Master-scriptie-criminologie-van-Reinard-van-Duijn

Opsporingsberichtgeving: Reden tot Angst?
Onderzoek naar de weergave van delicttypes in opsporingsberichtgeving en de
mogelijke effecten op ‘fear of crime’.
Master Thesis
Eerste lezer:
Prof. Dr. Henk Elffers
Tweede lezer:
Joris Beijers
Reinard M. van Duijn
Afdeling Criminologie | Faculteit der Rechtsgeleerdheid

Inhoudsopgave
Abstract 3
1. Introductie 4
2. Theoretisch Kader 6
2.1. Vertekend beeld van getoonde delicttypen in de media 6
2.2. Opsporingsberichtgeving 7
2.3. ‘Fear of crime’: Een omvangrijk begrip 8
2.3.1. ‘Fear of crime’: ‘Fear of victimization’ 10
2.3.2. ‘Fear of crime’: ‘Fear of victimization of others’ 11
2.3.3. ‘Perception of Risk’ 13
2.4. Conclusie 14
3. Methode 17
3.1. Delictanalyse 17
3.2. Experiment 18
3.2.1. Deelnemers 18
3.2.2. Design 18
3.2.3. Stimulus materialen 19
3.2.4. Procedure 20
3.2.5. Metingen 21
4. Resultaten Delictanalyse 23
4.1. Delictanalyse 23
4.2. Conclusie 25
5. Resultaten Experiment 27
5.1. Hypothesen toetsing 27
5.1.1. Opsporingsberichtgeving, ‘Risk Perception’ en ‘Fear of Crime’ 27
5.1.2. Het Mediatie-effect Onderzocht 32
6. Conclusie 37
6.1. Samenvatting Resultaten & Implicaties 37
6.2. Discussie 39
6.2.1. Tekortkomingen & Aanbevelingen 39
Referenties 41
Bijlage 1: Vergelijkingscriteria Opsporing Verzocht 44
Bijlage 2: Vragenlijst` 46
2

Abstract
In deze tweedelige studie wordt onderzocht in hoeverre opsporingsberichtgeving in Nederland een
vertekend beeld van delicttypen geeft en wat het effect is van het kijken naar opsporingsberichtgeving op
de ‘fear of crime’ van het publiek. Bovendien wordt een mediatie effect van risicoperceptie verwacht.
Door middel van een online vragenlijst onder 412 respondenten zijn de verwachte verbanden getest.
Hypothesen zijn getoetst door middel van een t-toets en een stapsgewijze regressieanalyse. De voorspelde
effecten zijn gevonden; alle statistische bevindingen waren significant. Er blijkt inderdaad sprake van een
vertekend beeld bij opsporingsberichtgeving, wat betreft de delicttypen welke vertoond worden. In
tegenstelling tot de door het CBS geregistreerde criminaliteit blijkt er sprake te zijn van een
oververtegenwoordiging van ernstige en gewelddadige delicten. De zogenaamde ‘fear of victimization’ en
‘fear of victimization of others’, welke vallen onder de term ‘fear of crime’ worden verhoogd wanneer
iemand blootgesteld wordt aan opsporingsberichtgeving. Er is sprake van zowel een direct effect als van
een indirect effect via de mediator ‘risk perception’; de angst dat je zelf of dat één van je directe naasten
slachtoffer wordt van een misdrijf, is hoger wanneer iemand de kans dat dit zou gebeuren hoger inschat.
3

1. Introductie
De moderne media beïnvloedt ons leven op diverse manieren in verschillende aspecten van ons leven;
televisie kijken beïnvloedt de manier waarop wij ons gedragen (Comstock, 1975), de manier waarop wij
onszelf zien (Myers Jr. & Biocca, 1992) en hoe wij tegen de wereld aan kijken (Surette, 1990; Surette,
1998). Zo ook op het gebied van criminaliteit. In onderzoek van Gerbner et al (1980) wordt gesuggereerd
dat mensen die veel televisie kijken een grotere kans hebben het gevoel te hebben dat geweld dreigt. Ook
geloven zij dat er meer misdrijven plaatsvinden dan volgens de statistieken het geval is. Om deze reden
nemen zij ook meer voorzorgsmaatregelen dan mensen die minder televisie kijken. Gerbner (1970) legde
deze gedachtes al eerder vast in zijn geformuleerde cultivatiehypothese. Deze hypothese ziet de media en
de blootstelling aan berichtgeving betreffende criminaliteit en geweld als een bedreiging voor de
democratie. Angstige mensen zijn afhankelijker, gemakkelijker te controleren en te manipuleren, maar
ook ontvankelijker voor bedrieglijk simpele, harde, strenge maatregelen en strikte verhoudingen binnen
de maatschappij, zowel politiek als religieus (Reiner, 1997). Onderdrukking wordt mogelijk getolereerd
wanneer het onzekerheden en andere angsten belooft weg te nemen. Doordat de media de
waarschijnlijkheid en ernst van gevaar en geweld chargeren, ontstaat er een gecultiveerde misleidende
kijk op de wereld die gebaseerd is op onnodige angstgevoelens voor gewelddadige criminaliteit (Reiner,
1997). Er bestaat extensieve kritiek op de empirische en theoretische validiteit van deze aanspraken.
Echter lijkt een connectie tussen blootstelling aan berichtgeving betreffende gewelddadige criminaliteit en
angstgevoelens en percepties onontkoombaar. Reiner (1997) zegt hierover het volgende:
‘As with the issue of the effects of media images on fear, the issue is not whether media representations
have consequences. Hardly anyone would deny this. The agenda is the unravelling of the complex
interrelationship of media content and other dimensions of social structure and experience in shaping
fear of crime’.
Deze studie neemt deel aan deze agenda, door een specifiek genre binnen criminaliteit in de
media, namelijk opsporingsberichtgeving, te onderzoeken. Allereerst wordt onderzocht of dit genre een
vertekent beeld weergeeft aan het publiek wat betreft de samenstelling van criminaliteit; geeft de
opsporingsberichtgeving in Nederland een reële weerspiegeling van verschillende delicttypes die
plaatsvinden in Nederland, of gaat de aandacht voornamelijk uit naar ernstige en gewelddadige delicten?
Bovendien worden de effecten van dit type berichtgeving onderzocht; wat doet dit met de emoties en
percepties van het publiek? Verhoogt blootstelling aan opsporingsberichtgeving de angst om zelf
slachtoffer te worden van een misdrijf? Is men banger dat een van hun directe familieleden, vrienden of
kennissen iets overkomt? Schatten zij de kans groter in dat hen iets overkomt na het zien van
opsporingsberichtgeving? En is dit van invloed op de angst die ze hebben? Deze vragen vormen de kern
van dit onderzoek.
Maatschappelijk gezien is het om meerdere redenen relevant om dit te onderzoeken. Allereerst is
het onderwerp ‘fear of crime’ een veelbesproken onderwerp in de politiek. In 1974 besteedde de
Nederlandse politiek er voor het eerst aandacht aan via een bevolkingsonderzoek. Dit onderzoek werd
uitgevoerd door het Ministerie van Justitie, welke inzicht wilde verkrijgen in de houding en attitudes van
de bevolking betreffende criminaliteitsbestrijding (Vanderveen, 2006). Politici besteden veel aandacht aan
verwante zaken betreffende ‘fear of crime’, zoals het pleiten voor hardere straffen, tijdens
campagneperiodes (Vanderveen, 2006). Naast de aandacht die ‘fear of crime’ binnen de politiek krijgt,
4

esteden ook verschillende onderzoeksbureaus relatief veel aandacht aan dit onderwerp en verwante
zaken. Zo onderzoeken de opiniepeilingen van het SCP (Sociaal Cultureel Planbureau) onder
Nederlanders welke politieke doelen de meeste prioriteit dienen te krijgen. In de enquêtes van 1992 tot en
met 2002 komt naar voren dat het aanpakken van de criminaliteit de meeste prioriteit verkrijgt onder de
bevolking (Vanderveen, 2006). Hieruit kan worden opgemaakt dat ‘fear of crime’ en de gedachtes
rondom de aanpak van criminaliteit van belang zijn in het dagelijks bestaan.
De maatschappelijke relevantie van dit onderzoek kan ook gevonden worden binnen het
onderzoeksspectrum van opsporingsberichtgeving. De mate waarin de politie zijn toevlucht zoekt in het
gebruiken van opsporingsberichtgeving is de laatste decennia toegenomen. Allereerst met de komst van
de televisie, waarbij programma’s als Opsporing Verzocht als eerste te zien waren, maar later ook via
andere kanalen als bijvoorbeeld internet. Niet te vergeten zijn er de verschillende regionale omroepen die
hun eigen opsporingsprogramma, zoals Team West, hebben gekregen in de loop der jaren. Deze
ontwikkeling, waarbij de politie hulp zoekt bij de burger voor het oplossen van zaken, valt te bezien in het
licht van een term die Garland (1996) formuleerde, namelijk het zogenaamde ‘responsibilization of
society’. Deze term houdt in dat de burger verantwoordelijk wordt gemaakt voor taken waarvoor
aanvankelijk alleen de politie was aangesteld. De burger zorgt hierbij mede voor de veiligheid van de
maatschappij, een taak die de politie niet meer alleen kan volbrengen (Garland, 1996). De opkomst van de
opsporingsprogramma’s, waarbij de burger gevraagd wordt te helpen met het oplossen van misdrijven,
valt te zien binnen het licht van deze ontwikkeling die Garland (1996) beschrijft. Verschillende
wetenschappelijke publicaties (Garland, 2000; Crawford, 2003) wijzen erop dat deze ontwikkeling,
waarbij de burger zij aan zij staat met de politie, enkel zal toenemen en versterken. Te verwachten valt
dus dat het inzetten van bijvoorbeeld opsporingsprogramma’s zal toenemen, waardoor onderzoek naar de
gevolgen van deze opsporingsprogramma’s op percepties en angstgevoelens gebied wint aan
maatschappelijke relevantie.
Het fenomeen ‘fear of crime’ is veelvuldig onderzocht. (Hale, 1996). Dit onderzoek bouwt verder
op deze onderzoeken en gaat specifiek in op de conclusies van deze onderzoeken. De geformuleerde
hypothesen, die aan bod komen in het theoretisch kader, vinden allen een basis in wetenschappelijk
onderzoek. De koppeling van de mogelijke effecten van opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’ maakt
dit onderzoek echter uniek, zeker in Nederland. Soortgelijke onderzoeken zijn namelijk wel uitgevoerd in
het buitenland, maar nog niet in Nederland. De wetenschappelijke relevantie van dit onderzoek vindt men
ook in de gebruikte onderzoeksmethode. Met name het onderzoeksgedeelte naar ‘fear of crime’, wat
gebaseerd is op het extensieve werk van Vanderveen (2006), die een autoriteit is binnen het
onderzoeksveld van ‘fear of crime’. Verdere wetenschappelijke relevantie komt aan bod in de discussie,
waar ook de resultaten van het onderzoek bekend zijn en worden besproken. De centrale onderzoeksvraag
binnen deze studie betreft:
RQ: In hoeverre geeft opsporingsberichtgeving in Nederland een vertekende weergave van
delicttypes en wat is het effect van het kijken naar opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’?
5

2. Theoretisch kader
Zoals naar voren is gekomen in de inleiding, bestaat er een tweedeling binnen dit onderzoek. De
onderzoeksvraag bestaat namelijk uit twee delen, waarbij het eerste deel zich toespitst op de vraag in
hoeverre opsporingsberichtgeving in Nederland een vertekende weergave van delicttypes geeft, en
waarbij het tweede deel zich toespitst op de vraag wat het effect is van het kijken naar
opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’. Om beide delen van de onderzoeksvraag te beantwoorden, zal
dit theoretisch kader toewerken naar verschillende omvattende hypothesen. Logischerwijs wordt hierbij
de volgorde van de onderzoeksvraag aangehouden, waarbij paragraaf 2.1 zich toespitst op de
hypothesevorming voor het eerste deel van de vraagstelling. Hierna wordt in paragraaf 2.2 de
onafhankelijke variabele opsporingsberichtgeving voor het tweede deel van de onderzoeksvraag
besproken. Vervolgens komt in paragraaf 2.3 en de subparagrafen de hypothesevorming voor het tweede
deel van de onderzoeksvraag aan bod. Ten slotte volgt een conclusie met conceptueel model, waarin alle
geformuleerde hypothese overzichtelijk worden weergegeven.
2.1. Vertekende weergave van delicttypes in de media
De onderzoeksvraag binnen dit onderzoek is dus tweeledig, waarbij de eerste vraag is in hoeverre
opsporingsberichtgeving in Nederland een vertekende weergave van delicttypes geeft. Onderzoeken naar
de weergave van criminaliteit in de media bestaan in overvloed. Zo verwijzen Chadee en Ditton (2005)
naar verschillende studies die de verhoudingen van berichtgeving in verschillende kranten over
criminaliteit afzetten tegenover andersoortige berichtgeving. Dominick (1978) concludeert dat een
‘typische metropool krant’ vijf tot tien procent wijdt aan nieuws gerelateerd aan criminaliteit. Een meer
recente literatuurstudie van 36 studies rapporteert dat tussen 1.6 en 33.5 procent van de berichtgeving in
kranten aan criminaliteit wordt besteed (Chadee & Ditton, 2005). Het is echter onvermijdelijk dat
verschillende studies een verschillende aanpak hanteren. Reiner (1997) zegt hierover het volgende:
‘Estimates of the extent of news devoted to crime are highly sensitive to the varying definitions
adopted by different researchers’.
Onderzoekers hanteren dus diverse definities van het concept criminaliteit gerelateerd nieuws,
waardoor het lastig is te bepalen of diverse onderzoekers hetzelfde nieuws tot criminaliteit gerelateerd
nieuws zouden rekenen. Ondanks deze methodologische problemen, die deze tak van onderzoek met zich
meebrengt, zijn er conclusies getrokken die van een verstoord beeld van criminaliteit in de media spreken.
Zo is gebleken uit onderzoek van het WODC uit de periode 1966-1974, dat de aandacht in de
Nederlandse dagbladpers voor misdrijven sterk in omvang is toegenomen. Artikelen betreffende
criminaliteit werden gemiddeld 30% langer en werden voorzien van opvallendere lay-out in de loop der
jaren. De nadruk ligt volgens het onderzoek op gewelddadige vormen, terwijl verkeersmisdrijven
nauwelijks aandacht krijgen (Coenen & van Dijk, 1976).
Relevanter voor dit onderzoek zijn de studies die zich spitsen op de invloed van
televisieprogramma’s op de weergave van delicttypes. Gezien de onderzoeksvraag, waarin
opsporingsberichtgeving centraal staat, gaat de aandacht uit naar deze studies. Anders dan voor kranten,
logischerwijs, bestaat er een kortere geschiedenis van studies die de verhoudingen van criminaliteit
gerelateerde programma’s onderzoeken. Desalniettemin bestaan er onderzoeken die de verhoudingen van
criminaliteitsberichtgeving op de televisie hebben onderzocht. In het onderzoek van Oliver (1994) is een
inhoudsanalyse gedaan betreffende reality-based programma’s als ‘Cops’ en ‘FBI’s Most Wanted’. In
6

deze inhoudsanalyse is de weergave betreffende de aard van de misdaden onderzocht. De conclusie luidde
dat deze reality based programma’s een overmatige representatie van gewelddadige misdrijven
weergaven.
Naast het onderzoek van Oliver (1994) hebben ook Cavendar, Bond-Maupin & Jurik (1999) een
inhoudsanalyse uitgevoerd, maar dan enkel op het televisieprogramma ‘America’s Most Wanted’. In dit
onderzoek zijn de afleveringen van het eerste seizoen, 1988-1989, vergeleken met de afleveringen uit het
vijftiende seizoen, 1995-1996. Ook in dit onderzoek werd een vertekend beeld betreffende de weergave
van delicttypes gevonden. Maar liefst 84 procent van de behandelde delicten in het eerste seizoen,
betroffen gewelddadige misdrijven in de persoonlijke sfeer, als moord, mishandeling en verkrachting. In
het vijftiende seizoen betrof dit aandeel maar liefst 94 procent (Cavendar, Bond-Maupin & Jurik, 1999).
In Nederland zijn zeer weinig inhoudsanalyses uitgevoerd betreffende criminaliteitsberichtgeving
op televisie. In het onderzoek van Van Erp (2011) over framing binnen opsporingsberichtgeving komen
echter diverse voor deze studie relevante conclusies naar voren. Zo stelt van Erp (2011) dat de meeste van
de in het opsporingsprogramma Opsporing Verzocht getoonde delicten, zware geweldsmisdrijven en
levensdelicten zijn.
In het kader van dit onderzoek is het Nederlandse programma Opsporing Verzocht onderworpen
aan een analyse. Er is gekeken of ook dit programma een vertekend beeld betreffende de weergave van
delicttypes voorspiegelt. Binnen dit onderzoek wordt, gezien de buitenlandse literatuur en bevindingen op
dit gebied (Oliver 1994; Cavendar, Bond-Maupin & Jurik, 1999), een specifiek aspect van criminaliteit
aan de analyse onderworpen, namelijk het delicttype. De analyse die wordt uitgevoerd zal enerzijds
aansluiten bij en overeenkomen met het onderzoek van Van Erp (2011), maar anderzijds wordt getracht
een diepere en bredere analyse uit te voeren waarbij nog onbesproken conclusies en resultaten aan bod
komen. Op basis van de conclusies van Van Erp (2011) en gezien de onderzoeksresultaten van
buitenlandse studies (Oliver 1994; Cavendar, Bond-Maupin & Jurik, 1999), wordt verwacht dat de
Nederlandse opsporingsberichtgeving, een verstoord beeld geeft van criminaliteit, wat betreft het
delicttype. De hypothese die uit voorgaande bevindingen volgt luidt:
H1: Opsporingsberichtgeving in Nederland geeft een vertekend beeld van criminaliteit, wat
betreft de delicttypes die vertoond worden.
2.2. Opsporingsberichtgeving
Het tweede deel van de onderzoeksvraag betreft de vraag wat het effect is van het kijken naar
opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’. Hier staat opsporingsberichtgeving voor de onafhankelijke
variabele in het onderzoek. Belangrijk is dus de vraag, wat er onder opsporingsberichtgeving wordt
verstaan in dit onderzoek. In dit onderzoek wordt de definitie van Van Erp (2011) aangehouden. Van Erp
(2011) stelt dat:
‘Opsporingsberichtgeving het tonen van beelden van verdachten of het verspreiden van andere
informatie over delicten is, met als primair doel hulp te vragen aan het publiek bij het oplossen van deze
zaken’.
Opsporingsberichtgeving gebeurt via de televisie, het internet of de krant.
Opsporingsberichtgeving is één van de opsporingsmiddelen die een officier van justitie kan inzetten in het
onderzoek. Het Openbaar Ministerie beslist óf opsporingsberichtgeving kan worden ingezet en in welke
vorm en op welk moment dat gebeurt. Een opsporingsbericht kan met foto en personalia worden getoond.
7

Dit gebeurt alleen als de voorzitter van het college van procureurs-generaal in overleg met de Minister
van Justitie hiervoor toestemming heeft gegeven. Omdat het middel verstrekkende gevolgen kan hebben,
zijn de criteria die voor de toepassing van belang zijn vastgelegd in de Aanwijzing
Opsporingsberichtgeving (www.om.nl).
In Nederland zijn er verschillende televisieprogramma’s, internetsites en kranten die
opsporingsberichten behandelen en publiceren. Zo publiceert het dagblad Spits iedere week een
opsporingsbericht, welke al eerder behandeld is in het televisieprogramma Opsporing Verzocht.
Opsporingsberichtgeving via internet wordt voornamelijk door de politie ingezet. Op sites als
www.depolitiezoekt.nl, www.politie.nl/opsporing en regionale politiewebsites worden naar schatting
jaarlijks tienduizenden opsporingsberichten gepubliceerd (Van Erp, 2011). Op de televisie zijn er
verschillende zenders die aandacht besteden aan opsporingsberichtgeving. Zo zijn er vele regionale
zenders met een eigen opsporingsprogramma. Voorbeelden van regionale opsporingsprogramma’s zijn
Team West en Bureau Brabant. Maar ook de landelijke televisiezenders besteden aandacht aan
opsporingsberichtgeving. Het meest bekeken en langstlopende televisieprogramma die
opsporingsberichtgeving behandelt is Opsporing Verzocht. Het programma is een samenwerkingsverband
tussen de AVRO, Openbaar Ministerie en politie. Opsporing Verzocht is al meer dan 25 jaar te zien op de
Nederlandse televisie, en trekt anno 2012 iedere week meer dan één miljoen kijkers
(http://www.kijkonderzoek.nl/). Gezien deze feiten, is het aannemelijk dat Opsporing Verzocht,
vergeleken met andere opsporingsprogramma’s, de meeste bekendheid heeft in Nederland.
In dit onderzoek wordt onder andere getracht de vraag te beantwoorden, in hoeverre het kijken
naar opsporingsprogramma’s, effect heeft op ‘fear of crime’. Een relatie tussen de media en ‘fear of
crime’ wordt al langere tijd verondersteld (Sacco, 1982). Opsporingsprogramma’s als Opsporing
Verzocht, hebben gezien de realistische aard van deze programma’s, een bijzondere plek binnen het
onderzoek naar de rol van de media op ‘fear of crime’. O’Keefe (1984) zegt hierover het volgende:
‘the more ‘real’ or credible the content” of crime news, “the more that content will influence
viewers’ fear of crime and crime orientations’
Om het effect van het kijken naar opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’ te kunnen
onderzoeken, moet allereerst het begrip ‘fear of crime’ uiteengezet worden. Dit gebeurt in de volgende
paragraaf.
2.3. ‘Fear of crime’: een omvangrijk begrip
‘Fear of crime’ betekent angst voor criminaliteit. Sinds de jaren ‘60 is onderzoek naar het fenomeen ‘fear
of crime’ enorm gegroeid binnen de academische onderzoekswereld (Hale, 1996). Vele artikelen, papers
en boeken zijn geschreven over aspecten die betrekking hebben op ‘fear of crime’. Na enige bestudering
van de literatuur, blijkt dat consensus over de vele aspecten van ‘fear of crime’ regelmatig achterwege
blijft in verschillende onderzoeken. Dit komt voornamelijk door de conceptuele problemen die het begrip
‘fear of crime’ met zich mee brengt. De conceptuele problemen ontstaan door verschillende invullingen
en conceptualisaties van zowel het concept van ‘fear’ als ‘crime’. Ferraro & LaGrange (1987) geven aan
dat de inhoud van het begrip ‘fear’ in het concept ‘fear of crime’ vaak verkeerd wordt begrepen. Miethe
& Lee (1984) geven aan dat de verwarring van de begrippen ‘fear’ en risico-inschatting, het grootste
probleem binnen het conceptualiseren en definiëren van ‘fear of crime’ is. Zo wordt ‘fear of crime’ in de
paper van Howard (1999) gedefinieerd als:
8

‘an anticipation of victimization, rather than fear of an actual victimization. This type of fear
relates to how vulnerable a person feels.’
De mate waarin iemand zich kwetsbaar voelt voor criminaliteit, wat gelijk staat aan risicoinschattingen,
is in deze definitie de conceptualisatie van ‘fear of crime’. Ferraro (1995) echter, geeft een
andere definitie voor ‘fear of crime’. Deze luidt:
‘Fear of crime is an emotional response of dread or anxiety to crime or symbols that a person
associates with crime’.
In deze definitie wordt ‘fear of crime’ gezien als een emotionele respons van afgunst en angst, die
ontstaat door criminaliteit en aspecten die geassocieerd kunnen worden met criminaliteit. Gelijk aan
Miethe & Lee (1984), pleiten verschillende auteurs er voor om een strikte scheiding te maken tussen de
concepten risicoperceptie en ‘fear of crime’ (Ferraro & LaGrange,1987; Warr & Stafford,1983). Ferraro
& LaGrange (1987) geven aan dat risicoperceptie en ‘fear of crime’ twee uitersten van een continuüm
zijn. Ook Ferraro (1995) geeft aan dat het begrip ‘fear’ niet verward mag worden met zogenaamde risicoinschattingen
of percepties. Bij het onderzoek van Howard (1999) is er wel sprake van deze verwarring,
waarbij risicopercepties als meetinstrumenten voor ‘fear of crime’ zijn gebruikt. Een ander verschil met
de definitie van Howard (1995), is dat de definitie van Ferraro (1995) minder specifiek is, en meer ruimte
laat voor verschillende invalshoeken van ‘fear of crime’. Deze definitie sluit bijvoorbeeld niet uit dat ‘fear
of crime’ ook de angst voor het slachtofferschap van een vriend, vriendin of geliefde kan betekenen. Dat
is wat de definitie van Howard (1999) wel doet, aangezien de angst hier gezien wordt als angst voor enkel
het eigen slachtofferschap. In paragraaf 2.3.2 wordt verder uitgelegd waarom ook de zogenaamde
‘altruïstische angst’ een belangrijk onderdeel is van ‘fear of crime’. De definitie van Ferraro (1995) is in
verschillende recente onderzoeken, met verschillende onderzoeksvragen betreffende ‘fear of crime’,
aangenomen (Custers & Van den Bulck, 2011). Ook in dit onderzoek wordt de definitie betreffende ‘fear
of crime’ van Ferraro (1995) gehanteerd.
Dit onderzoek behandelt onder andere de vraag in hoeverre het kijken naar
opsporingsberichtgeving effect heeft op de ‘fear of crime’ in Nederland. Er wordt gekeken of het kijken
naar opsporingsberichtgeving als oorzaak kan dienen voor een hogere ‘fear of crime’ onder de kijkers.
Een intuïtieve veronderstelling, dat het kijken naar opsporingsberichtgeving invloed heeft op ‘fear of
crime’, lag ten grondslag aan de formulering van de onderzoeksvraag. Echter blijkt uit verschillende
wetenschappelijke publicaties dat het mogelijke verband tussen media en ‘fear of crime’ regelmatig naar
voren wordt gebracht. Sacco (1982) geeft een aantal argumenten waarom binnen criminologische kringen
al decennia gedacht wordt over een mogelijke directe causale invloed die de media heeft op percepties
van criminaliteit en ‘fear of crime’. Allereerst geeft Sacco (1982) aan dat de meeste mensen geen directe
persoonlijke ervaringen hebben met ernstige misdrijven, waardoor de grootste bron van de publieke
gedachtes en gevoelens betreffende criminaliteit een plaatsvervangend karakter dient te hebben. Ten
tweede, zijn de communicatiewegen van de massamedia, informatiebronnen waaraan bijna alle leden van
de moderne maatschappijen wereldwijd aan deelnemen (Sacco, 1982). Als laatste geeft Sacco (1982) aan,
wat aangetoond is in verschillende onderzoeken, dat in de huidige Noord-Amerikaanse media een
substantieel deel aan criminaliteit gerelateerd nieuws wordt gewijd. Naast de argumenten van Sacco
(1982) voor de mogelijk directe causale invloed van de media op ‘fear of crime’, zijn er vele onderzoeken
die dit verband daadwerkelijk hebben onderzocht. Deze onderzoeken zullen in de volgende subparagrafen
worden besproken.
Zoals hierboven aangegeven, bestaat er in de wetenschappelijke literatuur geen complete
consensus over de conceptualisatie van het begrip ‘fear of crime’. Hierdoor moeten er binnen dit
9

onderzoek beargumenteerde keuzes gemaakt worden, over de vraag wat er precies onder het concept ‘fear
of crime’ valt. Vanderveen (2006) beschrijft in haar proefschrift ‘Interpreting Crime, fear and Unsafety’
meerdere constructen van ‘fear of crime’ die kunnen dienen voor metingen en onderzoek naar ‘fear of
crime’. Twee van die constructen van ‘fear of crime’ zijn de ‘fear of victimization’, en de ‘fear of
victimization of others’. Het belang van het construct ‘fear of victimization’, binnen onderzoek naar de
relatie tussen de media en ‘fear of crime’, wordt in paragraaf 2.3.1. behandeld. Het belang van het
construct ‘fear of victimization of others’, wordt in paragraaf 2.3.2. behandeld. Naast deze twee
constructen, beschrijft Vanderveen (2006) het belang van het construct ‘perception of risk’, ofwel
risicoperceptie. Hierbij gaat het onder andere om de kansen die mensen inschatten om slachtoffer te
worden van criminaliteit. Zoals hierboven reeds beschreven, valt risicoperceptie niet te verwarren met het
construct ‘fear’, wat voor de daadwerkelijke emotionele angstgevoelens staat. In subparagraaf 2.3.3 wordt
uiteengezet wat de rol is van ‘risicoperceptie’ bij onderzoek naar ‘fear of crime’, en welke rol dit
construct zal spelen binnen dit onderzoek, waarbij de effecten van het kijken naar
opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’ worden onderzocht.
2.3.1. Fear of crime: Fear of victimization
‘Fear of victimization’ staat voor de angst om slachtoffer te worden van criminaliteit. Dat ‘fear of
victimization’ een belangrijk construct is van ‘fear of crime’, is in verschillende onderzoeken naar voren
gekomen. Allereerst introduceerde Warr (1984) de term ‘fear of victimization’ door het gebrek aan
nauwkeurigheid en duidelijkheid rondom het concept ‘fear of crime’. Daarnaast geven ook Ferraro &
LaGrange (1987) aan dat ‘fear of victimization’ een belangrijk construct is van ‘fear of crime’. Ferraro &
LaGrange (1987) beweren dat de verwarring van ‘fear of crime’ met de risico’s en kwetsbaarheid voor
criminaliteit, het grootste probleem is voor het conceptualiseren en meten van ‘fear of crime’. Ferraro &
LaGrange (1987) beschrijven een classificatie van verschillende criminaliteitspercepties, waarin
onderscheid wordt gemaakt tussen cognitieve en affectieve percepties. Onder de cognitieve percepties
vallen de zogenaamde ‘judgements’, ofwel oordelen. Deze oordelen staan voor de inschattingen die
mensen maken in hoeverre ze zelf de kans lopen om slachtoffer te worden van criminaliteit. Onder de
affectieve percepties vallen de emoties. Hier valt onder andere de angst voor slachtofferschap onder.
In meerdere onderzoeken is deze classificatie niet aangehouden, waardoor er conclusies
getrokken zijn over het concept ‘fear of crime’, terwijl er eigenlijk gerapporteerd is over risicoinschattingen
en oordelen betreffende criminaliteit (DuBow, 1979). Baker et al. (1983) heeft in zijn
onderzoek de volgende vraag gesteld aan respondenten: ‘How safe would you feel walking alone at night
in your neighborhood?’. Deze vraag werd gesteld in het kader van metingen omtrent ‘fear of crime’, maar
eigenlijk wordt het ingeschatte risico van ’s avonds alleen over straat lopen gemeten. Volgens Ferraro &
LaGrange (1987) is dit dus een ‘judgement’ en geen emotionele reactie op criminaliteit. Het concept van
‘fear of crime’ moet volgens Ferraro & LaGrange (1987) worden beperkt tot de emotionele reacties die
criminaliteit veroorzaken. Dit is ook wat de definitie van Ferraro (1995) aangeeft, namelijk: ‘Fear of
crime is an emotional response of dread or anxiety to crime or symbols that a person associates with
crime’. Kortom, percepties rondom risico-inschattingen met betrekking tot slachtofferschap van
criminaliteit, moeten conceptueel worden gescheiden van ‘fear of crime’.
Aangezien de definitie van Ferraro van ‘fear of crime’ in dit onderzoek wordt
aangehouden, is het verantwoord om ‘fear of victimization’ als onderdeel van ‘fear of crime’ te
beschouwen. In verschillende onderzoeken is ‘fear of victimization’ als belangrijk onderdeel van ‘fear of
10

crime’ beschouwd. Ferraro & LaGrange (1987) pleiten ook voor het meten van ‘fear of crime’ via het
concept ‘fear of victimization’. Om de reden dat ‘fear of victimization’ de emotionele reactie bezit die
kenmerkend moet zijn voor metingen en conceptualisaties voor ‘fear of crime’. Chiricos, Padgett & Gertz
(2000) hebben in hun onderzoek ‘Fear, TV News, and the Reality of Crime’, onder andere de vraag
onderzocht of het kijken naar nieuwsprogramma’s op de televisie direct gerelateerd zijn aan niveaus van
‘fear of crime’. ‘Fear of crime’, de afhankelijke variabele, werd in het onderzoek van Chiricos, Padgett &
Gertz (2000), als volgt onderzocht:
‘Following the lead of Ferraro (1995) and Warr (1990), we measure fear in terms that are direct
and crime specific. Respondents were asked: On a scale from one to ten, with one being not at all fearful
and ten being very fearful, how much would you say you fear having your car stolen . . . (having someone
break into your home while you are away; having someone break into your home while you are there;
being robbed or mugged on the street; being raped or sexually assaulted; being murdered)?’
De vragen die in dit onderzoek zijn gesteld om ‘fear of crime’ te meten, vallen onder het concept
‘fear of victimization’. Chiricos, Padgett & Gertz (2000) concludeerden dat een hogere frequentie van
kijken naar nieuws op de televisie, direct gerelateerd was aan een hogere ‘fear of crime’. Anders gezegd,
‘fear of victimization’ stijgt wanneer nieuwsprogramma’s vaker worden bekeken. Deze conclusie wordt
gesteund door de resultaten van het onderzoek van Eschholz, Chiricos & Gertz (2003), waarin de effecten
van verschillende televisieprogramma’s op de ‘fear of crime’ van het publiek wordt onderzocht.
Eschholz, Chiricos & Gertz (2003) schrijven het volgende over de resultaten van het onderzoek:
‘In short, of all the program types examined, reality crime programming has by far the most
consistent relationship to fear of crime. Reality programming is by a substantial margin the most violent
and is obviously high on reality.’
En ook in dit onderzoek is ‘fear of crime’ onderzocht aan de hand van vragen die betrekking
hebben op het concept van ‘fear of victimization’;
‘Unlike measures of “fear” that ask respondents if there is some area near their home where they
“would be afraid to walk alone at night,” this measure is crime specific, an approach that has been
recommended by Kenneth Ferraro (1995), Ferraro and Randy LaGrange (1987), and Mark Warr
(1990).’
Gezien de besproken literatuur (Ferraro & LaGrange, 1987; Warr, 1984), kan worden
aangenomen dat ‘fear of victimization’ een belangrijk construct is bij het meten van ‘fear of crime’.
Daarnaast is in verschillende onderzoeken (Chiricos, Padgett & Gertz, 2000; Eschholz, Chiricos & Gertz,
2003), waarin ‘fear of victimization’ het belangrijkste construct is voor ‘fear of crime’, aangetoond dat
het kijken naar televisieprogramma’s, met name ‘reality crime programming’, effect heeft op ‘fear of
crime’. Voor dit onderzoek, waarin onder andere de effecten van het kijken naar opsporingsberichtgeving
op de ‘fear of crime’ worden onderzocht, komt hier de volgende hypothese uit voort:
H2a: Het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear of victimization’, dan
wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken.
2.3.2. Fear of crime: fear of victimization of others
‘Fear of victimization of others’ staat voor de angst voor het slachtofferschap van anderen. Warr (1992)
formuleerde het begrip ‘altruistic fear’, wat staat voor altruïstische angst. Wanneer er sprake is van
altruïstische angst, dan gelden de angstgevoelens niet voor de persoon zelf maar voor bijvoorbeeld een
11

geliefde. In het onderzoek van Harris (1969) is het construct van ‘fear of victimization of others’ als een
meetinstrument genomen voor ‘fear of crime’. In de meting van Harris (1969) werden vragen gesteld in
hoeverre de respondent angstig was, dat er een specifieke misdaad werd gepleegd op ‘someone close’,
ofwel iemand dichtbij, relationeel gezien. Twee specifieke items gingen over de vraag in hoeverre de
respondent bang was dat de partner iets zou overkomen wanneer de respondent weg van huis was. Hieruit
kwam naar voren dat mannen zich significant meer zorgen maken over hun vrouwen die thuis zitten, dan
andersom (Harris, 1969).
Het besproken artikel ‘The Measurement of Fear of Crime’ van Ferraro & LaGrange (1987) geeft
behalve het belang van het construct ‘fear of victimization’ ook het belang aan van het construct ‘fear of
victimization of others’ bij het meten van ‘fear of crime’. Ferraro & LaGrange (1987) zeggen hierover het
volgende:
‘The concept of fear of crime is limited to the emotional reaction arising from crime, or symbols
that a person associates with crime, to others or to one’s self.’
Volgens Ferraro & LaGrange (1987) bestaat het concept ‘fear of crime’ dus enkel uit de
emotionele reactie, ofwel de angst, die veroorzaakt wordt door criminaliteit of symbolen die geassocieerd
worden met criminaliteit, om zelf slachtoffer te worden of dat anderen slachtoffer worden. Snedker
(2006) heeft aangegeven dat de ‘fear of victimization of others’, of ‘altruistic fear’ als een apart construct
van ‘fear of crime’ moet gelden. Snedker (2006) heeft in haar resultaten aangegeven dat mannen en
vrouwen significant verschillen op het construct ‘fear of victimization of others’. Net als Harris (1969),
heeft Snedker (2006) geconcludeerd dat mannen zich veel angstiger voelen voor hun geliefde of familie,
en niet zo zeer voor zichzelf. Dit terwijl ook wordt aangegeven dat mannen een lagere ‘fear of
victimization’ bezitten dan vrouwen (Snedker, 2006). Snedker (2006) trekt hieruit de volgende conclusie:
‘If fear for others is not separated from personal fear of crime, then the measurement of the
overall level of fear of crime will be inadequate. Future survey work needs to incorporate separate
questions on fear for others and provide better measurement of altruistic and vicarious fear.’
Het construct ‘fear of victimization of others’ is dus naast het construct ‘fear of victimization’ van
belang in het onderzoek naar ‘fear of crime’. De relatie tussen media blootstelling en het construct ‘fear of
victimization of others’ bevat in mindere mate de focus van wetenschappelijk onderzoek. Tamborini,
Zillmann & Bryant (1984) hebben echter een experiment opgezet waarin de relatie tussen media
blootstelling en de angst voor slachtofferschap voor anderen, inclusief geliefden en familieleden, werd
onderzocht. Tamborini et al. (1984) concludeerde dat het kijken naar een documentaire over criminaliteit,
invloed had op de angst bij mannen voor hun partner. Echter beïnvloedde het kijken naar de documentaire
niet de angst voor slachtofferschap van de mannen zelf. Deze conclusie suggereert dat ‘fear of
victimization of others’ eerder beïnvloed wordt door de media, dan het construct ‘fear of victimization’.
In het onderzoek van Busselle (2003) is de relatie tussen ‘crime viewing’ en het construct ‘fear of
victimization of others’ onder ouders van schoolkinderen onderzocht. Hierin kwam naar voren dat het
kijken naar criminaliteitsprogramma’s op de televisie, hoewel indirect, invloed had op de mate waarop
ouders zich zorgen maakte over de veiligheid van hun kinderen. De indirecte relatie tussen ‘crime
viewing’ en de ‘fear of victimization of others’ werd bewerkstelligd door de verhoogde
criminaliteitspercepties die de ouders bezaten door het kijken naar criminaliteitsprogramma’s, waardoor
ze zich vervolgens meer zorgen maakten over de veiligheid van hun kinderen (Busselle, 2003).
Concluderend wordt gesteld dat ‘fear of victimization of others’ in verschillende
wetenschappelijke literatuur (Harris,1969; Ferraro & LaGrange, 1987; Snedker, 2006) een belangrijk
construct is bij het meten van, en onderzoek doen naar ‘fear of crime’. Daarnaast is in verschillende
12

wetenschappelijke literatuur (Tamborini et al., 1984; Busselle, 2003) het verband aangetoond tussen het
kijken naar criminaliteitsprogramma’s en documentaires, en een verhoogd ‘fear of victimization of
others’. Hieruit volgt de volgende hypothese voor dit onderzoek:
H2b: Het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear of victimization of
others’, dan wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken.
2.3.3. ‘Perception of risk’
Volgens Sjöberg, Moen, Rundmo (2004) is risicoperceptie de inschatting van de waarschijnlijkheid van
een gebeurtenis, en de ernst van de consequenties van deze gebeurtenis. Risicoperceptie betreft een
subjectieve inschatting, waarbij een gat bestaat tussen het bestaande risico op basis van wetenschappelijk
onderzoek en het gepercipieerde risico bij het publiek en bij ieder individu afzonderlijk (Pidgeon,
Kasperson, Kasperson & Slovic, 2003). Volgens Weinstein (1989) wordt dit gat voornamelijk bepaald
door twee aspecten, allereerst het individuele oordeelsvermogen en daarnaast de persoonlijke
betrokkenheid van het individu. Risicoperceptie is de mate waarin men zich kwetsbaar voelt voor een
bepaalde dreiging (Neuwirth, Dunwoody & Griffin, 2000). Met de nadruk op voelt; het is belangrijker dat
men het gevoel heeft risico te lopen dan wat zij rationeel gezien weten over het risico (Klein en Stefanek,
2007). Een risico kan zowel over- als onderschat worden, waarbij persoonlijke kenmerken een grote rol
spelen: Leeftijd, opvoeding, sekse, geloof en culturele achtergrond (Sjöberg, 2000). Risicoperceptie is dus
enorm context afhankelijk (Boholm, 1998). Risicoperceptie binnen dit onderzoek betreft de mate waarin
men criminaliteit, en dan met name de delicten die in opsporingsberichtgeving naar voren komen, als
serieuze dreiging zien. Het betreft de persoonlijke evaluatie over de waarschijnlijkheid dat men
slachtoffer wordt van een van de delicten die worden behandeld in opsporingsberichtgeving.
De notie dat de dagelijkse stortvloed van mediaberichtgeving invloed heeft op onze percepties
van de wereld om ons heen, bezit een sterke intuïtieve aantrekkingskracht (Wahlberg & Sjöberg, 2000).
Gerbner & Gross (1976) waren de eerste die deze notie een wetenschappelijke status gaven, door de
cultivatiehypothese te formuleren. Deze hypothese bestaat uit de bewering dat het kijken naar televisie
de concepties van de echte wereld van de kijkers vormt en misvormt. Regelmatig televisiekijken zou
verwrongen beelden van de maatschappij cultiveren (Gerbner & Gross, 1976). Gerbner en Gross (1976)
concludeerden dat televisieprogramma’s de prevalentie van geweld zwaar oververtegenwoordigde ten
opzichte van de werkelijkheid van de samenleving. Men ontwikkelt hierdoor het idee dat de wereld
crimineler is dan deze in werkelijkheid is en schatten daardoor de kans groter in dat hen iets overkomt.
Daarnaast concluderen Gerbner en Gross (1976) dat de perceptie van criminaliteit van ‘zware’
televisiekijkers verwrongen was ten opzichte van de percepties van minder fanatieke televisiekijkers.
Vanderveen (2006) geeft aan dat de media een rol speelt bij het ontstaan en zelfs verdraaien van
percepties, en dat dit ook een kwestie is binnen het onderzoek naar ‘fear of crime’. Binnen dit onderzoek
wordt verwacht dat blootstelling aan opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere perceptie van het risico.
Hieruit volgt de hypothese:
H2c: Het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere risicoperceptie, dan wanneer
er naar neutrale berichtgeving gekeken wordt.
13

In paragraaf 2.3 is naar voren gekomen dat er een veelzijdigheid van concepten en definities
worden gebruikt binnen onderzoek naar ‘fear of crime’. Ferraro en LaGrange (1987) geven aan dat
begrippen en concepten als risicoperceptie, zorgen over criminaliteit en gevoelens over veiligheid in
verschillende onderzoeken als synoniemen voor ‘fear of crime’ worden gehanteerd. Chiricos, Eschholz en
Gertz (1997) beargumenteren dat een aantal studies beweert ‘fear of crime’ te hebben behandeld, maar
eigenlijk alleen de waarschijnlijkheid en kansen op slachtofferschap hebben onderzocht. Verschillende
auteurs pleiten voor een strikte scheiding tussen de concepten risicoperceptie en ‘fear of crime’ (Ferraro
& LaGrange, 1987; Warr & Stafford, 1983). Ferraro en LaGrange (1987) geven aan dat risicoperceptie en
‘fear of crime’ twee uitersten van een continuüm zijn. De definitie van Ferraro (1995) welke gehanteerd
wordt in deze studie luidt: ‘fear of crime is an emotional response of dread or anxiety to crime or symbols
that a person associates with crime’. Ferraro en LaGrange (1987) onderscheiden emoties, die betrekking
hebben op ‘fear of crime’, van oordelen die betrekking hebben op risicoperceptie. Binnen dit onderzoek is
risicoperceptie dus geen onderdeel van ‘fear of crime’. Integendeel; volgens een centrale stelling binnen
de criminologie is risicoperceptie een voorspeller van ‘fear of crime. (Custer & Van de Bulck, 2011). En
een aantal auteurs hebben ook daadwerkelijk empirische steun voor deze centrale stelling gevonden
(Melde, 2009; Mesch, 2000; Rountree & Land, 1996). Verwacht wordt dat risicoperceptie van invloed is
op de fear of crime; een verhoogde risicoperceptie zal leiden tot een hogere ‘fear of crime’. Mensen zijn
banger omdat zij het risico dat hen iets overkomt hoger inschatten. Hieruit worden de volgende
hypotheses afgeleid.
H2d: Een hogere risicoperceptie leidt tot een hogere ‘fear of victimization’.
H2e: Een hogere risicoperceptie leidt tot een hogere ‘fear of victimization of others.’
Voorgaande hypothese leiden tot de volgende mediatie hypothesen.
H3a: Een hogere risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving leidt tot een
hogere ‘fear of victimization’.
H3b: Een hogere risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving leidt tot een
hogere ‘fear of victimization of others’.
2.4. Conclusie
Zoals eerder aangegeven, is de onderzoeksvraag van dit onderzoek tweeledig, waarbij de eerste vraag is
in hoeverre opsporingsberichtgeving in Nederland een verstoord beeld van criminaliteit geeft. Uit
verschillende wetenschappelijke, voornamelijk buitenlandse studies (Oliver, 1994; Cavendar, Bond-
Maupin & Jurik, 1999; Van Erp, 2011) is naar voren gekomen dat verschillende criminaliteitsgerelateerde
programma’s een verkeerd beeld geven omtrent de weergave van delicttypen. Het is gebleken dat
verschillende programma’s een verkeerde weergave bieden op het type misdrijven die worden getoond.
Binnen dit onderzoek zal specifiek gekeken worden naar vertekening wat betreft type delicten die
vertoond worden bij opsporingsberichtgeving. In het kader van dit onderzoek is voor de beantwoording
van het eerste deel van de onderzoeksvraag de volgende hypothese opgesteld:
14

H1: Opsporingsberichtgeving in Nederland geeft een vertekend beeld van criminaliteit, wat
betreft de delicttypes die vertoond worden.
De tweede vraag van de onderzoeksvraag betreft de vraag wat het effect is van het kijken naar
opsporingsberichtgeving op de ‘fear of crime’. In verschillende wetenschappelijke studies is het belang
van verschillende constructen van ‘fear of crime’ naar voren gekomen. Concluderend kan worden gesteld
dat de constructen ‘fear of victimization’ en ‘fear of victimization of others’ als onderdeel worden gezien
van ‘fear of crime’, en dat deze constructen van belang zijn bij het meten van ‘fear of crime’. Het
construct ‘perception of risk’ blijkt voornamelijk een voorspellende rol te hebben betreffende ‘fear of
crime’. Een hogere ‘perception of risk’ heeft een hogere ‘fear of crime’ tot gevolg. Daarnaast wordt
verwacht dat het kijken naar opsporingsberichtgeving een hogere ‘perception of risk’ als gevolg heeft. In
het kader van dit onderzoek zijn voor de beantwoording van het tweede deel van de onderzoeksvraag de
volgende hypothesen opgesteld:
H2a: Het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear of victimization’, dan wanneer er
naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken.
H2b: Het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear of victimization of others’, dan
wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken.
H2c: Het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere risicoperceptie, dan wanneer er naar
neutrale/andersoortige berichtgeving gekeken wordt.
H2d: Een hogere risicoperceptie leidt tot een hogere ‘fear of victimization’.
H2e: Een hogere risicoperceptie leidt tot een hogere ‘fear of victimization of others.’
H3a: Een hogere risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear
of victimization’.
H3b: Een hogere risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear
of victimization of others’.
Figuur 1 is een conceptueel model van de gestelde hypothesen betreffende de vraag wat het effect is van
het kijken naar opsporingsberichtgeving op de ‘fear of crime’.
15

Figuur 2.1. Conceptueel model
Opsporingsberichtgeving
H2c
H2a+H2b
H3a+H3b
‘Perception of Risk’
16
H2d+H2e
‘Fear of Crime’
‘Fear of Victimization’
‘Fear of Victimization of Others’

3. Methode
In dit hoofdstuk wordt getracht inzicht te geven in de methodiek die binnen dit onderzoek is gebruikt voor
de beantwoording van de onderzoeksvraag. Zoals ook in de introductie en het theoretisch kader naar
voren is gekomen, bestaat de onderzoeksvraag uit twee delen, waardoor het overzichtelijker is om deze
tweedeling ook in de methodiek aan te houden. Paragraaf 3.1 zal de methodiek voor de delictanalyse
bespreken, die dient voor de beantwoording van het eerste deel van de onderzoeksvraag, namelijk in
hoeverre opsporingsberichtgeving in Nederland een vertekende weergave van delicttypes geeft.
Voor de beantwoording van het tweede deel van de onderzoeksvraag, namelijk wat het effect is van het
kijken naar opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’, is binnen dit onderzoek een experimentele opzet
gebruikt. De opzet van dit experiment zal in de subparagrafen 3.2.1 tot en met 3.2.5 uiteengezet worden.
3.1. Delictanalyse
Zoals in paragraaf 2.1 van het theoretisch kader naar voren is gekomen, wordt het eerste deel van de
onderzoeksvraag beantwoord door het opsporingsprogramma Opsporing Verzocht aan een analyse te
onderwerpen. Gezien conclusies van buitenlandse studies betreffende beeldvorming van criminaliteit in
criminaliteitsgerelateerde programma’s, wordt er een analyse uitgevoerd op het type misdrijven die
worden behandeld in Opsporing verzocht.
De gegevens voor deze analyse binnen dit onderzoek zijn verkregen door deelname aan de
dataverzameling van het onderzoek ‘Gezocht, maar ook gevonden?’ (Van Erp, 2011). Binnen dit
onderzoek stond een quasi-experimentele studie centraal, die het effect van opsporingsberichtgeving via
landelijke en regionale televisieprogramma’s op de pakkans en de opsporingsduur zou onderzoeken. De
rol van de auteur van deze scriptie, was het bekijken en scoren van meerdere afleveringen van Opsporing
Verzocht in een checklist die binnen het onderzoek werd gehanteerd. In ruil voor de werkzaamheden voor
dit onderzoek, mocht een deel van het databestand in gebruik worden genomen voor deze scriptie. Voor
het data bestand dat voor deze scriptie is gebruikt, zijn alle afleveringen van de seizoenen 2009 en 2010
gescoord op verschillende variabelen. In totaal zijn hierbij 563 zaken opgenomen in het bestand, die
allemaal in de seizoenen 2009 en 2010 naar voren zijn gekomen in het programma Opsporing Verzocht.
Van al deze afzonderlijke zaken, is gekeken onder welke delictsoort deze vielen. Hierbij is een
classificatie (zie bijlage 1, variabele 9) gebruikt die door de auteurs van het onderzoek ‘Gezocht, maar
ook gevonden’ (Van Erp, 2011) is geconstrueerd. Aan de hand van het statistische analyse programma
SPSS 18.0.3, is een overzicht gemaakt dat aangeeft in hoeverre verschillende delicttypes deel uitmaken
van het geheel van zaken die getoond zijn in het programma Opsporing Verzocht in de seizoenen 2009 en
2010. Hierdoor konden de door Opsporing Verzocht getoonde delicten die betrekking hadden op een
delicttype bij elkaar worden opgeteld en gedeeld door het totaal aantal getoonde zaken in Opsporing
Verzocht in 2009 en 2010 (563). Vervolgens is het totaal aantal misdaden van een bepaald delicttype van
zowel 2009 als 2010 bij elkaar opgeteld en gedeeld door het totaal aantal geregistreerde delicten van 2009
en 2010 bij het CBS (2.066.304). Hierna is gekeken in hoeverre deze weergave van delictsoorten,
overeenkomt of verschilt met de door Opsporing Verzocht getoonde delicten in Nederland. Bovendien
wordt de vertegenwoordiging van de verschillende delicttypes binnen deze cijfers van het CBS naast de
vertegenwoordiging van verschillende delicttypes binnen de uitzendingen van Opsporing Verzocht
gelegd. Hierna kunnen er uitspraken gedaan worden over een mogelijk vertekende weergave van
delicttypes door opsporingsberichtgeving in Nederland.
17

3.2. Experiment
3.2.1. Deelnemers
Gezien de onderzoeksvraag, waarbij Nederland als onderzoekskader geldt, is getracht om de doelgroep zo
algemeen en representatief als mogelijk voor Nederland te laten zijn. De deelnemers moeten minstens 18
jaar zijn en daarnaast uiteraard woonachtig in Nederland. Verder is het van belang dat de deelnemers
verspreid uit diverse provincies van het land komen. Een groot deel van de deelnemers komt uit de
Randstad, aangezien zich hier ook de grootste bevolkingsdichtheid binnen Nederland bevindt.
In totaal hebben 413 respondenten deelgenomen aan het onderzoek, welke ook daadwerkelijk
bruikbaar waren voor de data-analyse. Er zijn 43 respondenten die wel deelgenomen hebben aan het
experiment, maar niet bruikbaar waren voor opname in de data-analyse. Deze respondenten hebben ofwel
een groot deel van de vragen niet beantwoord of zij bereikten het leeftijdsminimum van 18 jaar niet. Van
de 413 respondenten die zijn verwerkt in de data-analyse, zijn er 173 (41.9%) man en 238 (57.6%) vrouw.
Daarnaast waren alle deelnemers tussen de 18 en 82 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 35 jaar (SD =
14.29). De verdeling wat betreft het opleidingsniveau onder de deelnemers ziet u in onderstaande tabel.
Tabel 3.1. Opleidingsniveau deelnemers
Opleidingsniveau Percentage
Middelbare school 19.6 %
MBO 19.8 %
HBO 36.0 %
WO 24.6 %
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de diverse opleidingsniveaus vrij evenredig vertegenwoordigd zijn. Het
percentage hoogopgeleiden (HBO + WO) is echter vrij hoog, namelijk meer dan de helft. Dit is
waarschijnlijk te verklaren doordat de auteur zelf hoog opgeleid is. De deelnemers binnen dit onderzoek
maken namelijk deel uit van de familie, vrienden en kennissenkring van de onderzoeker omdat er gebruik
gemaakt is van convenience sampling en snowball sampling; vragenlijsten zijn toegestuurd aan zoveel
mogelijk mensen. Hen werd bovendien gevraagd de vragenlijst door te sturen naar zoveel mogelijk
andere potentiële deelnemers.
3.2.2. Design
Elke deelnemer kreeg een opsporingsbericht te zien of neutraal beeldmateriaal, welke bestemd was voor
de controle groep. Hierbij werden de volgende drie afhankelijke variabelen gemeten; ‘fear of
victimization’, ‘fear of victimization of others’ en ‘risk perception’. Dit is een single-blind quasiexperiment;
deelnemers waren niet op de hoogte van het doel van het onderzoek. Deelnemers waren als
het volgt verdeeld over de verschillende condities.
18

Tabel 3.2. Verdeling deelnemers over condities
Type berichtgeving
Neutraal 104
Opsporingsberichtgeving 309
Mishandeling 101
Straatroof 99
Inbraak 109
Totaal 413
3.2.3. Stimulus materialen
Voor de beantwoording van het tweede deel van de onderzoeksvraag, heeft een deel van de deelnemers
naar een opsporingsbericht gekeken. De opsporingsberichten waaraan de deelnemers blootgesteld werden,
waren afkomstig van het opsporingsprogramma Opsporing Verzocht. Zoals hierboven is besproken,
werden de deelnemers at random verdeeld over drie experimentele groepen en een controlegroep. Voor
de drie experimentele groepen gold, dat iedere groep een ander opsporingsbericht te zien kreeg. In totaal
zijn er dus drie opsporingsberichten gebruikt voor dit onderzoek, en iedere deelnemer binnen de
experimentele groepen heeft maar één opsporingsbericht bekeken.
De stimuli binnen dit onderzoek, de opsporingsberichten, zijn zorgvuldig gekozen. Dit is van
groot belang, aangezien binnen de term opsporingsberichtgeving, een groot spectrum van verschillende
delicten valt. Binnen dit onderzoek is een aantal delicten, die bij opsporingsberichtgeving naar voren
komen, van minder belang geacht voor de beantwoording van de hypothesen en daarmee de
onderzoeksvraag. Allereerst worden opsporingsberichten waarin zogenaamde slachtofferloze delicten
naar voren komen, buiten beschouwing gelaten. Gezien de te onderzoeken hypothesen, waarin de
constructen ‘fear of victimization’ and ‘fear of victimization of others’ naar voren komen, worden
slachtofferloze delicten als vernieling of vandalisme niet geschikt geacht voor de te onderzoeken
hypothesen. Naast deze slachtofferloze delicten, worden ook de winkel- en tankstationovervallen buiten
beschouwing gelaten. Bij deze delicten komt namelijk vaak een specifiek slachtoffer naar voren, wel te
verstaan de winkel- of pompbediende. Dit type delict is buiten beschouwing gelaten, omdat het niet
logisch is om een breed geselecteerde respondentengroep te vragen naar onder andere de ‘fear of
victimization’ voor een winkeloverval, aangezien het grootste deel van de respondenten niet in deze
situatie terecht kan komen, omdat zij het beroep winkel- of pompbediende niet uitoefenen. Als laatste zijn
de opsporingsberichten die moord en doodslagen behandelen buiten beschouwing gelaten.
Gezien het buiten beschouwing laten van verschillende type delicten, is verder getracht de
stimuli binnen dit experiment zo representatief en gevarieerd mogelijk te maken. De verschillende
opsporingsberichten beslaan berichten betreffende een mishandeling op straat, een straatroof en een
inbraak. De verschillende opsporingsberichten verschilden op een aantal aspecten van elkaar. Zo
verschilden de berichten allereerst in tijdsduur van elkaar. Het opsporingsbericht waarin een straatroof
werd getoond, duurde ruim drie minuten. Dit bericht was dan ook het kortst vergeleken met de andere
stimuli; het opsporingsbericht van de mishandeling op straat duurde ruim 5 minuten, en die van de
inbraak bijna 9 minuten. Naast het verschil in tijdsduur verschilde ook de locatie van delicten, waarbij de
straatroof in Den Bosch plaatsvond, de mishandeling op straat in Eindhoven en de inbraak in Bennekom.
Bij twee van de drie opsporingsberichten, de mishandeling op straat en de straatroof, werd er gebruik
19

gemaakt van zogenaamde reconstructies van de misdrijven in het opsporingsbericht. Bij de inbraak in
Bennekom werden enkel camerabeelden getoond. Door deze variatie aan opsporingsberichten, in onder
andere tijdsduur, locatie en beeldmateriaal, te gebruiken, zijn de stimuli niet te eenzijdig, waardoor er
meer betrouwbare uitspraken gedaan kunnen worden omtrent de effecten van opsporingsberichtgeving op
de ‘fear of crime’. In een ideale onderzoekssituatie wordt er van ieder bruikbaar type delict binnen dit
onderzoek, een stimulus gemaakt. Echter, gezien de respondenten die er voor iedere experimentele groep
afzonderlijk nodig zijn, is binnen dit onderzoek gekozen voor drie opsporingsberichten, en daarmee drie
experimentele groepen.
De respondenten die werden toegewezen aan de controlegroep kregen ander beeldmateriaal te
zien, in ieder geval geen opsporingsberichtgeving. Het beeldmateriaal wat deze groep te zien kreeg, had
de titel ‘politie in actie’, en beschreef voornamelijk de hoofdtaken van de politie. Hierbij werd enkel een
globaal beeld geschetst over de activiteiten van de politie. Dit beeldmateriaal duurde ruim 4 minuten en
bevatte geen expliciete beelden, zoals reconstructies of camerabeelden, van misdrijven, wat bij de
opsporingsberichten wel het geval was.
3.2.4. Procedure
De deelnemers binnen dit experiment zijn benaderd via email en Facebook met een link naar de online
vragenlijst. Er is gebruik gemaakt van het online programma thesistools.com; een hulpmiddel om online
vragenlijsten samen te stellen en te verspreiden. Om de respons, maar voornamelijk de betrouwbaarheid,
te vergroten van het experiment, is in de welkomsttekst van de online enquête nadrukkelijk naar voren
gekomen dat er een filmpje moet worden bekeken tijdens de enquête. Daarnaast heeft de welkomsttekst
de deelnemer erop gewezen dat het van belang is dat het gehele filmpje moet worden bekeken, voordat de
erop volgende vragen beantwoord konden worden. Ten slotte is de deelnemer erop attent gemaakt de
vragen rustig te lezen en in te vullen, dat er geen goede of foute antwoorden zijn en dat de deelnemer
volledig anoniem blijft. De welkomsttekst maakte overigens niet het doel van het onderzoek bekend,
enkel dat de gegevens voor een scriptie zouden worden gebruikt.
Na deze introductietekst volgde een aantal vragen omtrent demografische variabelen als geslacht,
woonplaats en opleiding. Vervolgens kregen de deelnemers de vraag gesteld hoe vaak zij naar
opsporingsprogramma’s kijken. Deze vraag werd gesteld, voordat de deelnemers het opsporingsbericht te
zien kregen, om na te kunnen gaan of de verschillende constructen van ‘fear of crime’ hoger uitvallen
voor degenen die vaak naar opsporingsprogramma’s kijken, tegenover degenen die nooit of zelden naar
opsporingsprogramma’s kijken. Deze vraag gold dus als een controlevariabele. Na deze controlevraag,
werd een voormetingsvraag gesteld: in hoeverre voelde men zich weleens onveilig, waarna men aan
moest geven of dit vaak, soms of zelden het geval was.
Na de voormetingsvraag volgde de stimuli, ofwel de filmpjes. Zoals eerder aangegeven waren er
vier groepen binnen dit experiment. Drie experimentele groepen en een controlegroep. De drie
experimentele groepen kregen ieder een eigen opsporingsbericht te zien. De controlegroep kreeg een
zogenaamd neutraal filmpje te zien. De inhoud van deze filmpjes zijn reeds besproken in paragraaf 3.2.3..
Nadat iedere groep het bijbehorende filmpje had bekeken, volgden de vragen waarin de verschillende
constructen aan bod kwamen. Deze constructen waren, in navolging op het theoretisch kader, de ‘fear of
victimization’, ‘fear of victimization of others’ en de zogenaamde ‘riskperception’. Hoe deze drie
constructen precies zijn gemeten, komt aan bod in de hierop volgende paragraaf. Voor deze paragraaf is
het enkel nog van belang te melden dat na de stimuli en de metingsvragen omtrent de constructen, de
20

nametingsvraag volgde. De nametingsvraag kwam qua vraagstelling bijna overeen met de
voormetingsvraag, echter bij de nametingsvraag werd er gevraagd naar onveiligheidsgevoelens
betreffende de buurt waarin men woonde. Zie bijlage 2 voor de volledige enquêtes van elke
onderzoeksgroep waaraan de deelnemers aan zijn onderworpen.
3.2.5. Metingen
Het tweede deel van de onderzoeksvraag beschrijft de vraag wat de mogelijke effecten zijn van het kijken
naar opsporingsberichtgeving op de ‘fear of crime’. Hierbij geldt dat opsporingsberichtgeving de
onafhankelijke variabele is, en ‘fear of crime’ de afhankelijke variabele. Zoals in het theoretisch kader
naar voren is gekomen en ook is onderbouwd, worden binnen dit onderzoek opsporingsberichten van het
opsporingsprogramma Opsporing Verzocht gebruikt voor de totstandkoming van de onafhankelijke
variabele. In paragraaf 3.2.3. is aangegeven dat er drie, zowel gevarieerde als representatieve,
opsporingsberichten gebruikt zijn binnen dit onderzoek om de effecten van het kijken naar
opsporingsberichtgeving op de ‘fear of crime’ te onderzoeken.
Bij de uiteenzetting van het begrip ‘fear of crime’ in het theoretisch kader, zijn er verschillende
constructen naar voren gekomen, die of direct onderdeel zijn van ‘fear of crime’ of een mediërende rol
vervullen. Over het kiezen van de te meten constructen binnen het onderzoek naar ‘fear of crime’ zegt
Vanderveen (2006) het volgende:
“Fear of crime’ is an umbrella label that actually embraces several distinct constructs. The
measurement of only one of these constructs does not equal the measurement of another construct, nor
does it equal the measurement of the whole concept. The researcher has to choose between the different
constructs and select the construct or constructs of interest, while bearing in mind that it is better to
measure one construct reliably than a bunch of constructs unreliably.’
In het theoretisch kader van dit onderzoek is uiteengezet wat de wetenschappelijke ondergrond is
voor het gebruiken van de constructen ‘fear of victimization’ en ‘fear of victimization of others’ bij het
meten van ‘fear of crime’. Verder bleek dat het construct ‘riskperception’ een mediërende ofwel
voorspellende rol heeft binnen onderzoek naar ‘fear of crime’. Over het meten van de gekozen
constructen binnen onderzoek naar ‘fear of crime’ zegt Vanderveen (2006) het volgende:
‘Once the construct or constructs of interest have been selected, the instrument, i.e. a series of
items that measures a particular construct, needs to be chosen. The series should consist of a set of at
least three items to enhance reliability.’
Naast het gebruiken van ten minste drie items per construct, geven verschillende auteurs
(Vanderveen, 2006; Ferraro, 1995; Warr & Stafford, 1983) aan dat de vragen, ofwel items, die gebruikt
worden voor het meten van ‘fear of crime’ crime specific moeten zijn. Wanneer meerdere constructen
worden gemeten, dan is het beter om hetzelfde type delict in de verschillende items van de constructen
naar voren te laten komen (Vanderveen, 2006). Daarnaast geeft Vanderveen (2006) aan dat de
antwoordcategorieën van de verschillende items symmetrisch moeten zijn. Als laatste moeten deze
antwoordcategorieën minstens vijf keuzemogelijkheden bezitten (Vanderveen, 2006).
De metingen binnen dit onderzoek hebben aan al deze voorwaarden voldaan. Voor ieder
construct, ‘fear of victimization’, ‘fear of victimization of others’ en ‘riskperception’, zijn drie items
gebruikt, welke alle drie crime specific waren. De delicten die in de items naar voren kwamen, waren
overigens hetzelfde als de delicten in de getoonde opsporingsberichten. Zo waren er drie items
geformuleerd rondom het construct ‘fear of victimization’, die ieder een van de delicten straatroof,
21

inbraak of mishandeling op straat, in de vraagstelling naar voren liet komen. Een vraag rondom de meting
van dit construct was bijvoorbeeld: ‘In hoeverre ben je bang dat je zelf slachtoffer wordt van
mishandeling op straat?’. Hierbij waren er zeven antwoord categorieën, lopend van ‘helemaal niet bang’
tot ‘zeer bang’. Dit gold ook voor de vragen rondom de metingen van het construct ‘fear of victimization
of others’. Een vraag rondom dit construct luidde bijvoorbeeld: ‘In hoeverre ben je bang dat je partner,
familielid, vriend of vriendin slachtoffer wordt van mishandeling op straat?’. Ten slotte luidde een vraag
voor de meting van het construct ‘riskperception’ als volgt: ‘Hoe groot denk je dat de kans is om in de
loop van dit jaar slachtoffer te worden van mishandeling op straat?’. Hier liepen de zeven
antwoordcategorieën van ‘heel klein’ tot ‘heel groot’. Het moge duidelijk zijn dat voor ieder van de drie
constructen, naast het delict mishandeling op straat, de delicten inbraak en straatroof in de andere items
naar voren kwamen. Hierdoor ontstonden er voor ieder construct drie items, die elk crime specific waren,
en daarnaast ook nog tussen de constructen onderling overeen kwamen.
22

4. Resultaten Delictanalyse.
4.1. Delictanalyse
Om na te gaan in hoeverre opsporingsberichtgeving een vertekend beeld geeft, betreffende de weergave
van verschillende delictsoorten, is het van belang eerst na te gaan in hoeverre er statistieken zijn die
aangeven wat de ‘werkelijke’ verdeling is van verschillende delictsoorten in Nederland. In Nederland
zorgt het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) al sinds 1899 voor diverse wetenschappelijke statistische
publicaties (www.cbs.nl). Het belang van cijfers over criminaliteit en rechtshandhaving heeft ertoe geleid
dat het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van
Veiligheid en Justitie en het CBS in 1998 een samenwerkingsverband zijn aangegaan. Het doel hiervan
was om een gezaghebbende publicatiereeks op te zetten met het karakter van een statistisch naslagwerk,
wat heeft geleid tot de jaarlijkse publicatie van ‘Criminaliteit en Rechtshandhaving’ (Kalidien, de Heer-de
Lange & van Rosmalen, 2011) .
De uitgaven van ‘Criminaliteit en rechtshandhaving’ beogen onder andere inzicht te geven in de
toe- en afname van verschillende delicttypes over de gerapporteerde jaren. Het CBS hanteert hiervoor
verschillende methoden. Voor de jaren 2009 en 2010 zijn zowel slachtofferenquêtes als politiestatistieken
gebruikt om de prevalentie van verschillende delicten te meten. Politiestatistieken geven de geregistreerde
criminaliteit bij de politie weer. Verschillende oorzaken liggen ten grondslag aan het verschil tussen
geregistreerde criminaliteitscijfers en de door de bevolking in slachtofferenquêtes gemelde delicten. Ten
eerste worden in de slachtofferenquêtes niet naar alle delicten gevraagd. Zo ontbreken de slachtofferloze
delicten, als drugshandel, vuurwapencriminaliteit en rijden onder invloed. Daarnaast ontbreken relatief
weinig voorkomende delicten, als bijvoorbeeld levensdelicten. De reden hiervoor is dat het door het
beperkte aantal waarnemingen niet mogelijk is om betrouwbare schattingen van dit soort delicten te
verkrijgen (Kalidien, de Heer-de Lange & van Rosmalen, 2011). Overigens geldt het voor de
levensdelicten moord en doodslag dat de slachtoffers überhaupt niet meer in staat zijn om medewerking
aan een enquête te verlenen. Ten tweede geldt dat verschillen in omschrijving van de delicten als oorzaak
dienen voor de verschillen tussen uitkomsten van slachtofferenquêtes en politiecijfers. In enquêtes
worden eenvoudige en eenduidige omschrijvingen van delicten en gebeurtenissen gehanteerd, terwijl bij
politiestatistieken de overtreding van een wetsartikel centraal staat (Kalidien, de Heer-de Lange & van
Rosmalen, 2011).
Binnen dit onderzoek is ervoor gekozen om de delictanalyse uit te voeren aan de hand van de
politiestatistieken die de geregistreerde criminaliteit weergeven. De belangrijkste reden hiervoor is de
overzichtelijke weergave per delicttype. Zoals aangegeven, hanteren de politiestatistieken van
geregistreerde criminaliteit een classificatie per wetsartikel (Kalidien, de Heer-de Lange & van Rosmalen,
2011) . Dit verhoogt namelijk de compatibiliteit ten opzichte van de classificatie die gebruikt is voor het
scoren van de delicttypes die in Opsporing Verzocht naar voren komen (zie bijlage 1). In deze analyse
worden de cijfers van het CBS, wat betreft de vertegenwoordiging van de diverse delicttypes van de
geregistreerde criminaliteit bij de politie, vergeleken met de mate waarin deze delicttypes voorkomen in
het programma Opsporing Verzocht. In onderstaande tabel een overzicht van de hieruit voortkomende
cijfers.
23

Tabel 4.1. Percentages van verschillende delicttypes voor zowel het totaal aantal getoonde delicten in
Opsporing Verzocht, als het totaal aantal geregistreerde delicten in 2009 en 2010.
Delicttype Percentage van het
totaal aantal
getoonde delicten
in Opsporing
Verzocht.
Diefstal met geweld
Misdrijven tegen het leven
Diefstal zonder geweld
Mishandeling
Seksuele misdrijven
Brandstichting
Overig*
41.1
18.7
16.0
12.8
5.3
4.5
1.6
24
Percentage van het
totaal aantal
geregistreerde
delicten.
Totaal 100 100
* = Binnen deze studie is gekozen om voor een bepaald aantal delicttypes te onderzoeken of er sprake is
van een vertekend beeld. De delicttypes die opgenomen zijn in deze studie maken het grootste deel uit van
het aantal vertoonde delicten in Opsporing Verzocht, namelijk 98,4 procent. Bovendien komen niet alle
geregistreerde delicten bij Opsporing Verzocht aan bod, zoals drugsgerelateerde delicten en
verkeersgerelateerde delicten. Dit verklaart het totaal percentage, 72,7 procent, van het totaal aantal
geregistreerde delicten.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat, van het totaal aantal getoonde zaken in Opsporing Verzocht, 41.1
procent betrekking had tot het delicttype diefstal met geweld. Het percentage getoonde diefstallen met
geweld in Opsporing Verzocht is hiermee ruim 25 keer zo groot vergeleken met het percentage van het
delicttype diefstallen met geweld van de geregistreerde delicten.
Bij het verzamelen van de data van het programma Opsporing Verzocht, is gebleken dat de
delicten, die onder de classificatie diefstal met geweld vallen, voornamelijk gewapende overvallen zijn.
Uit de data waarin de verdeling van delicten in Opsporing Verzocht naar voren komt, blijkt dat van de
226 zaken die diefstallen met geweld behandelen, maar liefst 218 zaken gewapende overvallen betreffen.
Gewapende overvallen beslaan 38.7 procent van het totaal aantal behandelde zaken in Opsporing
Verzocht, terwijl het totaal aantal gewapende overvallen van 2009 en 2010 slechts 0,3% is. Dit is nog
lager dan het percentage (1.6%) van het totaal aantal geregistreerde delicten, die de categorie diefstal met
geweld beslaat. Kortom, als het gewapende overvallen betreft, dan is het percentage getoonde gewapende
overvallen in Opsporing Verzocht 129 keer zo groot vergeleken met het percentage van gewapende
overvallen van de geregistreerde delicten.
Het percentage van het totaal aantal getoonde delicten in Opsporing Verzocht, wat gewijd is aan
zaken die misdrijven tegen het leven behandelen, beslaat 18.7. Het percentage getoonde misdrijven tegen
het leven in Opsporing Verzocht ligt hiermee maar liefst 62 keer hoger vergeleken met het percentage van
misdrijven tegen het leven van de geregistreerde delicten. Zo’n 16 procent van de getoonde zaken had
betrekking tot het delicttype diefstal zonder geweld. In tegenstelling tot het delicttype diefstal met geweld,
1.6
0.3
63.1
6.0
0.9
0.8
27.3

heeft dit delicttype een hoger percentage binnen het totaal aantal geregistreerde delicten vergeleken met
het percentage van dit delicttype binnen het totaal aantal getoonde delicten in Opsporing Verzocht.
Uit de data waarin de verdeling van delicten in Opsporing Verzocht naar voren komt, blijkt dat
van de 90 zaken die diefstallen zonder geweld behandelen, 20 woninginbraken betreffen. Dit is 3.6
procent van het totaal aantal behandelde zaken in Opsporing Verzocht. Het percentage (9.5) van het totaal
aantal woninginbraken in 2009 en 2010 ligt een stuk lager dan het percentage (63.1) van het totaal aantal
geregistreerde delicten, die de categorie diefstal zonder geweld beslaan. Het grote verschil in percentages
valt te baseren op het grote aantal ‘kleinere diefstallen’, zoals bijvoorbeeld fietsendiefstal in de
statistieken. Opsporing Verzocht besteedt verhoudingsgewijs nauwelijks aandacht aan deze ‘kleine
diefstallen’.
Aan het delicttype mishandeling wordt wel aandacht besteed. Het totaal aantal getoonde zaken in
Opsporing Verzocht, bedraagt 12.8 procent. Het percentage getoonde mishandelingen in Opsporing
Verzocht ligt hiermee ruim twee keer zo hoog vergeleken met het percentage van mishandelingen van de
geregistreerde delicten. Van het totaal in Opsporing verzocht getoonde zaken, had 5.3 procent betrekking
op seksuele misdrijven. Het percentage getoonde seksuele misdrijven in Opsporing Verzocht is dus bijna
zes keer zo groot vergeleken met het percentage van seksuele misdrijven van de geregistreerde delicten.
Het laatste delicttype, waarvan tabel 4.2 de percentages toont, is brandstichting. Het percentage
van het totaal aantal brandstichting delicten in Opsporing Verzocht is 4.5 procent. Het percentage
getoonde brandstichtingen in Opsporing Verzocht is dus bijna zes keer zo hoog vergeleken met het
percentage van brandstichtingen van de geregistreerde delicten.
4.2. Conclusie
De verschillen tussen de door de CBS geregistreerde criminaliteit en het type misdaad vertoond
in Opsporing Verzocht zijn dusdanig groot, dat dit een duidelijke vertekening laat zien. Dit is
terug te zien in figuur 4.3.
25

Figuur 4.2. Percentages van verschillende delicttypes voor zowel het totaal aantal geregistreerde
delicten, als het totaal aantal getoonde delicten in Opsporing Verzocht in 2009 en 2010.
70
60
50
40
30
20
10
0
Uit bovenstaande figuur blijkt dat er sprake is van vertekening in elk van de zes categorieën. De ernstige
en gewelddadige delicten als mishandeling, misdrijven tegen het leven, seksuele misdrijven en diefstal met
geweld zijn sterk oververtegenwoordigd bij de uitzendingen van Opsporing Verzocht, deze vormen bijna
80 procent van het aantal behandelde delicten. De delicttypes misdrijven tegen het leven en diefstal met
geweld laten de grootste vertekening zien. Het percentage getoonde misdrijven tegen het leven in
Opsporing Verzocht ligt maar liefst 62 keer hoger vergeleken met het percentage van misdrijven tegen het
leven van de geregistreerde delicten. Het percentage getoonde diefstallen met geweld in Opsporing
Verzocht is ruim 25 keer zo groot vergeleken met het percentage van het delicttype diefstallen met geweld
van de geregistreerde delicten. Overigens besteed het programma Opsporing Verzocht de meeste aandacht
aan dit delicttype, waarvan het grootste gedeelte gewelddadige overvallen betreft. Aan de minder ernstige
delicten die vallen onder diefstal zonder geweld wordt minder aandacht besteedt, namelijk slechts 16
procent. De door het CBS geregistreerde delicten geven een compleet ander beeld van de
vertegenwoordiging van diverse typen delicten. Mishandeling, misdrijven tegen het leven, seksuele
misdrijven en diefstal met geweld zijn goed voor een kleine 9 procent van het totaal aantal geregistreerde
delicten. Diefstal zonder geweld heeft een aandeel van ruim 63 procent.
De eerste hypothese van deze studie stelt: Opsporingsberichtgeving in Nederland geeft een
vertekend beeld van criminaliteit, wat betreft de delicttypes die vertoond worden. Uit voorgaande analyse
blijkt dat dit inderdaad het geval is.
26
Percentage van het totaal
aantal getoonde delicten in
Opsporing Verzocht.
Percentage van het totaal
aantal geregistreerde
delicten.

5. Resultaten statistische analyse
5.1. Hypothese toetsing
Nu het uit de resultaten van de delictanalyse blijkt dat voornamelijk ernstige gewelddadige delicttypes
disproportioneel worden vertoond in Opsporing Verzocht, is het des te interessanter om na te gaan wat het
effect is van het kijken naar een opsporingsbericht op ‘fear of crime’. Immers, de stimuli die gebruikt zijn
voor het experiment behandelen zowel een gewelddadige straatroof als een mishandeling.
Hypothese 2a en 2b beschrijven het verband tussen opsporingsberichtgeving en ‘fear of crime’.
Hypothese 2c beschrijft het directe verband tussen opsporingsberichtgeving en ‘risk perception’.
Verwacht wordt dat het kijken naar opsporingsberichtgeving zal leiden tot een hogere ‘fear of
victimization’, een hogere ‘fear of victimization of others’ en een hogere ‘risicoperceptie’, dan wanneer er
naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken. Hypothese 2d en 2e betreffen het verband
tussen risicoperceptie en ‘fear of crime’. Verwacht wordt dat een hogere risicoperceptie zal leiden tot een
hogere ‘fear of victimization’ en een hogere ‘fear of vicitmization of others’. Deze vijf hypothesen samen
beschrijven alle verwachte directe verbanden binnen dit onderzoek en worden allen getest middels een ttoets
voor twee onafhankelijke steekproeven. Deze wijst uit of de scores van de experimentele groep, de
respondenten die keken naar opsporingsberichtgeving, hoger liggen dan de scores van de controle groep,
de respondenten die keken naar neutrale berichtgeving.
Naast deze directe verbanden wordt er een mediatie-effect verwacht. Hypothese 3a en 3b
beschrijven dit verwachte mediatie effect. Deze laatste twee hypothesen stellen dat een hogere
risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving, leidt tot respectievelijk een hogere ‘fear of
victimization en een hogere ‘fear of victimization of others’. Deze verbanden worden getest volgens de
methode van Baron & Kenny (1986), middels een stapsgewijze regressieanalyse en een Sobeltest. In dit
hoofdstuk zullen eerst in paragraaf 5.1.1 de resultaten over de directe verbanden worden beschreven.
Vervolgens wordt in paragraaf 5.1.2 de analyse van het mediatie-effect uiteengezet.
5.1.1. Opsporingsberichtgeving, ‘Fear of Crime’ en ‘Risk Perception’
Hypothese 2a stelt dat het kijken naar opsporingsberichtgeving zal leiden tot een hogere ‘fear of
victimization’, dan wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken. Figuur 5.1
laat aan de hand van error bars zien dat de gemiddelden van beide onderzoeksgroepen verschillen.
27

Figuur 5.1. Gemiddelden van beide onderzoeksgroepen op ‘fear of victimization’, aan de hand
van error bars.
Een t-toets bevestigt de bevindingen in figuur 5.1. Gelijk aan de verwachtingen, wordt er een
hogere ‘fear of victimization’ gevonden bij de respondenten die keken naar opsporingsberichtgeving; het
geobserveerd gemiddelde van de experimentele groep (M=2.74, SD=1.06) is hoger dan dat van de
controle groep (M=2.30, SD=.99). Bovendien is de t-toets significant (t = -3.458, p = .001). De
respondenten die blootgesteld werden aan opsporingsberichtgeving blijken angstiger om slachtoffer te
worden van een misdrijf, dan degenen die naar een neutraal filmpje keken. Hypothese 2a kan dus worden
aangenomen: het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt inderdaad tot een hogere ‘fear of
victimization’, dan wanneer gekeken wordt naar neutrale/andersoortige berichtgeving.
Hypothese 2b stelt dat het kijken naar opsporingsberichtgeving zal leiden tot een hogere ‘fear of
victimization of others’, dan wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken. De
error bars in figuur 5.2 laten ook hier een duidelijk verschil zien in de gemiddelden van beide
onderzoeksgroepen.
28

Figuur 5.2. Gemiddelden van beide onderzoeksgroepen op ‘fear of victimization of others’, aan
de hand van error bars.
Ook hier bevestigt een t-toets de bevindingen in figuur 5.2. Zoals verwacht, wordt er een hogere
‘fear of victimization of others’ gevonden bij de respondenten die keken naar opsporingsberichtgeving;
het geobserveerd gemiddelde van de experimentele groep (M=3.69, SD=1.38) ligt aanzienlijk hoger dan
dat van de controle groep. (M=2.75, SD=1.37). Uit de t-toets blijkt, dat dit effect significant is (t = -5.623,
p = .000.) Hypothese 2b wordt dus aangenomen: opsporingsberichtgeving leidt inderdaad tot een hogere
‘fear of victimization of others’, dan wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken.
Hypothese 2c stelt dat het kijken naar opsporingsberichtgeving zal leiden tot een hogere
risicoperceptie, dan wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken. Wederom
laten error bars, figuur 5.3, een verschil zien tussen de gemiddelden van beide groepen.
29

Figuur 5.3. Gemiddelden van beide onderzoeksgroepen op risicoperceptie, aan de hand van
error bars.
Uit de t-toets blijkt dat de geobserveerde risicoperceptie van de respondenten die keken naar
opsporingsberichtgeving (M=2.55, SD=1.02) hoger lag dan dat van de respondenten die keken naar
neutrale berichtgeving (M=2.26, SD=1.02). Dit effect is significant (t = -2,403, p = .017). Hypothese 2c
wordt ook aangenomen: dit houdt in dat opsporingsberichtgeving inderdaad leidt tot een hogere
risicoperceptie, dan wanneer er naar neutrale/andersoortige berichtgeving wordt gekeken.
Om zowel hypothese 2d als 2e te onderzoeken, was het noodzakelijk de respondentscores van de
variabele risicoperceptie te splitsen in twee groepen. Er zijn twee groepen gevormd, degenen met een
lage risicoperceptie (score < 3,5) en degenen met een hoge risicoperceptie (score > 3,5). Onderzocht is of
de scores van de groep met een hoog risicoperceptie (N = 116) hoger lagen dan de scores van de groep
met een laag risicoperceptie (N = 297).
Hypothese 2d stelt dat een hogere risicoperceptie leidt tot een hogere ‘fear of victimization’.
Figuur 5.4 laat de error bars zien, waar naar voren komt dat de respondenten met een hoge risicoperceptie
ook hoger scoren op de variabele ‘fear of victimization’.
30

Figuur 5.4. Gemiddelden van zowel de groep respondenten met een lage risicoperceptie als hoge
risicoperceptie op ‘fear of victimization’, aan de hand van error bars. X-as: 1,00 staat voor
groep respondenten met een lage risicoperceptie.
Een t-toets bevestigt ook hier de bevindingen in figuur 5.4. Gelijk aan de verwachtingen is de
geobserveerde ‘fear of victimization’ voor de groep met een hoge risicoperceptie (M = 3.78, SD = .99)
een stuk hoger dan dat voor de groep met een lage risicoperceptie (M = 2.26, SD = .79). De t-toets is
significant (t = -12.816, p = .000). De respondenten die de kans hoger inschatten dat zij slachtoffer
worden van een misdrijf, zijn angstiger dat hen daadwerkelijk iets overkomt. Hypothese 2d wordt dus
aangenomen: een hogere risicoperceptie leidt inderdaad tot een hogere ‘fear of victimization’.
Hypothese 2e stelt dat een hogere risicoperceptie leidt tot een hogere ‘fear of victimization of
others’. Ook hier illustreren de error bars, in figuur 5.5, dat een hogere risicoperceptie een hogere ‘fear of
victimization of others’ als gevolg heeft.
31

Figuur 5.5. Gemiddelden van zowel de groep respondenten met een lage risicoperceptie als hoge
risicoperceptie op ‘fear of victimization of others’, aan de hand van error bars. X-as: 1,00 staat
voor groep respondenten met een lage risicoperceptie.
Een t-toets bevestigt deze bevindingen. Zoals verwacht, ligt de geobserveerde ‘fear of
vicitmization of others’ voor de groep met een hoge risicoperceptie (M = 4.02, SD = .99) hoger dan dat
voor de groep met een lage risicoperceptie (M = 3.27, SD = 1.51). Door middel van de t-toets werd een
significant effect (t = -5,378, p = .000). Hypothese 2e wordt dus aangenomen: een hogere risicoperceptie
leidt inderdaad tot een hogere ‘fear of victimization of others’.
5.1.2. Het Mediatie-effect onderzocht
Voor de beantwoording van zowel hypothese 3a als hypothese 3b, moet worden nagegaan of er sprake is
van een mediatie-effect tussen de verschillende variabelen. Binnen dit onderzoek is de methode van
Baron & Kenny (1986) gebruikt om een mogelijk mediatie-effect te onderzoeken.
Hypothese 3a stelt dat een hogere risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving
tot een hogere ‘fear of victimization’ leidt. Deze hypothese stelt dus dat risicoperceptie een mediërende
rol speelt tussen de variabelen opsporingsberichtgeving en ‘fear of victimization’. Om te kunnen
onderzoeken of er sprake is van mediatie, moet volgens Baron & Kenny (1986) allereerst worden gekeken
of de variabele opsporingsberichtgeving als voorspeller dient voor de variabele risicoperceptie. Hiervoor
is een regressieanalyse uitgevoerd met opsporingsberichtgeving als voorspeller en risicoperceptie als
afhankelijke variabele. De correlatie tussen de variabele opsporingsberichtgeving en risicoperceptie is
.127 en verklaart .013 van de variantie in de scores van risicoperceptie. Het belangrijkste van deze stap is
32

echter de regressiecoëfficiënt van de analyse. Deze is .293 (SE = .122), een waarde die significant is (p =
.017). Aan de eerste voorwaarde van mediatie volgens de methode van Baron & Kenny (1986) is dus
voldaan, aangezien de variabele opsporingsberichtgeving een significant effect heeft op risicoperceptie.
Figuur 5.6 illustreert deze eerste stap van de analyse.
Figuur 5.6. Regressiecoëfficiënt van de variabelen opsporingsberichtgeving en risicoperceptie.
Opsporingsberichtgeving
*significant op .05 niveau.
De regressieanalyse heeft aangetoond dat het kijken naar opsporingsberichtgeving als voorspeller
dient voor een hoger risicoperceptie. Vervolgens moet, volgens Baron & Kenny (1986) een stapsgewijze
regressieanalyse uitgevoerd worden om te kijken wat de voorspellende waarde is van de variabele
opsporingsberichtgeving, en daarna van de variabele risicoperceptie op de afhankelijke variabele ‘fear of
victimization’. De uitkomst van deze stapsgewijze regressieanalyse laat zien dat de correlatie tussen
opsporingsberichtgeving en ‘fear of victimization’ .181 is. Hierbij verklaart de variabele
opsporingsberichtgeving .030 van de variantie in de scores van de variabele ‘fear for victimization’. De
multiple correlatie tussen de variabelen opsporingsberichtgeving, risicoperceptie en ‘fear for
victimization’ bedraagt .771 en risicoperceptie verklaart samen met opsporingsberichtgeving .592 van de
variantie in de scores van de variabele ‘fear of victimization’. Het belangrijkste van deze stappen voor
wat betreft de mediatie vinden we weer bij de coëfficiënten. Hieruit blijkt een regressiecoëfficiënt van
.438 (SD = 1.27) voor het directe effect van de variabele opsporingsberichtgeving op de variabele ‘fear of
victimization’. Deze is significant met p = .001. Figuur 5.7 illustreert deze tweede stap van de analyse.
Figuur 5.7. Regressiecoëfficiënt van de variabelen opsporingsberichtgeving en ‘fear of victimization’.
**significant op .01 niveau.
.293*
‘Perception of Risk’
Opsporingsberichtgeving ‘Fear of Victimization’
.438**
Verder blijkt een regressiecoëfficiënt van .206 (SD = .083) voor effect van de variabele
opsporingsberichtgeving op de variabele ‘fear of victimization’, wanneer de variabele risicoperceptie aan
33

het model is toegevoegd. Ook deze is significant met p = .013. De regressiecoëfficiënt voor het effect van
de variabele risicoperceptie op de afhankelijke variabele ‘fear of victimization’ bedraagt .791 (SD =
.036). En ook deze waarde is significant met p= .000. Het totale effect van opsporingsberichtgeving op
‘fear of victimization’ (.438) wordt dus kleiner wanneer de variabele risicoperceptie aan het model wordt
toegevoegd (.206) maar blijft significant. Figuur 5.8 illustreert de derde stap van de analyse, waarbij de
variabele risicoperceptie aan het model wordt toegevoegd.
Figuur 5.8. Regressiecoëfficiënten wanneer ‘perception of risk’ toegevoegd wordt aan het model.
Opsporingsberichtgeving
*significant op .05 niveau.
**significant op .01 niveau.
.206*
.293* .791**
‘Perception of Risk’
Er lijkt sprake van partiële mediatie door het lager worden van het effect van de variabele
opsporingsberichtgeving op ‘fear of victimization’. Om dit te toetsen moet ten slotte een Sobel toets
worden uitgevoerd. De Sobel test (S = 2.39; SD = .10; p = .002) geeft een significant resultaat, er is dus
sprake van mediatie. Met andere woorden: het effect van de variabele opsporingsberichtgeving op ‘fear of
victimization’ wordt partieel gemedieerd door risicoperceptie.
Hypothese 3b stelt dat een hogere risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving
tot een hogere ‘fear of victimization of others’ leidt. Ook bij deze hypothese wordt de Baron & Kenny
methode (1986) gebruikt voor het onderzoeken van een mogelijk mediërend effect van de variabele
risicoperceptie bij het effect van de variabele opsporingsberichtgeving op de ‘fear of victimization of
others’. Gelijk aan de procedure bij hypothese 3a, moet allereerst bepaald worden of de onafhankelijke
variabele effect heeft op de mediërende variabele. Bij hypothese 3a is een regressiecoëfficiënt van .293
(SE = .122) naar voren gekomen, een waarde die significant is (p = .017). Aan de eerste voorwaarde van
mediatie volgens de methode van Baron & Kenny (1986) is dus ook hier aan voldaan, aangezien de
variabele opsporingsberichtgeving een significant effect heeft op risicoperceptie.
Vervolgens moet ook hier een stapsgewijze regressieanalyse uitgevoerd worden om te kijken wat
de voorspellende waarde is van de variabele opsporingsberichtgeving, en daarna van de variabele
risicoperceptie op de afhankelijke variabele ‘fear of victimization of others’. De uitkomst van deze
stapsgewijze regressieanalyse laat zien dat de correlatie tussen opsporingsberichtgeving en ‘fear of
34
‘Fear of Victimization’

victimization of others’ .286 is. Hierbij verklaart de variabele opsporingsberichtgeving .079 van de
variantie in de scores van de variabele ‘fear for victimization of others’. De multiple correlatie tussen de
variabelen opsporingsberichtgeving, risicoperceptie en ‘fear for victimization’ bedraagt .422 en
risicoperceptie verklaart samen met opsporingsberichtgeving .174 van de variantie in de scores van de
variabele ‘fear of victimization of others’. Uit de analyse blijkt een regressiecoëfficiënt van .940 (SD =
.167) voor het effect van de variabele opsporingsberichtgeving op de variabele ‘fear of victimization of
others’. Deze is significant met p = .000. Figuur 5.9 illustreert dit effect.
Figuur 5.9 Regressiecoëfficiënt van de variabelen opsporingsberichtgeving en ‘fear of victimization of
others’.
Opsporingsberichtgeving ‘Fear of Victimization of Others’
.940**
**significant op .01 niveau.
Verder blijkt een regressiecoëfficiënt van .809 (SD = .160) voor het effect van de variabele
opsporingsberichtgeving op de variabele ‘fear of victimization of others’, wanneer de variabele
risicoperceptie aan het model is toegevoegd. Ook deze is significant met p = .000. De regressiecoëfficiënt
voor het effect van de variabele risicoperceptie op de afhankelijke variabele ‘fear of victimization of
others’ bedraagt .444 (SD = .069). En ook deze waarde is significant met p= .000. Het totale effect van
opsporingsberichtgeving op ‘fear of victimization of others’ (.940) wordt dus kleiner wanneer de
variabele risicoperceptie aan het model wordt toegevoegd (.809) maar blijft significant. Figuur 5.10,
vergeleken met figuur 5.9, laat deze verkleining in effect zien.
Figuur 5.10 Regressiecoëfficiënten wanneer ‘perception of risk’ toegevoegd wordt aan het model.
Opsporingsberichtgeving
* significant op .05 niveau
**significant op .01 niveau.
.809**
.293* .444**
‘Perception of Risk’
35
‘Fear of Victimization of Others’

Wederom lijkt er sprake te zijn van partiële mediatie. Ook hier moet een Sobel test uitkomst
bieden, om partiële mediatie vast te stellen. De Sobel test (S = 2.25; SD = 0.058; p = .024) geeft een
significant resultaat, er is inderdaad sprake van mediatie. Met andere woorden: het effect van de variabele
opsporingsberichtgeving op ‘fear of victimization of others’ wordt partieel gemedieerd door
risicoperceptie.
36

6. Conclusie
6.1. Samenvatting & Implicaties
In hoeverre geeft opsporingsberichtgeving in Nederland een vertekende weergave van delicttypes en wat
is het effect van het kijken naar opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’? Dat is de centrale vraag
binnen dit onderzoek. Voor de beantwoording van het eerste deel van de onderzoeksvraag is een
hypothese opgesteld. Deze eerste hypothese had betrekking op het vertekende beeld wat
opsporingsberichtgeving in Nederland geeft van criminaliteit, over de delicttypes die vertoont worden.
Aan de hand van een delictanalyse is gekeken in hoeverre de door Opsporing Verzocht getoonde delicten
in Nederland, overeenkomt met de weergave van delicttypes in cijfers van het CBS. Hierbij is de
vertegenwoordiging van de verschillende delicttypes binnen deze cijfers naast de vertegenwoordiging van
verschillende delicttypes binnen de uitzendingen van Opsporing Verzocht gelegd.
Uit de delictanalyse is gebleken dat het opsporingsprogramma Opsporing Verzocht een vertekend
beeld geeft omtrent de weergave van delicttypes, als het gaat om de delicttypes mishandeling,
misdrijven tegen het leven, seksuele misdrijven en diefstal met geweld. De delicttypes misdrijven
tegen het leven en diefstal met geweld lieten de grootste vertekening zien. Deze delicttypes worden dus
disproportioneel vaak getoond, wanneer men het werkelijke aandeel van deze delicttypes in
criminaliteitscijfers in ogenschouw neemt.
Voor de beantwoording van het tweede deel van de onderzoeksvraag, namelijk wat het effect is
van het kijken naar opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’, zijn verschillende hypothesen opgesteld.
H2a en H2b hebben betrekking op de invloed van het kijken naar opsporingsberichtgeving op twee
constructen van ‘fear of crime’. Uit het theoretisch kader van dit onderzoek blijkt dat ‘fear of crime’ uit
meerdere constructen bestaat. Uit het onderzoek naar de invloed van media en berichtgeving op ‘fear of
crime’ blijken de constructen ‘fear for victimization’ en ‘fear for victimization of others’ van belang.
Naast deze twee constructen blijkt nog een ander construct van belang binnen dit onderzoek, namelijk
‘perception of risk’. Uit verschillende wetenschappelijke studies komt naar voren dat het construct
‘perception of risk’ voornamelijk een voorspellende rol heeft betreffende ‘fear of crime’. Een hogere
‘perception of risk’ heeft een hogere ‘fear of crime’ tot gevolg. Daarnaast wordt verwacht dat het kijken
naar opsporingsberichtgeving een hogere ‘perception of risk’ tot gevolg heeft. Uit deze aannames worden
drie hypothesen gevormd; H2c, H2d en H2e. Op basis van deze hypothesen kunnen nog eens twee
hypothesen worden toegevoegd, namelijk H3a en H3b. Deze twee hypothesen hebbenen betrekking op
een mogelijk mediërend effect van het construct ‘perception of risk’ op de invloed van het kijken naar
opsporingsberichtgeving op de twee constructen van ‘fear of crime’.
Voor het aannemen of verwerpen van de genoemde hypothesen is binnen dit onderzoek een
experimentele opzet gebruikt. Elke deelnemer kreeg een opsporingsbericht te zien of neutraal
beeldmateriaal, welke bestemd was voor de controle groep. Hierbij werden de drie besproken
afhankelijke variabelen gemeten; ‘fear of victimization’, ‘fear of victimization of others’ en ‘risk
perception’. De metingen binnen dit onderzoek hebben aan verschillende voorwaarden voldaan, welke
hun grondslag in wetenschappelijke literatuur vonden. Voor ieder construct, ‘fear of victimization’, ‘fear
of victimization of others’ en ‘risk perception’, zijn drie items gebruikt, welke alle drie crime specific
waren.
Aan de hand van de data die het experiment opleverde, konden allereerst de vijf hypothesen, die
samen alle verwachte directe verbanden binnen dit onderzoek beschreven, worden onderzocht. Deze
37

werden allen getest middels een t-toets voor twee onafhankelijke steekproeven. Deze toets wees voor
ieder gemeten construct uit of de scores van de experimentele groep (de respondenten die keken naar
opsporingsberichtgeving), hoger lagen dan de scores van de controle groep (de respondenten die keken
naar neutrale berichtgeving). Uit de resultaten bleek dat elk van de hypothesen, die de directe verbanden
van het theoretisch model weergaven (H2a t/m H2e), aangenomen kon worden. De t-toetsen gaven
significante verschillen tussen de experimentele en controlegroep weer.
Allereerst betekent dit dat het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear of
victimization’. Deze aanname staat in lijn met verschillende onderzoeken (Chiricos, Padgett & Gertz,
2000; Eschholz, Chiricos & Gertz, 2003), waarin ‘fear of victimization’ het belangrijkste construct is voor
‘fear of crime’, en waarin aangetoond is dat het kijken naar televisieprogramma’s, met name ‘reality
crime programming’, effect heeft op ‘fear of crime’. Ten tweede geven de significante resultaten aan dat
het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘fear of victimization of others’. Ook deze
aanname staat in lijn met verschillende wetenschappelijke literatuur (Tamborini et al., 1984; Busselle,
2003) waarin het verband is aangetoond tussen het kijken naar criminaliteitsprogramma’s en
documentaires, en een verhoogd ‘fear of victimization of others’. Ten derde houden de resultaten in dat
het kijken naar opsporingsberichtgeving leidt tot een hogere ‘perception of risk’. Verbonden aan deze
aanname gaven Gerbner en Gross (1976) aan dat de perceptie van criminaliteit van ‘zware’
televisiekijkers verwrongen was ten opzichte van de percepties van minder fanatieke televisiekijkers.
Als laatste houden de significante resultaten in dat een hogere ‘perception of risk’ zowel een hoger ‘fear
of victimization’ als een ‘fear of victimization of others’ tot gevolg heeft. Er is dus empirische steun
gevonden in dit onderzoek voor de centrale stelling binnen de criminologie (Custer & Van den Bulck,
2011), die inhoudt dat risicoperceptie een voorspeller is van ‘fear of crime’.
Voor de beantwoording van zowel H3a als H3b bood een t-toets geen uitkomst. Deze laatste twee
hypothesen stellen dat een hogere risicoperceptie naar aanleiding van opsporingsberichtgeving leidt tot
respectievelijk een hogere ‘fear of victimization en een hogere ‘fear of victimization of others’. Deze
verbanden zijn getest volgens de methode van Baron & Kenny (1986), middels een stapsgewijze
regressieanalyse en een Sobeltest. Beide hypothesen zijn op grond van deze stapsgewijze regressieanalyse
en Sobeltest aangenomen. Dit houdt in dat het effect van het kijken naar opsporingsberichtgeving op
zowel ‘fear of victimization’ als ‘fear of victimization of others’ partieel wordt gemedieerd door
risicoperceptie.
38

6.2. Discussie
6.2.1. Tekortkomingen & Aanbevelingen
Deze studie heeft vastgesteld dat er door Opsporing Verzocht geen reëel beeld geschetst wordt
wat betreft de weergave van verschillende delicttypes, vergeleken met de geregistreerde criminaliteit bij
het CBS. Het is interessant om ook andere vormen van vertekening in opsporingsprogramma’s verder uit
te diepen. In het onderzoek van Oliver (1994) is een inhoudsanalyse gedaan betreffende ‘reality-based’
programma’s als ‘Cops’ en ‘FBI’s Most Wanted’. In deze inhoudsanalyse is de weergave omtrent
etniciteit van de daders onderzocht. In termen van raciale representatie, hebben deze programma’s de
neiging om de zwarte bevolking te onderrepresenteren, en de blanke bevolking over te representeren wat
betreft politiebemanning. Oliver (1994) geeft verder aan dat niet-blanke minderheden in
televisieprogramma’s vaker worden weergegeven als de verdachten of criminelen. Naast het onderzoek
van Oliver (1994) hebben ook Cavendar, Bond-Maupin & Jurik (1999) een inhoudsanalyse uitgevoerd,
maar dan enkel op het televisieprogramma ‘America’s Most Wanted’. Hierin werd onder andere gekeken
hoe vrouwen in het programma werden weergegeven. Het bleek dat vrouwelijke slachtoffers
voornamelijk als waardig, sympathiek en onschuldig worden afgeschilderd. Echter werd ook
gesuggereerd dat slachtoffers die sociale normen overtraden, een eigen aandeel in hun slachtofferschap
hadden. Uit deze literatuur (Oliver, 1994; Cavendar, Bond-Maupin & Jurik, 1999) blijkt dat er sprake is
van vertekening bij diverse criminaliteitsgerelateerde programma’s omtrent verschillende aspecten
rondom criminaliteit. Het is interessant om verder te onderzoeken op welke andere aspecten van
criminaliteit er ook sprake is van een vertekening binnen de Nederlandse opsporingsberichtgeving,
bijvoorbeeld etniciteit van de dader en profiel van het slachtoffer.
Een andere vraag die rijst: heerst er ook een vertekend beeld bij het publiek? Hebben zij ook
daadwerkelijk een verstoord beeld over de verschillende delicttypes in Nederland? En zo ja, is dit te
wijten aan opsporingsprogramma’s als Opsporing Verzocht? Hebben de mensen die regelmatig
Opsporing Verzocht kijken een ander beeld van criminaliteit in Nederland dan mensen die (bijna) nooit
naar het programma kijken? Deze vraagstukken zijn binnen dit onderzoek niet behandeld. De
vraagstukken zijn interessant op zichzelf, maar ook van belang wanneer men onderzoekt wat de effecten
zijn van het kijken naar opsporingsprogramma’s op ‘fear of crime’. Te verwachten valt namelijk dat
wanneer men de disproportionele vertekening van de weergave van delicttypes in
opsporingsprogramma’s overneemt, dit een verhoogde risicoperceptie ten opzichte van deze delicttypes
met zich meebrengt. Wanneer men bijvoorbeeld veel kijkt naar Opsporing Verzocht, en men aanneemt dat
bijvoorbeeld de besproken delicttypes misdrijven tegen het leven en diefstallen met geweld veel vaker
voorkomen dan in werkelijkheid, kan hierdoor ook hun risicoperceptie ten opzichte van deze delicttypes
verhoogd worden. Een verhoogd risicoperceptie heeft weer zijn effect op ‘fear of crime’, wat ook blijkt
uit de resultaten van dit onderzoek. Binnen dit onderzoek zijn de effecten van het kijken naar een aantal
opsporingsberichten op ‘fear of crime’ onderzocht. Echter was van de respondenten niet bekend of zij een
vertekend beeld omtrent het voorvallen van de getoonde delicttypes bezaten.
Dit brengt ons bij een van de belangrijkste tekortkomingen van dit onderzoek: het
kortetermijneffect van het experiment. De respondenten kregen namelijk, direct na het zien van het
opsporingsbericht of controlefilmpje, de meetvragen omtrent de verschillende constructen gesteld. De
korte termijn effecten van de opsporingsberichten waren duidelijk, namelijk een significant verhogend
effect op zowel de twee constructen van ‘fear of crime’ als ‘riskperception’. Echter schiet het experiment
39

tekort wanneer het gaat over mogelijk langetermijneffecten van het kijken naar de opsporingsberichten.
Om het langetermijneffect van het kijken naar opsporingsberichten te onderzoeken, is het noodzakelijk de
respondenten op verschillende momenten na het zien van de stimuli te ondervragen. Gezien de resultaten
van dit onderzoek, biedt dit een interessant uitgangspunt voor verder onderzoek. Immers, wanneer er al
geen kortetermijneffecten waren gevonden, is het ook waarschijnlijker dat er geen langetermijneffecten
van het kijken naar opsporingsberichten op ‘fear of crime’ worden gevonden.
Binnen dit onderzoek is vastgesteld dat het kijken naar opsporingsberichtgeving, in ieder geval op
korte termijn, van invloed is op ‘fear of crime’. Hierbij is voornamelijk gekeken naar de kenmerken van
hetgeen dat van invloed is, namelijk opsporingsberichtgeving. Binnen dit onderzoek gaat minder aandacht
uit naar hetgeen dat beïnvloed wordt; namelijk het publiek. De respondenten binnen dit onderzoek
vormen een algemene populatie en de resultaten van de analyses gelden ook voor deze algemene
populatie. Toekomstig onderzoek zou dus de kenmerken van het publiek kunnen betrekken bij onderzoek
naar het verband tussen opsporingsberichtgeving en ‘fear of crime’. Wat is de invloed van verschillende
opleidingsniveaus, leefmilieus, geslacht, leeftijd en andere persoonskenmerken?
De belangrijkste vraag die echter rijst bij dit onderzoek naar de effecten van
opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’, is of het fenomeen ‘fear of crime’ op een juiste wijze
onderzocht is. Zoals ook in het theoretisch kader is besproken, kent onderzoek naar ‘fear of crime’ een
lange en hobbelige geschiedenis, waarbij conceptuele problemen zijn ontstaan door verschillende
invullingen en conceptualisaties van zowel het concept van ‘fear’ als ‘crime’. Er lijkt echter meer
duidelijkheid te komen rondom de juiste aanpak van onderzoek naar ‘fear of crime’. Zo zijn er in de
laatste decennia belangrijke publicaties van verschillende auteurs gepubliceerd waardoor het fenomeen
‘fear of crime’ nog meer aan onderzoekswaarde heeft gewonnen. Publicaties, waarin duidelijke
conceptuele grenzen zijn gesteld aan ‘fear of crime’, van bijvoorbeeld Ferraro & LaGrange (1987) en
Warr (1983) hebben veel navolg gekregen binnen het onderzoek naar dit fenomeen. Binnen dit onderzoek
leek conceptualisatie van ‘fear of crime’ aanvankelijk de grootste hobbel. Echter, in navolging van de
zojuist genoemde publicaties, is het mogelijk geweest om op een wetenschappelijk verantwoorde wijze
het begrip ‘fear of crime’ te ontleden in verschillende constructen zoals dat in het theoretisch kader is
gedaan. Hierbij is overigens ook het werk van Vanderveen (2006) in acht genomen. Zo is de beschreven
aanpak, beschreven in hoofdstuk 3, gebaseerd op de aanbevelingen van Vanderveen (2006). Doordat dit
onderzoek zowel theoretische overwegingen van verschillende auteurs als aanbevelingen in de methodiek
van het onderzoek navolgt, maakt het dat dit onderzoek niet op zichzelf staat. Integendeel, door de
integratie van de belangrijkste theoretische zienswijzen van verschillende auteurs, bezit dit onderzoek een
basis voor verder onderzoek naar de effecten van opsporingsberichtgeving op ‘fear of crime’, waarbij
bovengenoemde aanbevelingen het begin voor verder onderzoek kunnen zijn.
40

Referenties
Baker, M. H., Nienstedt, B. C., Everett, R. S., McCleary, R. (1983) Impact of a crime wave: Perceptions,
fear and confidence in the police. Law and Society Review 17, 319–335.
Baron, R. M., Kenny, D. A. (1986) The moderator–mediator variable distinction in social psychological
research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social
Psychology, 51 (6), 1173-1182.
Boholm, Å. (1998). Comparative studies of risk perception: A review of twenty years of research. Journal
of Risk Research, 1, 135-164.
Busselle, R. W. (2003). Television exposure, parents' precautionary warnings, and young adults'
perceptions of crime. Communication Research, 30(5), 530-556.
Cavendar, G., Bond-Maupin, L., Jurik, N. C. (1999) The Construction of Gender in Reality Crime TV.
Gender and Society, 13, (5) 643-663.
Chadee, D. and Ditton, J. (2005) ‘Fear of Crime and the Media: Assessing the Lack of Relationship’,
Crime, Media, Culture 1 (3) 322–32.
Chiricos, T. , S. Eschholz and M. Gertz (1997) Crime, News and Fear of Crime: Toward an
Indentification of Audience Effects. Social Problems 44(3), 342-357.
Chiricos, T., Padgett, K., Gertz, M. (2000), Fear, TV News, and the Reality of Crime. Criminology, 38,
755–786.
Coenen, A.W.M. & Dijk, J.J.M. van (1976). Misdaadverslaggeving in Nederland. De ontwikkeling van de
Misdaadverslaggeving in de Nederlandse Dagbladen tussen 1966 en 1974. Den Haag:
Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie.
Comstock, G., (1975) The Evidence So Far. Journal of Communication 25 (4), 25–34.
Crawford, A. (2003). ‘Contractual Governance’ of Deviant behaviour. Journal of Law and Society 30 (4)
479-505.
Custers, K., Van den Bulck, J. (2011) The relationship of dispositional and situational fear of crime with
television viewing and direct experience with crime. Mass Communication and Society, in press.
Dominick, J. (1978) ‘Crime and Law Enforcement in the Mass Media’, in C. Winick (ed.) Deviance and
Mass Media, pp. 105–38. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
Dubow, F., McCabe, E., Kaplan, G. (1979) Reactions to Crime. A critical review of the literature. U. S.
Department of Justice. Law Enforcement Assistance Administration. National Institute
of Law Enforcement and Criminal Justice.
Van Erp, J. (2011)‘Boeven vangen’ via internet. Beelden over criminaliteit in opsporingsberichtgeving.
Tijdschrift over Cultuur & Criminaliteit, 1, (0) 51-69.
Eschholz, S., Chiricos,T., Gertz M. (2003) Television and Fear of Crime: Program Types, Audience
Traits and the Mediating Effect of Perceived Neighborhood Racial Composition. Social
Problems 50, 395-415.
Ferraro, K., LaGrange, R., L. (1987). The Measurement of Fear of Crime. Sociological Inquiry 57, 70-
101.
Ferraro, K. F. (1995). Crime: Interpreting victimization. Albany: State University of New York Press.
Garland, D. (1996). The Limits of the Sovereign State: Strategies of Crime Control on Contemporary
Society. The British Journal of Criminology, p 445-471.
Garland, D. (2000). The culture of high crime societies. The British Journal of Criminology (40) 347-375.
41

Gerbner, G., Gross, L., Eleey, M. F ., Fox, S., Jackson-Beeck, M., & Signorielli, N. (1976). Trends in
network television drama and viewer conceptions of social reality. Violence profile no. 7.
Philadelphia: University of Pennsylvania, Annenberg School of communications.
Gerbner, G. and L. Gross and M. Morgan and N. Signorielli. 1980. "The Mainstreaming of America:
Violence Profile No. 11." Journal of Communications 30, 10-29.
Hale, C. (1996). Fear of crime: A review of the literature. International Review of Victimology, 4, 79-150.
Harris, R. (1969) Fear of Crime, Frederick A Praeger, New York.
Howard, J. (1999) Fear of Crime. The Society.
Kalidien S.N., de Heer-de Lange N. E., van Rosmalen M.M., Criminaliteit en rechtshandhaving 2010.
Ontwikkelingen en samenhangen (pp. 119-138). Den Haag: Boom Juridische uitgevers.
Kasperson, J. X., Kasperson, R. E., Pidgeon, N., & Slovic, P. (2003). The social amplification of risk:
Assessing fifteen years of research and theory. In N. Pidgeon, R. Kasperson, & P. Slovic
(Eds.), The social amplification of risk (pp 13-46). London: Cambridge University Press.
Myers Jr., P. N., Biocca, F. A. (1992) The Elastic Body Image: The Effect of Television Advertising and
Programming on Body Image Distortions in Young Women Journal of Communication 42(3),
108–133.
Melde, C. (2009) Lifestyle, rational choice, and adolescent fear: A test of a risk-assessment framework
Criminology, 47 , 781–812.
Mesch, G. (2000). Perceptions of risk, lifestyle activities, and fear of crime. Deviant Behavior, 21, 67-72.
Miethe, T., Lee, G. (1984) Fear of Crime among older people: A reassessment of the predictive power of
crime related factors. Sociological Quaterly, 25, 397-415.
Neuwirth, K., Dunwoody, S. and Griffin, R. J. (2000), Protection Motivation and Risk Communication.
Risk Analysis, 20, 721–734.
O’Keefe, G. (1984) ‘Public Views on Crime: Television Exposure and Media Credibility’, in R. Bostrom
(ed.) Communication Yearbook, pp. 514–35. Beverly Hills, CA: SAGE publications.
Oliver, M. B. (1994) Portrayals of Crime, Race, and Aggression in Reality-Based Police Shows: A
Content Analysis. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 38, (42), 179-192.
Reiner, R. (1997) ‘Media-made Criminality: The Representation of Crime in the Mass Media’, in M.
Maguire, R. Morgan and R. Reiner (eds) The Oxford Handbook of Criminology (2nd edn), pp.
189–232. Oxford: Oxford University Press.
Rountree, P. W., & Land, K. C. (1996). Perceived risk versus fear of crime: Empirical evidence of
conceptually distinct reactions in survey data. Social Forces, 74, 1354-1377.
Sacco, V. (1982) The Effects of Mass Media on Perceptions of Crime: A Reanalysis of the Issues, Pacific
Sociological Review 25(4), 475–93.
Sjöberg, L. 2000. The methodology of risk perception research. Quality and Quantity, 34, (4), 407-418.
Sjöberg, L., Moen, B., Rundmo, T. (2004) Explaining risk perception. An evaluation of the
psychometric paradigm in risk perception research.
Snedker, K. A. (2006) Altruistic and Vicarious Fear of Crime: Fear for Others and Gendered Social
Roles. Sociological Forum, 21 (2), 165-195.
Surette, R. 1990. The Media and Criminal Justice Policy: Recent Research and Social Effects. Springfield
IL: Charles C. Thomas.
Surette, R. 1998. Media, Crime, and Criminal Justice: Images and Realities 2 nd Edition, New York:
Wadsworth Publishing.
Tamborini, R., Zillmann, D., & Bryant, J. (1984). Fear and victimization: Exposure to television and
42

perceptions of crime and fear. In R. N. Bostrom (Ed.), Communication yearbook 8 (pp. 492–513).
Newbury Park, CA: Sage.
Vanderveen, G. (2006) Interpreting fear, crime, risk, and unsafety. Den Haag, The Netherlands:
Boom Juridische Uitgevers.
Wåhlberg, A., & Sjöberg, L. (2000). Risk perception and the media. Journal of Risk Research, 3, 31-50.
American Psychological Association. (1994). Publication manual of the American Psychological
Association, 4th Ed. Washington, DC: American Psychological Association.
Warr, M., Stafford, M. (1983) Fear of Victimization: A Look at the Proximate Causes. Social Forces, 61,
1033–1043.
Warr, M., (1992) Altruistic fear of victimization in households. Social Science Quarterly, 73.723–736.
Weinstein, N. D. (1989) Effects of personal experience on self-protective behavior.
Psychological Bulletin, 105 (1), 31-50.
Openbaar Ministerie. Geraadpleegt op 5 april 2012 van http://www.om.nl/
Stichting Kijkonderzoek. Geraadpleegt op 7 april 2012 van http://www.kijkonderzoek.nl/
Centraal Bureau voor Statistiek. Geraadpleegt op 23 april 2012 van http://cbs.nl/
43

Bijlage 1. Vergelijkingscriteria voor Opsporing Verzocht
777= Anders namelijk
888= onbekend
999= nvt
1 Datum uitzending OV dd-mm-jjjj …………….
2 Itemnummer in OV …………….
3 Datum eerste gepleegde delict dd-mmjjjj
888 = onbekend
4 Plaats misdrijf 888= onbekend
5 Politie regiokorps (aan elkaar
geschreven:vb zuidhollandzuid)
6 Geplaatst in dagblad Sp!ts 0 Nee
1 Ja
…………….
44

7 Zaak al eerder in OV geweest? 0 Nee
1 Ja
8 Tijdstip misdrijf (vb 0930) 888 Onbekend
9 *Type delict 0 Niet vermeld
1 Geweldsmisdrijven zonder wapen (o.a. mishandeling)
2 Geweldmisdrijf met slag of steekwapen
3 Geweld met vuurwapen
4 Moord/doodslag
5 Overvallen
6 Diefstal (inbraak, zakkenrollen)
7 Bankpasfraude en skimming
8 Fraude en falsificaten (valse identiteit, nepagent)
9 Narcotica
10 Zeden
11 Ontvoering
12 Straatroof
777 Anders, namelijk
45

Bijlage 2: Vragenlijst
Welkom bij deze online enquête! Allereerst wil ik u hartelijk bedanken dat u wilt participeren aan dit
onderzoek. Dit onderzoek wordt uitgevoerd voor mijn masterthesis, in het kader van het afronden van
mijn masteropleiding criminologie. De enquête zal niet meer dan 15 minuten van uw tijd in beslag nemen.
Bij het invullen van de enquête moet een filmpje worden bekeken. Ik wil u vragen hier naar t e kijken,
daarna zal ik u een aantal vragen stellen. Bij het bekijken van het filmpje is het van belang dat u deze in
zijn geheel bekijkt. Ik wil u vragen rustig de vragen te lezen en in te vullen. Voor de resultaten van het
onderzoek is het namelijk belangrijk dat er geen 'gehaaste' enquêtes tussenzitten. Er best aan geen goede
of foute antwoorden. Uiteraard worden uw gegevens niet aan derden verstrekt, u blijft volstrekt anoniem.
Nogmaals bedankt!
Wat is uw geslacht ?
- man
- vrouw
Wat is uw leeftijd in jaren?
Wat is uw woonplaats?
Bent u student?
- Ja
- Nee
Wat is uw hoogst afgeronde opleiding?
- middelbare school
- MBO
- HBO
- WO
Hoe vaak kijkt u naar opsporingsberichtgevingsprogramma's als Opsporing verzocht?
- vaak (wekelijks)
- regelmatig (een paar keer per maand)
- soms (alleen sporadisch)
- nooit
Voelt u zich weleens onveilig?
- ja
- nee............ga dan naar de volgende pagina
- weet niet......ga dan naar de volgende pagina
46

Voelt u zich vaak, soms of zelden onveilig?
- vaak
- soms
- zelden
- weet niet
Bekijkt u het volgende filmpje:
Één van de vier filmpjes wordt vertoond: neutraal/ mishandeling/ inbraak/ straatroof
Waaraan besteedt de politie de meeste tijd en aandacht volgens u?
- criminaliteit
- verkeer
- overlast
- administratie
In hoeverre ben je bang dat je zelf slachtoffer wordt van mishandeling op straat?
Zeer bang
Helemaal niet bang
In hoeverre ben je bang dat je part ner, familielid, vriend of vriendin slacht offer wordt van
mishandeling
op straat?
Helemaal niet bang
Zeer bang
Hoe groot denk je dat de kans is om in de loop van dit jaar slacht offer t e worden van mishandeling
op straat?
Zeer bang
Helemaal niet bang
In hoeverre ben je bang dat je zelf slacht offer wordt van een inbraak?
Zeer bang
Helemaal niet bang
In hoeverre ben je bang dat je part ner, familielid, vriend of vriendin slacht offer wordt van een
inbraak?
Helemaal niet bang
Zeer bang
Hoe groot denk je dat de kans is om in de loop van dit jaar slacht offer t e worden van een inbraak?
Zeer bang
Helemaal niet bang
In hoeverre ben je bang dat je zelf slacht offer wordt van een straatroof?
Zeer bang
Helemaal niet bang
47

In hoeverre ben je bang dat je partner, familielid, vriend of vriendin slachtoffer wordt van een
straatroof?
Helemaal niet bang
Zeer bang
Hoe groot denk je dat de kans is om in de loop van dit jaar slachtoffer te worden van een
straatroof?
Zeer bang
Helemaal niet bang
Voelt u zich weleens onveilig in uw eigen buurt?
- ja
- nee...............sla dan de volgende vraag over
- weet niet..........sla dan de volgende vraag over
Voelt u zich vaak, soms of zelden onveilig in uw eigen buurt?
- vaak
- soms
- zelden
- weet niet
Als u nog opmerkingen heeft over de enquête kunt u dat hieronder aangeven:
Bedankt voor uw tijd en aandacht!
48