EGDE nr 2 - 2008 - Agder Historielag

Iveland V – Gruvedrift
Ivelands bygdesogenemnd 2007
Gratulerer, Iveland! Her er det ei
fantastisk flott bok som er
komen ut! Denne femte bygdeboka
er eit vakkert tillegg til
lokalhistoria og kjem til å verte
til stor glede for generasjonane
framigjennom.
Som tittelen gjev signal om, så handlar boka
om geologi og gruvedrift i Iveland. Det tyder
slett ikkje at boka ikkje er interessant for dei
som ikkje likar steinar. Tvert imot er det så
variert og folkeleg skrive, at dette er ei bok
14
som pirrar kvar og ein som anten er interessert
i steinar, som er glad i å lese om si eiga lokalhistorie
– eller som vil ha med seg eit utruleg
stykke historie frå Agder.
Spesielt dei mange og ulike bileta gjer at
boka er utruleg lettlesen og attraktiv for sjølv
den minst ihuga lesaren. Det er bilete av ei
rekkje menneske som jobba i gruvene eller på
anna vis hadde med gruvedrift/geologi å gjere
– og heilt bak finn me eit oversyn med ei
mengd verkeleg nydelege bilete av minerala
som fanst i Iveland. I tillegg er det mange
artige skisser teikna av Odd R. Jørgensen,
som på ein humoristisk måte
understrekar teksten.
Boka har mange hovudkapittel,
der «Kva eldre og nålevande
gruvefolk fortel» har
fått særs stor plass. I dette
kapitlet vil eg trekke fram eit
avsnitt som minner mest om
eit eventyr. Thortveititt høyrest
ut til å vere eit mineralnamn
sagt i spøk – men nei,
på Knipane på Ljosland fann
dei dette ukjende mineralet
som Olaus Thortveit sende
inn for analyse på
Mineralologisk Institutt.
Professoren der konstaterte at
dette var eit nytt, ukjent mineral,
og gav det namnet etter
finnaren. Eg gjev lesarane ein
smakebit frå teksten i denne
samanhangen: «Alle store
mineralsamlingar skulle straks
ha prøver av thortveititt, dette
merkelege mineralet som
ikkje fanst andre stader enn i
Iveland. Olaf Landsverk har
fortalt om korleis prisen flaug
i vêret. Særleg blei det betalt
godt for store og vakre krystallar.
Ikkje noko under at
gruvefeberen greip gruvearbeidaren,
som nå såg eventy-