50
0
291
209
Anciënniteitsverdeling personeel
128
134
228
150 149
0-5 j 6-10 j 11-15 j 16-20 j 21-25 j 26-30 j >= 31 j
Plaats van tewerkstelling
249
101
210
5
672
verplegend en verzorgend
paramedisch
loontrekkend
administratief
ander
Vorming
In 2009 bleef het aantal vormingsuren gelijk aan dat van
2008. Externe vormingen maken het grootste aandeel uit.
Er is een groei merkbaar van de afdelingsgebonden interne
vormingen. Vorming op thema’s toegespitst op de specifieke
87
10
176
07

08
BOUWEN AAN ONZE ORgANISATIE
zorg en noden van een afdeling verhogen de competenties
van onze medewerkers.
In 2009 bood AZ Damiaan aan de geïnteresseerde medewerkers
een gratis basisopleiding “werken met pc & internet”
aan. Dit aanbod kaderde in een instapdiversiteitsplan, waarbij
de oudere werknemers de voornaamste doelgroep waren.
Het initiatief bleek een succes want twee groepen van
telkens elf deelnemers volgden de opleidingscyclus van vier
namiddagen. Na afloop waren de reacties unaniem positief
en was AZ Damiaan 22 pc-vaardige medewerkers rijker!
Een opleidingstraject rond omgaan met stress & agressie
werd opgezet. Dit traject wordt gespreid over twee jaar en
kadert in het project 500 van het Fonds voor de Privéziekenhuizen.
Het doel van het traject is om verpleegkundigen en onthaalmedewerkers
beter te wapenen tegen verbale agressie.
AZ Damiaan werkt hiervoor samen met de firma CrimeControl.
Voor twee verpleegkundigen per afdeling en voor alle
onthaalmedewerkers is er een opleiding van anderhalve dag
voorzien, gegeven door een trainer en een professionele
acteur.
Naast dit doorgedreven opleidingstraject waren er voor de
andere medewerkers infosessies rond het omgaan met stress
en agressie. Tijdens deze sessies werd ook het agressieprotocol
van AZ Damiaan toegelicht.
Tabel vorming
2006 2007 2008 2009
Intern 7639,1 7521,68 6384,8 6696,1
Extern 4803,85 6586,25 11779,9 11418,5
TOTAAL 12442,95 14170,93 18128,7 18114,6
hr
In de loop van 2009 werd gewerkt aan de verdere professionalisering
van het HR-departement. De basisconcepten
van het competentiemanagement werden gedefinieerd en de
opmaak van het competentiewoordenboek werd voorbereid.
De VTO-cyclus werd grondig beschreven en gedocumenteerd.
Dit zal AZ Damiaan in staat stellen de budgetten dienaangaande
op een gestructureerde manier op te volgen. Ook
op het gebied van werving en selectie werd gestreefd naar
optimale service naar kandidaten. Service Level Agreements
waren hierbij een bijzonder handig instrument.
WerVing
In de zorgsector heerst een constante nood aan goed opgeleide
medewerkers. De interne werkgroep HR vormt een
overlegforum betreffende werving, selectie en retentie van
verpleegkundigen.
In 2009 werden een aantal initiatieven uitgewerkt om laatstejaarsstudenten
verpleegkunde naar een sollicitatiegesprek
toe te leiden. De laatstejaarsstudenten worden actief aangesproken
door de begeleidingsverpleegkundigen.
Een Award werd ingesteld voor uitmuntende eindwerken
van laatstejaarsstudenten. Met haar eindwerk over gedragsveranderingen
bij geriatrische patiënten in het kader van
valpreventie, sleepte Ilse Lelie, studente ergotherapie aan
de Hogeschool Gent, de Award en de eraan verbonden 250
euro in de wacht.
Op dinsdag 8 december 2009 ging het AZ Damiaan
jobevent@themovies door. Laatstejaarsstudenten, stagebegeleiders
en stagementoren werden uitgenodigd op een
avant-première van de Vlaamse film ’Dossier K’ in Kinepolis
Oostende. Dit was een mooi forum voor informele kennismaking.
De deelnemers gingen huiswaarts met een USB-stick
met relevante informatie over werken in AZ Damiaan en hoe
solliciteren. Het initiatief sloeg in en is voor herhaling vatbaar.
Begeleiding
In 2009 werden 36 nieuw in dienst gekomen verpleegkundigen
begeleid. Elke nieuwe verpleegkundige krijgt drie
introductiedagen en een inscholingspakket aangevuld met de
begeleidingsgesprekken door de begeleider.
opleidingsplaats
Het AZ Damiaan is een opleidingsziekenhuis. 16 GSO’s
(geneesheer-specialist- in opleiding) van KU Leuven en UGent
volgden een opleidingjaar in AZ Damiaan. Opleiding werd
gevolgd o.a. op Heelkunde, Inwendige Ziekten, Pediatrie,
Medische beeldvorming en Orthopedie. Een nieuwe opleidingsplaats
urgentiegeneeskunde werd aan het AZ Damiaan
toegekend.
71 studenten master geneeskunde van KU Leuven en UGent
liepen een stage van drie weken tot drie maanden op diverse
diensten.
Per schoolweek waren gemiddeld 41 studenten verpleegkunde
op stage op onze afdelingen. Op de diensten facilitair
beheer liepen 6 studenten stage.
iKg
Het project ‘Interne klantgerichtheid’ stelt een goede werkrelatie
tussen de verschillende diensten centraal. Vier diensten
stelden hun werking voor aan de collega’s. Dagziekenhuis1,
Schoonmaak, Palliatieve zorgeneenheid en Mortuarium zetten
hun rol in de keten van zorgverlening in de kijker.
Met een interne ‘Openbedrijvenavond’ werd een boeiende
blik geboden op enkele diensten van het ziekenhuis. Dienst
Informatica, laboratorium, vasculaire heelkunde en het Joint-
Care®team zetten hun deuren open.
Op zaterdag 5 september namen 750 medewerkers deel aan
een geslaagd personeelsfeest. In een informele sfeer konden
medewerkers de banden met elkaar aanhalen.

Ons ziekenhuis positioneert zich als een middelgroot
regionaal ziekenhuis dat aan de zorgregio Oostende
en omgeving een aantrekkelijk zorgaanbod wil bieden.
Bouwstenen bij de uitbouw van een aantrekkelijk
zorgaanbod zijn het klinisch aanbod, het zorgnetwerk,
de medische infrastructuur en de kwaliteitszorg.
In dat kader wordt een dynamische aanwervingpolitiek
gevoerd door het ziekenhuis en de verschillende
artsenassociaties. Tevens worden er gespecialiseerde
centra uitgebouwd zoals het geheugencentrum en de
pijnkliniek.
BOUWEN AAN HET klINISCH ZORgAANBOD
nieuWe artsen
Anesthesie
Anesthesist dr. Steven Cnudde heeft
een bijzondere interesse in de spoedgevallen
en urgentiegeneeskunde. Hij
startte in AZ Damiaan per 1 augustus
2009.
Anesthesist dr. Christophe Grumbers
heeft een bijzondere interesse in de
chronische pijn en zal samen met
Dr. Pottiez het pijncentrum verder
uitbouwen. Hij startte in AZ Damiaan
per 1 augustus 2009.
Medische beeldvorming
Radioloog dr. Geert Heirwegh genoot
een uitstekende opleiding in de
conventionele radiologie, echografie,
mammografie, CT en MR met nadruk
op abdominale en musculoskeletale
beeldvorming. Hij heeft bijzondere
interesse in de ORL- en neuroradiologie.
Hij startte in AZ Damiaan per 1
augustus 2009.
Medische Oncologie
Medisch oncoloog dr. Isabelle
Spoormans werd op basis van haar
wetenschappelijk en klinisch werk,
alsook de sociale omgang met collega’s,
verpleging, en patiënten op
het einde van haar opleiding laureaat
van de Pfizer Educational Grant
2009. Zij startte in AZ Damiaan per 1
oktober 2009.
Plastische heelkunde
Plastisch chirurg dr. Diederick Kerckhove
genoot een uitstekende opleiding
plastische, reconstructieve en
esthetische heelkunde. Hij startte in
AZ Damiaan per 7 september 2009.
Pneumologie
Dr. Ann Simpelaere werd benoemd tot toegelaten geneesheer
in de pneumologie van 01.11.2009 tot 31.03.2010.
Vaatheelkunde
Met de komst van twee vaatchirurgen
werden nieuwe lasertechnieken
in de vaatchirurgie geïntroduceerd.
Vaatchirurg dr. Sophie Depuydt heeft
een bijzonder interesse in endovasculaire
chirurgie. Zij bekwaamde
zich bovendien in de borstchirurgie
in het Leuvens universitair borstcentrum
onder leiding van Professor
Christiaens. Zij startte in AZ Damiaan
per 1 augustus 2009.
Vaatchirurg dr. Stijn Schepers heeft
een bijzonder interesse in endovasculaire
chirurgie. Hij startte in AZ
Damiaan per 1 augustus 2009.
BOUWEN AAN EEN AANTREkkElIJk ZORgAANBOD
09

10
BOUWEN AAN EEN AANTREkkElIJk ZORgAANBOD
uitBouW geheugencentrum
Het geheugencentrum van het AZ Damiaan is een samenwerkingsverband
tussen de diensten neurologie, neuropsychologie,
geriatrie en psychiatrie. Ze biedt een gespecialiseerde
aanpak van geheugen en gedragsveranderingen bij
volwassenen. Mensen die zich zorgen maken over toenemende
geheugen- en/of gedragsveranderingen bij zichzelf of
een naaste, kunnen via de huisarts of specialist doorgestuurd
worden naar het geheugencentrum. Een team van deskundigen
op het terrein van geriatrie, neurologie en psychiatrie zal
via een stapsgewijze en gestructureerde aanpak de klachten
zo duidelijk mogelijk in kaart brengen.
Tijdens het eerste contact via de consultatie wordt een beeld
geschetst van de problematiek. Na dit eerste contact wordt
een opname in het dagziekenhuis gepland, waar bijkomende
onderzoeken zoveel mogelijk op één dag uitgevoerd
worden. Zo zal er o.a. een algemeen lichamelijk onderzoek,
bloedafname, beeldvorming (CT-scan, …) en een neuropsychologisch
onderzoek plaatsvinden. Aan de hand van deze
gegevens bepaalt de arts of er eventueel nog bijkomende
onderzoeken nodig zijn.
Wekelijks wordt op een teamvergadering gezamenlijk
overleg gevoerd. Op basis hiervan worden aanbevelingen
geformuleerd voor verdere behandeling en begeleiding.
multidisciplinair pijnteam
Pijn kan het gevolg zijn van veel oorzaken en zowel acuut
optreden of chronisch van aard zijn. Weten waar de pijn
vandaan komt, wat de oorzaak is en hoe de pijn best te
bestrijden is, maakt een multidisciplinaire aanpak van pijn
noodzakelijk.
Om patiënten met pijnklachten zo goed mogelijk te onderzoeken
en te behandelen, heeft het AZ Damiaan een
multidiscplinair pijnteam. In 2009 werd ingestapt in het
pilootproject ‘Multidisciplinair pijnteam’ en ‘Algologische
functie’. Het multidisciplinair pijnteam wordt gestuurd door
een anesthesist met bijzondere bekwaming in het behandelen
en het opvolgen van patiënten met chronische pijn.
Bijgestaan door andere medewerkers zorgt hij voor de
verwezenlijking van een goede kwalitatieve pijnzorg. Naast
de anesthesiologen nemen ook een klinisch psycholoog, een
chronische pijnverpleegkundige en een revalidatiearts deel
aan het pijnteam, dat wordt ondersteund door een secretariaatsfunctie.
Naargelang de pijnklachten kunnen andere
disciplines worden betrokken bij het pijnteam.
De doelstellingen van het multidisciplinair pijnteam zijn onder
te verdelen in 5 grote pijlers:
• aanpak van pijn ten gevolge van kanker of kankerbehandeling
• aanpak van locmotorische pijn
• aanpak van pijn ten gevolge van diverse ziekten
• opleiding, onderwijs en protocols
• chronische pijnverpleegkundige
Chronische
pijn
verpleegkundige
Opleiding,
onderwijs
en protocols
Aanpak pijn
t.g.v. kanker
of behandeling
kanker
Multidisciplinair
pijnteam
Aanpak pijn
t.g.v.
diverse ziekten
Aanpak van
locomotorische
pijn
Werking
De verwijzing naar het multidisciplinair pijnteam (MPT)
gebeurt steeds door een huisarts of een arts-specialist.
Naast een doorverwijzing kan een chronisch pijnprobleem
ook gemakkelijk opgemerkt worden bij een spoedopname,
aangezien de spoedarts steeds een anesthesioloog is en in
nauw contact staat met zijn/haar collega, die de algologische
problematiek behandelt.
De anesthesioloog voert de eigenlijke consultatie uit in het
MPT. Tijdens deze consultatie wordt er uitgebreid ingegaan
op de pijnproblematiek a.d.h.v. een systematische vragenlijst,
anamnesegesprek en een klinisch onderzoek.
Op het MPT wordt dan patiënt per patiënt besproken op
basis van de gegevens uit het klinisch gesprek, het onderzoek
en de vragenlijsten. Er gebeurt een overleg over de mogelijke
diagnose, de nood aan aanvullende onderzoeken en het
eventuele behandelplan.

Twee weken na de eerste consultatie komt de patiënt
terug. Tijdens deze consultatie worden de resultaten van de
bespreking in het pijnteam meegedeeld. Eventueel volgen er
verdere onderzoeken en een behandelplan.
Naast de informatie die hierover rechtstreeks aan de patiënt
wordt meegedeeld, wordt er ook een brief met conclusies
van het pijnteam en een voorstel voor behandeling naar de
huisarts gestuurd. De patiënt kan zodoende, vooraleer een
beslissing te nemen, overleg plegen met zijn/haar huisarts.
Het behandelteam staat ter beschikking van de huisarts voor
verdere informatie en advies.
Het MPT werkte in 2009 een aantal pijnprotocols en staande
orders uit. Ook enkele informatiebrochures voor patiënten
werden ontwikkeld.
Op elke verpleegafdeling is er een referentieverpleegkundige
pijn. Een systematische pijnmeting m.b.v. VAS wordt
uitgevoerd op alle chirurgische verpleegafdelingen. Dit laat
gerichte pijnbestrijding toe. In het groeiplan zal deze systematische
pijnmeting ziekenhuisbreed worden ingevoerd.
Algologische functie
Dit team bestaat uit een anesthesioloog en een chronische
pijnverpleegkundige. Het algologisch team zorgt voor het
dagdagelijks uitdragen van het pijnbeleid op de werkvloer.
UITBOUWEN VAN HET ZORgNETWERk
Met het AZ Gezondheidszorg Oostkust Knokke werd met
ingang op 01.04.2009 een samenwerkingsovereenkomst
gesloten op het vlak van neurologie. Concreet houdt de
overeenkomst in dat consulten door de neurologen van
AZ Damiaan worden uitgevoerd in Knokke/Blankenberge en
de participatie aan de wachtdienst neurologie in Knokke/Blankenberge
door de neurologen van AZ Damiaan. Met het
AZ H. Hart te Roeselare werd een samenwerkingsverband afgesloten
met betrekking tot brachytherapie bij prostaatkanker.
Met AZ Maria Middelares te Gent werd een overeenkomst
afgesloten voor robotgeassisteerde radicale prostatectomie.
Met het RIZIV werd een diabetespompconventie alsook
een conventie voor het plaatsen van abdominale vasculaire
endoprothesen afgesloten.
Met Veilige Have werd een overeenkomst bereikt voor de
overname van 48 Sp-bedden. De Vlaamse Overheid heeft zijn
akkoord gegeven voor de overname van 28 Sp-bedden. In
2010 wordt hiervoor een erkennings- en planningsvergunning
aangevraagd. Dit stelt AZ Damiaan in staat zijn revalidatie
activiteiten verder uit te bouwen.
De coördinator patiëntenflow onderhoudt goede contacten
met de revalidatie-instellingen en zorgt aldus voor een vlotte
doorstroming naar de extramurale zorg. Initiatieven werden
genomen op vlak van doorstroming van patiënten naar het
BZIO, de KEI en de Branding.
Patiënten die chemotherapie ondergaan, kunnen last hebben
van bepaalde bijwerkingen. Onder andere kunnen misselijkheid,
braken of diarree optreden. De alleenstaande chemopatiënt
die na de dagbehandeling naar huis trekt, staat er
dan alleen voor. In Oostende ontstond de vzw Zorghuis, waar
alleenstaande kankerpatiënten een aantal dagen kunnen
opgevangen worden na een chemokuur. De twee Oostendse
ziekenhuizen waaronder AZ Damiaan ondertekenden een
overeenkomst om dit initiatief volop te ondersteunen.
SAMENWERkEN MET EERSTE lIJN
Om de drie maanden wordt een overleg georganiseerd met
de huisartsen en actoren uit de eerstelijnsgezondheidszorg.
Tweemaal per jaar organiseert AZ Damiaan een wetenschappelijke
vergadering voor huisartsen. Medische stafleden uit
AZ Damiaan lichten een nieuwe topic binnen hun discipline
toe. Deze avonden gingen door in mei en oktober en konden
op ruime belangstelling rekenen.
11

12
BOUWEN AAN EEN AANTREkkElIJk ZORgAANBOD
De dienst orthopedie hield in mei een symposium ’Update
Orthopedie’. Nieuwste inzichten en technieken betreffende
enkelarthroscopie, knielijden, heup- en schouderprothesen
kwamen aan bod. Het symposium werd bijgewoond door
110 artsen.
Naar aanleiding van de investering in een update van de
NMR, organiseerde de dienst medische beeldvorming in
november een symposium over ‘State of the Art NMR. Ook
hier waren meer dan 100 deelnemers.
In het kader van het interactief afstandsonderwijs Pentalfa
van de Faculteit Geneeskunde KU Leuven gingen 11 sessies
door per videoconferentie.
AZ DAMIAAN REfERENTIE
VOOR NIEUWE HEUppROTHESEN
In 2009 werden in AZ Damiaan meer dan 150 heupprothesen
geplaatst met een spiersparende techniek. Dr. Geert De
Loore is pionier in ons land met deze techniek. Hij schoolde
zich daarvoor bij in Frankrijk en Zwitserland. Met de nieuwe
techniek worden geen spieren of pezen doorgesneden. De
patiënten hebben minder pijn, ze kunnen sneller wandelen
zonder krukken, de kosten worden gedrukt en de patiënten
kunnen sneller naar huis.
Internationaal is dr. De Loore werkleider op workshops over
de nieuwe techniek en is hij referentiechirurg in België.
INVESTERINgEN
Halfweg 2012 wordt het nieuwbouwziekenhuis in gebruik
genomen. De investeringen worden in het licht van dit
gegeven uitgewerkt en gepland. In 2009 werd een investeringsplan
2009-2014 voor medische infrastructuur opgemaakt.
Naast de investeringen in nieuwe medische basisapparatuur
voor de nieuwbouw, werd eveneens een jaarlijks
vervangingsbudget ingeschreven. Dit investeringsplan zal
AZ Damiaan toelaten om in te spelen op de medische
evolutie en de werking te verzekeren.
high-end upgrade nmr-systeem
In augustus 2009 kreeg ons NMR-systeem 1,5 Tesla Symphony
Siemens, een volledige high-end upgrade, zowel in
software als hardware. Het Siemens Symphony TIM-systeem
(Total Imaging Matrix) is ontworpen om deel uit te maken
van een modern gezondheidsmanagement waarbij accurate
diagnostiek, geoptimaliseerde workflow, verantwoord kostenmanagement
en vooral patiëntgerichtheid centraal staan.
In de klinische setting heeft het TIM-systeem veel voordelen:
gedetailleerde en betrouwbare beeldvorming door de nieuwe
flexibele matrixcoils met een sterk verhoogde signaal-ruisverhouding
en verhoogde resolutie. Nieuwe tools en state-ofthe-art
sequenties werden geïmplementeerd voor optimaal
klinisch gebruik ‘from head to toe’.
Enkele applicaties:
• 3D isotrope resolutiemeting met de SPACE-techniek voor
reconstructies
• ultrasnelle sequenties door parallel-imaging BLADE-techniek
voor beeldcorrectie bij patiëntbeweging
• PACE-techniek voor vrije ademhaling tijdens meting
• VIBE voor optimale evaluatie van aankleuringscurves en
detectie van kleine letsels
• REVEAL voor diffusiebeeldvorming in de oncologie (lever /
borst / wervelzuil)
• 3D CISS voor hoge resolutie-beeldvorming van intracraniele
zenuwen
• SWI voor detectie van bloeding of vasculaire malformatie
intracranieel
• diffusie- en perfusietechniek voor detectie ischemie
• 3D DES voor excellente kraakbeenevaluatie
• TWIST voor snelle en gedetailleerde angiografie (inclusief
nieuwe ‘dedicated’ matrixcoil voor onderste ledematen)
• mammo-suite met de nieuwe hoge resolutie mammomatrixcoil
en geoptimaliseerde biopsiecoil voor gerichte
diagnostiek en biopsie (vacuüm geassisteerde technologie)
• ARGUS voor geïntegreerde cardiale beeldvorming zowel
morfologisch als functioneel…
In het perspectief van de patiënt biedt de TIM-oplossing veel
snellere onderzoeken waardoor korter verblijf in de onderzoekstunnel,
snellere patiëntenflow en kortere wachttijden.
Het onderzoek is ook aangenamer gezien de flexibele en de
lichtere coils en de positionering met het hoofd uit de tunnel.
De investering in de TIM-upgrade geeft ons NMR-systeem de
flexibiliteit, de accuraatheid en de snelheid van een state-ofthe-art-toestel
met de allernieuwste tools in de medische
diagnostiek.
nieuWe Veilige mug-Wagen
AZ Damiaan zette de laatste week van 2009 in met een
gloednieuwe MUG interventiewagen. Snel ter plaatse komen,
gespecialiseerde zorg verlenen en de patiënt in goede
omstandigheden naar het ziekenhuis brengen, daar draait
het om.
Veilig toekomen op de interventieplaats is de eerste opdracht
voor het MUG-team. De nieuwe Volvo XC 90D zal daar
zeker aan bijdragen. Het SUV –model geeft de chauffeur een
beter zicht door de hogere zit. Ook wordt de wagen door
het SUV-model beter gezien in het verkeer door de andere
weggebruikers. Met de vierwielaandrijving is de Volvo CX 90
klaar voor ritten in moeilijke omstandigheden.
De investering van ruim 55.000 euro in de nieuwe wagen
ondersteunt het belang dat AZ Damiaan hecht aan de
dringende hulpverlening voor de bevolking van de Oostendse
regio.

VEIlIgE ZORg
Patiëntveiligheid geniet al enkele jaren een bijzondere aandacht
in ons kwaliteitsbeleid. Veilige zorg lijkt evident, maar
blijft echter een dagelijkse uitdaging. Missen is menselijk en
dus… dient een coherent patiëntveiligheidssysteem te worden
ontwikkeld om de kans op missen te minimaliseren.
In 2009 werden de visie en doelstellingen van het patiëntveiligheidssysteem
uitgewerkt. Het patiëntveiligheidsbeleid werd
uitgeschreven voor de komende 5 jaren.
Het patiëntveiligheidsbeleid is gesteund op drie pijlers:
• een veiligheidsmanagementsysteem uitbouwen, waartoe
ook een veilig incident-meld- en leersysteem behoort
• het werken aan het patiëntveiliger maken van processen
• het bewaken van de patiëntveiligheid aan de hand van
indicatoren.
thema’s patiëntVeiligheid
Vertrekkend uit de patiëntveiligheidscultuurmeting van
2008 werd in de week van de patiëntveiligheid campagne
gevoerd rond 5 belangrijke thema’s: identificatiearmbandje,
handhygiëne, veilig bloed
toedienen, het verpleegkundig
dossier en een
goede rapportage van
de thuismedicatie in het
patiëntendossier.
De sensibilisatiecampagne
werd gevoerd met een
stand in de beide inkomhallen
van het ziekenhuis,
affiches op de zorgafdelingen
en een flyer voor alle
medewerkers en artsen.
projecten
Veilig incident-meld- en leersysteem
In 2009 werden de incidenten gemeld en verwerkt met de
Outlook-, Word- , Excel- en Visiotoepassingen en geanalyseerd
met de Prisma.-methode. Een geïntegreerde IT-toepassing
voor het meld- en leerproces van incidenten drong zich
op. Na opmaak van lastenboek en evaluatie van de offertes
werd de opdracht toegewezen aan de firma Infoland.
Implementatie is voorzien in 2010.
Processen
Standaardisatie en harmonisatie van het verpleegkundig dossier
binnen de diensten heelkunde waren in 2009 belangrijke
stappen in het veiliger maken van de overdracht van informatie
rond de patiënt. Een volledige en eenduidige rapportage
bereiken zonder meer schrijfwerk voor de verpleegkundigen
was een echte uitdaging. We werken nu met rapportage van
de uitzonderlijke gegevens terwijl de normaal observaties,
planning en opvolging met voorgestructureerde meldingen
en codes kunnen aangestipt worden. Een poster over dit
verbeterproject maakte deel uit van de postersessie naar
aanleiding van het 2-daags symposium van het Fod Volksgezondheid,
Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu, in de
Week van de Patiëntveiligheid in november 2009.
Elke patiënt krijgt bij de opname een patiëntidentificatie-armband
met de volledige en correcte informatie. Dit IS-bandje
wordt gecontroleerd bij alle kritische zorgprocessen zoals o.a.
voor een operatie, voor een onderzoek en bij toediening van
medicatie. Een permanente aandacht vanwege de hulpverleners
gaat hier hand in hand met de actieve medewerking
van de patiënt. De patiënt wordt immers bij elk kritisch
zorgproces gevraagd naam, voornaam en geboortedatum op
te noemen.
BOUWEN AAN OpERATIONElE ExCEllENTIE
13

14
BOUWEN AAN OpERATIONElE ExCEllENTIE
Indicatoren
Meten, weten en leren. Om gericht acties op te zetten, hebben
we degelijk cijfermateriaal nodig.
In 2009 werd een inventaris opgemaakt van de indicatoren
voor het meten van de veiligheid van onze zorgverlening.
Deze inventaris wordt in 2010 verdiept. Het eigenaarschap
wordt in kaart gebracht en het beheer wordt opgevolgd.
ZORgINTENSITEIT
Patiëntenzorg is een snel evoluerend gegeven. Elk ziekenhuis
dient hier soepel en adequaat mee om te gaan. Terwijl we in
AZ Damiaan brainstormen over de manier van werken in het
nieuwbouwziekenhuis, blijven we attent op de evoluties in de
zorg en de impact op onze huidige werking op twee campussen.
Een stijgende substitutie naar daghospitalisatie en een
verder stijgen van de zorgintensiteit leidden naar aanpassingen
in de organisatie van een aantal verpleegafdelingen. In de eerste
plaats werd het aantal fysische plaatsen afgestemd op de
verantwoorde bedden van het ziekenhuis. Daarnaast werden
de dagziekenhuisactiviteiten gescheiden van de verblijvende
activiteiten. Het was hierbij een constant aandachtspunt om te
veranderen vanuit het standpunt van optimalisatie van de zorg.
Veranderen moet zin hebben, dan pas krijgen we onze medewerkers
mee in het proces. Na een grondige voorbereiding
werden in het voorjaar 2009 een aantal verpleegafdelingen
gereorganiseerd.
Op campus H. Hart werden twee PAZA-bedden (post anesthesie
zorgen) ingericht op een heelkundige afdeling. De kwaliteit
van de postoperatieve zorg voor de patiënt werd hiermee
verzekerd. De kritische diensten ICU, HCU en CCU werden
omgevormd naar een ICU, MCU en PAZA afdeling waarbij de
respectievelijke groottes in lijn werden gebracht met de reële
behoefte.
COöRDINATIE pATIëNTENflOW
De verantwoordelijkheden van de coördinatie van de patiëntenflow
situeren zich vooral op de domeinen van Patiënt Group
Planning & Control en Resources Planning & Control.
Grote opdrachten zijn:
• Ontwikkelen en implementeren van initiatieven die de toegang
tot het ziekenhuis vlotter maken. Targets zijn o.a. de
wachttijden op raadpleging, de administratieve toegang en
het preoperatieve traject.
• Sturen en optimaliseren van het bedmanagement met als
doel ‘juiste’ patiënt in het ‘juiste’ bed.
• Coördineren van opname- en ontslaggebeuren. Opvolgen
van de contacten met de thuiszorg, RVT’s, tehuizen … in
functie van een vlotte uitstroom van de patiënten.
• Deelname aan het overleg met de huisartsen en de actoren
van de eerste lijn.
In 2009 werd vooral gewerkt aan het ontslaggebeuren op de
diensten geriatrie en psychogeriatrie. De sociale dienst zette
een centrale wachtlijst voor plaatsing op voor de patiënten van
de cluster geriatrie. Bij het beschikbaar komen van een plaats
extra muros wordt dan gericht een voorstel aan de behandelende
artsen gedaan. Met deze werkwijze kon de ligduur op de
geriatrische diensten worden geoptimaliseerd.
De contacten van de sociale dienst met Ter Duinen, het Koningin
Elisabethinstituut Oostduinkerke, BZIO en de Branding
werden geïntensifieerd. 70 patiënten gingen voor nazorg naar
Ter Duinen, 79 patiënten voor revalidatie naar het Koningin
Elisabeth Instituut, 177 patiënten voor revalidatie naar het BZIO
en 22 patiënten voor nazorg naar De Branding.
gENEESMIDDElENDISTRIBUTIE
Er werd een actieplan (gefaseerd over 5 jaar) opgesteld om tot
een individuele geneesmiddelendistributie te komen (conform
de wettelijke aspecten). Op 15 juni 2009 werd dit voorgesteld
op het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid door een
delegatie van AZ Damiaan. Dit stappenplan werd door de
inspecteurs van het agentschap goedgekeurd.
Om dit plan te kunnen realiseren werd een stuurgroep “geneesmiddelendistributie”
opgericht. Deze stuurgroep laat zich
adviseren door verschillende werkgroepen (al naar gelang de
te bespreken en uit te werken items).
Een eerste fase van dit plan was de invoering van geautomatiseerde
medicatiekasten (Vanas® kasten) op ICU/MCU. Dit
systeem bestaat uit 4 ladekasten, 1 dispenser en 1 koelkast
waarin de volledige medicatievoorraad wordt bewaard. Elke
interactie tussen de gebruiker en de machine gebeurt via

een touchscreen. De gebruiker meldt zich aan via badge
en paswoord. Na selectie van de patiënt verschijnt de lijst
met beschikbare producten. Door het gewenste product en
aantal op het scherm te selecteren, wordt de respectievelijke
lade geopend. Na het sluiten van de lade wordt het verbruik
automatisch doorgegeven aan het informatiesysteem van de
apotheek. Via deze implementatie wordt de eerste stap gezet
in de richting van een geoptimaliseerd geneesmiddelendistributiesysteem.
BOOST VOOR NUTRITIETEAM
Het nutritie support team stuurde een abstract in voor het
congres van de Europese Vereniging voor Klinische Voeding
(ESPEN). Deze vereniging is de belangrijkste Europese organisatie
op vlak van nutritie.
Op 20 mei 09 kreeg het team de bevestiging van ESPEN dat
het abstract aanvaard werd als posterpresentatie op het congres
in Wenen van 28 augustus tot 1 september 2009.
Een pluim voor de wetenschappelijke aanpak en de gedrevenheid
van het nutritieteam.
NIEUWE AANpAk MOBIElE EqUIpE
Verpleegafdelingen zijn continu draaiende diensten. 24 op
24 uur verlenen ze kwaliteitsvolle zorg aan hun patiënten.
Pieken in zorgintensiteit en afwezigheden van medewerkers
doen de werkdruk stijgen en vergen bijsturing van
de geplande personeelsplanning. Een mobiele equipe van
verpleegkundigen kan een oplossing bieden aan een tijdelijk
personeelstekort op een verpleegafdeling.
Met het KB van 15.02.1999 had de overheid al voorzien in
de financiering van een mobiele equipe. Voor ons ziekenhuis
was een team van 5,56 FTE’s voorzien. Met de bijkomende
financiering uit het BFM 2009 (budget van financiële middelen)
komen er 8,65 FTE’s bij. De totale mobiele equipe kwam
zo op 14,21 FTE’s. De uitbreiding van de mobiele equipe
maakte een gerichte inzet naar kwaliteitszorg en beschikbare
competenties mogelijk.
organisatie Van de moBiele equipe
De verpleegafdelingen met gelijkaardige patiëntengroepen
zijn opgedeeld in clusters. Om een optimale inzet van de
mobiele equipe te bekomen, volgt de mobiele equipe ook
deze clustering.
De mobiele equipe kreeg een eigen hoofdverpleegkundige.
Naast de toewijzing van de verpleegkundigen uit de mobiele
equipe staat zij in voor de registratie van:
• het aantal hulpvragen per dag – maand - jaar
• het aantal hulpvragen per verpleegafdeling
• de reden van hulpvraag
• het aantal al dan niet ingeloste hulpvragen
Bijscholing is steeds noodzakelijk. De leden van de mobiele
equipe volgen de verplichte bijscholingen en kunnen steeds
een aanvraag indienen voor interne of externe vorming.
uurrooster
Het uurrooster van de mobiele equipe is flexibel, maar
voldoet aan alle door de organisatie opgelegde eisen. De
mobiele equipe is beschikbaar voor een beperkt aantal essentiële
shiften, gaande van vroegdienst over dagdienst naar
avonddienst. Nachtdienst kan in overleg en per uitzondering.
toeWijzing Van de moBiele equipe
Elke eerste week van de maand zitten de hoofdverpleegkundigen
per cluster samen om in overleg met de hoofdverpleegkundige
van de mobiele equipe, de inzet van de mobiele
equipe voor de volgende maand te bepalen. De dagen
dat een lid van de mobiele equipe niet vooraf is toegewezen
aan een afdeling, wordt de toewijzing de dag voordien gedaan
door de hoofdverpleegkundige van de mobiele equipe.
De mobiele equipe wordt aangevraagd door het invullen van
een aanvraagformulier via intranet.
De mobiele equipe wordt niet ingezet om geplande afwezigheden
omwille van betaald verlof, bijscholingen of ouderschapsverlof
op te vangen. Een mobiele equipe wordt nooit
langer dan één maand vastgezet op een bepaalde verpleegafdeling.
15

16
BOUWEN AAN OpERATIONElE ExCEllENTIE
ZORgpADEN BINNEN AZ DAMIAAN
Zorgpaden zijn geen nieuw begrip in de gezondheidszorg.
Midden de jaren ’80 van de vorige eeuw deden ze vanuit de
industrie hun intrede in de ziekenhuizen. Ook wij stapten
een hele tijd geleden mee in het verhaal van de zorgpaden of
klinische paden, zoals ze tot voor kort genoemd werden.
een zorgpad
De overkoepelende European Pathway Association stelde in
2007 de volgende definitie op van een zorgpad:
“Een zorgpad/klinisch pad is een complexe interventie om
de gemeenschappelijke besluitvorming en organisatie van
zorgprocessen te verwezenlijken voor een specifieke groep
van patiënten gedurende een gedefinieerd tijdskader.”
De eigenschappen van een zorgpad zijn:
1. Een expliciete vermelding van de doelen en de sleutelinterventies
gebaseerd op evidentie, best practice en patiëntverwachtingen
en kenmerken;
2. Het faciliteren van de communicatie tussen teamleden en
met patiënten en hun familie;
3. Het coördineren van het zorgproces door het coördineren
van de rollen en de opeenvolging van de aktiviteiten van
het multidisciplinaire team, de patiënten en hun familie;
4. Het documenteren, opvolgen en evalueren van afwijkingen
en resultaten; en
5. Het identificeren van de verantwoorde middelen.
Het streefdoel van een zorgpad is: de kwaliteit van zorg,
over de grenzen van een organisatie heen, te verbeteren
door het verbeteren van resultaten, het bevorderen van
patiëntveiligheid, het verhogen van de patiënttevredenheid
en het optimaliseren van het middelengebruik.
(naar Vanhaecht, K., De Witte, K., Sermeus, W. (2007) The
impact of clinical pathways on the organisation of care
processes. PhD verhandeling, 154p, KU Leuven).
Zorgpaden zijn m.a.w. een middel om de zorg rond een
specifieke patiëntenpopulatie met een specifieke aandoening
te stroomlijnen. Ook binnen AZ Damiaan werden een aantal
van deze zorgpaden ontwikkeld, denk maar aan de Joint
Care voor de patiënten die een heup-of een knieprothese
moeten krijgen en de zorgpaden rond bevalling op campus
Sint-Jozef.
Zorgpaden worden onontbeerlijk in de zorg van de toekomst
en AZ Damiaan wil dan ook inzetten op de ontwikkeling
ervan. Myriam De Meester is coördinator klinische paden. Zij
helpt bij de ontwikkeling van zorgpaden en vertegenwoordigt
het ziekenhuis in het netwerk klinische paden van de KU
Leuven.
Om de verdere ontwikkeling van de zorgpaden binnen AZ
Damiaan te garanderen, is sinds 26 oktober 2009 Jeroen
Verhaeghe, projectmedewerker departement patiëntenzorg,
gestart met de 10-daagse opleiding zorgpaden binnen
ditzelfde netwerk. Het is de bedoeling om in deze opleiding,
aan de hand van een zeven fasen model, een aantal tools
aan te reiken die moeten helpen om de ontwikkeling van een
zorgpad te begeleiden en te sturen.
Tijdens deze opleiding wordt een concreet zorgpad uitgewerkt
dat de fasen zal doorlopen en op het eind van
de opleiding zal leiden tot een bruikbaar zorgpad in het
werkveld. Voor AZ Damiaan gaat het over het zorgpad ‘PTA’
(percutane transluminele angioplastie) binnen de vaatchirurgie.
De implementatie van dit zorgpad is voorzien voor het
najaar van 2010.
Het is de bedoeling binnen AZ Damiaan om in de komende
jaren meerdere zorgpaden te ontwikkelen om zo een aantal
trajecten binnen het zorgproces te verbeteren waar nodig en
de verschillende spelers rondom de patiënt beter op elkaar af
te stemmen. Tot op heden zijn in AZ Damiaan 11 zorgpaden
ontwikkeld die in de loop van 2010-2011 zullen herzien
worden.

pMM (pROJECT MANAgEMENT METHODOlgIE)
Wegens de nood aan een eenduidige aanpak van projecten
binnen AZ Damiaan, werd een project methodologie
ingevoerd. Hiermee legt het management een stramien vast
om projecten te initiëren, te begeleiden, op te volgen en te
implementeren. Daardoor verbetert het projectwerk qua efficiëntie,
kwaliteit en kosten. Uit de verschillende bestaande
methodieken werd uiteindelijk een aangepaste Stage Gate®methodiek
gekozen.
Deze is afgetoetst aan de noden van AZ Damiaan en zal de
organisatie projectmatig leren werken zonder dat de methodiek
op zich een hindernis is, maar wel degelijk de nodige
ondersteuning biedt. Voor het ziekenhuis was het belangrijk
dat de methodiek toepasbaar was binnen alle afdelingen.
Er was ook nood aan een duidelijke periodieke rapportering
aan het management zodat projecten van kortbij kunnen
opgevolgd worden en de nodige bijsturingen tijdig kunnen
worden doorgegeven.
Naast de methodiek zelf, is het minstens even belangrijk
om een projectorganisatie op te zetten. Bij AZ Damiaan zal
de stuurgroep kwaliteit fungeren als Project Board en alle
projecten beoordelen op hun vorm. De respectievelijke stuurgroepen
van de projecten zullen de projecten beoordelen op
hun inhoud. Deze strikte scheiding zal ertoe bijdragen om
de kwaliteit van een project, zowel op basis van vorm als op
inhoud, hoog te houden. Daarnaast maken we gebruik van
werkgroepen om bepaalde deeltaken van een project op te
leveren. Elk project krijgt een projectbeheerder toegewezen.
Zij werken duidelijke stappen en taken af vooraleer verder te
kunnen gaan met het project. In 2009 werden de eerste 10
projectbeheerders opgeleid, begin 2010 volgen er vormingen
voor de volgende 20.
OpTIMAlISEREN VAN pROCESSEN
De interne structuur van het IT-departement werd aangepast
naar duidelijke werkdomeinen. Een domein operationeel beheer
staat in voor het beheer van het PC- en printerpark en
de helpdesk. Zo wordt een vlotte dagelijkse werking verzekerd.
Het domein systeembeheer staat in voor de verzekerde
werking van onze systemen en de beveiliging. Projectbeheer
werkt dan projectmatig aan systemen die kwaliteitsverhogend
en /of efficiënter zijn.
Enkele mooie voorbeelden zijn:
• Standaardisatie software-applicaties op het PC-park
• Alle 600 PC’s draaien dezelfde versie van software
• Backup omgeving vernieuwd: backup sneller en met meer
zekerheid
• Invoering van een camerabewakingsysteem gebaseerd op
IP-camera’s en ook bruikbaar in de nieuwbouw
• Implementatie van C2M2006 met (ver)nieuw(d)e functionaliteiten
• Persoonlijke log-in; elke gebruiker logt in met de eigen
gebruikersnaam en paswoord.Privacy en tracability worden
verzekerd.
• Invoeren van de Project management methodiek
Vele projecten die gedefinieerd werden in het beleidsplan ICT
werden voorbereid in 2009. Onder andere werd de behoefteanalyse
voor een nieuw Ziekenhuis Informatie Systeem
uitgevoerd. Dit was des te complexer daar met twee situaties
moet rekening worden gehouden.
Op basis van de behoefteanalyse werd een lastenboek
opgemaakt en de keuze van leverancier bepaald. Het nieuwe
ZIS zal geleverd worden door Xtenso, en zal operationeel zijn
vanaf 1 januari 2011. De implementatie ervan zal een gans
jaar in beslag nemen.
Ook om het uitgebreide printerbestand op te volgen werd
een printerbeheersysteem uitgewerkt. Dit moet leiden naar
rationeler gebruik en standaardisatie. Deze beweging zal
een positieve invloed hebben op de inktverbruik, papierverbruik,
tonervoorraden,…Rond de verdere uitwerking van het
toekomst applicatielandschap werd hard gewerkt. Voor het
administratieve luik werd gekozen voor twee platformen,
nl. Xtenso (voor Patientadminstratie, Tarificatie & Facturatie,
MZG, Bedplanning) en SAP voor de ondersteuning van de
logistieke processen.
eai (enterprise application integration)
In het ziekenhuis draait een veelvoud aan software applicaties.
Deze moeten met elkaar informatie uitwisselen (bvb. opname
van een patiënt zodat elke patiënt in die verschillende toepassingen
gekend is) en dus kunnen communiceren. Hoe meer
applicaties hoe meer verbindingen, wat op den duur leidt tot
een kluwen van informatiestromen waar een kat zijn jongen
niet meer in vindt. Om deze beheersbaar te houden bestaat
zoiets als een EAI platform. Een Enterprise application integration
(EAI) platform is een verzamelwoord voor de integratietechnologie
waarmee softwaresystemen aan elkaar kunnen
worden geknoopt. Een EAI bestaat grofweg uit deelgebieden.
Een onderdeel ‘messaging’ voor het versturen van berichten,
een onderdeel voor het afstemmen van de formaten en de
connectoren.
Adapters vertalen de berichten uit een applicatie in een standaardformaat
dat door alle andere aangesloten applicaties kan
worden gelezen.
In 2009 is er dergelijk platform geïmplementeerd waardoor
wij nu eerder dan de gebruiker zien dat bepaalde informatiestromen
niet meer functioneren als verwacht en waar we via
een centrale tool gemakkelijk de oorzaken kunnen detecteren.
Ook werden hiermee een aantal manuele interventies inzake
informatieuitwisseling opgevangen door het EAI-platform. En
met dit platform is het ziekenhuis ook klaar om communicatie
met e-health op een gestructureerde manier op te zetten.
17

18
BOUWEN AAN OpERATIONElE ExCEllENTIE
kIEM
In 2009 werd gestart met de organisatie van KIEM. KIEM wil
via Kennis, Interactie & Exploratie Meerwaarde bieden en
is een gezamenlijk initiatief van de Cel Beleidsinfo en HRM.
Met KIEM willen we op een informele en vrijblijvende manier
kennis en ervaring uitwisselen die verder reikt dan onze eigen
ziekenhuiscontext.
Tijdens de eerste sessie werd de Amerikaanse documentaire
“The Nun and the Bureaucrat” vertoond. In deze documentaire
leggen artsen, verpleegkundigen en directies uit hoe
ze in Amerikaanse ziekenhuizen problemen rond veiligheid,
vergissingen, nosocomiale infecties,... aangepakt hebben
via “systeemdenken” en de invoering van “Toyota productie
methodes”.
Tijdens de tweede sessie benderde Jef Staes het thema
“verandering” in een organisatie vanuit een innovatieve
invalshoek.
Het doelpubliek van deze sessies wordt gevormd door de artsen,
leidinggevenden en stafmedewerkers van het ziekenhuis
STATISTISCHE gEgEVENS
ARBEIDSONgEVAllEN
2002 2003 2004 2005 2006 2007(*) 2008(*) 2009 (*)
Uren blootstelling 1.410.450 1.346.808 1.363.080 1.361.729 1.398.519 1.395.586 1.442.787 1.440.826
Ongevallen > 24 uur 19 20 14 39 21 19 24 19
Frequentiegraad (Fg) 13,60 14,85 10,27 28,64 15,02 13,61 16,63 13,19
Verloren dagen 447 234 201 632 378 203 323 324
Werkelijke Eg 0,32 0,17 0,15 0,46 0,27 0,15 0,22 0,22
Woon-werkongeval
Aantal 9 10 3 14 9 12 6 10
Aantal verloren dagen 76 88 29 195 188 197 114 94
Uit de statistische gegevens van de arbeidsongevallen kan
men afleiden dat de frequentiegraad en ernstgraad opnieuw
gedaald zijn. Dat gegeven kunnen we alleen maar
toejuichen, daar we met z’n allen dit resultaat neerzetten en
hiermee onder het nationaal gemiddelde blijven.
Ongeveer 97% van de aangegeven arbeidsongevallen worden
door de verzekeringsmaatschappij aanvaard. Iedereen
dient te beseffen dat elk arbeidsongeval zowel intern (door
de eigen preventiedienst) als extern (door de verzekeringsmaatschappij)
wordt nagezien.
Opvallend is ook dat meer dan 30% van de arbeidsongevallen
veroorzaakt wordt door “nieuwe” personeelsleden, in
zeer uiteenlopende omstandigheden. Daarom blijven de info,
gegeven tijdens de introductiedagen, en de begeleiding van
nieuwe personeelsleden zeer belangrijk teneinde het aantal
arbeidsongevallen terug te dringen.
DyNAMISCH RISICOBEHEERSySTEEM
2007-2013
Ondertussen is 2009 verleden tijd en werd op basis van
de conclusies van de risicoanalyse 2007-2013 een globaal
preventieplan ontwikkeld. Deze werd in 2009 tweemaal per
departement geactualiseerd. Hiermee hoopt het ziekenhuis
tegen 2013 heel wat huidige knelpunten aangepakt
te hebben. Vanaf 2012-2013 zullen we ons in een nieuwe
werkomgeving bevinden, waardoor er een nieuw dynamisch
risicobeheersysteem dient ontwikkeld te worden.
2009
CHH CSJ
Uren blootstelling 556.096,41 884.729,59
Ongevallen > 24 uur 6 13
Frequentiegraad (Fg) 10,79 14,69
Verloren dagen 76 248
Werkelijke Eg 0,14 0,28
Woon-werkongeval
Aantal 5 5
Aantal verloren dagen 60 51
Nationale cijfers NACE-code 86101 = gezondheidszorg - 2007
Fg = 14,51 - Eg = 0,30
(*) Blootstellingen studenten en uitzendkrachten niet meegerekend

Heel wat activiteiten werden opgestart of verder uitgewerkt
om een betere dienstverlening te waarborgen
naar onze verschillende stakeholders. Om onze dienstverlening
verder af te stemmen op de behoeften van
onze belangrijkste klanten met name onze patiënten
en hun familie en de huisartsen uit onze zorgregio,
werd een project opgestart in samenwerking met professor
Paul Gemmel van UGent.
INfORMATIE AAN DE pATIëNT
We willen aan onze patiënten en hun familie toegankelijke
en begrijpbare informatie over het zorgaanbod aanreiken.
In 2009 werden 22 patiëntenfolders geactualiseerd en 10
nieuwe informatiefolders aangemaakt.
ME-TIME Op DAg TEgEN kANkER
Tijd nemen voor jezelf! Ook als je in behandeling bent
voor kanker, blijft dit belangrijk. Dit werd met een aantal
workshops in de verf gezet op de ‘Dag tegen kanker’ op 17
september.
Veel gestelde vragen over kanker kregen een antwoord op
de informatiemuur. De dieetafdeling pakte uit met ‘hapklare
vitamines en calorieën’. Er werden ook smoothies, apero’s en
aperitiefhapjes voorzien. Het positieve effect van beweging
en voeding werd in de kijker gezet en zelf oefenen kon. Bij
een kopje koffie stond een VLK-vrijwilliger klaar voor een
informatieve en ondersteunende babbel.
gROEpSEDUCATIE DIABETES
Op 24 november, 1 december en 8 december werden
groepseducaties gegeven aan diabetespatiënten. De workshops
gaven o.a. informatie over koolhydraten in de voeding.
Er werd bvb. geduid welke voedingsmiddelen koolhydraten
bevatten en hoeveel, wat koolhydraatruilwaarden zijn en
hoe je daarmee moet omgaan,… Het is de bedoeling dat de
patiënt na de workshop beter kan inschatten hoeveel koolhydraten
een bepaalde maaltijd of tussendoortje bevat.
INfO kIND Op kOMST
Viermaal per jaar gaat in samenwerking met Kind en Gezin
een reeks van twee informatiesessies door voor aanstaande
moeders en hun partners. Zwangerschap, bevalling en de
noden van de baby worden toegelicht door een vroedvrouw,
een gynaecoloog, een pediater en de regioverpleegkundige
Kind & Gezin.
Aanvullend aan deze info-avonden loopt de prenatale raadpleging
bij de vroedvrouw.
kIND EN ZIEkENHUIS
Kinderen doorstaan een opname, onderzoek of behandeling
vlotter als ze al bekend zijn met de ziekenhuisomgeving.
Schoolklassen van de 1ste graad lager onderwijs kunnen
elke dinsdag op werkbezoek komen in het ziekenhuis. Een
werkbezoek duurt ongeveer 2 uur en wordt begeleid door de
pedagogisch medewerker van de pediatrie. In 2009 kwamen
31 klassen met gemiddeld 20 leerlingen op werkbezoek.
BOUWEN AAN DIENSTVERlENINg
19

20
BOUWEN AAN DIENSTVERlENINg
OOg VOOR DE pATIëNT
Vanaf februari biedt AZ Damiaan als geschenkje voor de kersverse
mama’s een taartje aan waarop de naam van de baby is
gezet. Het initiatief was een idee van de keukenafdeling, die
op de samenwerking van bakkerij Sint-Paulus kon rekenen.
Vanaf oktober maakt het ziekenhuis de koffie decentraal
aan. Zowel de afdelingen als de diensten werden van professionele
koffiezetapparaten voorzien.
De decentralisatie is essentieel voor de werking op één
campus. Het biedt de mogelijkheid om uniformiteit in de
keukenorganisatie te krijgen. Dat dit al in 2009 werd uitgevoerd,
heeft te maken met het traject van opleiding dat aan
het nieuwe keukenconcept voorafgaat.
Ook de patiënt heeft baat bij de decentralisatie, want de
warmtegraad en de kwaliteit van de koffie kunnen op die
manier beter worden gegarandeerd. Op de afdeling impliceert
dit eveneens flexibiliteit voor de verdeling.
AANpAk pREVENTIE gRIEppANDEMIE
Bij een mogelijke grieppandemie is het de cruciale opdracht
om het ziekenhuis maximaal te laten functioneren. In juni
werd de coördinatiecel griep opgestart. Actieplannen werden
uitgewerkt met alle departementen om de continuïteit van
zorgverlening te verzekeren bij een grieppandemie.
Met affiches op alle strategische contactplaatsen met patiënten
werden de preventieve maatregelen toegelicht. Procedures
voor opname van potentiële grieppatiënten werden
uitgewerkt.
Een vaccinatiecampagne werd gestart naar de medewerkers.
Die bestond uit een dubbele vaccinatie: een vaccinatie tegen
de seizoensgriep en een vaccinatie tegen de griep A/H1N1.
760 artsen en medewerkers lieten zich vaccineren tegen de
seizoensgriep en 900 lieten zich bovendien vaccineren tegen
de griep A/H1N1.
WEEk VAN DE DIëTIST
Van 16 tot 20 maart werd volop aandacht besteed aan
“actief naar een gezond leven”. Voldoende beweging is
noodzakelijk om een gezonde levensstijl te kunnen handhaven,
wat helaas weinig gemotiveerd wordt in onze maatschappij.
Het diëtistenteam gaf informatie aan de hand van
een uitgebreide folderstand aan de hoofdingang van beide
campussen. Daarnaast werden er die week vegetarische
menu’s en belegde broodjes voorzien in de cafetaria. Met de
wedstrijd “zoek de 3 fouten” werd personeel en bezoekers
gewezen op het belang van de voedingsdriehoek.
DE pASTORAlE DIENST
Twee ziekenhuispastores hebben in het academiejaar 2008-
2009 een opleiding rond het Focusmodel gevolgd. Dit model
ondersteunt pastores in gerichte individuele begeleiding van
patiënten en hun familie. Voor enkele patiëntengroepen
op een dienst geriatrie en de afdeling neurologie werd de
vertaling van het model naar de praktijk gemaakt. Een rapportagetool
werd ontwikkeld om de communicatie onderling
en met de andere leden van het multidisciplinair team te
vergemakkelijken. De specifieke inbreng van de pastor in de
totaalzorg van de patiënt komt beter tot uiting. Het model
werd ook voorgesteld aan de priesters van het decanaat naar
aanleiding van hun 3-jaarlijks bezoek aan ons ziekenhuis.
ZIlVER VOOR AZ DAMIAAN
AZ Damiaan is een rookvrij ziekenhuis. Markeringen op de
grond en rookhokjes tonen aan dat de sigaret of andere
tabaksproducten best buiten het ziekenhuis blijven
De vele inspanningen betreffende het rookbeleid en begeleiding
bij rookstop bleven niet onopgemerkt. Het NRZ
(netwerk rookvrije ziekenhuizen) ism. met de VGRT (Vlaamse
vereniging voor respiratoire gezondheidszorg en tuberculosebestrijding)
en de federale overheidsdienst Volksgezondheid,
Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu evalueren systematisch
de ziekenhuizen op het invoeren van een optimaal
rookbeleid. Goud was in 2009 voor niemand weggelegd, AZ
Damiaan behaalde wel het zilver.

AgRESSIE VOORkOMEN EN VEIlIgHEID
VERZEkEREN
Op het vlak van ziekenhuiscriminaliteit kunnen we van een
lichte daling van de cijfers spreken. Dit betekent echter niet
dat dit fenomeen uit de wereld is. Door de nodige aandacht
hierop te vestigen, waardoor er meer sociale controle is bij
de personeelsleden, en de inzet van de ziekenhuisstewards
wordt er een veilig klimaat geschapen. Ook het centraal
meld- en opvolgingspunt bij de dienst preventie is cruciaal.
Elke melding wordt ernstig genomen en met de bestaande
middelen opgevolgd. Ook het regelmatig overleg met de politiediensten
van Oostende kan als heel positief beschouwd
worden.
De in 2008 opgestarte sessie rond “Omgaan met destructief
gedrag” kende in 2009 zijn vervolg en zal ook in 2010
worden verdergezet.
ETHIEk
Bij het naderende levenseinde worden patiënten en zorgverleners
geconfronteerd met een hele reeks moeilijk beslissingen.
Hierbij denken we ondermeer aan beslissingen i.v.m.
palliatieve sedatie, euthanasie, verhoogde pijnbestrijding, het
stopzetten van een behandeling, …
Omdat het ethisch, juridisch, medisch, verpleegkundig en
deontologisch kader van al deze verschillende begrippen en
beslissingen niet altijd even duidelijk is, werd een informatiebrochure
opgesteld over de beslissingen rond het levenseinde.
Deze brochure is beschikbaar op het intranet.
DE COöRDINATOR INTERCUlTURElE
BEMIDDElINg
In februari 2009 startte De coördinator interculturele
bemiddeling startte in februari 2009 en werkt vooral op 3
domeinen:
• de overbrugging van de taalbarrière in de hulpverleningsrelatie
• de sensibilisatie van onze medewerkers en de kennisverruiming
rond verschillende culturen
• drempelverlaging voor allochtonen bij contactname met
ons ziekenhuis.
Een communicatiecampagne met affiches en folders droeg
bij tot de bekendmaking van de tolkmogelijkheden: een map
van vertaalde standaardzinnen, de babeltolkentelefoon en de
provinciale tolkendienst.
De coördinator kwam op veel dienstvergaderingen langs om
de medewerkers te sensibiliseren en inzichten bij te brengen
rond specifieke leefgewoonten, inzichten rond ziekte en
lichamelijkheid, rituelen … . Ze participeerde ook aan de
Minderheden Advies Raad Oostende (Maro) en wist ziekenhuismedewerkers
te motiveren een bijdrage te leveren aan
initiatieven van allochtone gemeenschappen in Oostende.
SOlIDARITEIT
Drie projecten konden rekenen op steun uit het solidariteitsfonds.
Het project ‘Ziekenhuis voor Ziekenhuis’ van
Memisa kon rekenen op de jaarsom van 11.000 euro. Ons
partnerziekenhuis in Djuma kan zijn werking verzekeren en
een voorraad essentiële geneesmiddelen inslaan. Het project
‘Nouvelle Espérance’ in Burundi zet zich in voor HIV-positieve
personen en Aids-patiënten. De organisatie zorgt voor medische
zorgen, opleiding en streeft naar zelfredzaamheid van
de patiënten. Dit project van de Witte Paters kon rekenen op
2.500 euro. Het solidariteitsfonds is niet blind voor de noden
in de eigen regio. De Oostendse organisatie Medios zet zich
in voor kansarmen uit de regio en in derde wereld. Het fonds
voor aankoop van een nieuwe vrachtwagen krijgt een steun
van 2.000 euro.
In mei 2009 brachten de vroedvrouwen Lieve Vercruysse en
Mieke De Bruyne een werkbezoek aan het partnerziekenhuis
in Djuma. Zij werkten in kader van het project ‘Veilig bevallen’.
WERkEN
Dialmar kreeg een uitbreiding van 6 bedden. Om de uitbreiding
te kunnen realiseren, was het noodzakelijk een stuk
van de kapel om te bouwen. De wand tussen de kapel en
de sacristie werd gesloopt en later weer opgebouwd met de
nodige voorzieningen (bvb. elektriciteit). De werken namen
een 2-tal maanden in beslag.
Verder vond een uitbreiding plaats van het secretariaat van
21

22
BOUWEN AAN DIENSTVERlENINg
neuropsychiatrie en kreeg de dienst endocrinologie – diabetologie
een secretariaatsruimte. Deze werkzaamheden vonden
plaats op campus H. Hart. De rookzaal op de zevende
verdieping van campus H. Hart maakte plaats voor burelen.
Het ziekenhuis schakelde op 21 mei over op een nieuwe
noodstroomgenerator op campus H. Hart. Dit was noodzakelijk
omdat de vorige noodgroep op campus H. Hart niet meer
voldeed aan de standaardeisen van een modern ziekenhuis.
Er werd een krachtigere noodstroomgenerator aangekocht
om het ziekenhuis van noodstroom te kunnen blijven
voorzien. Die generator bevindt zich achter Blok D, t.h.v. de
fietsenstalling.
NIEUWE WERkklEDIJ
In 2008 gebeurde de prijsaanvraag voor plat linnen en werkkledij.
Het 4-jarig contract (01/12/2008-30/11/2012) werd
toegewezen aan Wasserij Dumoulin. Nog in 2008 werd de
firma Alsico aangesteld om de werkkledij te confectioneren.
Stofkwaliteit: 50/50 polyester/katoen.
Voor de kleur van bepaalde werkkledij werd rekening
gehouden met het esthetisch aspect en de mate waarin het
is aangepast aan de werkinhoud (snel bevuild…). Verder
dient de kleur ook om onderscheid te maken tussen diverse
functies. Er liggen verschillende types werkkledij vast voor
o.a. verpleegkundigen, afdelingsassistenten, schoonmaak en
paramedici.
Om de kwaliteit te garanderen moeten het was- en reinigingsproces,
de gebruikte producten en het water voldoen
aan de ISO-normen voor de behandeling van ziekenhuislinnen.
Dit wordt regelmatig gecontroleerd door een onafhankelijk
erkend laboratorium.
Iedere nieuwe vest is voorzien van een badgehouder op de
linker borstzak. Iedere medewerker kan op die manier zichzelf
identificeren naar patiënt, familie en collega’s toe.
ApOTHEEkflASH
Om de noodzaak van informatieoverdracht naar de diensten
te voldoen, wordt door de apotheek op regelmatige basis
een “apotheekflash” verspreid. Deze flash wordt ziekenhuisbreed
gecommuniceerd en als doelgroep wordt zowel de
verpleegkundige als de arts vooropgesteld. Voorts worden
via deze flash o.a. formulariumbeslissingen naar de diensten
meegedeeld, zodoende misverstanden bij doorgevoerde
substitutie te vermijden. Het is immers niet evident voor het
verpleegkundige departement om alle veranderingen te
volgen
VIERINg HEIlIgVERklARINg pATER DAMIAAN
De heiligverklaring van Pater Damiaan ging in ons ziekenhuis
sterk mee beleefd. Woordkunstenares Tine Ruyschaert
bekeek Pater Damiaan in een pakkende monoloog door de
ogen van zijn moeder. Een ruime groep medewerkers bracht
een bezoek aan de tentoonstelling over de ‘laatste reis’ van
Pater Damiaan op het museumschip Mercator.
Naar aanleiding van de heiligverklaring van Pater Damiaan
werden heerlijke gebakjes ontworpen in de vorm van een
bolhoed, een typisch kenmerk van Damiaan.
VRIJWIllIgERS
Onze vrijwilligers staan ten dienste van de patiënt en zijn
familie en ondersteunen de zorgverleners in het ziekenhuis.
Het vrijwilligerswerk kende in 2009 een belangrijke groei. Op
1 jaar tijd steeg het aantal vrijwilligers met 20 personen. Er
werden ook enkele nieuwe engagementen opgestart o.m. op
de verpleegafdelingen 4 en 8, op materniteit het verzorgen
van de naamplaatjes van de pasgeborenen, op de diensten
geriatrie het voorlezen, en op diverse afdelingen het verzorgen
van aangepaste aankleding.
In totaal hebben 101 vrijwilligers zich ingezet ten bate van de
patiënten. Samen staan zijn voor 16.309 uren inzet in 2009.

Het nieuwbouwproject krijgt concreet gestalte en rijst
al ver boven de bouwput uit. Het project zit op schema
op het vlak van timing, budget en vereiste kwaliteit.
Heel wat mensen kregen tijdens de openwervendag de
kans om ons nieuwbouwproject te bewonderen.
UITVOERINg
De firma Van Laere bouwde verder aan de ruwbouw. In
februari waren de funderingen van project 3 afgewerkt, wat
het ziekenhuis meteen zijn herkenbare vorm gaf.
Half maart was de afbraak van een stuk van Blok C van het
bestaande ziekenhuis een feit. Dit gebouw moest plaats
maken voor vleugel 4bis van het masterplan.
In mei was de ruwbouw van project 1 tot op volledige
hoogte afgewerkt. In september had ook project 2 de top
bereikt. Gevolg hiervan was dat torenkranen 1 en 2 weg
konden. De skyline van het nieuwe Damiaanziekenhuis was
opnieuw significant gewijzigd. Het einde van de ruwbouw is
voorzien half 2010.
Na het bouwverlof van juli-augustus konden ook andere aannemers
starten (buitenschrijnwerk, liften en pleisterwerken).
In november en december startte de plaatsing van de gevelbekleding
en de ramen. Project 1 kreeg o.a. gekleurd glas.
CONTROlE
Om de opvolging van een nieuwbouwziekenhuis van deze
omvang goed te laten verlopen, is een optimale administratieve
organisatie cruciaal.
Op 1 april voerde VIPA (Vlaams Infrastructuurfonds voor
Persoonsgebonden Aangelegenheden) de eerste inspectie
uit, die een positief gevolg kreeg waardoor we de eerste
gebruikstoelage konden verkrijgen. Een gebruikstoelage
kan door VIPA worden toegekend aan een project waarvoor
een principieel akkoord werd verkregen in het kader van de
alternatieve financiering. Ten vroegste één jaar na het bevel
tot aanvang van de werken, kan een eerste aanvraag voor
een gebruikstoelage worden ingediend. AZ Damiaan speelde
hier kort op de bal. Minder dan anderhalf jaar na het bevel
tot aanvang van de werken, werd de eerste gebruikstoelage
ontvangen.
Het bedrijfsrevisoraat voerde een audit uit op het financiele
circuit van het nieuwbouwproject. Het hele circuit van
aanbesteding, toewijzing, uitvoering, facturatie, goedkeuren
factuur en opnemen van leningen werd onderzocht op
mogelijke knelpunten. De maandelijkse statistieken i.v.m. het
nieuwbouwproject werden getoetst op de betrouwbaarheid
t.o.v. de effectieve situatie.
De audit toonde aan dat het circuit correct en nauwkeurig
verloopt. Enkele aanbevelingen werden opgenomen en de
opvolging werd bijgestuurd waar nodig.
BOUWEN AAN EEN NIEUW ZIEkENHUIS
23

24
BOUWEN AAN EEN NIEUW ZIEkENHUIS
COMMUNICATIE
Het ziekenhuis werkte een communicatieplan uit met o.a.
een bouwkrantje, info op de website, webcam, infovergaderingen,…
Edities 3 en 4 van de bouwkrant verschenen respectievelijk
in februari en september. Nieuw aan deze edities was dat
groepen zich konden aanmelden om een rondleiding op de
werf te krijgen.
AZ Damiaan nodigde op 4 mei de pers uit voor een rondleiding
op de werf in aanloop tot de open wervendag die op
10 mei plaats vond.
OpEN WERVENDAg
Bouwprojecten zijn normaal niet voor het publiek toegankelijk,
maar op 10 mei uitzonderlijk wel!
Aannemer Van Laere NV en bouwheer AZ Damiaan zetten
het hek van de werf van het nieuwbouwziekenhuis open
voor het publiek. Ondanks concurrentie van moederdag,
plechtige communies en prachtige weer, kwamen 540 mensen
naar de open wervendag.
Met een veiligheidshelm op werd de werf in groepen
bezocht met deskundige toelichting door medewerkers van
aannemer Van Laere NV. Onder de nieuwsgierigen heel wat
buurtbewoners, maar ook medewerkers van AZ Damiaan die
hun toekomstige werkstek kwamen verkennen.
WERfBEZOEkEN
De Open Wervendag vormde de start van een reeks bezoeken
aan de bouwwerf. Vier groepsbezoeken gingen door. Er
diende wel rekening gehouden te worden met de veiligheidsvoorschriften
en na schemering konden geen bezoeken
worden georganiseerd. De afdeling Bouwkunde van het
KHBO bracht ook twee werkbezoeken aan de werf. Om de
bezoeken in goede banen te leiden werd een contingent
veiligheidslaarzen en –helmen aangekocht.

Financieel was 2009 een jaar vol uitdagingen. We werden
geconfronteerd met een dalende verantwoorde
activiteit, een lager forfait geneesmiddelen, dalende
inkomsten uit kamersupplementen en een significant
hogere kost voor brugpensioenen. Desalniettemin
wordt de VIPA norm van 5% bedrijfswinst op omzet
verpleegdagprijs gerealiseerd en is de kaspositie sterk.
De solvabiliteit kent ook een positieve evolutie. Het
ziekenhuis is financieel gezond en kan de uitdagingen
voor de komende jaren aan ondanks de toenemende
druk op de bedrijfswinst.
1. Jaarrekening
2. Resultaatrekening
3. Ratio’s
250
200
150
100
Algemeen Ziekenhuis Sint-Lucas Brugge
Algemeen Ziekenhuis Sint-Jan Brugge
Algemeen Ziekenhuis ALMA Eekloo
Algemeen Ziekenhuis Sint Lucas Gent
Algemeen Ziekenhuis Maria Middelares Gent
Algemeen Ziekenhuis Jan Palfijn
Universitair Ziekenhuis Gent
Regionaal Ziekenhuis Jan Yperman Ieper
St-Jozefskliniek vzw Izegem
SNEllE fACTURATIE
Ten einde de positieve vrije cashflow te bevorderen, werd
gewerkt aan een snellere en nauwkeuriger facturatie. Dit
werd mede mogelijk dankzij de realisatie Carenet fase 3,
waardoor het ziekenhuis nu digitaal kan factureren naar de
mutualiteiten. Tevens werd binnen de apotheek gewerkt aan
de vermindering van de voorraden, wat ook een positieve
invloed heeft op de vrije cash flow.
gENEESMIDDElENfORfAIT
Elk jaar (einde mei) maakt het RIZIV aan de ziekenhuizen
hun respectievelijk “geneesmiddelenforfait” bekent. Het
forfait kent een dalende trend, omdat de enveloppe waaruit
verdeeld wordt steeds kleiner wordt. Onderstaande grafiek
toont voor een aantal ziekenhuizen de evolutie van het
geneesmiddelenforfait van de afgelopen 3 jaar.
Gezondheidszorg Oostkust Knokke
Algemeen Ziekenhuis Groeninge
Algemeen Ziekenhuis Damiaan Oostende
Ziekenhuis H. Serruys Oostende
Stedelijk Ziekenhuis Roeselare
H. Hart Ziekenhuis Roeselare Menen
Sint-Andriesziekenhuis Tielt
forfait 07/2007
forfait 07/2008
forfait 07/2009
Sint-Rembertziekenhuis Torhout
Sint-Augustinus Veurne
OLV van Lourdes Waregem
BOUWEN AAN EEN fINANCIEEl gEZOND ZIEkENHUIS
25

26
BOUWEN AAN EEN fINANCIEEl gEZOND ZIEkENHUIS
Vanuit het MFC werd er ook dit jaar verder gewerkt aan de
opvolging en bijsturing van de geneesmiddelenforfaitarisering.
Alle klassen van medicatie werden herbesproken,
waaruit opnieuw een aantal aankoopcomités volgden. Via
voorbereidende vergaderingen werden de betrokken artsen
geïnformeerd over het principe van de aankoopcomités.
MIlIEU EN ENERgIE
De stijging van de hoeveelheid afval, merkbaar tijdens de
laatste jaren, werd tot stilstand gebracht en er is in 2009
zelfs sprake van een lichte daling. Er dient echter opgemerkt
dat deze cijfers gekoppeld zijn aan het aantal ligdagen,
welke eveneens gedaald is.
De cijfers worden halfjaarlijks geëvalueerd. Op basis van de
verschuivingen in het aankoopbeleid kunnen eventuele dalingen
of stijgingen van het afval verantwoord worden.
Overzicht globale afvalinventaris in kg
soort afval gewicht in kg
2006 2007 2008 2009
huisafval 383.340 389.710 420.520 412.680
MRA karton 51.799 56.782 63.709 54.819
MRA wiva 16.125 9.672 10.265 10.263
vetten 1.220 1.100 1.600 1.390
batterijen 245 265 227 180
oud ijzer 3.763 2.620 ng ng
papier karton 50.380 69.100 81.920 64.540
hout 0 1.250 2.300 2.010
bont glas 2.760 4.820 5.346 12.669
grof vuil 9.180 17.820 ng 6.100
fixeer 0 0 1.934 0
ontwikkelaar 0 0 0 0
filmen 0 0 20.616 0
ligdagen 142.971 152.005 150.545 142.049
ligdagen DZ 16.722 18.406 20.335 21.595
totaal ligdagen 159.693 170.411 170.880 163.644
1+2+3+4 501.644 525.264 576.414 542.302
kg/ligdag 3,141302 3,082336 3,373209 3,313913
De onaangekondigde steekproeven (nazicht van de afvalzakken)
leiden tot positieve resultaten. Hieruit blijkt dat de diverse
afvalcircuits zoveel als mogelijk gerespecteerd worden.
VERBRUIk gAS, ElEkTRICITEIT EN WATER
Dat 2009 een bijzonder jaar was in de analen van de weersverwachtingen
mocht iedereen aan den lijve ondervinden.
Een zeer koude en lange winter en een hete zomer hebben
geleid tot pieken in het verbruik van gas, elektriciteit en
water.
Met de campagne BOE (Bewust Omgaan met Energie)
worden medewerkers aangezet om meer bewust om te gaan
met energie. Affichecampagnes, standwerking en artikels in
de DamiaanFlash ondersteunden de campagne.

JAARREkENINg 2009
In duizenden €
1a. Balans Kodes per 31.12.08 per 31.12.09 mutatie
ACTIVA VASTE ACTIVA 20/28 32.441,00 51.103,00 18.662,00
I. Oprichtingskosten 20 500,00 877,00 377,00
II. Immateriële vaste activa 21 637,00 702,00 65,00
III. Materiële vaste activa 22/27 31.297,00 49.516,00 18.219,00
IV. Financiële vaste activa 28 7,00 8,00 1,00
VLOTTENDE ACTIVA 29/58 77.981,00 175.800,00 97.819,00
V. Vorderingen op meer dan een jaar 29 9.546,00 12.663,00 3.117,00
VI. Voorraden en bestellingen in
uitvoering
3 2.370,00 2.398,00 28,00
VII. Vorderingen op ten hoogste een jaar 40/41 45.478,00 53.519,00 8.041,00
A. Vorderingen voor prestaties 400/409 29.270,00 28.551,00 -719,00
B. Overige Vorderingen 41 16.208,00 24.968,00 8.760,00
VIII. Geldbeleggingen 51/53 19.589,00 96.300,00 76.711,00
IX. Liquide middelen 54/58 710,00 9.659,00 8.949,00
X. Overlopende rekeningen 490/1 288,00 1.261,00 973,00
TOTAAL ACTIVA 20/58 110.422,00 226.903,00 116.481,00
1B. Balans Kodes per 31.12.08 per 31.12.09 mutatie
PASSIVA EIGEN VERMOGEN 10/15-18 28.673,00 40.594,00 11.921,00
I Dotaties, Inbreng en Giften in
kapitaal
10 723,00 723,00 0,00
II. Herwaarderingsmeerwaarden 12 0,00 0,00 0,00
III. Reserves 13 0,00 0,00 0,00
IV. Overgedragen resultaat 14 21.235,00 22.987,00 1.752,00
V. Investeringssubsidies 15 6.715,00 16.884,00 10.169,00
VI. Sluitingspremies 18 0,00 0,00 0,00
VII. Voorzieningen voor risico's en kosten 16 2.411,00 4.096,00 1.685,00
SCHULDEN 17/49 79.338,00 182.213,00 102.875,00
VIII. Schulden op meer dan een jaar 17 23.831,00 114.436,00 90.605,00
IX. Schulden op ten hoogste een jaar 42/48 52.270,00 58.786,00 6.516,00
X. Overlopende rekeningen 492/3 3.237,00 8.991,00 5.754,00
TOTAAL PASSIVA 10/49 110.422,00 226.903,00 116.481,00
fINANCIëN
27

28
fINANCIEN
JAARREkENINg 2009
In duizenden €
2. resultaat reKening Kodes per 31.12.08 per 31.12.09 mutatie
I. BEDRIJFSOPBRENGSTEN 70/74 125.069,00 131.340,00 6.271,00
A. Omzet 70 102.114,00 107.339,00 5.225,00
B. Geactiveerde interne produktie 72 216,00 266,00 50,00
C. Overige bedrijfsopbrengsten 74 22.739,00 23.735,00 996,00
II. BEDRIJFSKOSTEN 60/64 122.834,00 128.865,00 6.031,00
A. Voorraden en leveringen 60 23.230,00 23.842,00 612,00
B. Diensten en bijkomende leveringen 61 46.262,00 49.271,00 3.009,00
C. Bezoldigingen en sociale lasten 62 47.981,00 49.572,00 1.591,00
D. Afsch. en waardeverminderingen op
oprichtingsk.
op immateriele en materiele vaste aktiva
630 5.201,00 5.009,00 -192,00
E. Waardeverminderingen op vlottende aktiva 631/4 117,00 -112,00 -229,00
(toevoegingen +, terugnemingen -)
F. Voorzieningen voor risico's en kosten 635/7 -228,00 451,00 679,00
(toevoegingen +, terugnemingen -)
G. Overige bedrijfskosten 640/8 271,00 832,00 561,00
III. BEDRIJFSWINST- OF VERLIES 64/70 2.235,00 2.475,00 240,00
IV. FINANCIELE OPBRENGSTEN 75 1.234,00 1.841,00 607,00
V. FINANCIELE KOSTEN 65 988,00 907,00 -81,00
VI. WINST OF VERLIES VOOR UITZONDERLIJKE
K/O
65/70 2.481,00 3.409,00 928,00
VII. UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN 76 1.482,00 703,00 -779,00
VIII. UITZONDERLIJKE KOSTEN 66 1.370,00 2.360,00 990,00
IX. WINST (+) OF VERLIES (-) VAN HET BOEKJAAR 66/70 2.593,00 1.752,00 -841,00

netto rendabiliteit
liquiditeit in enge zin
solvabiliteit
12,00
12,00
10,00
10,00
8,00
8,00
6,00
6,00
4,00
4,00
2,00
2,00
0,00
0,00
2,5
2,5 2,5
2,0
2,0 2,0
1,5
1,5 1,5
1,0
1,0 1,0
30,00
30,00
25,00
25,00
20,00
20,00
15,00
15,00
10,00
10,00
5,00
5,00
0,00
0,00
8,78
8,78
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
20,45
9,14
21,21
9,78
21,61
10,01
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
1,27 1,26
1,08
1,08
2003
1,13
1,13
2004
1,17
1,17
2005
1,27
2006
1,26
2007
1,19
1,19
2008 2009
20,45
9,14
21,21
9,78
21,61
10,01
22,75
22,75
5,64
5,64
23,29
23,29
9,04
9,04
25,97
25,97
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
4,32
4,32
2,37
2,37
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
17,89
17,89
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
29

30
fINANCIEN
cashflow ratio
Vipa-norm
duizenden duizenden € €
duizenden duizenden € €
2,0
2,0
1,5
1,5
1,0
1,0
30,00
30,00 25,00
25,00 20,00
20,00 15,00
15,00 10,00
10,00 5,00
5,00 0,00
0,00
10.000
9.000
10.000 8.000
9.000 7.000
8.000 6.000
7.000 5.000
6.000 4.000
5.000 3.000
4.000 2.000
3.000 1.000
2.0000
1.000
0
3.000
3.000
2.500
2.500 2.000
2.000
1.500
1.500
1.000
1.000 500
500
0
0
1,27 1,26
1,08
1,13
1,17
1,27 1,26
1,19
1,08
2003 1,13 2004
1,17
2005 2006 2007 2008
1,19
2009
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
20,45
20,45
21,21
21,61
22,75
23,29
25,97
17,89
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
7.500
4.320
7.924
8.522
7.950
7.162
8.462
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
2.102 2.092 2.144
1.754 1.789
1.851
1.754
21,21
4.280 4.462 4.571 4.370
1.789
21,61
22,75
23,29
25,97
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
7.500
4.320
7.924
8.522
7.950
7.162
4.280 4.462 4.571 4.370
8.462
4.206
Cash flow KT schulden
2.278 2.232 2.235 2.100
1.941
2.002
2.100
1.851
1.941
2.002
Bedrijfswinst Omzet vpdp Marge
348 303 293 Bedrijfswinst 337 Omzet vpdp Marge
230
135
17,89
8.621
4.179
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
2.102 2.092 2.144
4.206
Cash flow KT schulden
2.278 2.232 2.235
2.475
2.176
2.176
348 303 293 337
230
299
2003 2004 2005 2006 2007 2008 135 2009
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
8.621
4.179
2.475
299

gENEESHEREN (per 01.01.2010)
algemene heelkunde
algemene, abdominale, endoscopische
en bariatrische heelkunde, proctologie
Dr. F. Olivier
algemene, thoracale en (endo)vasculaire
heelkunde
Dr. P. Depuydt
Dr. S. Depuydt (senologie)
Dr. L. Parmentier
Dr. S. Schepers
oncologische heelkunde en senologie
Dr. A. Janssen
anatomopathologie
Dr. K. Hertveldt
Dr. G. Van Parys
anesthesie en Kritische zorgen
anesthesie
Dr. R. Ameloot
Dr. S. Cnudde
Dr. L. De Vlieger
Dr. Chr. Grumbers
Dr. F. Hoogmartens
Dr. G. Nackaerts
Dr. L. Nuytten
Dr. C. Pottiez
Dr. J. Thys (ad interim)
Dr. J. Tomassen
Dr. D. Vanwulpen
Dr. Ph. Vuylsteke
intensieve zorgen
Dr. D. Vanwulpen
Dr. G. Nackaerts
urgentiegeneeskunde
Dr. L. De Vlieger
Dr. L. Nuytten
Dr. J. Tomassen
pijntherapie – interventionele pijntherapie
Dr. C. Pottiez
fysische geneeskunde en revalidatie
Dr. J. Dekeyzer
Dr. E. Van Ingelghem
huidziekten
Dr. L. Bossuyt
inwendige ziekten
cardiologie
Dr. G. Dhooghe
Dr. Y. Hagers
Dr. G. Holvoet
Prof. Dr. R. Stroobandt
cardiale revalidatie
Dr. Y. Hagers
coronarografie
Dr. M. Detollenaere (consulent)
Dr. L. De Bruyne (consulent)
Dr. G. Dhooghe
Dr. Y. Hagers
Dr. G. Holvoet
diabetologie
Dr. C. Vandenbon
Dr. L. Winne
geriatrie
Dr. K. Goddeeris
Dr. C. Vandenbon
Dr. A. Vandenbroucke
longziekten
Dr. G. Desmet
Dr. R. Devogelaere
Dr. A. Simpelaere (toegelaten arts)
maag-, darm- en leverziekten
Dr. M. Cool
Dr. G. Deboever
Dr. G. Lambrecht
medische oncologie
Dr. R. D’hondt
Dr. I. Spoormans
hematologie
Dr. D. Selleslag (consulent)
Kinderziekten en kinderpsychiatrie
Kinderziekten
Dr. M. Azou
Dr. K. Keppens
Dr. G. Van Paemel
Dr. S. Van Molhem
Kinderpsychiatrie
Dr. L. Evens (consulent)
Dr. C. Cosyns (consulent)
Klinische genetica
Dr. T. de Ravel de l’Argentière (consulent)
Prof. Dr. J.P. Frijns (consulent)
Kindercardiologie
Prof. dr. M. Gewillig (consulent)
Klinische biologie, bacteriologie en
serologie
Dr. G. Alliët
Dr. D. Robbrecht
Dr. Ph. Vandelanoitte
Dr. W. Vermeir
medische beeldvorming - nmr
Dr. A. Broeders
Dr. B. Claikens
Dr. A. Favril
Dr. G. Heirwegh
Dr. G. Jackers
Dr. S. Legrand
Dr. W. Roelandt
Dr. P. Van Wettere
mond-, kaak- en aangezichtsheelkunde
Dr. G. Orbie
nefrologie
Dr. E. Matthys (consulent)
Dr. L.M. Reyns (consulent)
Dr. M. Schurgers (consulent)
Dr. B. Van Den Bergh (consulent)
Dr. A. Vandermarliere (consulent)
neurochirurgie
Dr. G. Buyse
Dr. P. Depraetere (consulent)
Dr. M. Deruytter (consulent)
Dr. O. Van Damme (consulent)
Dr. D. Vanhauwaert (toegelaten geneesheer)
neurologie
Dr. L. Brouckaert
Dr. G. Fonteyn
Dr. D. Van Diest
Dr. E. Van Ingelghem
neus-, keel- en oorziekten, hoofd- en
halsheelkunde
Dr. G. Clement
Dr. P. Lambert
nucleaire geneeskunde
Dr. E. D’Hondt
Dr. H. Nollet
oogheelkunde
Dr. A. Declerck
Dr. B. Pollet
orthopedie – traumatologie
Dr. M. Backaert
Dr. G. De Loore
Dr. J. De Vos
Dr. D. Goegebuer
Dr. J. Van Oyen
plastische, reconstructieve en esthetische
heelkunde
Dr. D. Kerckhove
Dr. S.H. Lauw
psychiatrie
Dr. L. Brouckaert
Dr. J. Loyens
Dr. A. Minderhout
reumatologie
Dr. M. Maertens
urologie – andrologie
Dr. J. Darras
Dr. P. Mattelaer
Dr. D. Ponette
Verloskunde – vrouwenziekten
Dr. S. Bafort
Dr. B. Rombaut
Dr. B. Timmermans
Dr. R. Vercamer
centrum voor evenwichtsonderzoek
centrum voor nek- en rugchirurgie
centrum voor bijzondere tandheelkunde
diabetische voetkliniek
multidisciplinair oncologisch centrum
geheugencentrum
hartrevalidatie
Borstkliniek
heup- en knieprothese: joint care
programma
obesitas- en overgewichtskliniek
oncorevalidatie
palliatieve zorgen
rugschool
gENEESHEREN
31

vzw Algemeen Ziekenhuis Damiaan Oostende
Gouwelozestraat 100 - 8400 Oostende
T 059 55 20 00 - www.azdamiaan.be
www.kliek.be ¬ 10 0524