bv0818

FAGLEG FRISKARE KYR GIR GLAD BONDE
Den store stygge ulven:
Overskot av kalium i grovfôret
aukar faren for mjølkefeber.
Unngå storfegjødsel på sinkubeiter
og på gras som skal bli sinkufôr.
Sjekk pH i urin før kalving.
Gjer tiltak om nødvendig.
Subklinisk ketose - rota til alt vondt
Ein fôrrasjon med mykje kraftfôr og lite
fiber seinkar pH i vomma og aukar risikoen
for subklinisk ketose og sur vom.
Desse tilfella er ikkje enkle å oppdage,
men er truleg svært vanleg i mange norske
fjøs.
– Kua er verken sjuk eller frisk, men
det går litt på magekjensla. Kua mjølker
mindre enn venta og har ofte fleire omløp,
seier Steen.
Kua er spesielt utsett for subklinisk
ketose i perioden etter kalving, då ho er i
negativ energibalanse. Er du i tvil kan det
vere lurt å gi energitilskot.
Steen hadde med seg nokre strips
som måler innhald av ketonlegemer i
mjølka. Eit høgt nivå indikerer subklinisk
ketose.
– Målinga må gjerast 3-14 dagar etter
kalving. Ved utslag, må kua få energibalanse
eller tilsvarande preparat, i tre til
fem dagar. Dersom du får utslag hjå opp
mot 40 prosent av kyrne kan det vere lurt
å vurdere fôrrasjonen, seier Steen.
Mjølkefeber
For somme bønder er mjølkefeber mest
ikkje eksisterande. I andre besetningar
er det eit stort problem. Mjølkefeber
skuldast kalsiummangel i blodet. Sjukdommen
er dødeleg om den ikkje vert
behandla av dyrlege.
Etter kalving går det eit par dagar før
tarmcellene som sug opp kalsium vert
aktivert. Samstundes mobiliserer kua
store mengder kalsium som renn ut med
mjølka.
– Det er ei utfordring. Me må rett og
slett lure kua og vekke til live desse tarmcellene
slik at dei er aktive når kua kalvar.
For å klare det, og førebygge mjølkefeber,
må pH i urinen senkast frå over
åtte, som er normalverdien, til under sju.
I praksis betyr det å seinke DCAD-verdien
i fôrrasjonen.
DCAD (Dietær kation anion differanse)
er differansen mellom summen av dei
positive kationa natrium (Na + ) og kalium
(K + ), og dei negative aniona klor (Cl - ) og
svovel (S 2- ), målt i milliekvivalentar per kg
tørrstoff (mEq/kg ts).
– Når me kjenner innhald av desse
fire iona i eit fôrmiddel, er me i stand til å
rekne ut ein DCAD-verdi for fôrmiddelet,
seier Steen, og åtvarar samstundes mot
seljarar som byr på enkle løysingar.
– Ikkje bli lurt. Bruk kalkulatoren,
rekne ut DCAD-verdien og kontroller om
informasjonen stemmer, rådar Steen.
DCAD-verdiar i vanleg produksjonsfôr
ligg mellom 200 og 350 mEq/kg ts. Sinkufôr
bør ligge mellom -100 og -150 i perioden
før kalving.
Tiltak for å seinke pH i urin
DCAD har ein sterk samanheng med pH
i urin. Ein pH-test av urinen før kalving
seier oss noko om DCAD-nivået i fôret.
– Bruk pH-strips, gjerne to ulike skalaer,
og les av pH-verdien. Med pH i urin
på under sju er faren for mjølkefeber
sterkt redusert, seier Steen.
Eit tiltak er å erstatte heile eller delar
av kraftfôrrasjonen med kraftfôret Pluss
Ionebalanse Sinku, i tida før kalving. Men
smaken er ei utfordring.
Eit anna alternativ er å løyse magnesiumklorid
(MgCl 2 ) i vatn.
– Seks kilo salt i seks liter vatn gir
ein DCAD på –6000 mEq/liter vatn ferdig
blanding, seier Steen, og viser til følgjande
døme:
Ei ku på 600 kilo har eit grovfôropptak
opp mot ti kilo tørrstoff i tida rett før kalving.
Ein dagleg dose på ein halv liter MgCl 2 -
blanding gitt på eit grovfôr med +200 mEq/
kg ts seinkar pH i urin til under 7,0. Reguler
tildelinga ved å kontrollmåle pH. Verdien
må ikkje under 6,0; det kan gjere kua sjuk.
Kurset Friskare kyr gir glad bonde
er eit pilotprosjekt i Tine-regi, der målsettinga er at deltaker ane gjennom
auka kunnskap skal betre driftsresultatet på sitt bruk. Gjennom tolv samlingar
og gruppearbeid, skal bøndene innom fôring, produksjons økonomi, kusignal,
kalving, driftsleiing, kalv, kvigeoppdrett, grovfôr produksjon, reproduksjon,
jurhelse og klauvhelse. Ny kunnskap skal vise att på botnlinja.
Arvid Steen,
veterinær
BONDEVENNEN Nr. 8 - 2. mars 2018 17