22.01.2013 Views

Filosofie en Temperament - Jan de Graaf

Filosofie en Temperament - Jan de Graaf

Filosofie en Temperament - Jan de Graaf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

kreg<strong>en</strong> er later spijt van; maar ook Plato <strong>en</strong> Aristoteles kreg<strong>en</strong><br />

na hem met vervolging te mak<strong>en</strong>.<br />

Opvall<strong>en</strong>d is dat elke wijsgeer met e<strong>en</strong> bepaal<strong>de</strong> visie komt op<br />

<strong>de</strong> ziel - <strong>en</strong> e<strong>en</strong> systematiek bed<strong>en</strong>kt om emoties te beheers<strong>en</strong>.<br />

De cynici hadd<strong>en</strong> daar weer e<strong>en</strong> heel an<strong>de</strong>re metho<strong>de</strong> voor dan<br />

<strong>de</strong> epicurist<strong>en</strong>, <strong>de</strong> stoïcijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> sceptici.<br />

Zon<strong>de</strong>r volledig te will<strong>en</strong> zijn zull<strong>en</strong> we e<strong>en</strong>s kijk<strong>en</strong> wat hiervan<br />

nu nog te ler<strong>en</strong> valt <strong>en</strong> ook, hoe dit past binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> astrologische<br />

manier van kijk<strong>en</strong>.<br />

Socrates <strong>en</strong> Plato: het wez<strong>en</strong>lijk Goe<strong>de</strong> is het<br />

belangrijkste van alle I<strong>de</strong>eën<br />

Plato werd in 428 v.Chr. in Ath<strong>en</strong>e gebor<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r het tek<strong>en</strong> van<br />

<strong>de</strong> Stier. Plato - <strong>de</strong> breedgeschou<strong>de</strong>r<strong>de</strong> - was e<strong>en</strong> bijnaam; hij<br />

heette eig<strong>en</strong>lijk Aristocles. To<strong>en</strong> hij twintig jaar was ontmoette<br />

hij Socrates <strong>en</strong> bleef tot di<strong>en</strong>s dood in 399 v.Chr. bij hem. Zijn<br />

belangrijkste werk<strong>en</strong> bestaan uit het weergev<strong>en</strong> van <strong>de</strong><br />

gesprekk<strong>en</strong> die Socrates voer<strong>de</strong> met zijn volgeling<strong>en</strong>.<br />

Plato stichtte <strong>de</strong> Aka<strong>de</strong>mie, g<strong>en</strong>oemd naar e<strong>en</strong> nabijgeleg<strong>en</strong><br />

bosje dat was gewijd aan <strong>de</strong> held Aka<strong>de</strong>mos. Niemand weet wat<br />

<strong>de</strong>ze held nou eig<strong>en</strong>lijk voor belangrijks had gedaan om zijn<br />

naam tot in onze tijd vereeuwigd te krijg<strong>en</strong>. Zo zie je maar.<br />

Rond Plato verzamel<strong>de</strong> zich e<strong>en</strong> illustere groep leerling<strong>en</strong>,<br />

waaron<strong>de</strong>r ook <strong>en</strong>kele vrouw<strong>en</strong>. De Aka<strong>de</strong>mie bleef tot 529 na<br />

Christus bestaan.<br />

Socrates werd begin 469 v.Chr gebor<strong>en</strong> <strong>en</strong> was dus e<strong>en</strong><br />

Ste<strong>en</strong>bok. Hij was e<strong>en</strong> luis in <strong>de</strong> pels die op 'socratische' wijze<br />

doorvroeg op het waarom <strong>en</strong> waartoe van <strong>de</strong> ding<strong>en</strong>; het is dus<br />

aannemelijk dat m<strong>en</strong>ig Ath<strong>en</strong>er e<strong>en</strong> blokje omliep als ze hem in<br />

<strong>de</strong> verte zag<strong>en</strong> verschijn<strong>en</strong>. Om te verklar<strong>en</strong> waarom hij<br />

m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> helpt om tot inzicht te kom<strong>en</strong> beroept hij zich op zijn<br />

moe<strong>de</strong>r die vroedvrouw was <strong>en</strong> zijn beeldhouw<strong>en</strong><strong>de</strong> va<strong>de</strong>r.<br />

Socrates apologie<br />

Socrates komt in <strong>de</strong> geschrift<strong>en</strong> van Plato naar vor<strong>en</strong> als e<strong>en</strong><br />

d<strong>en</strong>ker die zuiverheid nastreeft. Zijn aretè komt tot uiting in <strong>de</strong><br />

apologie - rechtvaardiging - die Plato <strong>de</strong> dan 70-jarige Socrates<br />

zelf laat uitsprek<strong>en</strong> voor zijn rechters, in afwachting van zijn<br />

terdoodveroor<strong>de</strong>ling.<br />

In <strong>de</strong>ze apologie laat hij zich k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s van vlees <strong>en</strong><br />

bloed. Zijn ou<strong>de</strong>rs zijn e<strong>en</strong> beeldhouwer <strong>en</strong> e<strong>en</strong> vroedvrouw; hij<br />

heeft e<strong>en</strong> mopsneus <strong>en</strong> uitpuil<strong>en</strong><strong>de</strong> og<strong>en</strong>; hij leeft in str<strong>en</strong>ge<br />

armoe<strong>de</strong> <strong>en</strong> verwaarloost zijn gezin. Zijn vrouw Xantippe heeft<br />

dus alle red<strong>en</strong> om zich te beklag<strong>en</strong>. Hij bezit e<strong>en</strong><br />

onvoorwaar<strong>de</strong>lijke moed, is e<strong>en</strong>voudig <strong>en</strong> gelijkmoedig, maar<br />

uiterst str<strong>en</strong>g voor zichzelf. Hij is zijn va<strong>de</strong>r land, dat hij slechts<br />

verlaat als hij er als soldaat voor moet vecht<strong>en</strong>, uitzon<strong>de</strong>rlijk<br />

trouw. Hij is op goed gezelschap gesteld <strong>en</strong> e<strong>en</strong> stevige drinker.<br />

Hij heeft gevoel voor humor <strong>en</strong> is onvermoeibaar wanneer hij<br />

kan filosofer<strong>en</strong> <strong>en</strong> met an<strong>de</strong>r<strong>en</strong> wijsgerige gesprekk<strong>en</strong> kan<br />

voer<strong>en</strong>. Hij is rechtschap<strong>en</strong> tot aan <strong>de</strong> gr<strong>en</strong>s van het gevaarlijke<br />

<strong>en</strong> k<strong>en</strong>t ook voor zichzelf ge<strong>en</strong> pardon; alle statigheid wijst hij<br />

van <strong>de</strong> hand, elk eig<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> looch<strong>en</strong>t hij. Hij is gewoon<br />

zichzelf.<br />

De Socratische metho<strong>de</strong><br />

De Socratische metho<strong>de</strong> van onbevang<strong>en</strong> doorvrag<strong>en</strong> schrikt<br />

ie<strong>de</strong>re<strong>en</strong> op uit zelfg<strong>en</strong>oegzaamheid <strong>en</strong> zelfverzekerdheid. Zijn<br />

door Plato opgetek<strong>en</strong><strong>de</strong> dialog<strong>en</strong> zijn kritische on<strong>de</strong>rvraging<strong>en</strong>,<br />

waarmee hij door alle schijnheilige pret<strong>en</strong>ties he<strong>en</strong> prikt. Hij<br />

<strong>Jan</strong> <strong>de</strong> <strong>Graaf</strong> uitgeverij � inspiratie Rea<strong>de</strong>r <strong>Filosofie</strong> <strong>en</strong> Astrologie 8<br />

Ontstaan van <strong>de</strong> Democratie<br />

in Ath<strong>en</strong>e<br />

Het jaar 507 v.Chr. was<br />

uitzon<strong>de</strong>rlijk, omdat <strong>de</strong> Ath<strong>en</strong>ers<br />

woed<strong>en</strong>d in opstand kwam<strong>en</strong> voor<br />

<strong>de</strong> vrijhed<strong>en</strong> die h<strong>en</strong> war<strong>en</strong><br />

beloofd.<br />

Ze bestormd<strong>en</strong> <strong>de</strong> Acropolis,<br />

gooid<strong>en</strong> <strong>de</strong> Spartaanse<br />

overheerser buit<strong>en</strong> <strong>en</strong> lyncht<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong> e<strong>de</strong>llied<strong>en</strong> die met hem<br />

sam<strong>en</strong>spand<strong>en</strong>. De hogere<br />

klass<strong>en</strong> moest<strong>en</strong> nu wel<br />

aanvaard<strong>en</strong> dat het<br />

hervormingsprogramma dat h<strong>en</strong><br />

was beloofd onomkeerbaar was.<br />

'Gelijkheid' isonomia was nu <strong>de</strong><br />

leus, <strong>en</strong> elke Ath<strong>en</strong>er, hoe arm of<br />

laag opgeleid ook, had op<strong>en</strong>baar<br />

spreekrecht. Er ontstond e<strong>en</strong><br />

staat waarin e<strong>en</strong> burger voor het<br />

eerst het gevoel kreeg dat hij<br />

zowel betrokk<strong>en</strong> was als aan <strong>de</strong><br />

touwtjes trok.<br />

Niets in Ath<strong>en</strong>e, ja zelfs in heel<br />

Griek<strong>en</strong>land, zou ooit nog<br />

hetzelf<strong>de</strong> zijn.<br />

Uit: Perzisch Vuur - De eerste<br />

supermacht <strong>en</strong> <strong>de</strong> strijd om het<br />

West<strong>en</strong>, Tom Holland.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!