Underdølen - juni 2012 - Oransje webdesign

nderdølen 

for underdøler og venene deira – heime og ute 

19 årgang * juni 2012 * kr 70,– 

Undredal kyrkje har gått i dekning. Frå side 14 

Side 7 

BLADET FOR BYGDA 

MED NESTEN 80 

INNBYGGJARAR

Gode lesar av Underdølen! 

Sommaren er ikkje langt unna, og når Underdølen kjem i 

posten er sommaren komen. Det er sommaren me ser fram 

til etter ein lang vinter. Me ønskjer å vere mykje ute, og nyte 

den vakre naturen i nærområdet vårt. Likevel er ikkje alt like 

flott når me ser oss nøye i kring. Naturen vert skjemd av 

boss rundt alle stader, både i bygdi og utanfor. Det er ikkje 

særleg kjekt å syne dette fram for turistane som i desse 

dagar kjem til bygdi vår. 

Heile dalen, frå tippen i Botn og nedover, er det skrot og 

boss som ikkje vert vekke av seg sjølv. Det same er å seie 

om vegen mot Stokko, og på vegen fram Hjøllosida til Melhus. 

På den gamle vegen mellom Melhus og Langhuso ser det 

bra ut. Der er det fint å gå. Aurland Turlag er begynt meir 

og meir å bruke turstiane i Undredal, og det er mange som 

går på desse turane. Tidlegare var det tur til Stokko, Stigen 

eller Nedbergo, men i år har dei utvida med rundturen dei 

hadde i april frå Gjestestova om Hjøllo til Melhus og ned 

att til bygdi. Så gjekk dei til Stokko, og litt seinare er det tur 

til Jonadalen. 

Det er lite kjekt å høyre tilbakemeldingane om kor mykje 

boss me hiver frå oss i naturen i Undredal. Har me ikkje 

bossdunkar i bygdi? Me kan ikkje vere kjend for dette, her 

må alle gjere ein innsats for å rydde opp. 

Me i redaksjonen ønskjer lesarane ein god, bosfri sommar! 

Redaksjon 

Hanna Hj. Borlaug, tlf 576 31 742, hanna_1958@hotmail.com 

Anna K. Marstein, tlf 907 18 655, geitost@online.no 

Anna K. Marstein er bladet sin faste fotograf 

Ansvarleg utgjevar: Undredal Bygdeutvikling AS, 5746 Undredal 

Eigar: Undredal Grendalag 

Kontonr: 3745 30 28756 (OBS, nytt nummer) 

Utforming: Oransje webdesign, Stange 

Trykt hjå: Erik Tanche Nilssen AS, Skien på 130 g Profi silk 

Opplag: 400 

Frist 

Frist for stoff til julenummeret er 1. november, men me tek 

imot bidrag fortløpande. 

Send stoff – send bilete! 

2 | Underdølen - juni 2012 

Åremålsdagar – andre del av 2012 

65år Karl Wilhelm Kaspersen 16.08.1947 

Henning Øy 26.10.1947 

80 år Arne Breisnes 29.11.1932 

Fødde 

20. desember 2011 fekk Roger Stalheim og Marie Candito 

ei jente som heiter Brynhild Marie. 

Konfirmasjon 

Per Rune Underdal Skarsbø vart konfirmert i Flåm kyrkje 

søndag 3. juni. 

Bidragsytarar i dette nummeret (sjå Redaksjon): 

Tekst: 

Arvid Gilje 

Domenico Erdmann 

Geir Aage Sogn 

Ivar Bjarne Underdal 

Jarle Sandvik 

Kjell Vesterhagen 

Kristoffer Ullern Hansen 

Leif Inge Underdal 

Pascale Baudonnel 

Roald Underdal 

Sigrun Ytrefjord 

Info om betaling 

Torunn Wiig 

Yngve Steinar Konglevoll 

Åsmund F. Dale 

Bilete: 

Anne gro B. Horvei 

Brit Haraldsen 

Leif Inge Underdal 

Marius Borlaug 

Morten Sortland/Sogn Avis 

Pascale Baudonnel 

Torunn Wiig 

Åsmund F. Dale 

Det er mange som lurer på kva tid dei skal betale for Underdølen. 

Me sender ut rekning på våren. Sommarnummeret skal 

vere i posten før 20. juni, og julenummeret før 20. desember. 

Det lettar arbeidet for oss om du sender oss e-postadressa 

di, så kan me sende rekning og annan informasjon pr e-post. 

Me prøver å registrere nye abonnentar som vil inn og gamle 

som vil ut av lista fortløpande. Det skjer nok at me gjer feil, 

men ver snill å ha tolmod med oss. Me er berre nokre amatørar 

som arbeider frivillig med bladet innimellom andre gjeremål. 

Ta kontakt med redaksjonen om du har kommentarar.

HELSING LEIAR 

Til Underdølen 

Etter å ha holdt på med slektsgransking en tid, reiste 

min kone og jeg i juli måned til vakre Aurland og Undredal. 

Denne gangen ikke for å fiske i Aurlandselva, 

noe jeg har gjort siden 1991 og ble bergtatt av dette dalføret 

fra første stund, men for å se nærmere på de stedene 

deler av mine aner kommer fra. 

Det hadde seg slik at jeg oppdaget at min bestemor på 

farssiden hadde en morfar som ble døpt i Lærdal i 1828. 

Etter denne oppdagelsen ble slektsgranskingen besettende. 

Jeg greide ikke å 

stoppe. 

Men la meg starte 

med Undredal og denne 

staselige kirka. Den 

dagen vi var der, var 

det Katrine Vindedal 

som var guide, og hun 

var veldig dyktig. Da vi 

var inne i kirka, sto jeg 

og så på prekestolens 

malte tekst fra 1696: 

”Bekostet av Peder 

Hansen”. Jeg spurte 

guiden om dette var 

lensmann Peder Hansen 

som hadde vært 

lensmann her i over 

20 år? Dette bekreftet 

hun, og da ble jeg ”satt 

ut” i noen sekunder, 

fordi her fikk jeg se noe 

håndfast fra slektsgranskingen. 

Men nå bør jeg vel 

egentlig skrive om 

slektsleddet herfra og 

frem til meg selv, så da 

kan jeg begynne nettopp 

med Peder Hansen fra Undredal. Nå får jeg veldig mye 

hjelp fra disse flotte bygdebøkene dere har, og iflg. boka 

Aurland II A, hadde Peder og kona Mette fire barn, bl.a. 

dattera Kirsten som ble født i 1674. Hun og ektemannen 

Elling fra Hjøllo, fikk dattera Anne i 1691. Anne gifter seg 

i 1718 med Ingebrigt Botolvsen, og i 1724 blir sønnen 

Elling født. Elling Ingebrigtsen, født på Otternes, gifter 

seg med Herborg Olsdatter fra Stigen. Iflg. kirkeboka var 

datoen 15. oktober 1754. 

På Stigen får de 12 barn. Yngste gutten Lars, ble født 16. 

februar 1772, men ett år gammel dør mor hans. Navnet 

hans dukker opp igjen i Lærdal da han gifter seg 14.desember 

1828, 56 år gammel, med Margrethe Larsdatter 

Lægreid. Han har nå navnet Lars Ellingsen Natvig, så han 

har tydeligvis slått seg ned i Natvig. I kirkeboka for vielsen, 

står også navnet på hans far, Elling Ingebrigtsen Stegen. 

Kjell Vesterhagen og den dyktige omvisaren Kathrine F. Vindedal 

Vel, Lars og kona får på samme tid sønnen Elling, døpt 

i Lærdal 19. oktober 1828. Det går bare noen få år, så dør 

faren Lars i en ulykke. Iflg. bygdeboka ”Årdal i Sogn. Bygd 

og ætter” av Jon Laberg, på side 269 står det: ” Lars Ellingsen 

Natvig, født på Stigen i Aurland, fôr utfor og slo 

seg i hjel i 1832”. 

Dermed ble sønnen Elling farløs, og i 1845 reiste han 

med yngste bror, mor og stefar til Trondheim Stift. Moren 

reiste etter kort tid tilbake til Sogn, men Elling ble igjen 

i Trøndelag. Der traff 

han Gjertrud fra Stjørdal 

som han giftet seg 

med. Dattera Susanna 

Marie, ble født her i 

1855, men familien bosatte 

seg i Trondheim. 

Elling arbeidet som 

garversvenn, og siden 

som fabrikkarbeider 

ved Ranheim Cellulosefabrikk. 

Elling døde 

i 1914, 86 år gammel. 

I mellomtiden (hvis 

noen orker å lese mer) 

så gifter Susanna Marie 

seg med Paul Albert 

fra Trondheim. Et 

av deres barn, dattera 

Emma Alette, ble etter 

hvert min fars mor, 

fordi Emma reiste med 

sin mor og far til Kristiania 

der hun siden 

traff Olaf, en staselig 

kar fra Vang i Hedmark. 

Emma og Olaf 

fikk 12 barn sammen, 

bl.a. min far Olav (døde 

i 1974). Jeg ble født i 

Oslo i 1948 og lever, etter hva jeg vet, i beste velgående på 

Langhus i Ski kommune utenfor Oslo. 

Som leseren vil forstå, så har dette vært en lang reise i tid 

for meg, og den følelsesmessige tilknytningen til Undredal, 

Stigen, Otternes og hele dalføret, har ikke blitt mindre 

av å finne aner på steder som jeg har vært glad i lenge før 

jeg begynte med slektsgransking. Nå holder jeg på med å 

tyde en skifteprotokoll fra Undredal i 1782, etter Elling 

Ingebrigtsens død i 1780. Den gamle skriften er ikke alltid 

lett å forstå, men noe skal man jo holde på med. 

Så lenge jeg er frisk og kan holde i ei fluestang kommer 

jeg tilbake til Aurland. Og nå vel vitende om at jeg har aner 

herfra. Det er en spesiell følelse for meg. 

Langhus 4. sept. 2011, 

Mange hilsener fra Kjell Vesterhagen 

juni 2012 - Underdølen | 3

BYGDANYTT 

Brannsikring av eldre verneverdig trehusmiljø av 

stor antikvarisk verdi i Undredal sentrum, Lovi og Otternestunet 

- statusoversikt 

Birjegeili var heilt uframkommeleg ein periode i mars på grunn 

av gravearbeid. 

Brannsjefen laga eit notat som vart lagt fram for kommunestyret 

den 02.02.12. Konklusjonen i dette notatet er: 

Borghild Østlid 90 år 

Borghild Østlid, fødd Hjellum fylte 90 år 4. februar. 

Som me kan sjå av namnet, så er ho ein utvandra undredøl. 

Ho er syster til Sten 

Hjellum. Dottera Torunn 

Wiig har på vegner 

av mor si sendt denne 

helsinga: 


Jubilant 

En utvandret underdøl, Borghild 

Østlid, f. Hjellum, fylte 4. 

februar 90 år. Et slikt jubileum 

går ikke upåaktet hen, stor feiring 

må til! Familie og venner - 

gamle som unge - var innbedt 

til hyggelig samling på dagen. 

Mor fortalte fra barndommen 

sin og om opplevelser på setra, 

minner fra en helt annen 

tid. Lysbilder fra oppveksten og fra ferieopphold i Underdal ble vist, - til 

sommeren ville alle gjestene til denne flotte dalen en tur. Som oldebarnet 

hennes sa: «Dette underlige landet liker jeg!» Vi sang som bare Sissel 

Kyrkjebø kan: Å vestland, vestland, når eg ser deg slik, med fagre fjell og 

fjord og trange vik!». God mat og godt drikke og hyggelige gjester laget 

en fargerik ramme rundt en sprek og flott jubilant! 

På vegne av mor: Tusen takk for mange hyggelig telefoner 

og hilsninger fra kjente. Det varmer! 

”Kommunestyret gjorde ikkje budsjettmidlane på 1,875 

mill kr overførbare som alle dei andre prosjekta som ikkje 

var sluttført. Difor må dette opp som sak seinare, saman 

med kommunal løyving til slangepostar.” 

Midlar frå UNI-stiftinga på 1 mill kr eks mva til røykmeldarar 

og overføring til 110-sentralen, vart gjort overført av 

UNI-stiftinga, og er som budsjettert i 2011. Brannsjefen 

søkte på nytt om støtte til slangepostar og fekk 100 000 kr 

eks mva til dette av UNI-stiftinga, slik at no er grunnlaget 

klart til sak i kommunestyret. Konsulenten held på å utarbeide 

anbodsgrunnlag for slangepostar og røykmeldarar 

i Undredal. Konklusjonen er at UNI–stiftinga har bidrege 

godt med finansiering av tiltaka til røykmeldarar og slangepostar 

i Undredal. Kommunen får momsen tilbake slik 

at den kommunale eigendelen vert liten. 

Det har vore møte med brannkonsulenten i 2012. Tiltaksplanen 

for brannsikring er under revidering. Det er 

laga framdriftsplan for brannalarmanlegg og slangepostar. 

I tillegg er det skrive mange avtalar med private eigarar om 

at brannalarmanlegg vert kommunal eigedom. 

MOLOK på Langhuso 

Helsing brannsjefen 

Alle som passerer Langhuso har vel lagt merke til den 

nye bosdunken som står der. Grøn og rund er han og gjer 

ikkje mykje av seg. Men skinnet bedrar. Sjå berre kva som 

skjuler seg nede i bakken! Det er Opedal og sønner somhar 

ansvar for drift og 

vedlikehald av vegen 

heilt ned til bygdi. Det 

betyr at dei skal sjå til 

at hol i vegen blir vølte, 

at vegen blir rydda etter 

ras og at skadar i 

samband med ras blir 

utbetra. Om vinteren 

skal dei brøyte vegen 

og om sommaren skal 

dei stelle grøntarealet 

og rasteplassen. 

Jarle Tokvam frå 

Aurland er det som har 

ansvar for det daglege 

ettersynet på rasteplassen 

på Langhuso. 

Bosdunken er meint for vegfarande, seier han, men folk 

kan finne på å kaste dei utrulegaste ting: Gjenstandar frå 

vårrydding i hus og hage, pallar og papir frå jobben. Er det 

ikkje mogleg å putte boset oppi dunken plasserer dei det 

berre ved sidan av. 

Når posen skal tømmast, kjem SIMAS og løfter posen 

opp med kranbil og tømmer innhaldet i ein bosbil. 

AKM

Undredølar på Langfart 

Heilt tilfeldig laga det slik at Leif Inge Underdal og 

Anna Elise Borlaug var i Sør-Afrika kvar for seg på same tid 

i januar i år. Anna Elise var der med klassen sin i idrett årsstudium 

frå Bjørknes høgskule i Oslo og Leif Inge var med i 

ein delegasjon frå Vestnorsk fjordlandskap som skulle møte 

verdsarv-kollegaer. I midten av mai var tre Sør-Afrikanarar 

på gjenvisitt, med båttur på Nærøyfjorden og strandhogg i 

Undredal. Det heile enda med ein internasjonal verdsarvkonferanse 

på Røros. 

I staden for bilete av folk me kjenner frå før, viser me 

nokre representantar for Sør-Afrikas framtid som Leif Inge 

møtte på sin veg. 

Den vetle familien på Krossen 

Ytst på Krossen har det 

budd ein liten familie 

sidan jula 2011. Det 

er mor Marie Candito 

frå Champagne i Nord- 

Frankrike, far Roger 

Stalheim frå Stalheim 

og vetle Brynhild, som 

vart fødd 20. desember, 

så då seier vi ho 

er frå Undredal. Roger 

og Marie har kvar på 

sin kant vore lidenskapeleg 

opptekne av 

vikingkulturen lenge 

før dei møtte kvarandre. Roger fortel at han tykkjer vikinghistoria 

er spennande og at han liker å lese Snorre, 

Heimskringla og bøkene til Vera Henriksen. Marie har 

jobba på vikingmuseum både i England og i Irland. Ho ville 

til Noreg for å lære meir om vikingtida og fekk seg jobb på 

hotellet i Gudvangen. Då var ikkje vegen lang over brua til 

vikingleiren til Georg Hansen & co. Marie og Roger lærte 

kvarandre å kjenne gjennom sverdkamptrening kvar kveld 

etter arbeidstid. 

Og no bur dei her. Grunnen er bustadmangel i Gudvangen, 

men dei trivst godt i Undredal og seier undredølane er 

hyggelege folk. Og korleis var det å bli mor og far? spør me 

til slutt. - Veldig bra, seier Roger. - Fantastisk, seier Marie. 

Eggleiting 

Påskeafta inviterte 

UUL til eggleiting 

i ungdomshuset. 

Ungane saumfor 

området i jakta på 

godsakene, og etterpå 

vart fangsten likeleg 

fordelte på alle som 

var med. Nede på 

vegen samla ørekasting 

ein fin gjeng med 

stort sett karar. Det 

var kaffi og kake til 

alle i vårsola. 

Litt gammalt og litt nytt om stokkadassen 

Som nokon kanskje har merka seg, er det sett opp ein 

utedass på Stokko. Dette skjedde faktisk i juni 2010, noko 

som ikkje er særskilt lenge sidan, i eit geologisk perspektiv. 

Det er Statens naturoppsyn i Aurland som fekk bygd 

dassen, og han er lik 

fleire andre som er 

sett ut frå Fronnes 

til Odnes for å hjelpa 

dei som treng letta 

på trykket mens dei 

oppheld seg i landskapsvernområdet. 

Det var offisiell opning 

under Åreleiken 

2010, med talar og 

stort frammøte. 

Kristoffer Ullern Hansen opnar Stokkadassen 

i 2010. Dee Cunningham 

passar køen. 

Då det hysteriske 

kvinnfolket Dagmar 

feide over Stokko i 

jula la ho greitt Stokkadassen 

flatt. Men 

no har høgkompetent 

personell frå 

SNO vore på Stokko 

og reetablert dassen, 

slik at han atter er 

klar til å ta i mot det/ 

dei som måtte kome. 

Frå SNO si side er det eit ynskje å etablera ein landingsplass 

for kajakkar på Stokko. Plassen vert gjerda inn og 

pryda med informasjonskilt som fortel litt om staden og 

ikkje minst om at den som les er i eit område med aktiv 

landbruksdrift. «Ikkje trakk i graset» med andre ord. 

I sommar kjem Sherpamurarane for å bygge opp at 

strandmuren som har rast ut rett nedfor dassen, og då 

dei er forferdeleg sterke kjem dei til å bere opp nokre forferdeleg 

tunge steinar som skal halde dassen på plass når 

Eilif kjem. 

SNO vil elles gjerne berømme slåttearbeidet som vert 

utført på Stokko, og voner at både inn- og utfødde vil få 

glede av dassen i framtida. 

Kristoffer Ullern Hansen, SNO Aurland, nasjonalparkseksjonen 


BYGDANYTT 

Skjødselsplanar for gardsbruka i 

Nærøyfjorden Verdsarvområde 

Nærøyfjorden Verdsarvpark fekk saman med Aurland 

Naturverkstad og Ressursenteret på SJH i oppdrag å følge 

opp Fylkesmannen i Sogn og Fjordane sine avtalar med 

gardbrukarar med driftsenter innanfor verdsarvområdet. 

Fylkesmannen har ein avtale med den enkelte brukaren 

som er generell i utforminga og seier lite om tiltak på kvar 

enkelt gard. Arbeidet som er utført skal konkretisere avtalen 

for den enkelte brukaren. Resultatet av arbeidet er ein 

plan med kart som viser areal, kantsoner og miljøverdiar 

for kvar gard, inkludert ein enkel plan for korleis og når 

dei skal skjøttast. Oppsettet planen følgjer liknar oppsettet 

for planane som Aurland Naturverkstad tidlegare har laga 

for m.a. Stokko og Stigen på oppdrag frå Fylkesmannen. 

Oppstarten på arbeidet var eit møte som vart halde på 

skulehuset i Undredal 10. mai i fjor. Her fekk dei enkelte 

avtalepartane ein presentasjon av oppfølgingsarbeidet, 

ein introduksjon til skjøtselsplanar, samt moglegheit til å 

presentere seg sjølve og sin gard. 

Åsmund frå Verdsarvparken og Siri frå Aurland Naturverkstad 

var på synfaring til dei forskjellige bruka i 

løpet av sommaren 2011. Arbeidet vart ferdigstilt i løpet 

av vinteren. 

Åsmund F. Dale, Nærøyfjorden Verdsarvpark 

Markdag 

StatuS for reStaureringSplanarbeidet 

Siste nytt frå arkitekt Jarle Sandvik. Den som vil vete 

meir kan lese artikkelen «Med meterstokk i verdsarven» 

som sto i julenummeret. 

Det står framleis att nokre synfaringar, m.a. Stigen, 

Breis nes og nokre stølar. Det pågår arbeid med grovsortering 

av bygningar og bygningsmiljø. I første omgang har eg 

sett på gardsmiljø og stølsmiljø. Ein har i dette prosjektet 

valt å leggje vekt på å ta vare på bygningar og bygningsmiljø 

som har potensiale for verdiskaping, bruksverdi (tradisjonell 

eller ny bruk), heilskaplege bygningsmiljø, miljø som 

anten er synlege frå fjorden eller ligg inntil andre ferdsels- 


Verdsarvbønder på kurs i skulehuset i Undredal: Nils Hjellum (Undredal), 

Gjermund Teigen (Nærøy), Stig Arne Borlaug (Undredal), 

Svein Tufte (Bakka), Magne Underdal og Anna K. Marstein (Undredal), 

Erna U. Skarsbø (Undredal) og Asle Mykkeltveit (Nærøy). 

Stig Arne og 

Gunhild Borlaug 

har rydda lia 

mellom Hjødna 

og Røsshaug for 

kratt denne våren 

2012. Det er blitt 

ope og fint. 

Måndag 26. mars inviterte Fylkesmannen i Sogn og 

Fjordane og Aurland og Lærdal landbrukskontor til 

markdag i Undredal. 

Dagen starta med Stig Arne Borlaug sine slåtteteigar 

på bratte Hjødna, som han har rydda for kratt. Leif 

Hauge frå Høgskulen i Sogn og Fjordane fortalde om 

etablering og stell av styvingstre og om skogen som 

forgrunnlag haust og vår før i tida. Landbrukskontoret 

fyrte opp bål og serverte grillmat og kaffi. Så var det 

demonstrasjon av fyringsanlegget på Undredal Stølsysteri. 

Dagen vart avslutta på Langhuso, der Merete 

Larsmoen frå Fylkesmannen og Arnt Laukeland frå Aktivt 

Skogsbrukskkurs AS demonstrerte stell av lauvskog 

til bioenergi. Fleire firma viste ryddeutstyr og andre 

skogsmaskiner. 

Deltakarane hadde ein interessant dag og det vart 

mange gode diskusjonar. Det var kjekt at elevar frå Sogn 

jord- og hagebruksskule deltok. 

område som offentlege vegar eller turstiar eller turområde. 

Det er vidare lagt vekt på å ta vare på eit representativt 

utval av bygningstypar og bygningsmiljø, og bygningar 

som har stor grad av autentisitet. 

Eg kjem til å sende forslag til prioriteringar til ei styringsgruppe 

som består av representantar frå kulturavdelingane 

i Sogn og Fjordane og Hordaland, samt Riksantikvaren. Det 

er dei som skal foreta dei endelege prioriteringane, men 

vurderingane våre vil likevel ha stor medverknad. 

Jarle Sandvik

I Russland budde eg i ein stor by, her var det veldig lite. I Russland såg eg berre høge hus og parkar, her var 

det digre fjell. Til å begynne med følte eg meg flau, for alt var annleis enn eg var vant med. Men etter kvart 

vart eg nysgjerrig. 

Anja Andrejevna Ryabinina kom første gong til Norge og 

Undredal i 2007, då ho var nesten sju år. Ho er oppvaksen i 

byen Voronesj med fleire innbyggarar enn Oslo kommune, 

så det er ikkje rart at overgangen til Undredal var brå. Jula 

2011 var ho med mor Natalia og syster Lisa Jensine tilbake 

til besteforeldra i Voronesj og Perm for første gong sidan 

ho flytta hit. 

Det var fordi me skulle bli gode til å snakke russisk at me 

reiste dit i jula. Då eg kom ut av flyet begynte eg å skrike 

av glede - så glad var eg for å vere tilbake i Russland. Men 

det var mykje kaldare enn i Undredal. I byen var det isparkar 

med store skulpturar som var til å skli i. Det er vinter 

mellom oktober og mars, og temperaturen kan komme 

ned i – 30 grader. 

Kva trur du Lisa Jensine fekk med seg av turen – lærte ho Russisk? 

- Ho forstår alt som blir sagt på russisk, men svarer 

uansett på norsk. Me snakkar med Ba (bestemor) på skype 

nesten kvar dag, så me får god trening. 

Har de alltid noko å prate om på skype? - Ja, me fortel kva me 

har gjort. Og ho fortel kva ho har gjort, og så seier ho at 

ho saknar oss. Ho har vore lærar, men no er ho pensjonist. 

Men det er nokre barn som kjem til ho og får privattimar 

i russisk språk. 

Gler du deg til Ba kjem til Norge neste gong? - Ja. Denne 

gongen kjem ho i august. Til vanleg kjem ho når me har 

skuleferie. Då har ho med skulebøker og så må eg gjere 

russisklekser. Når eg les inni meg, då les eg best. Når eg 

skal lese høgt, er eg nervøs for at eg skal lese gale. Det er 

kipt. Det er veldig mange store russiske komponistar og 

forfattarar, og Ba vil at eg skal skrive dikt med handskrift. 

Kva tenkte du 

då mamma sa 

at de skulle 

flytte til Norge? 

- Først tenkte 

eg: Jippi, det 

blir spennande! 

Men etter 

ei stund begynte 

eg å tenke: 

Kva om eg 

aldri får sjå att 

venene mine 

og tinga mine 

meir? Eg had- 

Anja og klassekameratane i 5. kl på Flåm skule, de ein bamse, 

bakfrå: Anja, Solfrid og Veronica, Kari, Julie og Lars. eller eigentleg 

Solfrid var ikkje til stades då biletet vart teke. Foto: var det ein ko- 

Anne Gro B. Horvei 

seulv, eg ville 

ha med, men 

den ville pappa ha som eit minne om meg. Eg fekk heldigvis 

ein ny som eg fekk ta med meg. 

Lengta du tilbake? - Ikkje med ein gong, men etter kvart 

gjorde eg det. No gjer eg ikkje det, berre av og til, som 

når eg pusser tenner og skal leggje meg. Då tenkjer eg på 

Nikita og pappa 

og bestemor og 

bestefar. 

Gjekk du på skule 

i Russland? - Eg 

gjekk ein månad 

på skulen i 

Perm. Der lærte 

eg å lese, og eg 

lærte dikt som 

var skrivne av 

store russiske 

forfattarar, slikt 

som me lærer i 

tredje klasse her. 

Me hadde karakterar 

som gjekk 

frå 1 til 5 der 5 er 

best. Eg fekk 4 og 

5. Me lærte også 

om Russland, og 

om korleis maskiner 

som f.eks 

ein støvsugar og 

ein telefon vir- Anja og vetlesyster Lisa Jensine. Foto: AKM 

kar. Og så lærte 

me løkkeskrift med ein gong. 

Eg vart nesten sjokkert då eg kom til Flåm skule, for der 

var det berre tre klasserom. Då eg høyrde at me måtte ha 

med niste, vart eg skikkeleg overraska. I Russland trengde 

eg ikkje å ha med matpakke, for det var kantine på skulen. 

Me kunne kjøpe godteri og, men me fekk ikkje lov til å ta 

det med inn i klassen. Så fekk me lov å vere inne i friminutta. 

Berre når lærarane sa ifrå, måtte me ut. På Flåm 

skule må me ut i friminutta. 

I Russland lærer dei ikkje så godt engelsk. Vi i Norge 

lærer mykje betre engelsk. Og då eg kom heim til Norge 

igjen tenkte eg: ”Mamma mia – skal eg snakke norsk igjen?” 

Men det gjekk bra, det og. 

Ser du for deg at du kjem til å flytte tilbake til Russland? - Eg 

har ikkje lyst til å flytte tilbake, for då må eg gå på russisk 

skule og eg kjem eg til å gjere det dårleg, for eg er blitt så 

vant til norsk. Eg kunne heller tenkje meg å flytte til Bergen, 

Voss, Sogndal eller Oslo – eller Liverpool, for der har 

dei så bra fotballag. 

Kva har du lyst å gjere når du blir stor? - Av og til har eg lyst 

å bli journalist, - eller omsetjar, - eller sekretær. Eg kunne 

og jobbe som guide. No har eg budd her veldig lenge og 

har lært om maten og landet, så eg kunne reise rundt med 

turistane og snakke norsk, engelsk og russisk, og fortelje 

dei om Norge. 

Føler du deg norsk eller russisk? - Det er det som er problemet. 

Av og til føler eg meg norsk og av og til ingen ting.. 

av og til er eg usikker. 

AKM 


Då Dagmar kom på besøk til Undredal 1. juledag 

Ho vaR slett ingen kven som helst, den dama som kom feiande inn over Undredal 1. juledag. Det er vel ingen som 

kan hugse å ha opplevd noko liknande som denne dama stelte i stand i den elles så fredelege julehøgtida. Til og 

med nyttårsstormane på byrjinga av 1990-talet kan ikkje måle seg med framferda til denne uhyrlege dama. 

I tillegg til vind og nedbør, så var det springflod. Straumen 

gjekk litt ut på kvelden, men han kom att òg. Både 

fasttelefon og mobildekninga forsvann. Den fekk me ikkje 

att før 4. eller 5. dag jul, men den var litt til og frå. Vegen 

fram dalen var open heilt til neste dag ut på ettermiddagen. 

Då gjekk rasa som gjorde at me vart innestengt til torsdag 

29. desember. 

Geitebrua på Langhuso fekk hard medfart 

andre juledag. 

Den eine bilen med ungdomar kom seg på 

dans på Voss, men den andre vart stoppa 

av raset. Atle, Kenneth og Tormod passerer 

raset på veg heim dagen etter. 

Vinden var så kraftig på det 

meste at det gjekk ikkje an å gå oppreist. Det var slik at 

ein måtte halde seg fast i gjerde eller halde seg lågt i terrenget. 

Plutseleg kom det eit eller anna flygande i vinden, 

slik at ein måtte dukka. Det var ikkje rart at politiet gjekk 

ut med åtvaringar mot å opphalde seg utandørs. Nedbøren 

var hagl eller sludd, for det var kaldt og nedbøren svei ilt i 

ansiktet. Inne var det heller ikkje kjekt å vere, for lydane 

eller ulydane om ein vil, var fæle å høyre på. Det høyrdest 

ut som om heile huset skulle lette frå grunnmuren. 

Flodi saman med den sterke vinden var urovekkjande. 


Furet, værbitt på Melhus. Foto Marius Borlaug 

Godt me har fjorden når vegen er stengt! Kjell 

Ove Bøthun og Steinar Grønsberg kom oppom 

med varer og post til Underdalsbui tredje juledag, 

på veg til Bakka med sambandsutstyr. 

Langs heile strandsona utover gjekk sjøen fleire meter 

oppover land. Alt kokte, og i stormkasta flaug stein, greiner, 

tang og alt som kunne kastast opp på land. Det er 

mildt sagt eit under at det ikkje vart større skadar enn det 

ein såg i etterkant. 

Dagen etterpå var det med ei viss spenning dei fleste 

gjekk ut for å sjå korleis stormen hadde herja med bygdi. 

Vegen var framleis open ut av bygdi, 

men vart stengd av ras kring i femtida 

på ettermiddagen. Det var jordras 

nær Langhuso som hadde gått, 

men det var fleire mindre ras nedover 

dalen. På Hjøllosida av Melhus 

hadde det gått fleire ras, og områda 

likna på ei slagmark. På vegen mellom 

Hjøllo og Melhus må vinden ha 

vore enorm. Det var mange store tre 

som har velta både over og under 

stølsvegen, og mange røter låg til 

værs. Ras på ras hadde gått på vegen 

framover, og ein stad, om lag 

ved Skjebbe, hadde ei rot teke med 

seg delar av vegen på si ferd nedover 

skrenten. 

Mykje av øydeleggingane såg me 

ikkje skikkeleg fordi veret var så 

dårleg, og så var det naturleg mørkt 

på grunn av årstida. Då vegen opna 

att og me kom framover dalen, var 

det sjølvsagt raseringa på Melhus 

som me først såg. I Haskåna fekk 

me sjå noko som sto rett til værs. 

Det likna ei bru, og det synte seg 

at det var brua som geitene nyttar 

over til den andre sida på Langhuso. 

Om det var vinden eller raset, eller 

begge deler som var årsaka, skal 

vere usagt. Så om ikkje det var nok, 

så hadde brua over Helgåna lidd 

same skjebne. Det er vel no tredje 

gongen at denne brua forsvinn i elvemassane. 

Berre brukara står att 

der. På Gamlevegen mellom Melhus 

og Langhuso gjekk det tre mindre 

ras. To i første delen på vegen, og 

eit ras rett før Djupsåna. 

Heldigvis så var det berre materielle 

skadar etter stormen. Ingen 

personar kom til skade, sjølv om det 

kunne ha vore utfallet når ein såg 

kva slags krefter som verkeleg er i 

sving. Me må ha stor respekt for naturkreftene, for me har 

ingenting å stille opp i mot dei. 

Nokre av rasa er rydda opp att, og langs hovudvegen er 

det meste rydda. På gamle stølsvegen til Langhuso er det 

no berre raset ved Djupsåna som ligg att. På vegen mellom 

Hjøllo og Melhus har Jostein og Nils Hjellum gjort ein 

flott jobb heile vegen forbi Kidjjajuv og fram på stølsvollen. 

Vegen er godt farbar slik den er no. Takk til dei for ein 

framifrå god jobb! 

HB

ORGANISASJONSSTOFF 

Katedralen i Undredal 

Nord-Europa si minste kyrkje er for nokre månader omkransa 

av store stillas og teltdukar - reine katedralen når 

du ser den frå litt avstand. 

Restaurering av undredalskyrkja er ein del av eit større 

stavkyrkjeprogram i regi av riksantikvaren. Heile kyrkjebygningen 

skal hevast 30 cm frå bakken for å unngå vidare 

roteskader. No under restaureringa er det verken interiør 

eller golv i kyrkja, det er lagra i ein temperert container. 

Arbeidet vil truleg halde fram til langt utpå hausten og 

det betyr sjølvsagt at kyrkja ikkje kan brukast verken til 

gudsteneste eller omvisning i denne perioden. 

Alternativt kyrkjehus og omvising 

Sidan hausten har skulen vore brukt til gudsteneste. Alternativet 

var å reise til Flåm kyrkje, men skulealternativet 

vann klart under ei avstemming med håndsopprekking 

etter første gudstenesta i skulen. 

I det eine klasserommet i skulen vert det no laga ei utstilling 

med store, fine plansjar om stavkyrkjeprogrammet og 

vår eiga kyrkje. Første del er alt på plass. Det er det same 

som vart brukt under restaureringa av Borgund stavkyrkje. 

For å utarbeide informasjonen om Undredal kyrkje har 

Riksantikvaren løyvd inntil kr. 60.000,- slik at det skal 

kunne lagast profesjonelt og i same stil som det andre. 

Anna Karine Marstein og Anne Kirstine Flåm har teke på 

seg ansvaret for dette lokalt. Klasserommet med utstillinga 

vil òg bli lagt til rette for bruk til gudsteneste. Det vonar me 

skal vere ei god ramme rundt gudstenestene, og samtidig 

kunne vise dei som er med på omvisingar at «slik gjer me 

det her i ein periode når kyrkja vår er ute av drift». Det skal 

òg lagast informasjon som skal stå utenfor kyrkja i restaureringsperioden 

og i utstillingsrommet i servicebygget. 

Omvising 

Som alternativ til omvisningstilbodet i kyrkja er det laga eit 

opplegg for ein guida tur gjennom bygda, og der er kyrkja 

sjølvsagt ein av stoppunkta. Med guide kan gjestane gå 

ut på stillaset med hjelm, inntil 15 personar i gongen, og 

berre på det nedste planet. 

Utstillinga i skulen vert ein annan viktig stasjon på vegen, 

og dei som ynskjer det kan gå med guiden opp til 

utsiktspunktet i Hjødlavegen. Opplev Undredal AS har 

teke på seg å organisere og drifte tilbodet etter avtale med 

kyrkjelydskontoret og grendalaget. Alle vil bli inviterte til 

opning av utstillinga i skulen så snart den er klar. 

Me ynskjer hjarteleg velkomen «kyrkje i skulen», og å 

vitje bygda vår og å få innblikk i lokalhistora og korleis det 

er å leve her i dag. 

LIU 

Vårdugnad 

Då den nye leiaren i gredalaget kalte inn til vårdugnad 5. 

mai strøymde det på med arbeidsvilllige folk. Bortimot 

20 personar kom med rive og trillebår og anna utstyr for 

å gjere bygda fin til 17. mai. Mykje godt arbeid vart gjort 

og etterpå inviterte Inger Oline på kaffi og kaker i vårsola. 

Kvifor så mange stilte opp i år er ikkje godt å seie, men at 

det skjedde på ein laurdag var nok eit godt trekk. 

På bildet ser me Knut, Natalia, Anne K., Jan, Gunhild, 

Eke, Huib, Tonje, Anja og Arvid. Men det var mange fleire 

som arbeidde: Linda, Bente, Bergit, Edvin, Svenn Vidar, 

Henning, Atle og AK. Dei som ikkje er nemnde, får ha oss 

unnskyldt. 

Nytt styre i Grendalaget 

På årsmøtet i Undredal Grendalag 11. april i år vart det vald nytt styre: 

Anne K. Flåm, styreleiar (1 år) 

Inger Oline Øy og Eke Krug, styremedlemar (2 år) 

Leif Inge Underdal og Ivar Bjarne Underdal, styremedlemar (1 år) 

Judith Torgersen og Anna Karine Marstein, varamedlemar (1 år) 

Valnemnd: Sven Vidar Stegen, Edvin Flåm og Bente Torgersen 


KULTUR BYGDANYTT 

Ord på bokstaven S – framhald 

frå Underdølen i juni 2011 

(I julenummeret 2011 presenterte Roald ei rad paratagme) 

Skyr: Uttale: sjør 1) surmjølk. Som eigen 

skapsord har det fleire tydingar: skjerr, 

redd, engsteleg 

Skytja: lite tilbygg på sida av huset 

Skøyren: uforsiktig, framfus 

Skøyteslaus: uvøren, aktlaus, lite merksam 

Slabbedask: slurvete, vyrdslaus person, engelsk: 

slap dash! 

Slabberas: festleg samkome med te eller (helst) 

kaffidrikking 

Slag: fleire tydingar: 1) i medisinsk tyding 

bløding eller blodpropp i hjernen (apo- 

pleksi) 2) det kan også tyde art eller 

sort. 3) kilevink eller nasestyvar eller 

endå kraftigare: knock out (KO!) i bok- 

sesporten. Det er også mykje brukt i 

samansette ord: klokkeslag, hammar- 

slag, krigsslag 

Slamp: sleivete, uskikkeleg person 

Slask: same tyding som slamp 

Slask: hårfasong: glattkjemma hår, 

vasskjemd 

Slunken: mager, tunn, tom 

Slya: 1) upåliteleg person, sleiping 2) mager 

fisk med stort hovud, helst bekkaure 

Slå seg: 1) skade seg 2) dogga på brille- eller 

vindaugsglas 

Smeisa: slå, ”eg smeiste te’ an” 

Smøystol: hempe for bukse- eller kjolebelte 

Snaop: snøgg, kvikk 

Snedden: liten, fin, veldreid 

Sneis: gamalt mål: 20 stykker 

Snop: godteri 

Snurten: sur, småfornærma 

Snøya: dragline til heis 

Spik: småved av furu, til opptenning 

Spikk: spøk, prette, puss 

Spilder: fullstendig, heilt (ordforsterkande) 

spilder naken, spilder gal 

Spissbur: skjelm, luring, knekt, kjem truleg av 

det tyske ordet Spitzbur (spitz = lur, 

slu, Bur = gut 

Spord: uttale: spor, fiskehale 

Sprotta: gylfen på bukse. Det er også brukt i 

øyremerke på dyr, og tyder då splitt. 

Sputtbakke: emaljert panne med lokk som skråna 

inn mot opningi midten. Den var golv 

plassert og til bruk for dei som togg 

skråtobakk, og måtte spytte innimel- 

lom. 

God sommar! Helsing frå Roald Underdal 


Tankar over ei middagsgryte 

av Sigrunn Ytrefjord 

Det finst mange slags dagar 

ikkje berre dei lyse og mørke, 

men alle dei midt i mellom. 

Dei heiter: Den grå kvardag. 

Dagar då du føler glede, mismot, håp, avmakt, 

optimisme, skepsis, 

alt blanda saman, vekslande frå time til time. 

Ein ven stikk innom – eit menneske som vil deg vel, 

eit menneske som gir deg mot, sjølvtillit, 

trua på det gode i deg sjølv 

og dine medmenneske. 

Det finst òg menneske som stikk innom, 

som du møter på vegen, 

som på ein augneblink riv ned 

det som du gjennom dagar og timar 

møysomt har bygt opp til ditt forsvar. 

Dei kler deg naken med ord, eit blikk. 

Verjelaus står du avkledd under Guds Himmel. 

Det finst dagar då det skrik i deg etter 

samkjensle, etter eit menneske som fullt ut 

forstår deg, som kan dela tankar utan 

å seia noko. 

Det finst dagar då ein ikkje skjønar kvifor ein 

er til, kva nytte ein kan gjera i ei verd der 

alle tykkjest kunna alt så mykje betre 

enn deg sjølv. 

Men det finst også dagar då ein vonfullt trur 

at verdi hadde vore fattigare utan deg. 

Alt skiftar frå time til time, frå dag til dag. 

Midt over ei dampande middagsgryte 

kjem du i hug gamlelæraren din som sa 

at du hadde gode evner – at du ville nå langt 

i livet. 

Velsigna gamlelæraren! 

Det luktar kålrot og løk, og dampen 

renn ned etter kjøkkenvindauga. 

Telefonen ringjer; ei venleg røyst 

seier nokre ord, takkar deg for noko 

du har gjort. 

Du turkar dogga av glasruta 

og undrande ser du at himmelen 

er vorten blå.

17. mai-betasuppe 

Her i bygda er me så heldige at me ofte får heimelaga betasuppe 

når me samlast i ungdomshuset etter toget 17.mai. Slik var det 

i år og. Underdølen møtte Bente i ungdomshuset eit par timar 

før toget skulle starte. Då var ho i gang med å gjere ferdig betasuppen 

og ingrediensane sto klare. I tilfelle du skal stelle i stand 

smakfull og nærande festmat til mange menneske ein gong, her 

har du oppskrifta: 

4 svineknokar 

1 spikjekjøtlær 

4 kg rundsteik av okse 

4 korvar eller pølser 

16 kg pote 

4 kg gulrot 

4 store kålrot 

1 kålhove 

2 purrar og 2 store løk 

salt, pepar, evt buljong 

Sognakvitost 

Flatbrød og godt smør 

Kaldt vatn 

Kvelden før samlar du saman gode vener og så har de det triveleg 

i lag mens de gjer dette: 

• kokar knokane og spikjekjøtlæret i 2 ½ time 

• deler opp og bruner oksekjøtet, deler opp korven 

• kuttar opp grønsakene og skreller potene 

• deler kvitosten i fingerlange betar 

• dekker bordet 

Neste dag står det att: 

• å koke opp krafta du laga i går og ha oppi grønsakene og kjøtet, 

potene til slutt 

• la alle godsakene koke til det er passe tyggemotstand i grønnsaker 

og pote 

• krydre 

Oppskrifta blir ca 45 liter. Bente seier at oppskrifta står i permen 

til 17. mai-komiteen. Nokre vil nok sakne selleri og skorakung 

(bergmynte/oregano). Men dette bruker dei ikkje ha med, for 

det er ein del som ikkje liker det. I år vart det vel 70 personar 

til middag i ungdomshuset. Det vart nok til alle, ja til og med 

kjøkengjengen fekk betasuppe, og endå vart det noko til overs! 

AKM 


BYGDANYTT 

KULTUR 

Storegut mot terror 

Alt vaR klaRt for ei flott helg i Undredal. Leif Inge hadde hyra inn Åsmund Nordstoga til å halde konsert på brygga. 

Den karen klarer skape stemning i salen! Så var det berre det at det skjedde grusomme ting ved regjeringskvartalet 

i Oslo og på ei øy i Tyrifjorden. Landet var i sjokk, folk sat klistra til TV-apparata og ingen tenkte på dans og moro. 

- Eg var heime i Vinje 22. juli i fjor, fortel Åsmund Nordstoga 

på telefon frå garden heime i Vinje. Det var ein fredag, 

og dagen etter skulle eg til Undredal og halde konsert. Eg 

lura fælt på kva eg skulle gjera, så eg sende tekstmelding 

til Leif Inge og sa at viss han ville avlyse, så var det greitt, 

men viss han ville gjennomføre så var det og greitt. Det 

vart ein del teksting att og fram den dagen. Seinare på 

dagen var eg ute på Vinjevatnet og fiska med far min og 

ungane mine. Då kom det ei tekstmelding frå Leif Inge: 

”Me gjennomfører!” Og slik vart det. 

Me vart einige om at me skulle endre programmet slik 

at det høvde meir for anledningen. Det var viktig for oss å 

fortelle den galningen (ABB) at ”me let oss ikkje skremme”, 

sjølv om han sikkert ikkje brydde seg om det. Så Leif Inge 

ringte lokalpressa og brukte jungeltelegrafen det han var 

god til og neste dag for og gitaristen min, Åsmund Reistad, 

vestover 

Me var veldig spente på korleis det skulle gå. Men det 

kom faktisk folk. Då me hadde framført Storegut, det tok 

kring 30 minutt, så oppdaga me at dei som var der var 

interesserte i å ha noko anna å tenke på enn død og øydelegging. 

Me forhøyrde oss om det var nokon i distriktet 

som var direkte råka av hendingane på austlandet. Det 

var det ikkje, og då smelte me til med ca 40 minutt vanleg 

program. Så fekk folk le litt og ha det triveleg i lag. 

Fortel om Storegut! Kvifor passa dette verket denne dagen? 

Storegut vart fødd i 1764, og vart borte i fjellet i 1791. 

Han var ein kar som sto for noko og som ville hjelpe andre. 


Kort sagt: han var eit redeleg menneske. Diktet går på verseform 

og har levd på folkemunne til det vart nedskrive av 

Aasmund Olavson Vinje og gitt ut i bokform i 1866. Soga 

om Storegut er basert på ein verkeleg lagnad, men Vinje la 

ein del til i sin versjon. Eg veit at far til Storegut og far til 

Åsmund Olavson Vinje kjende kvarandre. Bror min, Odd, 

sette nye tonar til diktet i 1988, men han beheldt ein del av 

dei gamle stevtonane. Me har reist rundt i landet med dette 

programmet. Det var difor me klarte å skiple programmet 

på ein dags varsel. 

Kunst og kultur er noko som samlar oss i 

vanskelege tider og hjelper oss gjennom 

sjokk og sorg. I forbindelse med 22. juli er 

det berre å tenke på rosehav og rosetog, 

Til Ungdomen av Nordahl Grieg, Eg ser 

av Bjørn Eidsvåg og Barn av Regnbuen 

med Lillebjørn Nilsen. Kva er det med 

musikk, song og kultur i det heile som 

virkar så sterkt på oss? 

Songen er eit maktdemonstrasjon 

utan bruk av maktmiddel. Det er slik 

kraft i songen. Tenk på den ufattelege 

krafta ein får av å synge unisont 

i hop! ”Joik har større kraft enn krutt” 

var det nokon som sa. Noko av det 

same har eg sett i Baltikum. Der har 

dei bygd eigne stadionar for korsong! 

Eg syng fordi eg har det moro når 

eg gjer det. Det er noko eg kan. Og så 

har eg eit ynskje om å berøre menneske, 

kjenne på dei kreftene som løyser 

seg ut som kjensler. Me har fleire 

slags språk, både med ord og utan ord, og kroppsspråk og 

musikk. 

Du er jo bonde, kor mange kyr har du på båsen? 

Eg har eigentleg plass til ti, men no har eg berre åtte. Eg 

har hatt så mykje problem med høgt celletal, så eg tenkte 

eg skulle ta det litt med ro og få gjort noko med det. 

Høgt celletal kan kanskje komme av at du er artist og reiser 

mykje omkring. Det er vel ikkje mange i din bransje som har 

kyr og to gongar mjølking om dagen å tenke på når dei skal 

sette opp reiseplanen sin? 

Nei, eg trur eg er den einaste som driv den kombinasjonen. 

Men det går kjempebra. Eg har tre avløysarar. Kan 

ikkje den eine, så spør eg den andre. 

Er du heilt sikker på det? Hadde det ikkje vore greitt å flytte 

frå bygda til byen og gjere som du vil? 

Haha, nei det trur eg ikkje. I byen må ein ta hensyn til 

ein halv million andre menneske. På bygda har eg berre 

åtte kyr å tenkje på! 

AKM

Paveleg resolusjon om turrhøy 

At me har hatt ein svært dårleg sommar i fjor, er det ikkje 

berre bøndene som har fått med seg. Frå Yngve Steinar 

Konglevoll i Oslo har me fått denne oppdateringa: 

Under Håkon Håkonsons kroning i Bergen i 1247 var det utsendt 

en kardinal som som tilbragte sommeren i Bergen. Han 

opplevde antagelig en ordentlig vestlandsk sommer, for etter 

å ha returnert til Roma fikk han paven til å utstede en pavelig 

resolusjon om at bønder i det vestlige Norge kan ta inn tørrhøy 

også om søndagen. 

Konglevoll gjengir vidare frå Karsten Alnæs ”Historien 

om Norge”, Bind 1 (s 311-312): 

Det var ikke uten visse anfektelser at Roma sendte en Kardinal 

hit, da Håkon er uekte født og at de opprinnelig støttet den ektefødte 

hertug Skule. I tillegg var Håkon Håkonsson barnebarn 

av hedningen kong Sverre som hadde talt Roma midt imot. Men 

dette var tilgitt nå. Erkebiskop Sigurd vil at Kardinalen skal gi 

sin velsignelse for å øke inntektene til Den Hellige Kirke, men 

Kardinalen vil ikke imøtekomme Erkebiskopens krav i dette, og 

istedenfor gir han sitt samtykke til at de fattige bønder i dette 

regnfulle og våte landet får lov til å berge høyet sitt på hellige 

dager og fiske sild om Gud ga dem den – utenom de helligste 

høytidsdager. 

Den sympatiske karen vi høyrer om er Vilhelm av Sabina. 

Han var fødd i 1184 og døydde 31. mars 1251, og var 

en av den katolske kirkes kardinalar. Han hadde tidligere 

vore engasjert i kristninga av det nordlige Europa. 

”Storegut” av A.O. Vinje, 1866 

Vilhelm var 

frå Piemonte i 

Italia, og vart biskop 

i Modena i 

1222. I 1224 vart 

han pavelig legat 

i Baltikum og 

det sørlege Østersjø-området 

og bygde der opp 

den kyrkjelege 

organisasjonen. 

Namnet hans 

opptrer i svenske 

journalar 

for første gong i 

1226, i samband 

med stadfestinga 

av reglane 

for bispevisitasar 

på Gotland i Wilhelm av Sabinas segl frå 1248 

Linköpings stift. 

Vilhelm vart i 1242 valt til kardinalbiskop av Sabina, ein 

region som ligg ca 50 kilometer nord for Roma i Italia. 

Tidlegare hadde han hatt ein lågere rang som kardinal. 

Så til alle dykk som meiner bøndene på vestlandet burde 

halde seg vekke frå onnearbeid på sundagar: Her fekk de 

svar på tiltale! 

Storegut var ein historisk person som levde i Telemark på slutten av 1700-talet, og har levd på folkemunne heilt sidan den 

gong. Det var Vinje som gjorde Storegut kjend langt utanfor lokalmiljøet med det store diktverket som kom første gong i 

1866, og mange kunstnarar har seinare late seg inspirere av kjempekaren frå bygdene i Telemark. 

www.vest-telemark.museum.no 

Knut Nedberge og mora Aslaug var blant dei som 

hadde ei fin stund med Åsmund og Storegut på brygga 

23. juli. - Han far kunne Storegut utanåt. Eg gløymer 

aldri ein gong på Nedbergo, han framførte heile diktet 

for oss. Han hadde lært det i folkeskulen. I dei gamle 

lesebøkene sto lange diktvers. Eg har og lært om Storegut 

på skulen. Så vidt eg hugsar sto det i ei av Egners 

lesebøker. 

Og sanneleg: i Egners lesebok nr 11 ”Frå bokhylla” 

er heile diktverket attgitt, med teikningar av Henrik 

Sørensen og tresnitt av Harald Kihle. 

AKM 


BYGDANYTT 

KYRKJA 

Sakte, men sikkert, skjer det noko med kyrkja 

Tekst og bilete AKM 

Folk i bygda snakka seg imellom gjennom vinteren om 

kor seint det gjekk framover med arbeidet på kyrkja. 

Til slutt vart det så mange spørsmål om framdrifta at Sjur 

Mehlum frå Riksantikvaren vart beden om å komme og 

forklare. Den 7. mars fekk endeleg folk svar på nokre av 

spørsmåla sine. 

Sjur Mehlum tok seg god tid denne kvelden i skulehuset. 

Han starta med å fortelje om Stavkyrkjeprosjektet 

og vise bilete frå arbeid Riksantikvaren hadde utført på 

andre stavkyrkjer. Både Borgund og Urnes stavkyrkje vart 

presenterte, slik at dei frammøtte fekk eit inntrykk av kva 

tiltak som var blitt utført. 

Undredal kyrkje er stort sett i god stand, i følge Mehlum, 

men det er ein del råteskader i våpenhuset. Hovudproblemet 

er at kyrkja ligg for lågt. Det vil ikkje monne å senke 

terrenget, så ho vil bli heva ca 30 cm. Ved hjelp av om lag 

36 jekkepunkt vil ho bli heva, stille og roleg. Kvart jekkepunkt 

tar om lag eitt tonn, så det skulle gå greitt. Det 

er grunnmur under det meste av kyrkja, men i samband 

med hevinga må den byggast på. I dette arbeidet, og i alt 

anna arbeid med kyrkja, bruker ein eit prinsipp som går 

på å nytte meste mogleg same materiale og teknikk som 

då kyrkja vart bygd. Stig Arne Borlaug har lagt til sides ein 

del murestein i samband med opprydding etter rasa som 

gjekk i vinter, så her er nok lokal stein å ta av. Tømrar Hans 

Marumsrud vil føreta ei bygningsundersøking med sikte 

på å finne spor etter verktøy. Riksantikvaren sine folk er 

alltid interesserte i å finne ut meir om kva for reiskap og 

teknikkar ein brukte når ein bygde stavkyrkjene for 800- 

900 år sidan. 

Kva er det raraste du har sett på Undredal kyrkje til no? 

Spørsmålet går til Ola Storsletten frå Norsk Institutt 

for Kulturminneforskning 

Noko av det raraste eg har sett? Ola må tenkje seg om, 

men ikkje lenge. Kom her, så skal du få sjå noko rart, seier 

han. Han set seg på huk ved ein av stavane på kyrkja. - 

Den delen som er nedst 

på staven kallar me basen. 

På basen er det ein 

dekorasjon i form av 

nokre ”bilringar” som 

er vidare enn sjølve 

staven. Den kallar me 

vulstar. Me kjenner dei 

frå mange andre stavkyrkjer. 

Vanlegvis er staven 

og vulstane hogne 

ut i eitt stykke. Men sjå 

her – her er det lagt ein 

dobbel vulst utanpå basen 

og den er festa med 

trenaglar. Slik er det på 

alle fire stavane på kyrkja 

dykkar. Det tykkjer 

Ola Storsletten er sivilarkitekt og seniorforskar 

og har vore i NIKU sidan 

instituttet vart oppretta i 1994. 


eg er rart. 

Eg veit ikkje kva som 

gjer at det er slik her. 

Det kan vere at dei ikkje 

Kvifor dette store stillaset 

med den enorme 

plastduken over, lurte 

mange på. Den svære riggen 

skal dekke tre behov. 

For det første må bakken 

vere tørr når jekkinga 

skal føregå. Då går arbeidet 

lettast og sikrast 

føre seg. For det andre 

gjer stillaset det mog- 

leg å invitere publikum inn og la dei gå rundt kyrkja og 

sjå mens arbeidet pågår. Handverkarane i Nedre Jølster 

Bilelag er innforstått med at ein del av jobben deira er å 

formidle kunnskap, så folk får lov til å stille dei spørsmål, 

og snikkarane har lov å ta seg tid til å forklare kva dei driv 

med, innan rimelege grenser, sjølvsagt. Den tredje grunnen 

til at stillaset er sett opp, er at det gjer det mogleg å 

skifte ut takstein og gjere anna reparasjonsarbeid når ein 

først driv på med kyrkja. 

Når hevinga er ferdig vil ein ta ned den store duken som 

dekker tak og vegger innvendig. Då kan det bli aktuelt å 

lage ein platting inne i kyrkjerommet, slik at folk kan få 

komme inn og sjå vegg- og takdekoren. Omnane vil bli 

skifta ut og ytterdøra vil bli vølt. Eit av vindaugo vil bli til 

rømningsveg i tilfelle brann, og dei andre vil få hengsla 

innerglas, slik at dei kan vaskast utan bruk av skrujern og 

sugekoppar, slik det har vore fram til no. Til slutt vil det 

bli sett opp nytt stakittgjerde rundt kyrkja. 

har hatt stort nok tømmer eller 

det kan vere tradisjonen 

akkurat her. Som du ser har 

dei ein eller annan gong seinare 

skore rett av og til dels 

fjerna vulstane for å få på plass 

kledningen. Det er synd dei 

har øydelagt vulstane, men dei 

ville kle inn kyrkja for å verne 

ho mot vind og ver, og det held 

eg med dei i. 

Noko anna som er rart er 

høgda på svillane eller syllstokkane. 

Her er dei berre 30 

cm høge. På dei fleste andre 

kyrkjer er dei opp mot 40 cm 

høge. Bandprofilen derimot, 

dvs dei langsgåande profilane 

som går langs yttersidene på 

både svillane og veggplankane, 

er om lag 3 cm breie. Vanlegvis 

er dei rundt 2 cm. 

Sjur Mehlum arbeider hjå Riksantikvaren. 

Han er prosjektleiar for istandsettinga 

av Undredal kyrkje 

Basen på sørvestre stav. Her 

ser me basen, vulstane og korleis 

staven er tredd ned på syllstokkane 

som er lafta saman. 

Ein veldig spennande ting er eit trekantmerke som er 

hogd inn på vestsida av skipets vestre hjørnestav. Det 

finst og på andre stavkyrkjer, eller grindbygg, som er ein 

beslekta bygningstype. Men ingen veit kva det skal vere 

godt for. Kan det ha noko med reisinga av kyrkja å gjere?

Nedre Jølster Bilelag 

Det er verken arkeologar eller arkitektar eller konservatorar 

som gjer det praktiske arbeidet med istandsetting av 

kyrkja. Det er faktisk ein gjeng med snikkarar frå Jølster. 

Bjarne Sunde fortel: 

− Det starta i 1992. Me var med på eit kurs i restaureringshandverk 

i Movika i Førde. Det var då vi kom inn i 

Riksantikvaren sine prosjekt. Første jobben var å restaurere 

eit middelalderloft i Svidalen i Jølster. Me har lært 

mykje av ein arkitekt som heiter Anders Haslestad. Han 

samarbeidde me mykje med i middelalderprosjektet, som 

me var med på frå 1992 til 2002. Haslestad var leiar for 

det prosjektet. Han har vore god mann for alle handverkarar 

som driv slik som oss. Etter at Stavkyrkjeprogrammet 

starta i 2002 har me hatt nesten fulltidsjobb med det. Men 

me driv og med andre ting, grindbygg, restaurering av 

gamle tømmerbygningar og gamle sjøbuer, for eksempel. 

Korleis ser andre snikkarar på dykk som driv med restaurering? 

− Mange tykkjer det er veldig interessant, det vi driv 

med. Me er kanskje heldige, som er komne med på dette 

laget. Det er mykje artigt som føregår. For eksempel så 

prøver me å arbeide mest mogleg med autentisk reiskap 

og verktøy. Det er Riksantikvaren som hjelper til med å 

skaffe slik reiskap. Det er viktig å ha reiskap med godt bet. 

Då me heldt på med støpulen ved Borgund stavkyrkje var 

det smeden Kjetil Torvund frå Lavik som smidde økser 

til oss. Han brukte gamle verktøyspor i stokkane som utgangspunkt 

då han smidde øksene. 

Korleis går det når de som handverkarar skal jobbe saman med 

folk med heilt annan fagbakgrunn hjå Riksantikvaren? 

- Me veit etter kvart kva Riksantikvaren legg av føringar 

for arbeidet. Me skal bevare det gamle så lenge som råd, og 

skifte ut minst mogleg. Men viss det er noko me meiner bør 

Muring er det skøyigaste eg driv med 

Undredal har mykje fin murestein, seier Erlend Gjelsvik, 

og ser seg rundt der han står utanfor kyrkja. Murar er det 

alle stader: på bøane, langs vegen, ved sakristiet og ikkje 

minst under kyrkja. 

Erlend er utdanna møbelsnikkar, men likevel er tørrmuring 

det kjekkaste han driv med. 

− Urnes stavkyrkje var eit ypparleg prosjekt, seier 

han. Der bytte vi ut heile grunnmuren og grov oss ned 

på fast grunn. Høgda på muren varierte frå 80 til 180 cm 

høgde, og frå 50 til 200 cm i breidde. Muren var delvis 

dobbel, for det må vere bering både under veggsvillene og 

under grunnstokkane som ligg ein god meter innafor veggen. 

Me måtte jekke opp kyrkja meir og mindre, alt etter 

kor mykje ho hadde sige, og legge opp ny mur oppunder. 

− Her i Undredal ligg kyrkja nokså støtt, men våpenhuset 

ligg faktisk nedi bakken. Når me no skal heve kyrkja, 

må me legge ny mur under heile bygningen. Heile vegen 

rundt skal grunnmuren kvile på ei berepute av stein som 

vil vere 50-60 cm breid. Det er for at vekta av bygningen 

og muren skal bli godt fordelt og for at kyrkja skal stå 

støtt. Sjølve muren blir om lag 30 cm tjukk. Under koret, 

i austenden, er muren av vekslande tjukkleik og kvalitet. 

Der kjem me til å plukke ned muren stein for stein, til han 

Nedre Jølster Bilelag bak lås og slå. Tor Egil Gjelsvik, Bjarne Sunde 

og Erlend Slåtten 

gjerast så legg me det fram for Sjur Mehlum. Samarbeidet 

med folka frå Riksantikvaren går bra. 

Det som er ekstra artig med Nedre Jølster Bilelag er at 

dei mellom anna består av to sett far og son: Erlend og Tor 

Egil Gjelsvik, Halvor og Erlend Slåtten. Begge sønene gjennomførte 

læringstida si med ”vanleg” tømrararbeid, men 

sidan har dei arbeidd med restaurering i lag med fedrane og 

resten av bilelaget. Erlend Slåtten har til og med sin eigen 

lærling, og han er skikkeleg gira på restaureringshandverk. 

Elles har bilelaget fleire dei kan hente inn når dei treng 

hjelp. Då dei skulle hogge 7-8000 takspon til Borgund 

stavkyrkje fekk dei hjelp av tre erfarne pensjonistar frå 

Jølster og Førde. I Vik er det to bønder/tømrarar som stiller 

opp når det trengst. 

Erlend Gjelsvik 

er solid nok og tjukk nok til at me kan bygge han opp att. 

Det blir eit kjekt arbeid! seier møbelsnikkaren frå Nedre 

Jølster Bilelag. 


KYRKJA BYGDANYTT 

KYRKJA 

Dame med draumejobb 

Det er utpå ettermiddagen ein dag i april. Ei dame 

med hua godt ned i panna kryp omkring utfor kyrkja 

og studerer eitkvart. Ho er meir enn villig til å forklare 

kva ho er så engasjert av. 

- Kom og sjå! seier ho og peikar mot nedste del av sørveggen. 

- Her ser me sjølve stavkyrkja! Dette er ein av dei 

fire syllstokkane. Dei er felt saman og danner nederste 

ramme i kyrkja. Så er stavane tredde ned på krysset. Desse 

stavane kviler på stein. Stavane på dei første stavkyrkjene 

vart sette rett ned i jorda, så dei rotna etter kvart. Her ser 

du korleis veggplankane er felte nedi syllstokken, seier ho 

og peikar ned på ei rad av ståande breide bord som forsvinn 

ned i den liggjande syllstokken. - Langs syllstokken går ein 

fin liten profil. Den går att langs sidene på alle stavane. Og 

sjå her – ser du desse små trekanta hola? Det er drypphol 

for regnvatn som samla seg i botnen på nota i syllstokken! 

Dama smiler og forklarer og kjenner seg tydelegvis heime 

i det ho ser. 

Eg får vite at ho heiter Anne Marta Hoff og er tilsett i 

Norsk Institutt for Kulturminneforsking NIKU. - Eg jobbar 

ikkje med Stavkyrkjeprogrammet, men eg såg mitt snitt til 

å ta ein titt på kyrkja når dei hadde tatt vekk kledningen. 

Det er ikkje kvart hundreår ein får sjå korleis kyrkja ser ut 

Denne messehakelen er ikkje så enkel å tidfeste 

innanfor ytterveggen! Anne Marta er kunsthistorikar og 

arbeider med eit verk som heiter Norges Kirker. Opprinneleg 

var det meininga å skildre alle Norges 1600 kyrkjer, 

i bokform. Til no er det kome ut 13 bind. Men løyvingane 

har minka, så heretter blir stoffet berre å finne på nettet. 

Du har visst fått draumejobben, du? spør eg. Ja, dette er 

kjekt arbeid. Eg hadde aldri trudd at ag skulle få jobbe på 

heiltid med dette då eg tok kunsthistorie. Eg legg merke til 

at Anne Marta snakkar sogning, ikkje austlending, som så 

mange andre av dei som kjem frå Riksantikvaren og andre 

offentlege instansar. - Eg budde i Solvorn til eg var ni år. Så 

flytta familien til Årdal, seier ho. No bur eg i Bergen, men 

reiser mykje rundt omkring i landet for å dokumentere 

interiør, inventar og konstruksjonar i kyrkjene våre. 


Anne Marta Hoff er kunsthistorikar og arbeider med dokumentasjon 

av kyrkjene i landet 

Anne Marta viser fram bilete av inventar frå kyrkja vår. 

- Det er mykje arbeid å systematisere alt stoffet, seier ho. 

Men det skal bli gjort. Og det vil komme på nett på ein 

slik måte at alle kan søke seg fram til det dei er ute etter, 

og samanlikne f.eks messehaklane i forskjellige kyrkjer. 

Opplysningane om Undredal kyrkje skal vere å finne på 

www.norgeskirker til sommaren. 

Veggplankane er fint avrunda. Syllstokken med enkel profil og 

eit drypp- og luftehol med forbindelse inn til sporet som veggplankane 

er felt ned i.

Reparasjon øyeblikkelig påkrevet 

Domenico Erdmann - konsulent 

Oslo, 4/6.1927 

Da jeg er underrettet om at Undredal kirke er i meget dårlig forfatning, har jeg på egen 

bekostning foretatt reise og besiktigelse mens jeg oppholdt meg i Aurland, i anledning kirkens interiørmaling. 

Men på grunn av uavbrudt reise fra Aurland til Snaasa og Trondhjem og derfra tilbake 

til Sogn, må jeg innskrenke meg til en kortfattet oversikt, 

hvilket jeg ikke unnlater, da jeg anser saken for meget 

viktig. 

Kirken ligger på en liten avsats i et sterkt hellende 

bakkeheld, og er bygget utover dette på en høi stenmur 

(under det senere, enten utvidede eller i det 17. aarh. helt 

nyoppførte kor). Det middelalderske parti, med runde 

hjørnestave og synlige veggthiler, står med underlegjeren 

like på bakken, våbenhuset lavere enn denne, mot veien. 

Taket er i elendig forfatning, og tårnet falleferdig, så at 

man uten overdrivelse tör betegne tilstanden uforsvarlig. 

Da kirken dessuten ligger på et veirhårdt sted, er reparasjon 

öieblikkelig påkrevet. 

Taket lekker som følge av at teglpannene, der efterhånden 

er utskiftet med forskjellige pannestörrelser, ikke 

ligger an mot hinanden og til lektene som i stor utstrekning 

er råtnet i stykker. Sutaket består av det gamle, men 

må rettes og tettes. Tårnets bordkledning er råtten, og 

på korets sydside faller gesimsen stygt, som kan tyde på 

beskadiget taksper (se foto). 

Det første som bør gjøres er å løfte hele bygningen 30 a 40 cm, på en stenmur, helt klar av 

bakken, da det er å befrykte at stavverket kan ta skade som det nu står. Derefter må sutaket grundig 

repareres og helt omlektes, samt takpannene fordeles efter ensartet størrelse. Tårnet må ha ny 

kledning og forøvrig repareres (med rødmalt bordkledd tårnhjelm som den nuværende). Enn videre 

er det ønskellig å bortta vinduenes uheldig gavlformede overparti. 

Da kirken er usedvalig liten, og i mange tilfelles altfor liten, önskes flere sitteplasser. Men da 

der ikke kan bli tale om utvidelse av bygningen i noen form, er der kun en måte å foröke sitteplassene, 

nemlig ved å forlenge alle benker ca. 30 centimeter, hvorved innvinnes 20 sitteplasser. Derved 

blir midtgangen noget smal, men bred nok til denne kirke. Benkene er mindre heldig omarbeidet i 

senere tid, men fremdeles primitive, så at der blir anledning til å bearbeide dem henimot en bedre 

form. Hele interiöret er overmalt, både tak og vegger, samt prekestol med årstall 1696. I takets segmentbuede 

panelhimling har der været dekorasjon, som eldre folk ennu erindrer. På veggthilene 

er der også overmalt dekorasjon. På den rødbrun overmalte prekestol er kun de små felter intakt, 

malt av en bygdekunstner, og formodentlig den samme som har malt Aurland kirke i slutten av 

1600-årene. Den efterfølgende maler fra 1811 i Aurland, er mere uvörren, men efterligner den förste. 

Herom senere. Prekestolen kan farverestaureres for ca. kr 350.00. Det eldre kan skimtes under 

overmalingen. Den besynderlige lysekrone med utskårne gemsehoder og en kvindelig figur på toppen, 

samt pipearmer av metall er defekt og bör istandsettes (ca. kr. 50.00). 

I stavkirkens vestparti synlige spor av det eldste galleri, mens kirken ennu hadde sitt åpne 

sperreloft, der er udmerket bevart, men kun synlig gjennem en liten åpning i den tjærede vestgavl 

over tårnloftet. Den nödvendigste reparasjon og de overfor antydede arbeider vil koste ca. kr. 

6000.00 tilsammen. Jeg har tilrådet at man söker bidrag av pengelotteriets utbytte, hvis det ikke 

lykkes å tilveiebringe den beskjedne sum på annen måte. Saken bör fremmes: jeg vil derfor ikke 

komme nærmere inn på den dekorative restaurering forlöpig. 

Domenico Erdmann. 

Slik så Undredal kyrkje ut kring år 1900 


Her ve me bu 

1 

Her ve me bu, i Undredal 

for me veit at det er her me høyrer til 

Ja, planane er ferdige 

det vantar korkje innsats eller tæl 

For me vil ikkje sitja roleg 

og venta på at me allting skal få 

Me set i gang og syng ein sang 

for me veit at det er her me høyrer til 

2 

Eit servicehus har me no fått 

og det kjem til å gjera bygdi godt 

Her gjester får så gode kår 

at adle kjem igjen til neste år 

Me er den vetle, store bygdi 

me er’kje mange, men me får det te 


for me veit at det er her me høyrer te 


3 

Og om det no vert litt problem 

og verda skulle gå oss litt imot, 

me krøkjer nakken og går opp bakken 

for ingen ting kan stoppe oss meir no 

Me ve ei bygd der folk kan trivast 

om dei er gjester eller bur her fast 


for me veit at det er her me høyrer te 

Ja, me veit at det er her 

ja, me veit at det er her 

Ja, me veit at det er her me høyrer te! 

Omskriving av ei vise frå ein av dei gamle revyane, skriven 

til opninga av Gjestestova under Geitostfestivalen i 2011.

LESARINNLEGG 

Villcamping I Undredal 

Turistane er begynt å komme til Undredal, og nokon syns 

det er kjekt, medan mange tykkjer dette er mindre kjekt. 

Likevel bør det vere retningsliner for kor turistane kan 

campe. Det er det ikkje i Undredal. Etter at campingplassen 

kom, så kom ”villcampingen” for fullt. Den nådde nye høgder 

i fjor sommar. Det vart slått leir alle moglege plassar frå 

slåttemark til utkøyrsler, på selbøane og parkeringsplassar. 

Villcamping på Langhuso 

Dei fleste plassar i Noreg er det sett opp skilt som fortel 

om kor ein skal campe, og kor det er forbode å campe. Det 

er viktig at Undredal Bygdeutvikling som er talerøyret for 

bygdi vår, tek kontakt med dei rette instansane for å få 

skilt på plass. Det er eit paradoks at campingplassen er 

tom, medan parkeringsplassar og andre område er opptekne 

med bubilar eller andre campingturistar. Bussane 

veit ikkje kvar dei skal parkere eller snu. For eit kaos, og det 

kaoset vil me ikkje ha i Undredal. Det øydelegg bygdi vår, 

og sommaren vert for mange eit mareritt. Det må gå an å 

gjere nokre grep som kan gjere infrastrukturen i Undredal 

betre enn han er no. 

HHB 

Til styret og årsmøtet i Undredal Grendalag. Eg melder hermed 

ei ny sak til arbeidsprogrammet for Undredal Grendalag: 

FIBERKOMMUNIKASJON TIL UNDREDAL 

Internettkommunikasjon har på kort tid blitt ei teneste 

som mange av oss brukar «frå morgon til kveld». Det 

er viktig for mange privat, og det er faktisk heilt avgjerande 

for å utvikle næringsaktivitet på dei aller fleste område. 

Me som driv ein liten butikk i bygda slit dagleg med for 

dårleg kommunikasjon, og telelinjene inn til butikken er 

for lengst sprengt. 

Departementet har løyvd midlar til utbygging av fiberkabelnettet, 

og tiltak på dette området skal meldast inn 

via kommunen. Eg foreslår at grendalaget tek saka og set 

dette opp som ei prioritert oppgåve i arbeidsprogrammet 

for 2012. Alternativa kan vera fleire, men eg veit det alt er 

lagt ein ny fiberkabel med stor kapasitet gjennom Flenjatunnellen 

til kommersiell bruk utanom Statens Vegvesen 

sin eigen, og det bør vera eit aktuelt alternativ å få kopla 

seg på den. 

I same slengen må det meldast ei sak til Telenor, Aurland 

Energiverk og Aurland Kommune om å setje i gang eit felles 

prosjekt, der ein får lagt så mykje som mogleg av leidningar 

i nedgravne kablar. Kanskje det kan gjerast i samband med 

at brannvesenet skal installere brannhydrantar over heile 

bygda? Det er eit virvar av kablar på kryss og tvers som 

forutan dårleg teknisk standard, er svært skjemmande for 

miljøet i bygda. Altså fleire funksjonar samstundes: 

• Telekommunikasjon 

• TV- signal, så vi slepp parabolar på alle hustak 

• El-kablar til veglys 

• Nye veglysstolpar 

Det er mogleg dette bør inngå i ein eventuell ny ”Bulystsøknad”, 

men saka bør meldast til dei ulike instansar no. 

Fiberkommunikasjon inn til bygda må meldast straks uavhengig 

av dei andre tiltaka internt i bygda. 

Undredal 06.04.12 - Leif Inge 

Gjestestova 


“Noen kommer, noen går” 

I løpet av mine snart 30 år i Undredal har eg sett tre 

hekkande artar forsvinne, men eg har også oppdaga ein 

nykommar. 

Terna er ein av fuglane eg har hatt mykje glede av, som ikkje 

har vist seg her på fleire år. Eg har eit bilde frå 2001 der det 

sit ca 23 terner på båten til Edvin i morgonsola. På den tida 

me mjølka bortom, 

såg me dei ofte 

fiske langs strondi. 

Dei kom flygande 

langs land, tok ein 

heil sving og dukka 

under etter eit raskt 

stup temmeleg nær 

fjøresteinane, men 

Ternekongress på Edvin sin båt ved 

elveosen i 2001 

Låvesvale på Reina i juni 2008 


alltid i retning frå 

land. Så fortsette 

dei langs land, til 

neste sving og neste 

stup. Kvifor dei har 

forsvunne veit eg 

ikkje, dei er ikkje 

spesielt truga på 

verdsbasis. Eg har 

lenge trudd terna 

“vår” var makrellterne, 

men nærare 

studiar viser at det 

mest sannsynleg er raudnebbterne (Artic tern). Raudnebbterna 

vandrar kvart år mellom Arktis og Antarktis, og nyter 

lange, lyse dagar året rundt. Ho brukar fire månader på 

reisa. 

Andre fuglar som har forsvunne frå bygda er stare (stær) 

og skjor (skjære), to elles svært vanlege fuglar. Eg har tidlegare 

vore sint på staren som har forsynt seg av morellane 

våre, men eg saknar han likevel når han no er borte. 

Det er trist når livet vert mindre mangfaldig. Skjori hekka 

tidlegare i minst eitt tre i Smihola. Ho er nok ein masete 

fugl, men staseleg likevel med sin lange stjert. Eg hadde 

sett pris på eit ord om de ser stare eller skjor i Undredal. Eg 

meiner eg såg stare ein gong i fjor, men utan at eg kunne 

sjå at den vart værande. 

Nykommaren er låvesvala. Me har i heile mi tid hatt 

ein fin koloni av taksvaler i Undredal, med bl. a 5-6 reir på 

huset mitt. I fjor då dei reiste 25. august, talde eg ca 90 stk 

på straumtrådane på Hjødna. Det er fint me bidrar her, då 

arten t.d. har gått ned med 41% i Frankrike dei siste 20 åra. 

Låvesvala dukka opp første gang, så eg såg den, på Reina 

i 2008. Sidan har eit par vore årvisse, og dei har laga reir, 

men eg veit ikkje om dei har fått fram ungar. I år såg me 

dei første gongen 5. mai, jaktande rundt i bygdi. Dagen 

etter var dei ikkje å sjå. Håpar dei kjem att. 

26. april observerte eg ca 500 trekkande låvesvaler som 

hadde matpause over eit myrområde i Sør-Frankrike. Det 

er kanskje dei som er komne til Noreg no? Eg kom før dei, 

men eg juksa og tok fly... 

PB 

Er du klar til ferien? 

Har du reiseforsikring? 

Har du kredittkort? 

Om ikkje, så må du ta kontakt med oss i Aurland 

Sparebank. 

Me kan gjera ferien din betre!

ANNONSAR 

Undredal Visningsenter - Eldhuset 

Eit pilotprosjekt i nasjonal målestokk er i ferd med å ta form 

i Undredal med god hjelp av Nærøyfjorden Verdsarvpark, 

Sognefjorden Næringshage og kompetansemiljø som Aurland 

Naturverkstad og Fossekallen AS. 

Formidling 

Med dette tiltaket tek ein sikte på å formidle kvifor dette 

området kvalifiserer til ein «verdsarvstatus», korleis folk har 

livnært seg her ved fjorden i fleire tusen år og korleis det er 

«å leve med denne verdsarven i dag». 

Sosial funksjon 

Verdsarvhuset skal romme viktige sosiale funksjonar i lokalsamfunnet 

på heilårsbasis, både som møteplass og med servicetilbod 

av ymse slag skal det styrke lokal sjølvkjensle og identitet 

samstundes som det er eit unikt tilbod til besøkjande. 

Kulturell funksjon 

Som møteplass og med tilskipingar og andre former for kulturformidling 

tek ein sikte på å gje rike kulturopplevingar og 

fremje medvit om eigen kultur og respekt for andre. 

Verdiskaping 

«Verdiskaping skjer i møtet mellom menneske» er visjonen for 

Nærøyfjorden Verdsarvpark. Det vil det òg vere for «verdsarvhuset», 

som skal fremje mange slike «møte» der deltakarane 

verdset dette «møtet». Tiltaket skal ha økonomisk berekraft i 

form av eit positivt bedriftsøkonomisk resultat, sommarjob- 

www.kajakk.com 

post@kajakk.com 

Mobil: 913 26 628 

Kan om få år bli Undredal Verdsarvhus 

bar som lokal ungdom kan vekse og utvikle seg i og heilårs 

arbeidsplassar. 

Det vil nok ta nokre år før dette tiltaket er realisert fullt ut, 

men alt i år vil du truleg sjå ein del utbetringar både ute og i 

kjøkkenområdet. 

Sommarprogram 

Som kjent vert det ingen geitostsfestival eller slåttefest i år, men 

det vil likevel bli ei dansehelg på bryggja. Fredag 20. juli vert 

det variert trekkspelbasert dansemusikk med far og son Sogn 

frå Dokka, som har gjesta oss fleire gonger før. Dette er karar 

som ein trykt kan seie har musikken i blodet, og som gjennom 

mange år har formidla den på ein tvers igjennom musikalsk og 

humørfylt måte. 

Laurdag 21. juli har dei to karane med seg resten av dansebandet 

Sogns. Dei er no så populære rundt om på dansegallaer 

at dei snart må bookast inn året før. 

Me ynskjer hjarteleg velkomen til storveges dansehelg pao 

bryggjao i Undredal, og til andre gode møte over ein kopp kaffi 

eller ein bete god mat. 

Informasjon om fleire tilskipingar og oppdatert sommarprogram 

finn du på nettsida vår www.visitundredal.no 

Me sjaoast vel pao bryggjao i sommar? 

Velkomen! 

Opplev Undredal, Natalia og Leif Inge, vertskap 

- kajakk til folket - 

Guida turar, kurs og utleige av kajakk på stranda i 

Flåm, vi gjev 10 % rabatt til alle som bur i Undredal. 

Tilbodet gjeld både fastbuande og besøkande, for å få rabatten må du vise fram eit eksemplar av Underdølen med denne annonsa eller anna bevis på at du bur i bygda. 

Bestill på telefon eller e-post. Vi tek diverre ikkje kontantar, betaling med VISA og Mastercard 


ANNONSAR 

Geir Aage Sogn er ein munter kar med 

med raske fingrar 

Gåveabonnement 

Eg vil gjerne at 

skal få eit abonnement på Underdølen. 

Han/ho har denne adressa: 

Eg som skal betale heiter: 

Og har denne adressa: 

Eg ber om å få rekning frå og med sommar-/julenummeret 

2011. Abonnementet går til eg seier det opp skriftleg. 


Hei folkens! 

Sett av helga den 20.-22. juli. Da braker det igjen løs med bryggedans i den flotte 

fjordbygda Undredal. 

Dette har etter hvert blitt en god tradisjon for oss gutta i Sogns. Det er faktisk det 

fjerde året vi er med på denne flotte festen som avholdes på den idylliske brygga 

nede ved kaien i Undredal. Far sjøl, Aage Sogn, har drevet gammeldansorkester i 

35 år og har fartet land og strand rundt med sin gammeldans. Han kan se tilbake 

på mange fine år med NM-titler og en gang nordisk mester innenfor sin sjanger. 

Han og jeg dukker opp som duo på fredag kveld. Da vil gammeldans iblandet 

swingtakter stå på menyen. 

På lørdag kveld kommer Sogns. Dette orkesteret startet jeg i 2006. Dette skulle 

starte som et sideprosjekt, men ble raskt hovedbandet for meg, da vi ble med på 

Lyden av Lørdag på NRK. Dette var ei storsatsing på NRK høsten 2007, hvor Tore 

Strømøy skulle finne nye folkelige artister som skulle ta over etter storheter som 

Åge Aleksandersen og Hellbillies. Etter TV-debuten har vi i Sogns fartet land og 

strand rundt i bussen vår med variert musikk, både for de danselystne og de som 

vil lytte. Sogns kan også se tilbake på Spellemann-nominasjoner for våre to CDplater. 

Vi i Sogns gleder oss til å gjenta suksessen fra Undredal og du kan møte oss 

lørdag den 21. juli på brygga i Vene Undredal. 

Geir Aage Sogn 

Leige Ungdomshuset? 

Då tek du kontakt med Arvid Stegen på tlf 997 39 223. Han 

kan gje deg opplysningar om prisar og anna. 

Sov godt i Undredal 

Overnattingstilbodet i Undredal vart 1. mai utvida med eit nytt flott alternativ: Tre 

leilegheiter i andre høgda i Gjestestova, smakfullt innreidde av Brit og Ivar-Bjarne. I 

kvar leilegheit er det soveplass for to i soverom og to på sovesofa i stova. Alle leilegheitene 

er godt utstyrte med kjøkken, bad og veranda. 

Andre overnattingstilbod er: 

- Lussestova med leilegheit i andre høgda og fire rom, alle med bad og toalett. 

- Birjestova som har to fine dobbeltrom med tilgang til toalett, og evt. dusj i Gjestestova. 

- Vingerstad som eit rimelegare tilbod, med fem dobbeltrom i eit tidlegare bustadhus 

med tilgang til dusj og toalett, kjøkken, stove og stor terasse ut mot fjorden. 

- Campingplass rundt Gjestestova. 

Alle overnattingstilboda ligg i det gamle bumiljøet i Undredal med nærheit til Aurlandsfjorden, 

ein liten park, kafe, butikk og turstiar i nærområdet, langs fjorden og 

langt til fjells. Velkomen til eit triveleg opphald med ro og harmoni! 

Opplev Undredal 

Tlf 0047 57633100 - Epost: info@visitundredal.no - www.visitundredal.no

Borlaug vedsal i Undredal 

Norsk ved! 

Borlaug båtskyss 

Båtskyss frå Gamlebryggja i Undredal 

Mobil Marius 480 76 313 - Mobil Stein Ove 413 30 973 

Turar til Horten, Nedbergo, Stigen og andre stader 

etter førespurnad. Pris etter avtale 

Grasrotandelen 

Grasrotandelen er ei ordning som 

gjer det mogleg for spelarar hjå Norsk 

Tipping å gje sin del på fem prosent 

av innsatsbeløpet direkte til ein lokal 

organisasjon. Grasrotandelen gjeld 

for alle spela til Norsk Tipping, bortsett 

frå Flax og Extra. Spelaren må ha 

Norsk Tipping sitt Spelarkort for å 

delta. Dei som har lyst å gje si støtte 

til Undredal Ungdomslag kan gjere 

det. Dei vil få rettleiing på Underdalsbui 

eller hjå ein annan kommisjonær 

hjå Norsk Tipping. 

Styret i Undredal Ungdomslag 

Vil du annonsere i Underdølen? 

Her er prisane: 

Heil side kr 1000 

Halv side kr 500 

Tredjedels side kr 350 

Kvart side kr 250 

Bygdafolk annonserer gratis, men må levere 

trykklar annonse eller dekke kostnadene 

med utforming. Bladet sin formgjevar, 

Oransje webdesign, kan ta slike oppdrag. 

Bjørk 60 l sekker kr. 70,- 

Kveikjeved 60 l sekker kr 

30,- 

DU RINGER OG ME 

BRINGER!! 

Marius mob. 480 76 313 - Stein Ove mob. 413 30 973 

Bli med oss på tur du òg! 

Vi minner om vårt tilbod til alle sambygdingar i 

Aurland kommune 

AMBASSADØRKORTET 2012 

Gjelder for uavgrensa reise med Flåmsbana 

Vaksne kr. 650,- og barn kr. 325,- 

www.flaamsbana.no 

GALLERIET PÅ BRYGGA 

er åpent i sommer 

fra 1. juni 

med: 

smykker, bilder, kunstkort og tegninger 

kontakt: info@ekes.no 

Bli med på kajakkurs! 

Kurset er 30. juni 2012 kl 09.00-14.00 i området Flåm- 

Undredal. Instruktør er Njord AS. Du lærer å løfte, 

bere og sjøsette kajakk, ilandstigning og padleteknikk. 

Så lærer du å gå rundt og komme deg ut av kajakken, 

samt eigenredning, kameratredning og generelt om 

sikkerheit. 

Pris: Kr 900,- (Sjå Njord sin annonse for info om 

rabatt) 

Påmelding: geitost@online.no eller A.K. Marstein på 

tlf 907 18 655 

Informasjon: e-post/tlf.nr. over, eller www.kajakk.com 



B 

Aktivitetskalendar sommar og andre halvår 2012 

10. juni 11:00 Skulen Gudsteneste 

13. juni 09:30 Bui Underdølen skal ligge i postboksadn 

Returadresse: 

Undredal Grendalag 

5746 Undredal 

22. juni 19:00 til 22:00 Skulen Underhaldande føredrag av eldsjelar frå andre bygdelag. Humørbonden Geir 

Styve og galskaparane Mats og Ken Robin frå Hasselvika. Ope for alle! Sal av kaffi, 

te og kaffimat 

23. juni 09:00 til 15:00 Bygda Eldsjeldag. Bli med, så får du sjå! 

23. juni 18:00 Parken Jonsokfeiring ved UUL: Sal av grillmat i parken, volleyballturnering, jonsokbål med 

premieutdeling etter turneringa 

24. juni 09:00 til 12:00 Bygda Oppsummering, mat og slentring 

20. juli Brygga Dans med Aage og Geir Aage Sogn (Sjå omtale) 

21. juli Brygga Dans med Sogns (Sjå omtale i bladet) 

26. august 18:00 Skulen Gudsteneste 

01. september 00:00 Hjortejakti byrjar 

23. september 14:00 Skulen Hausttakkefest og kyrkjekaffi med åresal 

18. november 14:00 Kyrkja? Gudsteneste 

NB: Ta alle tidspunkt med ei klype salt. 

Tinjarar i vårsol

Underdølen - juni 2012 - Oransje webdesign

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?