Me fylles av jublande song - dalemannskor.no

Me fylles av jublande song – Dale Mannskor 75 år
Omgrepet ”kor” kjem av gresk ”khoros”, der to halvkor svara kvarandre
medan andre dansa. Samanhangen kunne vera kultisk og religiøs. Dei gamle
grekarane verdsette songen høgt, med songundervisning og konkurransar for
store folkesamlingar. Dei profesjonelle songarane i gamle Rom gjekk med
slør utandørs, for å verna stemma mot støv.
Av dei eldste mannskora er preste- og munkekor. Med kristendommen fekk
kora ny meining, slik som i førestellinga om ”himmelske englekor”. Pave
Gregor ordna den liturgiske korsongen til kyrkjeleg unison korsong (gregoriansk
såkalla). Biskopen i Holar på Island forbaud i 1320-åra tostemmig song.
Han rekna denne for syndig ”leikaraskap”; den kyrkjelege songen skulle vera
rein og einstemmig. Med den musikkompetente Martin Luther og reformasjonen
vart dei folkelege tradisjonane teke inn i den kyrkjelege varmen.
Luther forstod krafta i songen: ”Musica er en tukter som gjør folk mildere og
saktmodige, sedeligere og fornuftigere.”
Etter den franske revolusjonen kom ein ny bruk, med verdslege massekor,
og kora som symbol på nasjonen eller folket. I borgarheimane vart det musisert
og sunge, ofte i samband med store selskap. Studentane og borgarane
song i lukka mannsforbund og klubbar; dei song, drakk vin og åt overdådige
måltid. Og slik har det vel alltid vore. Til god song høyrer det mange slags
opplevingar, ivrig samtale, gode forteljingar og minne, god mat og drikke,
mykje humor, kort sagt – song handlar om å vera i ”godt lag” på alle vis.
Dei nasjonale rørslene nytta songen for alt han var verdt. Diktarar som
Wergeland og Welhaven tok del og skreiv høvande songar. Og Ole Bull vart
vårt første musikaridol. Deretter stod diktarane og komponistane i kø for å
laga songar til mannskor og det fridomselskande norske folket. Edvard Grieg
og Bjørnstjerne Bjørnson vart leiarstjernene. Musikaruniformar og sjaketten
vart innført. Med korsongen var sivilisasjonen endeleg komen til landet!
Dei store songarfestane prega samtida. I Norden kom den første songarfesten
i Asker i 1851. Med den aukande høgstemte nasjonalkjensla kom eit
valdsamt gjennombrot for korsongen i 1850/60-åra. Denne var ofte idealistisk
forma, med sterk tru på at nasjonane og folkeslaga ville vinna sjølvstende,
ikkje minst ved songens kraft: ”For Noreg, kjempers fødeland”.
”De motløse synger ikke.” (George Brandes)
I 1850 song eit kor av thranittere for Marcus Thrane, og ”Arbeiderforeningens
Sangbok” kom ut med 44 arbeidersongar. I 1896 kom den første arbeidar-
11