o papel da muller no sector pesqueiro en - Mulleres en Galicia
o papel da muller no sector pesqueiro en - Mulleres en Galicia
o papel da muller no sector pesqueiro en - Mulleres en Galicia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SELO CONSELLERIA<br />
O PAPEL DA MULLER NO<br />
SECTOR PESQUEIRO EN<br />
GALICIA
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
2
Táboa dde<br />
contiddo<br />
2 ORIXXES<br />
DA INNFORMACIIÓN.<br />
.... ........ ........ ...... 10 1<br />
3 PRINNCIPAIS<br />
AASPECTOSS<br />
ANALIZADOS.<br />
... ........ ...... 12 1<br />
4 MULLLER<br />
E ENFFOQUE<br />
DEE<br />
XÉNERO.<br />
....... ........ ...... 14 1<br />
4.1 PPARADIGMAA<br />
MULLERRES<br />
NO DESENVOLVVEMENTO.<br />
...... 16 1<br />
4.2 PPARADIGMAA<br />
XÉNEROO<br />
E DESENVOLVEMEENTO<br />
.... ...... 16 1<br />
4.3 PPARADIGMAA<br />
DE PLAANIFICACIÓN<br />
DE XXÉNERO<br />
.. ...... 17 1<br />
5 A POOSICIÓN<br />
LLEGAL<br />
DAA<br />
MULLER<br />
6 O TRRABALLO<br />
DDAS<br />
MULLLERES<br />
O<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
1 INTRRODUCCIÓNN<br />
....... ........ ........ ........ ....... 5<br />
NO SECTTOR<br />
PESQQUEIRO.<br />
20 2<br />
MAR O LOONGO<br />
DA<br />
HISTORIA A.24<br />
6.1 LLimites<br />
eespaciaiis<br />
e cro<strong>no</strong>lóxicoos.<br />
..... ...... 24 2<br />
6.2 RRevisión<br />
históriica<br />
<strong>da</strong> relación r n <strong>da</strong> mulller<br />
co mar<br />
<strong>en</strong> Galiza.<br />
.. ........ ........ ........ ........ ...... 27 2<br />
6.2. .1 A PREHISTORIAA<br />
....... ........ ........ ...... 27 2<br />
6.2. .2 A CULTURA<br />
CASSTREXA<br />
.. ........ ........ ...... 30 3<br />
6.2. .3 A ROMMANIZACIÓÓN<br />
...... ........ ........ ...... 35 3<br />
6.2. .4 A IDAADE<br />
MEDIAA<br />
....... ........ ........ ...... 39 3<br />
6.2. .5 A IDAADE<br />
MODERRNA<br />
..... ........ ........ ...... 44 4<br />
6.2. .6 DO RENACEMENTTO<br />
A IDA ADE MODERRNA<br />
..... ...... 44 4<br />
6.2. .7 O SÉCULO<br />
XVIIII<br />
A CHEGADA<br />
DOSS<br />
CATALÁÁNS<br />
.... 46 4<br />
6.2. .8 O SÉCULO<br />
XIX . ........ ........ ........ ...... 48 4<br />
6.2. .9 O SÉCULO<br />
XX .. ........ ........ ........ ...... 53<br />
5<br />
3
7 DATOOS<br />
DO EEMPREGO<br />
FEMININ NO E MAASCULINOO<br />
NA PE ESCA<br />
GALEGA. ....... ........ ........ ........ ........ ...... 59 5<br />
7.1 PPROBLEMÁTTICA<br />
DE<br />
7.2 DDIFERENTEES<br />
ESTIIMACIÓNS<br />
S DO EEMPREGO<br />
NO SEC CTOR<br />
PESQUEIRO.<br />
.. ........ ........ ........ ........ ...... 61 6<br />
7.2. .1 CENSO<br />
7.2. .2 MACROMAGNITUDDES<br />
DA PESCA P (20001<br />
-20004)<br />
.... 66 6<br />
7.2. .3 O EMPREGO<br />
NA<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
CUANTIFICACIÓN.<br />
. ....... ...... 59 5<br />
DE POBOOACIÓN<br />
E<br />
VIVENDAAS<br />
2001. ...... 63 6<br />
PESCA SEGUNDO<br />
OOS<br />
DATOSS<br />
DO ISM. .70<br />
7.2. .4 CONSELLERÍA<br />
DDE<br />
PESCA A E ASUNTTOS<br />
MARÍÍTIMOS.<br />
71 7<br />
7.2. .5 O INFORME<br />
MCAALLISTER<br />
R. ....... ........ ...... 72 7<br />
7.2. .6 Conclusións.<br />
. ........ ........ ........ ...... 74 7<br />
8 PROPPOSTAS<br />
.. ........ ........ ........ ........ ...... 78 7<br />
8.1 PPOTENCIALLIDADES<br />
E OP PORTUNIDDADES<br />
DDO<br />
EMPR REGO<br />
FEMININO<br />
SEGUUNDO<br />
SUBSECTORES<br />
S DE ACTTIVIDADE.<br />
. ..... 78 7<br />
8.1. .1 Análise<br />
por ssub<strong>sector</strong>es.<br />
.... ........ ...... 78 7<br />
8.2 DDebili<strong>da</strong>ddes,<br />
Ameazas,<br />
Fortalezas<br />
Oportuni<strong>da</strong>dess.<br />
...... ........ ........ ........ ...... 84 8<br />
9 Anexxo<br />
1: Leexislación<br />
nacio onal e autonómiica<br />
na área á<br />
de mulller.<br />
.... ........ ........ ........ ........ ...... 88 8<br />
10 ANEXXO<br />
2: INFFORME<br />
MCCALLISTER:<br />
FICHAA<br />
NACIONNAL<br />
.... 99 9<br />
11 Anexxo<br />
3: C<strong>en</strong>nso<br />
de PPoboación<br />
e Vive<strong>en</strong><strong>da</strong>s<br />
2001<br />
... 10 06<br />
e<br />
4
1 INTRRODUCCIIÓN<br />
Poosiblem<strong>en</strong>nte<br />
as ddúas<br />
raz zóns máis<br />
evid<strong>en</strong>ntes<br />
par ra a<br />
realizaación<br />
dunn<br />
estudoo<br />
sobre o <strong>papel</strong> de <strong>muller</strong><br />
na pe esca<br />
sexan:<br />
1. A immportanciia<br />
que<br />
últimmas<br />
dééca<strong>da</strong>s<br />
convert t<strong>en</strong>do<br />
introoducir<br />
actuacióóns<br />
des<strong>en</strong>nvolveme<strong>en</strong>to.<br />
de xénero<br />
Trres<br />
son aas<br />
motivvacións<br />
principaais<br />
paraa<br />
introdu ucir<br />
unha perspecctiva<br />
de xénero na análiise<br />
econnómica:<br />
o<br />
o<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
o <strong>en</strong>foq que de<br />
xénero<br />
acadou<br />
nas<br />
nunha necesid <strong>da</strong>de<br />
<strong>no</strong>s prrogramas<br />
de<br />
Co obxxectivo<br />
de fav vorecer a inteegración<br />
<strong>da</strong><br />
<strong>muller</strong> na acttivi<strong>da</strong>de<br />
económiica<br />
comoo<br />
forma de<br />
aum<strong>en</strong>taar<br />
a súúa<br />
part ticipacióón<br />
<strong>no</strong>s b<strong>en</strong>efic cios<br />
derivaddos<br />
<strong>da</strong> mmesma,<br />
nu un <strong>en</strong>foqque<br />
de cobertura<br />
a de<br />
necesid<strong>da</strong>des<br />
pprácticas<br />
s de xxénero,<br />
típico do<br />
paradiggma<br />
Muller<br />
e Dese<strong>en</strong>volveme<strong>en</strong>to,<br />
s<strong>en</strong><br />
pret<strong>en</strong>dder<br />
cambbios<br />
moi signifiicativoss<br />
<strong>no</strong>s ro oles<br />
de xéneero<br />
existt<strong>en</strong>tes.<br />
Co obxeectivo<br />
dde<br />
intro oducir a análisee<br />
de xén nero<br />
como ellem<strong>en</strong>to<br />
previo á análiise<br />
socioeconómi<br />
ica,<br />
<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de<strong>en</strong>do<br />
quee<br />
as asi imetrías de xéneero<br />
infl lú<strong>en</strong><br />
sobre a eficaccia<br />
do de es<strong>en</strong>volvvem<strong>en</strong>to<br />
económic co e<br />
social, e que polo ta anto teññ<strong>en</strong><br />
que constit tuír<br />
un eleem<strong>en</strong>to<br />
nnecesario<br />
o <strong>da</strong> ddiag<strong>no</strong>se<br />
previa de<br />
calquerra<br />
proggrama<br />
de d dese<strong>en</strong>volveme<strong>en</strong>to.<br />
Este E<br />
<strong>en</strong>foquee<br />
caraccteriza<br />
o parradigma<br />
Xénero o e<br />
5
o<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Des<strong>en</strong>voolvem<strong>en</strong>too,<br />
e cé éntrase sobre ttodo<br />
na de<br />
necesid<strong>da</strong>des<br />
esstratéxi<br />
icas de xéneroo,<br />
busca ando<br />
cambiarr<br />
a estruutura<br />
de e roles eexist<strong>en</strong>ttes.<br />
Consideerando,<br />
tal e co omo estaablece<br />
o <strong>en</strong>foque e de<br />
Planifiicación<br />
de Xéne ero, quee<br />
a corrrección<br />
de<br />
asimetrrías<br />
de xénero constitúúe<br />
un obbxectivo<br />
o de<br />
planifiicación<br />
<strong>en</strong> si mesmo, na busca<br />
du unha<br />
equi<strong>da</strong>dde<br />
total <strong>no</strong>s rol les domééstico,<br />
produtiv vo e<br />
social. .<br />
2. O feeito<br />
de que d<strong>en</strong>ntro<br />
do <strong>sector</strong> pesqueirro<br />
a mul ller<br />
tivo sempree<br />
unha participaciónn<br />
relevvante,<br />
con<br />
prese<strong>en</strong>za<br />
<strong>en</strong>n<br />
case ttodo<br />
o <strong>en</strong>tramaado<br />
estrrutural<br />
dun<br />
sectoor<br />
que e<strong>en</strong>globa<br />
desde activi<strong>da</strong> a ades arteesanais<br />
ata<br />
granddes<br />
gruppos<br />
indusstriais.<br />
.<br />
Estímmase<br />
quee<br />
mais dde<br />
150 millóns m de persooas<br />
<strong>en</strong> todo t<br />
o mundoo<br />
dep<strong>en</strong>de<strong>en</strong><br />
<strong>da</strong> peesca<br />
para<br />
obter a maiorr<br />
parte ou o a<br />
totalid<strong>da</strong>de<br />
dos seus inngresos.<br />
Nun mundo ccrec<strong>en</strong>temm<strong>en</strong>te<br />
gl lobalizaado,<br />
ondde<br />
a mul ller<br />
evoluciio<strong>no</strong>u<br />
<strong>en</strong><br />
poucaas<br />
déca a<strong>da</strong>s duun<br />
rol clarame <strong>en</strong>te<br />
doméstiico<br />
a coonverterrse<br />
<strong>en</strong> colabora c adora inndisp<strong>en</strong>sa<br />
able<br />
<strong>da</strong> econ<strong>no</strong>mía<br />
familiar,<br />
, s<strong>en</strong> dúbi<strong>da</strong> d o <strong>sector</strong>r<br />
pesque eiro<br />
ofrece unha opportunid<strong>da</strong>de<br />
lab boral na que o proceso o de<br />
cambio <strong>no</strong>s rolees<br />
feminni<strong>no</strong>s<br />
tam mén se ddeixou<br />
s<strong>en</strong>tir.<br />
S<strong>en</strong> embargoo,<br />
salvoo<br />
raras excepcións,<br />
ccase<br />
nin ngún<br />
país poosúe<br />
infformacióón<br />
cuantitativa<br />
sobre a situac ción<br />
<strong>da</strong> mulller<br />
nestaa<br />
área. Coñécese<br />
de manneira<br />
cuualitativ<br />
va o<br />
rol dessempeñaddo,<br />
o peerfil<br />
psicolóxicco<br />
e as condici ións<br />
de vi<strong>da</strong>a,<br />
pero <strong>no</strong>n exisste<br />
info ormaciónn<br />
sobre oos<br />
<strong>da</strong>tos s de<br />
6
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
particiipación<br />
n<strong>no</strong><br />
sectoor,<br />
a porc<strong>en</strong>taxee<br />
de valor<br />
<strong>en</strong>gad dido<br />
xerado, etc..<br />
Sabemmos<br />
que as mullleres<br />
so on d<strong>en</strong>de sempre unha pa arte<br />
integraante<br />
<strong>da</strong> industriia<br />
pesqu ueira, e que a mman<br />
de obra o<br />
femininna<br />
t<strong>en</strong>de a repres<strong>en</strong>tar<br />
<strong>en</strong>tre uun<br />
20% e un 30% % do<br />
empregoo<br />
mundiall<br />
xeradoo<br />
<strong>no</strong> sect tor pesqqueiro.<br />
Sabemmos,<br />
quee<br />
con ccarácter<br />
r x<strong>en</strong>eraalizado,<br />
d<strong>en</strong>tro do<br />
<strong>sector</strong> a mulller<br />
partticipa<br />
de formma<br />
moi activa <strong>no</strong>s<br />
procesoos<br />
de trransformmación<br />
de e peixe, , na acuuicultur<br />
ra e<br />
nalgúnss<br />
tipos de peesca<br />
ex xtractivva,<br />
amossando<br />
unha u<br />
particiipación<br />
puram<strong>en</strong>nte<br />
tes stimoniall<br />
<strong>no</strong> s<strong>sector</strong><br />
<strong>da</strong>s<br />
capturaas<br />
(sobrre<br />
todoo<br />
<strong>en</strong> pe esca de alturaa<br />
e gra ande<br />
altura) , o quue<br />
probablem<strong>en</strong>t<br />
te sexa debidoo<br />
á esc casa<br />
desexabbili<strong>da</strong>de<br />
do messmo<br />
e a que seegue<br />
s<strong>en</strong>ndo<br />
un rol<br />
masculii<strong>no</strong><br />
<strong>no</strong> que a parti icipaciónn<br />
feminnina<br />
se egue<br />
resultaando<br />
estrraña.<br />
Na Unnión<br />
Eurropea<br />
as <strong>muller</strong>e es consttitú<strong>en</strong><br />
unn<br />
55-60% % <strong>da</strong><br />
forza laboral total <strong>da</strong> indu ustria dde<br />
trannsformaci<br />
ión,<br />
aproximma<strong>da</strong>m<strong>en</strong>tee<br />
un 30% do d trabballo<br />
xerado na<br />
acuiculltura<br />
(ccunha<br />
foorte<br />
t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />
o crecemm<strong>en</strong>to),<br />
tan<br />
só un 4-6% <strong>no</strong>o<br />
<strong>sector</strong>r<br />
<strong>da</strong>s ca apturas e unha porc<strong>en</strong>t taxe<br />
aín<strong>da</strong> máis baaixa<br />
na área <strong>da</strong> d Xestiión<br />
e Organizac<br />
ción<br />
Empresaarial.<br />
A issto<br />
hai que <strong>en</strong>ngadir<br />
que q estaas<br />
estimmacións<br />
<strong>no</strong>n<br />
sempre recoll<strong>en</strong>n<br />
as acttivi<strong>da</strong>des<br />
desemppeña<strong>da</strong>s<br />
pola mul ller<br />
<strong>no</strong> seo <strong>da</strong> famillia.<br />
Salvoo<br />
casoss<br />
puntuaais<br />
de países que ad<strong>da</strong>ptaron<br />
os<br />
instrumm<strong>en</strong>tos<br />
eestatístticos<br />
e contabbles,<br />
nna<br />
meira ande<br />
7
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
parte d<strong>da</strong><br />
informmación<br />
eexist<strong>en</strong>te<br />
sobre o sectoor<br />
pesque eiro<br />
a laborr<br />
<strong>da</strong> mulller<br />
<strong>en</strong> ttraballo<br />
os de appoio<br />
á industria<br />
a de<br />
pesca aartesanal,<br />
así ccomo<br />
<strong>en</strong> laboress<br />
de plaanificaci<br />
ión,<br />
organizzación<br />
e xestióón<br />
admin nistratiiva<br />
<strong>da</strong> explotac ción<br />
pesqueiira,<br />
permmanece<br />
ooculta.<br />
Esta invvisibili<strong>da</strong>de<br />
do rol<br />
produtiivo<br />
feemini<strong>no</strong><br />
na pesca tradúceese<br />
nu unha<br />
infravaaloraciónn<br />
do seuu<br />
<strong>papel</strong> <strong>no</strong> n sectoor.<br />
Resullta<br />
neccesario<br />
realiza ar maiorres<br />
esfforzos<br />
para p<br />
diag<strong>no</strong>ssticar<br />
dde<br />
forma axeitad <strong>da</strong> o graao<br />
de paarticipac<br />
ción<br />
e contrribuciónn<br />
<strong>da</strong> muuller<br />
<strong>no</strong> o traballlo<br />
pesqqueiro.<br />
Así<br />
mesmo rresulta<br />
impresciindible<br />
proporccionarllees<br />
acces so á<br />
informaación,<br />
formacción,<br />
educación<br />
e recur rsos<br />
financeeiros<br />
nnecesarioos<br />
para a que poi<strong>da</strong>n partici ipar<br />
activamm<strong>en</strong>te<br />
<strong>no</strong>ss<br />
processos<br />
de to oma de ddecisións.<br />
8
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
9
2 ORIXXES<br />
DA INNFORMAACIÓN.<br />
pesquueiro.<br />
‐ Estuddios<br />
esppecíficos<br />
s relaciionados<br />
pescaa.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Fund<strong>da</strong>m<strong>en</strong>talmm<strong>en</strong>te,<br />
a info ormación utilizza<strong>da</strong><br />
ne este<br />
estudo, obtívvose<br />
dee<br />
tres fontess<br />
de informac ción<br />
princippais:<br />
‐ Inforrmes<br />
naacionais<br />
e comuunitarioos<br />
sobre e a<br />
situaación<br />
acctual<br />
e as persspectivass<br />
do sec ctor<br />
co mundo o <strong>da</strong><br />
‐ As impresióóns<br />
obt ti<strong>da</strong>s d<strong>da</strong>s<br />
convversas<br />
respoonsabless<br />
de inst tituciónns<br />
do secctor.<br />
con<br />
10
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
11
3 PRINNCIPAIS<br />
AASPECTOOS<br />
ANALI IZADOS.<br />
solappa<strong>da</strong>s:<br />
‐ O <strong>papel</strong> hiistóricoo<br />
<strong>da</strong> mull ler <strong>no</strong> mmundo<br />
pessqueiro.<br />
.<br />
Inncluír<br />
deescricióón<br />
‐ O<br />
marco leegal<br />
e o Estatus s sociall.<br />
Cééntrase<br />
na possición<br />
legal l d<strong>da</strong><br />
<strong>muller</strong><br />
<strong>no</strong><br />
cooncerne<br />
a súa innterv<strong>en</strong>ci<br />
ión <strong>no</strong> s<strong>sector</strong>.<br />
‐ Prres<strong>en</strong>za<br />
Prroblemátiica<br />
de ccuantific<br />
cación.<br />
‐ Siituación<br />
suub<strong>sector</strong>ees<br />
pesquueiros<br />
e<br />
prromoción<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
A teemática<br />
deste ttraballo<br />
pode sser<br />
estrrutura<strong>da</strong><br />
a <strong>en</strong><br />
catroo<br />
áreas<br />
foortem<strong>en</strong>te<br />
e inteerrelaciiona<strong>da</strong>s<br />
e<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong><br />
<strong>no</strong> o Mercaado<br />
de<br />
xerall<br />
<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong> mesmma.<br />
que<br />
Trabal llo.<br />
<strong>muller</strong>r<br />
<strong>no</strong>s distin ntos<br />
liñas dde<br />
actuación<br />
par ra a<br />
12
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
13
4 MULLLER<br />
E ENNFOQUE<br />
DE XÉNE ERO.<br />
importaante<br />
de ccambio<br />
ssocial…”<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
“As <strong>muller</strong>ees,<br />
<strong>en</strong> particu ular as do meedio<br />
rur ral,<br />
particiipan<br />
acttivam<strong>en</strong>tee<br />
na ec co<strong>no</strong>mía e son uun<br />
vehíc culo<br />
A toma de conci<strong>en</strong>ncia<br />
a nivel<br />
intternacional<br />
sobr re o<br />
contidoo<br />
<strong>da</strong> citaa<br />
anteriior<br />
e considerad<strong>da</strong><br />
pola FAO como o un<br />
dos priincipais<br />
resultaados<br />
<strong>da</strong> IV conffer<strong>en</strong>cia<br />
Mundial l <strong>da</strong><br />
Muller, celebraa<strong>da</strong><br />
<strong>en</strong> BBeiging<br />
<strong>no</strong> a<strong>no</strong> 11995,<br />
e reflicte e un<br />
procesoo<br />
globall<br />
de aasunción<br />
do pappel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> na<br />
socie<strong>da</strong>ade<br />
actuaal.<br />
Sii<br />
b<strong>en</strong> n<strong>no</strong>n<br />
podeemos<br />
neg gar quee<br />
a mulller<br />
sem mpre<br />
desempeeñou<br />
unn<br />
papeel<br />
socioeconómmico<br />
e cultu ural<br />
fun<strong>da</strong>me<strong>en</strong>tal<br />
naas<br />
<strong>no</strong>sas socie<strong>da</strong>des,<br />
a asimilaación<br />
de este<br />
feito e a innclusiónn<br />
dunha “visióón<br />
de xénero” na<br />
dinámicca<br />
de funncioname<strong>en</strong>to<br />
dos organissmos<br />
intternacion<br />
nais<br />
é relattivam<strong>en</strong>tee<br />
rec<strong>en</strong>tte.<br />
Atta<br />
a dééca<strong>da</strong><br />
doos<br />
ses<strong>en</strong> nta o <strong>en</strong>foque de xén nero<br />
resultaa<br />
case innexist<strong>en</strong>nte<br />
e, tanto<br />
a nnivel<br />
naacional<br />
como c<br />
internaacional,<br />
a preoccupación<br />
polo teema<br />
t<strong>en</strong> un carác cter<br />
puntuall<br />
e maiiorm<strong>en</strong>te<br />
estatí ístico, c<strong>en</strong>tránndose<br />
nu unha<br />
perspecctiva<br />
dee<br />
análiise<br />
dos efectoss<br />
que a dinám mica<br />
económiica<br />
e dee<br />
des<strong>en</strong>vvolvem<strong>en</strong><br />
nto t<strong>en</strong><br />
xénero.<br />
sobre oos<br />
roles s de<br />
É a partiir<br />
<strong>da</strong> dééca<strong>da</strong><br />
dos s set<strong>en</strong>tta<br />
(a ettapa<br />
197 75 a<br />
1985 ffoi<br />
decllara<br />
pollas<br />
Nacións<br />
Unni<strong>da</strong>s<br />
a Déca<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />
14
Muller pola iimportanncia<br />
dos<br />
cambiios<br />
producidos<br />
na<br />
mesma) cando sse<br />
introoduce<br />
un nha verd<strong>da</strong>deira<br />
perspect tiva<br />
de xénnero<br />
quue<br />
buscca<br />
comp pr<strong>en</strong>der como iinflú<strong>en</strong><br />
as<br />
situaciións<br />
de xénero <strong>no</strong> des s<strong>en</strong>volveem<strong>en</strong>to<br />
eeconómico<br />
o e<br />
social e como articulaar<br />
instr rum<strong>en</strong>tos que inccrem<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> a<br />
particiipación<br />
<strong>da</strong> mulleer<br />
<strong>no</strong> mesmo<br />
e<br />
exist<strong>en</strong>ntes.<br />
elimin<strong>en</strong>n<br />
os nes sgos<br />
Siirvan<br />
coomo<br />
exemmplo,<br />
os o planss<br />
de accción<br />
par ra a<br />
<strong>muller</strong> des<strong>en</strong>vooltos<br />
poola<br />
FAO durantee<br />
as dúúas<br />
últi imas<br />
déca<strong>da</strong>ss,<br />
todoss<br />
os calles<br />
amosan<br />
unha clara perspect tiva<br />
de dese<strong>en</strong>volvemm<strong>en</strong>to<br />
moii<br />
distan nte do e<strong>en</strong>foque<br />
asist<strong>en</strong>c cial<br />
que carracterizaaba<br />
os mmesmos<br />
<strong>no</strong> outras ddéca<strong>da</strong>s.<br />
-<br />
-<br />
-<br />
Neeste<br />
s<strong>en</strong>sso,<br />
e seeguindo<br />
a J. Caalatrava<br />
<strong>en</strong> “Mul ller<br />
e Des<strong>en</strong>nvolvem<strong>en</strong>nto<br />
Ruraal<br />
na globalizacción:<br />
dos<br />
proxec ctos<br />
asist<strong>en</strong>nciais<br />
á planifiicación<br />
de xénerro.”<br />
(2002)<br />
pode emos<br />
difer<strong>en</strong>nciar<br />
ass<br />
aproxximacións<br />
princcipais<br />
á relac ción<br />
<strong>muller</strong>-des<strong>en</strong>vollvem<strong>en</strong>too,<br />
segu undo se c<strong>en</strong>tre<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>da</strong>r<br />
satisfaacción<br />
áás<br />
necessi<strong>da</strong>des<br />
prácticcas<br />
de xénero, ás<br />
necesid<strong>da</strong>des<br />
esstruturais<br />
de xénero x oou<br />
<strong>en</strong>t<strong>en</strong>n<strong>da</strong>n<br />
que<br />
a<br />
problemmática<br />
dde<br />
xénerro<br />
debe ser unn<br />
obxecttivo<br />
<strong>en</strong> si<br />
mesma.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Plan 19889-1995:<br />
Plan de<br />
Muller <strong>no</strong>o<br />
Des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>to.<br />
Acción ppara<br />
a inntegración<br />
n <strong>da</strong><br />
Plan 19996-2001:<br />
Plan de e Acciónn<br />
para a Muller r <strong>no</strong><br />
Des<strong>en</strong>volvvem<strong>en</strong>to.<br />
Plan 20002-2007:<br />
Plan de Acción<br />
sobree<br />
Xénero o e<br />
Des<strong>en</strong>volvvem<strong>en</strong>to.<br />
15
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
4.1 PARRADIGMAA<br />
MULLERRES<br />
NO DE ESENVOLVVEMENTOO.<br />
Id<strong>en</strong>ttifica<br />
á <strong>muller</strong>r<br />
como un gruppo<br />
con necesi<strong>da</strong> ades<br />
concrettas<br />
e disstintivaas<br />
d<strong>en</strong>tro<br />
<strong>da</strong> communi<strong>da</strong>de<br />
local, que<br />
pres<strong>en</strong>tta<br />
unha problemáática<br />
pr ropia quue<br />
debe sser<br />
obxe ecto<br />
de ttratam<strong>en</strong>tto<br />
<strong>no</strong>os<br />
distintos<br />
proggramas<br />
de<br />
des<strong>en</strong>voolvem<strong>en</strong>too.<br />
Tráttase<br />
dun n paraddigma<br />
dde<br />
axu<strong>da</strong> a á<br />
<strong>muller</strong>, aín<strong>da</strong> qque<br />
<strong>no</strong>n necesari iam<strong>en</strong>te asist<strong>en</strong>cial.<br />
Este <strong>en</strong>foquee,<br />
máis que cues stionar os roless<br />
de xén nero<br />
e as asimetrrías<br />
ecoonómicas<br />
s derivva<strong>da</strong>s<br />
doos<br />
mesm mos,<br />
consideera<br />
á muuller,<br />
dd<strong>en</strong>tro<br />
do<br />
seu rol,<br />
comoo<br />
portad dora<br />
de recuursos<br />
humma<strong>no</strong>s<br />
<strong>no</strong>on<br />
b<strong>en</strong> utilizadoos,<br />
que pod<strong>en</strong> xe erar<br />
unha immportante<br />
contriibución<br />
a un dees<strong>en</strong>volveem<strong>en</strong>to<br />
mais m<br />
efici<strong>en</strong>nte,<br />
connstituínndo<br />
dita a eficie<strong>en</strong>cia<br />
o obxect tivo<br />
princippal<br />
do appoio<br />
á m<strong>muller</strong>.<br />
Trrátase<br />
dunha aproxim mación ori<strong>en</strong>tad<strong>da</strong><br />
a <strong>da</strong>r<br />
solucióón<br />
ás neccesi<strong>da</strong>dees<br />
prácticas<br />
de xénero, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>di i<strong>da</strong>s<br />
como aqquelas<br />
que as <strong>muller</strong>e es teñ<strong>en</strong>n<br />
d<strong>en</strong>de o seu rol<br />
actual de xéneero<br />
(sannitarias<br />
s, educaacionaless,..),<br />
polo p<br />
que <strong>no</strong>rrmalm<strong>en</strong>tte<br />
<strong>no</strong>n llevan<br />
asocia<strong>da</strong>s<br />
cambioss<br />
<strong>no</strong>s ro oles<br />
exist<strong>en</strong>ntes.<br />
4.2 PARRADIGMAA<br />
XÉNEROO<br />
E DESENVOLVEMEENTO<br />
Noon<br />
pret<strong>en</strong>nde<br />
uniccam<strong>en</strong>te<br />
aum<strong>en</strong>tar a r os b<strong>en</strong>eficios<br />
e o<br />
nivel dde<br />
partiicipacióón<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> m <strong>no</strong><br />
des<strong>en</strong>nvolvem<strong>en</strong><br />
nto,<br />
s<strong>en</strong>ón que addemais<br />
conside era neccesario<br />
introdu ucir<br />
iniciattivas<br />
coon<br />
pot<strong>en</strong>cial<br />
par ra alterrar<br />
a siituación<br />
n de<br />
asimetrría<br />
de xénero, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>d d<strong>en</strong>do quue<br />
ditaa<br />
asimet tría<br />
16
afecta á eficii<strong>en</strong>cia<br />
d<strong>da</strong><br />
s<strong>en</strong><strong>da</strong><br />
corrixii<strong>da</strong>.<br />
Búúscase<br />
ppriorizarr<br />
as ne ecesi<strong>da</strong>dees<br />
estraatéxicas<br />
s de<br />
xénero, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>ddi<strong>da</strong>s<br />
coomo<br />
aque elas quee<br />
alteraan<br />
de fo orma<br />
sustanccial<br />
os rroles<br />
dee<br />
xénero,<br />
corrixxindo<br />
as asimetr rías<br />
exist<strong>en</strong>ntes<br />
(dessigual<strong>da</strong>ade<br />
salar rial, viiol<strong>en</strong>cia,...).<br />
Trrátase<br />
duun<br />
paraddigma<br />
de e conflitto<br />
segunndo<br />
o ca al é<br />
necesarrio<br />
inttroducirr<br />
d<strong>en</strong>de e un primeirro<br />
mome <strong>en</strong>to<br />
elem<strong>en</strong>ttos<br />
de xénero na fase<br />
mesmaa<br />
de diiag<strong>no</strong>se<br />
dun<br />
problemma,<br />
co obxectoo<br />
de id<strong>en</strong>tificcar<br />
claaram<strong>en</strong>te<br />
as<br />
asimetrrías<br />
de xxénero<br />
ssobre<br />
as que se actúa.<br />
4.3 PARRADIGMAA<br />
DE PLANNIFICACIÓ<br />
ÓN DE XÉNNERO<br />
Seegundo<br />
este<br />
paraadigma,<br />
un obxeectivo<br />
prrincipal<br />
l de<br />
des<strong>en</strong>voolvem<strong>en</strong>too<br />
debe ser a correcció<br />
c ón <strong>da</strong> assimetría<br />
a de<br />
xénero aca<strong>da</strong>nddo<br />
unha ssituació<br />
ón de iggual<strong>da</strong>de<br />
e equid <strong>da</strong>de<br />
<strong>en</strong>tre aambos<br />
sexxos.<br />
Diita<br />
iguall<strong>da</strong>de<br />
deebe<br />
logra arse <strong>no</strong>ss<br />
seguinttes<br />
plan <strong>no</strong>s:<br />
-<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
de creccem<strong>en</strong>to<br />
e debe<br />
ser<br />
Neeste<br />
casoo,<br />
o xénnero<br />
<strong>no</strong>n n constiitúe<br />
un instrume <strong>en</strong>to<br />
máis paara<br />
acad<strong>da</strong>r<br />
unhaa<br />
maior efici<strong>en</strong>ncia<br />
do proceso o de<br />
creceme<strong>en</strong>to<br />
ou un melllor<br />
repa arto do b<strong>en</strong>eficcio<br />
obti ido,<br />
pasandoo<br />
a ser uun<br />
obxecctivo<br />
<strong>en</strong> si mesmmo.<br />
Igual<strong>da</strong>ade<br />
<strong>no</strong>s roles de d xénero<br />
na ddivisión<br />
n do<br />
traballlo<br />
e na capacid <strong>da</strong>de de decisióón<br />
sobre e os<br />
recursoos<br />
a niivel<br />
de fogar (simetrría<br />
<strong>no</strong> rol<br />
reproduutivo<br />
domméstico)<br />
17
-<br />
-<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Igual<strong>da</strong>ade<br />
de xéner ro <strong>no</strong> mercaddo<br />
labo oral<br />
(simetrría<br />
<strong>no</strong> rool<br />
produ utivo).<br />
Igual<strong>da</strong>ade<br />
de partici ipación a niveel<br />
local l e<br />
nacionaal<br />
<strong>no</strong>s procesos s políticos<br />
(ssimetría<br />
<strong>no</strong><br />
rol communitarioo).<br />
Acca<strong>da</strong>r<br />
estta<br />
meta require consideerar<br />
a pproblemát<br />
tica<br />
de xéneero<br />
comoo<br />
un obxxectivo<br />
<strong>en</strong> si mmesmo,<br />
e incluí ír a<br />
mesma tanto na diiag<strong>no</strong>se<br />
iniciaal<br />
dos proble emas<br />
económiicos<br />
comoo<br />
na súaa<br />
evaluac ción possterior.<br />
18
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
19
5 A POOSICIÓN<br />
LLEGAL<br />
DAA<br />
MULLE ER NO SECCTOR<br />
PESQUEIRO<br />
O.<br />
Normativ va pesqueira<br />
intern nacional<br />
Tratado o <strong>da</strong> Unión<br />
Europea + Directrices<br />
Comu unitarias<br />
Deebido<br />
á<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Normativa<br />
Nac cional<br />
amplituude<br />
do<br />
<strong>sector</strong><br />
Normativa<br />
Rexional<br />
Esppecífica<br />
que <strong>no</strong>ss<br />
ocupa,<br />
o<br />
marco n<strong>no</strong>rmativvo<br />
de reefer<strong>en</strong>ci<br />
ia é moii<br />
amplo, , abarca ando<br />
d<strong>en</strong>de activi<strong>da</strong>ades<br />
cunn<br />
forte compoññ<strong>en</strong>te<br />
dee<br />
<strong>no</strong>rmat tiva<br />
internaacional,<br />
como a pesca de d alturra<br />
e grannde<br />
altu ura,<br />
ata inddustrias<br />
“terra ad<strong>en</strong>tro o” nas qque<br />
a totali<strong>da</strong>de<br />
e <strong>da</strong><br />
<strong>no</strong>rmatiiva<br />
de refer<strong>en</strong>ncia<br />
é nacionaal<br />
(acuuicultura<br />
a e<br />
procesoos<br />
de traansformaación).<br />
A lexislación<br />
communitari<br />
ia, loxicam<strong>en</strong>te,<br />
, <strong>no</strong>n am mosa<br />
discrimminaciónss<br />
legaais<br />
<strong>en</strong> n conttra<br />
<strong>da</strong>a<br />
mull ler,<br />
complemm<strong>en</strong>tándosse<br />
o marco<br />
prev visto <strong>no</strong>o<br />
trataddo<br />
<strong>da</strong> un nión<br />
con múlltiples<br />
directivas,<br />
concern<strong>en</strong>ttes<br />
os ddereitos<br />
s de<br />
xénero e lexisslación<br />
ssocial<br />
e contraactual,<br />
ddirixi<strong>da</strong><br />
as a<br />
todos oos<br />
estaddos<br />
membbros<br />
e considera<strong>da</strong>s<br />
ddirectame<br />
<strong>en</strong>te<br />
aplicabbles<br />
polaa<br />
Corte Europea de Xusttiza.<br />
Se<strong>en</strong><br />
embaargo,<br />
dde<br />
form ma inevvitable<br />
prodúce <strong>en</strong>se<br />
diverxe<strong>en</strong>cias<br />
naa<br />
aplicaación<br />
práctica<br />
ddesta<br />
<strong>no</strong>rmativa<br />
<strong>no</strong>s<br />
20
distinttos<br />
estaados<br />
memmbros,<br />
<strong>da</strong>do d quee<br />
os prrocedem<strong>en</strong><br />
ntos<br />
utilizaados<br />
paraa<br />
implemm<strong>en</strong>tala<br />
e a óptiica<br />
nacional<br />
var rían<br />
dun esttado<br />
a ooutro,<br />
dde<br />
tal forma quue<br />
as lexislaci<br />
ións<br />
nacionaais,<br />
si b<strong>en</strong> inttegran<br />
de d formaa<br />
obrigaatoria<br />
esta e<br />
directiivas,<br />
fa<strong>no</strong><br />
con pprazos,<br />
ópticass<br />
e interpretaci<br />
ións<br />
lixeiraam<strong>en</strong>te<br />
diifer<strong>en</strong>tees.<br />
Esste<br />
problema,<br />
siinalado<br />
<strong>en</strong> “Thee<br />
Role oof<br />
Wom<strong>en</strong> n in<br />
Fisheriies”<br />
de MacAllister<br />
Elliott E and Paartners<br />
Ltd<br />
(2002) requiree<br />
de aactuacións<br />
que, , progrresivam<strong>en</strong><br />
nte,<br />
suavice<strong>en</strong><br />
as difer<strong>en</strong>zzas<br />
na aplicaación<br />
prráctica<br />
<strong>da</strong><br />
lexislaación<br />
communitariia<br />
<strong>en</strong>tre distinttos<br />
países.<br />
Unnha<br />
relacción<br />
dettalla<strong>da</strong><br />
de lexisslación<br />
comunita aria<br />
<strong>en</strong> mateeria<br />
de pesca ppode<br />
ser atopa<strong>da</strong>a<br />
na Basse<br />
de <strong>da</strong> atos<br />
de lexxislacióón<br />
euroopea:<br />
(h http://eur-llex.europa.eeu/es/index.h<br />
htm),<br />
secciónns<br />
catroo<br />
(Pesca)<br />
e cin nco (Políítica<br />
Soocial),<br />
coa<br />
seguintte<br />
desagrregaciónn:<br />
Secciión<br />
4: Pesca<br />
• Leggislación<br />
báásica<br />
• Otrra<br />
lexislaciión<br />
o Conservvación<br />
o Estructturas<br />
o Organizzación<br />
comúnn<br />
de mercado os<br />
o Acuerdoos<br />
bilateralles<br />
y Organi izaciones peesqueras<br />
regionales<br />
o Acuiculltura,<br />
Transsformación,<br />
Comercializzación<br />
o Investiigación<br />
o Controll<br />
y seguimie<strong>en</strong>to<br />
o Flota<br />
o Gobernaanza<br />
o Higi<strong>en</strong>ee<br />
de los aliim<strong>en</strong>tos<br />
o Otros ttemas<br />
05.20<br />
Política soocial<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• 05. .20.05 Dispoosiciones<br />
soociales<br />
g<strong>en</strong>er rales<br />
• 05. .20.10 Fondoo<br />
Social Eurropeo<br />
(FSE)<br />
21
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• 05. .20.10.10 Orrganización<br />
y reforma de el FSE<br />
• 05. .20.10.20 Prrocedimi<strong>en</strong>toos<br />
administra ativos y finnancieros<br />
deel<br />
FSE<br />
• 05. .20.10.30 Innterv<strong>en</strong>cionees<br />
del FSE<br />
• 05. .20.20 Condiiciones<br />
de ttrabajo<br />
• 05. .20.20.10 Seeguri<strong>da</strong>d<br />
de los trabajad dores<br />
• 05. .20.20.20 Saalarios<br />
y duuración<br />
del trabajo t<br />
• 05. .20.20.30 Reelaciones<br />
laaborales<br />
• 05. .20.30 Desemmpleo<br />
y emplleo<br />
• 05. .20.30.10 Prrogramas<br />
y eestadísticas<br />
• 05. .20.30.20 Prrotección<br />
dee<br />
los trabaja adores<br />
• 05. .20.30.30 Foom<strong>en</strong>to<br />
del eempleo<br />
• 05. .20.40 Segurri<strong>da</strong>d<br />
Sociall<br />
• 05. .20.40.10 Prrincipios<br />
dee<br />
Seguri<strong>da</strong>d Social S<br />
• 05. .20.40.20 Applicación<br />
a los trabajad dores migranntes<br />
• 05. .20.50 Armonnización<br />
de determina<strong>da</strong>s s disposicioones<br />
<strong>en</strong> mateeria<br />
social<br />
Un escca<strong>no</strong><br />
mais<br />
abaixoo<br />
é a lexislac l ción naciional<br />
a que<br />
define, <strong>en</strong> últiimo<br />
termmi<strong>no</strong>,<br />
o marco leegal<br />
<strong>no</strong> que se move m<br />
a <strong>muller</strong><br />
<strong>no</strong> <strong>sector</strong> pesqueir ro. Istto<br />
é especialme<br />
<strong>en</strong>te<br />
certo nnaquela<br />
parte <strong>da</strong>a<br />
activi i<strong>da</strong>de doo<br />
<strong>sector</strong> des<strong>en</strong>vo olta<br />
<strong>en</strong> terrra.<br />
Taanto<br />
a nivel nacion nal commo<br />
<strong>da</strong> Comunid <strong>da</strong>de<br />
Autó<strong>no</strong>mma,<br />
dispponse<br />
ddun<br />
marco<br />
legaal<br />
que asegura a a<br />
igual<strong>da</strong>ade<br />
de xxénero.<br />
NNaturalm<br />
m<strong>en</strong>te isto<br />
<strong>no</strong>n ggarante<br />
que<br />
as asimetrías<br />
de xénnero<br />
exi ist<strong>en</strong>tess<br />
na soocie<strong>da</strong>de<br />
se<br />
suavice<strong>en</strong>,<br />
poloo<br />
que reesulta<br />
necesari n ia a exiist<strong>en</strong>cia<br />
a de<br />
instituucións<br />
(<strong>no</strong> <strong>no</strong>so<br />
caso o o Seervizo<br />
Galego de<br />
igual<strong>da</strong>ade)<br />
quee<br />
ofrezann<br />
a infraestruttura<br />
de base qu ue a<br />
<strong>muller</strong> necesitaa<br />
para ttomar<br />
conci<strong>en</strong>ciaa<br />
dos seus<br />
derei itos<br />
e facerr<br />
un verd<strong>da</strong>deiro<br />
uso dos mesmos. .<br />
22
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
23
6 O TTRABALLO<br />
DAS<br />
HISTTORIA.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
MULLER RES NO<br />
Canddo<br />
quereemos<br />
acuudir<br />
ás fontes escritaas<br />
atopa amos<br />
que a escasezza<br />
de autores<br />
ad dicados a investigar<br />
so obre<br />
a cultuura<br />
mariiñeira<br />
nnun<br />
pais s que seempre<br />
miirou<br />
car ra o<br />
mar é cando me<strong>no</strong>s ssorpr<strong>en</strong>d<br />
d<strong>en</strong>te. SSe<br />
<strong>en</strong>gaadimos<br />
como c<br />
segun<strong>da</strong>a<br />
premissa<br />
de esstudo<br />
a investiigación<br />
do rol que<br />
puido ddes<strong>en</strong>volvver<br />
a muuller<br />
d<strong>en</strong>tro<br />
desste<br />
munddo<br />
mariñe eiro<br />
veremoss<br />
que a ig<strong>no</strong>raancia<br />
qu ue existte<br />
é prracticame<br />
<strong>en</strong>te<br />
absolutta.<br />
Vamoos<br />
ver, ppois,<br />
naa<br />
obriga de deliimitar<br />
o espazo e a<br />
cro<strong>no</strong>looxía<br />
parra<br />
<strong>no</strong>s inxerir<br />
despoois<br />
nunns<br />
supos stos<br />
comporttam<strong>en</strong>tos<br />
feminin<strong>no</strong>s<br />
ac cordes os<br />
usos<br />
civilizzación<br />
coorresponnd<strong>en</strong>te.<br />
<strong>da</strong> époc ca e<br />
6.1 Límmites<br />
espaaciais<br />
e crro<strong>no</strong>lóxico<br />
os.<br />
MAR Ó<br />
LONGO<br />
Canddo<br />
se prret<strong>en</strong>de<br />
ffacer<br />
un n estudo d<strong>en</strong>de o campo <strong>da</strong>s<br />
Ci<strong>en</strong>ciaas<br />
Humannas<br />
é de rigor<br />
prinncipiar<br />
por fi ixar<br />
límitess<br />
cro<strong>no</strong>lóóxicos<br />
e espacia ais.<br />
Con respeccto<br />
os limit tes croo<strong>no</strong>lóxiccos<br />
deb bese<br />
sali<strong>en</strong>ttar<br />
a falta dde<br />
sinc cronía na aparrición<br />
<strong>da</strong>s<br />
comunid<strong>da</strong>des<br />
dee<br />
pescaadores<br />
xa d<strong>en</strong>dde<br />
a mmáis<br />
rem mota<br />
antigüii<strong>da</strong>de.<br />
FFeito<br />
esste<br />
que <strong>no</strong>s obrriga<br />
, sse<br />
quere emos<br />
<strong>en</strong>t<strong>en</strong>deer<br />
porqué<br />
nus poobos<br />
de beiramaar<br />
son maariñeiro<br />
os e<br />
outros viv<strong>en</strong> dde<br />
costaas<br />
o ma ar, a un<br />
estuddo<br />
case<br />
individdualizadoo<br />
de cassos.<br />
que<br />
DA<br />
24
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Nos esbozarremos<br />
doous<br />
gran ndes gruupos<br />
difer<strong>en</strong>cia<br />
ados<br />
(rural e urbba<strong>no</strong>)<br />
adxudicá ándolles correspond<strong>en</strong>c<br />
cias<br />
propiass<br />
<strong>da</strong> épocca<br />
históórica<br />
<strong>da</strong> que se este a falar se <strong>en</strong>do<br />
conscie<strong>en</strong>tes<br />
<strong>da</strong> multituude<br />
de difer<strong>en</strong>z d zas exist<strong>en</strong>tes.<br />
.<br />
Con respecto<br />
os límmites<br />
es spaciais vamos aaceptar<br />
por<br />
boa a mmediciónn<br />
de Labbarta<br />
(1985)<br />
quee<br />
adxudiica<br />
a co osta<br />
galega 1195 Km. . recoñooc<strong>en</strong>do<br />
que<br />
existte<br />
gran disparid <strong>da</strong>de<br />
nas ciffras<br />
perro<br />
que tt<strong>en</strong><br />
esca asa imporrtancia<br />
para o que<br />
agora n<strong>no</strong>s<br />
inteeresa;<br />
poois<br />
ao cabo c traatase<br />
dunnha<br />
liña a na<br />
que haii<br />
localiizados<br />
vaarios<br />
ce <strong>en</strong>tos dee<br />
as<strong>en</strong>tamm<strong>en</strong>tos<br />
; ás<br />
veces fformando<br />
un conttinuo<br />
di ividido tan só por cesu uras<br />
adminisstrativass.<br />
O quue<br />
si cuumpre<br />
desstacar<br />
é que a meirandee<br />
parte dos<br />
núcleoss<br />
poboaciionais<br />
nnaceron<br />
e medrarron<br />
a caarón<br />
do mar, m<br />
pero oss<br />
seus habitanttes<br />
vivi iron e viv<strong>en</strong> dde<br />
costa as ó<br />
mesmo, adicánddose<br />
a acctivi<strong>da</strong>d<br />
des difer<strong>en</strong>tes<br />
d<strong>da</strong><br />
pesca a ou<br />
practiccando<br />
unha<br />
eco<strong>no</strong>omía<br />
mix xta mar- terra, cco<br />
que hoxe h<br />
resultaa<br />
difícil<br />
atoparr<br />
un pob bo que ppoi<strong>da</strong>mos<br />
conside erar<br />
exclusiivam<strong>en</strong>te<br />
mariñeiiro.<br />
Os eestudioss<br />
et<strong>no</strong>grráficos<br />
sobre ssocie<strong>da</strong>ddes<br />
actu uais<br />
amosan que é estrañoo<br />
atopar r unha activi<strong>da</strong>ade<br />
que só<br />
acomete<strong>en</strong><br />
homess<br />
ou mullleres.<br />
O reparto<br />
do traballo<br />
é<br />
unha coonstruciión<br />
sociaal<br />
e polo<br />
tantoo<br />
ca<strong>da</strong> ssocie<strong>da</strong>d<br />
de o<br />
xestionna<br />
como mmellor<br />
e<strong>en</strong>t<strong>en</strong>de<br />
.<br />
Se ppartimos<br />
de que excepto o a xesttación<br />
e o par rto,<br />
na<strong>da</strong> esstá<br />
deterrminado<br />
previam<strong>en</strong>te,<br />
a falta de estud dios<br />
que reiivindiqu<strong>en</strong><br />
o traaballo<br />
que q as m<strong>muller</strong>es<br />
realiza aron<br />
historiicam<strong>en</strong>te<br />
é tannto<br />
como o esqueccer<br />
a importan ncia<br />
social <strong>da</strong>s acctivi<strong>da</strong>ddes<br />
que realizaaron,<br />
e supón un<br />
25
déficitt<br />
achaacable<br />
arqueollóxicas.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
as<br />
discipllinas<br />
histori ico-<br />
É prreciso<br />
ppois<br />
salii<strong>en</strong>tar<br />
( por <strong>en</strong>n<br />
valor) o traba allo<br />
que as <strong>muller</strong>ees<br />
realiizaron<br />
mediante m as actiivi<strong>da</strong>des<br />
s de<br />
“mantemm<strong>en</strong>to”<br />
xa<br />
que trratouse<br />
de proccesos<br />
quee<br />
necesi itan<br />
de applicación<br />
de coñece em<strong>en</strong>tos tec<strong>no</strong>llóxicos<br />
e<br />
especiaalizados<br />
impresscindible<br />
es paraa<br />
grupo ssocial.<br />
o manntem<strong>en</strong>to<br />
do<br />
O pproblema<br />
residee<br />
que este e tippo<br />
de activi<strong>da</strong> ades<br />
minusvaaloranse<br />
e se <strong>en</strong>ngloban<br />
<strong>no</strong> despprezado<br />
cconcepto<br />
o de<br />
doméstiico,<br />
aínn<strong>da</strong><br />
que sempre foron fun<strong>da</strong>me<strong>en</strong>tais<br />
para p<br />
calquerra<br />
tipo de sociie<strong>da</strong>de,<br />
indep<strong>en</strong>nd<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
do seu<br />
modo dee<br />
subsistt<strong>en</strong>cia.<br />
O <strong>no</strong>oso<br />
ámbiito<br />
de eestudo<br />
particul p lar “ a <strong>muller</strong>” ” so<br />
v<strong>en</strong> se<strong>en</strong>do<br />
unnha<br />
parrte<br />
<strong>da</strong>quela<br />
ouutra<br />
quue<br />
son as<br />
comunid<strong>da</strong>des<br />
maariñeirass,<br />
e a maioría m <strong>da</strong>s vecces<br />
o “seu “<br />
que faccer”<br />
esttivo<br />
dellibera<strong>da</strong><br />
am<strong>en</strong>te<br />
esqu<strong>en</strong>ccido.<br />
velado, cando <strong>no</strong>n<br />
Vamoos<br />
int<strong>en</strong>ntar<br />
levvantar<br />
o velo. Ou ccando<br />
me e<strong>no</strong>s<br />
abrir o camiñoo<br />
para que outros<br />
sinttan<br />
o ddesexo<br />
de d o<br />
facer.<br />
26
6.2 Revvisión<br />
hisstórica<br />
<strong>da</strong>a<br />
relación <strong>da</strong> mulleer<br />
co mar <strong>en</strong> Galiza a.<br />
6.2.1 A PPREHISTOORIA<br />
As mullleres<br />
eestiveroon<br />
historicam<strong>en</strong>nte<br />
vinncula<strong>da</strong>s<br />
activid<strong>da</strong>des<br />
infantíís.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
de maant<strong>en</strong>eme<br />
<strong>en</strong>to rrelacionna<strong>da</strong>s<br />
as<br />
coa<br />
preparaación<br />
do alim<strong>en</strong>tto<br />
e a preserva p ación <strong>da</strong>ss<br />
axeita a<strong>da</strong>s<br />
condiciións<br />
de hhixi<strong>en</strong>e<br />
e saúde xunto cco<br />
coi<strong>da</strong>ado<br />
do re esto<br />
dos memmbros<br />
doo<br />
grupo e <strong>da</strong> soc cializacción<br />
dos individ duos<br />
En to<strong>da</strong>as<br />
as soocie<strong>da</strong>dees<br />
coñec ci<strong>da</strong>s exiiste<br />
unhha<br />
divis sión<br />
do trabballo<br />
poor<br />
sexos. . Esta separaci s ión <strong>no</strong>n iimplica<br />
que<br />
un gruppo<br />
realiice<br />
tareefas<br />
m<strong>en</strong> <strong>no</strong>s impoortantess<br />
ca out tro,<br />
s<strong>en</strong>ón que é uunha<br />
esttratexia<br />
a sociall<br />
para obter máis m<br />
éxito na expllotación<br />
dos re ecursos .Algunhhas<br />
teor rías<br />
apuntann<br />
que nesste<br />
repaarto<br />
foi fun<strong>da</strong>me<strong>en</strong>tal<br />
a vinculac ción<br />
<strong>da</strong>s <strong>muller</strong>es<br />
coas crrías<br />
hum manas, que reqquir<strong>en</strong><br />
unha u<br />
at<strong>en</strong>cióón<br />
consttante<br />
ao me<strong>no</strong>s durante os primmeiros<br />
a<strong>no</strong>s a<br />
de vi<strong>da</strong>a.<br />
Nas socie<strong>da</strong>ddes<br />
prehistóriccas<br />
a aalim<strong>en</strong>tac<br />
ción<br />
dos inddividuoss<br />
infanttís<br />
medi iante a lactanccía<br />
era un<br />
recursoo<br />
fun<strong>da</strong>mm<strong>en</strong>tal<br />
e este feito puido vvincular<br />
as<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
coas activid<strong>da</strong>des<br />
de e mantemm<strong>en</strong>to<br />
e ao esp pazo<br />
doméstiico<br />
pero s<strong>en</strong> quee<br />
isto signific s case neccesariame<br />
<strong>en</strong>te<br />
desiguaal<strong>da</strong>de<br />
e/ /ou suboordinació<br />
ón.<br />
Pese a todo nas soccie<strong>da</strong>des<br />
prehistóricas<br />
<strong>no</strong>n te emos<br />
<strong>da</strong>tos que <strong>no</strong>ss<br />
lev<strong>en</strong> a p<strong>en</strong>s sar quee<br />
as muulleres<br />
<strong>no</strong>n<br />
cazabann<br />
ou quee<br />
<strong>no</strong>n innterviñan<br />
n <strong>no</strong> lasscado<br />
ouu<br />
pulido o <strong>da</strong><br />
pedra, ou mesmmo<br />
na meetalurxia.<br />
Hai moitas “ “imaxes” ” do<br />
pasado que amoosan<br />
as <strong>muller</strong>es s pl<strong>en</strong>amm<strong>en</strong>te<br />
inttegra<strong>da</strong>s<br />
s <strong>en</strong><br />
27
cuestióóns<br />
rittuais<br />
e relix xiosas . Mesmmam<strong>en</strong>te<br />
monum<strong>en</strong>ntos<br />
funeerarios<br />
<strong>en</strong>fatíza ase máiss<br />
as differ<strong>en</strong>zas<br />
estatuss<br />
social que porr<br />
xénero. .<br />
A paleoolontolooxía<br />
apunnta<br />
por outra bban<strong>da</strong><br />
a sinalar r un<br />
maior des<strong>en</strong>vollvem<strong>en</strong>too<br />
muscul lar doss<br />
homes na pa arte<br />
inferioor<br />
do corrpo<br />
que se relaciona<br />
cooa<br />
posibili<strong>da</strong>de<br />
e de<br />
que percorreraan<br />
largaas<br />
dist tancias , e naas<br />
mulle eres<br />
atopamoos<br />
un maaior<br />
dese<strong>en</strong>volvem<br />
m<strong>en</strong>to <strong>da</strong> parte ssuperior<br />
r o<br />
que se relacionna<br />
coa ccolleita<br />
e carreexo<br />
de oobxetos,<br />
así<br />
como co moíddo<br />
do ggran<br />
o que <strong>no</strong>ss<br />
indicaa<br />
trabal llos<br />
distinttos.<br />
A sobrevaaloración<br />
n de uuns<br />
<strong>en</strong> detrime <strong>en</strong>to<br />
doutross<br />
é unhha<br />
consstrución<br />
posterrior<br />
<strong>da</strong>a<br />
socied <strong>da</strong>de<br />
patriarrcal<br />
na qque<br />
viviimos.<br />
C<strong>en</strong>tranndo<br />
o teema,<br />
<strong>en</strong> G<strong>Galicia</strong><br />
e cinguuíndo<strong>no</strong>s<br />
a relac ción<br />
co mar vamos difer<strong>en</strong>nciar<br />
de <strong>en</strong>tro <strong>da</strong>a<br />
prehisstoria<br />
dous d<br />
períodoos.<br />
O Palleolíticco<br />
e o Ne eolíticoo.<br />
6.2.1.1 O paleolíticco<br />
Como quuedou<br />
diito<br />
debeemos<br />
ter r <strong>en</strong> connta<br />
que o home e do<br />
paleolíítico<br />
aagrupábaase<br />
<strong>en</strong> clanss<br />
de cazador res-<br />
recolleedores,<br />
aasí<br />
comoo<br />
o feito<br />
de quee<br />
as costas<br />
gale egas<br />
estiverran<br />
situua<strong>da</strong>s<br />
mmoi<br />
por baixo dos seeus<br />
limi ites<br />
actuaiss.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
<strong>no</strong><br />
por<br />
E de ssupor<br />
poolo<br />
tanto<br />
que o territtorio<br />
dee<br />
caza máis m<br />
preto do mar se sittuase<br />
<strong>no</strong> o que actualme<strong>en</strong>te<br />
son n o<br />
interioor<br />
<strong>da</strong>s rías e que os seus prrimeiros<br />
poboado ores<br />
se forran<br />
retiirando<br />
ssegundo<br />
o mar fora aanegando<br />
as<br />
terras xunto ccoa<br />
súa ccaza<br />
( isto i expplicaría<br />
<strong>en</strong> part te a<br />
falta dde<br />
testemmuñas<br />
deesta<br />
époc ca).<br />
28
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
O xeitoo<br />
de vii<strong>da</strong><br />
desttes<br />
hom mes facíía<br />
deless<br />
“nómad des”<br />
detrás dos seeus<br />
rebaaños<br />
de caza polo quue<br />
os seus s<br />
as<strong>en</strong>tamm<strong>en</strong>tos<br />
erran<br />
moi pouco pe erman<strong>en</strong>ttes.<br />
As costtas<br />
(ribbeiras<br />
mmariñas)<br />
proporccionabann<br />
dúas boas b<br />
razóns para ase<strong>en</strong>tarse<br />
: a)- unha<br />
defe<strong>en</strong>siva,<br />
ser atac cado<br />
por outtros<br />
claans<br />
ou por animais<br />
d<strong>en</strong>nde<br />
o mmar<br />
era moi<br />
pouco pprobablee,<br />
un fllanco<br />
me e<strong>no</strong>s quee<br />
protexxer-;<br />
b) e<br />
unha seegun<strong>da</strong>,<br />
a dulcifficación<br />
climátiica<br />
<strong>da</strong> rribeira<br />
que<br />
implicaaría<br />
taméén<br />
maiorr<br />
pres<strong>en</strong>z za de annimais<br />
– caza-.<br />
Se connvimos<br />
qque<br />
os labores<br />
de mmantem<strong>en</strong>nto<br />
esta aban<br />
<strong>en</strong>com<strong>en</strong>n<strong>da</strong><strong>da</strong>s<br />
aas<br />
<strong>muller</strong>es<br />
<strong>no</strong> on seríaa<br />
desprroporcion<br />
nado<br />
dicir qque<br />
as pprimeirass<br />
recoll ledoras de alime<strong>en</strong>to<br />
mar riño<br />
foron as mullleres<br />
ddestes<br />
clans. A aus<strong>en</strong>cia<br />
du unha<br />
relacióón<br />
permaan<strong>en</strong>te<br />
co mar xunto ccoa<br />
impoortancia<br />
a <strong>da</strong><br />
caza naa<br />
dieta destes clans léva<strong>no</strong>s l a av<strong>en</strong>tturar<br />
qu ue a<br />
relacióón<br />
co maar<br />
seríaa<br />
máis b<strong>en</strong> pouuca<br />
e eexperim<strong>en</strong><br />
ntal<br />
como recursos<br />
alim<strong>en</strong>tticios<br />
alternattivos<br />
<strong>en</strong>n<br />
época de<br />
necesid<strong>da</strong>de.<br />
6.2.1.2 O neolítico<br />
Supón uunha<br />
revvoluciónn<br />
<strong>en</strong> maiúsculass,<br />
o naacer<br />
do que<br />
algún aautor<br />
chhamou<br />
a domesti icación d<strong>da</strong><br />
naturreza<br />
Fel lipe<br />
S<strong>en</strong>én 11991.<br />
O home ass<strong>en</strong>touse<br />
e , escoolle<br />
un lugar para p<br />
facelo. As costas<br />
poolas<br />
raz zóns anttes<br />
expoostas<br />
po od<strong>en</strong><br />
parecerr<br />
bos luggares.<br />
Segundoo<br />
demosttran<br />
as testemu uñas atoopa<strong>da</strong>s<br />
( cuncheir ros)<br />
os proddutos<br />
do mar forron<br />
gañando<br />
impoortanciaa<br />
nas die etas<br />
do homee<br />
do neoolítico<br />
as<strong>en</strong>tado<br />
nas costas.Poor<br />
ser este e<br />
un as<strong>en</strong>ntam<strong>en</strong>to<br />
máis peerman<strong>en</strong>te,<br />
o coññecem<strong>en</strong>to<br />
de mar reas<br />
29
e outroos<br />
“seggredos”<br />
mmariños,<br />
, así coomo<br />
dos espazos con<br />
aproveiitam<strong>en</strong>to<br />
increme<strong>en</strong>tado.<br />
alime<strong>en</strong>tario<br />
veríaase<br />
s<strong>en</strong>sibleme<br />
<strong>en</strong>te<br />
Por traatarse<br />
dunha auut<strong>en</strong>tica<br />
a revoluución<br />
quee<br />
buscab ba a<br />
domestiicación<br />
<strong>da</strong> nattureza<br />
(amplamm<strong>en</strong>te<br />
eestu<strong>da</strong><strong>da</strong><br />
<strong>no</strong><br />
<strong>sector</strong> agrícolla)<br />
, <strong>no</strong>on<br />
e dif fícil supor<br />
que t<strong>en</strong>tarí íase<br />
tamén “tec<strong>no</strong>lóóxicam<strong>en</strong>nte”<br />
o mellor aproveiitam<strong>en</strong>to<br />
do<br />
mar. Oss<br />
produtos<br />
doo<br />
mar deixarían<br />
d n de seer<br />
recur rsos<br />
alim<strong>en</strong>tticios<br />
aalternatiivos<br />
<strong>en</strong> época dde<br />
necessi<strong>da</strong>de<br />
para p<br />
pasar a formar parte d<strong>da</strong><br />
dieta habituaal<br />
dos ppoboados<br />
que<br />
<strong>no</strong> Neolítico<br />
se aas<strong>en</strong>taro<br />
on pretto<br />
do mar .Non .<br />
sorpr<strong>en</strong>ndería<br />
a ninguénn<br />
que as s <strong>muller</strong>res<br />
, quee<br />
xa viv vían<br />
durantee<br />
séculoss<br />
ocupad<strong>da</strong>s<br />
de recoller<br />
aquilo que qued <strong>da</strong>ba<br />
na zonaa<br />
intermaareal,<br />
sseguiran<br />
realizaando<br />
estas<br />
labor res.<br />
6.2.2 A CCULTURA<br />
CASTREXAA<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Haai<br />
que chegar á cultu ura castrexa<br />
ppara<br />
ato opar<br />
sinais evid<strong>en</strong>ntes<br />
ddunha<br />
activi<strong>da</strong>ade<br />
pesqueira<br />
e<br />
marisquueira.<br />
Vaai<br />
ser nneste<br />
perríodo<br />
ca ando atoopemos<br />
annzós<br />
fei itos<br />
para a pesca . Non sabemos<br />
se empreegarían<br />
redes pero p<br />
podemoss<br />
p<strong>en</strong>sar que si xa que estas addoitabann<br />
facerse e de<br />
liño e sabemos que o hhabía<br />
na a Galizaa<br />
e de boa<br />
calid <strong>da</strong>de<br />
segundoo<br />
Plinio. .<br />
Assemade<br />
a exist<strong>en</strong>ncia<br />
de cuncheiiros<br />
<strong>no</strong>s xacem<strong>en</strong> ntos<br />
castrexxos<br />
fállan<strong>no</strong>s<br />
do ap proveitamm<strong>en</strong>to<br />
de lap pas,<br />
mexillóóns,<br />
ouriizos,<br />
miinchas,<br />
percebess,<br />
ostraas,<br />
ameix xas,<br />
c<strong>en</strong>tolaas,<br />
navaallas<br />
e berbere echos, aasí<br />
comoo<br />
de pei ixes<br />
30
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
como o robalo, o muxo, , a mara agota, a doura<strong>da</strong>,a<br />
pesc ca<strong>da</strong><br />
e o xuurelo,<br />
ttodos<br />
eles<br />
son peixes que se arriman n ós<br />
cantís, - <strong>no</strong>n ttanto<br />
oss<br />
último os- poloo<br />
que puuideron<br />
ter<br />
sido peescados<br />
ddesde<br />
teerra.<br />
Taampouco<br />
rresulta<br />
fantasio oso p<strong>en</strong>ssar<br />
que exercera an a<br />
pesca ddesde<br />
embbarcacióóns<br />
pois Estrabóón<br />
e Avie<strong>no</strong><br />
<strong>no</strong>s <strong>da</strong>n<br />
<strong>no</strong>vas dde<br />
que oss<br />
castreexos<br />
navegaban<br />
e<strong>en</strong><br />
barcos<br />
de coi iro.<br />
O feitoo<br />
de que haxa caastros<br />
mesmo m <strong>en</strong> illas aafasta<strong>da</strong>s<br />
s <strong>da</strong><br />
costa ( (Cies) coonfirmarría<br />
o emp prego dee<br />
barcos.<br />
Addemais<br />
dde<br />
liñas e rede es, mesmoo<br />
empregga<strong>da</strong>s<br />
de esde<br />
embarcaacións,<br />
podemos supor que nass<br />
<strong>en</strong>sead<strong>da</strong>s<br />
ou seos s<br />
<strong>da</strong>s praaias<br />
emmpregaríaan<br />
estac ca<strong>da</strong>s dee<br />
madeirra<br />
e re ede,<br />
semellaantes<br />
áss<br />
actuaiis<br />
<strong>da</strong> ría de Arousa; ; ou me esmo<br />
trampass<br />
de peddra<br />
disppostas<br />
<strong>en</strong> n forma de mediia<br />
lúa, coa<br />
parte ppecha<strong>da</strong><br />
ccara<br />
ó mmar.<br />
Caando<br />
falamos<br />
d<strong>da</strong><br />
Cult tura Caastrexa,<br />
máis que<br />
chega<strong>da</strong>as<br />
de poobos<br />
e xe<strong>en</strong>tes,<br />
coi<strong>da</strong>mos c que haii<br />
que fa alar<br />
de infflu<strong>en</strong>cias<br />
cultuurais<br />
sobre s uun<br />
fortee<br />
sustr rato<br />
autóctoo<strong>no</strong>,<br />
o qque<br />
vai <strong>da</strong>r lugar<br />
a uunha<br />
<strong>no</strong>vva<br />
forma a de<br />
vi<strong>da</strong> cooincidinndo<br />
con cambios climátiicos<br />
carracteriza<br />
ados<br />
por un aum<strong>en</strong>too<br />
<strong>da</strong>s ttemperatu<br />
uras e <strong>da</strong> humii<strong>da</strong>de<br />
o que<br />
fará auum<strong>en</strong>tar<br />
aas<br />
zonass<br />
de bosq que.<br />
Enn<br />
tor<strong>no</strong> o século<br />
V a. C. situuarémo<strong>no</strong>ss<br />
<strong>no</strong> ini icio<br />
de algoo<br />
que xaa<br />
se podde<br />
consi iderar ccultura<br />
ccastrexa<br />
a. O<br />
remate coi<strong>da</strong>moos<br />
que ofrece me<strong>no</strong>s ddúbi<strong>da</strong>s,<br />
, podénd dose<br />
situar na seguun<strong>da</strong><br />
metade<br />
do Século S I d. C. , cando o as<br />
reformaas<br />
dos emperadoores<br />
Flavios<br />
ffan<br />
que a Cult tura<br />
Castrexxa<br />
deixee<br />
de ser<br />
ta al para se coonverter<br />
<strong>en</strong><br />
Galaicoo-romana.<br />
.<br />
31
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Noo<br />
tocantte<br />
a seuu<br />
xeito de vi<strong>da</strong>a,<br />
e <strong>no</strong> referid do a<br />
<strong>muller</strong> compre recorrerr,<br />
coas reservaas<br />
maiorees,<br />
a fo onte<br />
tópica “Estrabón”.<br />
Di dos cán ntabros que os hhomes<br />
do otan<br />
ás mullleres<br />
e her<strong>da</strong>n as fill las. Quee<br />
estas <strong>da</strong>n mul ller<br />
aos irmmáns.<br />
Issto<br />
paraa<br />
o autor<br />
resullta<br />
unhaa<br />
especie e de<br />
xinecoccracia<br />
e cando mme<strong>no</strong>s,<br />
po ouco civvilizado.<br />
Peero<br />
estaaba<br />
falanndo<br />
dos cántabrros<br />
soamm<strong>en</strong>te<br />
ou u de<br />
tódoloss<br />
poboss<br />
do NNoroeste?<br />
? Non parece que fora f<br />
xeralizzable<br />
a ssúa<br />
citaa<br />
a tódolos<br />
poboos<br />
do <strong>no</strong>rte;<br />
pes se a<br />
que aínn<strong>da</strong><br />
hoxee<br />
nalgúnss<br />
portos s <strong>da</strong> Galliza<br />
“a man<strong>da</strong>“ sexa s<br />
matriliineal<br />
.<br />
Nooutros<br />
d<strong>da</strong>tos,<br />
e neste es parecce<br />
que estaba <strong>no</strong><br />
certo, a familiia<br />
era eext<strong>en</strong>sa<br />
pero <strong>no</strong>nn<br />
podemoos<br />
saber ata<br />
onde cchegaba<br />
a unión.<br />
Resu umindo o anterrior<br />
deb bese<br />
recoñeccer<br />
que se ig<strong>no</strong>orarse<br />
cales c erran<br />
as estratex xias<br />
matrimooniais<br />
e como ffuncionab<br />
ba a xerrarquía<br />
na fami ilia<br />
na etappa<br />
prerommana,<br />
peero<br />
<strong>no</strong> S.<br />
I de CC.<br />
é innnegable<br />
que<br />
os que det<strong>en</strong>taaban<br />
o pooder,<br />
ta anto a nnivel<br />
familiar<br />
como c<br />
públicoo,<br />
ou diiplomáticco<br />
eran os elemm<strong>en</strong>tos<br />
maasculi<strong>no</strong><br />
os ¿<br />
tal vezz<br />
por infflu<strong>en</strong>ciaa<br />
romana? ?<br />
O que si é obvioo<br />
que ca a<strong>da</strong> castro<br />
estabba<br />
habit tado<br />
por un conxunto<br />
de ffamilias<br />
s e que debía haber unha u<br />
relacióón<br />
de paar<strong>en</strong>tescco<br />
<strong>en</strong>tre elas e unha mmoi<br />
cont ta<strong>da</strong><br />
exogamiia.<br />
Esttamos<br />
ppois<br />
an nte a primeirra<br />
unid <strong>da</strong>de<br />
suprafaamiliar<br />
dde<br />
Galiccia.:<br />
o castro c oou<br />
castellum.<br />
Fooron<br />
os ccastrexoos<br />
moito ou poucco<br />
guerreiros?.<br />
É a<br />
<strong>no</strong>sa teeoría<br />
quue<br />
o eleem<strong>en</strong>to<br />
masculin m <strong>no</strong> foi aas<strong>en</strong>tand<br />
do a<br />
súa “ssupremacíía”<br />
nass<br />
actitudes<br />
beelicosas;<br />
prime eiro<br />
32
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
<strong>en</strong>tre ccastros<br />
e mais tarde contra<br />
sustituutivo<br />
<strong>da</strong>ss<br />
actituudes<br />
caza adoras.<br />
roma. ttal<br />
vez<br />
A <strong>muller</strong> , <strong>en</strong>cargga<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>s activid<strong>da</strong>des<br />
de manteme <strong>en</strong>to<br />
(ca<strong>da</strong> vvez<br />
maiores<br />
poor<br />
aum<strong>en</strong> ntar a ffamilia<br />
e as súas s<br />
interacccións)<br />
que ca<strong>da</strong><br />
vez abarcaban<br />
a n un maiior<br />
cont trol<br />
<strong>da</strong> <strong>no</strong>vva<br />
tecn<strong>no</strong>loxía.<br />
(labor res téxxtiles,<br />
cerámic cas,<br />
curtidoos…).<br />
Ass<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
<strong>da</strong> riibeira<br />
terían t qque<br />
curtiir<br />
as pe eles<br />
coas quue<br />
se ffarán<br />
oss<br />
barcos s (in<strong>no</strong>vación<br />
tec<strong>no</strong>lóx xica<br />
contrassta<strong>da</strong><br />
deestes<br />
ppobos),<br />
tecer aas<br />
redees<br />
co liño l<br />
previamm<strong>en</strong>te<br />
ccultivadoo<br />
e tratado,<br />
ademaiis<br />
<strong>da</strong>s xa<br />
coñecid<strong>da</strong>s<br />
de recolledoras<br />
dos d proddutos<br />
dde<br />
beira amar<br />
sempre compartiido<br />
cos labores agrícollas.<br />
Taamén<br />
se e<strong>en</strong>cargarrían<br />
do comercio c o marítimo,<br />
ou polo p<br />
me<strong>no</strong>s ddos<br />
contactos<br />
que par rece exiistiron<br />
con out tros<br />
pobos, e estes foron ppor<br />
mar principa p alm<strong>en</strong>te.<br />
A gran rriqueza<br />
do <strong>no</strong>ro oeste ppara<br />
arrriscar<br />
unha u<br />
troca a longa distanccia<br />
eran os metais.<br />
Oss<br />
primei iros<br />
comerciiantes<br />
sserían<br />
eelem<strong>en</strong>to<br />
os púniccos,<br />
traataríase<br />
de<br />
naveganntes<br />
de Cadiz alla<br />
polo século VI a C. ¿Qué pa apel<br />
xogaba o elemm<strong>en</strong>to<br />
feemini<strong>no</strong>?<br />
¿qu<strong>en</strong> levaba o peso do<br />
trato?<br />
Oss<br />
produttos<br />
importados<br />
máis m anttigos<br />
attopados<br />
son<br />
cerámiccos<br />
púnnicos,<br />
iibero-pú<br />
únicos, ibéricos<br />
e gre egos<br />
cunha ccro<strong>no</strong>loxíía<br />
a parrtir<br />
do s. IV a C. que aparec<strong>en</strong> n ao<br />
longo dde<br />
to<strong>da</strong> a costaa<br />
e pos steriorme<strong>en</strong>te<br />
adééntranse<br />
e <strong>no</strong><br />
interioor,<br />
así como ungü<strong>en</strong>tos.<br />
A pregunta<br />
que <strong>no</strong>s<br />
facemoss<br />
e a seeguinte<br />
¿Qué el lem<strong>en</strong>tos <strong>da</strong>quelaa<br />
socied <strong>da</strong>de<br />
un<br />
33
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
castrexxa<br />
podían<br />
<strong>da</strong>r immportanc<br />
cia de iintercambbio<br />
sobr re o<br />
metal a este ttipo<br />
de pprodutos<br />
s? ¿ serrían<br />
as <strong>muller</strong>es s as<br />
que neggociaríaan<br />
cos ccomerciantes<br />
gaddita<strong>no</strong>s<br />
<strong>en</strong> func ción<br />
<strong>da</strong>s neccesi<strong>da</strong>dees<br />
familliares?.<br />
Parécee<strong>no</strong>s<br />
lóxxico<br />
p<strong>en</strong> nsar<br />
nunha rresposta<br />
afirmattiva.<br />
Peero<br />
que outro tipo de e mercaddorías<br />
cchegaban<br />
as<br />
<strong>no</strong>sas costas, chegaarían<br />
escravos<br />
que aaxu<strong>da</strong>ran<br />
n a<br />
traballlar<br />
as miinas<br />
o qque<br />
aseguraría<br />
uunha<br />
boaas<br />
relaci ións<br />
comerciiais<br />
e o aum<strong>en</strong>nto<br />
de poder p e do preestixio<br />
dos<br />
intermeediarios.<br />
.<br />
JJulio<br />
Ceesar<br />
aapoiarías<br />
se na ffamilia<br />
dos Bul lbos<br />
gaditan<strong>no</strong>s<br />
candoo<br />
empr<strong>en</strong>nde<br />
a campaña<br />
miilitar<br />
qque<br />
o lev vará<br />
a Brigaantiun.<br />
Foran oou<br />
<strong>no</strong>n as mullleres<br />
caastrexas<br />
as<br />
mediadooras<br />
conn<br />
comercciantes<br />
tan rellevantess<br />
si que<br />
é<br />
doado pp<strong>en</strong>sar<br />
quue<br />
nestee<br />
tipo de<br />
socied<strong>da</strong>des<br />
as labores s de<br />
manteme<strong>en</strong>to<br />
se viran aaum<strong>en</strong>tad<br />
<strong>da</strong>s e prrestixiaa<strong>da</strong>s<br />
e polo p<br />
tanto o estattus<br />
soocial<br />
do os/as <strong>en</strong>cargadoos/as<br />
<strong>da</strong>s<br />
mesmas se forrtalecesse<br />
constituíndoose<br />
na avanzad diña<br />
culturaal<br />
do gruupo.<br />
Diiante<br />
<strong>da</strong> aus<strong>en</strong>ciia<br />
de es studios que <strong>no</strong>ss<br />
fal<strong>en</strong> dun<br />
desequiilibrio<br />
pobacionnal<br />
de xénero x n<strong>no</strong>s<br />
gruppos,<br />
so <strong>no</strong>s<br />
que<strong>da</strong> recorrerr<br />
o <strong>en</strong>xalzam<strong>en</strong><br />
nto que do rool<br />
femin ni<strong>no</strong><br />
fixeronn<br />
as cullturas<br />
MMediterr<br />
raneas bb<strong>en</strong><br />
comoo<br />
paci<strong>en</strong> ntes<br />
esposass<br />
garddiáns<br />
doo<br />
patrim monio ffamiliar,<br />
, b<strong>en</strong> como c<br />
deusas, b<strong>en</strong> commo<br />
sereaas<br />
inalcanzabless.<br />
Nos pp<strong>en</strong>samos<br />
que<br />
se podeería<br />
esttar<br />
estabblec<strong>en</strong>do<br />
o a preeemin<strong>en</strong>ciaa<br />
social l <strong>da</strong><br />
<strong>muller</strong> como gaarante<br />
xaa<br />
<strong>no</strong>n só ó <strong>da</strong> conntinui<strong>da</strong>dde<br />
famil liar<br />
s<strong>en</strong>ón d<strong>da</strong><br />
contiinui<strong>da</strong>de<br />
“patrim monial”. ( Deberiiamos<br />
di icir<br />
34
matrimoonial<br />
peero<br />
a pposterior<br />
r historriografiia<br />
machi ista<br />
prefiree<br />
chamar patrimoonio<br />
aos b<strong>en</strong>s faamiliares)<br />
Aqquí<br />
<strong>en</strong> GGaliza<br />
taal<br />
vez o elem<strong>en</strong>nto<br />
mascuuli<strong>no</strong><br />
gu uste<br />
do disccurso<br />
“maachista”<br />
” de Roma<br />
e <strong>no</strong>n vexa maal<br />
restar rlle<br />
poder as mullleres<br />
¿SSería<br />
es sa a raazón<br />
de tan po ouca<br />
resiste<strong>en</strong>cia?<br />
6.2.3 A RROMANIZAACIÓN<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
O espalllam<strong>en</strong>to<br />
pola p<strong>en</strong>ínssula<br />
Ibérica<br />
<strong>da</strong><br />
tec<strong>no</strong>looxía<br />
doss<br />
roman<strong>no</strong>s<br />
está<br />
máis que ccontrasta<br />
ado,<br />
<strong>Galicia</strong>a<br />
<strong>no</strong>n é unha exxcepción<br />
e así o está a indica ar a<br />
maior cconc<strong>en</strong>trración<br />
dde<br />
“vill lae” na zona ccosteira.<br />
A<br />
apariciión<br />
de ppios<br />
de ssalga<br />
be <strong>en</strong> <strong>da</strong>taddos<br />
<strong>en</strong> época<br />
rom mana<br />
cheos dde<br />
escammas.<br />
Moiitos<br />
deles<br />
apareeceron<br />
ó que<strong>da</strong>r r os<br />
restos ó descuuberto<br />
ppor<br />
mor <strong>da</strong>s foortes<br />
maaruxias<br />
<strong>da</strong>s<br />
mareas vivas eequi<strong>no</strong>ciaas.<br />
Este e é un iindicativvo<br />
evide <strong>en</strong>te<br />
de que o nivel do mar subiu nuns<br />
canttos<br />
metrros<br />
desde e os<br />
inicioss<br />
desta era ataa<br />
hoxe; o que leva a p<strong>en</strong>sar que<br />
moitos outros se atopp<strong>en</strong><br />
asola agados oou<br />
baixxo<br />
as ar reas<br />
<strong>da</strong> <strong>no</strong>saa<br />
costaa.<br />
E se había instalaacións<br />
ddunha<br />
ce erta<br />
importaancia<br />
para<br />
o traatam<strong>en</strong>to<br />
o do peiixe,<br />
<strong>no</strong>n hai dúb bi<strong>da</strong><br />
de quee<br />
os rooma<strong>no</strong>s<br />
introduciron<br />
aaquí<br />
a tec<strong>no</strong>lo oxía<br />
necesarria<br />
para capturaalo.<br />
Chhegan<br />
o <strong>no</strong>roesste<br />
os roma<strong>no</strong>os<br />
cunhaa<br />
avanz za<strong>da</strong><br />
tec<strong>no</strong>looxía<br />
exttractivaa,<br />
conse erveira e trannsformado<br />
ora.<br />
Coñec<strong>en</strong>n<br />
aparellos<br />
tan complex xos como os trammallos<br />
e as<br />
almadraabas,así<br />
como téécnicas<br />
de salga<br />
<strong>en</strong> pioos<br />
de pe edra<br />
e posuuían<br />
coññecem<strong>en</strong>toos<br />
para a fabriccar<br />
o ttan<br />
caro o e<br />
35
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
apeteciido<br />
“ gaarum”,<br />
a base de d xar<strong>da</strong>ss,<br />
peixees<br />
miúdo os e<br />
herbas aromáticcas.<br />
Naa<br />
beiraamar<br />
algún<br />
ofi icio <strong>no</strong>ovo<br />
debbeu<br />
xur rdir<br />
relacioonado<br />
coaa<br />
producción<br />
do sal e coo<br />
posterrior<br />
salg gado<br />
do peiixe<br />
aínn<strong>da</strong><br />
que descoñ ñecemos o voluume<br />
des stas<br />
activid<strong>da</strong>des<br />
e a man dde<br />
obra que se empregoou<br />
pode <strong>en</strong>do<br />
b<strong>en</strong> serr<br />
escravaa.<br />
O feito ccontrastaado<br />
<strong>da</strong> exist<strong>en</strong>ccia<br />
de eescravos<br />
s <strong>no</strong><br />
procesoo<br />
produttivo<br />
( sobr re todo minería)<br />
pode ería<br />
explicaar<br />
ata certo punto, ás innflu<strong>en</strong>ciaas<br />
dout tras<br />
civilizzacións<br />
na cultuura<br />
cast trexa, así<br />
como o feito o de<br />
que a ddominación<br />
romaana<br />
deix xara conntinuar<br />
oos<br />
pobos s <strong>da</strong><br />
Galleciia<br />
cos seus coostumes<br />
s<strong>en</strong> faccelos<br />
maan<br />
de obra o<br />
escravaa,<br />
e atta<br />
puidera<br />
expli icar cerrtos<br />
descubrim<strong>en</strong><br />
ntos<br />
que apuuntan<br />
a eexogamiaa<br />
d<strong>en</strong>tro do munddo<br />
castrexo.<br />
Peero<br />
a falta de estu udios que aanalic<strong>en</strong><br />
n o<br />
desequiilibrio<br />
ppoboacioonal<br />
de xénero qque<br />
puiddera<br />
supo or a<br />
exist<strong>en</strong>ncia<br />
de escravoos<br />
, as sí como a filttración<br />
por<br />
osmosess<br />
<strong>no</strong> imaaxinario<br />
colecti ivo <strong>da</strong> ssupremacíía<br />
do va arón<br />
sobre a <strong>muller</strong> que xa estaba calando <strong>no</strong>utras cultura as e<br />
pobos d<strong>da</strong><br />
man <strong>da</strong>a<br />
tropa e dos propios<br />
eescravos<br />
fai que e só<br />
<strong>no</strong>s movvamos<br />
<strong>no</strong> nivel d<strong>da</strong>s<br />
conxe eturas.<br />
Duurante<br />
o períoddo<br />
que de<strong>no</strong>minaamos<br />
roomanizaci<br />
ión,<br />
Galiza vai esttructurar<br />
o seu u territoorio<br />
<strong>en</strong> difer<strong>en</strong> ntes<br />
tipos de as<strong>en</strong>ntam<strong>en</strong>tos,<br />
ci<strong>da</strong> ades,casttros,<br />
“ “villae” ou<br />
vilas “ “vici” oou<br />
aldeaas,<br />
e in ncluso tturres<br />
oou<br />
peque e<strong>no</strong>s<br />
“castellla”<br />
ccomo<br />
eemprazam<strong>en</strong>tos<br />
def<strong>en</strong>siivos<br />
máis<br />
m<br />
estratééxicos<br />
quue<br />
habittacionais<br />
s.<br />
36
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Enn<br />
certass<br />
zonas os cast tros segguirán<br />
ss<strong>en</strong>do<br />
pa arte<br />
fun<strong>da</strong>me<strong>en</strong>tal<br />
do hábitatt<br />
galaico o ata quue<br />
xa a partires s do<br />
século II se ddocum<strong>en</strong>ttan<br />
as vilas v coomo<br />
estaablecem<strong>en</strong><br />
ntos<br />
rurais ou costeiros<br />
v<strong>en</strong>cella ados o mundo ddos<br />
seño ores<br />
( semelllantes<br />
aaos<br />
latiifundista<br />
as).<br />
Ass<br />
ci<strong>da</strong>dess,<br />
onde a romani ización e máis forte, polo p<br />
me<strong>no</strong>s ddurante<br />
o séculoo<br />
III e boa parrte<br />
do IV<br />
seguir rían<br />
t<strong>en</strong>do aactivi<strong>da</strong>ddes<br />
e fuuncións<br />
relevant r tes.<br />
Neesta<br />
Galliza<br />
roomaniza<strong>da</strong><br />
a políttica,<br />
económica<br />
a e<br />
sociocuulturalme<strong>en</strong>te<br />
vaamos<br />
ve er que rol lle to ocou<br />
des<strong>en</strong>voolver<br />
á m<strong>muller</strong><br />
Naas<br />
ci<strong>da</strong>dees<br />
os coostumes<br />
roma<strong>no</strong>s terían unha ma aior<br />
implanttación.<br />
UUnha<br />
soccie<strong>da</strong>de<br />
patriarccal<br />
ó uso<br />
roma<strong>no</strong> o se<br />
estableecería<br />
pero<br />
o ellem<strong>en</strong>to<br />
feminin<strong>no</strong><br />
estaríía<br />
prese <strong>en</strong>te<br />
<strong>no</strong>n sooam<strong>en</strong>te<br />
<strong>no</strong>s laabores<br />
domésticcos,<br />
taamén<br />
ser rían<br />
profesiións<br />
feminiinas<br />
<strong>en</strong>tre ouutras<br />
:<br />
t<strong>en</strong>deirras,taberrneiras,<br />
, mestras s, e inccluso<br />
médicas.<br />
Noos<br />
castrros<br />
que nunca deixaron d n de exxistir<br />
e <strong>en</strong><br />
onde a culturaa<br />
castreexa<br />
se mesturou<br />
coas influ<strong>en</strong>c cias<br />
romanass<br />
a vii<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>s <strong>muller</strong> res pouuco<br />
mudoou;<br />
se <strong>no</strong><br />
políticco-adminiistrativvo<br />
perder ron dereeitos<br />
quue<br />
o cost tume<br />
dos seeus<br />
poboos<br />
lles conced día, na realid<strong>da</strong>de<br />
dia aria<br />
podían her<strong>da</strong>r, dedicarr<br />
monum<strong>en</strong>tos<br />
funnerarios<br />
á famil lia,<br />
divorciiarse……………..<br />
A pres<strong>en</strong>nza<br />
<strong>da</strong>s <strong>muller</strong> res <strong>da</strong> Galizaa<br />
na vi<strong>da</strong> v<br />
económiica,<br />
b<strong>en</strong> <strong>en</strong> funcción<br />
<strong>da</strong> vixilanncia<br />
de explotac ción<br />
familiaar<br />
duraante<br />
loongos<br />
períodos,<br />
p , b<strong>en</strong> realiza ando<br />
laboress<br />
agrícoolas<br />
ou pesquei iras, appuntan<br />
ccara<br />
a unha<br />
u<br />
37
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
consideeración<br />
<strong>da</strong> mulller<br />
como o elem<strong>en</strong>nto<br />
<strong>no</strong>n pasivo <strong>da</strong><br />
eco<strong>no</strong>míía<br />
e, <strong>en</strong> certo ss<strong>en</strong>tido,<br />
máis inntegrado<br />
<strong>no</strong> sist tema<br />
produtiivo<br />
que aas<br />
mulleeres<br />
dout tras áreeas<br />
p<strong>en</strong>insulares<br />
s.<br />
Noo<br />
212 tóddolos<br />
haabitantes<br />
s do Impperio<br />
pasaron<br />
a ser<br />
ci<strong>da</strong>dánns<br />
perro<br />
a divisi ión <strong>en</strong>n<br />
classes<br />
e a<br />
comparttim<strong>en</strong>taciión<br />
<strong>en</strong> ggrupos<br />
sociais<br />
sseguiu<br />
ppervivind<br />
do e<br />
afondánndose.<br />
OOs<br />
roman<strong>no</strong>s<br />
<strong>no</strong>n “comercciaban”<br />
s<strong>en</strong>ón máis m<br />
b<strong>en</strong> traasla<strong>da</strong>baan<br />
por mmar<br />
os impostos i s <strong>da</strong> súaa<br />
ocupac ción<br />
polo quue<br />
candoo<br />
xord<strong>en</strong> problem mas <strong>no</strong>s portos ddo<br />
<strong>no</strong>rte e de<br />
<strong>Galicia</strong>a<br />
case qque<br />
desaaparecer<br />
rá a activi<strong>da</strong>dee<br />
comerc cial<br />
marítimma<br />
e postteriorme<strong>en</strong>te<br />
aban ndonarannse<br />
os do<br />
sur.<br />
Esstá<br />
iguualm<strong>en</strong>te<br />
docum m<strong>en</strong>ta<strong>da</strong> a apaarición<br />
de<br />
“villaee”<br />
pretoo<br />
dos caastros<br />
<strong>en</strong> ondee<br />
apareccerán<br />
<strong>no</strong> ovos<br />
nichos de emprrego<br />
parra<br />
as poboador p as dos castros de<br />
arredorr.<br />
(Nodrrizas,<br />
dooncelas,<br />
perruqqueiras…)<br />
) No séc culo<br />
IV a crrise<br />
ecoonómica<br />
de Roma a aceleráábase<br />
, os seño ores<br />
<strong>da</strong>s cid<strong>da</strong>des<br />
reefúxiansee<br />
nas “v villae” e levan consigo o os<br />
tesouriiños,<br />
acaparann<br />
terras,<br />
aparec<strong>en</strong>n<br />
gran ndes<br />
propied<strong>da</strong>des,<br />
apparec<strong>en</strong><br />
as prim meiras “ccuadrillas”<br />
arma a<strong>da</strong>s<br />
para ddef<strong>en</strong>der<br />
os seññores.<br />
Unha U vollta<br />
ao rural e a<br />
eco<strong>no</strong>míía<br />
de subbsist<strong>en</strong>ccia<br />
parec ce que eestá<br />
<strong>no</strong> albor.<br />
A p<strong>en</strong>etración<br />
do cristia anismo e<strong>en</strong><br />
Galiciia<br />
coinc cide<br />
con eeste<br />
mmom<strong>en</strong>to<br />
e as s primmeiras<br />
xerarqu uías<br />
eclesiáásticas<br />
van approveital<br />
lo paraa<br />
ocupar<br />
o lu ugar<br />
preeminn<strong>en</strong>te<br />
quue<br />
os seeñores<br />
deixan<br />
<strong>no</strong>o<br />
poder urba<strong>no</strong>. . No<br />
395 a n<strong>no</strong>va<br />
reliixión<br />
coonvértese<br />
<strong>en</strong> ofiicial<br />
coon<br />
Teodos sio.<br />
No conttexto<br />
rural<br />
haaberá<br />
un nha crisstianizacción<br />
“<strong>no</strong>n “<br />
oficiall”<br />
s<strong>en</strong>ónn<br />
baseaa<strong>da</strong><br />
<strong>en</strong> grupos e <strong>en</strong> princip pios<br />
consideerados<br />
llogo<br />
herréticos,<br />
como aqqueles<br />
vvínculos<br />
s co<br />
38
Prisciaalianismoo,<br />
que actuará<br />
rural tratandoo<br />
de recoller<br />
marxinaados<br />
sociias.<br />
A doutrinaa<br />
de Priiscilia<strong>no</strong><br />
o <strong>da</strong>ba uun<br />
<strong>papel</strong> relixi ioso<br />
á mulleer<br />
<strong>en</strong> conntra<br />
<strong>da</strong> Igrexa cristiánn<br />
v<strong>en</strong>cella<strong>da</strong><br />
a Roma R<br />
o que ssupón<br />
unhha<br />
probaa<br />
máis de<br />
que a <strong>muller</strong> <strong>no</strong>n perd dera<br />
aín<strong>da</strong> a súaa<br />
influu<strong>en</strong>cia<br />
na soocie<strong>da</strong>de<br />
rural <strong>da</strong><br />
Gallaeccia<br />
romanniza<strong>da</strong>.<br />
Vaamos<br />
verr<br />
coa ext<strong>en</strong>sió ón e consoli<strong>da</strong>ción<br />
<strong>da</strong><br />
doutrinna<br />
oficial<br />
<strong>da</strong> Igrexa<br />
como a m<strong>muller</strong><br />
qque<br />
tivo o un<br />
<strong>papel</strong> ffun<strong>da</strong>m<strong>en</strong>tal<br />
paraa<br />
a súa p<strong>en</strong>etraación<br />
asíí<br />
como para p<br />
a súa cconsoli<strong>da</strong>ación<br />
ecconómica<br />
, vai sser<br />
vítima<br />
do po osto<br />
de dessigual<strong>da</strong>dde<br />
sociial<br />
que a igreexa<br />
llee<br />
está á a<br />
reservaar.<br />
6.2.4 A IIDADE<br />
MEDIA<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
prefere<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>tte<br />
<strong>no</strong> mu undo<br />
aos deescont<strong>en</strong>ntos<br />
e aos<br />
O progreesivo<br />
abando<strong>no</strong> o <strong>da</strong>s rutas maríti imas<br />
comerciiais<br />
(sempre<br />
e<strong>en</strong>t<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
ndo o comercioo<br />
como un<br />
comerciio<br />
de conquista)<br />
pri imeiro as do <strong>no</strong>rte, e<br />
posteriiorm<strong>en</strong>te<br />
as <strong>da</strong> costa<br />
atláántica,<br />
xunto coa<br />
progressiva<br />
vollta<br />
ao rrural<br />
van<br />
inxerir<br />
a G<strong>Galicia</strong><br />
nun<br />
longo pperíodo<br />
dde<br />
eco<strong>no</strong>omía<br />
de subsiste s <strong>en</strong>cia.<br />
Ass<br />
forzass<br />
romanaas<br />
retír ranse caara<br />
ó iinterior<br />
<strong>da</strong><br />
p<strong>en</strong>ínsuula.<br />
Os ppobos<br />
xeermánicos<br />
(suevvos)<br />
vann<br />
a utili izar<br />
as costtas<br />
comoo<br />
vía dee<br />
p<strong>en</strong>etr ración. Non se sabe mo oito<br />
dos ass<strong>en</strong>tam<strong>en</strong>ttos<br />
esccollidos<br />
nin d<strong>da</strong><br />
influ<strong>en</strong>cia<br />
que<br />
exercerron<br />
sobre<br />
a pobooación<br />
alí a estaableci<strong>da</strong>,<br />
, pero pola p<br />
pervive<strong>en</strong>cia<br />
doos<br />
costummes<br />
de vi<strong>da</strong>, <strong>da</strong>a<br />
linguaa<br />
e incl luso<br />
39
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
do feitto<br />
relixxioso<br />
póódese<br />
in nferir quue<br />
a cuulturizac<br />
ción<br />
fora muutua<br />
e sse<br />
algúnn<br />
elem<strong>en</strong> nto prevvaleceu<br />
ssobro<br />
ou utro<br />
este fooi<br />
o autóócto<strong>no</strong><br />
ccastrexo-romanizzado.<br />
A influ<strong>en</strong>ncia<br />
muusulmán<br />
tampoucco<br />
parece<br />
que se<br />
deixaraa<br />
<strong>no</strong>tar moito ppor<br />
estas s terrass,<br />
pero sí os seus s<br />
efectoss<br />
: déficit comer rcial, pot<strong>en</strong>ciiación<br />
do<br />
cristiaanismo<br />
( (incluí<strong>da</strong>as<br />
as súas<br />
variiantes<br />
hherética<br />
as -<br />
priscillianismo-)<br />
como alternat tiva á agresión<br />
musulm mán,<br />
acrec<strong>en</strong>ntam<strong>en</strong>to<br />
<strong>da</strong> impoortancia<br />
dos seññores<br />
como<br />
garan ntes<br />
<strong>da</strong> prottección<br />
dun terrritorio,<br />
, necessi<strong>da</strong>de<br />
dee<br />
despra azar<br />
elem<strong>en</strong>ttos<br />
mascculi<strong>no</strong>s<br />
para a guerrra,<br />
e incluso de<br />
desprazzam<strong>en</strong>tos<br />
masivoss<br />
para as<strong>en</strong>tar conquisstas.<br />
Ne este<br />
estado de cousas<br />
o marr<br />
<strong>no</strong>n parece p qque<br />
estivera<br />
d<strong>en</strong> ntro<br />
<strong>da</strong>s priiori<strong>da</strong>des<br />
<strong>da</strong> soccie<strong>da</strong>de<br />
baixomedieval<br />
ggalega,<br />
e a<br />
<strong>muller</strong> , aín<strong>da</strong>a<br />
que mááis<br />
cons sidera<strong>da</strong> que <strong>no</strong>uutras<br />
zo onas<br />
<strong>da</strong> p<strong>en</strong>nínsula,<br />
perde estatus<br />
sociaal<br />
á vvez<br />
que ve<br />
increme<strong>en</strong>tados<br />
oos<br />
seus traballo os.<br />
Cooa<br />
<strong>en</strong>traa<strong>da</strong><br />
dos pobos xerma<strong>no</strong>os<br />
boa parte dos<br />
as<strong>en</strong>tamm<strong>en</strong>tos<br />
ccosteiroos<br />
foron n abanddonados<br />
e os seus s<br />
habitanntes<br />
se espalllaron<br />
polas<br />
teerras<br />
ddo<br />
inter rior<br />
adicanddose<br />
á aggricultuura.<br />
Haai<br />
que aagar<strong>da</strong>r<br />
a que chegue o sécullo<br />
XI para p<br />
atopar citas sobre<br />
a eexist<strong>en</strong>c<br />
cia de ssalinas;<br />
e o séc culo<br />
XII paara<br />
atoppar<br />
docuum<strong>en</strong>taci<br />
ión sobrre<br />
comuuni<strong>da</strong>des<br />
de<br />
pescadoores.,nass<br />
costass<br />
de Gal licia e Norte dde<br />
Portu ugal<br />
territoorio<br />
que formabaa<br />
unha uni<strong>da</strong>de u <strong>no</strong> aspeccto<br />
soci ial,<br />
<strong>no</strong> econnómico,<br />
e <strong>no</strong> pollítico<br />
e por supposto<br />
<strong>no</strong> cultura al.<br />
40
Noo<br />
séculoo<br />
XII vaai<br />
haber r un grrande<br />
innterese<br />
por<br />
parte dos podderes<br />
d<strong>da</strong><br />
época<br />
( moonarquíaa,<br />
bispa ado,<br />
mosteirros<br />
e sseñoríos)<br />
) por crear nna<br />
costaa<br />
burgos s e<br />
coutos marítimoos.<br />
O home e terresttre<br />
fai ise mariiñeiro<br />
ppor<br />
extr rema<br />
necesid<strong>da</strong>de<br />
ee/<br />
ou por im mposiciónn.<br />
Certtos<br />
auto ores<br />
manteñe<strong>en</strong><br />
a tesee<br />
de quee<br />
a monarquía<br />
e a igrexa<br />
a tra avés<br />
de doazzóns<br />
e pprivilexiios<br />
pote <strong>en</strong>cian aas<br />
pesqueeiras<br />
o que<br />
arrastrra<br />
aos mmáis<br />
pobbres<br />
a <strong>en</strong>rolarse<br />
e e para cconsegui<br />
ir o<br />
tan preezado<br />
peiixe.<br />
Ouutra<br />
teooría<br />
sobre<br />
como chega o home a face erse<br />
mariñeiiro<br />
atoppa<br />
na rrecolli<strong>da</strong><br />
a de arrgazo<br />
o motivo <strong>da</strong><br />
apariciición<br />
de pescadoores.<br />
Ce ertas faa<strong>en</strong>as<br />
v<strong>en</strong>ncella<strong>da</strong><br />
as a<br />
agriculltura<br />
ccomo<br />
é o caso <strong>da</strong> recolli<strong>da</strong><br />
do arg gazo<br />
facilittou<br />
o accercam<strong>en</strong>tto<br />
do la abrego o mar. Caabanas<br />
a pé<br />
de praiia<br />
e o seeu<br />
as<strong>en</strong>ttam<strong>en</strong>to<br />
definiti d ivo nelas<br />
Oss<br />
suxeittos<br />
desttas<br />
acti ivi<strong>da</strong>dess<br />
foron as x<strong>en</strong> ntes<br />
mais desfavooreci<strong>da</strong>ss.<br />
A pobrezza<br />
<strong>da</strong>as<br />
ter rras<br />
litoraiis,(miniffundio)<br />
xunto coa incapacci<strong>da</strong>de<br />
dos<br />
labregoos<br />
para soportar<br />
a pre esión imppositivaa<br />
dos do o<strong>no</strong>s<br />
<strong>da</strong>s meesmas.<br />
OOs<br />
trabballos<br />
nas sallinas<br />
ttamén<br />
fo oron<br />
realizaados<br />
polaa<br />
mesma clase so ocial.<br />
Nesta ssituaciónn<br />
a mulller<br />
:<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Naas<br />
zonaas<br />
ruraais<br />
ond de ademmais<br />
doos<br />
labo ores<br />
doméstiicos,estaará<br />
o ccargo<br />
<strong>da</strong> a producción<br />
de vestido os e<br />
sabas, t<strong>en</strong> quue<br />
<strong>da</strong>r fillos para ó señorr,<br />
t<strong>en</strong> que<br />
traballlar<br />
estaacionalme<strong>en</strong>te<br />
os campos do señoor<br />
e se t<strong>en</strong><br />
41
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
sorte aas<br />
propiaas<br />
hortaas,<br />
e só secun<strong>da</strong>ariam<strong>en</strong>tte<br />
adicar rase<br />
á educaación<br />
doss<br />
filloss.<br />
Ela ou<br />
as súaas<br />
fillaas<br />
terán que<br />
servir ó señor. .<br />
Naa<br />
beiramaar,<br />
ondee<br />
as ter rras sonn<br />
me<strong>no</strong>s produtiv vas,<br />
atoparáán<br />
na peesca<br />
e o maris squeo unnha<br />
fontte<br />
extra a de<br />
alim<strong>en</strong>ttación<br />
que cuubrirá<br />
as súúas<br />
máiis<br />
bási icas<br />
necesid<strong>da</strong>des,<br />
aase<br />
campos.<br />
commo<br />
o abo<strong>no</strong><br />
paara<br />
ferrtilizar<br />
os<br />
Daa<br />
importaancia<br />
<strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong> como foorza<br />
de traballo o <strong>da</strong><br />
conta o feito de quee<br />
si be <strong>en</strong> a xesstación<br />
e o pa arto<br />
corresppondíallee<br />
a mulller<br />
–c como <strong>no</strong>nn<br />
pode ser dou utra<br />
forma- a criannza<br />
dos ffillos<br />
e comparrti<strong>da</strong><br />
pollos<br />
memb bros<br />
do gruppo.<br />
Esta<br />
imporrtancia<br />
así eraa<br />
recoñeeci<strong>da</strong><br />
po olos<br />
señoress<br />
que canndo<br />
es stablecíían<br />
un contr rato<br />
comprommetíanse<br />
cun homme<br />
e unha a <strong>muller</strong>r<br />
ao pago<br />
<strong>da</strong> r<strong>en</strong> n<strong>da</strong>.<br />
Teemos<br />
quee<br />
esperaar<br />
ata o séculoo<br />
XII, <strong>no</strong> que por<br />
interesse<br />
<strong>da</strong> xxerarquíía<br />
eclesiásticaa<br />
e <strong>da</strong>a<br />
xerarq quía<br />
políticca,<br />
que as vecces<br />
era a mesmma,<br />
aparrezan<br />
<strong>no</strong> ovos<br />
tipos de as<strong>en</strong>ntam<strong>en</strong>toss<br />
(vila as) pretto<br />
<strong>da</strong>s costas coa<br />
finalid<strong>da</strong>de<br />
de abastecerse<br />
de d peixee.<br />
Algúúns<br />
auto ores<br />
sinalann<br />
o preecepto<br />
rrelixioso<br />
de “ abstersee<br />
de co omer<br />
carne” <strong>no</strong> ceerne<br />
deeste<br />
<strong>no</strong> ovo inteerese<br />
d<strong>da</strong>s<br />
cla ases<br />
dominanntes.<br />
Noos<br />
p<strong>en</strong>saamos<br />
que e debeu<br />
interesses<br />
<strong>en</strong>treecruzadoos.<br />
haber mmoitos<br />
máis m<br />
Foora<br />
comoo<br />
foxe, implicou u unha ttransforrmación<br />
para p<br />
a vi<strong>da</strong> de beirramar<br />
e para a vi<strong>da</strong> <strong>da</strong>s<br />
<strong>muller</strong>res.<br />
A vila v<br />
era un punto dde<br />
refere<strong>en</strong>cia<br />
pa ara o ruural<br />
que a rodea aba,<br />
e taméén<br />
un mercadoo<br />
(cont tribuíu a reviitalizar<br />
r o<br />
42
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
comerciio).<br />
AAparec<strong>en</strong><br />
<strong>no</strong>vos<br />
traballos<br />
femini i<strong>no</strong>s<br />
(v<strong>en</strong>deddoras<br />
deetallisttas-<br />
por r exempllo<br />
de ppeixe-).<br />
No<br />
rural oos<br />
produutos<br />
do mmar<br />
adqu uir<strong>en</strong> vaalor<br />
de intercam mbio<br />
(posibiili<strong>da</strong>de<br />
de troccarse<br />
e v<strong>en</strong>dersse<br />
o peiixe),<br />
la abor<br />
que llee<br />
vai toccar<br />
faceer<br />
a mull ler.<br />
A familiaa<br />
na vila<br />
xa <strong>no</strong>n n vai ser taan<br />
ext<strong>en</strong> nsa,<br />
limitánndose<br />
a ppais<br />
e ffillos,<br />
o que suupón<br />
m<strong>en</strong><strong>no</strong>r<br />
traba allo<br />
nas labbores<br />
dommésticass<br />
para a <strong>muller</strong>. .<br />
Mooitas<br />
muulleres<br />
do rur ral veráán<br />
nas vilas unha u<br />
oportunni<strong>da</strong>de<br />
dde<br />
traballlo<br />
(com mo donceelas,<br />
criia<strong>da</strong>s…)<br />
que<br />
lles permita<br />
con possteriori<br />
i<strong>da</strong>de teer<br />
unha vi<strong>da</strong> máis m<br />
doa<strong>da</strong> qque<br />
a <strong>da</strong>ss<br />
súas ppredeceso<br />
oras rurrais.<br />
A <strong>muller</strong> nnas<br />
vilaas<br />
vai estar<br />
ple<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te<br />
integra a<strong>da</strong>,<br />
vai podder<br />
reallizar,<br />
ammpara<strong>da</strong><br />
na famiilia,<br />
prracticame<br />
<strong>en</strong>te<br />
tó<strong>da</strong>lass<br />
profesiións<br />
<strong>no</strong>vvas<br />
que están e a des<strong>en</strong>volverse.<br />
Seerá<br />
a fiinais<br />
<strong>da</strong>a<br />
I<strong>da</strong>de Media ccando<br />
oss<br />
“gremi ios”<br />
,<strong>no</strong>n see<br />
sabe mmoi<br />
b<strong>en</strong> debido a que pero<br />
semppre<br />
hai que<br />
p<strong>en</strong>sar que <strong>en</strong> época dde<br />
crise t<strong>en</strong>desee<br />
a presscindir<br />
dos<br />
elem<strong>en</strong>ttos<br />
máiss<br />
“débilles”<br />
soc cialm<strong>en</strong>tte,<br />
intt<strong>en</strong>te<br />
e na<br />
maioríaa<br />
dos caasos<br />
connsigan<br />
afastar a a mulleer<br />
ao mu undo<br />
doméstiico.<br />
Coos<br />
alboores<br />
<strong>da</strong> d I<strong>da</strong>dde<br />
Modeerna<br />
e a<br />
contrarrreforma<br />
de foondo<br />
av<strong>en</strong>túransse<br />
de <strong>no</strong>vo ma alos<br />
tempos para a mulleer<br />
traballadoraa.<br />
O traba allo<br />
autó<strong>no</strong>mmo<br />
reallizado<br />
por mu ulleres foi oobxecto<br />
de<br />
represiión<br />
e boicot<br />
<strong>en</strong><br />
moito os lugarres<br />
a<br />
século XV.<br />
comezos do<br />
Peero<br />
foi nas cid<strong>da</strong>des<br />
ond de máis<br />
que se deu <strong>en</strong> chamar “despra azam<strong>en</strong>to<br />
incid<strong>en</strong>ncia<br />
tiv vo o<br />
<strong>da</strong> mulller<br />
<strong>da</strong> vi<strong>da</strong><br />
v<br />
43
laborall”<br />
pois<br />
agropeccuarios<br />
produciión<br />
téxxtil<br />
trrasladous<br />
se ao campo onde mans m<br />
femininnas<br />
tecíían<br />
o que as s fianddeiras<br />
uurbanas<br />
<strong>no</strong>n<br />
podían<br />
facer.<br />
Oss<br />
esforzos<br />
rrealizad<br />
dos poor<br />
acad<strong>da</strong>r<br />
ce erta<br />
indep<strong>en</strong>nd<strong>en</strong>cia<br />
social e profesionall<br />
que a eco<strong>no</strong> omía<br />
urbana e familliar<br />
meddievais<br />
favorecceron<br />
, termina aron<br />
por ffracasar<br />
debiddo<br />
ás limitaccións<br />
económic cas,<br />
políticcas<br />
e sobbre<br />
todoo<br />
ideolóx xicas <strong>da</strong>a<br />
época.<br />
6.2.5 A IIDADE<br />
MOODERNA<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
o merccadeo<br />
ao<br />
por me<strong>no</strong>r dde<br />
produ utos<br />
e piscíícolas<br />
–inclusoo<br />
o trooque-,<br />
e a<br />
O século XVI vvai<br />
marc car un punto álxido na<br />
importaancia<br />
dos n<strong>no</strong>sos<br />
portos pesqueeiros.<br />
As<br />
exportaacións<br />
dde<br />
peixxe<br />
curado<br />
e ssalgado,<br />
así como c<br />
escabecches<br />
a PPortugal<br />
e Castela,<br />
aoss<br />
paísess<br />
<strong>da</strong> Eur ropa<br />
Atlántiica<br />
e a boa partte<br />
do Me editerrááneo<br />
vai constit tuír<br />
un fitoo<br />
na ecoo<strong>no</strong>mía<br />
dde<br />
Galiz za. Pero o esboorrallame<br />
<strong>en</strong>to<br />
vai serr<br />
brutal e rápiddo<br />
por mor m dos ddesastres<br />
navais s de<br />
Castelaa,<br />
que llle<br />
ocasiionaron<br />
a per<strong>da</strong> <strong>da</strong> hexemonía<br />
na aval<br />
<strong>en</strong> Europa.<br />
A larga guerra que <strong>no</strong> XVIII terá lu ugar<br />
contra Portugal<br />
pecharrá<br />
as ex xportacións<br />
a paais<br />
veci iño.<br />
A Galiccia<br />
mariiñeira<br />
n<strong>no</strong>n<br />
cons seguirá<br />
segun<strong>da</strong>a<br />
metade do sécuulo<br />
XVIII I<br />
recuperrarse<br />
at ta a<br />
6.2.6 DOO<br />
RENACEMMENTO<br />
Á IIDADE<br />
MO ODERNA<br />
Oss<br />
fitos históriccos<br />
do descubri d m<strong>en</strong>to dee<br />
Améric ca e<br />
as loittas<br />
maríttimas<br />
paara<br />
o control<br />
<strong>da</strong>as<br />
rutas comerci iais<br />
44
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
van pilllar<br />
a <strong>muller</strong> co paso o cambiaado.A<br />
soocie<strong>da</strong>de<br />
e <strong>da</strong><br />
época vvía<br />
a mulller<br />
inddep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te<br />
como algo anntinatura<br />
al e<br />
aborreccible.O<br />
seu desti<strong>no</strong> o natural era o<br />
matrimoonio.Estee<br />
transfformaba<br />
a mulleer<br />
commo<br />
se du unha<br />
metamorrfose<br />
se trataráá<br />
nun se er sociaal<br />
e ecoo<strong>no</strong>micame<br />
<strong>en</strong>te<br />
difer<strong>en</strong>nte.<br />
Ass<br />
<strong>muller</strong>res<br />
sobrre<br />
todo <strong>no</strong> ruural<br />
vann<br />
contin nuar<br />
fac<strong>en</strong>doo<br />
os mesmmos<br />
trabballos<br />
que<br />
<strong>no</strong>s dderradeiros<br />
a<strong>no</strong>s s <strong>da</strong><br />
época anterioor.<br />
Perro<br />
cand do cumppría<br />
oss<br />
12 a<strong>no</strong>s a<br />
aproximma<strong>da</strong>m<strong>en</strong>tee<br />
se eraa<br />
unha carga c paara<br />
a fammilia<br />
e <strong>no</strong>n<br />
podía aatopar<br />
ttraballoo<br />
para manterse m<br />
na cassa<br />
dos seus s<br />
pais deebía<br />
marcchar<br />
a sservir<br />
a casa dee<br />
un emppregador<br />
que<br />
asumía o papeel<br />
proteector<br />
ma asculi<strong>no</strong>o<br />
ata qque<br />
atop para<br />
marido, ou marcchara<br />
a outra casa. c<br />
Noo<br />
mundo mmariñeirro<br />
e nas ci<strong>da</strong>dess<br />
aparece<br />
<strong>en</strong> Gal liza<br />
a consttrución<br />
naval quue<br />
supón n un <strong>no</strong>vvo<br />
nicho de empr rego<br />
feminin<strong>no</strong>.<br />
Peroo<br />
debemoos<br />
falar<br />
máis que dee<br />
indust tria<br />
naval dde<br />
empreesas<br />
navvais<br />
auspicia<strong>da</strong>ss<br />
pola ccoroa,<br />
polo p<br />
que mann<br />
de obbra<br />
femiinina<br />
na a confeccción<br />
dee<br />
velas,<br />
e<br />
outros produtoos<br />
para fornece em<strong>en</strong>to e abasteecem<strong>en</strong>to<br />
o <strong>da</strong><br />
flota vvai<br />
ser ttemporall<br />
dep<strong>en</strong>de <strong>en</strong>do <strong>da</strong> empresa.<br />
Neegado<br />
o dereitto<br />
a educació e n ás m<strong>muller</strong>es<br />
s o<br />
horizonnte<br />
para moitas delas vai<br />
ser o conv<strong>en</strong>nto<br />
onde van<br />
lograr as máxximas<br />
cotas<br />
de e autorrrealizacción<br />
a que<br />
podían aspirar. . Ademaiis<br />
<strong>da</strong>s letras<br />
deesempeñaarán<br />
labo ores<br />
que esstarían<br />
mal viistas<br />
se<br />
forann<br />
realiza<strong>da</strong>s<br />
como c<br />
traballladoras<br />
artesánns<br />
orga aniza<strong>da</strong>ss<br />
nun gremio. O<br />
<strong>en</strong>caixee<br />
será unnha<br />
delaas.<br />
45
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Noon<br />
sabemmos<br />
si ddesde<br />
aqu uí o <strong>en</strong>caixe<br />
see<br />
trasla adou<br />
os porttos,<br />
máis<br />
v<strong>en</strong> o feito de d que eeste<br />
se atope aí ín<strong>da</strong><br />
hoxe especiallm<strong>en</strong>te<br />
represe <strong>en</strong>tado nunha zona moi<br />
delimitta<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong> ccosta<br />
<strong>da</strong>a<br />
morte fai<strong>no</strong>s ssospeitaar<br />
que se ería<br />
unha prráctica<br />
introduuci<strong>da</strong><br />
de <strong>en</strong>de o mar porr<br />
x<strong>en</strong>tes de<br />
países onde se practiccaba<br />
masi ivam<strong>en</strong>tee.(países<br />
Baixos s)<br />
See<br />
<strong>en</strong>gadiimos<br />
quue<br />
<strong>no</strong>s atopamoss<br />
nunhaa<br />
terra de<br />
fi<strong>da</strong>lgoos,<br />
desccubridorres,<br />
naveganntes…..qque<br />
ve con<br />
malos oollos<br />
o ttraballoo<br />
manual,<br />
elas vvan<br />
ter que face erse<br />
cargo dde<br />
tódollos<br />
trabballos<br />
s<strong>en</strong><br />
ap<strong>en</strong>aas<br />
dereiitos<br />
que e as<br />
protexaan.<br />
As llabores<br />
mme<strong>no</strong>s<br />
co onsidera<strong>da</strong>s<br />
van as ter que<br />
facer os indiividuos<br />
<strong>da</strong>s cla ases mááis<br />
empoobreci<strong>da</strong>s<br />
s e<br />
me<strong>no</strong>s cconsidera<strong>da</strong>s,<br />
e d<strong>en</strong>tro delas ddebemos<br />
llembrar<br />
que<br />
a mulleer<br />
terá mme<strong>no</strong>s<br />
coonsiderac<br />
ción soccial<br />
que o home. .<br />
Soo<br />
a finnais<br />
do século XVII e <strong>no</strong> meedio<br />
urb ba<strong>no</strong><br />
sabemoss<br />
que oss<br />
matrimmonios<br />
t<strong>en</strong>dían t a manteer<br />
o sta atus<br />
social. As mullleres<br />
<strong>no</strong>on<br />
se ca asaban ppor<br />
debaaixo<br />
do seu<br />
status social, e depe<strong>en</strong>d<strong>en</strong>do<br />
<strong>da</strong> dote poderíaan<br />
int<strong>en</strong> ntar<br />
asc<strong>en</strong>deer.O<br />
prinncipal<br />
ffactor<br />
determinaante<br />
na elección n de<br />
compañeeiro<br />
eraa<br />
o económico.<br />
. Estamoos<br />
diiante<br />
du unha<br />
socie<strong>da</strong>ade<br />
que pperpetuaaba<br />
así as a súas desigual<strong>da</strong>des.<br />
6.2.7 DOO<br />
SÉCULO XXVIII<br />
Á CHHEGADA<br />
DO OS CATALÁÁNS<br />
A partir de 1750 van in nstalarsee<br />
nas <strong>no</strong>osas<br />
cos stas<br />
unha grran<br />
canti<strong>da</strong>de<br />
de forá áneos; pproced<strong>en</strong>ddo<br />
os máis m<br />
deles dde<br />
Catalluña,<br />
aíín<strong>da</strong><br />
que e tamén chegaráán<br />
vasco os e<br />
castelááns,<br />
esttas<br />
x<strong>en</strong>tes,<br />
co omercianttes<br />
e negocian ntes<br />
empr<strong>en</strong>ddedores,<br />
serviroon<br />
de re evulsivoo<br />
e deroon<br />
un fo orte<br />
pulo á pesca e a todo o mundo do mar. .<br />
46
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Unn<br />
cúmuloo<br />
de cirrcustanci<br />
ias ,quee<br />
se podd<strong>en</strong><br />
resu umir<br />
<strong>en</strong> cincco,<br />
propician<br />
a emigr ración ccatalán<br />
na segu un<strong>da</strong><br />
metade do sécullo<br />
XVIIII<br />
:<br />
1.- o iincrem<strong>en</strong>nto<br />
de maariñeiro<br />
os nas ccostas<br />
caataláns.<br />
. Un<br />
produtiivo<br />
apareello,<br />
a xábega, que p<strong>en</strong>eetra<br />
<strong>en</strong> Cataluña a <strong>no</strong><br />
século XVII, <strong>no</strong>on<br />
foi aalleo<br />
a este e f<strong>en</strong>nóme<strong>no</strong><br />
2.-a heexemoníaa<br />
comerccial<br />
do peixe ssalgado<br />
<strong>no</strong> leva ante<br />
españoll<br />
que erra<br />
destiinado<br />
a Inglateerra<br />
e quue<br />
se pe erde<br />
á causaa<br />
<strong>da</strong> guerra<br />
de 1738, o que ddeixa<br />
víía<br />
libre e ós<br />
catalánns<br />
3.- o estableecem<strong>en</strong>to<br />
<strong>da</strong> Matrícula<br />
do marr<br />
<strong>en</strong> 17 748.<br />
medi<strong>da</strong> que ppuidera<br />
parece er b<strong>en</strong>eeficiosa<br />
para os<br />
mariñeiiros<br />
poiis<br />
deixaaba<br />
o mo<strong>no</strong>poli m io <strong>da</strong>s activi<strong>da</strong> ades<br />
pesqueiiras<br />
nass<br />
súas mans , pero ccomo<br />
coontrapart<br />
ti<strong>da</strong><br />
esixíallles<br />
a ddispoñibbili<strong>da</strong>de<br />
para seervir<br />
naa<br />
Arma<strong>da</strong> ata<br />
os 60 aa<strong>no</strong>s<br />
o que deixxaba<br />
de esertos de homees<br />
os <strong>no</strong> osos<br />
portos. Aos caataláns<br />
tamén lles<br />
afecctaba,<br />
ppero<br />
na súa<br />
terra; de xeito<br />
quee<br />
chegab ban aquíí<br />
con llic<strong>en</strong>cias<br />
e<br />
permisoos<br />
dos qque<br />
Cornnide<br />
(17 774) páxx.<br />
41-422<br />
dicía que<br />
parecíaa<br />
que nuunca<br />
cadducaban,<br />
e así ppasaban<br />
a vi<strong>da</strong> s<strong>en</strong><br />
satisfaacer<br />
o servizo<br />
á mariña a de gueerra<br />
nin <strong>en</strong> Gali icia<br />
nin <strong>en</strong> Cataluñaa<br />
4.- a aaus<strong>en</strong>ciaa<br />
de capiital<br />
gal lego, ouu<br />
a faltaa<br />
de vis sión<br />
dos quee<br />
o tiñaan,<br />
paraa<br />
invert ter <strong>no</strong> procesoo<br />
produt tivo<br />
pesqueiiro<br />
5.-a soona<br />
que chega a Cataluñ ña de quue<br />
os mares<br />
gale egos<br />
son un fervedoiro<br />
de ssardiña,<br />
xusto o único que a eles<br />
e<br />
lle esttaba<br />
a faaltar<br />
47
IIntroduce<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> GGaliza<br />
uns u apaarellos<br />
moito máis m<br />
eficacees<br />
que os<br />
existe<strong>en</strong>tes<br />
( A xábegga<br />
e o palangre)<br />
) co<br />
que e canti<strong>da</strong>dde<br />
de saardiña<br />
capturad c <strong>da</strong> é e<strong>no</strong>orme.<br />
O seu<br />
método de salgaa<br />
será ttamén<br />
distinto<br />
( (introduuc<strong>en</strong><br />
un <strong>no</strong>vo n<br />
xeito dde<br />
p<strong>en</strong>sarr<br />
co quee<br />
o peixe<br />
que<strong>da</strong>rrá<br />
mellor<br />
salgad do e<br />
residuaalm<strong>en</strong>te<br />
aaproveittarase<br />
o saín.<br />
Nuun<br />
primeiro<br />
mome<strong>en</strong>to<br />
os catalánns<br />
veñ<strong>en</strong>, , trabal llan<br />
e regrresan<br />
ccos<br />
proddutos<br />
elaborad e dos a ssúa<br />
ter rra,<br />
voltanddo<br />
ao an<strong>no</strong><br />
seguinnte.<br />
Pos steriormm<strong>en</strong>te<br />
o as<strong>en</strong>tame <strong>en</strong>to<br />
será eestable<br />
e os seus almacénns<br />
perddurarán<br />
<strong>en</strong><br />
funcionnam<strong>en</strong>to<br />
aata<br />
sécuulo<br />
XX<br />
A <strong>no</strong>va teec<strong>no</strong>loxíía<br />
intro oduci<strong>da</strong> vai proovocar<br />
unha u<br />
necesid<strong>da</strong>de<br />
de man dee<br />
obra e a vvez<br />
a ddivisión<br />
de<br />
funciónns<br />
d<strong>en</strong>trro<br />
do trraballo<br />
<strong>da</strong> conseerva.<br />
Oss<br />
postos s <strong>en</strong><br />
terra vvan<br />
ser oocupadoss<br />
maiorm m<strong>en</strong>te porr<br />
<strong>muller</strong>res.<br />
Vexa amos<br />
os probblemas<br />
quue<br />
se prrantexan<br />
e como se solucionan.<br />
6.2.8 O SSÉCULO<br />
XIIX<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
A cuestiónn<br />
é que <strong>da</strong>s 400 0 almacéns<br />
de saalga<br />
que e <strong>en</strong><br />
1808 haabía<br />
<strong>en</strong> G<strong>Galicia</strong><br />
320 eran n de cattaláns.<br />
Teemos<br />
oíddo<br />
moittas<br />
vece es que as <strong>muller</strong>es<br />
<strong>no</strong>n<br />
gañaronn<br />
na<strong>da</strong> coa reevolución<br />
franccesa<br />
pero<br />
debe emos<br />
convir que cconstituuíu<br />
unha<br />
mutacción<br />
deecisiva<br />
na<br />
historiia<br />
<strong>da</strong>s muulleres<br />
<strong>en</strong> primeiro<br />
luggar<br />
porqque<br />
o foi i na<br />
historiia<br />
dos hhomes<br />
e aademais<br />
porque foi a ocasión<br />
para p<br />
un cuesstioname<strong>en</strong>to<br />
s<strong>en</strong>n<br />
preced<strong>en</strong>tes<br />
<strong>da</strong>as<br />
relaccións<br />
<strong>en</strong> ntre<br />
sexos.<br />
48
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
A revolucción<br />
prooporcio<strong>no</strong><br />
ou ás m<strong>muller</strong>es<br />
a idea a de<br />
que <strong>no</strong>on<br />
eran<br />
n<strong>en</strong>aas.<br />
Rec coñeceu para elas unha u<br />
personaali<strong>da</strong>de<br />
ccivil<br />
quue<br />
o Antigo<br />
Réxiime<br />
as nnegaba<br />
e asa<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
conveertéronse<br />
<strong>en</strong> seres hhuma<strong>no</strong>s<br />
complet tos,<br />
capacess<br />
de gozzar<br />
dos seus dereitos<br />
e de exeercelos.<br />
. Un<br />
longo ccamiño<br />
comezabaa<br />
a per rcorrersee<br />
que nnuns<br />
paí íses<br />
levou mmáis<br />
temppo<br />
que n<strong>no</strong>utros<br />
percorreer.<br />
S<strong>en</strong>ddo<br />
ase me esmo<br />
grandess<br />
as difeer<strong>en</strong>zas<br />
<strong>en</strong>tre o medio uurba<strong>no</strong><br />
e o rural l.<br />
Aíín<strong>da</strong><br />
que <strong>no</strong> perííodo<br />
prev vio á inndustriaalización<br />
n as<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
xa ttraballaaban<br />
reg gularm<strong>en</strong>te<br />
foraa<br />
<strong>da</strong>s súas s<br />
casas ( (Casa<strong>da</strong>ss<br />
e soltteiras<br />
v<strong>en</strong>dían v bb<strong>en</strong>s<br />
<strong>no</strong>ss<br />
mercad dos,<br />
ou emprregábansee<br />
como ttraballadoras<br />
evv<strong>en</strong>tuais,<br />
n<strong>en</strong>eir ras,<br />
lavandeeiras…<br />
ou<br />
traballlaban<br />
<strong>no</strong> n <strong>en</strong>caixe,<br />
na ooleiria,<br />
, na<br />
confeccción<br />
de roupa, <strong>no</strong> salga ado…..) o feitoo<br />
de que e se<br />
transfiira<br />
a prroduciónn<br />
<strong>da</strong> cas sa á fábbrica<br />
vaai<br />
supor r un<br />
xiro coopernicaa<strong>no</strong><br />
paraa<br />
o empr rego e a considderación<br />
n do<br />
traballlo<br />
feminii<strong>no</strong>.<br />
Naa<br />
manufaactura<br />
e<strong>en</strong><br />
peque <strong>en</strong>a escaala,<br />
<strong>no</strong> comerci io e<br />
<strong>no</strong>s serrvizos,<br />
<strong>muller</strong>ess<br />
casa<strong>da</strong> as e sollteiras<br />
mmantiñan<br />
n as<br />
pautas do pasaado<br />
: trraballab<br />
ban <strong>en</strong> mmercadoss,<br />
t<strong>en</strong><strong>da</strong> as o<br />
nas súaas<br />
casass.<br />
V<strong>en</strong>díían<br />
com mi<strong>da</strong> ou peixe ppolas<br />
rú úas,<br />
transpoortaban<br />
mercadorrías,<br />
la avaban, at<strong>en</strong>díann<br />
pousad <strong>da</strong>s,<br />
facían mistos, flores artificiais<br />
, oorfebrerría,<br />
pr<strong>en</strong> n<strong>da</strong>s<br />
de veestir…………..pero<br />
consid deramos que a mul ller<br />
traballladora<br />
é un prroduto<br />
<strong>da</strong> revoolución<br />
industr rial<br />
porque d<strong>en</strong>de oos<br />
seus inicios convertteuse<br />
nuunca<br />
fig gura<br />
problemmática<br />
o que llee<br />
proporcio<strong>no</strong>u<br />
vvisibili<strong>da</strong>de.<br />
E <strong>no</strong>n<br />
foi prooblemátiica<br />
poloo<br />
número o de <strong>muller</strong>es<br />
que se van<br />
empregaar<br />
nas ffábricas<br />
xa que van serr<br />
máis aas<br />
mulle eres<br />
49
que traaballabaan<br />
nas ááreas<br />
“ tradicioonais”<br />
d<strong>da</strong><br />
eco<strong>no</strong> omía<br />
que <strong>en</strong> estableccem<strong>en</strong>toss<br />
industr riais.<br />
se<strong>en</strong>ón<br />
por qque<br />
a produciión<br />
inddustrial<br />
ó<br />
represe<strong>en</strong>tar<br />
o ttrasladoo<br />
<strong>da</strong> produción<br />
d<strong>da</strong><br />
casa á fábric ca e<br />
o consseguinte<br />
despraazam<strong>en</strong>to<br />
do foogar<br />
como<br />
unid <strong>da</strong>de<br />
económiica<br />
de pproduciónn,<br />
tivo un signnificado<br />
específ fico<br />
para as<br />
mulleeres<br />
quee<br />
dificu ultou a compaxxinación<br />
do<br />
traballlo<br />
remuneerado<br />
cóó<br />
traball lo domésstico.<br />
Appareceu<br />
un<br />
compatiibili<strong>da</strong>dee<br />
<strong>en</strong>tre<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
<strong>no</strong>vo problema<br />
que era a<br />
femini<strong>da</strong> ade e trraballo<br />
asalaria ado.<br />
O desti<strong>no</strong> naturall<br />
e a morali<strong>da</strong>dee<br />
utilizáronse<br />
para p<br />
<strong>da</strong>r ressposta<br />
a este pproblema.<br />
En <strong>Galicia</strong><br />
a id<strong>en</strong>tid <strong>da</strong>de<br />
culturaal<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> defínes se d<strong>en</strong>tro<br />
do ámbito <strong>da</strong><br />
familiaa,<br />
como mmadre,<br />
eesposa<br />
e adminisstradora<br />
do foga ar.<br />
Emmpregase<br />
o diiscurso<br />
<strong>da</strong> doomesticii<strong>da</strong>de<br />
como c<br />
mecanissmo<br />
consstritivo<br />
eficaz <strong>en</strong> limmitar<br />
ó ámbito <strong>da</strong><br />
actuaciión<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> á esfera<br />
priiva<strong>da</strong>,<br />
e calqu uera<br />
transgrresión<br />
d<strong>da</strong><br />
<strong>no</strong>rmaa<br />
, <strong>no</strong> século XIX siggnificab<br />
ba a<br />
descaliificaciónn<br />
sociall<br />
<strong>da</strong> mull ler <strong>en</strong> ccuestión.<br />
Peero<br />
a foorza<br />
do des<strong>en</strong>vo olvem<strong>en</strong>tto<br />
econóómico<br />
e o<br />
interesse<br />
dos ccapitaiss<br />
pola máxima m rr<strong>en</strong>dibilli<strong>da</strong>de<br />
vai<br />
impoñerrse,<br />
comoo<br />
o demoostra<br />
na última déca<strong>da</strong> do sécul lo a<br />
aprobacción<br />
dunha<br />
lexisslación<br />
protectora<br />
paraa<br />
a mull ler,<br />
xunto ccoas<br />
ex<strong>en</strong>ncións<br />
ffiscais<br />
para a pproducióón<br />
domést tica<br />
o que aum<strong>en</strong>toou<br />
o innterese<br />
dos emprregadorees<br />
por unha<br />
u<br />
oferta de man dde<br />
obra barata e <strong>no</strong>n reegulam<strong>en</strong>ta<strong>da</strong>.<br />
50
Enn<br />
Galizza<br />
na segund <strong>da</strong> metaade<br />
sééculo<br />
XIX, X<br />
coexisttindo<br />
cos<br />
almacééns<br />
de salga, s vanse introduci<br />
indo<br />
as fábbricas<br />
dde<br />
conserva,que<br />
e seguirrán<br />
a técnica xa<br />
empregaa<strong>da</strong><br />
<strong>en</strong> FFrancia<br />
a raíz do seu descubrrim<strong>en</strong>to<br />
por<br />
Nicoláss<br />
Appert <strong>en</strong> 18099.<br />
Esta técnicaa<br />
de pasteurizac<br />
ción<br />
<strong>en</strong> vidrro<br />
ou foolla<br />
de lata, posta p <strong>en</strong> prácticca<br />
antes s <strong>da</strong><br />
demostrración<br />
doo<br />
propioo<br />
Pasteur,<br />
vai ccomezar<br />
<strong>en</strong> Noia con<br />
Caamañoo,<br />
xa <strong>en</strong> 1850; oos<br />
seguintes<br />
<strong>en</strong> empregaala<br />
serán n os<br />
irmáns Victor e Agustiin<br />
<strong>en</strong> Vigo<br />
<strong>en</strong> 11869,<br />
Juuan<br />
Godoy y na<br />
Ría de Arousa dez a<strong>no</strong>os<br />
despo ois MASSSÓ<br />
<strong>en</strong> Buueu<br />
o 14 4 de<br />
xuño dee<br />
1883.<br />
Poolas<br />
messmas<br />
<strong>da</strong>ttas<br />
esta ase a iintroduciir<br />
o va apor<br />
aplicaddo<br />
a navvegación<br />
pesquei ira que garantíía<br />
un me e<strong>no</strong>r<br />
esforzoo,<br />
unha mmaior<br />
auuto<strong>no</strong>mía<br />
e capacci<strong>da</strong>de<br />
dde<br />
moveme <strong>en</strong>to<br />
e unha superioor<br />
forzaa<br />
d arra astre. Os<br />
mariñeeiros,<br />
como c<br />
sempre críticoss<br />
coas n<strong>no</strong>vas<br />
tec<strong>no</strong>loxíaas,<br />
criticaron<br />
este e<br />
adiantoo<br />
e mesmoo<br />
os quee<br />
se emba arcaban nela.<br />
Pódesse<br />
convvir<br />
quee<br />
esta industria,<br />
aíín<strong>da</strong><br />
se <strong>en</strong>do<br />
continuuación<br />
nnatural<br />
<strong>da</strong>s fáb bricas dde<br />
salgaado<br />
crea a<strong>da</strong>s<br />
polos “ FOMENTA TADORES ccataláns”<br />
a finaais<br />
do XXVIII<br />
po osúe<br />
claras <strong>no</strong>vi<strong>da</strong>dees<br />
con rrelación<br />
as devaanditas<br />
factoría as :<br />
1. poor<br />
estaar<strong>en</strong><br />
oss<br />
seus produutos<br />
<strong>en</strong>nlatados<br />
e<br />
coonservadoos<br />
<strong>en</strong> acceite<br />
po odían abbrir<br />
<strong>no</strong>voos<br />
merca ados<br />
deebido<br />
o seu fáciil<br />
manip pulado, transporrte<br />
e lo onga<br />
duuración.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
2. prrecisa<br />
unnha<br />
maioor<br />
invers sión de<br />
capital<br />
3. Exxerce<br />
un aprreciable<br />
e arraastre<br />
e<strong>en</strong><br />
out tras<br />
acctivi<strong>da</strong>dees<br />
econóómicas<br />
qu ue xirann<br />
o seu redor.<br />
51
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Ass<br />
instalacións<br />
qque<br />
atop pamos <strong>en</strong>n<br />
<strong>Galicia</strong>a,<br />
adema ais;<br />
de ccoexistirr<br />
coas de salg gado, meereceríaan<br />
máis<br />
o<br />
califficativoo<br />
de tallleres<br />
artesáns a que o dde<br />
fábri icas<br />
moderrnas.<br />
EExist<strong>en</strong><br />
neste século s unha muultitude<br />
de<br />
obstááculos<br />
ppara<br />
quee<br />
<strong>en</strong> Gal licia nazza<br />
e se des<strong>en</strong>vo olva<br />
unha industrria<br />
consserva<br />
ca apitalista<br />
- quue<br />
merez za o<br />
califficativoo<br />
de modderna:<br />
po or unha ban<strong>da</strong> ddificulta<br />
ades<br />
relattivas<br />
aao<br />
suminnistro<br />
de dúass<br />
materrias<br />
pri imas<br />
básiccas<br />
parra<br />
o prooceso<br />
pro odutivo, aceite e folla a de<br />
lata . E porr<br />
outra ban<strong>da</strong> as s pésimaas<br />
comunicacións<br />
s co<br />
interrior<br />
p<strong>en</strong>ninsular.<br />
.<br />
A isto haai<br />
que e<strong>en</strong>gadir<br />
que os catalánss<br />
as<strong>en</strong>ta ados<br />
<strong>no</strong>n reinverttian<br />
<strong>no</strong><br />
Catalluña.<br />
<strong>sector</strong> e transsferían<br />
capitai is a<br />
assí<br />
mesmo desde uun<br />
punto o de vissta<br />
instiituciona<br />
al a<br />
persiist<strong>en</strong>ciaa<br />
<strong>da</strong> MMatricula<br />
a del mar ( ata 18 868)<br />
impeddira<br />
fae<strong>en</strong>ar<br />
os que <strong>no</strong> on estabban<br />
matrriculado<br />
os (<br />
probllema<br />
anttes<br />
citaddo).<br />
E o Estancco<br />
<strong>da</strong> saal<br />
<strong>no</strong>n so<br />
supuñaa<br />
un graavame<br />
fis scal<br />
si<strong>no</strong> que traia aparel lla<strong>da</strong> unha innecesa aria<br />
inmovvilizaciión<br />
de caapital.<br />
Toodos<br />
esttes<br />
facctores<br />
contribu c uían a impedir r o<br />
creceem<strong>en</strong>to<br />
d<strong>da</strong>s<br />
indusstrias<br />
de d produttos<br />
do mmar<br />
Esste<br />
pan<strong>no</strong>rama<br />
ccambia<br />
a parttir<br />
de 1880 coa<br />
superración<br />
d<strong>da</strong>s<br />
traabas<br />
m<strong>en</strong> nciona<strong>da</strong>ss<br />
que vaai<br />
permi itir<br />
a separacióón<br />
<strong>en</strong>trre<br />
a ocupación<br />
o n pesquueira<br />
e a<br />
activvi<strong>da</strong>de<br />
ttransformmadora.<br />
52
Oss<br />
propiettarios<br />
d<strong>da</strong>s<br />
facto orías dee<br />
salgaddo<br />
pasará án a<br />
dispoor<br />
así dun cappital<br />
que q tiñaan<br />
inmobbilizado<br />
<strong>en</strong><br />
barcoos<br />
e apaarellos<br />
. a man n de obra<br />
e maioor<br />
debid do a<br />
modifficaciónn<br />
<strong>da</strong> Maatricula<br />
do maar.<br />
.A baixa<strong>da</strong> de<br />
arancceis<br />
parra<br />
a folla<br />
de la ata. A mmellora<br />
<strong>no</strong> refin nado<br />
de acceite<br />
esspañol.<br />
E sobre todo a comunicaciónn<br />
ferroviaria<br />
Españña<br />
que sse<br />
abre e<strong>en</strong><br />
1883. .<br />
Peero<br />
se ddebe<br />
<strong>en</strong>ggadir<br />
co omo caussa<br />
do deespegue<br />
dun<br />
moderr<strong>no</strong><br />
secttor<br />
de ttransfor<br />
rmados dee<br />
pesca <strong>en</strong> Gali icia<br />
a crrise<br />
<strong>da</strong> 1ª poot<strong>en</strong>cia<br />
conservveira<br />
muundial<br />
( A<br />
Bretaaña<br />
franncesa)<br />
qque<br />
levou u a creaación<br />
de socie<strong>da</strong> ades<br />
mixtaas<br />
<strong>en</strong> mooitas<br />
occasións,<br />
e a asist<strong>en</strong>cia<br />
técnica a <strong>no</strong><br />
montaaxe<br />
e poosta<br />
<strong>en</strong> funciona am<strong>en</strong>to d<strong>da</strong>s<br />
industrias<br />
pero p<br />
sobree<br />
todoo<br />
aporttou<br />
un n mercaado<br />
innternacio<br />
onal<br />
consooli<strong>da</strong>do.<br />
.<br />
Aoo<br />
calor <strong>da</strong> consserva<br />
des<strong>en</strong>volvvese<br />
a construc ción<br />
navall,<br />
e aas<br />
induustrias<br />
proveddoras<br />
dee<br />
mater rias<br />
auxilliares<br />
( madeiraa,<br />
xeo. Artes grráficas.<br />
...)<br />
6.2.9 O SSÉCULO<br />
XXX<br />
A<br />
guerra<br />
primeira<br />
metadee<br />
do séc culo XX<br />
e os fasscismos.<br />
.<br />
Unnha<br />
mulller<br />
que<br />
<strong>en</strong>vía aao<br />
frontee.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
traball la é un<br />
con<br />
está maarca<strong>da</strong><br />
pola p<br />
home mmáis<br />
que e se<br />
As mullleres<br />
emprégansse<br />
nas fábricass<br />
pero os esta ados<br />
paternaalistas<br />
<strong>en</strong> aus<strong>en</strong>ncia<br />
dos s homes se tornaan<br />
garan ntes<br />
<strong>da</strong>s prrerrogatiivas<br />
do xefe <strong>da</strong> famiilia,<br />
e o rol <strong>da</strong><br />
53
<strong>muller</strong> como ceerne<br />
<strong>da</strong> ffamilia<br />
gober<strong>no</strong>os.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
será exxaltado<br />
por tódo olos<br />
Peero<br />
se a <strong>muller</strong> t<strong>en</strong> que<br />
traballlar<br />
o ccoi<strong>da</strong>do<br />
dos<br />
fillos se sociializa<br />
( (escolas s, axu<strong>da</strong>a<br />
sociall…incluso<br />
o<br />
<strong>papel</strong> d<strong>da</strong>s<br />
avoaas)<br />
A forrma<br />
de vi<strong>da</strong> v vesse<br />
transfforma<strong>da</strong><br />
e a<br />
culturaa<br />
<strong>da</strong> mooderni<strong>da</strong>ade<br />
e a urbanii<strong>da</strong>de<br />
aabsorbeu<br />
as<br />
m<strong>en</strong>saxees<br />
do feeminismo<br />
e os repres<strong>en</strong>t<br />
r tou baiixo<br />
a fo orma<br />
dunha m<strong>muller</strong><br />
“ “emancippa<strong>da</strong>”<br />
moderna m que canndo<br />
cheg ga a<br />
crise ddo<br />
29 te<strong>en</strong><br />
que vooltar<br />
ao o fogar que era onde o seu<br />
lugar eestaba.<br />
Oss<br />
movem<strong>en</strong>ntos<br />
ou ideolox xías de masas vaan<br />
situa ar a<br />
<strong>muller</strong> sempre nnun<br />
lugaar<br />
visible<br />
“naccionalizando”<br />
o seu<br />
lugar nna<br />
socied<strong>da</strong>de<br />
. NNos<br />
réximes<br />
fasccistas<br />
e comunis stas<br />
dun xeiito<br />
máis radicall<br />
(xa que<br />
o estaado<br />
estáá<br />
sempre por<br />
<strong>en</strong>cima do inndividuo)<br />
) que <strong>no</strong>s “ddemocrátiicos”<br />
pero p<br />
vexamoss<br />
o exempplo<br />
espaañol.<br />
A monarquíía<br />
dos bborbóns<br />
había cconstituíído<br />
para a as<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
unha éépoca<br />
dee<br />
sometem m<strong>en</strong>to.<br />
A Constittución<br />
dde<br />
1876 supuxo a restaauración<br />
n <strong>da</strong><br />
alianzaa<br />
<strong>da</strong> corroa<br />
co aaltar<br />
e restableceu<br />
o catolici ismo<br />
como reelixión<br />
de Estaado,<br />
que<br />
se suuperpoñía<br />
ó Cód digo<br />
Civil, her<strong>da</strong>do do códiigo<br />
napoleónico,<br />
, e ó cóódigo<br />
p<strong>en</strong> nal,<br />
particuularm<strong>en</strong>tee<br />
repressivo<br />
par ra manteer<br />
ás muulleres<br />
na<br />
dobre ddep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ccia<br />
<strong>da</strong> IIgrexa<br />
e <strong>da</strong> lei. .<br />
Oss<br />
dereitos<br />
polítticos<br />
br rillaban pola súúa<br />
aus<strong>en</strong> ncia<br />
e a sittuación<br />
cculturall<br />
<strong>en</strong> vías<br />
de proogreso,<br />
era tal que<br />
<strong>en</strong> 19300<br />
o 44,4 % <strong>da</strong>s m<strong>muller</strong>es<br />
eran annalfabetas.<br />
54
O 14 de Abril de 1931<br />
procllámase<br />
a Repúbl lica<br />
aconteccem<strong>en</strong>to<br />
que terrá<br />
e<strong>no</strong>rmes<br />
connsecu<strong>en</strong>ciias<br />
para a a<br />
historiia<br />
<strong>da</strong>s m<strong>muller</strong>ess<br />
españo olas.As reformass<br />
políti icas<br />
situaráán<br />
ó pais na vangar<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>s democrac cias<br />
parlame<strong>en</strong>tarias<br />
recoññec<strong>en</strong>do<br />
o dereiito<br />
o ssufraxio<br />
<strong>da</strong><br />
<strong>muller</strong>.<br />
Taan<br />
só 7 a<strong>no</strong>s mmáis<br />
tard de o goolpe<br />
de estado dos<br />
x<strong>en</strong>eraiis<br />
contrra<br />
a rrepública<br />
legallm<strong>en</strong>te<br />
constitu uí<strong>da</strong><br />
signifiicará<br />
para<br />
elas o retor r<strong>no</strong> ao ccuarto<br />
doos<br />
ne<strong>no</strong>s s, o<br />
único llugar<br />
parra<br />
unha <strong>muller</strong> (Carta ( ddo<br />
traballo,1938<br />
8).<br />
Coomo<br />
foi pposible<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
isto? .<br />
Ass<br />
dereitas<br />
connfabúlan<br />
nse a pesares <strong>da</strong>s súas s<br />
difer<strong>en</strong>nzas,<br />
a Igrexaa<br />
multiplica<br />
aas<br />
súas pastor rais<br />
contra as refoormas<br />
e aal<strong>en</strong>ta<br />
a consppiración,<br />
, que xu unto<br />
co exerrcito<br />
e os graandes<br />
pr ropietarrios<br />
intt<strong>en</strong>tarán<br />
un<br />
primeirro<br />
golpe poñ<strong>en</strong>doo<br />
ó front te ó xerral<br />
Sanjurjo.<br />
Peese<br />
ó ffracaso<br />
seguirán<br />
ori<strong>en</strong>ntando<br />
a <strong>muller</strong> r a<br />
través <strong>da</strong> pre<strong>en</strong>sa<br />
feeminina<br />
para a loitaa<br />
contra a a<br />
secularrización<br />
do Estado<br />
e <strong>da</strong> escolla,<br />
e a adoutri inan<br />
para o combate electorral.<br />
O único probleema<br />
que se creea<br />
é ssaber<br />
se e a<br />
instrumm<strong>en</strong>talizaación<br />
<strong>da</strong>s <strong>muller</strong>ess<br />
de ddereitas<br />
s é<br />
demostrración<br />
dee<br />
sumisiión<br />
os seus<br />
xefees<br />
mascuuli<strong>no</strong>s<br />
ou u se<br />
a inicciativa<br />
<strong>da</strong>s aaccións<br />
corressponde<br />
as mes smas<br />
<strong>muller</strong>ees.<br />
A falta de temppo<br />
para as<strong>en</strong>taarse<br />
<strong>no</strong> imaxina ario<br />
colectiivo<br />
os cambiios<br />
legais<br />
iintroduccidos<br />
pola<br />
p<br />
55
Repúbliica,<br />
o ffeito<br />
dee<br />
que os s costummes<br />
<strong>no</strong> rrural<br />
po ouco<br />
mu<strong>da</strong>rann,<br />
xuntto<br />
coa decisi ión doss<br />
monárrquicos<br />
de<br />
aproveiitar<br />
o vooto<br />
femiini<strong>no</strong><br />
que<br />
tanto de<strong>no</strong>staaban<br />
pare ec<strong>en</strong><br />
indicarr<br />
á primeeira<br />
<strong>da</strong>ss<br />
opcións s.<br />
Taamén<br />
se ppode<br />
desstacar<br />
que<br />
a Reppública<br />
permitiu u as<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
tomarr<br />
a pallabra.<br />
O longo réxime do x<strong>en</strong>e eral<br />
Franco someteunnas<br />
ó siil<strong>en</strong>cio<br />
cando <strong>no</strong>on<br />
a abxxuración<br />
dos<br />
erros do pasaado<br />
ou a clan ndestinid<strong>da</strong>de.<br />
A <strong>en</strong>sina anza<br />
franquiista<br />
creoou<br />
unha xeración n de xovves<br />
someti<strong>da</strong>s.<br />
O horizonte<br />
<strong>no</strong>n ppodía<br />
se er peor para as<br />
<strong>muller</strong> res.<br />
Non obsstante<br />
a mediaddos<br />
dos 40 a mann<br />
de obrra<br />
femin nina<br />
faise pprecisa<br />
nnalgúns<br />
<strong>sector</strong>es<br />
como o conserveiro<br />
para p<br />
satisfaacer<br />
a deeman<strong>da</strong><br />
d<strong>da</strong><br />
II Gue erra.<br />
A finais dos 50<br />
a cr rise ecoonómica<br />
obriga as<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
a traaballar<br />
e/ou a<br />
a<strong>no</strong>s esspertan<br />
cconci<strong>en</strong>ccias.<br />
emigrar. . As follgas<br />
des stes<br />
Noos<br />
60 serrán<br />
as<br />
maio ffrancés…)<br />
) así<br />
cuestióóns<br />
sociaais.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
influ<strong>en</strong>cias<br />
extteriores<br />
( turis smo,<br />
como a Igrexa que sse<br />
abría a a<br />
Noos<br />
70 a palaabra<br />
fe eminista estopaa<br />
por riba r<br />
inclusoo<br />
dos paartidos<br />
político os. Entrre<br />
1975 e 1978 coa<br />
promulggación<br />
d<strong>da</strong><br />
Consttitución<br />
n , os historiiadores,<br />
os<br />
políticcos<br />
a aas<br />
feministas<br />
retomaroon<br />
os fíos du unha<br />
experie<strong>en</strong>cia<br />
innterrompii<strong>da</strong><br />
40 a<strong>no</strong>s attrás<br />
podd<strong>en</strong>do<br />
di icir<br />
s<strong>en</strong> teemor<br />
a equivocar<strong>no</strong>s<br />
que q a GGaliza<br />
actual t<strong>en</strong><br />
percorrrido<br />
na actuali<strong>da</strong>de<br />
un importaante<br />
cammiño<br />
a prol<br />
p<br />
dos derreitos<br />
<strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong>r.<br />
56
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
A nivel ppolítico,<br />
, económ mico e ssocial<br />
póódese<br />
di icir<br />
que exxiste<br />
iggual<strong>da</strong>de<br />
legal, a reaal<br />
aín<strong>da</strong>a<br />
esta por<br />
aca<strong>da</strong>r. B<strong>en</strong> é certoo<br />
que <strong>no</strong>s ve<strong>en</strong>cella<strong>da</strong>as<br />
ao mar<br />
atopamoos<br />
alccaldesas,<br />
, mini istras , coonselleir<br />
ras,<br />
traballladoras<br />
<strong>en</strong>rolad<strong>da</strong>s<br />
na Mariña, , na pesca, na<br />
mercantte,<br />
<strong>en</strong> ttransatláánticos<br />
de ocioo,<br />
traballladoras<br />
s do<br />
Turismoo<br />
<strong>en</strong> terraa,<br />
mariscadorras,<br />
v<strong>en</strong>dedor ras,<br />
propiettarias<br />
dde<br />
cetarreas,<br />
tr raballaddoras<br />
do <strong>sector</strong> r <strong>da</strong><br />
acuiculltura,<br />
traballladoras<br />
do secttor<br />
<strong>da</strong> construución<br />
naaval<br />
e<br />
empresaas<br />
conservva.<br />
auxiiliares,<br />
traba alladorass<br />
do <strong>sector</strong><br />
<strong>da</strong>s<br />
<strong>da</strong><br />
O gradoo<br />
de cuaalificaciión<br />
e os s postos que se ocupan por<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
abarcaan<br />
tódollos<br />
nivei is posibbles<br />
do espectro o.<br />
Naa<br />
actualii<strong>da</strong>de<br />
esstán<br />
a <strong>da</strong> ar un grran<br />
pulo ao empr rego<br />
feminin<strong>no</strong><br />
os trraballos<br />
relacionados<br />
cco<br />
medioo<br />
ambi<strong>en</strong> nte,<br />
rescatee<br />
e controll<br />
marí ítimo, investiigación<br />
e<br />
des<strong>en</strong>voolvem<strong>en</strong>too<br />
dos reecursos<br />
mariños. m .<br />
Quueremos<br />
ssó<br />
m<strong>en</strong>ciionar<br />
–as<br />
<strong>muller</strong>res<br />
dos narcos- por<br />
ser unn<br />
rol a estu<strong>da</strong>ar<br />
coa calma que prooporciona<br />
a a<br />
distanccia<br />
<strong>no</strong> tempo<br />
canndo<br />
esta a lacra que e a droga teña t<br />
desaparrecido<br />
<strong>da</strong>as<br />
<strong>no</strong>sass<br />
vi<strong>da</strong>s.<br />
E rematar cun cannto<br />
a esperanz e a e a conviv<strong>en</strong> ncia<br />
acordánndo<strong>no</strong>s<br />
aqquí<br />
<strong>da</strong>s Voluntarias<br />
quee<br />
axu<strong>da</strong>rron<br />
a lim mpar<br />
o chapaapote<br />
quue<br />
o “PPrestige”<br />
lanzou<br />
contrra<br />
as <strong>no</strong> osas<br />
costas. Un cantto<br />
de liiber<strong>da</strong>de<br />
e solid<strong>da</strong>rie<strong>da</strong>dde<br />
que es stas<br />
<strong>muller</strong>ees<br />
do sséculo<br />
XXXI<br />
amosaron<br />
cco<br />
mar e as súas<br />
s<br />
x<strong>en</strong>tes.<br />
57
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
58
7 DATTOS<br />
DO EEMPREGOO<br />
FEMINI INO E MAASCULINNO<br />
NA PE ESCA<br />
GALEGA.<br />
7.1 PROOBLEMÁTTICA<br />
DE CUANTIFIC<br />
CACIÓN.<br />
Pesee<br />
o optimmismo<br />
quue<br />
poi<strong>da</strong><br />
apartaddo,<br />
e faac<strong>en</strong>do<br />
usso<br />
dunha a expressión<br />
moi <strong>no</strong>sa, vaia v<br />
por ddiante<br />
que oss<br />
resul ltados prácticcos<br />
ser rán,<br />
necesarriam<strong>en</strong>te<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
moi limmitados.<br />
derivarrse<br />
do titulo<br />
de este<br />
A pesarees<br />
<strong>da</strong> continu ua<strong>da</strong> eevoluciónn<br />
que as<br />
metodolloxías<br />
estatístiicas<br />
suf friron nnas<br />
últimmas<br />
déca a<strong>da</strong>s<br />
a medid<strong>da</strong><br />
que a necesii<strong>da</strong>de<br />
de introduucir<br />
un <strong>en</strong>foque e de<br />
xénero na anállise<br />
prevvia<br />
<strong>da</strong> planific p cación ecconómica<br />
a se<br />
facía ppat<strong>en</strong>te,<br />
unha coorrecta<br />
valoraciión<br />
cuanntitativa<br />
a de<br />
pres<strong>en</strong>zza<br />
laborral<br />
femminina<br />
<strong>no</strong> n sectoor<br />
pesqqueiro,<br />
coa<br />
informaación<br />
imposibble.<br />
aactualme<strong>en</strong>te<br />
di ispoñible,<br />
ressulta<br />
case c<br />
Ass<br />
aproxximaciónss<br />
clásicas<br />
o sectoor<br />
care ec<strong>en</strong><br />
totalme<strong>en</strong>te<br />
duun<br />
<strong>en</strong>fooque<br />
de e xénerro,<br />
e as <strong>no</strong> ovas<br />
ori<strong>en</strong>taacións<br />
aatópanse<br />
co carácter<br />
coomplexo<br />
e pecul liar<br />
do rol domésttico-proddutivo<br />
femini<strong>no</strong>o,<br />
que require <strong>en</strong><br />
moitos casos ddo<br />
deseñoo<br />
de ins strum<strong>en</strong>ttos<br />
de avaliació<br />
ón e<br />
contabiilizaciónn<br />
especííficos.<br />
A l<strong>en</strong>tituude<br />
na iimplanta<br />
ación deestes<br />
innstrum<strong>en</strong>t<br />
tos,<br />
(<strong>no</strong>s caasos<br />
<strong>no</strong>s que pollo<br />
me<strong>no</strong>s s se intt<strong>en</strong>ta),<br />
converte e <strong>en</strong><br />
invisibble<br />
unha parte iimportante<br />
do trraballo<br />
femini<strong>no</strong> o <strong>no</strong><br />
<strong>sector</strong>. Sabemoss<br />
que a participación<br />
d<strong>da</strong><br />
<strong>muller</strong><br />
galega a <strong>no</strong><br />
<strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
é moi<br />
signif ficativaa,<br />
cualitativame<br />
<strong>en</strong>te<br />
59
somos cconsci<strong>en</strong>ntes<br />
de<br />
substanncial<br />
naa<br />
activvi<strong>da</strong>de<br />
pesqueir p ra, de que a súa<br />
pres<strong>en</strong>zza<br />
faisee<br />
<strong>no</strong>tar <strong>en</strong> todo<br />
o <strong>en</strong>ttramado<br />
do sect tor,<br />
cunha iimplicaciión<br />
moi alta <strong>no</strong>s<br />
processos<br />
proddutivos<br />
e de<br />
comerciializacióón,<br />
perro<br />
carec cemos dee<br />
instrrum<strong>en</strong>tos<br />
de<br />
valoracción<br />
axeeitados<br />
para cu uantificaar<br />
axeitta<strong>da</strong>m<strong>en</strong>t<br />
te o<br />
seu graao<br />
exactoo<br />
de parrticipaci<br />
ión.<br />
Tratanddo<br />
de<br />
sinalarremos<br />
commo<br />
princcipais<br />
el lem<strong>en</strong>toss:<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
que a <strong>muller</strong> m ddes<strong>en</strong>volvve<br />
un pa apel<br />
sistemattizar<br />
a probllemática<br />
existe <strong>en</strong>te<br />
A faltaa<br />
dun ccompromi<br />
iso clarro<br />
cun <strong>en</strong>foque de<br />
xénero na xeeración<br />
de informacióón<br />
para a a<br />
diag<strong>no</strong>sse<br />
e valooración<br />
dos proccesos<br />
ecconómicos<br />
s.<br />
A exisst<strong>en</strong>cia<br />
de inf formacióón<br />
parciial<br />
e s<strong>en</strong><br />
periodiici<strong>da</strong>de<br />
ssufici<strong>en</strong><br />
nte.<br />
A distiinta<br />
perrspectiv<br />
va coa qque<br />
ca<strong>da</strong>a<br />
estudo o se<br />
aproximma<br />
a vaaloración<br />
n do <strong>sector</strong>,<br />
que osc cila<br />
<strong>en</strong>tre unha viisión<br />
minimalis<br />
m sta quee<br />
reduce e o<br />
<strong>sector</strong> pesqueirro<br />
á pes sca extrractiva,<br />
e <strong>en</strong>foq ques<br />
moito máis abbertos<br />
que connsiderann:<br />
a pe esca<br />
extracttiva,<br />
a acuicultura,<br />
os prrocesos<br />
de<br />
transfoormación,<br />
, o se ector ccomerciallizador<br />
e,<br />
nalgúnss<br />
casos, outros s servizzos<br />
depe<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes<br />
<strong>da</strong><br />
pesca.<br />
A dificcultade<br />
intríns seca de contabiilizar<br />
unha u<br />
activid<strong>da</strong>de<br />
que <strong>en</strong> moi itos casos<br />
solappa<br />
traba allo<br />
familiaar<br />
e asaalariado,<br />
, mesturrando<br />
roll<br />
domest tico<br />
e produutivo,<br />
e favore ec<strong>en</strong>do a invisibbili<strong>da</strong>de<br />
e <strong>da</strong><br />
labor rrealiza<strong>da</strong>a.<br />
60
7.2 DIFFERENTESS<br />
ESTIMACIÓNS<br />
PESSQUEIRO.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
DO EMMPREGO<br />
NO SECTOR<br />
Para obter<br />
unnha<br />
aprooximació<br />
ón o emmprego<br />
xxerado<br />
polo p<br />
<strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong>,<br />
nalggúns<br />
cas sos globbal<br />
e <strong>no</strong>uutros<br />
cu unha<br />
desagreegación<br />
por sexxos,<br />
exi ist<strong>en</strong> vaarias<br />
ppublicaci<br />
ións<br />
estatíssticas<br />
áss<br />
que poodemos<br />
re ecorrer. .<br />
• O Instituuto<br />
Naccional<br />
de d Estattística<br />
ofrece un<br />
deesglose<br />
<strong>da</strong> poboación<br />
oc cupa<strong>da</strong> n<strong>no</strong><br />
sectoor<br />
<strong>da</strong> pe esca<br />
poor<br />
sexo e rammas<br />
de activid<strong>da</strong>de<br />
<strong>no</strong> C<strong>en</strong>so de<br />
•<br />
Pooboación<br />
e Viv<strong>en</strong>n<strong>da</strong>s<br />
2001 1.<br />
O Instituuto<br />
Galego<br />
de Estatísti<br />
E ica propporciona<br />
a as<br />
esstatísticcas<br />
Macrromagnitu<br />
udes <strong>da</strong> Pesca 2001<br />
a 20 002,<br />
cuunha<br />
desagregaciión<br />
do emprego e xerado ppor<br />
sexo os e<br />
grrupos<br />
dee<br />
activii<strong>da</strong>de<br />
( Marisqueeo<br />
a fllote,<br />
pe esca<br />
coosteira,<br />
pesca de alt tura, marisqueeo<br />
a pé é e<br />
accuiculturra)<br />
e 2003-200 04 desgllosando<br />
a maio ores<br />
accuiculturra<br />
mariñña<br />
e cont tin<strong>en</strong>tall.<br />
• A Conselllería<br />
dee<br />
Pesca ofrece <strong>da</strong>tos para o a<strong>no</strong><br />
20004<br />
co seguinnte<br />
des sglose: Pesca, Conser rva,<br />
Trransformaados,<br />
Coomercio,<br />
Industrrias<br />
relaciona<strong>da</strong><br />
as e<br />
Seervizos<br />
seexos.<br />
relacioonados,<br />
pero s<strong>en</strong> dessglose<br />
por<br />
• O Instituuto<br />
Sociaal<br />
<strong>da</strong> Ma ariña poode<br />
propporcionar<br />
r<strong>no</strong>s<br />
<strong>da</strong>atos<br />
sobbre<br />
afilliados<br />
o réximee<br />
especiial<br />
do mar, m<br />
pood<strong>en</strong>do<br />
oobterse<br />
do IGE E unha serie ttemporal<br />
co<br />
núúmero<br />
dee<br />
afiliados,<br />
<strong>en</strong> e perioodici<strong>da</strong>dde<br />
m<strong>en</strong>su ual,<br />
de<strong>en</strong>de<br />
xaneeiro<br />
de 1990 ata a setembbro<br />
de 2007.<br />
• O informme<br />
“O <strong>papel</strong> <strong>da</strong>s mullleres<br />
na Pes sca”<br />
ellaborado<br />
por MaccAllister<br />
r Elliottt<br />
and PPartners<br />
Ltd<br />
61
• A<br />
paara<br />
a Coomisión<br />
peesca<br />
coaa<br />
seguintte<br />
desag gregacióón:<br />
Pescaa<br />
costei ira,<br />
accuiculturra,<br />
traansformac<br />
ción e<br />
xeestión.<br />
base dde<br />
<strong>da</strong>toss<br />
Eurost tat propporciona<br />
deesagregacción<br />
naccional.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Europea<br />
(2002)<br />
facilitta<br />
<strong>da</strong>tos s de<br />
administración<br />
n e<br />
series<br />
<strong>da</strong>atos<br />
para<br />
o secttor<br />
pesq queiro ppero<br />
uniccam<strong>en</strong>te<br />
con<br />
de<br />
62
7.2.1 CEENSO<br />
DE POOBOACIÓNN<br />
E VIVEND DAS 2001.<br />
See<br />
b<strong>en</strong> o cconceptoo<br />
de activi<strong>da</strong>de<br />
pesqueira<br />
manex xado<br />
<strong>no</strong> C<strong>en</strong>sso<br />
do 20001<br />
resullta<br />
dema asiado rreducido<br />
para ob bter<br />
unha ccorrecta<br />
imaxe <strong>da</strong> tot tali<strong>da</strong>de do seector,<br />
pode p<br />
utilizaarse<br />
como<br />
valooración<br />
do trraballo<br />
xerado <strong>no</strong><br />
subsecttor<br />
<strong>da</strong> ppesca<br />
exxtractiv<br />
va e commo<br />
visióón<br />
xeral l do<br />
posicioonam<strong>en</strong>to<br />
<strong>da</strong> mulller<br />
<strong>no</strong> me ercado llaboral<br />
galego.<br />
Ass<br />
táboa 7-1 a 77-3<br />
recoll<strong>en</strong><br />
o peso porrc<strong>en</strong>tual<br />
l do<br />
empregoo<br />
xeradoo<br />
<strong>en</strong> cad<strong>da</strong><br />
rama de activi<strong>da</strong>de<br />
rrespecto<br />
o do<br />
empregoo<br />
total para cca<strong>da</strong><br />
gru upo (ammbos<br />
sexxos,<br />
hom mes,<br />
<strong>muller</strong>e<br />
es). 1<br />
Ambos<br />
sexos<br />
Ramma<br />
de activid<strong>da</strong>de<br />
Agricultura<br />
Pesca<br />
Industria<br />
Con nstrución<br />
Servvizos<br />
Hommes<br />
Ramma<br />
de activid<strong>da</strong>de<br />
Agricultura<br />
Pesca<br />
Industria<br />
Con nstrución<br />
Servvizos<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Táboa 7-1 7<br />
Situación<br />
profeesional<br />
Total Em mpresario Asalariado<br />
26,8% 1,5%<br />
5,1% 2,9%<br />
9,1% 21,5%<br />
10,1% 13,1%<br />
48,8% 61,0%<br />
7,7%<br />
3,4%<br />
18,7%<br />
12,3%<br />
57,9%<br />
Táboa 7-2 7<br />
Total Em<br />
6,1%<br />
4,4%<br />
21,8%<br />
19,2%<br />
48,5%<br />
Situación<br />
profeesional<br />
mpresario Asalariado<br />
20,2% 1,8%<br />
5,2% 4,1%<br />
11,5% 24,8%<br />
15,9% 20,2%<br />
47,1% 49,0%<br />
Outras sit.<br />
52,4%<br />
3,7%<br />
16,8%<br />
2,8%<br />
24,4%<br />
Outras sit.<br />
50,0%<br />
3,2%<br />
12,0%<br />
6,1%<br />
28,8%<br />
1<br />
O anexxo<br />
2 recollle<br />
as tááboas<br />
orix xinais quee<br />
reflexann<br />
a poboa ación<br />
<strong>en</strong> viv<strong>en</strong>n<strong>da</strong>s<br />
familliares<br />
ocuupa<strong>da</strong><br />
de 16 e maiis<br />
a<strong>no</strong>s seegundo<br />
se exo e<br />
ramas dee<br />
activi<strong>da</strong>ade,<br />
propoorcionando<br />
o para o <strong>sector</strong> p<strong>pesqueiro</strong><br />
unha<br />
forza laboral<br />
total<br />
de 35. 211 activ vos.<br />
63
<strong>Mulleres</strong><br />
Ramma<br />
de activid<strong>da</strong>de<br />
Agricultura<br />
Pesca<br />
Industria<br />
Con nstrución<br />
Servvizos<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Táboa 7-3 7<br />
Situación<br />
profeesional<br />
Total Em mpresario Asalariado<br />
36,6% 1,2%<br />
4,9% 1,1%<br />
5,6% 16,4%<br />
1,6% 2,2%<br />
51,4% 79,3%<br />
10,0%<br />
2,0%<br />
14,0%<br />
2,0%<br />
72,1%<br />
Outras sit.<br />
53,7%<br />
3,9%<br />
19,5%<br />
0,9%<br />
21,9%<br />
Tráttase<br />
bassicam<strong>en</strong>tte<br />
dunha a aproxiimación<br />
o empr rego<br />
xerado <strong>no</strong> subb<strong>sector</strong><br />
<strong>da</strong> pesc ca extrractiva,<br />
e incl luso<br />
neste áámbito<br />
pooderían<br />
activid<strong>da</strong>de.<br />
infravalorar<br />
o ver<strong>da</strong>deiro<br />
peso o <strong>da</strong><br />
O rresto<br />
<strong>da</strong>as<br />
actiivi<strong>da</strong>des<br />
relaciiona<strong>da</strong>s<br />
co sec ctor<br />
pesqueiiro<br />
compputan<br />
n<strong>no</strong>utros<br />
epígraffes<br />
ou <strong>no</strong>n es stán<br />
recollii<strong>da</strong>s,<br />
poolo<br />
que <strong>no</strong>n re esulta posible valorar r a<br />
importaancia<br />
doo<br />
empreego<br />
<strong>no</strong> <strong>sector</strong> conservveiro<br />
e de<br />
transfoormación,<br />
, <strong>no</strong> de comerciallización,<br />
<strong>no</strong> de<br />
prestacción<br />
de sservizoss<br />
vincula ados á ppesca,<br />
etc..<br />
Con todo, poodemos<br />
d<strong>da</strong>r<strong>no</strong>s<br />
unha<br />
ideaa<br />
<strong>da</strong> impportancia<br />
a do<br />
empregoo<br />
feminii<strong>no</strong><br />
<strong>no</strong> s<strong>sector</strong><br />
respecto r o o totaal<br />
e o seu<br />
posicioonam<strong>en</strong>to<br />
respectto<br />
ó emprego<br />
maasculi<strong>no</strong>o.<br />
A pes sca,<br />
que reppres<strong>en</strong>ta<br />
un 3,4% % do emprego<br />
tottal,<br />
xera<br />
tan so o 2%<br />
do emprrego<br />
femiini<strong>no</strong>,<br />
ffronte<br />
o 4,4% dee<br />
empreggo<br />
mascul li<strong>no</strong><br />
(<strong>en</strong> terrmos<br />
abssolutos<br />
8.122 <strong>muller</strong>es m s e 27.0089<br />
home es),<br />
delimittando<br />
con<br />
clarid<strong>da</strong>de<br />
o <strong>sector</strong> s d<strong>da</strong><br />
pesca extract tiva<br />
como unn<br />
rol massculi<strong>no</strong>.<br />
.<br />
Nunhha<br />
análiise<br />
maiss<br />
detall la<strong>da</strong> poddemos<br />
veer<br />
que este e<br />
difer<strong>en</strong>ncial<br />
dááse<br />
sobre<br />
todo <strong>no</strong> empreego<br />
asallariado,<br />
<strong>no</strong><br />
64
que a ppesca<br />
reepres<strong>en</strong>taa<br />
un 1,1 1% do emmprego<br />
feemini<strong>no</strong><br />
e o<br />
5,5% doo<br />
masculli<strong>no</strong>.<br />
No autoemp prego a posiciónn<br />
está mais m<br />
nivelad<strong>da</strong><br />
(4,9% fronte a 5,2%) ) e inclluso<br />
se inverte e <strong>no</strong><br />
epígraffe<br />
Outraas<br />
Situaacións,<br />
que reccolle<br />
trraballos<br />
de<br />
axu<strong>da</strong> ffamiliar<br />
e coopeerativis<br />
smo. Estta<br />
distriibución<br />
vai<br />
asociad<strong>da</strong>,<br />
comoo<br />
poderemmos<br />
comp probar n<strong>no</strong><br />
puntoo<br />
7.2.2, ó<br />
maior peso doo<br />
home na pesc ca costeeira,<br />
dee<br />
altura<br />
e<br />
grande altura activii<strong>da</strong>des<br />
cun forrte<br />
commpoñ<strong>en</strong>te<br />
de<br />
traballlo<br />
asalaariado,<br />
e a mai ior press<strong>en</strong>za<br />
<strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong> r <strong>en</strong><br />
laboress<br />
de marisquueo<br />
e similaares,<br />
activi<strong>da</strong> ades<br />
des<strong>en</strong>vooltas<br />
ssobre<br />
ttodo<br />
mediante<br />
o autooemprego<br />
o e<br />
asociaccionismo.<br />
.<br />
A tááboa<br />
7-4, , que reecolle<br />
as<br />
difere<strong>en</strong>zas<br />
de peso <strong>en</strong> ntre<br />
as tábooas<br />
7-3 e 7-2, permite situar con máis<br />
clarid <strong>da</strong>de<br />
o peso do sectoor<br />
feminni<strong>no</strong><br />
<strong>no</strong> contextoo<br />
xeral <strong>da</strong> eco<strong>no</strong> omía<br />
galega. A mulller<br />
t<strong>en</strong>dde<br />
a te er un mmaior<br />
nesgo<br />
car ra o<br />
<strong>sector</strong> servizoos,<br />
<strong>no</strong> qque<br />
se conc<strong>en</strong>tra<br />
c a o 72% do empr rego<br />
feminin<strong>no</strong><br />
total, , e seguue<br />
t<strong>en</strong>do un fortte<br />
peso <strong>no</strong> Agrar rio.<br />
O home t<strong>en</strong> unhaa<br />
maior ori<strong>en</strong>tación<br />
carra<br />
a connstrución<br />
n, a<br />
industrria<br />
e o s<strong>sector</strong><br />
p<strong>pesqueiro</strong><br />
o.<br />
Situaciión<br />
profesion nal<br />
Rama R de activi<strong>da</strong>de<br />
Agricultura A<br />
Pesca P<br />
Industria<br />
Construción<br />
C<br />
Servizos S<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Tabla 7-4 7<br />
Total Empresario<br />
3,83 16,41<br />
‐ 2,40 ‐ 0,34<br />
‐ 7,82 ‐ 5,95<br />
‐ 17,19 ‐ 14,35<br />
23,58 4,22<br />
Asalariado<br />
Outras sit. .<br />
‐ 0,662<br />
3,777<br />
‐ 3,007<br />
0,744<br />
‐ 8,447<br />
7,466<br />
‐ 18,007<br />
‐ 5,144<br />
30,223<br />
‐ 6,833<br />
65
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Mereece<br />
a p<strong>en</strong>a sinalar que os 23, ,58 pun ntos<br />
difer<strong>en</strong>nciais<br />
de pesso<br />
do <strong>sector</strong>r<br />
serviizos<br />
ve eñ<strong>en</strong><br />
explicaados<br />
na súa prááctica<br />
totali<strong>da</strong>d<br />
t de polo maior peso p<br />
do emprrego<br />
asaalariado,<br />
(o 79 9,3% do emprego asalari iado<br />
feminin<strong>no</strong><br />
xérase<br />
<strong>no</strong> secctor<br />
ter rciario fronte a un 49% % do<br />
masculii<strong>no</strong>).<br />
O aapartadoo<br />
empresario/traaballador<br />
por co onta<br />
propia, moito máis eqquilibra<br />
ado (51, 4% vs 447,1%),<br />
<strong>no</strong>n<br />
reflictte<br />
s<strong>en</strong> embargo a impo ortanciaa<br />
<strong>da</strong> paarticipac<br />
ción<br />
femininna<br />
<strong>no</strong> s<strong>sector</strong><br />
tterciario.<br />
Dadoo<br />
que n<strong>no</strong>n<br />
pode emos<br />
consideerar<br />
quee<br />
se traata<br />
de ocupación<br />
o ns cun bbaixo<br />
ni ivel<br />
de deseexabilid<strong>da</strong>de<br />
parra<br />
as mu ulleres, é de ssupoñer<br />
que<br />
esta baaixa<br />
prees<strong>en</strong>za<br />
reeflicte<br />
á existt<strong>en</strong>cia<br />
dee<br />
barrei iras<br />
a incorrporaciónn<br />
<strong>da</strong> mulller<br />
nest te rol.<br />
7.2.2 MAACROMAGGNITUDES<br />
DA PESCA A (2001 20004)<br />
Comoo<br />
apoio ás contas<br />
ec conómicass<br />
galeggas,<br />
o<br />
elaboraa<br />
a estaatística<br />
Macroma agnitudess<br />
<strong>da</strong> Pessca,<br />
<strong>da</strong><br />
exist<strong>en</strong>n<br />
<strong>da</strong>tos ppara<br />
os a<strong>no</strong>s 200 01 a 20004.<br />
IGE<br />
que<br />
A seerie<br />
2001-2002<br />
oofrece<br />
<strong>da</strong>tos d doo<br />
empregoo<br />
xerado o <strong>no</strong><br />
<strong>sector</strong>, s<strong>en</strong> ddesagreggación<br />
por sexxos,<br />
difer<strong>en</strong>cia<br />
ando<br />
<strong>en</strong>tre eemprego<br />
asalariaado<br />
e <strong>no</strong> on asalaariado<br />
paara<br />
a Pe esca<br />
de alttura,<br />
PPesca<br />
ccosteira,<br />
, Marissqueo<br />
a flote e e<br />
Acuiculltura<br />
Marriña.<br />
A sserie<br />
22003<br />
– 2004 ofrece os messmos<br />
<strong>da</strong> atos<br />
incorpoorando<br />
ademaiss<br />
a acuiculttura<br />
ccontin<strong>en</strong>t<br />
tal.<br />
Tampoucco<br />
permite<br />
unha análise e difer<strong>en</strong>cia<strong>da</strong><br />
dde<br />
xéner ro o<br />
<strong>no</strong>n inccorporar<br />
desglosse<br />
por se exos.<br />
66
Desgraccia<strong>da</strong>m<strong>en</strong>tte<br />
os <strong>da</strong>atos<br />
2001-2002<br />
e 2003-2004<br />
<strong>no</strong>n<br />
directaam<strong>en</strong>te<br />
comparaables<br />
debido a caambios<br />
metodolloxía<br />
empprega<strong>da</strong><br />
para a súa s obte<strong>en</strong>ción:<br />
1. Acctualizacción<br />
do rexistr ro de buuques<br />
quue<br />
impli icou<br />
unnha<br />
reducción<br />
dráástica<br />
<strong>no</strong> o seu núúmero<br />
2. Innclusión<br />
auuxiliaress<br />
ademaiis<br />
<strong>da</strong> act tivi<strong>da</strong>dee<br />
pesqueira<br />
3. IIncorporaación<br />
<strong>da</strong>a<br />
acuicultura<br />
coontin<strong>en</strong>tal<br />
ao to otal<br />
doo<br />
<strong>sector</strong><br />
acctivi<strong>da</strong>dee<br />
princiipal.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
<strong>no</strong>s d<strong>da</strong>tos<br />
contabless<br />
<strong>da</strong>s<br />
4. Esstú<strong>da</strong>se<br />
to<strong>da</strong> a activi<strong>da</strong>de<br />
peesqueira<br />
essta<br />
sexaa<br />
des<strong>en</strong>nvolvi<strong>da</strong><br />
por emmpresas<br />
son<br />
na<br />
activi<strong>da</strong> ades<br />
aín<strong>da</strong> que<br />
con ou utra<br />
C<strong>en</strong>trrarémo<strong>no</strong>os<br />
por ttanto<br />
nas<br />
estatísticass<br />
2003-2 2004<br />
por serr<strong>en</strong><br />
as máis reec<strong>en</strong>tes<br />
e as qque<br />
conssideran<br />
una<br />
definicción<br />
do s<strong>sector</strong><br />
dde<br />
maior amplituude.<br />
67
IGE. Maccromagnituudes<br />
<strong>da</strong> Peesca.<br />
Datos ecconómicos<br />
<strong>Galicia</strong> 22003-2004<br />
Emprego tottal<br />
20003<br />
2004 4 2003 22004<br />
Absolutta<br />
Relativa<br />
Marisqueo a flote<br />
33.498<br />
3.4 465 13,5% 113,5%<br />
33<br />
Pesca costeira<br />
77.065<br />
7.251<br />
27,4% 228,2%<br />
‐ 186<br />
Pesca de altuura<br />
55.598<br />
5.369<br />
21,7% 220,8%<br />
229<br />
To otal Pesca extractiva<br />
166.161<br />
16.08 85 62,6% 662,5%<br />
76<br />
0,0% 0,0% ‐<br />
Marisqueo a pé 55.057<br />
5.0 057 19,6% 119,6%<br />
‐<br />
AAcuicultura<br />
maariña<br />
44.328<br />
4.380<br />
16,8% 117,0%<br />
‐ 52<br />
Acu uicultura contin<strong>en</strong>tal<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Táboa 7-5 7<br />
Termos<br />
absolutoos<br />
% sobree<br />
o<br />
empego ttotal<br />
277 234<br />
1,1%<br />
0,0%<br />
0,9% 43<br />
0,0% ‐<br />
Total Empreggo<br />
255.824<br />
25.75 56 100% 1100%<br />
68<br />
Evvolución<br />
0,09%<br />
‐0,79%<br />
0,83%<br />
0,13%<br />
0,00%<br />
‐0,05%<br />
‐0,25%<br />
0,16%<br />
0,00%<br />
0,00%<br />
Paara<br />
o a<strong>no</strong>o<br />
2004 o emprego o xeradoo<br />
polo <strong>sector</strong><br />
ac ca<strong>da</strong><br />
as 25.7756<br />
perrsoas,<br />
d<strong>da</strong>s<br />
cale es un 662,6%<br />
trraballan<br />
<strong>no</strong><br />
subsecttor<br />
de Pesca extract tiva. MMarisqueoo<br />
a pé é e<br />
acuiculltura<br />
maariña<br />
reepres<strong>en</strong>t<br />
tan outrro<br />
37,5% %, t<strong>en</strong>do o a<br />
acuiculltura<br />
conntin<strong>en</strong>taal<br />
un pes so mínimmo.<br />
68
Marisqueeo<br />
a pé<br />
20% %<br />
Unn<br />
valorración<br />
<strong>da</strong> des sagregaciión<br />
desstes<br />
<strong>da</strong> atos<br />
segundoo<br />
se ttrate<br />
dde<br />
trab ballo aasalariaado<br />
e <strong>no</strong>n<br />
asalariiado<br />
perrfila<br />
a pesca costeira c<br />
e de aaltura<br />
como c<br />
activid<strong>da</strong>des<br />
fuun<strong>da</strong>m<strong>en</strong>taalm<strong>en</strong>te<br />
asalariaa<strong>da</strong>s<br />
e mmarisque<br />
eo e<br />
acuiculltura<br />
mmariña<br />
como activi<strong>da</strong> a ades cuunha<br />
fo orte<br />
compoñe<strong>en</strong>te<br />
de ttraballoo<br />
por con nta proppia.<br />
Asalariado<br />
2003<br />
2004<br />
Acuicultura<br />
mariña<br />
17%<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Maccromaggnitudess<br />
<strong>da</strong> Pessca<br />
20044<br />
Pesca de alttura<br />
22%<br />
Acuicultura<br />
contin<strong>en</strong>tal<br />
1%<br />
Ilustració ón 7-1<br />
Tabla 7-1 7<br />
Total PPesca<br />
Marisqueo<br />
Pes sca Pesca<br />
exttractiva<br />
a flote costeira<br />
de<br />
altura<br />
53,9% 669,9%<br />
224,0%<br />
71, 7% 96,4%<br />
54,0% 770,3%<br />
226,3%<br />
74, 5% 92,4%<br />
Marisqueo a fllote<br />
13%<br />
Marisqueo<br />
a pé<br />
0,0%<br />
0,0%<br />
Pesca costeira<br />
27%<br />
Acuicultura<br />
mariña<br />
55,3%<br />
55,2%<br />
Acuicultura<br />
contin<strong>en</strong>tal<br />
82,3%<br />
74,4%<br />
69
Non<br />
Asalariado<br />
2003<br />
2004<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Total PPesca<br />
Marrisqueo<br />
Pes sca Pesca<br />
exttractiva<br />
a flote costeira<br />
de<br />
altura<br />
46,1% 330,1%<br />
776,0%<br />
28,3 3% 3,6%<br />
45,7% 229,3%<br />
772,8%<br />
28, 1% 3,5%<br />
Marisqueo<br />
a pé<br />
100,0%<br />
100,0%<br />
7.2.3 O EEMPREGOO<br />
NA PESCAA<br />
SEGUNDO O OS DATOOS<br />
DO ISM.<br />
Acuicultura<br />
mariña<br />
44,8%<br />
46,0%<br />
O Ministerrio<br />
de ttraballo<br />
o e Asunntos<br />
Sociiais<br />
ofr rece<br />
informaación<br />
ssobre<br />
d<strong>da</strong>tos<br />
de<br />
afiliiacións<br />
ó réx xime<br />
especiaal<br />
do marr<br />
do Insstituto<br />
Social S d<strong>da</strong><br />
Mariña.<br />
Dee<br />
<strong>no</strong>vo, a visióón<br />
do se ector <strong>pesqueiro</strong><br />
é basta ante<br />
restrittiva<br />
e eexclúe<br />
o emprego o xeradoo<br />
<strong>en</strong> actiivi<strong>da</strong>des<br />
s de<br />
transfoormación,<br />
, distrribución<br />
n comercial,<br />
e servi izos<br />
directaa<br />
e inndirectaam<strong>en</strong>te<br />
relacionnados<br />
ccoa<br />
pes sca,<br />
aproximmándose<br />
máis ó ssubsecto<br />
or <strong>da</strong> peesca<br />
extrractiva<br />
que<br />
ó sectoor<br />
pesqueeiro<br />
commo<br />
tal.<br />
Acuicultura<br />
contin<strong>en</strong>tal<br />
Coon<br />
todoo<br />
pode observa arse a t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ncia<br />
xe eral<br />
regresiiva<br />
do seector<br />
quue<br />
reduciu<br />
os acctivos<br />
ddo<br />
mesmo nun<br />
38% <strong>no</strong> períodoo<br />
considderado,<br />
pasando de 43.3360<br />
pers soas<br />
<strong>en</strong> xaneeiro<br />
de 1990 a 226.210<br />
<strong>en</strong> e setemmbro<br />
de 2007.A liña l<br />
de t<strong>en</strong>dd<strong>en</strong>cia,<br />
cun coeefici<strong>en</strong>te<br />
e de corrrelacióón<br />
dun 80%, 8<br />
para o períodoo<br />
considderado<br />
constata c a sostiibili<strong>da</strong>d<br />
de e<br />
permane<strong>en</strong>cia<br />
de situaciión.<br />
17,7%<br />
10,1%<br />
70
45.000<br />
40.000<br />
35.000<br />
30.000<br />
25.000<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Afiliación o ISMM<br />
<strong>en</strong>tre xaneiro dde<br />
1990 e setembbro<br />
2007<br />
R² = 0,8 851<br />
Ilustració ón 7-2<br />
A inexist<strong>en</strong>ncia<br />
de desagregación<br />
por seexos<br />
imp pide<br />
constattar<br />
si o proceso<br />
afec ctou porr<br />
igual a homes<br />
e<br />
<strong>muller</strong>ees,<br />
aínd<strong>da</strong><br />
que a desmantelacción<br />
<strong>da</strong>a<br />
estrut tura<br />
pesqueiira<br />
traddicional<br />
(cunha conc<strong>en</strong>ttración<br />
de empr rego<br />
masculii<strong>no</strong>)<br />
e a reori<strong>en</strong>tació<br />
ón <strong>da</strong> aactivi<strong>da</strong>ade<br />
cara a a<br />
acuiculltura,<br />
a transsformación<br />
e a comerrcializac<br />
ción<br />
(cunha maior pres<strong>en</strong>zza<br />
femi inina) fai suppoñer<br />
unha u<br />
traxecttoria<br />
differ<strong>en</strong>ciaa<strong>da</strong>.<br />
7.2.4 COONSELLERÍÍA<br />
DE PESCCA<br />
E ASUN NTOS MARÍÍTIMOS.<br />
A Conselleería<br />
de Pesca ofrece para o 2004 unha u<br />
desagreegación<br />
que conntempla,<br />
para o a<strong>no</strong> 20004:<br />
pes sca,<br />
conservva,<br />
trransformaados,<br />
comerciio,<br />
seervizos<br />
e<br />
industrrias<br />
relaaciona<strong>da</strong>as.<br />
71
Inndustrias<br />
relaciona<strong>da</strong>s<br />
12%<br />
Comercioo<br />
6%<br />
Transformaados<br />
2%<br />
Conserva<br />
15%<br />
Tammpouco<br />
nneste<br />
caaso<br />
resu ulta possible<br />
diispor<br />
du unha<br />
desagreegación<br />
por seexos,<br />
aín<strong>da</strong> a qque<br />
a informac ción<br />
proporcciona<strong>da</strong><br />
rresulta<br />
de interese<br />
porr<br />
canto proporci iona<br />
unha viisión<br />
do <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
d<strong>en</strong>dee<br />
un punnto<br />
de vi ista<br />
moito mmáis<br />
ampllo<br />
que ccalquera<br />
<strong>da</strong>s fonntes<br />
anteriores.<br />
.<br />
7.2.5 O INFORME MCALLISTTER.<br />
Unhaa<br />
fonte<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Servizos<br />
Relacionadoos<br />
11%<br />
de infformación<br />
a nivvel<br />
eurropeo<br />
Pesca P<br />
54%<br />
é o<br />
informee<br />
“O pappel<br />
<strong>da</strong>s <strong>muller</strong>es<br />
na Pesca”<br />
elaaborado<br />
por<br />
MacAlliister<br />
Ellliott<br />
aand<br />
Part tners Lttd<br />
para a Comis sión<br />
Europeaa<br />
(2002) ). O estudio<br />
compr<strong>en</strong>dde<br />
dúass<br />
zonas <strong>en</strong><br />
España, que connsidera<br />
as máis<br />
reprres<strong>en</strong>tattivas<br />
po olas<br />
importaancia<br />
quue<br />
traddicionalm<br />
m<strong>en</strong>te ttivo<br />
a pesca nas<br />
mesmas: <strong>Galicia</strong><br />
e An<strong>da</strong>alucía.<br />
como annexo.<br />
Axúntase<br />
a fichha<br />
nacio onal<br />
72
Faccilita<br />
<strong>da</strong>atos<br />
parra<br />
a pesca<br />
galegga<br />
diferr<strong>en</strong>ciando<br />
o os<br />
seguinttes<br />
subs<strong>sector</strong>ess:<br />
pesca<br />
costeeira,<br />
aacuicultu<br />
ura,<br />
transfoormación<br />
<strong>en</strong> conxxunto<br />
e administtración<br />
e xestió ón e<br />
difer<strong>en</strong>nciando<br />
e<strong>en</strong>tre<br />
hoomes<br />
e mu ulleres. .<br />
Á vvista<br />
d<strong>da</strong>s<br />
disccrepanci<br />
ias exiist<strong>en</strong>tes<br />
<strong>en</strong>tre as<br />
cuantifficaciónss<br />
do emmprego<br />
<strong>no</strong>s n disttintos<br />
subsecto ores<br />
<strong>da</strong><strong>da</strong>s por eeste<br />
innforme<br />
e o resto de fon ntes<br />
estatíssticas,<br />
existe unha opi inión xeeralizad<strong>da</strong><br />
de qu ue o<br />
informee<br />
infravvalora<br />
signifivativame<strong>en</strong>te<br />
o ver<strong>da</strong>de eiro<br />
peso ddo<br />
secttor<br />
pessqueiro<br />
galegoo,<br />
poloo<br />
que <strong>no</strong>s<br />
c<strong>en</strong>trarremos<br />
<strong>en</strong>n<br />
analiizar<br />
a distribbución<br />
cualitat tiva<br />
xeral qque<br />
se deeriva<br />
doo<br />
mesmo.<br />
1000%<br />
880%<br />
660%<br />
440%<br />
220%<br />
0%<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Ilustració ón 7-3<br />
Mullerees<br />
Homes<br />
73
O ggráfico<br />
Mullerees<br />
<strong>no</strong>s<br />
McAllisster.<br />
De <strong>no</strong>vo o traballo<br />
<strong>no</strong> secctor<br />
<strong>da</strong>s captura as é<br />
un rol purame<strong>en</strong>te<br />
massculi<strong>no</strong>,<br />
cunha peso ddo<br />
traba allo<br />
masculii<strong>no</strong><br />
de ccase<br />
un 99%. Ha ai que tter<br />
<strong>en</strong> cconta<br />
qu ue o<br />
grao dee<br />
desexxabili<strong>da</strong>dde<br />
deste e tipo de emprrego<br />
é moi<br />
baixo ppolo<br />
quee<br />
resultta<br />
moi probable p e que, aademais<br />
<strong>da</strong>s<br />
posiblees<br />
asimmetrías<br />
de xén nero, a escasaa<br />
prese <strong>en</strong>za<br />
femininna<br />
se ddeba<br />
á falta de d interrese<br />
na oferta de<br />
empregoo<br />
que xerra<br />
o subb<strong>sector</strong>.<br />
O mmaior<br />
peeso<br />
do emprego femini<strong>no</strong><br />
conccéntrase<br />
na<br />
industrria<br />
de ttransformmación,<br />
seguido <strong>da</strong> acuiicultura<br />
a e,<br />
<strong>en</strong> me<strong>no</strong>or<br />
medi<strong>da</strong>a,<br />
<strong>en</strong> laabores<br />
de<br />
xestióón<br />
e admministrac<br />
ción<br />
(hai quue<br />
sinalaar<br />
que o estudio<br />
cuantiifica<br />
<strong>en</strong> tan só 172<br />
o númerro<br />
de tootal<br />
de traballa adores n<strong>no</strong><br />
apartaado<br />
Xest tión<br />
e Adminnistraciión<br />
paraa<br />
Galici ia polo que o<br />
consideerarse<br />
coon<br />
prude<strong>en</strong>cia).<br />
<strong>da</strong>to debe d<br />
Con todo seerve<br />
parra<br />
constatar<br />
o esquemma<br />
xeral l de<br />
maior ppres<strong>en</strong>za<br />
femininna<br />
<strong>no</strong>s procesos p s de traansformac<br />
ción<br />
e comerrcializacción.<br />
Non se ofrrec<strong>en</strong><br />
<strong>da</strong>atos<br />
de esagregaddos<br />
porr<br />
situac ción<br />
profesiional<br />
poolo<br />
que <strong>no</strong>n é posiblle<br />
valorrar<br />
<strong>en</strong> que<br />
medi<strong>da</strong> a disttribucióón<br />
do emprego e feminin<strong>no</strong><br />
t<strong>en</strong>de e o<br />
traballlo<br />
asalarriado,<br />
ppor<br />
conta a propiaa<br />
ou asociado.<br />
7.2.6 Coonclusiónss.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
amosa o peso porc<strong>en</strong>ntual<br />
dde<br />
Homes s e<br />
subsecttores<br />
consideraados<br />
polo<br />
info orme<br />
Posiiblem<strong>en</strong>tee<br />
o qque<br />
máis<br />
desstaca<br />
d<strong>da</strong>s<br />
fon ntes<br />
estatíssticas<br />
dispoñibbles<br />
pa ara vallorar<br />
o grao de<br />
74
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
particiipación<br />
<strong>da</strong> mulller<br />
<strong>no</strong> <strong>sector</strong> pesqueiiro<br />
gale ego,<br />
sexa a e<strong>no</strong>rme difere<strong>en</strong>za<br />
cua antitativva<br />
<strong>en</strong>tree<br />
os <strong>da</strong> atos<br />
proporccionados.<br />
. Atoppámo<strong>no</strong>s<br />
por un llado,<br />
con<br />
metodolloxías<br />
cunha ddefinici<br />
ión moii<br />
“tradiicional”<br />
” e<br />
limitad<strong>da</strong><br />
do secctor<br />
pessqueiro<br />
que estiiman<br />
<strong>en</strong>tre<br />
25.00 00 e<br />
30.000 persoas os acttivos<br />
do <strong>sector</strong>, , e poloo<br />
outro con<br />
<strong>en</strong>foquees<br />
moitoo<br />
mais aabertos<br />
que considerann<br />
<strong>no</strong>n so<br />
a<br />
pesca tradiciional<br />
s<strong>en</strong>ón tamén os prrocesos<br />
de<br />
transfoormación<br />
e comerrcializac<br />
ción, assí<br />
como os servi izos<br />
asociaddos<br />
á ppesca<br />
ellevando<br />
o númeero<br />
de activos do<br />
<strong>sector</strong> a máis dde<br />
120.0000.<br />
Si a esta falta de cons<strong>en</strong>so<br />
na metodoloxía<br />
a a<br />
empregaar<br />
para ddefinir<br />
e medir o sectoor<br />
pesquueiro<br />
uni imos<br />
o feitoo<br />
de que a meiraande<br />
parte<br />
<strong>da</strong>s ffontes<br />
eestatísti<br />
icas<br />
exist<strong>en</strong>ntes<br />
<strong>no</strong>nn<br />
propoorcionan<br />
<strong>da</strong>tos desagrregados<br />
por<br />
sexos, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>deeremos<br />
a imposi ibili<strong>da</strong>dde<br />
de pproporcio<br />
onar<br />
unha ciifra<br />
conncreta,<br />
e a nece esi<strong>da</strong>de de c<strong>en</strong>trrarse<br />
nu unha<br />
valoracción<br />
cualitativva<br />
<strong>da</strong> situación<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong><br />
<strong>sector</strong>, aceptanndo<br />
que, , se b<strong>en</strong> as fonttes<br />
consulta<strong>da</strong>s<br />
<strong>no</strong>n<br />
coincidd<strong>en</strong><br />
nas súas cifras, se o fan naa<br />
imaxe de<br />
conxuntto<br />
que <strong>da</strong>n, demostr rando cclaram<strong>en</strong>te<br />
que e a<br />
distribbución<br />
ddo<br />
trabaallo<br />
<strong>en</strong> ntre hommes<br />
e m<strong>muller</strong>es<br />
<strong>no</strong><br />
<strong>sector</strong> está mooi<br />
lonxee<br />
de pr res<strong>en</strong>tar unha ddistribuc<br />
ción<br />
equilibbra<strong>da</strong>.<br />
Por pesso<br />
porc<strong>en</strong>ntual<br />
doo<br />
emprego o xeradoo:<br />
Exisst<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>ttor<strong>no</strong>s<br />
cclaram<strong>en</strong>t<br />
te mascuuli<strong>no</strong>s<br />
qque<br />
abar rcan<br />
to<strong>da</strong> a área dde<br />
captuura<br />
(pes sca de altura, Litoral<br />
e<br />
75
aixuraa)<br />
e <strong>en</strong>ttor<strong>no</strong>s<br />
cclaram<strong>en</strong>te<br />
feminni<strong>no</strong>s<br />
(MMarisque<br />
eo a<br />
pé e inndustria<br />
de trannsformaci<br />
ión).<br />
Por sittuación<br />
pprofesioonal:<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Os eempresariios<br />
por conta propia<br />
quue<br />
empregan<br />
pers soal<br />
t<strong>en</strong>d<strong>en</strong> a ser mmaioritarriam<strong>en</strong>te<br />
e homes, t<strong>en</strong>do a <strong>muller</strong> r un<br />
maior ppeso<br />
comoo<br />
autó<strong>no</strong>omo<br />
s<strong>en</strong> traballa t adores.<br />
No qque<br />
resppecta<br />
ó ttraballo<br />
o asalarriado,<br />
a <strong>muller</strong> t<strong>en</strong><br />
unha siituaciónn<br />
de maiior<br />
prec carie<strong>da</strong>dde,<br />
cun maior peso p<br />
porc<strong>en</strong>ttual<br />
<strong>no</strong>ss<br />
contraatos<br />
eve <strong>en</strong>tuais, frontee<br />
a un rol<br />
masculii<strong>no</strong><br />
con mmaior<br />
peeso<br />
na co ontratacción<br />
fixa.<br />
En llabores<br />
de axud<strong>da</strong><br />
famil liar e ccooperattivismo<br />
é a<br />
<strong>muller</strong> a que aasume<br />
o <strong>papel</strong> protagon p nista, pposibleme<br />
<strong>en</strong>te<br />
porque o asociiacionismo<br />
const titúe paara<br />
ela unha fo orma<br />
de acceeso<br />
o mmercado<br />
llaboral<br />
moito mmais<br />
atrractiva<br />
que<br />
para o home. Este, <strong>en</strong> cert ta medii<strong>da</strong>,<br />
t<strong>en</strong>n<br />
un ma aior<br />
abanicoo<br />
de opccións<br />
b<strong>en</strong>neficián<br />
ndose dee<br />
me<strong>no</strong>ress<br />
barrei iras<br />
de acceeso,<br />
e<br />
terceirros.<br />
necesitaando<br />
<strong>en</strong> me<strong>no</strong>r ggrao<br />
asoociarse<br />
con<br />
76
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
77
8 PROOPOSTAS<br />
Estee<br />
apartaddo<br />
prete<strong>en</strong>de<br />
sina alar:<br />
-<br />
-<br />
8.1 POTTENCIALIIDADES<br />
FEMMININO<br />
SEEGUNDO<br />
SSUBSECTORES<br />
DE AACTIVIDAADE.<br />
Da literatuura<br />
exisst<strong>en</strong>te<br />
sobre<br />
o ttema,<br />
seeguiremos<br />
s as<br />
liñas xxerais<br />
ddo<br />
informme<br />
McAll lister ssobre<br />
o pot<strong>en</strong>cia al e<br />
oportunni<strong>da</strong>des<br />
d<strong>da</strong><br />
mulleer<br />
<strong>no</strong>s su ub<strong>sector</strong>res<br />
<strong>da</strong> pesca.<br />
8.1.1 Annálise<br />
por sub<strong>sector</strong>res.<br />
8.1.1.1 CCaptura<br />
(GGrande<br />
Altuura,<br />
Altura a, Pesca Costeira<br />
e dee<br />
Baixura)<br />
A muuller<br />
caase<br />
<strong>no</strong>n partici ipa nestte<br />
subseector<br />
cu unha<br />
pres<strong>en</strong>zza<br />
inferiior<br />
o 5% % <strong>da</strong> forza<br />
laborral<br />
totaal<br />
e nalg gúns<br />
casos,<br />
Trres<br />
seríaan<br />
as mootivación<br />
ns princcipais:<br />
-<br />
Por unhha<br />
partee,<br />
<strong>en</strong> que q aspectos<br />
a m<strong>muller</strong><br />
pode p<br />
contribbuír<br />
á xeració ón de valor <strong>no</strong> sec ctor<br />
pesqueiiro<br />
Por outtra,<br />
quee<br />
medi<strong>da</strong> as se ppod<strong>en</strong><br />
addoptar<br />
para p<br />
que o desequiilibrio<br />
de xénnero<br />
exxist<strong>en</strong>te<br />
<strong>no</strong><br />
<strong>sector</strong> se commp<strong>en</strong>se<br />
progresiv<br />
p vam<strong>en</strong>te, , reduci indo<br />
as barrreiras<br />
qque<br />
a mu uller te<strong>en</strong><br />
para<br />
certas activi<strong>da</strong>ades.<br />
o acces so a<br />
<strong>en</strong>tor<strong>no</strong><br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
o 1%.<br />
E OPOR RTUNIDAADES<br />
DOO<br />
EMPR REGO<br />
Trátasee<br />
dun rool<br />
clara e fortem<strong>en</strong>te<br />
mmasculin<br />
<strong>no</strong> e<br />
exist<strong>en</strong>n<br />
uns mecanis smos soociocultturais<br />
moi<br />
78
-<br />
-<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
consolii<strong>da</strong>dos<br />
que t<strong>en</strong>d<strong>en</strong> t a desanimar<br />
a<br />
particiipación<br />
d<strong>da</strong><br />
mulle er <strong>no</strong> secctor.<br />
Trátasee<br />
dunha labor dura, que ddificilme<br />
<strong>en</strong>te<br />
poderíaamos<br />
deffinir<br />
co omo a aaspiraciión<br />
labo oral<br />
ideal, polo que<br />
a mull ler estáá<br />
pouco inclinad <strong>da</strong> a<br />
buscar unha maaior<br />
pre es<strong>en</strong>za nnestas<br />
aactivi<strong>da</strong>d<br />
des.<br />
En xeraal,<br />
podeemos<br />
con nsiderar que a <strong>muller</strong> <strong>no</strong>n<br />
desexa particcipar<br />
na n pescca<br />
<strong>no</strong> mar, por<br />
motivaccións<br />
basstante<br />
evid<strong>en</strong>tes<br />
e s e razooables.<br />
Trátasee<br />
dun seector<br />
qu ue sofree<br />
un forrte<br />
proc ceso<br />
de receesión<br />
e ddestruci<br />
ión de emmprego.<br />
o A evoluución<br />
tec<strong>no</strong>llóxica<br />
aum<strong>en</strong> ntou<br />
signiificativvam<strong>en</strong>te<br />
a efici<strong>en</strong>cia<br />
e<br />
produutivi<strong>da</strong>dde<br />
<strong>da</strong> activid<strong>da</strong>de<br />
pessqueira,<br />
ó<br />
tempoo<br />
que faavorecía<br />
a sustiitución<br />
de traba allo<br />
por ccapital.<br />
.<br />
o Aca<strong>da</strong>amos<br />
unn<br />
punto o <strong>no</strong> qque<br />
a capacid <strong>da</strong>de<br />
extraactiva<br />
<strong>da</strong> fl lota euuropea<br />
ameaza a<br />
existt<strong>en</strong>cia<br />
ddos<br />
recu ursos quue<br />
exploota,<br />
mot tivo<br />
polo cal a UUnión<br />
Europea<br />
prropugna<br />
activame <strong>en</strong>te<br />
a reedución<br />
<strong>da</strong> cap paci<strong>da</strong>de <strong>da</strong> floota,<br />
e coa<br />
mesmaa<br />
a reduución<br />
do empregoo<br />
xerado.<br />
Enn<br />
resumoo,<br />
a baiixa<br />
part ticipacióón<br />
<strong>da</strong> muuller<br />
ne este<br />
subs<strong>sector</strong><br />
<strong>no</strong>n<br />
parecce<br />
un pr roblema moi siggnificati<br />
ivo,<br />
to<strong>da</strong>a<br />
vez que, aíín<strong>da</strong><br />
de es<strong>en</strong>volvv<strong>en</strong>do<br />
meedi<strong>da</strong>s<br />
que<br />
trattas<strong>en</strong><br />
de eliminaar<br />
as li imitacións<br />
e barrreiras<br />
que<br />
os roles dde<br />
xéneero<br />
supoñ<strong>en</strong><br />
paara<br />
o acceso <strong>da</strong>s<br />
mullleres<br />
o <strong>sector</strong>, <strong>no</strong>n é presumibble<br />
o innterese<br />
<strong>da</strong>s<br />
mesmmas<br />
nunnha<br />
acctivi<strong>da</strong>de<br />
e cun baixo grao de<br />
79
deseexabili<strong>da</strong>ade<br />
e soometi<strong>da</strong><br />
reduución<br />
de empregoo.<br />
8.1.1.2 AAcuiculturaa.<br />
A accuicultuura,<br />
e eespecialm<br />
m<strong>en</strong>te a piscicuultura,<br />
que podderíamos<br />
chamar un <strong>no</strong>vo viveiroo<br />
de emprego.<br />
Por unha paarte<br />
as áreas de d produción<br />
xa exist<strong>en</strong> ntes<br />
amosan unha forrte<br />
liñaa<br />
de crecem<strong>en</strong>to<br />
estable e sosti ido.<br />
A medioo,<br />
e inccluso<br />
a llongo<br />
pr razo, a taxa de creceme <strong>en</strong>to<br />
do secttor<br />
debbería<br />
seer<br />
máis que suufici<strong>en</strong>tee<br />
para <strong>da</strong>r<br />
lugar a unha xeeración<br />
continua<strong>da</strong><br />
de eemprego,<br />
comp<strong>en</strong>s sado<br />
a t<strong>en</strong>dd<strong>en</strong>cia<br />
á reduución<br />
de d man de obbra<br />
que e o<br />
des<strong>en</strong>voolem<strong>en</strong>to<br />
de <strong>no</strong>vaas<br />
tec<strong>no</strong>l loxías lleve<br />
aparellado.<br />
.<br />
Polaa<br />
outra, , o proopio<br />
des s<strong>en</strong>volvemm<strong>en</strong>to<br />
ttec<strong>no</strong>lóxi<br />
ico,<br />
abrirá <strong>no</strong>vas liiñas<br />
de produción<br />
e porr<br />
tanto de xerac ción<br />
de emprrego.<br />
Á muuller<br />
te<strong>en</strong><br />
abertta<br />
unha<br />
subsecttor:<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
a un prooceso<br />
coontinuado<br />
o de<br />
triple<br />
é o<br />
oportunii<strong>da</strong>de<br />
ne este<br />
aa)<br />
Existe<br />
un differ<strong>en</strong>cia<br />
al de emmprego<br />
coon<br />
respe ecto<br />
os hhomes<br />
quue<br />
ofrecee<br />
unha marxe m dee<br />
creceme<strong>en</strong>to<br />
par ra o<br />
trabballo<br />
femmini<strong>no</strong>.<br />
bb)<br />
O proopio<br />
secctor<br />
amo osa unha dinámicca<br />
xerad dora<br />
de eemprego<br />
d<strong>da</strong><br />
que a <strong>muller</strong> debe seer<br />
b<strong>en</strong>eficiaria<br />
cc)Trátasee<br />
dun seector<br />
<strong>no</strong> ovo, <strong>en</strong> proceso de defi inir<br />
o sseu<br />
funccionam<strong>en</strong>nto<br />
e estruturra,<br />
e polo ta anto<br />
resuulta<br />
posible<br />
inttroducir<br />
r elem<strong>en</strong>ntos<br />
corrrectores<br />
s de<br />
asimmetrías<br />
de xéneero<br />
desd de un prrimeiro<br />
mom<strong>en</strong>to o, e<br />
80
consseguir<br />
que ssexan<br />
difiicultadess.<br />
Actuaciións<br />
a dees<strong>en</strong>volvver:<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
asumidoss<br />
s<strong>en</strong><br />
excesi ivas<br />
o Debe motivaarse<br />
á <strong>muller</strong> de caara<br />
a súa<br />
incorrporacióón<br />
labor ral o s<strong>sector</strong>,<br />
promove <strong>en</strong>do<br />
unha imaxxe<br />
positiva<br />
do mesmo e<br />
facillitando/<br />
/inc<strong>en</strong>tiv vando a ccontratac<br />
ción<br />
feminnina<br />
frronte<br />
a masculiina<br />
co obxecto de<br />
o<br />
reduccir<br />
o diifer<strong>en</strong>cia<br />
al existt<strong>en</strong>te.<br />
Debe<strong>en</strong><br />
instrrum<strong>en</strong>tars<br />
se mecannismos<br />
qque<br />
garan ntan<br />
que a particcipación<br />
n laboral<br />
feminiina<br />
<strong>no</strong>n vai<br />
que<strong>da</strong>ar<br />
reduuci<strong>da</strong><br />
ós ó posttos<br />
máiis<br />
baix xos,<br />
definnindo<br />
uun<br />
perfi il de mman<br />
de obra po ouco<br />
capaccita<strong>da</strong>,<br />
e reservanddo<br />
o resto de<br />
categgorías<br />
pprofesion<br />
nais os homes.<br />
8.1.1.3 TTransformación<br />
Nestte<br />
casso<br />
as mulle eres eestán<br />
mais que<br />
suficie<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>tee<br />
repress<strong>en</strong>ta<strong>da</strong>s<br />
s e o prroblema<br />
a resol lver<br />
deriva exclusivvam<strong>en</strong>te<br />
de asímetrías<br />
dde<br />
xénerro.<br />
A mul ller<br />
des<strong>en</strong>voolve<br />
labbores<br />
qque<br />
requir<strong>en</strong><br />
bbaixa<br />
ou<br />
ningu unha<br />
cualifiicación<br />
professional,<br />
mal ppaga<strong>da</strong>s<br />
e po ouco<br />
valorad<strong>da</strong>s.<br />
Trratase<br />
<strong>en</strong> moitos<br />
cassos<br />
de trabal llos<br />
precariios<br />
e cunn<br />
elevaddo<br />
peso de d contrratación<br />
ev<strong>en</strong>tua al.<br />
A diifer<strong>en</strong>zaa<br />
do apaartado<br />
anterior a r, estammos<br />
a fa alar<br />
dun secctor<br />
madduro,<br />
xaa<br />
consoli<strong>da</strong>do,<br />
qque<br />
ofreecerá<br />
po ouca<br />
ou ningunha<br />
eelasticid<strong>da</strong>de<br />
á hora dde<br />
apliccar<br />
medi i<strong>da</strong>s<br />
correcttoras<br />
<strong>da</strong>as<br />
asimeetrías<br />
exist<strong>en</strong>te<br />
e es. Se b<strong>en</strong> <strong>no</strong>n n se<br />
81
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
atopa nnunha<br />
fasse<br />
recessiva,<br />
é necesariio<br />
ter <strong>en</strong><br />
conta que<br />
sobre o mesmo actúan importan ntes preesións<br />
ccompetiti<br />
ivas<br />
que faavorec<strong>en</strong><br />
a deslocaliza<br />
aicón <strong>da</strong>a<br />
produucción<br />
e o<br />
trasladdo<br />
a paísses<br />
con me<strong>no</strong>res custos de man de obra. .<br />
Así mesmo, o dese<strong>en</strong>volem<strong>en</strong>to<br />
tecc<strong>no</strong>lóxicoo<br />
<strong>no</strong>n está e<br />
dirixiddo<br />
cara a aperttura<br />
de <strong>no</strong>vas áreas dde<br />
negoc cio,<br />
s<strong>en</strong>ón ó incremm<strong>en</strong>to<br />
<strong>da</strong>a<br />
produt tivi<strong>da</strong>de <strong>da</strong>s exiist<strong>en</strong>tes<br />
s, o<br />
que favvorece<br />
a substittución<br />
de<br />
man dee<br />
obra ppor<br />
capit tal,<br />
presionnando<br />
os salarioos<br />
á baix xa.<br />
Así, onde resultee<br />
posible,<br />
debb<strong>en</strong><br />
instrum<strong>en</strong>ta<br />
arse<br />
mecanissmos<br />
ou aacordos<br />
co <strong>sector</strong><br />
empreesarial<br />
que pal lí<strong>en</strong><br />
a situaación<br />
<strong>da</strong> man de obra feminina,<br />
pero temos<br />
que ser<br />
conscie<strong>en</strong>tes<br />
dee<br />
que eestas<br />
em mpresas están ssometi<strong>da</strong>s<br />
a<br />
fortes presióóns<br />
ecconómicas<br />
e competitivas<br />
que<br />
dificulltaran<br />
a melloraas<br />
<strong>da</strong>s co ondiciónns<br />
de traballo.<br />
Así, m<strong>en</strong>tres<br />
<strong>no</strong>n se el limin<strong>en</strong> os facctores<br />
que<br />
determiinan<br />
a aceptacción<br />
destas<br />
coondiciónns<br />
labor rais<br />
(déficiits<br />
de formaación,<br />
rol ddomésticco-produt<br />
tivo<br />
forteme<strong>en</strong>te<br />
asummido,<br />
foortes<br />
limitaciónns<br />
de caara<br />
a out tras<br />
alternaativas<br />
laboraiss,<br />
etc..),<strong>no</strong>n<br />
poderáá<br />
trata arse<br />
axeitad<strong>da</strong>m<strong>en</strong>te<br />
o probleema.<br />
Neceesítase<br />
por taanto<br />
un <strong>en</strong>foquee<br />
máis xeral, de<br />
formaciión,<br />
infformaciónn<br />
e cap pacitacióón<br />
<strong>da</strong> mman<br />
de obra o<br />
femininna<br />
que permita o acceso<br />
<strong>da</strong> mesma a mello ores<br />
alternaativas<br />
llaborais.<br />
. Aca<strong>da</strong>n ndo un punto n<strong>no</strong><br />
que esta e<br />
consideere<br />
que realm<strong>en</strong>tte<br />
a pos sibili<strong>da</strong>de<br />
de accceder<br />
a un<br />
empregoo<br />
mellor existe e pode ser s expllota<strong>da</strong>.<br />
82
8.1.1.4 CComercializzación<br />
Estaa<br />
é unhaa<br />
área dde<br />
forte e pres<strong>en</strong>za<br />
feminnina,<br />
aí ín<strong>da</strong><br />
que <strong>en</strong> moiitos<br />
cassos<br />
de forma iinformall,<br />
media ante<br />
trabballo<br />
ffamiliarr<br />
de apoio, <strong>no</strong>rmallm<strong>en</strong>te<br />
<strong>no</strong>n<br />
recooñecido<br />
nnin<br />
retrribuído<br />
como c tall.<br />
A labor a realizaar<br />
neste e caso é conseguuir<br />
que<br />
laboor<br />
oculta<br />
de apoio na unii<strong>da</strong>de<br />
faamiliar<br />
id<strong>en</strong>ntifique<br />
e formaalice.<br />
8.1.1.5 Administrración<br />
e Sector<br />
Públic co.<br />
Podeemos<br />
considerar<br />
que est te é o ssub<strong>sector</strong>r<br />
<strong>no</strong> que e se<br />
acad<strong>da</strong>n<br />
maioores<br />
niveis<br />
de e iguald<strong>da</strong>de,<br />
pposibleme<br />
<strong>en</strong>te<br />
porqque<br />
abarrca<br />
moittas<br />
área as dondee<br />
as poolíticas<br />
de<br />
xéneero<br />
se iimplem<strong>en</strong>ttan<br />
de forma f obbrigatoriia.<br />
En todo t<br />
casoo,<br />
a prees<strong>en</strong>za<br />
feeminina<br />
dáse a todos oss<br />
niveis s de<br />
tomaa<br />
de deciisións.<br />
8.1.1.6 LLabores<br />
infformais<br />
dee<br />
apoio<br />
O prroblema<br />
que se plantexa a son oss<br />
seguintes:<br />
-<br />
-<br />
-<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
esa<br />
se<br />
Hasta ddéca<strong>da</strong>s<br />
moi re ec<strong>en</strong>tes estas llabores<br />
<strong>no</strong>n<br />
foron rrecoñecii<strong>da</strong>s<br />
com mo taless,<br />
nin<br />
informaalm<strong>en</strong>te.<br />
formal nin<br />
Non exiiste<br />
unhha<br />
forma clara de asignnarlle<br />
unha u<br />
valoracción<br />
moneetaria<br />
a esta laabor.<br />
Polo sseu<br />
carrácter<br />
informaal<br />
e dde<br />
difí ícil<br />
seguime<strong>en</strong>to,<br />
<strong>no</strong>on<br />
exist te un estatus legal que<br />
ampare esta acttivi<strong>da</strong>de<br />
e.<br />
83
As aactuacióóns<br />
a dess<strong>en</strong>volverr<br />
ser rían<br />
fuun<strong>da</strong>m<strong>en</strong>taalm<strong>en</strong>te<br />
atopar mecaniismos<br />
qque<br />
perm mita<br />
attribuír<br />
uunha<br />
valloración<br />
real a labor ddes<strong>en</strong>volt<br />
ta e<br />
quue<br />
contrribúan<br />
a pot<strong>en</strong>ci iar e foortaleceer<br />
este rol<br />
onnde<br />
resullte<br />
aproopiado.<br />
8.2 Debbili<strong>da</strong>des,<br />
, Ameazass,<br />
Fortalez zas e Opoortuni<strong>da</strong>ddes.<br />
Fortaleezas<br />
e opportunid<strong>da</strong>des.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
- As m<strong>muller</strong>es<br />
teñ<strong>en</strong> interese e na súaa<br />
particcipación<br />
n <strong>en</strong><br />
áreass<br />
onde a capaaci<strong>da</strong>de<br />
de xerración<br />
de empr rego<br />
existte<br />
e na que a súúa<br />
contr ribución sería iimportante.<br />
- Prese<strong>en</strong>za<br />
de <strong>muller</strong>ees<br />
a todos<br />
os niveis de toma a de<br />
decissións<br />
nna<br />
áreaa<br />
do Sector Públicco,<br />
o que<br />
posibbilita<br />
influír nas t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>ci t ias exist<strong>en</strong>tes<br />
<strong>no</strong><br />
restoo<br />
dos suub<strong>sector</strong>ees.<br />
- A reaalizacióón<br />
xa a día de hoxe h dunnha<br />
labor<br />
de apo oio,<br />
inforrmal<br />
e recoñeci<strong>da</strong>,<br />
pero p <strong>no</strong>on<br />
por elo me e<strong>no</strong>s<br />
imporrtante,<br />
ofrece a oport tuni<strong>da</strong>de de actuuar<br />
sobr re a<br />
mesmaa<br />
para “oficiallizala”,<br />
melloraando<br />
e expandín ndoa<br />
co obxecto<br />
dde<br />
que sse<br />
const titúa nuunha<br />
fontte<br />
xerad dora<br />
de vaalor<br />
ecoonómico<br />
iindividu<br />
ual e fammiliar.<br />
- As m<strong>muller</strong>es<br />
<strong>no</strong>n están<br />
pa articularrm<strong>en</strong>te<br />
interesa a<strong>da</strong>s<br />
<strong>no</strong>s subsectoores<br />
ondde<br />
atopa arían maaiores<br />
ddificulta<br />
ades<br />
de accceso.<br />
84
- A inndustriaa<br />
<strong>da</strong> trransform<br />
mación oofrece<br />
unha sa aí<strong>da</strong><br />
laborral<br />
quee<br />
sempree<br />
está ahí, e a quue<br />
se pode p<br />
recorrrer<br />
a ffalta<br />
de outras alternattivas.<br />
- Un <strong>en</strong>ntor<strong>no</strong><br />
ssociocultural<br />
má áis libeeral<br />
e a mellora a <strong>da</strong><br />
educaación<br />
xxa<br />
está permiti indo á <strong>muller</strong> acceder r a<br />
posicción<br />
dee<br />
direccción<br />
e xestiónn<br />
<strong>en</strong> ddetermina<br />
ados<br />
subseectores.<br />
.<br />
- Comezzan<br />
a<br />
conciiliaciónn<br />
familiiar<br />
co cal c redúcese<br />
a dificult tade<br />
para formallizar<br />
oos<br />
role es de apoio o traba allo<br />
pesquueiro<br />
quue<br />
ata aggora<br />
per rmanecíann<br />
ocultoos.<br />
Debilli<strong>da</strong>des<br />
- Trabaallo<br />
pouuco<br />
valorrado<br />
soc cialm<strong>en</strong>tee.<br />
- Unha parte significcativa<br />
at<strong>en</strong>dde<br />
altternativvam<strong>en</strong>te<br />
produutivas.<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
habilitarse<br />
e Ameazaas.<br />
mecanismmos<br />
de<br />
apoio<br />
<strong>da</strong> man de obraa<br />
existe <strong>en</strong>te<br />
laborees<br />
doméésticas<br />
e<br />
- Escassa<br />
reprres<strong>en</strong>tacción<br />
<strong>en</strong> n órgan<strong>no</strong>s<br />
de toma<br />
decissións<br />
<strong>en</strong>n<br />
case a totalid <strong>da</strong>de dos subsecttores.<br />
- Déficcit<br />
formativo<br />
que lim mita a súa cappaci<strong>da</strong>de<br />
de<br />
inserrción<br />
a todos oos<br />
nivei is de xeerarquíaa,<br />
ó que e se<br />
unidoo<br />
a asimmetría<br />
dee<br />
xénero o exist<strong>en</strong>nte.<br />
á<br />
de<br />
85
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
- As mmalas<br />
peerspectivvas<br />
dun subsecttor<br />
moi presion nado<br />
pola excesiiva<br />
cappaci<strong>da</strong>de<br />
de peesca<br />
respecto<br />
dos<br />
recurrsos<br />
natturais<br />
exxist<strong>en</strong>te<br />
es<br />
- A faalla<br />
dunn<br />
estatuus<br />
legal l que deea<br />
consiist<strong>en</strong>cia<br />
a ás<br />
laborres<br />
de soportee<br />
inform mal realiza<strong>da</strong>s<br />
<strong>no</strong> ámb bito<br />
familliar<br />
mesmaas.<br />
e a difficultade<br />
e de ccuantificación<br />
<strong>da</strong>s<br />
- A marrxe<br />
de mma<strong>no</strong>bra<br />
do secto or do prrocesado<br />
de peix xe é<br />
moi reducii<strong>da</strong>.<br />
A presi ión doo<br />
dese<strong>en</strong>volveme<br />
<strong>en</strong>to<br />
tec<strong>no</strong>olóxico,<br />
a innmigración<br />
e a deslocalizac<br />
ción<br />
reducc<strong>en</strong><br />
mesmoo.<br />
moiito<br />
a ccapaci<strong>da</strong>d<br />
de de aactuacióón<br />
sobre e o<br />
86
ANEEXOS<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> <strong>pesqueiro</strong><br />
87
9 Anexxo<br />
1: Lexislaciónn<br />
nacional<br />
e autoonómicaa<br />
na área a de<br />
mulller.<br />
I. Leis fun<strong>da</strong>m<strong>en</strong>tais<br />
•<br />
CONSTITTUCION<br />
1978. .(B.O.E. 29 9/12/1978). A Constitucción<br />
establece<br />
o<br />
priincipio<br />
de iigual<strong>da</strong>de<br />
coomo<br />
valor superior<br />
do ordeam<strong>en</strong>to xurídico, e como<br />
derreito<br />
fun<strong>da</strong>mm<strong>en</strong>tal<br />
a <strong>no</strong>nn<br />
discriminac ción por razzón<br />
de sexo. .<br />
II. Normattiva<br />
civil<br />
•<br />
Lei 111/1981<br />
, dee<br />
13 de mai io, de filiación<br />
e patria<br />
potes stade.<br />
(B. .O.E. 19/05/ /1981).<br />
• Lei 300/1981<br />
, dee<br />
7 de xull lo, de modificación<br />
d<strong>da</strong><br />
regulació ón do<br />
mattrimonio<br />
<strong>no</strong> Código Civil.<br />
(B.O.E. 20/07/1981).<br />
2<br />
.<br />
• Lei 11/1990,<br />
de 115<br />
de outub bro, sobre reforma do Código Civ vil <strong>en</strong><br />
apllicación<br />
do<br />
17/ /10/1990).<br />
principio de <strong>no</strong>n disc criminación por razón de sexo. (B B.O.E.<br />
• Lei org gánica 1/19996,<br />
de 15 de xaneiro, de proteccción<br />
xurídica<br />
do<br />
m<strong>en</strong><strong>no</strong>r.<br />
(B.O.E. 17/01/1996).<br />
•<br />
•<br />
Lei 40/ /1999, de 5 de <strong>no</strong>vembr ro, sobre n<strong>no</strong>me<br />
e apeliidos<br />
e orde <strong>en</strong> dos<br />
messmos.<br />
(B.O.EE.<br />
6/11/1999).<br />
•<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• ESTTATUTO<br />
DE AUUTONOMÍA<br />
DE GALICIA. Lei i Orgánica 11/1981,<br />
de 6 de abril.<br />
(B. .O.E. 28/04/ /1981).<br />
Código Civil.<br />
Real Deccreto<br />
de 24 de xullo de e 1889.<br />
A adecuaciión<br />
do Códiggo<br />
Civil ó principio de d igual<strong>da</strong>dee<br />
realizousee<br />
polas segu uintes<br />
Leis hoxe vix<strong>en</strong>tes:<br />
Lei 3/ /1997, de 9 de xuño, galega <strong>da</strong>a<br />
familia,<br />
adoolesc<strong>en</strong>cia.<br />
(D.O.G. 20/06/1997) (B.O.E. 11/ /07/1997)<br />
a infancia<br />
Decretoo<br />
42/2000, dde<br />
7 de xaneiro,<br />
polo que se refuunde<br />
la <strong>no</strong>rm mativa<br />
regguladora<br />
vixx<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> matteria<br />
de fam milia, infanncia<br />
y adoleesc<strong>en</strong>cia.<br />
(D D.O.G.<br />
6/003/2000)<br />
• Real DDecreto<br />
1933/2000,<br />
de 11 de febbreiro,<br />
de modificació ón de<br />
detterminados<br />
aartigos<br />
do RReglam<strong>en</strong>to<br />
do d Rexistro Civil <strong>en</strong> maateria<br />
relat tiva ó<br />
<strong>no</strong>mme<br />
e apelidoos<br />
e ord<strong>en</strong> ddos<br />
mesmos. (B.O.E. ( 26/002/2000).<br />
• Lei 4/ /2001, de 31 de maio o, reguladoora<br />
<strong>da</strong> mediiación<br />
fami iliar.<br />
(D. .O.G. 18/06/ /2001) (B. O.E. 2/07/20 001)<br />
• Lei 36/ /2002 , de 8 de outubr ro, de modifficación<br />
do Código Civi il, <strong>en</strong><br />
matteria<br />
de naccionali<strong>da</strong>de.<br />
(B.O.E. 9/1 10/2002).<br />
• Lei Orrgánica<br />
1/20002<br />
, de 22 2 de marzo, de dereitoo<br />
de asocia ación.<br />
(B. .O.E. 26/03/ /2002).<br />
• Lei Orrgánica<br />
9/20002<br />
, de 10 0 de decembbro,<br />
de modiificación<br />
<strong>da</strong> d Lei<br />
Orggánica<br />
10/19995,<br />
de 23 de <strong>no</strong>vembro o, do Códigoo<br />
P<strong>en</strong>al, e do Código Civil,<br />
C<br />
sobbre<br />
subtraccción<br />
de me<strong>no</strong>ores.<br />
(B.O.E. . 11/12/20022).<br />
e a<br />
88
•<br />
Lei 50/2002<br />
, de 26 de e decembro, , de Fund<strong>da</strong>cións.<br />
(B B.O.E.<br />
27/ /12/2002).<br />
• Decretoo<br />
159/2003, de 31 de Xaneiro,<br />
poloo<br />
que se reegula<br />
a figu ura do<br />
meddiador<br />
familliar,<br />
o Rexxistro<br />
de Mediadores Familiares de <strong>Galicia</strong> a e o<br />
reccoñecem<strong>en</strong>to<br />
<strong>da</strong> mediacióón<br />
gratuíta. (D.O.G. 18/ /02/2003)<br />
• Decretoo<br />
318/2003, de 26 de xuño, x polo qque<br />
se regulla<br />
o progra ama de<br />
acoollem<strong>en</strong>to<br />
faamiliar<br />
parra<br />
persoas<br />
(D. .O.G. 29/07/ /2003)<br />
maiores e persoas con<br />
discapaci i<strong>da</strong>de.<br />
• Des<strong>en</strong>voolvido<br />
por OOrd<strong>en</strong><br />
de 8 de d xaneiro dde<br />
2004 polaa<br />
que se con nvocan<br />
axuu<strong>da</strong>s<br />
económiicas<br />
para o acollem<strong>en</strong>to o familiar dde<br />
persoas mmaiores<br />
e pe ersoas<br />
conn<br />
discapacid<strong>da</strong>de.<br />
(D.O.GG.<br />
23/01/200 04), modificca<strong>da</strong><br />
por Ordde<br />
do 15 de xullo<br />
de 2004 (D.O.GG.<br />
09/08/2004)<br />
•<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Lei 22/ /2003, de 9 de xullo, que modificca<br />
o réxim<strong>en</strong>n<br />
do Código Civil<br />
sobbre<br />
concursso,<br />
clasifficación<br />
e gra<strong>da</strong>ciónn<br />
de crédditos.<br />
(B B.O.E.<br />
10/ /07/2003).<br />
• Lei Orggánica<br />
11/22003,<br />
de 29 de setembrro,<br />
de medid<strong>da</strong>s<br />
concretas<br />
<strong>en</strong><br />
matteria<br />
de segguri<strong>da</strong>de<br />
cid<strong>da</strong>dá,<br />
viol<strong>en</strong> ncia doméstiica<br />
e integrración<br />
socia al dos<br />
esttranxeiros.<br />
(B.O.E. 30/ 09/2003).<br />
• Decretoo<br />
406/2003, de 29 de ou utubro, poloo<br />
que se moddifica<br />
el De ecreto<br />
42/ /2000, polo que se refuunde<br />
a <strong>no</strong>rm mativa reguladora<br />
vix<strong>en</strong>nte<br />
<strong>en</strong> mater ria de<br />
fammilia,<br />
infanncia<br />
e adoleesc<strong>en</strong>cia.<br />
(D. .O.G. 14/11/ /2003)<br />
• Lei 411/2003,<br />
de 18 de <strong>no</strong>vembro,<br />
de protección patrimonial l <strong>da</strong>s<br />
perrsoas<br />
con diiscapaci<strong>da</strong>dee.<br />
(B.O.E. 19 9/11/2003)<br />
• Lei 40/ /2003, de 188<br />
de <strong>no</strong>vemb bro de Proteección<br />
ás Faamilias<br />
Nume erosas<br />
( (B.O.E. 19/111/03)<br />
(Suplem<strong>en</strong>to<br />
<strong>en</strong> lí íngua galegaa<br />
nº 14 – 244/11/03)<br />
• Orde dde<br />
23 de ddecembro<br />
de 2003 polaa<br />
que se aaproban<br />
as bases<br />
regguladoras<br />
paara<br />
a concessión<br />
de axud <strong>da</strong>s de apoio<br />
a familiaas<br />
coi<strong>da</strong>dora as que<br />
teññ<strong>en</strong><br />
ó seu caargo<br />
familiaares<br />
maiores dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tess.<br />
(D.O.G. 331/12/2003)<br />
• Lei 42/ /2003, de 21<br />
de <strong>no</strong>vemb bro, de modiificación<br />
doo<br />
Código Ci ivil e<br />
<strong>da</strong> Lei de Axuuizam<strong>en</strong>to<br />
Ciivil<br />
<strong>en</strong> mate eria de relacións<br />
familiares<br />
dos<br />
coss<br />
avós. (B.OO.E.<br />
22/11/2003).<br />
netos<br />
• Leii<br />
Orgánica 11/2004,<br />
de 228<br />
de decemb bro , de Meddi<strong>da</strong>s<br />
de Prootección<br />
Int tegral<br />
conntra<br />
a Viole<strong>en</strong>cia<br />
de Xénnero.<br />
(B.O.E. . 29/12/20044).<br />
III.<br />
Normativ va<br />
p<strong>en</strong>al<br />
• Leii<br />
Orgánica 110/1995<br />
, dee<br />
23 de <strong>no</strong>vem mbro, apróbaase<br />
un <strong>no</strong>vo texto do Có ódigo<br />
P<strong>en</strong>nal,<br />
<strong>en</strong> vigoor<br />
d<strong>en</strong>de o 25<br />
de maio de e 1996. (B.OO.E.<br />
24/11/11995).<br />
• Leii<br />
35/1995 , de 11 de deecembro,<br />
de axu<strong>da</strong>s a e asiist<strong>en</strong>cia<br />
ás vítimas de<br />
dellitos<br />
viol<strong>en</strong>ntos<br />
e contrra<br />
a liber<strong>da</strong>d de sexual. ( (B.O.E. 12/112/1995).<br />
• Leii<br />
Orgánica 113/1995<br />
, dee<br />
18 de dec cembro, de mmodificaciónn<br />
<strong>da</strong> Lei Org gánica<br />
1/11979,<br />
de 26 de setembroo,<br />
Xeral P<strong>en</strong>i it<strong>en</strong>ciaria. (B.O.E. 19/ /12/1995).<br />
• Reaal<br />
Decreto 7738/1997<br />
, dde<br />
23 de mai io, polo quee<br />
se aproba o Regulam<strong>en</strong> nto de<br />
axuu<strong>da</strong>s<br />
ás vítiimas<br />
de deliitos<br />
viol<strong>en</strong>tos<br />
e contra a liber<strong>da</strong>dee<br />
sexual. (B B.O.E.<br />
27/ /05/1997).<br />
• Leii<br />
Orgánica 111/1999<br />
, dee<br />
30 de abril l, de modifiicación<br />
do TTítulo<br />
VIII do<br />
Libbro<br />
II do Cóódigo<br />
P<strong>en</strong>al, aprobado po or Lei Orgánnica<br />
10/19955,<br />
de 23 de<br />
<strong>no</strong>vvembro.<br />
(B.OO.E.<br />
1/05/1999).<br />
• Leii<br />
Orgánica 114/1999<br />
, dde<br />
9 de xuñ ño, de modifficación<br />
do Código P<strong>en</strong> nal de<br />
19995,<br />
<strong>en</strong> mateeria<br />
de protección<br />
ás vítimas de malos trattos<br />
e <strong>da</strong> Lei<br />
de<br />
•<br />
Axuuizam<strong>en</strong>to<br />
Crriminal.<br />
(B. O.E. 10/06/1 1999).<br />
Leii<br />
Orgánica 33/2000<br />
, dee<br />
11 de xane eiro, de modificación<br />
do Código P<strong>en</strong>al.<br />
P<br />
(B. .O.E. 12/01/ /2000).<br />
89
• Leii<br />
Orgánica 88/2000<br />
, 22 de decembro,<br />
de reformaa<br />
<strong>da</strong> Lei Orggánica<br />
4/200 00, de<br />
11 de xaneiro, , sobre dereeitos<br />
e liber<strong>da</strong>des<br />
dos estranxeiroos<br />
<strong>en</strong> Españ ña e a<br />
súaa<br />
integracióón<br />
social. ( B.O.E. 23/12 2/2000)<br />
• Leii<br />
Orgánica 8/2002, de 24 de outu ubro, compleem<strong>en</strong>taria<br />
<strong>da</strong>a<br />
Lei de re eforma<br />
parrcial<br />
<strong>da</strong> LLei<br />
de Axuuizam<strong>en</strong>to<br />
Criminal, C<br />
ssobre<br />
proceedem<strong>en</strong>to<br />
pa ara o<br />
axuuizam<strong>en</strong>to<br />
ráápido<br />
e inmmediato<br />
de determinadoos<br />
delitos e faltas, e de<br />
moddificación<br />
ddo<br />
procedeme<strong>en</strong>to<br />
abreviad do. (B.O.E. 28/10/2002) )<br />
• Leii<br />
38/2002, de 24 dee<br />
outubro, de reformma<br />
parcial <strong>da</strong> LECr sobre<br />
•<br />
proocedem<strong>en</strong>to<br />
ppara<br />
o axuizzam<strong>en</strong>to<br />
rápi ido e inmediiato<br />
de deteerminados<br />
de elitos<br />
e ffaltas,<br />
e dee<br />
modificación<br />
do proced dem<strong>en</strong>to abreeviado.<br />
(B.OO.E.<br />
28/10/2 2002).<br />
Leii<br />
Orgánica 99/2002<br />
, dee<br />
10 de dece embro, de mmodificación<br />
<strong>da</strong> Lei Org gánica<br />
10/ /1995, de 223<br />
de <strong>no</strong>vemmbro,<br />
do Código<br />
P<strong>en</strong>al, e do Códiigo<br />
Civil,<br />
subbtracción<br />
dee<br />
me<strong>no</strong>res. ( B.O.E. 11/12 2/2002).<br />
sobre<br />
• Leii<br />
Orgánica 55/2003,<br />
de 227<br />
de maio, pola que see<br />
modifica a L.O. 6/85, de 1<br />
de xullo, do poder xuddicial,<br />
a L.O. L 1/79, de 26 de setembro, Xeral<br />
•<br />
P<strong>en</strong>nit<strong>en</strong>ciaria,<br />
e a Lei 338/88,<br />
de 28 8 de decembrro,<br />
de Demaarcación<br />
e Pranta P<br />
Xuddicial.<br />
(B.OO.E.<br />
28/05/2003).<br />
Leii<br />
Orgánica 66/2003,<br />
de 330<br />
de xuño, de modificaación<br />
<strong>da</strong> Leii<br />
Orgánicia 1/79,<br />
de 26 de setemmbro,<br />
Xeral P<strong>en</strong>it<strong>en</strong>ciari ia. (B.O.E. 1/07/2003). .<br />
• Leii<br />
Orgánica 7/2003, dee<br />
30 de xuño, x de mmedi<strong>da</strong>s<br />
de reforma pa ara o<br />
•<br />
cummprim<strong>en</strong>to<br />
ínntegro<br />
e efeectivo<br />
<strong>da</strong>s pe <strong>en</strong>as. (B.O.EE.<br />
1/07/20033).<br />
Leii<br />
27/2003, dde<br />
31 de xullo,<br />
reguladora<br />
<strong>da</strong> Ordde<br />
de Proteccción<br />
<strong>da</strong>s ví ítimas<br />
de viol<strong>en</strong>cia ddoméstica.<br />
( B.O.E. 1/08/ /2003).<br />
• Leii<br />
Orgánica 111/2003<br />
, dee<br />
29 de set tembro, de mmedi<strong>da</strong>s<br />
conccretas<br />
<strong>en</strong> ma ateria<br />
de seguri<strong>da</strong>dee<br />
ci<strong>da</strong>dá ;, , viol<strong>en</strong>cia a doméstica e integraación<br />
social l dos<br />
•<br />
esttranxeiros.<br />
(B.O.E. 30/ 09/2003).<br />
Leii<br />
Orgánica 113/2003,<br />
de 24 de outu ubro, de refforma<br />
<strong>da</strong> Leei<br />
de Axuiza am<strong>en</strong>to<br />
Criiminal<br />
<strong>en</strong> maateria<br />
de prrisión<br />
provis sional. (B.OO.E.<br />
27/10/22003).<br />
• Leii<br />
Orgánica 114/2003<br />
, dee<br />
20 de <strong>no</strong>ve embro, de reeforma<br />
<strong>da</strong> L. .O. 4/2000, de 11<br />
de xaneiro, soobre<br />
dereitoos<br />
e liber<strong>da</strong> ades dos esttranxeiros<br />
e<strong>en</strong><br />
España e a súa<br />
inttegración<br />
soocial.<br />
(B.O. E. 21/11/200 03).<br />
• Leii<br />
Orgánica 15/2003 , de 25 de <strong>no</strong>vembro, n<br />
ppola<br />
que se modifica a Lei<br />
•<br />
Orggánica<br />
10/19995,<br />
de 23 dde<br />
<strong>no</strong>vembro, do Código PP<strong>en</strong>al.<br />
(B.O. .E. 26/11/20 003).<br />
Leii<br />
Orgánica 119/2003,<br />
de 23 de dece embro, de mmodificación<br />
<strong>da</strong> Lei Org gánica<br />
6/885,<br />
de 1 de xullo, do PPoder<br />
Xudicia al. (B.O.E. 26/12/2003) ).<br />
• Leii<br />
Orgánica 220/2003,<br />
de 23 de decembro,<br />
de modiificación<br />
<strong>da</strong>a<br />
Lei orgáni ica do<br />
Podder<br />
Xudiciall<br />
e do Códiggo<br />
P<strong>en</strong>al. (B. .O.E. 26/12/ /2003).<br />
• Leii<br />
Orgánica 11/2004,<br />
de 228<br />
de decemb bro , de Meddi<strong>da</strong>s<br />
de Prootección<br />
Int tegral<br />
conntra<br />
a Viole<strong>en</strong>cia<br />
de Xénnero.<br />
(B.O.E. . 29/12/20044).<br />
IV. Normattiva<br />
laboral e social<br />
Laboral<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• Leii<br />
Orgánica 44/2000<br />
, de 11 de xaneir ro, sobre Deereitos<br />
e liiber<strong>da</strong>des<br />
do os<br />
Esttranxeiros<br />
e<strong>en</strong><br />
España e a súa integr ración sociaal.<br />
(B.O.E. 12/01/2000) .<br />
• Reaal<br />
Decreto 11424/1985,<br />
dde<br />
1 de agost to, polo quee<br />
se regula a relación<br />
labboral<br />
especiial<br />
do Servizo<br />
do Fogar Familiar. ( (B.O.E. 13/008/1985).<br />
• Leii<br />
orgánica 117/1985,<br />
de 2 de agosto, , de libertaade<br />
sindicall.<br />
(B.O.E.<br />
8/008/1985).<br />
• Leii<br />
9/1991, dde<br />
2 de outuubro<br />
de med di<strong>da</strong>s básicaas<br />
para a iinserción<br />
so ocial,<br />
(moodifica<strong>da</strong><br />
poola<br />
Lei 1/19999<br />
de 5 de Febreiro). ( (D.O.G.. 3/110/1991).<br />
(B B.O.E.<br />
1/001/1992).<br />
90
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• Texxto<br />
Refundiddo<br />
<strong>da</strong> Lei doo<br />
Estatuto do os Traballaddores,<br />
aprobbado<br />
por Rea al<br />
Deccreto<br />
Lexisllativo<br />
1/1995,<br />
de 24 de marzo. (B.OO.E.<br />
29/03/11995).<br />
• Texxto<br />
Refundiddo<br />
<strong>da</strong> Lei dde<br />
Procedem<strong>en</strong>to<br />
laboral,<br />
aprobado por Real De ecreto<br />
Lexxislativo<br />
2/ /1995, de 7 de abril. (B B.O.E. 11/044/1995).<br />
• Leii<br />
31/1995, dde<br />
8 de <strong>no</strong>veembro,<br />
de Pre ev<strong>en</strong>ción de Riscos Laboorais.<br />
(B.O. E.<br />
10/ /11/1995).<br />
• Leii<br />
13/1996, dde<br />
30 de deecembro,<br />
de<br />
ordd<strong>en</strong><br />
social. (B.O.E. 31/ 12/1996).<br />
medi<strong>da</strong>s fiscais,<br />
administrativas<br />
e do<br />
• Reaal<br />
Decreto LLei<br />
15/1998 , de 27 de e <strong>no</strong>vembro, de medi<strong>da</strong>s urx<strong>en</strong>tes para p a<br />
melllora<br />
do merrcado<br />
de traaballo<br />
<strong>en</strong> re elación co ttraballo<br />
a ttempo<br />
parcia al e o<br />
fomm<strong>en</strong>to<br />
<strong>da</strong> súaa<br />
estabili<strong>da</strong>ade.<br />
(B.O.E. 28/11/1998) ).<br />
• Deccreto<br />
377/19998<br />
do 23 dde<br />
Decembro, polo que sse<br />
establecee<br />
o réxime xeral<br />
<strong>da</strong>ss<br />
axu<strong>da</strong>s e ssubv<strong>en</strong>cións<br />
<strong>da</strong> Conselle ería de Famiilia<br />
e Promooción<br />
do Emp prego,<br />
Mulller<br />
e Xuve<strong>en</strong>tude<br />
<strong>en</strong> materia de medi<strong>da</strong>s acctivas<br />
de eemprego.<br />
(D D.O.G.<br />
13/ /01/1999)<br />
• Leii<br />
50/1998, dde<br />
30 de deccembro,<br />
de Me edi<strong>da</strong>s Fiscaais,<br />
Adminisstrativas<br />
e de<br />
Ordd<strong>en</strong><br />
Social. (B.O.E. 31/ 12/1998).<br />
• Leii<br />
1/1999, dee<br />
5 de Febrreiro,<br />
pola que se modiifica<br />
a lei 9/1991, do 2 de<br />
outtubro,<br />
de meedi<strong>da</strong>s<br />
básiccas<br />
para a inserción ssocial.<br />
(D.OO.G.<br />
22/02/1 1999).<br />
(B. .O.E. 25/03/ /1999)<br />
• Leii<br />
39/1999, de 5 de <strong>no</strong>vembro, para p promovve-la<br />
conciliación<br />
<strong>da</strong> vi<strong>da</strong><br />
•<br />
fammiliar<br />
e labboral<br />
<strong>da</strong>s peersoas<br />
trabal lladoras. ( B.O.E. 6/111/1999)<br />
Texxto<br />
refundiddo<br />
Lei de Innfraccións<br />
e Sancións n<strong>no</strong><br />
orde Sociial,<br />
aprobad do por<br />
Reaal<br />
Decreto LLexislativo<br />
5/2000, de 4 de agosto. . (B.O.E. 8/ /08/2000).<br />
• Leii<br />
12/2001, dde<br />
9 de xulllo,<br />
de medi i<strong>da</strong>s urx<strong>en</strong>tees<br />
de reformma<br />
do merca ado de<br />
traaballo<br />
para o increm<strong>en</strong>tto<br />
do empreg go e a melloora<br />
<strong>da</strong> súa ccali<strong>da</strong>de.<br />
(B B.O.E.<br />
10/ /07/2001).<br />
• Leii<br />
5/2002 , dde<br />
19 de xuñño,<br />
<strong>da</strong>s cual lificacións e <strong>da</strong> formacción<br />
profesi ional.<br />
(B. .O.E. 20/06/ /2002).<br />
• Leii<br />
33/2002, dde<br />
5 de xulllo,<br />
de modificación<br />
do aartigo<br />
28 doo<br />
texto refu undido<br />
<strong>da</strong> Lei do Estaatuto<br />
dos Trraballadores.<br />
. (B.O.E. 6/ /07/2002).<br />
• Leii<br />
45/2002, de 12 de ddecembro,<br />
de<br />
medi<strong>da</strong>s uurx<strong>en</strong>tes<br />
paara<br />
a reform ma do<br />
sisstema<br />
de protección<br />
poor<br />
desempreg go e melloraa<br />
<strong>da</strong> ocupabbili<strong>da</strong>de.<br />
(B B.O.E.<br />
13/ /12/2002).<br />
• Ordd<strong>en</strong><br />
de 5 de xuño de 20003<br />
pola que se establecce<br />
un prograama<br />
de fom<strong>en</strong> nto <strong>da</strong><br />
insserción<br />
labooral<br />
<strong>da</strong>s m<strong>muller</strong>es<br />
vít timas de viiol<strong>en</strong>cia<br />
doméstica.<br />
(D D.O.G.<br />
12/ /06/2003)<br />
• Leii<br />
22/2003, dde<br />
9 de xulllo,<br />
Lei concursal,<br />
que aafecta<br />
ó artt.<br />
32 do Est tatuto<br />
doss<br />
Traballadoores,<br />
sobre garantía de e cobro poloos<br />
traballaddores<br />
de cré éditos<br />
sallariais.<br />
(B. O.E. 10/07/ 2003).<br />
• Leii<br />
40/2003, de 18 de <strong>no</strong>vembro, de protecciión<br />
de famiilias<br />
numer rosas.<br />
•<br />
(B. .O.E. 19/11/ /2003).<br />
Ordde<br />
do 18 de decembro dde<br />
2003 pola a que se establec<strong>en</strong><br />
suubv<strong>en</strong>cións<br />
para p o<br />
dess<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>tto<br />
de prograamas<br />
de incorporación<br />
soocial<br />
e labooral<br />
destina ados a<br />
perrsoas<br />
<strong>en</strong> siituación<br />
ou risco de exclusión ssocial.<br />
(D. O.G. 5/01/2 2004).<br />
Moddifica<strong>da</strong><br />
polla<br />
Orde de 118<br />
de maio (D D.O.G. 31/055/04)<br />
• Leii<br />
54/2003, dde<br />
12 de deccembro,<br />
de re eforma do maarco<br />
<strong>no</strong>rmatiivo<br />
<strong>da</strong> preve <strong>en</strong>ción<br />
de riscos laboorais.<br />
(B.O. E. 13/12/200 03)<br />
• Leii<br />
56/2003, dde<br />
16 de deccembro,<br />
de em mprego. (B.OO.E.<br />
17/12/22003).<br />
• Leii<br />
62/2003, dde<br />
30 de deecembro,<br />
de<br />
ordd<strong>en</strong><br />
social. (B.O.E. 31/ 12/2003)<br />
medi<strong>da</strong>s fiscais,<br />
administrativas<br />
e de<br />
91
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• Ordde<br />
do 29 de xaneiro de 2004 pola que q se estabblec<strong>en</strong><br />
as baases<br />
que rex x<strong>en</strong> as<br />
axuu<strong>da</strong>s<br />
e subve<strong>en</strong>cións<br />
para<br />
o exercic cio de 2004, , <strong>da</strong> Consellería<br />
de As suntos<br />
Socciais,<br />
Empreego<br />
e Relacións<br />
Labora ais, para a contratacióón<br />
por part te <strong>da</strong>s<br />
<strong>en</strong>tti<strong>da</strong>des<br />
locaais<br />
de traballadores<br />
desempregados<br />
d<br />
s b<strong>en</strong>eficiaarios<br />
do Pro ograma<br />
Labbora:<br />
xuv<strong>en</strong>ttude<br />
con exxperi<strong>en</strong>cia<br />
e do Prograama<br />
de fom<strong>en</strong>nto<br />
<strong>da</strong> inse erción<br />
labboral<br />
de mullleres<br />
vítimmas<br />
de viol<strong>en</strong>cia<br />
doméstica,<br />
para a realizaci ión de<br />
obrras<br />
ou serrvizos<br />
de interese xeral<br />
e soccial<br />
e se procede á súa<br />
•<br />
connvocatoria.<br />
(D.O.G. 16/ 02/04).<br />
Ordde<br />
do 4 de ffebreiro<br />
de 2004 pola que<br />
se establlec<strong>en</strong><br />
as basses<br />
regulado oras e<br />
a cconvocatoriaa<br />
pública paara<br />
a concesión<br />
de subbv<strong>en</strong>cións<br />
paara<br />
a realiz zación<br />
de activi<strong>da</strong>dess<br />
de informmación,<br />
ori i<strong>en</strong>tación e<br />
12/ /02/04)<br />
busca de emprego. (D D.O.G.<br />
• Ressolución<br />
do 9 de febrreiro<br />
de 2004<br />
pola qque<br />
se estaablec<strong>en</strong><br />
as bases<br />
regguladoras<br />
quue<br />
rexerán aas<br />
axu<strong>da</strong>s e subv<strong>en</strong>cións para a creaación<br />
de emp presas<br />
e a integracióón<br />
laboral d<strong>da</strong><br />
<strong>muller</strong> como<br />
estímulo a <strong>muller</strong>es empr<strong>en</strong>dedor ras de<br />
Gallicia<br />
(progrrama<br />
Emega) e se procede e á súa convvocatoria.<br />
( (D.O.G. 16/0 02/04)<br />
• Ordde<br />
do 9 de mmarzo<br />
de 20004<br />
pola que se establecc<strong>en</strong><br />
as basess<br />
reguladora as dos<br />
proogramas<br />
parra<br />
a promooción<br />
<strong>da</strong> integración<br />
i<br />
laboral d<strong>da</strong>s<br />
persoas s con<br />
disscapaci<strong>da</strong>de<br />
e se proceede<br />
á súa convocatoria<br />
c<br />
a para o an<strong>no</strong><br />
2004. (D D.O.G.<br />
18/ /03/04). Corrrección<br />
de erros (D.O.G G. 2/04/04)<br />
• Reaal<br />
Decreto 2388/2004, de 30 de decembro d<br />
, ppolo<br />
que see<br />
fixa o sa alario<br />
mínnimo<br />
interprrofesional<br />
ppara<br />
2005. (B B.O.E. 31/122/2004).<br />
• Reaal<br />
Decreto 2389/2004, , de 30 de decembrro,<br />
sobre aplicación n <strong>da</strong>s<br />
dissposicións<br />
ttransitoriass<br />
do Real Decreto D 5/19997,<br />
de 10 de xaneiro, polo<br />
quee<br />
se regulla<br />
o subsiddio<br />
por de esemprego e<strong>en</strong><br />
favor doos<br />
traballa adores<br />
eve<strong>en</strong>tuais<br />
inccluídos<br />
<strong>no</strong> Réxime Esp pecial Agraario<br />
<strong>da</strong> Segguri<strong>da</strong>de<br />
So ocial.<br />
(B. .O.E. 31/12/ /2004).<br />
• Leii<br />
2/2007, ddo<br />
28 de mmarzo,<br />
do traballo<br />
<strong>en</strong><br />
Gallicia.<br />
(D.O. G. 13/04/07).<br />
igual<strong>da</strong>de<br />
<strong>da</strong>s <strong>muller</strong>e es de<br />
• Leii<br />
7/2007, ddo<br />
12 de<br />
(B. .O.E. 13/04/ /07).<br />
aabril,<br />
do Estatuto E<br />
Bássico<br />
do Emmpregado<br />
Púb blico.<br />
• Leii<br />
20/2007,<br />
12/ /07/07).<br />
do 11 de xullo,<br />
do Es statuto do traballor aautó<strong>no</strong>mo.<br />
(B B.O.E.<br />
Seguri<strong>da</strong>de Social<br />
• Leii<br />
Xeral <strong>da</strong> SSeguri<strong>da</strong>de<br />
SSocial,<br />
Texto o Refundido aprobado poor<br />
Real Decr reto<br />
Lexxislativo<br />
1/ /1994, de 20 de xuño. (B B.O.E. 29/066/1994).<br />
• Leii<br />
42/1994 , de 30 de deecembro,<br />
de Medi<strong>da</strong>s M fisccais,<br />
adminiistrativas<br />
e de<br />
ordd<strong>en</strong><br />
social. (B.O.E. 31/ 12/1994)<br />
• Texxto<br />
Refundiddo<br />
<strong>da</strong> Lei doo<br />
Estatuto de d los Trabaalladores,<br />
aaprobado<br />
por r Real<br />
Deccreto<br />
Lexisllativo<br />
1/1995,<br />
de 24 de marzo. (B.OO.E.<br />
29/03/11995).<br />
• Leii<br />
64/1997, dde<br />
26 de decembro,<br />
pola<br />
que se reegulan<br />
inc<strong>en</strong>ntivos<br />
<strong>en</strong> ma ateria<br />
de seguri<strong>da</strong>de social e dde<br />
carácter fiscal paraa<br />
o fom<strong>en</strong>too<br />
<strong>da</strong> contrat tación<br />
inddefini<strong>da</strong><br />
e a estabili<strong>da</strong>ade<br />
<strong>no</strong> empreg go. (B.O.E. 30/12/1997) ).<br />
• Leii<br />
66/1997, dde<br />
30 de deecembro,<br />
de<br />
ordd<strong>en</strong><br />
social. (B.O.E. 31/ 12/1997).<br />
medi<strong>da</strong>s fiscais,<br />
administrativas<br />
e de<br />
• Reaal<br />
Decreto 4488/1998<br />
, dde<br />
27 de mar rzo, polo quue<br />
se des<strong>en</strong>vvolve<br />
o arti igo 11<br />
do Estatuto doos<br />
Traballaddores<br />
<strong>en</strong> ma ateria de coontratos<br />
forrmativos.<br />
(B B.O.E.<br />
9/004/1998).<br />
• Reaal<br />
Decreto 4489/1998<br />
, dde<br />
27 de marz zo, polo quee<br />
se des<strong>en</strong>voolve<br />
<strong>en</strong> mate eria<br />
de Seguri<strong>da</strong>de Social, a LLei<br />
63/1997, de 26 de deecembro<br />
<strong>en</strong> rrelación<br />
cos s<br />
conntratos<br />
de ttraballo<br />
a ttempo<br />
parcial l e se modiffican<br />
outross<br />
aspectos do<br />
d<br />
réxxime<br />
xurídicco<br />
aplicablee<br />
ós traballa adores a temmpo<br />
parcial. . (B.O.E.<br />
9/004/1998).<br />
92
• Reaal<br />
Decreto Lei 11/19998,<br />
de 4 de d setembro,<br />
polo quee<br />
se regula an as<br />
bonnificacións<br />
de cuotas á ; Seguri<strong>da</strong>de<br />
Social doos<br />
contratoss<br />
de interin ni<strong>da</strong>de<br />
cellebrados<br />
con<br />
persoas desempregad <strong>da</strong>s para suustituir<br />
a traballador res/as<br />
•<br />
durrante<br />
os períodos<br />
de ddescanso<br />
por r materni<strong>da</strong>dde,<br />
adopciónn<br />
e acollem m<strong>en</strong>to.<br />
(B. .O.E. 5/09/11998).<br />
Leii<br />
50 /1998, de 30 de ddecembro,<br />
de e medi<strong>da</strong>s fiiscais,<br />
admiinistrativas<br />
e do<br />
ordd<strong>en</strong><br />
social. (B.O.E. 31/ 12/1998).<br />
• Leii<br />
39/1999, de 5 de <strong>no</strong>vembro, para p promovve-la<br />
conciliación<br />
<strong>da</strong> vi<strong>da</strong><br />
•<br />
fammiliar<br />
e labboral<br />
<strong>da</strong>s peersoas<br />
trabal lladoras. (BB.O.E.<br />
6/11/ /1999).<br />
Reaal<br />
Decreto 1144/1999,<br />
dee<br />
24 de xane eiro, polo qque<br />
se des<strong>en</strong>nvolve<br />
<strong>en</strong> ma ateria<br />
de acción prottectora<br />
<strong>da</strong> SSeguri<strong>da</strong>de<br />
Social<br />
o Reall<br />
Decreto Leei<br />
15/1998, de 27<br />
de <strong>no</strong>vembro, dde<br />
medi<strong>da</strong>s uurx<strong>en</strong>tes<br />
par ra a melloraa<br />
do mercaddo<br />
de trabal llo <strong>en</strong><br />
rellación<br />
co ttraballo<br />
a<br />
(B. .O.E. 16/02/ /1999).<br />
tempo parci ial e o foom<strong>en</strong>to<br />
<strong>da</strong> súa<br />
estabili i<strong>da</strong>de.<br />
• Reaal<br />
Decreto- Lei 1/2000, , de 14 de e xaneiro, de medi<strong>da</strong>ss<br />
de mellor ra <strong>da</strong><br />
•<br />
prootección<br />
fammiliar<br />
<strong>da</strong> Seeguri<strong>da</strong>de<br />
Soc cial. (B.O.EE.<br />
17/01/20000).<br />
Reaal<br />
Decreto LLexislativo<br />
1/2000 , de e 9 de xuño, polo que sse<br />
aproba o Texto<br />
Reffundido<br />
<strong>da</strong> Lei sobre Seguri<strong>da</strong>de Social <strong>da</strong>as<br />
Forzas AArma<strong>da</strong>s.<br />
(B B.O.E.<br />
•<br />
14/ /06/2000).<br />
Reaal<br />
Decreto LLexislativo<br />
4/2000 , de 23 de xuño, , polo que sse<br />
aproba o Texto<br />
Reffundido<br />
<strong>da</strong> LLei<br />
sobre Seeguri<strong>da</strong>de<br />
So ocial dos Fuuncionarios<br />
Civís do Es stado.<br />
(B. .O.E. 28/06/ /2000).<br />
• Reaal<br />
Decreto 11368/2000,<br />
dde<br />
19 de xul llo, de dese<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>too<br />
<strong>da</strong>s presta acións<br />
ecoonómicas<br />
de pago único por nacem<strong>en</strong>to<br />
de terceiiro<br />
ou sucessivos<br />
fillos s/as e<br />
porr<br />
parto múlttiple.<br />
(B.O. E. 29/07/200 00).<br />
• Leii<br />
12/2001, dde<br />
9 de xulllo,<br />
de medi i<strong>da</strong>s urx<strong>en</strong>tees<br />
de reformma<br />
do merca ado de<br />
traaballo<br />
para o increm<strong>en</strong>tto<br />
do empreg go e a melloora<br />
<strong>da</strong> súa ccali<strong>da</strong>de.<br />
(B B.O.E.<br />
10/ /07/2001).<br />
• Reaal<br />
Decreto 1251/2001, de 16 de e <strong>no</strong>vembro, polo que se regula an as<br />
preestacións<br />
ecconómicas<br />
doo<br />
sistema <strong>da</strong> d Seguri<strong>da</strong>dde<br />
Social poor<br />
maternid <strong>da</strong>de e<br />
rissco<br />
durante o embarazo. (B.O.E. 17/ /11/2001).<br />
• Leii<br />
24/2001, dde<br />
27 de deecembro,<br />
de<br />
Ordd<strong>en</strong><br />
Social. (B.O.E. 31/ 12/2001).<br />
Medi<strong>da</strong>s Fiscais,<br />
Administrativas<br />
e do<br />
• Reaal<br />
Decreto 1464/2001, de 27 de e decembro, sobre revvalorización<br />
n <strong>da</strong>s<br />
p<strong>en</strong>nsións<br />
do sistema<br />
de sseguri<strong>da</strong>de<br />
social paraa<br />
o exerciciio<br />
2002. (B B.O.E.<br />
31/ /12/2001).<br />
• Reaal<br />
Decreto 1465/2001, de 27 de<br />
réxxime<br />
xurídiico<br />
<strong>da</strong>s prrestacións<br />
31/ /12/2001).<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
decembro,<br />
de morte<br />
de modificaación<br />
parcia al do<br />
e superviiv<strong>en</strong>cia.<br />
(B B.O.E.<br />
• Reaal<br />
Decreto-Lei<br />
16/20001,<br />
de 27 de decemmbro,<br />
de medi<strong>da</strong>s pa ara o<br />
esttablecem<strong>en</strong>too<br />
dun sisteema<br />
de xub bilación grradual<br />
e fllexible.<br />
(B B.O.E.<br />
31/ /12/2001). DDEROGADA<br />
• Reaal<br />
Decreto 1134/2002,<br />
dee<br />
1 de febre eiro, polo qque<br />
se modiffica<br />
parcial lm<strong>en</strong>te<br />
o RRéxime<br />
xuríddico<br />
<strong>da</strong>s P<strong>en</strong>nsións<br />
de Vi iude<strong>da</strong>de e OOrfan<strong>da</strong>de<br />
<strong>en</strong>n<br />
Clases Pas sivas.<br />
(B. .O.E. 2/02/22002).<br />
• Leii<br />
45/2002 , de 12 de decembro, de d medi<strong>da</strong>s urx<strong>en</strong>tes paara<br />
a refor rma do<br />
sisstema<br />
de protección<br />
poor<br />
desempreg go e melloraa<br />
<strong>da</strong> ocupabbili<strong>da</strong>de.<br />
(B B.O.E.<br />
13/ /12/2002).<br />
• Leii<br />
53/2002 , de 30 de ddecembro,<br />
de e Medi<strong>da</strong>s Fiiscais,<br />
Admiinistrativas<br />
e do<br />
Ordd<strong>en</strong><br />
Social. (B.O.E. 31/ 12/2002).<br />
• Leii<br />
40/2003, de 18 de <strong>no</strong>vembro, de protecciión<br />
ás Famiilias<br />
Numer rosas.<br />
•<br />
(B. .O.E. 19/11/ /2003).<br />
Leii<br />
52/2003, dde<br />
10 de deccembro,<br />
de di isposicións específicass<br />
<strong>en</strong> materia a de<br />
segguri<strong>da</strong>de<br />
soccial.<br />
(B.O.EE.<br />
11/12/2003 3).<br />
93
• Reaal<br />
Decreto 3364/2004<br />
, dde<br />
5 de marzo,<br />
de mellorra<br />
<strong>da</strong>s p<strong>en</strong>siións<br />
de orfa an<strong>da</strong>de<br />
a ffavor<br />
de minnusválidos.<br />
(B.O.E. 6/03 3/2004).<br />
• Ressolución<br />
do 15 de deccembro<br />
de 2004 2 pola qque<br />
se estaablec<strong>en</strong><br />
as bases<br />
regguladoras<br />
quue<br />
rexerán aas<br />
axu<strong>da</strong>s e subv<strong>en</strong>cións para a creaación<br />
de emp presas<br />
de integraciónn<br />
laboral <strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong>como o estímulo a <strong>muller</strong>es empr<strong>en</strong>dedor ras de<br />
Gallicia<br />
(proggrama<br />
Emegga)<br />
e se procederássúa<br />
convoccatoria.<br />
(D D.O.G.<br />
•<br />
22/ /12/2004)<br />
Ressolución<br />
do 15 de deccembro<br />
de 2004 2 pola qque<br />
se estaablec<strong>en</strong><br />
as bases<br />
regguladoras<br />
quuerexerán<br />
aas<br />
axu<strong>da</strong>s e subv<strong>en</strong>ciónns<br />
a <strong>en</strong>ti<strong>da</strong>ades<br />
locais s e a<br />
<strong>en</strong>tti<strong>da</strong>des<br />
de iniciativaa<br />
social para p o dess<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>tto<br />
de prog gramas<br />
desstinados<br />
á ppromoción<br />
<strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong>, e se procede á súa convoocatoria.<br />
(D D.O.G.<br />
22/ /12/2004)<br />
Emprego<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• Leii<br />
62/2003, dde<br />
30 de deecembro,<br />
de<br />
Ordd<strong>en</strong><br />
Social. (B.O.E. 31/ 12/2003).<br />
Medi<strong>da</strong>s Fiscais,<br />
Administrativas<br />
e do<br />
• Deccreto<br />
377/19998<br />
do 23 dde<br />
Decembro, polo que sse<br />
establecee<br />
o réxime xeral<br />
<strong>da</strong>ss<br />
axu<strong>da</strong>s e ssubv<strong>en</strong>cións<br />
<strong>da</strong> Conselle ería de Famiilia<br />
e Promooción<br />
do Emp prego,<br />
Mulller<br />
e Xuve<strong>en</strong>tude<br />
<strong>en</strong> materia de medi<strong>da</strong>s acctivas<br />
de eemprego.<br />
(D D.O.G.<br />
•<br />
13/ /01/1999)<br />
Leii<br />
1/1999, dee<br />
5 de Febrreiro,<br />
pola que se modiifica<br />
a lei 9/1991, do 2 de<br />
outtubro,<br />
de meedi<strong>da</strong>s<br />
básiccas<br />
para a inserción ssocial.<br />
(D.OO.G.<br />
22/02/1 1999).<br />
(B. .O.E. 25/03/ /1999)<br />
• Leii<br />
12/2001, dde<br />
9 de xulllo,<br />
de medi i<strong>da</strong>s urx<strong>en</strong>tees<br />
de reformma<br />
do merca ado de<br />
traaballo<br />
para o increm<strong>en</strong>tto<br />
do empreg go e a melloora<br />
<strong>da</strong> súa ccali<strong>da</strong>de.<br />
(B B.O.E.<br />
10/ /07/2001).<br />
• Reaal<br />
Decreto-Lei<br />
16/20001,<br />
de 27 de decemmbro,<br />
de medi<strong>da</strong>s pa ara o<br />
esttablecem<strong>en</strong>too<br />
dun sisteema<br />
de xub bilación grradual<br />
e fllexible.<br />
(B B.O.E.<br />
31/ /12/2001). DDEROGADA<br />
• Leii<br />
24/2001, dde<br />
27 de deecembro,<br />
de<br />
Ordde<br />
Social. ( (B.O.E. 31/12/2001).<br />
Medi<strong>da</strong>s Fiscais,<br />
Administrativas<br />
e de<br />
• Leii<br />
45/2002 , de 12 de decembro, de d medi<strong>da</strong>s urx<strong>en</strong>tes paara<br />
a refor rma do<br />
•<br />
sisstema<br />
de protección<br />
poor<br />
desempreg go e melloraa<br />
<strong>da</strong> ocupabbili<strong>da</strong>de.<br />
(B B.O.E.<br />
13/ /12/2002).<br />
Leii<br />
53/2002 , de 30 de ddecembro,<br />
de e Medi<strong>da</strong>s Fiiscais,<br />
Admiinistrativas<br />
e de<br />
Ordde<br />
Social. ( (B.O.E. 31/12/2002).<br />
• Reaal<br />
Decreto LLei<br />
2/2003, de 25 de abr ril, de medii<strong>da</strong>s<br />
de refoorma<br />
económi ica <strong>en</strong><br />
rellación<br />
coas <strong>muller</strong>es trraballadoras.<br />
. (B.O.E. 266/04/2003).<br />
• Reaal<br />
Decreto 4463/2003,<br />
dee<br />
25 de abril,<br />
sobre reccoñecem<strong>en</strong>to<br />
do increm<strong>en</strong> nto <strong>da</strong><br />
p<strong>en</strong>nsión<br />
de inccapaci<strong>da</strong>de<br />
pperman<strong>en</strong>te<br />
total t para a profesión habitual pa ara os<br />
traaballadores/<br />
/as por contta<br />
propia. (B B.O.E. 26/044/2003).<br />
• Ordd<strong>en</strong><br />
de 5 de xuño de 20003<br />
pola que se establecce<br />
un prograama<br />
de fom<strong>en</strong> nto <strong>da</strong><br />
insserción<br />
labooral<br />
<strong>da</strong>s m<strong>muller</strong>es<br />
vít timas de viiol<strong>en</strong>cia<br />
doméstica.<br />
(D D.O.G.<br />
12/ /06/2003)<br />
• Reaal<br />
Decreto 9945/2003,<br />
dee<br />
18 de xullo,<br />
polo que se regula ppara<br />
o a<strong>no</strong> 2003 2 o<br />
proograma<br />
de rr<strong>en</strong><strong>da</strong><br />
activaa<br />
de inserc ción para ddesempregadoos<br />
con espe eciais<br />
neccesi<strong>da</strong>des<br />
6/008/2003).<br />
eeconómicas<br />
e dificul ltade para atopar eemprego.<br />
(B B.O.E.<br />
• Ordde<br />
do 18 de decembro dde<br />
2003 pola a que se establec<strong>en</strong><br />
suubv<strong>en</strong>cións<br />
para p o<br />
dess<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>tto<br />
de prograamas<br />
de incorporación<br />
soocial<br />
e labooral<br />
destina ados a<br />
perrsoas<br />
<strong>en</strong> siituación<br />
ou risco de exclusión ssocial.<br />
(D. O.G. 5/01/2 2004).<br />
•<br />
Moddifica<strong>da</strong><br />
polla<br />
Orde de 18<br />
de maio (D D.O.G. 31/055/04)<br />
Leii<br />
56/2003 , de 16 de deecembro,<br />
de Emprego. E (B. .O.E. 17/12/ /2003).<br />
• Reaal<br />
Decreto 33/2004,<br />
de 9 de xaneiro o, polo que se prorrogaa<br />
para o a<strong>no</strong> o 2004<br />
o pprograma<br />
de R<strong>en</strong><strong>da</strong> Actiiva<br />
de Inser rción para desempregaddos<br />
con espe eciais<br />
94
neccesi<strong>da</strong>des<br />
ecconómicas<br />
e dificultad de para atoopar<br />
empregoo,<br />
regulado<br />
Reaal<br />
Decreto 9945/2003,<br />
dee<br />
18 de xullo o. (B.O.E. 110/01/2004).<br />
.<br />
• Ordde<br />
do 29 de xaneiro de 2004 pola que q se estabblec<strong>en</strong><br />
as baases<br />
que rex x<strong>en</strong> as<br />
axuu<strong>da</strong>s<br />
e subve<strong>en</strong>cións<br />
para<br />
o exercic cio de 2004, , <strong>da</strong> Consellería<br />
de As suntos<br />
Socciais,<br />
Empreego<br />
e Relacións<br />
Labora ais, para a contratacióón<br />
por part te <strong>da</strong>s<br />
<strong>en</strong>tti<strong>da</strong>des<br />
locaais<br />
de traballadores<br />
desempregados<br />
d<br />
s b<strong>en</strong>eficiaarios<br />
do Pro ograma<br />
Labbora:<br />
xuv<strong>en</strong>ttude<br />
con exxperi<strong>en</strong>cia<br />
e do Prograama<br />
de fom<strong>en</strong>nto<br />
<strong>da</strong> inse erción<br />
labboral<br />
de mullleres<br />
vítimmas<br />
de viol<strong>en</strong>cia<br />
doméstica,<br />
para a realizaci ión de<br />
obrras<br />
ou serrvizos<br />
de interese xeral<br />
e soccial<br />
e se procede á súa<br />
•<br />
connvocatoria.<br />
(D.O.G. 16/ 02/04).<br />
Ordde<br />
do 4 de ffebreiro<br />
de 2004 pola que<br />
se establlec<strong>en</strong><br />
as basses<br />
regulado oras e<br />
a cconvocatoriaa<br />
pública paara<br />
a concesión<br />
de subbv<strong>en</strong>cións<br />
paara<br />
a realiz zación<br />
de activi<strong>da</strong>dess<br />
de informmación,<br />
ori i<strong>en</strong>tación e<br />
12/ /02/04).<br />
busca de emprego. (D D.O.G.<br />
• Ressolución<br />
do 9 de febrreiro<br />
de 2004<br />
pola qque<br />
se estaablec<strong>en</strong><br />
as bases<br />
regguladoras<br />
quue<br />
rexerán aas<br />
axu<strong>da</strong>s e subv<strong>en</strong>cións para a creaación<br />
de emp presas<br />
e a integracióón<br />
laboral d<strong>da</strong><br />
<strong>muller</strong> como<br />
estímulo a <strong>muller</strong>es empr<strong>en</strong>dedor ras de<br />
Gallicia<br />
(progrrama<br />
Emega) e se procede e á súa convvocatoria.<br />
( (D.O.G. 16/0 02/04)<br />
• Ordde<br />
do 9 de mmarzo<br />
de 20004<br />
pola que se establecc<strong>en</strong><br />
as basess<br />
reguladora as dos<br />
proogramas<br />
parra<br />
a promooción<br />
<strong>da</strong> integración<br />
i<br />
laboral d<strong>da</strong>s<br />
persoas s con<br />
disscapaci<strong>da</strong>de<br />
e se proceede<br />
á súa convocatoria<br />
c<br />
a para o an<strong>no</strong><br />
2004. (D D.O.G.<br />
18/ /03/04). Corrrección<br />
de erros (D.O.G G. 2/04/04)<br />
• Ressolución<br />
do 15 de deccembro<br />
de 2004 2 pola qque<br />
se estaablec<strong>en</strong><br />
as bases<br />
regguladoras<br />
quue<br />
rexerán aas<br />
axu<strong>da</strong>s e subv<strong>en</strong>cións para a creaación<br />
de emp presas<br />
de integraciónn<br />
laboral <strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong>como o estímulo a <strong>muller</strong>es empr<strong>en</strong>dedor ras de<br />
Gallicia<br />
(proggrama<br />
Emegga)<br />
e se procederássúa<br />
convoccatoria.<br />
(D D.O.G.<br />
•<br />
22/ /12/2004)<br />
Ressolución<br />
do 15 de deccembro<br />
de 2004 2 pola qque<br />
se estaablec<strong>en</strong><br />
as bases<br />
regguladoras<br />
quuerexerán<br />
aas<br />
axu<strong>da</strong>s e subv<strong>en</strong>ciónns<br />
a <strong>en</strong>ti<strong>da</strong>ades<br />
locais s e a<br />
<strong>en</strong>tti<strong>da</strong>des<br />
de iniciativaa<br />
social para p o dess<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>tto<br />
de prog gramas<br />
desstinados<br />
á ppromoción<br />
<strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong>, e se procede á súa convoocatoria.<br />
(D D.O.G.<br />
22/ /12/2004)<br />
• Reaal<br />
Decreto 2388/2004, de 30 de decembro d<br />
, ppolo<br />
que see<br />
fixa o sa alario<br />
mínnimo<br />
interprrofesional<br />
ppara<br />
2005. (B B.O.E. 31/122/2004).<br />
• Reaal<br />
Decreto 2389/2004, , de 30 de d decembroo<br />
, sobre aplicación n <strong>da</strong>s<br />
dissposicións<br />
ttransitoriass<br />
do Real Decreto D 5/19997,<br />
de 10 de xaneiro, polo<br />
quee<br />
se regulla<br />
o subsiddio<br />
por de esemprego e<strong>en</strong><br />
favor doos<br />
traballa adores<br />
eve<strong>en</strong>tuais<br />
inccluídos<br />
<strong>no</strong> Réxime Esp pecial Agraario<br />
<strong>da</strong> Segguri<strong>da</strong>de<br />
So ocial.<br />
(B. .O.E. 31/12/ /2004).<br />
V. Normativa<br />
fiscal<br />
• Leii<br />
43/1995<br />
28/ /12/1995).<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
, de 27 dde<br />
decembro, , do Impossto<br />
de Sociie<strong>da</strong>des.<br />
(B B.O.E.<br />
• Leii<br />
64/1997, dde<br />
26 de decembro,<br />
pola<br />
que se reegulan<br />
inc<strong>en</strong>ntivos<br />
<strong>en</strong> ma ateria<br />
de seguri<strong>da</strong>de social e dde<br />
carácter fiscal paraa<br />
o fom<strong>en</strong>too<br />
<strong>da</strong> contrat tación<br />
inddefini<strong>da</strong><br />
e a estabili<strong>da</strong>ade<br />
<strong>no</strong> empreg go. (B.O.E. 30/12/1997) ).<br />
• Leii<br />
1/1998 , dde<br />
26 de febbreiro,<br />
de Dereitos D e GGarantías<br />
doos<br />
Contribuí íntes.<br />
(B. .O.E. 27/02/ /1998).<br />
• Leii<br />
9/1998 , dde<br />
21 de abrril,<br />
pola qu ue se modifiica<br />
a Lei doo<br />
Imposto so obre o<br />
Vallor<br />
Engadidoo.<br />
(B.O.E. 22/04/1998).<br />
• Leii<br />
40/1998 , de 9 de decembro, do d Imposto sobre a Re<strong>en</strong><strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>s Pe ersoas<br />
•<br />
Físsicas.<br />
(B.O. E. 10/12/1998).<br />
Leii<br />
41/1998 , de 9 de deccembro,<br />
do Imposto<br />
sobree<br />
a R<strong>en</strong><strong>da</strong> dee<br />
<strong>no</strong>n reside <strong>en</strong>tes.<br />
(B. .O.E. 10/12/ /1998).<br />
polo<br />
95
• Leii<br />
6/2000 , de 13 de decembro, pola que sse<br />
aproban medi<strong>da</strong>s fi iscais<br />
urxx<strong>en</strong>tes<br />
de eestímulo<br />
ó<br />
(B. .O.E. 14/12/ /2000).<br />
aforro fami iliar e a pequ<strong>en</strong>a e mediana emp presa.<br />
• Leii<br />
46/2002 , de 18 de decembro, de d reforma parcial do Imposto sobre<br />
a<br />
•<br />
R<strong>en</strong>n<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>s Perrsoas<br />
Físicaas<br />
e pola que q se modiifican<br />
as leeis<br />
dos Imp postos<br />
sobbre<br />
Socie<strong>da</strong>ddes<br />
e sobre a R<strong>en</strong><strong>da</strong> de <strong>no</strong>n n Resid<strong>en</strong>ttes.<br />
(B.O.E. . 19/12/2002 2).<br />
Leii<br />
49/2002 , de 23 de ddecembro,<br />
de réxime fisscal<br />
<strong>da</strong>s <strong>en</strong>tti<strong>da</strong>des<br />
sin fines<br />
luccrativos<br />
e ddos<br />
inc<strong>en</strong>tivvos<br />
fiscais ó mec<strong>en</strong>azgo. . (B.O.E. 244/12/2002).<br />
• Reaal<br />
Decreto 227/2003<br />
, dee<br />
10 de xaneiro,<br />
polo quue<br />
se modifiica<br />
o Regula am<strong>en</strong>to<br />
do Imposto sobbre<br />
a R<strong>en</strong><strong>da</strong>a<br />
<strong>da</strong>s Persoa as Físicas, aprobado ppolo<br />
real De ecreto<br />
•<br />
2144/1999,<br />
de 5 de febreirro.<br />
(B.O.E. 11/01/2003).<br />
1<br />
.<br />
Reaal<br />
Decreto 228/2003<br />
, dee<br />
10 de xaneiro,<br />
sobre rrevalorizaciión<br />
e comple em<strong>en</strong>to<br />
de p<strong>en</strong>sións dee<br />
clases pasivas<br />
para 20 003. (B.O.E. . 11/01/20033).<br />
• Leii<br />
58/2003, dde<br />
17 de deccembro,<br />
Xeral l Tributariaa.<br />
(B.O.E. 118/12/2003).<br />
VI. Normas<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
específicass<br />
de igual<strong>da</strong>ade<br />
e outras s<br />
• Leii<br />
3/1991, dde<br />
14 de XXaneiro,<br />
po ola que se crea o Seervizo<br />
Galeg go de<br />
Proomoción<br />
<strong>da</strong> IIgual<strong>da</strong>de<br />
ddo<br />
Home e a<br />
23/ /02/1991).<br />
Muller. (DD.O.G..<br />
28/001/1991).<br />
(B B.O.E.<br />
• Leii<br />
16/1983 , de 24 de ouutubro,<br />
de creación<br />
do IInstituto<br />
<strong>da</strong>a<br />
Muller. (B B.O.E.<br />
26/ /10/1983).<br />
• Deccreto<br />
222/19983,<br />
de 24 dde<br />
<strong>no</strong>vembro polo que se asum<strong>en</strong> e assignan<br />
funci ións e<br />
serrvizos<br />
trasspasados<br />
pollo<br />
Estado <strong>en</strong> materiaa<br />
de proteccción<br />
á mu uller.<br />
•<br />
(D. .O.G.. 01/122/1983).<br />
Leii<br />
30/1984 , de 2 de agoosto,<br />
de Medi i<strong>da</strong>s de Refoorma<br />
<strong>da</strong> Funcción<br />
Publica a.<br />
Conntén<br />
a <strong>no</strong>rmaativa<br />
aplicaable<br />
ó persoa al ó servizoo<br />
<strong>da</strong>s Adminiistracións<br />
Púbblicas.<br />
(B.OO.E.<br />
3/08/1984).<br />
• Leii<br />
Orgánica 88/1985<br />
, de 3 de xullo o, de Dereitto<br />
á Educacción.<br />
Establ lece o<br />
derreito<br />
á iguaal<strong>da</strong>de<br />
<strong>no</strong> <strong>en</strong>nsi<strong>no</strong>.<br />
(B.O.E E. 4/07/19855).<br />
• Leii<br />
14/1986 , de 25 de aabril,<br />
Xeral de Sani<strong>da</strong>dde.<br />
Garantizza<br />
a igual<strong>da</strong> ade de<br />
accceso<br />
ós servvizos<br />
sanitaarios<br />
públic cos a todo o territorioo<br />
español se egundo<br />
os artigos 9.22<br />
e158.1 <strong>da</strong> Constitución n de 1978. ( (B.O.E. 29/004/1986).<br />
• Leii<br />
35/1988 , de 22 de <strong>no</strong>ovembro,<br />
sobr re Técnicas de Reproducción<br />
Asisti i<strong>da</strong><br />
Hummán.<br />
(B.O.E. 24/11/1988).<br />
• Reaal<br />
Decreto 5562/1990<br />
, dde<br />
4 de maio o, polo que se aproba o Regulam<strong>en</strong> nto de<br />
Inggreso<br />
<strong>en</strong> C<strong>en</strong>ntros<br />
Doc<strong>en</strong>ttes<br />
Militare es de formación.<br />
Acceso<br />
á condici ión de<br />
Millitar<br />
de empprego.<br />
(B.O. E. 8/05/1990 0).<br />
• Leii<br />
Orgánica 1/1990 , dde<br />
3 de out tubro, de OOrd<strong>en</strong>ación<br />
XXeral<br />
do Si istema<br />
Eduucativo.<br />
(B. O.E. 4/10/1990).<br />
• Leii<br />
3/1991, dde<br />
14 de XXaneiro,<br />
po ola que se crea o Seervizo<br />
Galeg go de<br />
Proomoción<br />
<strong>da</strong> IIgual<strong>da</strong>de<br />
ddo<br />
Home e a<br />
23/ /02/1991)<br />
Muller. (DD.O.G..<br />
28/001/1991).<br />
(B B.O.E.<br />
• Reaal<br />
Decreto 9984/1992<br />
, dde<br />
31 de xullo,<br />
polo quee<br />
se aproba o Regulam<strong>en</strong> nto de<br />
Troopa<br />
e Marineería<br />
Profesionais<br />
<strong>da</strong>s Fo orzas Arma<strong>da</strong>as.<br />
(B.O.E. 31/08/1992) .<br />
• Leii<br />
4/1993, dde<br />
14 de AAbril,<br />
de Servizos S<br />
Soociais.<br />
(D.OO.G.<br />
23/04/ /1993)<br />
•<br />
(B. .O.E. 11/05/ /1993)<br />
Reaal<br />
Decreto 663/1995<br />
, dee<br />
20 de xanei iro, sobre oord<strong>en</strong>ación<br />
dde<br />
prestació óns<br />
sannitarias<br />
do Sistema Naccional<br />
de Saú úde. (B.O.E. . 10/02/19955).<br />
• Reaal<br />
Decreto 991/1996,<br />
do 26 de Xaneiro<br />
, de mediios<br />
adscritoos<br />
ós serviz zos de<br />
Admministraciónn<br />
do Estado traspasados s á Comuni<strong>da</strong>ade<br />
Autó<strong>no</strong>maa<br />
de <strong>Galicia</strong> a polo<br />
96
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Reaal<br />
Decreto 22834/1983,<br />
ddo<br />
5 de outubro,<br />
<strong>en</strong> mateeria<br />
de prottección<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> m<br />
e a súa asignnación<br />
á Connsellería<br />
de e Familia, Muller e Xuuv<strong>en</strong>tude.<br />
(B B.O.E.<br />
28/ /02/1996).<br />
• Deccreto<br />
79/19996,<br />
de 29 dee<br />
febreiro, sobre asuncción<br />
<strong>da</strong> amplliación<br />
de medios m<br />
prooduci<strong>da</strong><br />
poloo<br />
Real Decreeto<br />
91/1996, de 26 de XXaneiro,<br />
de medios adsc critos<br />
ós servizos <strong>da</strong>a<br />
Administraación<br />
do Estado<br />
traspaasados<br />
á Communi<strong>da</strong>de<br />
Aut tó<strong>no</strong>ma<br />
de <strong>Galicia</strong> pollo<br />
Real Decrreto<br />
2834/1983,<br />
<strong>en</strong> materria<br />
de proteección<br />
á mul ller e<br />
a súa asignacción<br />
á Conssellería<br />
de<br />
6/002/1996).<br />
Familia, m<strong>muller</strong><br />
e xuuv<strong>en</strong>tude.<br />
(D D.O.G.<br />
• Reaal<br />
Decreto 774/1997 , de 30 de maio, poloo<br />
que se eestablece<br />
a <strong>no</strong>va<br />
reggulación<br />
do Instituto d<strong>da</strong><br />
Muller. (B B.O.E. 12/066/1997).<br />
• Deccreto<br />
377/19998<br />
do 23 dde<br />
Decembro, polo que sse<br />
establecee<br />
o réxime xeral<br />
<strong>da</strong>ss<br />
axu<strong>da</strong>s e ssubv<strong>en</strong>cións<br />
<strong>da</strong> Conselle ería de Famiilia<br />
e Promooción<br />
do Emp prego,<br />
Mulller<br />
e Xuve<strong>en</strong>tude<br />
<strong>en</strong> materia de medi<strong>da</strong>s acctivas<br />
de eemprego.<br />
(D D.O.G.<br />
13/ /01/1999)<br />
• Leii<br />
17/1999, de 18 de mmaio,<br />
do Ré éxime do Peersoal<br />
Militar<br />
Profesi ional.<br />
(B. .O.E. 19/05/ /1999).<br />
• Deccreto<br />
312/19999,<br />
de 11 de <strong>no</strong>vembr ro , polo qque<br />
se refuunde<br />
a <strong>no</strong>rm mativa<br />
vixx<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> matteria<br />
de <strong>muller</strong>.<br />
(D.O.G. .. 14/12/19999).<br />
• Deccreto<br />
50/20000,<br />
do 20 dde<br />
Xaneiro , polo que se refundee<br />
a <strong>no</strong>rmativa<br />
<strong>en</strong><br />
•<br />
matteria<br />
de Xuvv<strong>en</strong>tude.<br />
(D. O.G. 10/03/2 2000).<br />
Reaal<br />
Decreto 11686/2000<br />
, de 6 de ou utubro, poloo<br />
se crea o Observator rio <strong>da</strong><br />
Iguual<strong>da</strong>de<br />
de OOportuni<strong>da</strong>dees<br />
<strong>en</strong>tre mull leres e homees.<br />
(B.O.E. 19/10/2000) .<br />
• Ressolución<br />
de 14 de febreeiro<br />
de 2001 1 pola que se crean oss<br />
premios Ga alicia<br />
<strong>en</strong> Femini<strong>no</strong> e se aprooban<br />
as ba ases para a súa conncesión.<br />
(D D.O.G.<br />
22/ /02/2001). MModifica<strong>da</strong><br />
ppor<br />
Resoluci ión de 30 dde<br />
xaneiro<br />
5/002/2004).<br />
de 2004. (D D.O.G.<br />
• Deccreto<br />
427/20001,<br />
de 11 de decemb bro , polo que se aprroba<br />
o text to do<br />
Reggulam<strong>en</strong>to<br />
dde<br />
funcionamm<strong>en</strong>to<br />
inter r<strong>no</strong> dos ce<strong>en</strong>tros<br />
de rreeducación<br />
para<br />
m<strong>en</strong><strong>no</strong>res<br />
e xóvves<br />
sometiddos<br />
a medid <strong>da</strong>s privatiivas<br />
de libber<strong>da</strong>de.<br />
(D D.O.G.<br />
•<br />
21/ /01/2002)<br />
Leii<br />
Orgánica 66/2001<br />
, de 21 de decemb bro, de Univversi<strong>da</strong>des.<br />
(B.O.E.<br />
24/ /12/2001).<br />
• Deccreto<br />
70/20002,<br />
do 28 dee<br />
Febreiro, polo que se<br />
aproba o réxime de prezos p<br />
doss<br />
c<strong>en</strong>tros dee<br />
at<strong>en</strong>ción á primeira infancia deep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes<br />
d<strong>da</strong><br />
Conseller ría de<br />
Fammilia<br />
e Prommoción<br />
do Emmprego,<br />
Mulle er e Xuv<strong>en</strong>tuude.<br />
(D.O.G. . 13/03/2002 2).<br />
• Deccreto<br />
80/20002,<br />
de 7 de marzo, polo que se estaablece<br />
o preemio<br />
A empre esa <strong>en</strong><br />
favvor<br />
<strong>da</strong> famillia.<br />
(D.O.G. 21/03/2002) ).<br />
• Reaal<br />
Decreto 2258/2002<br />
, de 8 de ma arzo, polo qque<br />
se regulan<br />
os Cons sellos<br />
Aseesores<br />
do Peersoal<br />
<strong>da</strong>s FForzas<br />
Arma<strong>da</strong> as. (B.O.E. 9/03/2002). .<br />
• Reaal<br />
Decreto 4431/2002<br />
, dde<br />
10 de mai io, polo quee<br />
se aproba o Regulam<strong>en</strong> nto de<br />
dessti<strong>no</strong>s<br />
do peersoal<br />
milittar<br />
profesion nal. (B.O.E. . 11/05/20022).<br />
• Reaal<br />
Decreto 597/2002, dde<br />
28 de xu uño, polo qque<br />
se aprobba<br />
o Regula am<strong>en</strong>to<br />
Xerral<br />
de Ingreeso<br />
<strong>no</strong>s C<strong>en</strong>ttros<br />
Doc<strong>en</strong>tes<br />
de Formaciión<br />
do Corpoo<br />
<strong>da</strong> Gar<strong>da</strong> Civil. C<br />
(B. .O.E. 29/06/ /2002).<br />
• Deccreto<br />
249/20002<br />
, de18 dde<br />
xullo, po olo que se mmodifica<br />
o DDecreto<br />
312/ /1999,<br />
de 11 de Novemmbro,<br />
polo qque<br />
se refun nde a <strong>no</strong>rmattiva<br />
exist<strong>en</strong>nte<br />
<strong>en</strong> mater ria de<br />
Mulller.<br />
(D.O.GG.<br />
2/08/2002).<br />
• Leii<br />
30/2003, dde<br />
13 de outtubro,<br />
sobre medi<strong>da</strong>s parra<br />
incorporaar<br />
a valorac ción<br />
do impacto de xénero nas disposicións s <strong>no</strong>rmativass<br />
que elaborre<br />
o Gober<strong>no</strong> o.<br />
(B. .O.E. 14/10/ /2003).<br />
• Reaal<br />
Decreto 9996/2003,<br />
dee<br />
25 de xull lo, polo quee<br />
se aproba o Regulam<strong>en</strong> nto de<br />
asiist<strong>en</strong>cia<br />
xurrídica<br />
gratuuíta.<br />
(B.O.E. . 7/08/2003) ).<br />
97
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
• Deccreto<br />
78/20004,<br />
do 2 de abril , pol lo que se ccrea<br />
e regulla<br />
o Observa atorio<br />
Gallego<br />
<strong>da</strong> Inmiigración<br />
e d<strong>da</strong><br />
Loita contra<br />
o Racismmo<br />
e a Xe<strong>no</strong>ffobia.<br />
(D.O. .G. 23<br />
/044/04).<br />
• Leii<br />
7/2004, dee<br />
16 de xulllo,<br />
galega para a iguaal<strong>da</strong>de<br />
de m<strong>muller</strong>es<br />
e homes. h<br />
(D. .O.G. 3/08/22004).<br />
(B.O. E. 21/09/200 04).<br />
• Deccreto<br />
182/20004,<br />
do 22 de xullo , polo que se regulan<br />
os c<strong>en</strong>tro os de<br />
infformación<br />
áás<br />
<strong>muller</strong>ess<br />
e se es stablec<strong>en</strong> oos<br />
requisittos<br />
para o seu<br />
reccoñecem<strong>en</strong>to<br />
e funcionamm<strong>en</strong>to.<br />
(D.O.G G. 4/08/20044).<br />
• Reaal<br />
Decreto 22271/2004,<br />
de 3 de dec cembro, poloo<br />
que se reegula<br />
o acc ceso ó<br />
empprego<br />
público<br />
e a prrovisión<br />
de postos de traballo <strong>da</strong>s persoas s con<br />
•<br />
disscapaci<strong>da</strong>de.<br />
(B.O.E. 17/12/2004)<br />
.<br />
Leii<br />
Orgánica 33/2004,<br />
de 28<br />
de decembro,<br />
pola quee<br />
se modificca<br />
a Lei Org gánica<br />
3/11980,<br />
de 22 de abril, ddo<br />
Consello de d Estado. ( (B.O.E. 29/112/2004).<br />
• Deccreto<br />
517/20005,<br />
do 6 dee<br />
outubro, po olo que se eestablece<br />
a estrutura<br />
orggánica<br />
<strong>da</strong> Viicepresid<strong>en</strong>ccia<br />
<strong>da</strong> Iguald <strong>da</strong>de e do Be<strong>en</strong>estar.<br />
(D. .O.G.<br />
10/ /10/2005).<br />
• Leii<br />
Orgánica 33/2007,<br />
do 222<br />
de marzo, , para a iguual<strong>da</strong>de<br />
efecctiva<br />
de mul lleres<br />
e hhomes.<br />
(B.O. E. 23/03/2007).<br />
• Leii<br />
2/2007, ddo<br />
28 de mmarzo,<br />
do traballo<br />
<strong>en</strong><br />
Gallicia.<br />
(D.O. G. 13/04/2007).<br />
igual<strong>da</strong>de <strong>da</strong>s <strong>muller</strong>e es de<br />
• Leii<br />
11/2007, ddo<br />
27 de xulllo,<br />
galega para p a preve<strong>en</strong>ción<br />
e o ttratam<strong>en</strong>to<br />
inttegral<br />
<strong>da</strong> viiol<strong>en</strong>cia<br />
de xénero. (D.O O.G. 07/08/22007)<br />
98
10 ANEXO<br />
2: INFFORME<br />
MMCALLIST<br />
TER: FICHHA<br />
NACIOONAL<br />
ESTUDIOO<br />
NACIONAAL:<br />
ESPAAÑA<br />
1. COONTEXTO<br />
NACIONALL<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
El esstudio<br />
ccompr<strong>en</strong>dde<br />
dos zo onas <strong>en</strong> España: <strong>Galicia</strong> a <strong>en</strong><br />
el <strong>no</strong>rooeste,<br />
qque<br />
tradiicionalm<br />
m<strong>en</strong>te ha sido unna<br />
zona muy<br />
dep<strong>en</strong>dii<strong>en</strong>te<br />
de la pesca,<br />
y An<strong>da</strong>lucíaa<br />
<strong>en</strong> el sur, <strong>en</strong> n la<br />
que laa<br />
pescaa<br />
siemppre<br />
ha t<strong>en</strong>ido una importan ncia<br />
económiica<br />
distiintiva.<br />
Galiccia,<br />
sittua<strong>da</strong><br />
<strong>en</strong>n<br />
el <strong>no</strong> oroeste de Espaaña,<br />
es una<br />
región con uun<br />
climma<br />
atlántico<br />
caracteerístico<br />
o y<br />
temperaaturas<br />
suuaves.<br />
CCon<br />
sus 1.200 kmm<br />
de costa,<br />
Gali icia<br />
cu<strong>en</strong>ta con unna<br />
imporrtante<br />
tradició t ón pesquuera<br />
y una<br />
industrria<br />
muy ddesarrollla<strong>da</strong>.<br />
La<br />
pesca siempre ha sido o un<br />
recursoo<br />
destaccado<br />
<strong>en</strong> esta región,<br />
quue<br />
dispoone<br />
de tres t<br />
puertoss<br />
pesquueros<br />
dde<br />
mucha<br />
imporrtancia<br />
para los<br />
desembaarcos<br />
frrescos<br />
y las fl lotas dee<br />
alturaa<br />
de Eur ropa<br />
(Vigo, La Coruuña<br />
y Riibeira).<br />
. La cossta<br />
galllega<br />
cue <strong>en</strong>ta<br />
con 422<br />
puertoos<br />
y <strong>en</strong><br />
la mayor m paarte<br />
dee<br />
ellos se<br />
desarroollan<br />
immportantees<br />
activi<strong>da</strong>des<br />
pesquerras<br />
(pes sca,<br />
acuiculltura<br />
e industtrias<br />
de e la trransformmación).<br />
En<br />
<strong>Galicia</strong>a,<br />
el vaalor<br />
de lla<br />
produ ucción dde<br />
la pesca<br />
cost tera<br />
es estaable,<br />
poorque<br />
loss<br />
precio os han iido<br />
incrrem<strong>en</strong>tánd<br />
dose<br />
anualme<strong>en</strong>te<br />
pesse<br />
a qque<br />
hay me<strong>no</strong>s recursoos.<br />
Algu u<strong>no</strong>s<br />
pescadoores<br />
de aaltura<br />
sse<br />
han visto<br />
oblligados<br />
a dedica arse<br />
a la peesca<br />
cosstera<br />
parra<br />
poder r vivir de esta activid <strong>da</strong>d.<br />
El emplleo<br />
feme<strong>en</strong>i<strong>no</strong><br />
<strong>en</strong> este su ub<strong>sector</strong>r<br />
parece mant<strong>en</strong>e erse<br />
constannte,<br />
perro<br />
es mmuy<br />
limi itado. PPrácticaam<strong>en</strong>te<br />
casi<br />
c<br />
99
todos llos<br />
puesttos<br />
de ttrabajo<br />
están <strong>en</strong>n<br />
ma<strong>no</strong>s de hombr res.<br />
La mayoor<br />
parte<br />
de laas<br />
mujer res que trabajaan<br />
<strong>en</strong> este e<br />
<strong>sector</strong> ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una e<strong>da</strong>ad<br />
compre <strong>en</strong>di<strong>da</strong> e<strong>en</strong>tre<br />
loos<br />
30 y los<br />
40 añoss<br />
y hann<br />
com<strong>en</strong>zado<br />
a trabajar t<br />
<strong>en</strong> la<br />
poco tiiempo<br />
rellativame<strong>en</strong>te.<br />
pesca hace h<br />
En la costa atlánticca<br />
de An<strong>da</strong>lucí A ía hay 14 puer rtos<br />
pesquerros,<br />
de los cuuales<br />
tr res estáán<br />
dediccados<br />
a la<br />
pesca dde<br />
alturra.<br />
En 112<br />
puert tos se efectúann<br />
subast tas.<br />
Hay 14 cofradíías<br />
de ppescadore<br />
es <strong>en</strong> laas<br />
que llas<br />
muje eres<br />
<strong>no</strong> estáán<br />
reprees<strong>en</strong>ta<strong>da</strong>ss.<br />
En cuatro<br />
dee<br />
estos puertos s se<br />
desarroollan<br />
acctivi<strong>da</strong>dees<br />
acuíc colas y <strong>en</strong> dieez<br />
de el llos<br />
hay instalacioones<br />
de transformaciónn.<br />
En gg<strong>en</strong>eral,<br />
el<br />
<strong>sector</strong> pesquerro<br />
de laa<br />
costa atlánticca<br />
de Ann<strong>da</strong>lucía<br />
a se<br />
halla <strong>en</strong> una<br />
situuación<br />
difícil con una fl lota<br />
excesivvam<strong>en</strong>te<br />
capitalliza<strong>da</strong>,<br />
conflicctos<br />
conn<br />
la fl lota<br />
pesquerra<br />
marrooquí,<br />
unn<br />
exceso<br />
de eexplotaciión<br />
de los<br />
caladerros<br />
costeeros<br />
y uuna<br />
eleva a<strong>da</strong> tasaa<br />
de desempleo.<br />
Haay<br />
regiistra<strong>da</strong>s<br />
unas 23 iindustriaas<br />
de la<br />
transfoormación<br />
y 44 empres sas acuuícolas.<br />
En am mbos<br />
subsecttores<br />
las<br />
empressas<br />
ti<strong>en</strong> n<strong>en</strong> cifrras<br />
de ttrabajado<br />
ores<br />
muy variabless<br />
dep<strong>en</strong>ndi<strong>en</strong>do<br />
de lla<br />
temppora<strong>da</strong>.<br />
La<br />
acuiculltura<br />
está<br />
princcipalm<strong>en</strong><br />
nte dedicca<strong>da</strong><br />
a llos<br />
pece es y<br />
los biv valvos (viveross<br />
y crí ía) y pproduce<br />
sobre todo t<br />
dora<strong>da</strong>, ostras y camarrones.<br />
2. DATOOS<br />
CLAVE RECOPILLADOS<br />
GALICIA (ESPAÑA)<br />
Pesca costtera<br />
Acuicultura<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
N° °<br />
muujeres<br />
N°<br />
hom mbres<br />
Totaal<br />
% de<br />
mujerees<br />
455<br />
316 64 32099<br />
1,40%<br />
588<br />
321 11 32699<br />
1,77%<br />
% de<br />
hombres s<br />
98,60%<br />
98,23%<br />
10<br />
0
Transformación<br />
<strong>en</strong> conjjunto<br />
30035<br />
101 12 40477<br />
74,99% % 25,01%<br />
Administración,<br />
gestióón<br />
633<br />
109 9 172 36,63% % 63,37%<br />
ANDALUCIA<br />
(ESPAÑA)<br />
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
N° °<br />
muujeres<br />
N°<br />
hom mbres<br />
Acuicultura<br />
466<br />
155 5 201 22,89% % 77,11%<br />
Transformación<br />
<strong>en</strong> conjjunto<br />
7556<br />
325 5 10811<br />
69,94% % 30,06%<br />
Enn<br />
Galiccia,<br />
el empleo o <strong>en</strong> eel<br />
secttor<br />
de la<br />
acuiculltura<br />
(ddominado<br />
<strong>en</strong> el pasado p ppor<br />
las mmujeres)<br />
) ha<br />
desc<strong>en</strong>ddido<br />
aprroxima<strong>da</strong>mm<strong>en</strong>te<br />
un n 50% <strong>en</strong>n<br />
los úlltimos<br />
diez d<br />
años. Reci<strong>en</strong>ttem<strong>en</strong>te,<br />
el Gobier<strong>no</strong> G<br />
de G<strong>Galicia</strong><br />
ha<br />
estableecido<br />
n<strong>no</strong>rmas<br />
para definir<br />
la proofesión<br />
de<br />
mariscaador,<br />
loo<br />
que haa<br />
limita ado el nnúmero<br />
dde<br />
perso onas<br />
que ppued<strong>en</strong><br />
de<strong>no</strong>minnarse<br />
como ttales<br />
de man nera<br />
consideerable.<br />
En térrmi<strong>no</strong>s<br />
de e<strong>da</strong>dd,<br />
el "marisqu ueo"<br />
reflejaa<br />
el conjjunto<br />
dee<br />
la socie<strong>da</strong>d.<br />
DDesde<br />
1996<br />
el va alor<br />
de la produccción<br />
de las granjas g de mejjillones<br />
ha<br />
aum<strong>en</strong>taado<br />
más de un 660%.<br />
Con n frecue<strong>en</strong>cia,<br />
llas<br />
muje eres<br />
alternaan<br />
el trrabajo<br />
<strong>en</strong>n<br />
las ba ateas dee<br />
mejilloones<br />
con n el<br />
de la recoleccción<br />
de bivalvo os, el de las plantas s de<br />
depuracción<br />
o eel<br />
de caasa.<br />
Las s mujerees<br />
que ttrabajan<br />
n <strong>en</strong><br />
las batteas<br />
sonn<br />
relatiivam<strong>en</strong>te<br />
e jóv<strong>en</strong>ees:<br />
aprooxima<strong>da</strong>me<br />
<strong>en</strong>te<br />
un 40% ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una e<strong>da</strong>ad<br />
compr<strong>en</strong>di<strong>da</strong><br />
e<strong>en</strong>tre<br />
loos<br />
19 y los<br />
29 añoss,<br />
un 600%,<br />
<strong>en</strong>tre<br />
los 19 9 y los 40 añoss<br />
y un 40%, 4<br />
más de 40 años. .<br />
Laas<br />
pisscifactorrías<br />
están consolii<strong>da</strong>ndo<br />
su<br />
produccción,<br />
quee<br />
está e<strong>en</strong><br />
crecimi<strong>en</strong>to<br />
( (aproximma<strong>da</strong>m<strong>en</strong>te<br />
e un<br />
29 2<br />
Totaal<br />
% de<br />
mujerees<br />
% de<br />
hombres s<br />
10<br />
1
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
40% <strong>en</strong>n<br />
los úúltimos<br />
tres años). El emppleo<br />
par rece<br />
establee,<br />
con pocas mujer res. Ell<br />
porcc<strong>en</strong>taje<br />
de<br />
trabajaadores<br />
teemporalees<br />
(la mayor<br />
parrte,<br />
mujeres)<br />
<strong>en</strong> n la<br />
industrria<br />
consservera<br />
es muy elevaddo.<br />
El 660%<br />
de los<br />
hombress<br />
ocupan puestoss<br />
perman n<strong>en</strong>tes, fr<strong>en</strong>te a un 38% % de<br />
las mujjeres.<br />
AAdemás<br />
dee<br />
ser co on frecuu<strong>en</strong>cia<br />
maa<strong>no</strong><br />
de obra o<br />
temporaal,<br />
las mujeres<br />
suele <strong>en</strong> trabaajar<br />
coomo<br />
obre eras<br />
manualees,<br />
sinn<br />
respoonsabilid<br />
<strong>da</strong>des. La e<strong>da</strong>ad<br />
de las<br />
trabajaadoras<br />
está<br />
comppr<strong>en</strong>di<strong>da</strong><br />
a princiipalm<strong>en</strong>tee<br />
<strong>en</strong>tre los<br />
30 y loos<br />
45 añoos.<br />
Enn<br />
An<strong>da</strong>luccía,<br />
lass<br />
mujeres<br />
<strong>no</strong> se dedicann<br />
a la pe esca<br />
ni a laa<br />
recoleección<br />
inntermare<br />
eal, pese<br />
a que pued<strong>en</strong> ser<br />
armadorras<br />
y repres<strong>en</strong>ntar<br />
a sus mmaridos<br />
<strong>en</strong> tie erra<br />
(gestióón<br />
de llas<br />
lice<strong>en</strong>cias<br />
de pescca<br />
y ottras<br />
tar reas<br />
complemm<strong>en</strong>tariass).<br />
La úúnica<br />
activi<strong>da</strong>d<br />
pesquera<br />
<strong>en</strong> la que<br />
las muujeres<br />
ddesempeññan<br />
un <strong>papel</strong> importaante<br />
es la<br />
industrria<br />
de lla<br />
transsformaci<br />
ión (<strong>en</strong> este suub<strong>sector</strong><br />
r la<br />
mayoríaa<br />
del trrabajo<br />
está<br />
a cargo c de las mujjeres),<br />
con<br />
una parrticipación<br />
reduuci<strong>da</strong><br />
<strong>en</strong> n las emmpresas<br />
ddedica<strong>da</strong><br />
as a<br />
la acuiiculturaa<br />
<strong>en</strong> tierra.<br />
Hay poccos<br />
inc<strong>en</strong>ntivos<br />
para p<br />
que laas<br />
mujeeres<br />
traabaj<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> el <strong>sector</strong> pesque ero.<br />
Socialmm<strong>en</strong>te,<br />
ees<br />
un muundo<br />
emi in<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>nte<br />
mascculi<strong>no</strong><br />
y <strong>no</strong><br />
es fáciil<br />
para las mujeeres<br />
com mpetir ccon<br />
los hombres por<br />
los pueestos<br />
de trabajoo.<br />
3. CONCCLUSIONESS<br />
Y RECOOMENDACIO<br />
ONES<br />
Peese<br />
a quue<br />
el <strong>papel</strong><br />
de la mujjer<br />
<strong>en</strong> lla<br />
eco<strong>no</strong> omía<br />
pesquerra<br />
de Gaalicia<br />
ees<br />
ca<strong>da</strong> vez más importaante,<br />
si igue<br />
10<br />
2
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
estandoo<br />
discrrimina<strong>da</strong><br />
social l y ecconómicamm<strong>en</strong>te.<br />
Las<br />
mujeress<br />
se dediican<br />
g<strong>en</strong>neralm<strong>en</strong>te<br />
a traabajos<br />
ttemporale<br />
es y<br />
de las categoríías<br />
más bajas y ti<strong>en</strong><strong>en</strong> una reppres<strong>en</strong>tac<br />
ción<br />
limitad<strong>da</strong><br />
<strong>en</strong> el <strong>sector</strong>. . Las qu ue llevaan<br />
a caboo<br />
tareas s de<br />
transfoormación<br />
<strong>en</strong> las piscifa actoríass<br />
de aguua<br />
dulce e se<br />
<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>ttran<br />
con las missmas<br />
dif ficultaddes<br />
que llas<br />
muje eres<br />
activass<br />
<strong>en</strong> lla<br />
indusstria<br />
de d la transforrmación<br />
<strong>en</strong><br />
g<strong>en</strong>erall,<br />
a saaber,<br />
suueldos<br />
bajos, discrimminación<br />
<strong>en</strong><br />
funciónn<br />
del sexo y fal lta de especcializaci<br />
ión.<br />
Habituaalm<strong>en</strong>te,<br />
las muujeres<br />
cobran el salaario<br />
mín nimo<br />
legal, pero los hombres ganann<br />
un porc<strong>en</strong>t taje<br />
consideerablem<strong>en</strong>nte<br />
supeerior,<br />
incluso i aunque eefectú<strong>en</strong><br />
n un<br />
trabajoo<br />
simillar.<br />
Coon<br />
frecu<strong>en</strong>cia<br />
el ttrabajo<br />
es<br />
estacioonal.<br />
LLas<br />
mujjeres<br />
que trrabajan<br />
<strong>en</strong> es stas<br />
industrrias<br />
ge<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>nte<br />
tam mbién ccontribuuy<strong>en</strong><br />
a la<br />
eco<strong>no</strong>míía<br />
familiiar<br />
mediiante<br />
act tivi<strong>da</strong>dees<br />
agrarias.<br />
Enn<br />
Españaa,<br />
la diiscrimina<br />
ación <strong>en</strong>n<br />
funcióón<br />
del sexo s<br />
está prrohibi<strong>da</strong>a.<br />
Una sserie<br />
de<br />
leyes y direectrices<br />
de<br />
1999 y 2000 ha colocaddo<br />
a España<br />
al mmismo<br />
nivel<br />
que los<br />
demás ppaíses<br />
dee<br />
Europaa<br />
a este respectto.<br />
Tambbién<br />
exis st<strong>en</strong><br />
varias organizaciones<br />
cuya ta area esppecífica<br />
es vigi ilar<br />
la apliicación<br />
dde<br />
dichaa<br />
legislación,<br />
ccomo<br />
sonn<br />
el Cons sejo<br />
para laa<br />
Promociión<br />
de lla<br />
Familia,<br />
el SServicio<br />
Gallego o de<br />
Igual<strong>da</strong>ade<br />
o ell<br />
Instittuto<br />
An<strong>da</strong>luz<br />
dde<br />
la Muujer,<br />
to odos<br />
ellos interesaados<br />
<strong>en</strong>n<br />
la ig gual<strong>da</strong>d <strong>en</strong>tre los sex xos,<br />
aunque <strong>en</strong> un ccontexto<br />
multise ectorial.<br />
El Minnisterio<br />
o de<br />
Trabajoo<br />
y Segguri<strong>da</strong>d<br />
Social es el <strong>en</strong>cargaado<br />
de las<br />
cuestioones<br />
dee<br />
igual<strong>da</strong>d<br />
de oportuuni<strong>da</strong>dess<br />
a ni ivel<br />
estatall.<br />
10<br />
3
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
Las medi<strong>da</strong>ss<br />
clave que se e recoge<strong>en</strong><br />
a ccontinuac<br />
ción<br />
mejorarrían<br />
la ssituacióón<br />
de las s mujerees:<br />
• Ell<br />
apoyo a los iint<strong>en</strong>tos<br />
de las mujeress<br />
de con ntar<br />
coon<br />
una considerración<br />
como c proofesionaales<br />
d<strong>en</strong> ntro<br />
deel<br />
<strong>sector</strong>r.<br />
• Laa<br />
creación<br />
de opportunid<br />
<strong>da</strong>des de<br />
prrofesionaal.<br />
formaciión<br />
a ni ivel<br />
• Laa<br />
promoción<br />
de ppuestos<br />
de trabbajo<br />
estaables<br />
y con<br />
peerspectivvas<br />
de futuro y del prrincipioo<br />
de "ig gual<br />
suueldo<br />
a iigual<br />
trrabajo".<br />
• Laa<br />
mejoraa<br />
de lass<br />
condiciones<br />
de trabbajo<br />
<strong>en</strong><br />
seectores<br />
muujeres.<br />
predomminanteme<br />
<strong>en</strong>te <strong>en</strong>n<br />
ma<strong>no</strong>ss<br />
de<br />
los<br />
las<br />
• Laa<br />
oferta de curssos<br />
de formaciónn<br />
que permita<br />
a las<br />
muujeres<br />
ampliar su activi<strong>da</strong> a ad haciia<br />
ámbi itos<br />
laaborales<br />
que acttualm<strong>en</strong>t<br />
te estánn<br />
predomminanteme<br />
<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong>n<br />
ma<strong>no</strong>s dde<br />
los hhombres.<br />
Estass<br />
son laas<br />
persppectivas<br />
para meejorar<br />
la<br />
situac ción<br />
de las mujerees<br />
<strong>en</strong> las<br />
zona as <strong>no</strong> ddep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>ntes<br />
de la<br />
pesca:<br />
Los pueeblos<br />
sittuados<br />
e<strong>en</strong><br />
las zonas<br />
<strong>no</strong> dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes<br />
de e la<br />
pesca suel<strong>en</strong> dep<strong>en</strong>deer<br />
de la l agriccultura<br />
y de las<br />
industrrias<br />
situa<strong>da</strong>s<br />
<strong>en</strong>n<br />
la reg gión, muuchas<br />
de las cua ales<br />
recurre<strong>en</strong><br />
a lass<br />
mujerees<br />
como ma<strong>no</strong> dee<br />
obra bbarata.<br />
Las<br />
activid<strong>da</strong>des<br />
peesquerass<br />
<strong>en</strong> es stas zonnas<br />
commpr<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
la<br />
transfoormación<br />
y lass<br />
piscifactoríaas<br />
de agua du ulce<br />
(truchaa).<br />
Estaas<br />
indusstrias<br />
cu<strong>en</strong>tan c principaalm<strong>en</strong>te<br />
con<br />
10<br />
4
O papeel<br />
<strong>da</strong> <strong>muller</strong> <strong>no</strong> <strong>sector</strong> peesqueiro<br />
trabajaadoras<br />
<strong>en</strong> puestos<br />
manuales<br />
de baajo<br />
niv vel.<br />
G<strong>en</strong>erallm<strong>en</strong>te,<br />
lla<br />
situaación<br />
es similarr<br />
a la dde<br />
las zo onas<br />
dep<strong>en</strong>dii<strong>en</strong>tes<br />
dee<br />
la pessca.<br />
Es interessante<br />
obbservar<br />
que<br />
<strong>en</strong> las piscifacctorías<br />
dedica<strong>da</strong>s<br />
al roo<strong>da</strong>ballo,<br />
que es stán<br />
tec<strong>no</strong>lóógicam<strong>en</strong>tte<br />
más avanza<strong>da</strong> as, es más commún<br />
que las<br />
mujeress<br />
estén situa<strong>da</strong>as<br />
<strong>en</strong> puestos de gesstión<br />
o <strong>en</strong><br />
funcionnes<br />
técnnicas<br />
o de lab boratoriio<br />
que exig<strong>en</strong> una<br />
formaciión,<br />
aunque<br />
soolam<strong>en</strong>te<br />
e un ppequeño<br />
número de<br />
féminass<br />
se halllan<br />
<strong>en</strong> eesta<br />
situ uación.<br />
10<br />
5
O <strong>papel</strong> <strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong> <strong>no</strong> sectoor<br />
<strong>pesqueiro</strong><br />
11 Anexo 3: C<strong>en</strong>so<br />
de Pobooación<br />
e Vive <strong>en</strong><strong>da</strong>s 2001<br />
Pobo oación <strong>en</strong> viv<strong>en</strong>n<strong>da</strong>s<br />
familiaress<br />
ocupa<strong>da</strong> de 16 e máis a<strong>no</strong>s segundo<br />
sexo, raama<br />
de activi<strong>da</strong>ade<br />
e situaciónn<br />
profesional<br />
Gali icia. Ambos sexxos.<br />
Fonte IGE a partir de ficheiros<br />
do INE<br />
Empresarioo,<br />
traballador por conta<br />
Total<br />
propia<br />
Asalariado, trabaallador<br />
por conta alleaa<br />
Outrass<br />
situacións<br />
Emprega Non emppre<br />
Conn<br />
carácter Con carácterr<br />
Axuu<strong>da</strong><br />
Membro de<br />
Total persoal ga persooal<br />
Total3 fixo ev<strong>en</strong>tual Total4 famiiliar<br />
cooperativas<br />
1.0 035.178 229.591 71.637 157.9554<br />
794.992 5504.102<br />
290.8900<br />
10.595 77.027<br />
3.5688<br />
79.289 61.542 2.382 59.1660<br />
12.196 6.566 5.6300<br />
5.551 44.806<br />
7455<br />
35.211 11.630 2.263 9.3667<br />
23.192 14.549 8.6433<br />
389 124 2655<br />
193.581 1<br />
21.000 10.978 10.0222<br />
170.798 1106.886<br />
63.9122<br />
1.783 366 1.4177<br />
7.834 540 332 2008<br />
7.285 4.265 3.0200<br />
9<br />
8 1<br />
179.221 1<br />
20.150 10.506 9.6444<br />
157.312 97.787 59.5255<br />
1.759 351 1.4088<br />
6.526 310 140 1770<br />
6.201 4.834 1.3677<br />
15<br />
7 8<br />
127.505 1<br />
23.269 12.522 10.7447<br />
103.944 48.985 54.9599<br />
292 160 1322<br />
599.592 5 112.150 43.492 68.6558<br />
484.862 3327.116<br />
157.7466<br />
2.580 11.571<br />
1.0099<br />
156.468 1<br />
48.611 18.034 30.5777<br />
106.968 70.927 36.0411<br />
889 592 2977<br />
57.782 22.228 9.635 12.5993<br />
35.022 16.861 18.1611<br />
532 491 411<br />
60.888 11.035 3.035 8.0000<br />
49.608 34.522 15.0866<br />
245<br />
56 1899<br />
21.413 2.065 738 1.3227<br />
19.320 16.748 2.5722<br />
28<br />
23 5<br />
Rama a de activi<strong>da</strong>de<br />
Total<br />
Agric cultura, gandería, caza e silvicultura<br />
Pesca a<br />
Indust tria<br />
Industrias<br />
extractivas<br />
Industria<br />
manufactureira<br />
<strong>en</strong>erxía eléctrica, gas e auga<br />
Pro odución e distribución de<br />
Const trución<br />
Servizos<br />
Com mercio e reparacións<br />
Hos stalería<br />
Tra ansporte, almac<strong>en</strong>am<strong>en</strong>too<br />
e comunicacións<br />
Inte ermediación financeira<br />
88 955<br />
0 0<br />
88 2433<br />
26.846 14.2755<br />
183<br />
5.496 7.4334<br />
41.121<br />
54.234 12.930<br />
57.396 19.0699<br />
0<br />
0 76.465<br />
0<br />
76.465 0<br />
Act tivi<strong>da</strong>des inmobiliarias e de alugueiro; servizos eempresariais<br />
Adm. A Pública, Deff<strong>en</strong>sa<br />
e Seguri<strong>da</strong>dde<br />
Social<br />
43.866 13.0622<br />
331<br />
1.340 1.6771<br />
56.928<br />
60.270 3.011<br />
Educación<br />
E<br />
94 911<br />
139 488<br />
37.403 15.9288<br />
185<br />
2.056 2.3116<br />
53.331<br />
57.888 4.372<br />
Act. A sanit. e vetterinarias,<br />
serv. . sociais<br />
13.242 8.8033<br />
187<br />
3.158 4.7339<br />
22.045<br />
30.129 7.897<br />
Activi<strong>da</strong>des A<br />
sociaais,<br />
servizos perrsoais<br />
106
O <strong>papel</strong> <strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong> <strong>no</strong> sectoor<br />
<strong>pesqueiro</strong><br />
0 0<br />
9.265 14.7377<br />
0<br />
0 24.002<br />
0<br />
24.002 0<br />
Fogares F que empreegan<br />
persoal domééstico<br />
0 0<br />
40 122<br />
0<br />
1 52<br />
0<br />
53 1<br />
Organismos O<br />
extratterritoriais<br />
Pobo oación <strong>en</strong> viv<strong>en</strong>n<strong>da</strong>s<br />
familiaress<br />
ocupa<strong>da</strong> de 16 e máis a<strong>no</strong>s segundo<br />
sexo, raama<br />
de activi<strong>da</strong>ade<br />
e situaciónn<br />
profesional<br />
Gali icia. Homes. Foonte<br />
IGE a parttir<br />
de ficheiro os do INE<br />
Empresarioo,<br />
traballador por conta<br />
Total<br />
propia<br />
Asalariado, trabaallador<br />
por conta alleaa<br />
Outrass<br />
situacións<br />
Emprega Non emppre<br />
Conn<br />
carácter Con carácterr<br />
Axuu<strong>da</strong><br />
Membro de<br />
Total persoal ga persooal<br />
Total3 fixo ev<strong>en</strong>tual Total4 famiiliar<br />
cooperativas<br />
621.076 6 136.923 51.108 85.8115<br />
480.398 3316.753<br />
163.6455<br />
3.755 22.283<br />
1.4722<br />
Rama a de activi<strong>da</strong>de<br />
Total<br />
4.676 3.8722<br />
1.876 11.478<br />
3988<br />
1.527 26.1005<br />
8.548<br />
38.056 27.632<br />
Agric cultura, gandería, caza e silvicultura<br />
48 722<br />
12.690 7.1555<br />
120<br />
2.028 5.0996<br />
19.845<br />
27.089 7.124<br />
Pesca a<br />
131 3200<br />
80.256 39.0577<br />
451<br />
8.615 7.1996<br />
119.313<br />
135.575 1<br />
15.811<br />
Indust tria<br />
3 1<br />
3.793 2.4788<br />
4<br />
299 1885<br />
6.271<br />
6.759 484<br />
Industrias<br />
extractivas<br />
126 3111<br />
72.229 35.4866<br />
437<br />
8.197 6.8666<br />
107.715<br />
123.215 1<br />
15.063<br />
Industria<br />
manufactureira<br />
2 8<br />
4.234 1.0933<br />
10<br />
119 1445<br />
5.327<br />
5.601 264<br />
<strong>en</strong>erxía eléctrica, gas e auga<br />
Pro odución e distribución de<br />
111 1177<br />
45.420 51.7466<br />
228<br />
11.669 10.1338<br />
97.166<br />
119.201 1<br />
21.807<br />
Const trución<br />
515 5655<br />
27.269 37.2880<br />
235.526 1173.711<br />
61.8155<br />
1.080<br />
301.155 3<br />
64.549<br />
Servizos<br />
228 1800<br />
41.456 15.7799<br />
408<br />
11.406 14.9112<br />
57.235<br />
83.961 26.318<br />
Com mercio e reparacións<br />
145 177<br />
7.700 6.4499<br />
162<br />
5.810 5.9990<br />
14.149<br />
26.111 11.800<br />
Hos stalería<br />
29 1677<br />
28.113 11.3133<br />
196<br />
2.559 7.2335<br />
39.426<br />
49.416 9.794<br />
Tra ansporte, almac<strong>en</strong>am<strong>en</strong>too<br />
e comunicacións<br />
7 2<br />
11.115 1.0211<br />
9<br />
512 7995<br />
12.136<br />
13.452 1.307<br />
Inte ermediación financeira<br />
30 577<br />
13.483 6.0233<br />
87<br />
4.040 4.7116<br />
19.506<br />
28.349 8.756<br />
de alugueiro; servizos eempresariais<br />
Act tivi<strong>da</strong>des inmobiliarias e<br />
0 0<br />
36.211 9.8444<br />
0<br />
0 46.055<br />
0<br />
46.055 0<br />
Adm. A Pública, Deff<strong>en</strong>sa<br />
e Seguri<strong>da</strong>dde<br />
Social<br />
107
O <strong>papel</strong> <strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong> <strong>no</strong> sectoor<br />
<strong>pesqueiro</strong><br />
29 855<br />
16.472 4.2055<br />
114<br />
699 6557<br />
20.677<br />
22.147 1.356<br />
Educación<br />
E<br />
13 255<br />
11.223 3.1666<br />
38<br />
1.224 1.2004<br />
14.389<br />
16.855 2.428<br />
Act. A sanit. e vetterinarias,<br />
serv. . sociais<br />
34 322<br />
7.142 3.5388<br />
66<br />
1.019 1.7771<br />
10.680<br />
13.536 2.790<br />
Activi<strong>da</strong>des A<br />
sociaais,<br />
servizos perrsoais<br />
0 0<br />
773 4733<br />
0<br />
0 1.246<br />
0<br />
1.246 0<br />
Fogares F que empreegan<br />
persoal domééstico<br />
0 0<br />
23 4 0<br />
0 27<br />
0<br />
27 0<br />
Organismos O<br />
extratterritoriais<br />
Pobo oación <strong>en</strong> viv<strong>en</strong>n<strong>da</strong>s<br />
familiaress<br />
ocupa<strong>da</strong> de 16 e máis a<strong>no</strong>s segundo<br />
sexo, raama<br />
de activi<strong>da</strong>ade<br />
e situaciónn<br />
profesional<br />
Gali icia. <strong>Mulleres</strong>. Fonte IGE a ppartir<br />
de ficheiros<br />
do INE<br />
Empresarioo,<br />
traballador por conta<br />
Total<br />
propia<br />
Asalariado, trabaallador<br />
por conta alleaa<br />
Outrass<br />
situacións<br />
Emprega Non emppre<br />
Conn<br />
carácter Con carácterr<br />
Axuu<strong>da</strong><br />
Membro de<br />
Total persoal ga persooal<br />
Total3 fixo ev<strong>en</strong>tual Total4 famiiliar<br />
cooperativas<br />
414.102 4<br />
92.668 20.529 72.1339<br />
314.594 1187.349<br />
127.2455<br />
6.840 44.744<br />
2.0966<br />
Rama a de activi<strong>da</strong>de<br />
Total<br />
1.890 1.7588<br />
3.675 33.328<br />
3477<br />
855 33.0555<br />
3.648<br />
41.233 33.910<br />
Agric cultura, gandería, caza e silvicultura<br />
76 1933<br />
1.859 1.4888<br />
269<br />
235 4.2771<br />
3.347<br />
8.122 4.506<br />
Pesca a<br />
235 1.0977<br />
26.630 24.8555<br />
1.332<br />
2.363 2.8226<br />
51.485<br />
58.006 5.189<br />
Indust tria<br />
5 0<br />
472 5422<br />
5<br />
33 223<br />
1.014<br />
1.075 56<br />
Industrias<br />
extractivas<br />
225 1.0977<br />
25.558 24.0399<br />
1.322<br />
2.309 2.7778<br />
49.597<br />
56.006 5.087<br />
Industria<br />
manufactureira<br />
5 0<br />
600 2744<br />
5<br />
21 225<br />
874<br />
925 46<br />
<strong>en</strong>erxía eléctrica, gas e auga<br />
Pro odución e distribución de<br />
49 155<br />
3.565 3.2133<br />
64<br />
853 6009<br />
6.778<br />
8.304 1.462<br />
Const trución<br />
16.223 31.3778<br />
249.336 1153.405<br />
95.9311<br />
1.500 11.056<br />
4444<br />
298.437 2<br />
47.601<br />
Servizos<br />
364 1177<br />
29.471 20.2622<br />
481<br />
6.628 15.6665<br />
49.733<br />
72.507 22.293<br />
Com mercio e reparacións<br />
346 244<br />
9.161 11.7122<br />
370<br />
3.825 6.6003<br />
20.873<br />
31.671 10.428<br />
Hos stalería<br />
108
O <strong>papel</strong> <strong>da</strong>a<br />
<strong>muller</strong> <strong>no</strong> sectoor<br />
<strong>pesqueiro</strong><br />
27 222<br />
6.409 3.7733<br />
49<br />
476 7665<br />
10.182<br />
11.472 1.241<br />
Tra ansporte, almac<strong>en</strong>am<strong>en</strong>too<br />
e comunicacións<br />
16 3<br />
5.633 1.5511<br />
19<br />
226 5332<br />
7.184<br />
7.961 758<br />
Inte ermediación financeira<br />
58 388<br />
13.363 8.2522<br />
96<br />
1.456 2.7118<br />
21.615<br />
25.885 4.174<br />
de alugueiro; servizos eempresariais<br />
Act tivi<strong>da</strong>des inmobiliarias e<br />
0 0<br />
21.185 9.2255<br />
0<br />
0 30.410<br />
0<br />
30.410 0<br />
Adm. A Pública, Deff<strong>en</strong>sa<br />
e Seguri<strong>da</strong>dde<br />
Social<br />
59 1588<br />
27.394 8.8577<br />
217<br />
641 1.0114<br />
36.251<br />
38.123 1.655<br />
Educación<br />
E<br />
81 666<br />
26.180 12.7622<br />
147<br />
832 1.1112<br />
38.942<br />
41.033 1.944<br />
Act. A sanit. e vetterinarias,<br />
serv. . sociais<br />
105 166<br />
6.100 5.2655<br />
121<br />
2.139 2.9668<br />
11.365<br />
16.593 5.107<br />
Activi<strong>da</strong>des A<br />
sociaais,<br />
servizos perrsoais<br />
0 0<br />
8.492 14.2644<br />
0<br />
0 22.756<br />
0<br />
22.756 0<br />
Fogares F que empreegan<br />
persoal domééstico<br />
0 0<br />
17 88<br />
0<br />
1 25<br />
0<br />
26 1<br />
Organismos O<br />
extratterritoriais<br />
109
Change language