CASA CULTURA SEIXO_PREGO CONDICIONS.pdf - proxecto

PROXECTO DE ACONDICIONAMENTO DA CASA DA CULTURA DE O SEIXO
PARROQUIA DE SANTA MARÍA DE TOMIÑO
PREGOS DE CONDICIÓNS
REDACTORES:
ARQUITECTO MUNICIPAL: ANA ISABEL FUENTES GARCÍA
ARQUITECTO TÉCNICO MUNICIPAL: JOSÉ SIMÓN SÁNCHEZ
DELINEANTE: BRUNO MÍGUEZ BENADIVES
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 1

PROXECTO DE ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
SUMARIO
TIPO DE OBRA: Mellora e acondicionamento da Casa da Cultura do Seixo.
SITUACIÓN: Barrio do Seixo.
POBOACIÓN: Tomiño, Pontevedra.
PROMOTOR: Concello de Tomiño.
CAPITULO PRELIMINAR
CAPITULO I: CONDICIÓNS FACULTATIVAS
Epígrafe 1º DELIMITACION XERAL DOS AXENTES DA
EDIFICACIÓN
Epígrafe 2º DAS OBRIGACIÓNS E DEREITOS
XENERAIS DO CONSTRUTOR OU CONTRATISTA
Epígrafe 3º PRESCRICIÓNS XERAIS RELATIVAS OS
TRABALLOS E OS MATERIAIS
Epígrafe 4º DAS RECEPCIÓNS DE OBRAS ANEXAS.
DAS RECEPCIÓNS PROVISIONAIS
CAPITULO II: CONDICIÓNS ECONOMICAS /
ADMINISTRATIVAS
Epígrafe 1º PRINCIPIO XERAL
Epígrafe 2º FIANZAS E SEGUROS
Epígrafe 3º DOS PREZOS. COMPOSICION DOS
PREZOS UNITARIOS
Epígrafe 4º OBRAS POR ADMINISTRACION
Epígrafe 5º DA VALORACION E ABONOS DOS
TRABALLOS
Epígrafe 6º DAS INDEMNIZACIÓNS MUTUAS
Epígrafe 7º VARIOS. DOCUMENTACION DA OBRA
EXECUTADA
CAPITULO III CONDICIÓNS TECNICAS
Epígrafe 1º CONDICIÓNS XERAIS
Epígrafe 2º CONDICIÓNS QUE HAN DE CUMPRIR OS
MATERIAIS. EXECUCION DAS UNIDADES DE OBRA
1.- Movemento de terras
2.- Formigóns.
3.- Estructura Metálica.
4.- Albanelería.
5.- Carpintería.
6.- Cerraxería.
7.- Enlucidos.
MEMORIA. PREGO DE CONDICIÓNS.
8.- Solados e Alicatados.
9.- Vidrería.
10.- Herraxes.
11.- Pintura.
12.- Saneamento e Acometidas
13.- Fontanería.
14.- Calefacción e Ventilación.
15.-Electricidade.
Epígrafe 3º CONDICIÓNS PARTICULARES PARA A
EXECUCIÓN DAS UNIDADES DE OBRA
Epígrafe 4º DISPOSICIÓNS FINAIS
CAPITULO IV: INSTALACIÓNS AUXILIARES
PREGO DE CONDICIÓNS XERAIS
Epígrafe 1º INSTALACIÓNS AUXILIARES
Epígrafe 2º CONTROL DA OBRA
CAPITULO V: NORMATIVA TECNICA APLICABLE
Epígrafe 1º NORMATIVA TECNICA APLICABLE
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 2

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
1 CAPITULO PRELIMINAR
1.1 NATUREZA E OBXECTO DO PREGO DE CONDICIÓNS
Artigo 1º.- O presente Prego Xeral de Condicións ten carácter supletorio do prego de Condicións Particulares do
Proxecto.
Ambos, conxuntamente cos outros documentos requiridos no Artigo 22 da Lei de Contratos do Estado e Artigo 63
de Regulamento Xeral para a Contratación do Estado, forman o Proxecto Arquitectónico, e teñen por finalidade
regular a execución das obras fixando os niveis técnicos e da calidade exixibles, precisando as intervencións que
corresponden, segundo contrato e con arranxo á Lexislación aplicable á Propiedade, ao Contratista ou construtor da
mesma, os seus técnicos e encargados, así como as relacións entre todos eles e as súas correspondentes
obrigacións en orde ao cumprimento do contrato de obra.
1.2 DOCUMENTACION DO CONTRATO DE OBRA
Artigo 2º.- Integran o contrato os seguintes documentos relacionados por orde de prelación en canto ao valor dos
seus especificacións en caso de omisión ou aparente contradición.
1º. As condicións fixadas no propio documento de Contrato.
2º. O Prego de Condicións Particulares.
3º. O presente Prego Xeral de Condicións.
4º. O resto da documentación de Proxecto (memoria, planos, medicións e orzamentos).
O proxecto ten por obxecto o establecemento das condicións de realización das obras de mellora e
acondicionamento da Casa da Cultura de O Seixo, co gallo de renovar as instalacións existentes e dotar a
construción de accesibilidade, climatización e complementar as dotacións dos usos existentes.
As ordes e instrucións da Dirección Facultativa das obras incorpóranse ao Proxecto como interpretación,
complemento ou precisión das súas determinacións.
En cada documento, as especificacións literais prevalecen sobre as gráficas e nos planos, a cota prevalece sobre a
medida a escala.
O proxecto é o conxunto de documentos mediante os cales defínense e determinan as esixencias técnicas das
obras contempladas no artigo 2 da Lei da Edificación. O proxecto haberá de xustificar tecnicamente as solucións
propostas de acordo coas especificacións requiridas pola normativa técnica aplicable.
Cando o proxecto desenvólvase ou complete mediante proxectos parciais ou outros documentos técnicos sobre
tecnoloxías específicas ou instalacións do edificio, manterase entre todos eles a necesaria coordinación sen que se
produza unha duplicidade na documentación nin nos honorarios a percibir polos autores dos distintos traballos
indicados.
2 CAPITULO I: CONDICIÓNS FACULTATIVAS
2.1 EPIGRAFE 1º. DELIMITACION XERAL DOS AXENTES DA EDIFICACION
De acordo á Lei 38/99 de Ordenación da Edificación os axentes que interveñen son os seguintes con enumeración
das súas funcións:
Axentes da edificación
CONCEPTO.
Son axentes da edificación todas as persoas, físicas ou xurídicas, que interveñen no proceso da edificación. As súas
obrigacións virán determinadas polo disposto nesta Lei e demais disposicións que sexan de aplicación e polo
contrato que orixina a súa intervención.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 3

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
O PROMOTOR.
1. Será considerado Promotor calquera persoa, física ou xurídica, pública ou privada, que, individual ou
colectivamente decide, impulsa, programa e financia, con recursos propios ou alleos, as obras de edificación para si
ou para o seu posterior alleamento, entrega ou cesión a terceiros baixo calquera título.
2. Son obrigacións do promotor:
a) Ostentar sobre o solar a titularidade dun dereito que lle faculte para construír nel.
b) Facilitar a documentación e información previa necesaria para a redacción do proxecto, así como autorizar ao
director de obra as posteriores modificacións do mesmo.
c) Xestionar e obter as preceptivas licenzas e autorizacións administrativas, así como subscribir o acta de recepción
da obra.
d) Subscribir os seguros previstos no artigo 19.
e) Entregar ao adquirente, no seu caso, a documentación de obra executada, ou calquera outro documento exixible
polas Administracións competentes.
O PROXECTISTA.
1. O proxectista é o axente que, por encargo do promotor e con sujeción á normativa técnica e urbanística
correspondente, redacta o proxecto.
Poderán redactar proxectos parciais do proxecto, ou partes que o complementen, outros técnicos, de forma
coordinada co autor deste.
Cando o proxecto desenvólvase ou complete mediante proxectos parciais ou outros documentos técnicos segundo o
previsto no apartado 2 do artigo 4 desta Lei, cada proxectista asumirá a titularidade do seu proxecto.
2. Son obrigacións do proxectista:
a) Estar en posesión da titulación académica e profesional habilitante, neste caso Arquitecto, e cumprir as
condicións exixibles para o exercicio da profesión. En caso de persoas xurídicas, designar ao técnico redactor do
proxecto que teña a titulación profesional habilitante.
Cando o proxecto a realizar teña por obxecto a construción de edificios para os usos indicados no grupo a) do
apartado 1 do artigo 2, a titulación académica e profesional habilitante será a de Arquitecto.
Cando o proxecto a realizar teña por obxecto a construción de edificios para os usos indicados no grupo b) do
apartado 1 do artigo 2, a titulación académica e profesional habilitante, con carácter xeral, será a de enxeñeiro,
enxeñeiro técnico ou Arquitecto Técnico e virá determinada polas disposicións legais vixentes para cada profesión,
de acordo coas súas respectivas especialidades e competencias específicas.
Cando o proxecto a realizar teña por obxecto a construción de edificios comprendidos no grupo c) do apartado 1 do
artigo 2, a titulación académica e profesional habilitante será a de Arquitecto, Arquitecto Técnico, enxeñeiro ou
enxeñeiro técnico e virá determinada polas disposicións legais vixentes para cada profesional, de acordo coas súas
especialidades e competencias específicas.
Idénticos criterios seguiranse respecto dos proxectos de obras ás que se refire o apartado 2.b) e 2.c), do artigo 2
desta Lei.
En todo caso e para todos os grupos, nos aspectos concretos correspondentes ás súas especialidades e
competencias específicas, e en particular respecto dos elementos complementarios a que se refire o apartado 3 do
artigo 2, poderán así mesmo intervir outros técnicos titulados do ámbito da arquitectura ou da enxeñería,
subscribindo os traballos por eles realizados e coordinados polo proxectista. Devanditas intervencións especializadas
serán preceptivas se así o establece a disposición legal reguladora do sector de actividade de que se trate.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 4

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
b) Redactar o proxecto con sujeción á normativa vixente e ao que se estableceu no contrato e entregalo, cos
visados que no seu caso fosen preceptivos.
c) Acordar, no seu caso, co promotor a contratación de colaboracións parciais.
O CONSTRUTOR.
1. O construtor é o axente que asume, contractualmente ante o promotor, o compromiso de executar con medios
humanos e materiais, propios ou alleos, as obras ou parte das mesmas con sujeción ao proxecto e ao contrato.
2. Son obrigacións do construtor:
a) Executar a obra con sujeción ao proxecto, á lexislación aplicable e ás instrucións do director de obra e do
director da execución da obra, a fin de alcanzar a calidade esixida no proxecto.
b) Ter a titulación ou capacitación profesional que habilita para o cumprimento das condicións exixibles para actuar
como construtor.
c) Designar ao xefe de obra que asumirá a representación e técnica do construtor na obra e que pola súa titulación
ou experiencia deberá ter a capacitación adecuada de acordo coas características e a complexidade da obra.
d) Asignar á obra os medios humanos e materiais que a súa importancia requira.
e) Formalizar as sub-contratacións de determinadas partes ou instalacións da obra dentro dos límites establecidos
no contrato.
f) Asinar o acta de reformulo ou de comezo e o acta de recepción da obra.
g) Facilitar ao director de obra os datos necesarios para a elaboración da documentación da obra executada.
h) Subscribir as garantías previstas no artigo 19.
O DIRECTOR DE OBRA.
1. O director de obra é o axente que, formando parte da dirección facultativa, dirixe o desenvolvemento da obra
nos aspectos técnicos., estéticos, urbanísticos e ambientais, de conformidade co proxecto que a define, a licenza de
edificación e demais autorizacións preceptivas e as condicións do contrato, co obxecto de asegurar a súa
adecuación ao fin proposto.
2. Poderán dirixir as obras dos proxectos parciais outros técnicos, baixo a coordinación do director de obra.
3. Son obrigacións do director de obra:
a) Estar en posesión da titulación académica e profesional habilitante, neste caso Arquitecto e cumprir as
condicións exixibles para o exercicio da profesión. En caso de persoas xurídicas, designar ao técnico director de
obra que teña a titulación profesional habilitante.
No caso da construción de edificios para os usos indicados no grupo a) do apartado 1 do artigo 2, a titulación
académica e profesional habilitante será a de Arquitecto.
Cando as obras a realizar teñan por obxecto a construción das edificacións indicadas no grupo b) do apartado 1 do
artigo 2, a titulación habilitante, con carácter xeral, será a de enxeñeiro, enxeñeiro técnico ou Arquitecto Técnico e
virá determinada polas disposicións legais vixentes para cada profesión, de acordo coas súas especialidades e
competencias específicas.
Cando as obras a realizar teñan por obxecto a construción das edificacións indicadas no grupo c) do apartado 1 do
artigo 2, a titulación habilitante será a de Arquitecto, Arquitecto Técnico, enxeñeiro ou enxeñeiro técnico e virá
determinada polas disposicións legais vixentes para cada profesión, de acordo coas súas especialidades e
competencias específicas.
Idénticos criterios seguirase respecto das obras ás que se refire o apartado 2.b) do artigo 2 desta Lei.
b) Verificar o reformulo e a adecuación da cimentación e da estrutura proxectadas ás características xeotécnicas do
terreo.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 5

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
c) Resolver as continxencias que se produzan na obra e consignar no Libro de ordenes e asistencias as instrucións
precisas para a correcta interpretación do proxecto.
d) Elaborar, a requirimento do promotor ou coa súa conformidade, eventuais modificacións do proxecto, que vingan
esixidas pola marcha da obra sempre que as mesmas adáptense ás disposicións normativas contempladas e
observadas na redacción do proxecto.
e) Subscribir o acta de reformulo ou de comezo de obra e o certificado final de obra, así como conformar as
certificacións parciais e a liquidación final das unidades de obra executadas, cos visados que no seu caso fosen
preceptivos.
f) Elaborar e subscribir a documentación da obra executada para entregala ao promotor, cos visados que no seu
caso fosen preceptivos.
g) As relacionadas no artigo 1, naqueles casos nos que o director da obra e o director da execución da obra sexa o
mesmo profesional, se fose esta a opción elixida, de conformidade co previsto no apartado 2.a) do artigo 13.
O DIRECTOR DA EXECUCIÓN DA OBRA.
1. O director da execución da obra é o axente que, formando parte da dirección facultativa, asume a función
técnica de dirixir a execución material da obra e de controlar cualitativa e cuantitativamente a construción e a
calidade do edificado.
2. Son obrigacións do director da execución da obra:
a) Estar en posesión da titulación académica e profesional habilitante e cumprir as condicións exixibles para o
exercicio da profesión. En caso de persoas xurídicas, designar ao técnico director da execución da obra que teña a
titulación profesional habilitante.
Cando as obras a realizar teñan por obxecto a construción de edificios para os usos indicados no grupo a) do
apartado 1 do artigo 2, a titulación académica e profesional habilitante será a de Arquitecto. Será esta, así mesmo,
a titulación habilitante para as obras do grupo b) que fosen dirixidas por Arquitecto.
Nos demais casos a dirección da execución da obra pode ser desempeñada, indistintamente, por profesionais coa
titulación de Arquitecto, Arquitecto Técnico, enxeñeiro ou enxeñeiro técnico.
b) Verificar a recepción en obra dos produtos de construción, ordenando a realización de ensaios e probas precisas.
c) Dirixir a execución material da obra comprobando os replanteos, os materiais, a correcta execución e disposición
dos elementos construtivos e das instalacións, de acordo co proxecto e coas instrucións do director de obra.
d) Consignar no Libro de ordes e asistencias as instrucións precisas.
e) Subscribir o acta de reformulo ou de comezo de obra e o certificado final de obra, así como elaborar e subscribir
as certificacións parciais e a liquidación final das unidades de obra executadas.
f) Colaborar cos restantes axentes na elaboración da documentación da obra executada, achegando os resultados
do control realizado.
ARTIGO 14. AS ENTIDADES E OS LABORATORIOS DE CONTROL DE CALIDADE DA EDIFICACIÓN.
1. Son entidades de control de calidade da edificación aquelas capacitadas para prestar asistencia técnica na
verificación da calidade do proxecto, dos materiais e da execución da obra e as súas instalacións de acordo co
proxecto e a normativa aplicable.
2. Son laboratorios de ensaios para o control de calidade da edificación os capacitados para prestar asistencia
técnica, mediante a realización de ensaios ou probas de servizo dos materiais, sistemas ou instalacións dunha obra
de edificación.
3. Son obrigacións das entidades e dos laboratorios de control de calidade:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 6

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
a) Prestar asistencia técnica e entregar os resultados da súa actividade ao axente autor do encargo e, en todo caso,
ao director da execución das obras.
b) Xustificar a capacidade suficiente de medios materiais e humanos necesarios para realizar adecuadamente os
traballos contratados, no seu caso, a través da correspondente acreditación oficial outorgada polas Comunidades
Autónomas con competencia na materia.
O ARQUITECTO DIRECTOR
Artigo 3º.- Corresponden ao Arquitecto Director ademais das funcións sinaladas anteriormente:
- Redactar os complementos ou rectificacións do proxecto que se precisen.
- Asistir ás obras, cantas veces requírao a súa natureza e complexidade, a fin de resolver as continxencias que se
produzan e impartir as ordes complementarias que sexan precisas para conseguir a correcta solución
arquitectónica.
- Coordinar a intervención en obra doutros técnicos que, no seu caso, concorran á dirección con función propia en
aspectos parciais da súa especialidade.
- Aprobar as certificacións parciais de obra, a liquidación final e asesorar ao promotor no acto da recepción.
O ARQUITECTO TECNICO DIRECTOR DE EXECUCIÓN MATERIAL
Artigo 4º.- Corresponden o Arquitecto Técnico ademais das funcións sinaladas anteriormente:
- Redactar o documento de estudos e análises do Proxecto con arranxo ao previsto no artigo 1º. 4. das Tarifas de
Honorarios aprobados por R.D. 314/1979, de 19 de xaneiro.
- Planificar, á vista do proxecto arquitectónico, do contrato e da normativa técnica de aplicación o control de
calidade e económico das obras.
- Redactar cando sexa requirido o estudo dos sistemas adecuados aos riscos do traballo na realización da obra e
aprobar o Plan de Seguridade e Hixiene para a aplicación do mesmo.
- Efectuar o reformulo da obra e preparar o acta correspondente, subscribíndoa en unión do Construtor.
- Comprobar as instalacións provisionais, medios auxiliares e sistemas de seguridade e hixiene no traballo,
controlando a súa correcta execución.
- Ordenar e dirixir a execución material con arranxo ao proxecto, ás normas técnicas e ás regras da boa
construción.
- Realizar ou dispós as probas ou ensaios de materiais, instalacións e demais unidades de obra segundo as
frecuencias de mostraxe programadas no plan de control, así como efectuar as demais comprobacións que resulten
necesarias para asegurar a calidade construtiva de acordo co proxecto e a normativa técnica aplicable. Dos
resultados informará puntualmente ao Construtor, impartíndolle, no seu caso, as ordes oportunas; de non
resolverse a continxencia adoptará as medidas que correspondan.
- Realizar as medicións de obra executada e dar conformidade, segundo as relacións establecidas, ás certificacións
valoradas e á liquidación da obra.
- Subscribir o certificado final da obra.
O CONSTRUTOR
Artigo 5º.- Corresponde ao Construtor ademais das funcións sinaladas anteriormente:
a- Organizar os traballos de construción, redactando os plans de obras que se precisen e proxectando ou
autorizando as instalacións provisionais e medios auxiliares da obra.
b- Elaborar, cando se requira, o Plan de Seguridade e Hixiene da obra en aplicación do estudo correspondente e
dispor en todo caso a execución das medidas preventivas, velando polo seu cumprimento e pola observancia da
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 7

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
normativa vixente en materia de seguridade e hixiene na o traballo, en concordancia coas previstas na Ordenanza
Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo aprobada por Ou.M. 9-3-71
c- Subscribir co Arquitecto o acta de reformulo da obra.
d- Ostentar a xefatura de todo o persoal que interveña na obra e coordinar as intervencións dos subcontratistas.
e- Asegurar a idoneidade de todos e cada un dos materiais e elementos construtivos que se utilicen, comprobando
os preparativos en obra e rexeitando, por iniciativa propia ou por prescrición do Aparellador ou Arquitecto Técnico,
as subministracións ou prefabricados que non conten coas garantías ou documentos de idoneidade requiridos polas
normas de aplicación.
f- Custodiar o Libro de ordes e seguimento da obra, e dar o decatado ás anotacións que se practiquen no mesmo.
g- Facilitar ao Arquitecto coa antelación suficiente os materiais precisos para o cumprimento do seu labor.
h- Preparar as certificacións parciais de obra e a proposta de liquidación final.
i- Subscribir co Promotor as actas de recepción provisional e definitiva.
j- Concertar os seguros de accidentes de traballo e de danos a terceiros durante a obra.
k- Deberá ter sempre a man un número proporcionado de obreiros á extensión dos traballos que se estean
executando segundo o nº. 5 do Artigo 63 do vixente Regulamento Xeral de Contratación do Estado.
2.2 EPIGRAFE 2º DAS OBRIGACIÓNS E DEREITOS XENERAIS DO CONSTRUTOR O Contratista.
VERIFICACION DOS DOCUMENTOS DO PROXECTO
Artigo 6º.- Antes de dar comezo ás obras, o Construtor consignará por escrito que a documentación achegada
resulta suficiente para a comprensión da totalidade da obra contratada ou, en caso contrario, solicitará as
aclaracións pertinentes.
O Contratista suxeitarase ás Leis, Regulamentos e Ordenanzas vixentes, así como ás que se diten durante a
execución da obra.
PLAN DE SEGURIDADE E HIXIENE
Artigo 7º.- O Construtor, á vista do Proxecto de Execución, contendo, no seu caso, o Estudo de Seguridade e
Hixiene, presentará o Plan de Seguridade e Hixiene da obra á aprobación do Técnico da Dirección Facultativa.
OFICINA NA OBRA
Artigo 8º.- O Construtor habilitará na obra unha oficina na que existirá unha mesa ou taboleiro adecuado, no
poidan estenderse e consultarse os planos. En devandita oficina terá sempre o Contratista a disposición da
Dirección Facultativa:
- O Proxecto de Execución completo, incluídos os complementos que no seu caso redacte o Arquitecto Técnico.
- A Licenza de Obras
- O Libro de Ordenes e Asistencias
- O Plan de Seguridade e Hixiene
- O Libro de Incidencias
- O Regulamento e Ordenanza de Seguridade e Hixiene no Traballo
- A Documentación dos seguros mencionados no Artigo 5º - j)
Disporá ademais o Construtor dunha oficina para a Dirección Facultativa, convenientemente acondicionada para
que nela póidase traballar con normalidade a calquera hora da xornada.
PRESENZA DO CONSTRUTOR NA OBRA
Artigo 9º.- O Construtor vén obrigado a comunicar á propiedade a persoa designada como delegado seu na obra,
que terá carácter de Xefe da mesma, con dedicación plena e con facultades para representarlle e adoptar en todo
momento cantas disposicións competan a contrátaa.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 8

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Serán as súas funcións as do Construtor segundo especifica no Artigo 5º. Cando a importancia das obras requírao e
así se consigne no “Prego de Condicións Particulares de índole Facultativa”. O delegado do Contratista será un
facultativo de grao superior ou grao medio, segundo os casos.
O Prego de Condicións particulares determinará o persoal facultativo ou especialista que o Construtor obríguese a
manter na obra como mínimo, e o tempo de dedicación comprometido.
O incumprimento desta obrigación ou, en xeral, a falta de cualificación suficiente por parte do persoal segundo a
natureza dos traballos, facultará ao Arquitecto para ordenar a paralización das obras, sen dereito a reclamación
algunha, ata que se emende a deficiencia.
Artigo 10º.- O Xefe da obra, por se mesmo ou por medio dos seus técnicos ou encargados, estará presente durante
a xornada legal de traballo e acompañará ao Arquitecto, nas visitas que faga ás obras, póndose á súa disposición
para a práctica dos recoñecementos que se consideren necesarios e fornecéndolle os datos precisos para a
comprobación das medicións e liquidacións.
TRABALLOS NON ESTIPULADOS EXPRESAMENTE
Artigo 11º.- É obrigación de contrátaa o executar canto sexa necesario para a boa construción e aspecto das obras,
aínda cando non se ache expresamente determinado nos documentos de Proxecto, sempre que, sen separarse do
seu espírito e recta interpretación, dispóñao o Arquitecto dentro dos límites de posibilidades que os orzamentos
habiliten para cada unidade de obra e tipo de execución.
O Contratista, de acordo coa Dirección Facultativa, entregará no acto da recepción provisional, os planos de todas
as instalacións executadas na obra, coas modificacións ou estado definitivo en que queden.
O Contratista comprométese igualmente a entregar as autorizacións que preceptivamente teñen que expedir as
Delegacións Provinciais de Industria, Sanidade, etc., e autoridades locais, para a posta en servizo das referidas
instalacións.
Son tamén por conta do Contratista, todos os arbitrios, licenzas municipais, valos, alumado, multas, etc. Que
ocasionen as obras desde o seu inicio ata a súa total terminación.
INTERPRETACIÓNS, ACLARACIÓNS E MODIFICACIÓNS DOS DOCUMENTOS DO PROXECTO.
Artigo 12º.- Cando se trate de aclarar, interpretar ou modificar preceptos dos Pregos de Condicións ou indicacións
dos planos ou esbozos, as ordes e instrucións correspondentes comunicaranse precisamente por escrito ao
Construtor estando este obrigado a se vez a devolver os orixinais ou as copias subscribindo coa súa firma o
decatado, que figurará ao pé de todas as ordes, avisos ou instrucións que reciba do Arquitecto.
Calquera reclamación que en contra das disposicións tomadas por estes crea oportuno facer o Construtor, haberá
de dirixila, dentro precisamente do prazo de tres días, a quen a ditou, o cal dará ao Construtor, o correspondente
recibo, se este solicitáseo.
Artigo 13º.- O Construtor poderá requirir do Arquitecto, segundo os seus respectivos labores, as instrucións ou
aclaracións que se precisen para a correcta interpretación e execución dos proxectado.
RECLAMACIÓNS CONTRA AS ORDES DA DIRECCION FACULTATIVA
Artigo 14º.- As reclamacións que o Contratista queira facer contra as ordes ou instrucións dimanadas da Dirección
Facultativa, só poderá presentalas, a través do Arquitecto, ante a Propiedade, se son de orde económica e de
acordo coas condicións estipuladas nos Pregos de Condicións correspondentes. Contra disposicións de orde técnica
do Arquitecto Técnico, non se admitirá reclamación algunha, podendo o Contratista salvar a súa responsabilidade,
se o estima oportuno, mediante exposición razoada dirixida ao Arquitecto, o cal poderá limitar a súa contestación
ao acuse de recibo, que en todo caso será obrigatoria para este tipo de reclamacións.
RECUSACION POLO CONTRATISTA DO PERSOAL NOMEADO POLO ARQUITECTO
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 9

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Artigo 15º.- O Construtor non poderá recusar ao Arquitecto ou persoal encargado por estes da vixilancia das obras,
nin pedir que por parte da propiedade desígnense outros facultativos para os recoñecementos e medicións.
Cando se crea prexudicado polo labor destes, procederá de acordo co estipulado no artigo precedente, pero sen
que por esta causa poidan interromperse nin perturbarse a marcha dos traballos.
FALTAS DE PERSOAL
Artigo 16º.- O Arquitecto, nos supostos de desobediencia ás súas instrucións, manifesta incompetencia ou
neglixencia grave que comprometan ou perturben a marcha dos traballos, poderá requirir ao Contratista para que
aparte da obra aos dependentes ou operarios causantes da perturbación.
O Contratista poderá subcontratar capítulos ou unidades de obra a outros contratistas e industriais, con sujeción no
seu caso, ao estipulado no Prego de Condicións Particulares e se prexuízo das súas obrigacións como Contratista
xeral da obra.
2.3 EPIGRAFE 3º. PRESCRICIÓNS XERAIS RELATIVAS OS TRABALLOS E OS MATERIAIS.
CAMIÑOS E ACCESOS
Artigo 18º.- O Construtor disporá pola súa conta os accesos á obra e o cerramento ou valado desta.
O Arquitecto poderá esixir a súa modificación ou mellora.
Así mesmo o Construtor obrigarase á colocación nun lugar visible, á entrada da obra, dun cartel exento de panel
metálico sobre estrutura auxiliar onde se reflectirán os datos da obra en relación ao título da mesma, entidade
promotora e nomes dos técnicos competentes, cuxo deseño deberá ser aprobado previamente a colocación pola
Dirección Facultativa.
REFORMULO
Artigo 19º.- O Construtor iniciará as obras co reformulo das mesmas no terreo, sinalando as referencias principais
que manterá como base de ulteriores replanteos parciais. Devanditos traballos consideraranse a cargo do
Contratista e incluídos na súa oferta.
O Construtor someterá o reformulo á aprobación do Arquitecto e unha vez este dea a súa conformidade preparará
un acta acompañada dun plano que deberá ser aprobada polo Arquitecto, sendo responsabilidade do Construtor a
omisión deste trámite.
COMEZO DA OBRA, RITMO DE EJECUCION DOS TRABALLOS
Artigo 20º.- O Construtor dará comezo ás obras no prazo marcado no Prego de Condicións Particulares,
desenvolvéndoas na forma necesaria para que dentro dos períodos parciais naquel sinalados queden executados os
traballos correspondentes e, en consecuencia, a execución total leve a efecto dentro do prazo esixido no Contrato.
Obrigatoriamente e por escrito, deberá o Contratista dar conta ao Arquitecto do comezo dos traballos polo menos
con tres días de antelación.
ORDE DOS TRABALLOS
Artigo 21º.- En xeral, a determinación da orde dos traballos é facultade de contrátaa, salvo naqueles casos nos
que, por circunstancias de orde técnica, estime conveniente a súa variación a Dirección Facultativa.
FACILIDADES PARA OUTROS CONTRATISTAS
Artigo 22º.- De acordo co que requira a Dirección Facultativa, o Contratista Xeral deberá dar todas as facilidades
razoables para a realización dos traballos que lle sexan encomendados a todos os demais Contratistas que
interveñan na obra. Iso sen prexuízo das compensacións económicas a que haxa lugar entre Contratistas por
utilización de medios auxiliares ou subministracións de enerxía ou outros conceptos.
En caso de litixio, ambos os Contratistas estarán ao que resolva a Dirección Facultativa.
AMPLIACION DO PROXECTO POR CAUSAS IMPREVISTAS O DE FORZA MAIOR
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 10

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Artigo 23º.- Cando sexa preciso por motivos imprevistos ou por calquera accidente, ampliar o Proxecto, non se
interromperán os traballos, continuándose segundo as instrucións dadas polo Arquitecto en tanto se formula ou se
tramita o Proxecto Reformado.
O Construtor está obrigado a realizar co seu persoal e os seus materiais canto a Dirección das obras dispoña para
apeos, apontoamentos, derribas, recalzos ou calquera outra obra de carácter urxente.
PRORROGA POR CAUSA DE FORZA MAIOR
Artigo 24º.- Se por causa de forza maior ou independente da vontade do Construtor, este non puidese comezar as
obras, ou tivese que suspendelas, ou non lle fose posible terminalas nos prazos prefixados, outorgaráselle unha
prórroga proporcionada para o cumprimento de contrátaa, previo informe favorable do Arquitecto.
Para iso, o Construtor exporá, en escrito dirixido ao Arquitecto, a causa que impide a execución ou a marcha dos
traballos e o atraso que por iso se orixinaría nos prazos acordados, razoando debidamente a prórroga que por
devandita causa solicita.
RESPONSABILIDADE DA DIRECCION FACULTATIVA NO ATRASO DA OBRA
Artigo 25º.- O Contratista non poderá escusarse de non cumprir os prazos de obra estipulados, alegando como
causa a carencia de planos ou ordes da Dirección Facultativa, a excepción do caso en que habéndoo solicitado por
escrito non se lle proporcionaron.
CONDICIÓNS XERAIS DE EJECUCION DOS TRABALLOS
Artigo 26º.- Todos os traballos executaranse con estrita sujeción ao Proxecto, ás modificacións do mesmo que
previamente sexan aprobadas e as ordes e instrucións que baixo a súa responsabilidade e por escrito entregue o
Arquitecto ao Construtor, dentro das limitacións orzamentarias e de conformidade co especificado no artigo 11º.
OBRAS OCULTAS
Artigo 27º.- De todos os traballos e unidades de obra que haxan de quedar ocultos á terminación do edificio,
levantaranse os planos precisos para que queden perfectamente definidos; estes documentos estenderanse por
triplicado, sendo entregados: un ao Arquitecto; outro á Propiedade; e o terceiro ao Contratista, asinados todos eles
polos tres. Devanditos planos, que deberán ir suficientemente acoutados, consideraranse documentos
indispensables e irrecusables para efectuar medicións.
TRABALLOS DEFECTUOSOS
Artigo 28º.- O Construtor de empregar os materiais que cumpran as condicións esixidas nas “Condicións Xerais e
Particulares de índole Técnica” do Prego de Condicións e realizará todos e cada un dos traballos contratados de
acordo co especificado tamén en devandito documento.
Para iso, e ata que teña lugar a recepción definitiva de edificio é responsable da execución dos traballos que
contratou e das faltas e defectos que nestes poidan existir pola súa mala xestión ou pola deficiente calidade dos
materiais empregados ou os aparellos colocados, sen que exima da responsabilidade o control que compete ao
Arquitecto, nin tampouco o feito de que os traballos sexan valorados nas certificacións parciais de obra, que sempre
serán estendidas e abonadas a boa conta.
Como consecuencia do anteriormente expresado, cando o Arquitecto advirta vicios ou defectos nos traballos
citados, ou que os materiais empregados ou os aparellos colocados non reúnen as condicións preceptuadas, xa
sexa no curso da execución dos traballos, ou finalizados estes, e para verificarse a recepción definitiva da obra,
poderá dispor que as partes defectuosas demolidas e reconstruídas de acordo co contratado, e todo iso a expensas
de contrátaa. Se esta non estimase xusta a decisión e negásese á demolición e reconstrución ou ambas, exporase a
cuestión ante a Propiedade, quen resolverá.
VICIOS OCULTOS
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 11

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Artigo 29.- Se o Arquitecto tivese fundadas razóns para crer na existencia de vicios ocultos de construción nas
obras executadas, ordenará efectuar en calquera tempo, e antes da recepción definitiva, os ensaios, destrutivos ou
non, que crea necesarios para recoñecer os traballos que supoña defectuosos.
Os gastos que se observen serán de conta do Construtor, sempre que os vicios existan realmente.
DOS MATERIAIS E OS APARELLOS, E DA SÚA PROCEDENCIA
Artigo 30º.- O Construtor ten liberdade de proverse dos materiais e aparellos de todas clases nos puntos que lle
parezan conveniente, excepto nos casos en que o Prego Particular de Condicións Técnicas preceptúe unha
procedencia determinada.
Obrigatoriamente, e para proceder ao seu emprego ou provisión, o Construtor deberá presentar ao Arquitecto unha
lista completa dos materiais e aparellos que vaia utilizar na que se indique todas as indicacións sobre marcas,
calidades, procedencia e idoneidade de cada un deles.
PRESENTACION DE MOSTRAS
Artigo 31º.- A petición do Arquitecto, o Construtor presentaralle as mostras dos materiais sempre coa antelación
prevista no Calendario da Obra.
MATERIAIS NON UTILIZABLES
Artigo 32º.- O Construtor, á súa costa, transportará e colocará, agrupándoos ordenadamente e no lugar adecuado,
os materiais procedentes das escavacións, derribas, etc. Que non sexan utilizables na obra.
Retiraranse desta ou levarán ao vertedoiro, cando así estivese establecido no Prego de Condicións Particulares na
vixente obra.
Se non se houbese preceptuado nada sobre o particular, retiraranse dela cando así os ordene o Arquitecto.
GASTOS OCASIONADOS POR PROBAS E ENSAIOS
Artigo 33º.- Todos os gastos orixinados pola probas e ensaios de materiais ou elementos que interveñan na
execución das obras, serán de conta de contrata.
Todo ensaio que non resulte satisfactorio ou que non ofreza as suficientes garantías poderán comezarse de novo a
cargo do mesmo.
LIMPEZA DAS OBRAS
Artigo 34º.- É obrigación do Construtor manter limpas as obras e os seus arredores, tanto de cascallos como de
materiais sobrantes, facer desaparecer as instalacións provisionais que non sexan necesarias, así como adoptar as
medidas e executar todos os traballos que sexan necesarios para que a obra ofreza un bo aspecto.
OBRAS SEN PRESCRICIÓNS
Artigo 35.- Na execución de traballos que entran na construción das obras e para os cales non existan prescricións
consignadas explicitamente neste Prego nin na restante documentación do Proxecto, o Construtor aterase, en
primeiro termo, ás instrucións que dite a Dirección Facultativa das obras e, en segundo lugar, ás regras e prácticas
en boa construción.
2.4 EPIGRAFE 4º. DAS RECEPCIÓNS DE EDIFICIOS E OBRAS ANEJAS. DAS RECEPCIÓNS
PROVISIONAIS
Artigo 36º.- Trinta días antes de dar fin ás obras, comunicará o Arquitecto á Propiedade a proximidade da súa
terminación a fin de convir a data para o acto de Recepción Provisional.
Esta realizarase coa intervención dun Técnico designado pola Propiedade, do Construtor e do Arquitecto.
Convocarase tamén aos restantes técnicos que, no seu caso, interviñesen na dirección con función propia en
aspectos parciais ou unidades especializadas.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 12

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Practicando un detido recoñecemento das obras, estenderase un acta con tantos exemplares como intervintes e
asinados por todos eles.
Desde esta data empezará a correr o prazo de garantía, se as obras achásense en estado de ser admitidas.
Seguidamente, os Técnicos da Dirección Facultativa estenderán o correspondente Certificado Final de Obra.
Se o Construtor non cumprise, poderá declararse resolto o contrato con perda da fianza.
Ao realizarse a Recepción Provisional das obras, deberá presentar o Contratista as pertinentes autorizacións dos
Organismos Oficiais da Provincia, para o uso e posta en servizo das instalacións que así o requira. Non se efectuará
esa Recepción Provisional, nin como é lóxico a Definitiva, se non se cumpre este requisito.
DOCUMENTACION FINAL DA OBRA
Artigo 37º.- O Arquitecto Director facilitará á Propiedade a documentación final das obras, coas especificacións e
contido disposto pola lexislación vixente e si se trata de vivendas, co que se establece nos parágrafos 2, 3, 4 e 5 do
apartado 2 do artigo 4º do Real Decreto 515/1989, de 21 de abril.
MEDICION DEFINITIVA DOS TRABALLOS E LIQUIDACION PROVISIONAL DA OBRA
Artigo 38º.- Recibidas provisionalmente as obras, procederase inmediatamente polo Arquitecto á súa medición
definitiva, con precisa asistencia do Construtor ou do seu representante.
Estenderase a oportuna certificación por triplicado que, aprobada polo Arquitecto coa súa firma, servirá para o
abono pola Propiedade do saldo resultante salvo a cantidade retida en concepto de fianza.
PRAZO DE GARANTIA
Artigo 39º.- O prazo de garantía será de doce meses, e durante este período o Contratista corrixirá os defectos
observados, eliminará as obras rexeitadas e reparará as avarías que por esta causa producísense, todo iso pola súa
conta e sen dereito a indemnización algunha, executándose en caso de resistencia devanditas obras pola
Propiedade con cargo á fianza.
O Contratista garante á Propiedade contra toda reclamación de terceira persoa, derivada do incumprimento das
súas obrigacións económicas ou disposicións legais relacionadas coa obra. Unha vez aprobada a Recepción e
Liquidación Definitiva das obras, a Administración tomará acordo respecto da fianza depositada polo Contratista.
Tras a Recepción Definitiva da obra, o Contratista quedará relevado de toda responsabilidade salvo no referente
aos vicios ocultos da construción.
CONSERVACION DAS OBRAS RECIBIDAS PROVISIONALMENTE
Artigo 40º.- Os gastos de conservación durante o prazo de garantía comprendido entre a recepción provisional e
definitiva, correrán a cargo do Contratista.
Polo tanto, o Contratista durante o prazo de garantía será o conservador do edificio, onde terá o persoal suficiente
para atender todas as avarías e reparacións que poidan presentarse, aínda que o establecemento fose ocupado ou
utilizado pola propiedade, antes da Recepción Definitiva.
DA RECEPCION DEFINITIVA
Artigo 41º.- A recepción definitiva verificarase logo de transcorrido o prazo de garantía en igual forma e coas
mesmas formalidades que a provisional, a partir de cuxa data cesará a obrigación do Construtor de reparar ao seu
cargo aqueles danos inherentes á norma de conservación dos edificios e quedarán só subsistentes todas as
responsabilidades que puidesen alcanzarlle por vicios da construción.
PRORROGA DO PRAZO DE GARANTIA
Artigo 42º.- Se ao proceder ao recoñecemento para a recepción definitiva da obra, non se atopase esta en as
condicións debidas, aprazarase dita recepción definitiva e o Arquitecto Director marcará ao Construtor os prazos e
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 13

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
formas en que deberán realizarse as obras necesarias e, de non efectuarse dentro daqueles, poderá resolverse o
contrato con perda da fianza.
DAS RECEPCIÓNS DE TRABALLOS CUXA CONTRATA SEXA RESCINDIDA
Artigo 43º.- No caso de resolución do contrato, o Contratista virá obrigado a retirar, no prazo que fixe o Prego de
Condicións Particulares, a maquinaria, medios auxiliares, instalacións, etc., a resolver os subcontratos que tivese
concertados e deixar a obra en condicións de ser renovadas por outra empresa.
As obras e traballos terminados por completo recibiranse provisionalmente cos trámites establecidos no artigo 36.
Para as obras e traballos non terminados pero aceptables a xuízo do Arquitecto Director, efectuarase unha soa
recepción definitiva.
3 CAPITULO II. CONDICIÓNS ECONOMICAS
3.1 EPIGRAFE 1º. PRINCIPIO XERAL
Artigo 44º.- Todos os que interveñen no proceso de construción teñen dereito a percibir puntualmente as
cantidades devengadas pola súa correcta actuación con arranxo ás condicións contractualmente establecidas.
Artigo 45º.- A Propiedade, o Contratista e, no seu caso, os Técnicos, poden esixirse reciprocamente as garantías
adecuadas ao cumprimento puntual das súas obrigacións de pago.
3.2 EPIGRAFE 2º. FIANZAS E SEGUROS
Polo que se refire ás garantías a Lei da Edificación establece, para os edificios de vivenda, a subscrición obrigatoria
polo construtor, durante o prazo dunha ano, dun seguro de danos materiais ou de caución, ou ben a retención polo
promotor dun 5 por cento do custo da obra para facer fronte aos danos materiais ocasionados por unha deficiente
execución. Concretamente o construtor tamén responderá dos danos materiais por vicios ou defectos de execución
que afecten a elementos de terminación ou acabado das obras dentro do prazo dun ano.
Establécese igualmente para os edificios de vivenda a subscrición obrigatoria polo promotor dun seguro que cubra
os danos materiais que se ocasionen no edificio e que afecten á seguridade estrutural, durante o prazo de dez
anos. Concretamente asegurarase durante dez anos, dos danos materiais causados no edificio por vicios ou
defectos que afecten á cimentación, os soportes, as vigas, os forxados, os muros de carga ou outros elementos
estruturais, e que comprometan directamente a resistencia mecánica e a estabilidade do edificio.
Artigo 46º.- O Contratista presentará fianza con arranxo a algún dos seguintes procedementos segundo estipúlese:
a) Depósito previo, en metálico ou valores, ou aval bancario.
b) Mediante retención nas certificacións parciais ou pagos a conta en igual proporción.
FIANZA PROVISIONAL
Artigo 47º.- No caso de que a obra adxudíquese por poxa pública, o depósito provisional para tomar parte nela
especificarase no anuncio da mesma.
O Contratista ao que se adxudicou a execución dunha obra ou servizo para a mesma, deberá depositar no punto e
prazos fixados no anuncio da poxa ou o que se determine no Prego de Condicións Particulares do Proxecto, a fianza
definitiva que se sinale, fianza que pode constituírse en calquera das formas especificadas no apartado anterior.
EJECUCION DE TRABALLOS CON CARGO A FIANZA
Artigo 48º.- Se o Contratista negásese a facer pola súa conta os traballos precisos para ultimar a obra nas
condicións contratadas, o Arquitecto Director en nome e representación do Propietario, ordenaraos executar a un
terceiro, ou, poderá realizalos directamente por administración, abonando a súa importe coa fianza depositada, sen
prexuízo das accións a que teña dereito o Propietario, no caso de que o importe da fianza non bastase para cubrir o
importe dos gastos efectuados nas unidades da obra que non fosen de recibo.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 14

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
DA DEVOLUCION EN XERAL
Artigo 49º.- A fianza retida será devolta ao Contratista unha vez asinada o Acta de Recepción Definitiva da obra. A
Propiedade poderá esixir que o Contratista acredítelle a liquidación e liquidación das súas débedas causadas pola
execución da obra, talles como salarios, subministracións, subcontratos,
DEVOLUCION DA FIANZA NO CASO DE EFECTUARSE RECEPCIÓNS PARCIAIS
Artigo 50º.- Se a Propiedade, coa conformidade do Arquitecto Director, accedese a facer recepcións parciais, terá
dereito o Contratista a que se lle devolva a parte proporcional da fianza.
3.3 EPIGRAFE 3º. DOS PREZOS. COMPOSICIÓN DOS PREZOS UNITARIOS
Artigo 51º.- O cálculo dos prezos das distintas unidades da obra é o resultado de sumar os custos directos, os
indirectos, os gastos xerais e o beneficio industrial.
Consideraranse custos directos:
a) A man de obra, cos seus pluses, cargas e seguros sociais, que interveñen directamente na execución da unidade
de obra.
b) Os materiais, aos prezos resultantes a pé de obra, que queden integrados na unidade de que se trate ou que
sexan necesarios para a súa execución.
c) Os equipos e sistemas técnicos da seguridade e hixiene para a prevención e protección de accidentes e
enfermidades profesionais.
d) Os gastos de persoal, combustible, enerxía, etc., que teñan lugar por accionamiento ou funcionamento da
maquinaria e instalacións utilizadas na execución da unidade de obras.
e) Os gastos de amortización e conservación da maquinaria, instalacións, sistemas e equipos anteriormente citados,
Consideraranse custos indirectos:
Os gastos de instalación de oficinas a pé de obra, comunicacións edificación de almacéns, talleres, pavillóns
temporais para obreiros, laboratorios, seguros, etc., os do persoal técnico e administrativo adscrito exclusivamente
á obra e os imprevistos. Todos estes gastos, cifraranse nunha porcentaxe dos custos directos.
Consideraranse Gastos Xerais:
Os Gastos Xerais de empresa, gastos financeiros, cargas fiscais e taxas da administración legalmente establecidas.
Cifraranse como unha porcentaxe da suma dos custos directos e indirectos (nos contratos de obras da
Administración Pública esta porcentaxe establécese un 13 por 100).
Beneficio Industrial:
O Beneficio Industrial do Contratista establécese no 6 por 100 sobre a suma das anteriores partidas.
Prezo de Execución Material:
Denominarase Prezo de Execución Material ao resultado obtido pola suma dos anteriores conceptos a excepción do
Beneficio Industrial e os gastos xerais.
Prezo de Contrata:
O Prezo de Contrata é a suma dos custos directos, os indirectos, os Gastos Xerais e o Beneficio Industrial.
O IVE vira sobre esta suma pero non integra o prezo.
PREZO DE CONTRATA. IMPORTE DE CONTRATA
Artigo 52º.- No caso de que os traballos a realizar nun edificio ou obra aneja calquera se contraten a risco e
ventura, enténdese por Prezo de Contrata o que importa o custo total da unidade de obra, é dicir, o prezo de
Execución material, mais o tanto por cento (%) sobre o último prezo en concepto de Gastos Xerais e Beneficio
Industrial e do Contratista. Os Gastos Xerais estímanse normalmente nun 13% e o beneficio estímase normalmente
en 6 por cento, salvo que nas condicións particulares establézase outro destino.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 15

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
PREZOS CONTRADITORIOS
Artigo 53º.- Produciranse prezos contraditorios só cando a Propiedade por medio do Arquitecto decida introducir
unidades ou cambios de calidade nalgunha das previstas, ou cando sexa necesario afrontar algunha circunstancia
imprevista.
O Contratista estará obrigado a efectuar os cambios.
A falta de acordo, o prezo resolverase contraditoriamente entre o Arquitecto e o Contratista antes de comezar a
execución dos traballos e no prazo que determina o Prego de Condicións Particulares. Se subsistise a diferenza
acudirase en primeiro lugar, ao concepto análogo dentro do cadro de prezos do proxecto, e en segundo lugar, ao
banco de prezos mais frecuente na localidade.
Os contraditorios que houber referiranse sempre aos prezos unitarios da data do contrato.
RECLAMACIÓNS DE AUMENTO DE PREZOS POR CAUSAS DIVERSAS
Artigo 54º.- Se o Contratista, antes da firma do contrato, non fixese a reclamación ou observación oportuna, non
poderá baixo ningún pretexto de erro ou omisión reclamar aumento dos prezos fixados no cadro correspondente do
orzamento que sirva de base para a execución das obras (con referencia a Facultativas).
FORMAS TRADICIONAIS DE MEDIR O APLICAR OS PREZOS
Artigo 56º.- En ningún caso poderá alegar o Contratista os usos e costumes do país respecto da aplicación dos
prezos ou de forma de medir as unidades de obra executadas, estarase ao previsto en primeiro lugar, ao Prego
Xeral de Condicións Técnicas, e en segundo lugar, ao Prego de Condicións Particulares.
DA REVISION DOS PREZOS CONTRATADOS
Artigo 56º.- Contratándose as obras a risco e ventura, non se admitirá a revisión dos prezos en tanto que o
incremento non alcance na suma das unidades que falten por realizar de acordo co Calendario, un montante
superior ao cinco por cento (5 por 100) do importe total do orzamento de Contrato.
Caso de producirse variacións en alza superiores a esta porcentaxe, efectuarase a correspondentes revisión de
acordo coa fórmula establecida no Prego de Condicións Particulares, percibindo o Contratista a diferenza en máis
que resulte pola variación do IPC superior ao 5 por 100.
Non haberá revisión de prezos das unidades que poidan quedar fóra dos prazos fixados no Calendario da oferta.
PROVISIÓN DE MATERIAIS
Artigo 57º.- O Contratista queda obrigado a executar as provisións de materiais ou aparellos da obra que a
Propiedade ordena por escrito.
Os materiais amoreados, unha vez abonados polo Propietario son, da exclusiva propiedade deste; do seu garda e
conservación será responsable o Contratista.
3.4 EPIGRAFE 4º. OBRAS POR ADMINISTRACION
ADMINISTRACION
Artigo 58º.- Denomínanse “Obras por Administración” aquelas en as que as xestións que se precisan para a súa
realización lévaas directamente o propietario; ben en por si ou por un representante seu ou ben por mediación dun
construtor.
As obras por administración clasifícanse nas dúas modalidades seguintes:
a) Obras por administración directa.
b) Obras por administración delegada ou indirecta.
OBRAS POR ADMINISTRACION DIRECTA
Artigo 59º.- Denomínanse “Obras por Administración Directa” aquela en as que o Propietario por si ou por
mediación dun representante seu, que pode ser o propio Arquitecto Director, expresamente autorizado a estes
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 16

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
efectos, leve directamente as xestións precisas para a execución da obra, adquirindo os materiais, contratando o
seu transporte a ábraa e, en suma intervindo directamente en todas as operacións precisas para que ao persoal e
os obreiros contratados por el poidan realizala; nestas obras o construtor, se o houbese, ou o encargado da súa
realización, é un mero dependente do propietario, xa sexa como empregado seu ou como autónomo contratado por
el, que é quen reúne en si, xa que logo, a dobre personalidade de Propietario e Contratista.
OBRAS POR ADMINISTRACION DELEGADA OU INDIRECTA
Artigo 60º.- Enténdese por “Obra por Administración Delegada ou Indirecta” a que conveñen un Propietario e un
Construtor para que este, por conta daquel e como delegado seu, realice as xestións e os traballos que se precisen
e convéñase.
Son xa que logo, características peculiares da “Obra por Administración Delegada ou Indirecta” as seguintes.
- Por parte do Propietario, a obrigación de abonar directamente ou pola mediación do Construtor todos os gastos
inherentes á realización dos traballos convidos, reservándose o Propietario a facultade de poder ordenar, ben en
por si ou por medio do Arquitecto Director na súa representación, a orde e a marcha dos traballos, a elección dos
materiais e aparellos que nos traballos han de empregarse e, en suma todos os elementos que crea preciso para
regular a realización dos traballos convidos.
- Por parte do Construtor, a obrigación de levar a xestión práctica dos traballos, achegando os seus coñecementos
construtivos, os medios auxiliares precisos e, en suma todo o que, en harmonía co seu labor, requírase para a
execución dos traballos, percibindo por iso do Propietario un tanto por cento (%) prefixado sobre o importe total
dos gastos efectuados e abonados polo Construtor.
LIQUIDACION DAS OBRAS POR ADMINISTRACION
Artigo 61º.- Para a liquidación dos traballos que se executen por administración de legada ou indirecta, rexerán as
normas que a tales fins establézanse na “Condicións Particulares de índole Económica” vixentes na obra; a falta
delas, as contas de administración presentaraas o Construtor ao Propietario, en relación valorada á que deberá
acompañarse e agrupados na orde que se expresan os documentos seguintes todos eles conformados polo
Arquitecto.
- As facturas orixinais dos materiais adquiridos para os traballos e o documento adecuado que xustifique o depósito
ou emprego de devanditos materiais na obra
- As nóminas dos xornais abonadas ao establecido na lexislación vixente, especificando o número de horas
traballadas na obra polos operarios de cada oficio e a súa categoría, acompañando a devanditas nóminas unha
relación numérica os encargados, capataces, xefes de equipo, oficiais e axudantes de cada oficio, peóns
especializados e soltos, listeros, gardas, etc., que traballen na obra durante o prazo de tempo a que correspondan
as nóminas que se presentan.
- As facturas orixinais dos transportes de materiais postos na obra ou retirada de cascallos.
Á suma de todos os gastos inherentes á propia obra cuxa xestión ou pago interveña o Construtor aplicaráselle, a
falta de convenio especial, un quince por cento (15 por 100), entendéndose que nesta porcentaxe están incluídos
os medios auxiliares e os de seguridade preventivos de accidentes, os Gastos Xerais que ao Construtor orixinen os
traballos de administración que realiza e o Beneficio Industrial do mesmo.
ABONO O CONSTRUTOR DAS CONTAS DE ADMINISTRACION DELEGADA
Artigo 62º.- Salvo pacto distinto, os abonos ao Construtor das contas de Administración Delegada realizaraos o
Propietario mensualmente segundo os partes de traballos realizados aprobados polo propietario ou polo seu
delegado representante.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 17

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Independentemente, o Arquitecto redactará con igual periodicidade, a medición da obra realizada, valorándoa con
arranxo ao orzamento aprobado. Estas valoracións non terán efectos para os abonos ao Construtor salvo que se
pactou o contrario contractualmente.
NORMAS PARA A ADQUISICION DOS MATERIAIS E APARELLOS
Artigo 63º.- No entanto as facultades que nestes traballos por Administración delegada resérvase o Propietario para
a adquisición dos materiais e aparellos, se ao Construtor autorízaselle para xestionar e adquirilos, deberá presentar
ao Propietario, ou na súa representación ao Arquitecto Director, os prezos e as mostras dos materiais e aparellos
ofrecidos, necesitando a súa previa aprobación antes de adquirilos.
RESPONSABILIDADE DO CONSTRUTOR NO BAIXO RENDEMENTO DOS OBREIROS
Artigo 64º.- Se dos partes mensuais de obra executada que preceptivamente debe presentar o Construtor ao
Arquitecto Director, este advertise que os rendementos da man de obra, en todas ou nalgunhas das unidades de
obra executada, fosen notoriamente inferiores aos rendementos normais xeralmente admitidos para unidades de
obra iguais ou similares, notificarallo por escrito ao Construtor, co fin de que este faga as xestións precisas para
aumentar a produción na contía sinalada polo Arquitecto Director.
Se feita esta notificación ao Construtor, nos meses sucesivos, os rendementos non chegasen aos normais, o
Propietario queda facultado para resarcirse da diferenza, rebaixando a súa importe do quince por cento (15 por
100) que polos conceptos antes expresados correspondería abonarlle ao Construtor nas liquidacións quincenais que
preceptivamente deben efectuárselle. En caso de non chegar ambas as partes a un acordo en canto aos
rendementos da man de obra, someterase o caso a arbitraxe.
RESPONSABILIDADES DO CONSTRUTOR
Artigo 65º.- Nos traballos de “Obras por Administración Delegada”, o Construtor só será responsable dos defectos
construtivos que puidesen ter os traballos ou unidades por el executadas e tamén dos accidentes ou prexuízos que
puidesen sobrevir aos obreiros ou a terceiras persoas por non tomar as medidas precisas que nas disposicións
legais establécense.
En cambio, e salvo o expresado no artigo 63º. precedente, non será responsable do mal resultado que puidesen
dar os materiais ou aparellos elixidos con arranxo ás normas establecidas en devandito artigo.
En virtude do anteriormente consignado, o Construtor está obrigado a reparar pola súa conta os traballos
defectuosos e a responder tamén dos accidentes ou prexuízos expresados no parágrafo anterior.
3.5 EPIGRAFE 5º. DA VALORACION E ABONO DOS TRABALLOS
FORMAS VARIAS DE ABONO DAS OBRAS
Artigo 66º.- Segundo a modalidade elixida para a contratación das obras e salvo que en Prego Particular de
Condicións Económicas se preceptúe outra cousa, o abono dos traballos poderase efectuar das seguintes formas:
1º Tipo fixo ou tanto alzado total. Abonarase a cifra previamente fixada como base da adxudicación, diminuída no
seu caso no importe da baixa efectuada polo adxudicatario.
2º Tipo fixo ou tanto alzado por unidade de obra, cuxo prezo invariable fixouse de antemán, podendo variar
soamente o número de unidades executadas.
Previa mediación e aplicando ao total das diversas unidades de obra executadas, do prezo invariable estipulado de
antemán para cada unha delas, abonarase ao Contratista o importe das comprendidas nos traballos executados e
ultimados con arranxo e sujeción aos documentos que constitúen o Proxecto, os que servirán de base para a
mediación e valoración das unidades.
3º Tanto variable por unidade de obra, segundo as condicións en que se realice e os materiais diversos
empregados na súa execución de acordo coas ordes do Arquitecto Director.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 18

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Abonarase ao Contratista en idénticas condicións do caso anterior.
4º Por listas de xornais e recibos de materiais, autorizados na forma que o presente “Prego Xeral de Condicións
Económicas” determina.
5º Por horas de traballo, executado nas condicións determinadas do contrato.
RELACIÓNS VALORADAS E CERTIFICACIÓNS
Artigo 67º.- En cada unha das épocas ou datas que se fixen no contrato ou nos “Pregos de Condicións Particulares”
que rexan na obra, formará o Contratista unha relación valorada das obras executadas nos prazos previstos,
segundo a medición que practicaría o Arquitecto.
O executado polo Contratista nas condicións preestablecidas, valorarase aplicando o resultado da medición xeral,
cúbica, superficial, lineal, ponderal ou numeral correspondente a cada unidade da obra e aos prezos sinalados no
orzamento para cada unha delas, tendo presente ademais o establecido no presente “Prego Xeral de Condicións
Económicas”, respecto de melloras ou substitucións de material e ás obras accesorias e especiais, etc.
Ao Contratista, que poderá presenciar as medicións necesarias para estender devandita relación, facilitaráselle polo
Arquitecto os datos correspondentes da relación valorada, acompañándoos dunha nota de envío, ao obxecto de
que, dentro do prazo de dez (10) días a partir da data de recibo de devandita nota, poida o Contratista examinalos
ou devolvelos asinados coa súa conformidade ou facer, en caso contrario, as observacións ou reclamacións que
considere oportunas. Dentro dos dez (10) seguintes ao seu recibo, o Arquitecto Director aceptará ou rexeitará as
reclamacións de Contratista se as houber, dando conta ao mesmo da súa resolución, podendo este, no segundo
caso, acudir ante o Propietario contra a resolución do Arquitecto Director na forma previda dos “Pregos Xerais de
Condicións Facultativas e Legais”.
Tomando como basee a relación valorada indicada no parágrafo anterior, expedirá o Arquitecto Director a
certificación das obras executadas.
Do seu importe deducirase o tanto por cento que para a constitución da fianza háxase preestablecido.
As certificacións remitiranse ao Propietario, dentro do mes seguinte ao período a que se refiren, e terán o carácter
de documento e entregas a boa conta, suxeitas ás rectificacións e variacións que se deriven da liquidación final,
non supondo tampouco devanditas certificacións aprobación nin recepción das obras que comprenden.
As relacións valoradas conterán soamente a obra executada no prazo a que a valoración refírese. No caso de que o
Arquitecto Director esixíseo, as certificacións estenderanse á orixe.
MELLORAS DE OBRA LIBREMENTE EXECUTADAS
Artigo 68º,- Cando o Contratista, ata con autorización do Arquitecto Director, empregase materiais de máis
esmerada preparación ou de maior tamaño que o sinalado no Proxecto ou substituíse unha clase de fábrica con
outra que tivese asignado maior prezo, ou executase con maiores dimensións calquera parte da obra, ou, en xeral,
introducise nesta e sen pedirlla, calquera outra modificación que sexa beneficiosa a xuízo do Arquitecto Director,
non terá dereito, con todo, mais que ao abono dos que puidese corresponderlle no caso de que construíse a obra
con estrita sujeción á proxectada e contratada ou adxudicada.
ABONO DE TRABALLOS ORZADOS CON PARTIDA ALZADA
Artigo 69º.- Salvo o preceptuado no “Prego de Condicións Particulares de índole económica”, vixente na obra, o
abono dos traballos orzados en partida alzada, efectuarase de acordo co procedemento que corresponda entre os
que a continuación se expresan:
a) Se existen prezos contratados para unidades de obra iguais, as orzadas mediante partida alzada, abonaranse
previa medición e aplicación do prezo establecido.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 19

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
b) Se existen prezos contratados para unidades de obra similares, estableceranse os prezos contraditorios para as
unidades con partida alzada, deducidos dos similares contratados.
c) Se non existen prezos contratados para unidades de obra iguais ou similares, a partida alzada abonarase
integramente ao Contratista, salvo o caso de que no Orzamento da obra exprésese que o importe de devandita
partida debe xustificarse, nese caso, o Arquitecto Director indicará ao Contratista e con anterioridade á súa
execución, o procedemento que ha de seguirse para levar devandita conta, que en realidade será de
Administración, valorándose os materiais e xornais aos prezos que figuren no Orzamento aprobado ou, na súa falta,
aos que con anterioridade á execución conveñan as dúas partes, incrementándose a súa importe total coa
porcentaxe que se fixe no Prego de Condicións Particulares en concepto de Gastos Xerais e Beneficio Industrial do
Contratista.
ABONO DE ESGOTAMENTOS E OUTROS TRABALLOS
Artigo 70º.- Cando fose preciso efectuar esgotamentos inxeccións ou outra clase de traballos de calquera índole
especial ou ordinaria, terá o Contratista a obrigación de realizalos e satisfacer os gastos de toda clase que
ocasionen, sempre que a Dirección Facultativa consideráseo necesario para a seguridade e calidade da obra.
PAGOS
Artigo 71º.- Os pagos efectuaranse polo Propietario nos prazos previamente establecidos, e o seu importe,
corresponderá precisamente ao das certificacións de obra conformadas polo Arquitecto Director, en virtude das
cales verifícanse aqueles.
ABONOS DE TRABALLOS EXECUTADOS DURANTE O PRAZO DE GARANTIA
Artigo 72º.- Efectuada a recepción provisional e se durante o prazo de garantía executáronse traballos calquera,
para o seu abono procederase así:
Se os traballos que se realicen estivesen especificados no Proxecto, e sen causa xustificada non se realizaron polo
Contratista ao seu debido tempo e o Arquitecto Director esixise a súa realización durante o prazo de garantía, serán
valorados aos prezos que figuren no Orzamento e abonados de acordo cos establecido nos “Pregos Particulares” ou
na súa falta nos xenerais, no caso de que ditos prezos fosen inferiores aos que rexan na época da súa realización;
en caso contrario, aplicaranse estes últimos.
Se executaron traballos precisos para a reparación de danos ocasionados polo uso do edificio, por ser este utilizado
durante devandito prazo polo Propietario, valoraranse e abonarán aos prezos do día previamente acordados.
Si se executaron traballos para a reparación de danos ocasionados por deficiencia da construción ou da calidade
dos materiais, nada se abonará por eles ao Contratista.
3.6 EPIGRAFE 6º. DAS INDEMNIZACIÓNS MUTUAS
IMPORTE DA INDEMNIZACION POR ATRASO NON XUSTIFICADO NO PRAZO DE TERMINACION DAS
OBRAS
Artigo 73º.- A indemnización por atraso na terminación establecerase nun tanto por mil (0/00) do importe total dos
traballos contratados, por cada día natural de atraso, contados a partir do día de terminación fixado no Calendario
de Obra.
As sumas resultantes descontaranse e reterán con cargo á fianza.
DEMORA DOS PAGOS
Artigo 74º.- Rexeitarase toda solicitude de resolución do contrato fundada en devandita demora de Pagos, cando o
Contratista non xustifique na data o orzamento correspondente ao prazo de execución que teña sinalado no
contrato.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 20

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
3.7 EPIGRAFE 7º. VARIOS. DOCUMENTACION DA OBRA EXECUTADA
MELLORAS E AUMENTOS DE OBRA. CASOS CONTRARIOS
Artigo 75º.- Non se admitirán melloras de obra, máis que no caso en que ao Arquitecto Director ordene por escrito
a execución de traballos novos ou que melloren a calidade dos contratados, así como a dos materiais e aparellos
previstos no contrato.
Tampouco se admitirán aumentos de obra nas unidades contratadas, salvo caso de erro nas medicións do Proxecto,
a menos que o Arquitecto Director ordene, tamén por escrito, a ampliación das contratadas.
En todos estes casos será condición indispensable que ambas as partes contratantes, antes da súa execución ou
emprego, conveña por escrito impórtelos totais das unidades melloradas, os prezos dos novos materiais ou
aparellos ordenados empregar e os aumentos que todas estas melloras ou aumentos de obra supoñan sobre o
importe das unidades contratadas.
Seguirase o mesmo criterio e procedemento, cando o Arquitecto Director introduza innovacións que supoñan unha
redución apreciable en impórtelos das unidades de obra contratada.
UNIDADES DE OBRA DEFECTUOSAS PERO ACEPTABLES
Artigo 76º.- Cando por calquera causa fose mester valorar obra defectuosa, pero aceptable a xuízo do Arquitecto
Director das obras, este determinará o prezo ou partida de abono logo de oír ao Contratista, o cal deberá
conformarse con devandita resolución, salvo o caso en que, estando dentro do prazo de execución, prefira demoler
a obra e refacela con arranxo a condicións, sen exceder de devandito prazo.
SEGURO DAS OBRAS
Artigo 77º.- O Contratista estará obrigado a asegurar a obra contratada durante todo que dure a súa execución ata
a recepción definitiva; a contía do seguro coincidirá en cada momento co valor que teñan por contrata os obxectos
asegurados. O importe abonado pola Sociedade Aseguradora, no caso de sinistro, ingresarase en conta a nome do
Propietario, para que con cargo a ela abónese a obra que se constrúa e a medida que esta se vaia realizando. O
reintegro de devandita cantidade ao Contratista efectuarase por certificacións, como o resto dos traballos da
construción. En ningún caso, salvo conformidade expresa do Contratista, feito en documento público, o Propietario
poderá dispor de devandito importe para mesteres distintos do de reconstrución da parte sinistrada; a infracción do
anteriormente exposto será motivo suficiente para que o Contratista poida resolver o contrato, con devolución de
fianza, abono completo dos gastos, materiais amoreados, etc.; e unha indemnización equivalente aos danos
causados ao Contratista polo sinistro e que non se abonaron, pero só en proporción equivalente ao que supoña a
indemnización abonada pola Compañía Aseguradora, respecto ao importe dos danos causados polo sinistro, que
serán taxados a estes efectos polo Arquitecto Director.
Nas obras de reforma ou reparación, fixarase previamente a porción de edificio que deba ser asegurada e a súa
contía, e se nada se prevé, entenderase que o seguro ha de comprender toda a parte do edificio afectada pola
obra.
Os riscos asegurados e as condicións que figuren na póliza ou pólizas de Seguros, poraos o Contratista, antes de
contratalos en coñecemento do Propietario, ao obxecto de solicitar deste a súa previa conformidade ou reparos.
CONSERVACION DA OBRA
Artigo 78º.- Se o Contratista, sendo a súa obrigación, non atende á conservación das obras durante o prazo de
garantía, no caso de que o edificio non sexa ocupado polo Propietario antes da recepción definitiva, o Arquitecto
Director en representación do Propietario, poderá dispor todo o que sexa preciso para que se atenda á gardería,
limpeza e todo o que fose mester para a súa boa conservación abonándose todo iso por conta de Contrátaa.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 21

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Ao abandonar o Contratista o edificio, tanto por boa terminación das obras, como no caso de resolución do
contrato, está obrigado a deixalo desocupado e limpo no prazo que o Arquitecto Director fixe.
Logo da recepción provisional do edificio e no caso de que a conservación do edificio corra a cargo do Contratista,
non deberá haber nel mais ferramentas, útiles, materiais, mobles, etc., que os indispensables para a súa gardería e
limpeza e para os traballos que fose preciso executar.
En todo caso, ocupado ou non o edificio está obrigado o Contratista a revisar a obra, durante o prazo expresado,
procedendo na forma prevista no presente “Prego de Condicións Económicas”.
USO POLO CONTRATISTA DE EDIFICIO O BENS DO PROPIETARIO
Artigo 79º.- Cando durante a execución das obras ocupe o Contratista, coa necesaria e previa autorización do
Propietario, edificios ou faga uso de materiais ou útiles pertencentes ao mesmo, terá obrigación reparalos e
conservalos para facer entrega deles á terminación do contrato, en perfecto estado de conservación repondo os
que se houbesen inutilizado, sen dereito a indemnización por esta reposición nin polas melloras feitas nos edificios,
propiedades ou materiais que utilice.
No caso de que ao terminar o contrato e facer entrega do materia, propiedades ou edificacións, non cumprise o
Contratista co previsto no parágrafo anterior, realizarao o Propietario á conta daquel e con cargo á fianza.
DOCUMENTACIÓN DA OBRA EXECUTADA
De acordo ao art. 7 da Lei da Edificación unha vez finalizada a obra, o proxecto coa incorporación, no seu caso, das
modificacións debidamente aprobadas, será facilitado ao promotor polo director de obra para a formalización dos
correspondentes trámites administrativos.
A devandita documentación achegarase, polo menos, o acta de recepción, a relación identificativa dos axentes que
interviñeron durante o proceso de edificación, así como a relativa ás instrucións de uso e mantemento do edificio e
as súas instalacións, de conformidade coa normativa que lle sexa de aplicación.
Toda a documentación a que fai referencia os apartados anteriores, que constituirá o Libro do Edificio, será
entregada aos usuarios finais do edificio.
4 CAPITULO III: CONDICIÓNS TECNICAS PARTICULARES
4.1 EPIGRAFE 1º. CONDICIÓNS XERAIS
CALIDADE DOS MATERIAIS
Artigo 80º.- Todos os materiais a empregar na presente obra serán de primeira calidade e reunirán as condicións
esixidas nas condicións xerais de índole técnica previstas no Prego de Condicións da Edificación de 1960 e demais
disposicións vixentes referentes a materiais e prototipos de construción.
PROBAS E ENSAIOS DE MATERIAIS
Artigo 81º.- Todo os materiais a que este capítulo refírense poderán ser sometidos ás análises ou probas, por
contas de contrátaa, que se crean necesarios para acreditar a súa calidade. Calquera outro que sexa especificado e
sexa necesario empregar deberá ser aprobado pola Dirección de Obras, ben entendido que será rexeitado o que
non reúna as condicións esixidas para a boa práctica da construción.
MATERIAIS NON CONSIGNADOS EN PROXECTO
Artigo 82º.- Os materiais non consignados en proxecto que desen lugar a prezos contraditorios reunirán as
condicións de bondade necesarias, a xuízo da Dirección Facultativa, non tendo o contratista dereito a reclamación
algunha por estas condicións esixidas.
CONDICIÓNS XERAIS DE EJECUCION
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 22

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Artigo 83º.- Todos os traballos incluídos no presente proxecto executaranse esmeradamente, con arranxo ás boas
prácticas da construción, de acordo coas condicións establecidas no Prego Xeral de Arquitectura de 1960, e
cumprindo estritamente as instrucións recibidas pola Dirección Facultativa, non podendo, xa que logo, servir de
pretexto ao contratista a baixa na poxa, para variar esa esmerada execución nin a primerísima calidade das
instalacións proxectadas en canto aos seus materiais e man de obra, nin pretender proxectos adicionais.
4.2 EPIGRAFE 2º. CONDICIÓNS QUE HAN DE CUMPRIR OS MATERIAIS. EJECUCION DAS UNIDADES
DE OBRA.
Artículo 84º.-
4.2.1 MOVEMENTO DE TERRAS
1.1.- OBXECTO:
O traballo Comprendido na presente Sección do Prego de Condicións consiste na ordenación de todo o necesario
para execución destes traballos, talles como man de obra, equipo, elementos auxiliares e materiais, excepto
aqueles que deban ser fornecidos por terceiros.
A execución de todos os traballos afectará principalmente aos de reformulo e explanación, comprendendo
escavacións de baleirado ao descuberto, gabias e pozos, e todos aqueles traballos complementarios de
entibaciones, achiques, desaugadoiros, etc.
Tamén quedarán incluídos os traballos de carga, transporte e verteduras.
Todo iso en completo e estrito acordo con esta Sección do Prego de Condicións e os planos correspondentes.
1.2.- EXCAVACION:
a) Preparación do Reformulo.
Realizarase a limpeza e roza do solar, explanándose primeiramente se fose necesario por medio de escavacións e
recheos, terrapléns, etc., procedendo a continuación ao reformulo do edificio e da obra de urbanización, segundo
os planos do proxecto.
A Propiedade efectuará pola súa conta as sondaxes necesarias para determinar a profundidade e natureza do firme,
os resultados obtidos poraos a disposición do Arquitecto, para proceder ao deseño da estrutura de cimentación.
b) Xeneralidades.
A escavación axustarase ás dimensións e cotas indicadas nos planos para cada edificio e estrutura coas excepcións,
que se indican máis adiante, e incluirá, salvo que o indiquen os planos, o baleirado de gabias para servizos xerais
ata a conexión con devanditos servizos, e todos os traballos incidentales e anejos. Se os firmes adecuados atópanse
a cotas distintas ás indicadas nos planos, o Arquitecto poderá ordenar por escrito que a escavación leve por encima
ou por baixo das mesmas. A escavación non levará por baixo das cotas indicadas nos planos, a menos que así o
dispoña o Arquitecto, cando se levou a escavación por baixo das cotas indicadas nos planos ou establecidas polo
Arquitecto, a porción que quede por baixo de laxas restituirase á cota adecuada, segundo o procedemento que se
indica máis adiante para o recheo, e se devandita escavación de efectuou por baixo das zapatas aumentareise a
altura dos muros, alicerces e zapatas, segundo dispoña o Arquitecto. Se se precisa recheo baixo as zapatas,
efectuarase con formigón de dosificación aprobada polo Arquitecto.
Non se permitirán, recheo de terras baixo zapatas. A escavación prolongarase ata unha distancia suficiente de
muros e zapatas, que permitirá o encofrado e desencofrado, a instalación de servizos e a inspección, excepto cando
se autorice depositar directamente sobre as superficies escavadas o formigón para muros e zapatas. Non se
permitirá practicar socavaciones. O Material escavado que sexa adecuado e necesario para os recheos por baixo de
laxas, aplicarase por separado, da forma que ordene o Arquitecto.
c) Entibación.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 23

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Instalarase a entibación, incluíndo tablestacados que se necesiten, co fin de protexer os noiros da escavación,
pavimento e instalacións adxacentes. A decisión final referente ás necesidades de entibación será adóptea o
Arquitecto. A entibación colocarase de modo que non obstaculice a construción de nova obra.
1.3.- CIMENTOS.
a) Zapatas, encepados e laxas de cimentación directa.
Eliminaranse os birlos, troncos, raíces de árbore ou outros obstáculos que se atopen dentro dos límites da
escavación. Limparase toda a roca ou outro material duro de cimentación, deixándoos exentos de material
desprendido e cortaranse de forma que quede unha superficie firme, que segundo o que se ordene, será nivelada,
graduada ou dentada. Eliminaranse todas as rocas desprendidas ou desintegradas así como os estratos finos.
Cando a obra de formigón ou de fábrica deba apoiarse sobre unha superficie que non sexa roca, tomaranse
precaucións especiais para non alterar o fondo da escavación, non debéndose levar esta ata o nivel da rasante
definitiva ata inmediatamente antes de colocar o formigón ou outra fábrica. As gabias de cimentación e as zapatas
escavaranse ata unha profundidade mínima, expresada en planos, por baixo da rasante orixinal, pero en todos os
casos ata alcanzar un firme resistente. As cimentacións deberán ser aprobadas polo Arquitecto antes de colocar o
formigón ou a fábrica de ladrillo.
Antes da colocación das armaduras, procederase ao saneamento do fondo de zapatas mediante a vertedura dunha
capa de formigón de limpeza H-100, de 10 cm. de espesor. Se fose necesario procederase á entibación das paredes
da escavación, colocando posteriormente as armaduras e vertiendo o formigón, todo iso realizado con estrita
sujeción ao expresado nos Artigos 65 a 79 da Norma EHE, e con arranxo ao especificado en planos.
A súa construción efectuarase seguindo as especificaciones das Normas Tecnolóxicas da Edificación CSC, CSL, CSV
e CSZ.
b) Pilotes e muros pantalla.
- Pilotes prefabricados, fincados no terreo directamente mediante máquinas de tipo martelo, en fincado realizarase
coidando especialmente non perturbar o terreo lindeiro ao pilote, nin as estruturas dos edificios próximos. Así
mesmo prestarase a maior atención ao seu izado e transporte, para evitar a deterioración polos esforzos a que se
somete nestas operacións. A operación de descabezado efectuarase por medios manuais ou mecánicos, evitando a
deterioración do pilote, limpando a zona de corte de calquera residuo, e endereitando convenientemente as
armaduras.
- Pilotes moldeados ?in situ?. Efectuarase previamente a perforación, mediante calquera dos métodos expresados
en planos, os cales poden ser: Por desprazamento con azuche, por desprazamento con tapón de gravas, de
extracción con entubación recuperable, de extracción con camisa perdida, sen entubación con lodos tixotrópicos,
barrenados sen entubación e barrenados con hormigonado por tubo central de barrena, todos eles realizados
segundo indícase na NTE-CPI.
- Muros pantalla: Realizarase hormigonado ?in situ?, mediante escavación e recheo previo con lodos tixotrópicos,
realizado segundo indícase na NTE-CCP.
1.4.- RECHEO.
Unha vez terminada a cimentación e antes de proceder aos traballos de recheo, retiraranse todos os encofrados e a
escavación limparase de cascallos e lixo, procedendo a encher os espazos concernentes ás necesidades da obra de
cimentación.
Os materiais para o recheo consistirán en terras adecuadas, aprobadas polo Arquitecto, estarán exentas de
cascallos, anacos de madeira ou outros refugallos. O recheo colocarase en capas horizontais e dun espesor máximo
de 20 cm., e terá o contido de humidade suficiente para obter o grao de compactación necesario. Cada capa se
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 24

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
apisonará por medio de pisones manuais ou mecánicos ou con outro equipo adecuado ata alcanzar unha densidade
máxima de 90% con contido óptimo de humidade.
4.2.2 FORMIGÓNS
2.1.- OBXECTO.
O traballo comprendido na presente sección do Prego de Condicións consiste en fornecer toda a instalación, man de
obra, equipo, accesorios e materiais e na execución de todas as operacións concernentes á instalación de
formigóns, todo iso en completo e estrito acordo con este Prego de Condicións e planos aplicables e suxeito aos
termos e condicións do contrato.
2.2.- XENERALIDADES.
Prestarase unha total cooperación a outros oficios para a instalación de elementos encaixados, facilitaranse os
persoais adecuados ou instrucións ou ambas as cousas, para a colocación dos elementos non instalados nos
encofrados. Os elementos encaixados inspeccionáronse e completáronse e aprobado os ensaios do formigón ou
outros materiais ou traballos mecánicos antes da vertedura do formigón.
a) Inspección.
O Contratista notificará ao Arquitecto con 24 horas de antelación, o comezo da operación de mestura, se o
formigón fose preparado en obra.
b) Probas da estrutura.
O Contratista efectuará as probas da estrutura coas sobrecargas que se indiquen, podendo estas probas alcanzar a
totalidade do edificio.
Os loros do estribo do edificio calcularanse de acordo coa Norma Básica da Edificación NBE-AE-88, especificadas na
Memoria de Cálculo.
O Arquitecto-Director poderá ordenar os ensaios de información da estrutura que estime convenientes, con sujeción
aos estipulado na Norma EHE
c) Ensaios
O Contratista efectuará todos os ensaios á súa conta, con arranxo ao estipulado no Control de materiais da Norma
EHE para a realización destes ensaios teranse presente os coeficientes de seguridade que se especifican na
memoria de cálculo, para poder utilizar, segundo estes, un nivel reducido, normal ou intenso.
2.2.- MATERIAIS.
a) Cemento
O cemento utilizado será o especificado na Norma EHE en todo o referente a cementos utilizables, subministración
e almacenamento. O control realizarase segundo especifícase no correspondente de devandita norma e a recepción
efectuarase segundo o ?Prego de Condicións para a Recepción de Conglomerados Hidráulicos das Obras de
Carácter Oficial?. O Cemento de distintas procedencias manterase totalmente separado e farase uso do mesmo en
secuencia, de acordo coa orde en que se recibiu, excepto cando o Arquitecto ordene outra cousa.
Adoptaranse as medidas necesarias para usar cemento dunha soa procedencia en cada unha das superficies vistas
do formigón para manter o aspecto uniforme das mesmas. Non se fará uso de cemento procedente da limpeza dos
sacos ou caído dos seus envases, ou calquera saco parcial ou totalmente mollado ou que presente sinais de
principio de fraguado.
b) Auga.
A auga será limpa e estará exenta de cantidades prexudiciais de aceites, acedos, sales, álcalis, materias orgánicas e
outras sustancias nocivas. Ao ser sometida a ensaio para determinar a resistencia estrutural ao árido fino, a
resistencia das probetas similares feitas coa auga sometida a ensaio e un cemento Portland normal será, aos 28
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 25

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
días como mínimo o 95% da resistencia de probetas similares feitas con auga coñecida de calidade satisfactoria e
co mesmo cemento árido fino. En calquera caso cumprirase o especificado no Artigo 27º da Norma EHE.
c) Arido fino.
O árido fino consistirá en area natural, ou previa aprobación do Arquitecto noutros materiais inertes que teñan
características similares. O árido fino estará exento de álcalis solubles ao auga, así como de sustancias que
puidesen causar expansión no formigón por reacción aos álcalis do cemento. Con todo, non será necesario o ensaio
para comprobar a existencia destes ingredientes en árido fino que proceda dun punto en que os ensaios anteriores
atopáronse exentos deles, ou cando se demostre satisfactoriamente que o árido procedente do mesmo lugar que se
vaia a empregar, deu resultados satisfactorios no formigón de dosificación semellante aos que se vaian a usar, e
que estea sometido durante un período de 5 anos a unhas condicións de traballo e exposición, practicamente iguais
ás que ha de someterse o árido a ensaiar, e nas que o cemento empregado era análogo ao que vaia empregarse.
En calquera caso axustarase ao especificado nos Artigos correspondentes da Norma EHE.
d) Arido groso.
Consistirá en pedra machucada ou grava, ou previa aprobación noutros materiais inertes e de características
similares. Estará exento de álcalis solubles en auga e de sustancias que puidesen causar expansión no formigón por
mor da súa reacción cos álcalis do cemento, no entanto, non será necesario o ensaio para comprobar a existencia
destes ingredientes en árido groso que proceda dun lugar que en ensaios anteriores atopouse exento deles ou,
cando se demostra satisfactoriamente que este árido groso deu resultados satisfactorios nun formigón obtido co
cemento e unha dosificación semellantes aos que se vaian a usar, e que estea sometido durante un período de 5
anos a unhas condicións de traballo e exposición practicamente iguais as que terá que soportar o árido a empregar.
En calquera caso, todo árido aterase ao especificado nos Artigos correspondentes da norma EHE.
O tamaño do árido groso será o seguinte:
d.1) Edificios:
20 mm. Para todo o formigón armado, excepto segundo indícase máis adiante.
40 mm. Para formigón armado en laxas ou plataformas de cimentación.
65 mm. Como máximo para formigón sen armadura, con tal de que o tamaño non sexa superior a 1/5 da dimensión
máis estreita entre laterais de encofrados do elemento para o que ha de usarse o formigón, e nas laxas sen
armadura, non superior a 1/3 das laxas.
d.2) Estruturas para edificios:
O tamaño non será superior a 1/5 da dimensión máis estreita entre os laterais dos encofrados dos elementos para
os que ha usar se o formigón, nin a ¾ do espazo mínimo entre barras de armadura. Nas laxas de formigón sen
armaduras o tamaño aproximado non será superior a 1/3 do grosor das laxas e en ningún caso superior a 65 mm.
d.3) A granulometría dos áridos será a seguinte:
MALLA UNE 7050 (mm.) TANTO POR CIENTO EN PESO QUE PASA POR CADA TAMIZ, PARA TAMAÑOS MAXIMOS
DE ARIDO EN mm.
20 40 50 65 80 100
80 100 100 100 89,4
40 100 89,4 78,4 70,7 63,2
20 100 70,7 63,2 55,5 50 44,7
10 70.7 50 44,7 39,2 35,4 31,6
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 26

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
5 50 35,3 31,6 27,7 25 22,4
2,5 35,5 25 22,4 19,6 17,7 15,8
1,25 25 17,7 15,8 13,9 12,5 11,2
0,63 17,7 12,5 11,2 9,8 8,9 7,9
0,32 12,6 8,9 8 7 6,8 5,7
0,125 7,9 5,6 5 4,4 4 3,5
MODULO GRANO METRICO 4,79 5,73 5,81 6,33 6,69 7,04
e) Armadura de aceiro.
A armaduras de aceiro cumprirán o establecido nos Artigos correspondentes da norma EHE en canto a
especificación de material e control de calidade.
- As barras de aceiro que constitúen as armaduras para o formigón non presentarán gretas, sopladuras nin
diminucións de sección superiores ao 5%.
- O módulo de elasticidade inicial será sempre superior 2.100.00 Kp/cm2.
- O alongamento mínimo a rotura será o 235.
- Os aceiros especiais e de alta resistencia deberán ser os fabricados por casas de recoñecida solvencia e irán
marcados con sinais indelebles para evitar confusións no seu emprego.
f) Xuntas de dilatación.
As xuntas de dilatación terán o seguinte tratamento:
- Recheo premoldeado de xuntas de dilatación.
- Recheo sellante de xuntas.
- Topes estancos de xuntas premoldeadas.
Almacenamento de materiais.
Cemento: Inmediatamente logo da súa recepción a pié de obra, o cemento almacenarase nun aloxamento a proba
de intemperie e tan hermético ao aire como sexa posible. Os pavimentos estarán elevados sobre o chan a distancia
suficiente para evitar a absorción de humidade. Almacenarase de forma que permita un fácil acceso para a
inspección e identificación de cada remesa.
Aridos: Os áridos de diferentes tamaños se apilarán en pilas por separado. Os apilamientos do árido groso
formaranse en capas horizontais que non excedan de 1,2 m. de espesor a fin de evitar a súa segregación. Se o
árido groso chegase a segregarse, volverase a mesturar de acordo cos requisitos de granulometria.
Armadura: As armaduras almacenaranse de forma que se evite excesiva herrumbre ou recubrimiento de graxa,
aceite, sucidade ou outras materias que puidesen ser obxectos de reparos. O almacenamento farase en pilas
separadas ou bastidores para evitar confusión ou perda de identificación unha vez refugallos os mazos.
2.4.- DOSIFICACIÓN E MESTURA.
a) Dosificación.
Todo o formigón dosificarase en peso, agás se neste Prego de Condicións indícase outra cousa, dita dosificación
farase con arranxo aos planos do Proxecto.
En calquera caso aterase ao especificado nos Artigos correspondentes da norma EHE.
A relación auga/cemento, para un cemento P-350, árido machucado e condicións medias de execución da obra,
será a seguinte:
Resistencia característica a los 28 días en Kp./cm2. Relación máxima agua/cemento en peso.
100 0,91
5 0,74
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 27

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
175 0,67
200 0,62
250 0,53
300 0,47
A dosificación exacta dos elementos que se haxan de empregar no formigón determinaranse por medio dos ensaios
nun laboratorio autorizado. O calculo da mestura proposta presentarase ao Arquitecto para a súa aprobación antes
de proceder ao amasado e vertedura do formigón.
A relación auga/cemento, indicada na táboa anterior, incluirá a auga contida nos áridos. No entanto, non se incluirá
a humidade absorbida por estes que non sexa útil para a hidratación do cemento nin para a lubricación da mestura.
O asento no Cono de Abrams estará comprendido entre 0 e 15 cm., segundo sexa a consistencia.
b) Variacións na dosificación.
As resistencias á compresión calculadas aos 28 días, que se indican en táboa, son as empregadas nos cálculos do
proxecto e comprobaranse no transcurso da obra ensaiando, aos intervalos que se ordene, probetas cilíndricas
normais preparadas con mostras tomadas da formigoneira. Polo xeral, prepararanse seis probetas por cada 150
m3, ou fracción de cada tipo de formigón mesturado nun día calquera. Durante as 24 horas posteriores ao seu
moldeado, os cilindros manterase nunha caixa construída e situada de forma que a súa temperatura ambiente
interior atópese entre os 15 e 26 ºC. Os cilindros enviaranse a continuación ao laboratorio de ensaios. O Contratista
facilitará os servizos e man de obra necesarios para a obtención, manipulación e almacenamento a pié de obra dos
cilindros e moldeará e ensaiará devanditos cilindros. Os ensaios efectuaranse aos 7 e aos 28 días. Cando se
estableceu unha relación satisfactoria entre a resistencia dos ensaios aos 7 e aos 28 días, os resultados obtidos aos
7 días poden empregarse como indicadores das resistencias aos 28 días. Variarase a cantidade de cemento e auga,
segundo indíquense os resultados obtidos dos cilindros de ensaio, tan proximamente como sexa posible á
resistencia calculada, pero en ningún caso a menos desta resistencia.
Se as cargas de rotura das probetas sacadas da masa que se empregou para formigón, medidas no laboratorio,
fosen inferiores ás previstas, poderá ser rexeitada a parte de obra correspondente, salvo no caso que as probetas
sacadas directamente da mesma obra dean unha resistencia superior ás dos ensaios e acordes coa resistencia
estipulada. Poderá aceptarse a obra defectuosa, sempre que así o estime oportuno o Arquitecto-Director, vindo
obrigado no caso contrario o Contratista a demoler a parte de obra que aquel indique, refacéndoa á súa costa e sen
que iso sexa motivo para prorrogar o prazo de execución.
c) Dosificación volumétrica.
Cando o Prego de Condicións do proxecto autorice a dosificación en volume, ou cando as avarías no equipo
impoñan o emprego temporal da mesma, as dosificaciones en peso indicadas nas táboas converteranse en
dosificaciones equivalentes en volume, pesando mostras representativas dos áridos nas mesmas condiciones que os
que se medirán. Ao determinar o volume verdadeiro do árido fino, establecerase unha tolerancia polo efecto de
hinchazón debido á humidade contidas en devandito árido. Tamén se establecerán as tolerancias adecuadas para
as variacións das condicións de humidade dos áridos.
d) Medición de materiais , mestura e equipo.
Todo o formigón mesturarase a máquina, excepto en casos de urxencia, nos que se mesturará a man, segundo
ordénese. Excepto cando se faga uso de formigón premezclado, o Contratista situará a pié de obra un tipo
aprobado de formigoneira, por cargas, equipada cun medidor exacto de auga e un dispositivo de regulación. Esta
formigoneira terá capacidade de producir unha masa homogénea de formigón de cor uniforme. Os aparellos
destinados a pesar os áridos e o cemento estarán especialmente proxectados a tal fin. Pesaranse por separado o
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 28

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
árido fina, cada tamaño do árido groso e o cemento. Non será necesario pesar o cemento a granel e as fraccións de
sacos. A precisión dos aparellos de medida será tal que as cantidades sucesivas poidan ser medidas con 1% de
aproximación respecto da cantidade desexada. Os aparellos de medida estarán suxeitos a aprobación. O volume
por carga do material amasado non excederá da capacidade fixada polo fabricante para a formigoneira. Unha vez
que se verteu o cemento e os áridos dentro do tambor da formigoneira, o tempo investido na mestura non será
inferior a un minuto en formigoneira de 1m3.de capacidade e capacidades inferiores; en formigoneiras de maior
capacidade incrementarase o tempo mínimo en 15 segundos por cada m3 ou fracción adicional de capacidade. A
cantidade total de auga para o amasado se verterá no tambor antes de transcorra ¼ do tempo de amasado. O
tambor da formigoneira virará cunha velocidade periférica dun 60 m. por minuto durante todo o período de
amasado. Extraerase todo o contido do tambor antes de proceder a unha nova carga. O Contratista fornecerá o
equipo necesario e establecerá procedementos precisos, sometidos a aprobación, para determinar as cantidades de
humidade libre nos áridos e o volume verdadeiro dos áridos finos se se emprega a dosificación volumétrica. A
determinación de humidade e volume efectuarase aos intervalos que se ordenen. Non se permitirá o retemplado do
formigón parcialmente fraguado, é dicir, a súa mestura con ou sen cemento adicional, árido ou auga.
e) Formigón premezclado.
Pode empregarse sempre que:
- A instalación estea equipada de forma apropiada en todos os aspectos para a dosificación exacta e adecuada
mestura e entrega de formigón, incluíndo a medición e control exacto da auga.
- A instalación teña capacidade e equipo de transporte suficiente para entregar o formigón ao ritmo desexado.
- O tempo que transcorra entre a adición da auga para amasar o cemento e os áridos, ou o cemento o árido e a
vertedura do formigón na súa situación definitiva nos encofrados, non excederá dunha hora. O formigón
premezclado mesturarase e entregará por medio do seguinte modo:
- Mezcla en central:
A mestura en central efectuarase mesturando o formigón, totalmente, nunha formigoneira fixa, situada na
instalación e transportándoa a pié de obra nun axitador ou mesturadora sobre camión que funcione a velocidade de
axitación. A mestura na formigoneira fixa efectuarase segundo o establecido.
f) Control.
Os controis a realizar no formigón axustaranse ao especificado no Artigo correspondente da norma EHE.
2.5.- ENCOFRADOS.
a) Requisitos xerais.
Os encofrados construiranse exactos en aliñación e nivel, excepto na vigas na s que se lles dará a correspondente
contraflecha; serán herméticos ao morteiro e o suficientemente ríxidos para evitar desprazamentos, frechas ou
pandeos entre apoios. Terase especial coidado en arriostrar convenientemente os encofrados cando haxa de
someterse o formigón a vibrado. Os encofrados e os seus soportes estarán suxeitos á aprobación correspondente,
pero a responsabilidade respecto da súa adecuamiento será do Contratista. Os pernos e varillas usados para
ataduras interiores disporanse en forma que ao retirar os encofrados todas as partes metálicas queden a unha
distancia mínima de 3,8 cm. do formigón exposto á intemperie, ou dos formigóns que deben ser estancos ao auga
ou ao aceite e a unha distancia mínima de 2,5 cm. para formigóns non vistos.
As orejetas ou proteccións, conos, arandelas ou outros dispositivos empregados en conexións cos pernos e varillas,
non deixarán ningunha depresión na superficie do formigón ou calquera orificio maior de 2,2 cm. de diámetro.
Cando se desexe estanqueidad ao auga ou ao aceite, non se fará uso de pernos ou varillas que haxan de extraerse
totalmente ao retirar os encofrados. Cando se elixa un acabado especialmente liso, non se empregarán ataduras de
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 29

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
encofrados que non poidan ser totalmente retiradas do muro. Os encofrados para superficies vistas de formigón
terán xuntas horizontais e verticais exactas. Farase xuntas topes nos extremos dos taboleiros da superficie de
sustentación e graduaranse, excepto nos extremos dos encofrados dos paneis. Este encofrado será hermético e
perfectamente cravado. Todos os encofrados estarán provistos de orificios de limpeza adecuados, que permitan a
inspección e a fácil limpeza logo de colocada toda armadura. Nas xuntas horizontais de construción que haxan de
quedar ao descuberto, o entablonado elevarase a nivel ata a altura da xunta ou se colocará unha fixa de bordo
escuadrado de 2,5 cm. no nivel dos encofrados no lado visto da superficie. Instalaranse pernos prisioneiros cada 7
? 10 cm. por baixo da xunta horizontal, coa mesma separación que as ataduras dos encofrados; estes axustaranse
contra o formigón fraguado antes de renovar a operación de vertedura. Todos os encofrados construiranse en
forma que poidan ser retirados sen que haxa que martillar ou facer panca sobre o formigón. Nos ángulos dos
encofrados colocaranse moldes ou chaflanes adecuados para redondear ou achafranar os cantos de formigón visto
no interior dos edificios. Irán apoiados sobre cuñas, parafusos, capas de area ou outros sistemas que permitan o
lento desencofrado. O Arquitecto poderá ordenar sexan retirados de óbraa elementos do encofrado que ao seu
xuízo, por defecto ou repetido uso, non sexan adecuados.
b) Encofrados, excepto cando se esixan acabados especialmente lisos.
Os encofrados, excepto cando se esixan especialmente lisos, serán de madeira, madeira contrachapada, aceiro ou
outros materiais aprobados polo Arquitecto. O encofrado de madeira para superficies vistas será de taboleiros
machihembrados, labrados a un espesor uniforme, pareados con regularidade e que non presenten nós soltos,
buracos e outros defectos que puidesen afectar ao acabado do formigón. En superficies non vistas pode
empregarse madeira sen labrar con cantos escuadrados. A madeira contrachapada será do tipo para encofrados,
dun grosor mínimo de 1,5 cm. A s superficies de encofrados de aceiro non presentarán irregularidades, madeixas
ou pandeos.
c) Revestimentos.
Antes de verter o formigón, as superficies de contacto dos encofrados impregnaranse cun aceite mineral que non
manche, ou se cubrirán con dúas capas de laca nitrocelulósica, excepto nas superficies non vistas, cando a
temperatura sexa superior a 40 ºC, que pode mollarse totalmente a tablazón con auga limpa. Eliminarase todo o
exceso de aceite limpándoo con trapos. Limparanse perfectamente as superficies de contacto dos encofrados que
haxan de usarse novamente; os que sexan previamente impregnados ou revestidos recibirán unha nova capa de
aceite ou laca.
2.6.- COLOCACION DE ARMADURAS.
a) Requisitos Xerais.
Atenderase en todo momento ao especificado nos Artigos correspondentes da norma EHE.
O Contratista fornecerá e colocará todas as barras das armaduras, estribos, barras de suspensión, espirales ou
outros materiais de armadura, segundo indíquese nos planos do proxecto ou sexa esixida no Prego de Condicións
do mesmo, juntamente coas ataduras de arame, silletas, espaciadores, soportes e demais dispositivos necesarios
para instalar e asegurar adecuadamente a armadura. Todas as armaduras, no momento da súa colocación, estarán
exentas de escamas de herrumbre, graxa, arxila e outros recubrimientos e materias estrañas que poidan reducir ou
destruír a trabazón. Non se empregarán armaduras que presenten dobrados non indicados nos planos do proxecto
ou o os do taller aprobados ou cuxa sección está reducida pola oxidación..
b) Planos de Taller.
Presentaranse por triplicado, coa antelación suficiente ao comezo da obra, planos completos da montaxe das barras
de armadura, así como todos os detalles de dobrado das mesmas. Antes da súa presentación ao Arquitecto, o
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 30

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Contratista revisará coidadosamente devanditos planos. O Arquitecto revisará os planos, con respecto á súa
disposición xeral e seguridade estrutural; no entanto a responsabilidade polo armado das estruturas de acordo cos
planos de traballo recaerá enteiramente no Contratista. O Arquitecto devolverá ao Contratista unha colección
revisada dos planos de taller. O Contratista logo de efectuar as correccións correspondentes, presentará novamente
ao Arquitecto por triplicado, os planos de taller corrixidos para a súa comprobación definitiva. O Arquitecto disporá
dun tempo mínimo de dúas semanas para efectuar devandita comprobación. Non se comezará dita estrutura de
formigón armado antes da aprobación definitiva dos planos de montaxe.
c) Colocación.
A armadura colocarase con exactitude e seguridade. Apoiarase sobre silletas de formigón ou metálicas, ou sobre
espaciadores ou suspensores metálicos. Soamente permitirase o uso de silletas, soportes e abrazaderas metálicas
cuxos extremos haxan de quedar ao descuberto sobre a superficie do formigón naqueles lugares en que dita
superficie non estea exposta á intemperie e cando a decoloración non sexa motivo de obxección. Noutro caso
farase uso de formigón ou outro material non suxeito a corrosión, ou ben outros medios aprobados, para ao
sustentación das armaduras.
d) Empalmes.
Cando sexa necesario efectuar un número de empalmes superior ao indicado nos planos do proxecto, devanditos
empalmes faranse segundo ordénese. Non se efectuarán empalmes nos puntos de máximo esforzo en vigas
cargadoras e laxas. Os empalmes se solaparán o suficiente para transferir o esforzo cortante e de adherencia entre
barras.
Graduaranse os empalmes en barras contiguas. A lonxitude de solape das barras para formigón H-175 e aceiro
AEH-400 será como mínimo:
DIAMETRO (mm.) EN TRACCION (cm.) EN COMPRESION (cm.)
5 30 15
6 30 15
8 33 16
12 65 32
16 115 57
20 180 90
25 280 140
Os pares de barras que forman empalmes deberán ser fortemente atados uns a outros con arame, se non se indica
outra cousa nos planos.
e) Protección do formigón.
A protección do formigón para as barras da armadura será como se indica no Artigo correspondente da norma EHE
2.7.- COLOCACION DO HORMIGON.
a) Transporte.
O formigón transportarase desde a formigoneira ata os encofrados tan rapidamente como sexa posible, por
métodos aprobados que non produzan segregacións nin perda de ingredientes. O formigón colocarase o máis
próximo posible na súa disposición definitiva para evitar novas manipulacións. Durante a vertedura por canaleta a
caída vertical libre non excederá de 1 m. A vertedura por canaleta soamente permitirase cando o formigón
deposítese nunha tolva antes da súa vertedura nos encofrados. O equipo de transporte limparase perfectamente
antes de cada percorrido. Todo o formigón se verterá axiña que como sexa posible despois do revestido dos
encofrados e colocada a armadura. Se verterá antes de que se inicie o fraguado e en todos os casos antes de
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 31

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
transcorridos 30 minutos desde a súa mestura ou batido. Non se fará uso de formigón segregado durante o
transporte.
b) Vertedura.
Todo o formigón se verterá sobre seco, excepto cando o Prego de Condicións do Proxecto autoríceo de distinto
xeito, e efectuarase todo o zanjeado, represado, drenaxe e bombeo necesarios. En todo momento protexerase o
formigón recente contra a auga corrente. Cando se ordenen as subrasantes de terra ou outro material ao que
puidese contaminar o formigón, cubrirase con papel forte de construción, ou outros materiais aprobados e
efectuarase un axuste do prezo do contrato, sempre que estas disposicións non figuren especificadas nos planos do
proxecto. Antes de verter o formigón sobre terreos porosos, estes humedeceranse segundo ordénese. Os
encofrados regaranse previamente, e a medida que se vaian hormigonando os moldes e armaduras, con lechada de
cemento. O formigón se verterá en capas aproximadamente horizontais, para evitar que flúa ao longo dos mesmos.
O formigón se verterá en forma continuada ou en capas dun espesor tal que non se deposite formigón sobre
formigón suficientemente endurecido que poidan producir a formación de gretas e planos débiles dentro das
seccións; obterase unha estrutura monolítica entre cuxas partes compoñentes exista unha forte trabazón. Cando
resultase impracticable verter o formigón de forma continua, situarase unha xunta de construción na superficie
descontinua e, previa aprobación, disporase o necesario para conseguir a trabazón do formigón que se vaia a
depositarse a continuación, segundo especifícase máis adiante. O método de vertedura da vertedura do formigón
será tal que evite desprazamentos da armadura. Durante a vertedura, o formigón compactarase removéndoo coa
ferramentas adecuadas e introducirase ao redor das armaduras e elementos encaixados, así como en ángulos e
esquinas dos encofrados, tendo coidado de non manipulalo excesivamente, o que podería producir segregación. O
formigón vertido proporcionará suficientes vistas de cor e aspecto uniformes, exentas de porosidades e coqueras.
En elementos verticais ou lixeiramente inclinados de pequenas dimensións, así como en membros da estrutura
onde a conxestión do aceiro dificulte o traballo de instalación, a colocación do formigón na súa posición debida se
suplementará martilleando ou golpeando nos encofrados ao nivel da vertedura, con martelos de caucho, macetas
de madeira ou martelo mecánicos lixeiros. O formigón non se verterá a través do aceiro das armaduras, en forma
que produzan segregacións dos áridos. En tales casos farase uso de canaletas, ou outros medios aprobados. En
ningún caso efectuarase a vertedura libre do formigón desde unha altura superior a 1m. Cando se desexen
acabados esencialmente lisos usaranse canaletas ou mangas para evitar as salpicaduras sobre os encofrados para
superficies vistas. Os elementos verticais encheranse de formigón ata un nivel de 2,5 cm. aproximadamente, por
encima do intradós da viga ou cargadero máis baixo ou por encima da parte superior do encofrado, e este formigón
que sobresaia do intradós ou parte superior do encofrado se enrasará cando teña lugar a sedimentación da auga. A
auga acumulada sobre a superficie do formigón durante a súa colocación, eliminarase por absorción con materiais
porosos, en forma que se evite a remoción do cemento. Cando esta acumulación sexa excesiva faranse axústelos
necesarios na cantidade do árido fino, na dosificación do formigón ou no ritmo de vertedura segundo ordéneo o
Arquitecto.
c) Vibrado.
O formigón compactarase por medio de vibradores mecánicos internos de alta frecuencia de tipo aprobado. Os
vibrantes estarán proxectados para traballar co elemento vibrador mergullado no formigón e o número de ciclos
non será inferior a 6.000 por minuto estando mergullado. O número de vibradores usados será o suficiente para
consolidar adecuadamente o formigón dentro dos vinte minutos seguintes á súa vertedura nos encofrados, pero en
ningún caso o rendemento máximo de cada máquina vibradora será superior a 15 m3. por hora. Se non se autoriza
especificamente non se empregará o vibrador de encofrados e armaduras. Non se permitirá que o vibrado altere o
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 32

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
formigón endurecido parcialmente nin se aplicará directamente o vibrador a armaduras que se prolonguen en
formigón total ou parcialmente endurecido.
Non se vibrará o formigón naquelas partes onde este poida fluír horizontalmente nunha distancia superior a 60 cm.
Interromperase o vibrado cando o formigón compactouse totalmente e cesamento a diminución do seu volume.
Cando se faga uso do vibrado, a cantidade de árido fino empregado na mestura será mínima, e de ser factible, a
cantidade de auga na mestura, se é posible, estará por baixo do máximo especificado, pero en todos os casos, o
formigón será de plasticidad e maleabilidad suficientes para que permitan a súa vertedura compactación co equipo
vibrador dispoñible na obra.
d) Xuntas de Construción.
Todo o formigón en elementos verticais permanecería nos seus lugares correspondentes durante un tempo mínimo
de catro horas con anterioridade á vertedura de calquera formigón en cargaderos, vigas ou laxas que se apoian
directamente sobre devanditos elementos. Antes de renovar a vertedura, eliminarase todo o exceso de auga e
materiais finos que afloren na superficie e recortarase o formigón segundo sexa necesario, para obter un formigón
forte e denso na xunta. Inmediatamente antes de verter novo formigón, limparase e picará a superficie,
recubríndose a brocha, con lechada de cemento puro. As xuntas de construción en vigas e prazas situaranse nas
proximidades do cuarto (1/4) da luz, dándose un trazado de 45º. Tamén é posible situalas no centro da luz con
trazado vertical.
Cando as xuntas de construción fáganse en formigón en masa ou armado de construción monolítica en elementos
que non sexan vigas ou cargaderos, farase unha xunta machiembrada e con barras de armadura, dunha superficie
igual ao 0,25%, como mínimo, das superficies a ensamblar e dunha lonxitude de 120 diámetros, se non se dispón
doutra forma nos planos do proxecto. Nas xuntas horizontais de construción que haxan de quedar ao descuberto, o
formigón se enrasará ao nivel da parte superior da tablazón do encofrado, ou levará ata 12 mm. Aproximadamente,
por encima da parte posterior dunha banda nivelada no encofrado. As bandas quitaranse aproximadamente unha
hora logo de vertido o formigón e todas as irregularidades que se observen na aliñación da xunta nivelaranse cun
rastrel. As vigas e os cargaderos consideraranse como parte do sistema de piso e se verterá de forma monolítica co
mesmo. Cando haxa que trabar formigón novo con outro xa fraguado, a superficie deste de limpará e picará
perfectamente, eliminando todas as partículas soltas e cubríndoa completamente cunha lechada de cemento puro
inmediatamente antes de verter o formigón novo. En todas as xuntas horizontais de construción suprimirase o árido
groso no formigón, a fin de obter un recubrimiento de morteiro sobre a superficie de formigón endurecido
enlechando con cemento puro de 2,0 cm. aproximadamente de espesor. Non se permitirán xuntas de construción
nos alicerces, que deberán hormigonarse dunha soa vez e un día antes polo menos que os forxados, jácenas e
vigas.
e) Xuntas de Dilatación.
As xuntas de dilatación encheranse totalmente cun recheo premoldeado para xuntas. A parte superior das xuntas
expostas á intemperie, limparanse, e no espazo que quede por encima do recheo premoldeado, unha vez que cure
o formigón e xa secas as xuntas, encheranse coa súa sellador de xuntas ata enrasar. Forneceranse e instalarán
topes estancos premoldeados nos lugares indicados nos planos.
f) Vertedura de formigón en tempo frío.
Excepto por autorización específica, o formigón non se verterá cando a temperatura ambiente sexa inferior a 4 ºC.,
ou cando en opinión do Arquitecto, exista a posibilidade de que o formigón que sometido a temperatura de xeadas
dentro das 48 horas seguintes á súa vertedura. A temperatura ambiente mínima probable nas 48 horas seguintes,
para cemento Portland, será de 9 ºC. para obras correntes sen protección especial, e para grandes masas e obras
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 33

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
correntes protexidas, de 3 ºC. Como referencia de temperaturas para aplicación do parágrafo anterior pode suporse
que a temperatura mínima probable na corenta oito horas seguintes en igual á temperatura media ás 9 da mañá
diminuída en 4 ºC. En calquera caso, os materiais de formigón quentaranse cando sexa necesario, de xeito
temperatura do formigón ao ser vertido, oscile entre os 20 e 26 ºC. Eliminarase dos áridos antes de introducilos na
formigoneira, os terrones de material conxelado e xeo. Non se empregará sal ou outros produtos químicos na
mestura de formigón para previr a conxelación e o estiércol ou outros materiais illantes non convenientes, non se
porán en contacto directo co formigón. Cando a temperatura sexa de 10 ºC., ou inferior, o Contratista poderá
empregar como acelerador un máximo de 9 kg. de cloruro de calcio por saco de cemento, previa aprobación e
sempre que o álcali contido no cemento non exceda de 0,6%. Non se fará ningún pago adicional polo cloruro de
calcio empregado con este fin. O cloruro de calcio porase en seco con áridos, pero en contacto co cemento, ou se
verterá no tambos da formigoneira en forma de solución, consistente en 0,48 Kg. de cloruro cálcico por litro de
auga. A auga contida na solución incluirase na relación auga/cemento da mestura de formigón. Os demais
requisitos establecidos anteriormente no presente Prego de Condicións serán aplicables cando se faga uso do
cloruro de calcio.
2.8.- PROTECCION E CURADO
Terase en conta todo o contido do Artigo 20º da Norma EH-88.
a) Requisitos Xerais.
O formigón incluído aquel a o haxa de darse un acabado especial, protexerase adecuadamente da acción
prexudicial da choiva, o sol, a auga corrente, xeadas e danos mecánicos, e non se permitirá que se seque
totalmente desde o momento da súa vertedura ata a expiración dos períodos mínimos de curado que se especifican
a continuación. O curado ao auga levará a cabo mantendo continuamente húmida a superficie do formigón,
cubríndoa con auga, ou cun recubrimiento aprobado saturado de auga ou por asperxido. A auga empregada no
curado será doce. Cando se faga uso do curado por auga, este realizarase selando a auga contida no formigón, de
forma que non poida evaporarse. Isto pode efectuarse mantendo os encofrados no seu sitio, ou outros medios
talles como o emprego dun recubrimiento aprobado de papel impermeable de curado, colocando xuntas estancas
ao aire ou por medio dun recubrimiento de papel impermeable de curado, colocado con xuntas estancas ao aire ou
por medio dun recubrimiento sellante previamente aprobado. No entanto, non se fará uso do revestimento cando o
seu aspecto puidese ser inconveniente. As coberturas e capas de selado proporcionarán unha retención da auga do
85% como mínimo ao ser ensaiadas. Cando se deixen nos seus lugares correspondentes os encofrados de madeira
de curado, devanditos encofrados manteranse superficialmente húmidos en todo momento para evitar que se abran
nas xuntas e séquese o formigón. Todas as partes da estrutura conservaranse húmidas e a unha temperatura non
inferior a 10 ºC. durante os períodos totais de curado que se especifican a continuación, e todo o tempo durante o
cal falte humidade ou calor non terá efectividade para computar o tempo de curado. Cando o formigón vértase en
tempo frío, disporase do necesario, previa aprobación, para manter en todos os casos, a temperatura do aire en
contacto co formigón a 10 ºC. e durante o período de arrequecemento manterase unha humidade adecuada sobre
a superficie do formigón para evitar o seu secado.
b) O período de secado será como segue.
Os túneles, zapatas, beirarrúas, pavimentos cubertos e outras estruturas ou partes das mesmas, cuxo período de
curado non se especifique noutro lugar do presente Prego de Condicións, curaranse durante sete días como
mínimo.
2.9.- REMOCION E PROTECCION DE ENCOFRADOS
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 34

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Os encofrados deixaranse nos seus lugares correspondentes durante un tempo non inferior aos períodos de curado
especificados anteriormente, a non ser que se tomaron medidas necesarias para manter húmidas as superficies do
formigón e evitar a evaporación nas superficies, por medio da aplicación de recubrimientos impermeables ou
coberturas protectoras. Os apoios e os aputalamientos dos encofrados non se retirarán ata que o elemento adquira
a resistencia suficiente para soportar o seu propio peso e as cargas de traballo que lle correspondan cun coeficiente
de seguridade non inferior a dúas. Os encofrados de laxas, vigas e cargaderos non se quitarán ata que transcorran
sete días, como mínimo, logo da súa vertedura. Para determinar o tempo en que poden ser retirados os
encofrados, terase en conta o atraso que, na acción de fraguado, orixinan as baixas temperaturas. As barras de
axuste que haxan de quitarse totalmente do formigón afrouxaranse 24 horas despois da vertedura do mesmo e
nese momento poden quitarse todas as ataduras, excepto o número suficiente para manter os encofrados nos seus
lugares correspondentes. No entanto, en ningún caso quitaranse as barras ou encofrados ata que o formigón
fraguar o suficiente para permitir o seu remoción sen danos para o mesmo. Ao retirar as barras de axuste, tirarase
delas cara ás caras non vistas do formigón. A obra de formigón protexerase contra danos durante a remoción dos
encofrados, e do que puidese resultar polo almacenamento ou traslado de materiais durante os traballos de
construción. Os elementos premoldeados non se levantarán nin se someterán a ningún esforzo ata que estean
completamente secos despois do tempo especificado no curado. O período de secado non será inferior a dous días.
En xeral non se retirarán os encofrados ata que o autorice o Arquitecto.
2.10.- ACABADOS DE SUPERFICIES (Excepto Pisos)
a) Requisitos Xerais.
Axiña que como se retiren os encofrados, todas as zonas defectuosas serán sometidas ao visado do Arquitecto,
prohibíndose tapalas antes deste requisito, e logo da aprobación resoaranse e todos os buracos producidos polas
barras de axuste encheranse con morteiro de cemento da mesma composición que o usado no formigón, excepto
para as caras vistas, nas que unha parte do cemento será Portland branco para obter unha cor de acabado que
iguale ao formigón circundante. As zonas defectuosas se repicarán ata atopar formigón macizo e ata unha
profundidade non inferior a 2,5 cm. Os bordos dos cortes serán perpendiculares á superficie do formigón. Todas as
zonas a resoar e como mínimo 15 cm. da superficie circundante saturaranse de auga antes de colocar o morteiro. O
morteiro mesturarase, aproximadamente unha hora antes da súa vertedura e mesturarase ocasionalmente, durante
ese tempo, a paleta sen engadir auga. Compactarase ?In situ? e se enrasará ata que quede lixeiramente sobre a
superficie circundante. O resoado en superficies vistas acabarase de acordo coas superficies adxacentes despois
que fraguar durante unha hora como mínimo. Os resoados curaranse na forma indicada para o formigón. Os
buracos que se prolonguen a través do formigón encheranse por medio dunha pistola de inxección ou por outro
sistema adecuado desde a cara non vista. O exceso de morteiro na cara vista quitarase cun pano.
b) Acabado Normal.
Todas as superficies do formigón vistas levarán un acabado Normal, excepto cando se esixa nos planos ou no Prego
de Condicións un acabado especial.
Superficies contra os encofrados: Ademais do resoado das zonas defectuosas e recheo dos orificios das barras,
eliminaranse coidadosamente todas as rebabas e outras protuberancias, nivelando todas as irregularidades.
Superficies non apoiadas nos encofrados: O acabado das superficies, excepto cando se especifique de distinto xeito,
será fratasado con fratás de madeira ata obter superficies lisas e uniformes.
c) Acabados Especiais.
Daranse acabados especiais ás superficies vistas de formigón soamente cando así o esixan os planos do proxecto.
Para acabado especialmente liso, construirase, de acordo cos requisitos establecidos a tal fin, unha sección da parte
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 35

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
non vista da estrutura, segundo se específica. Se o acabado desta sección axústase ao acabado especificado, dita
sección usarase como panel de mostra; noutro caso, construiranse outras seccións ata obter o acabado
especificado.
Acabado fregado (apomazado): Sempre que sexa posible, retiraranse os encofrados antes que o formigón chegue
ao fraguado duro, prestando a debida consideración á seguridade da estrutura. Inmediatamente logo de retirados
os encofrados, a superficie humedecerase totalmente con auga, fregándoa con carborundo ou outro abrasivo, ata
obter un acabado continuo, liso e de aspecto uniforme. Á terminación desta operación a superficie lavarase
perfectamente con auga limpa.
2.11.- ACABADO DE PISOS
a) Requisitos Xerais.
O tipo de acabado será o esixido no Prego de Condicións ou os planos do proxecto. Cando non se especifique tipo
determinado de acabado, a superficie da laxa de base recibirá un acabado fratasado.
b) Acabado Fratasado.
A superficie da laxa de base se enrasará exactamente á rasante do piso acabado, eliminando a auga e as
lechosidades da superficie. A continuación se fratasará a superficie con fratás de madeira ata conseguir un acabado
liso antirresbaladizo.
c) Acabado Monolítico.
Excepto nos casos anteriormente especificados no presente Prego de Condicións, os pavimentos que nos planos
figuren cun acabado monolítico de formigón acabado á chaira determinaranse apisonando o formigón con
ferramentas especiais a fin de afastar os áridos grosos da superficie, procedendo despois a enrasar e nivelar con
escantillones ata levar a superficie, á rasante de acabado que se indique nos planos. Mentres o formigón
consérvese aínda fresco, pero suficientemente endurecido para soportar o peso dun home sen que quede unha
pegada profunda, procederase ao fratasarlo, cun fratás de madeira, ata obter un plano uniforme sen árido groso
visible. Exercitarase a presión suficiente sobre os fratases para que a humidade salga á superficie. O endurecedor
aplicarase segundo descríbese a continuación. O formigón darase de chaira, a man, ata obter unha superficie lisa e
impermeable na cal non queden sinais de chaira. Co fin de bruñirlos daráselle unha pasada máis de chaira. Esta
pasada final producirá un chirrido da chaira. As xuntas mecánicas efectuaranse segundo indíquese.
O acabado a chaira poderá substituírse por un acabado de máquina con chairas giratorias.
d) Curado.
Todos os acabados de pisos curaranse ao auga durante sete días como mínimo, con esterillas saturadas, arpilleras
ou outros recubrimientos aprobados empapados en auga. Os acabados finais especiais curaranse cubríndoos cun
tipo aprobado de membrana impermeable que non manche, cunha resistencia suficiente para soportar o desgaste
ou efecto abrasivo. A membrana estenderase con xuntas estancadas ao aire e manterase colocada. Todo o curado
comezarase axiña que como sexa posible unha vez acabada a superficie. Pode usarse recubrimiento de membrana
en lugar do curado por auga para o curado doutros acabados de pisos que non estean expostos á acción directa
dos raios solares.
e) Limpeza.
Á terminación do traballo todos os pisos acabados de formigón limparanse como segue: logo de varrelos cunha
escoba corrente, para quitar toda a sucidade solta, o acabado se baldeará con auga limpa.
4.2.3 ESTRUTURA METALICA
3.1.- OBXECTO
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 36

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
O traballo comprendido na presente Sección do Prego de Condicións consiste na subministración de toda a man de
obra, instalación de equipo, accesorios e materiais, así como na execución de todas as operacións relacionadas co
deseño, fabricación e montaxe de aceiro para estruturas, de estrito acordo con esta Sección do Prego de Condicións
e Planos aplicables, suxeito aos termos e condicións do Contrato.
Todos os traballos relacionados coas estruturas metálicas, terán que aterse obrigatoriamente ao especificado nas
seguintes Normas.
NBE-AE-88 ?Accións na edificación?
MV-102 ?Aceiro laminado para estruturas de edificación?
MV-103 ?Cálculo das estruturas de aceiro laminado na edificación?
MV-104 ?Execución das estruturas de aceiro laminado na edificación?
MV-105 ?Roblones de aceiro?
MV-106 ?Parafusos ordinarios e calibrados para estruturas de aceiro?
MV-107 ?Parafusos de alta resistencia para estruturas de aceiro?
3.2.- MATERIAIS.
O aceiro laminado para a execución da estrutura será do tipo descrito na Norma UNE-36.080-73, debendo cumprir
exactamente as prescricións sobre composición química e características mecánicas estipuladas na norma en
cuestión. As condicións de subministración e recepción do material rexeranse polo especificado no Capítulo 3 da
Norma MV-102-1975, podendo o Arquitecto-Director da obra esixir os certificados de haberse realizado os ensaios
de recepción indicados en devandita Norma.
Os apoios e aparellos de apoio serán de calidade, forma e configuración descritas na o Capítulo IX da Norma MV-
103. Deberá comprobarse e por medios magnéticos, ultrasónicos ou radiográficos, que non presentan inclusións,
gretas ou oquedades capaces de alterar a solidez do conxunto.
Os rodetes dos aparellos de apoio serán de aceiro forxado e torneado coas mesmas características mecánicas
mínimas indicadas.
O Contratista presentará, a petición do Arquitecto-Director da obra, a marca e clase dos electrodos a empregar nos
distintos cordóns de soldadura da estrutura. Estes electrodos pertencerán a unha das clases estruturais definidas
pola Norma MV-104 no seu capítulo 3.22, e unha vez aprobados non poderán ser substituídos por outro sen o
coñecemento e aprobación do Arquitecto-Director. A esta presentación acompañarase unha sucinta información
sobre os diámetros, aparellos de soldadura e intensidades e voltaxes da corrente a utilizar no depósito dos distintos
cordóns.
O Contratista queda obrigado a almacenar os electrodos recibidos en condicións talles que non poidan prexudicarse
as características do material de achega. O Arquitecto-Director da obra poderá inspeccionar o almacén de
electrodos sempre que o teña por conveniente, e esixir que en calquera momento realícense os ensaios previstos
na Norma UNE-14022 para comprobar que as características do material de achega axústase ás correspondentes ao
tipo de electrodos elixidos para a unións soldadas.
3.3.- MONTAXE
a)Arriostramiento.
A estrutura dos edificios de armazón de aceiro levantarase con exactitude e aplomada, introducíndose
arriostramientos provisionais en todos aqueles puntos en que resulte preciso para soportar todas as cargas a que
poida acharse sometida a estrutura, incluíndo as debidas ao equipo e ao funcionamento do mesmo. Estes
arriostramientos permanecerán colocados en tanto sexa preciso por razóns de seguridade.
b) Aptitude das unións provisionais.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 37

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Segundo vaia avanzando a montaxe, asegurarase a estrutura por medio de soldadura, para absorber todas as
cargas estáticas ou sobrecargas debidas ao tempo e á montaxe.
c) Esforzo de montaxe.
Sempre que, durante a montaxe, haxan de soportarse cargas debidas a pilas de material, equipo de montaxe ou
outras cargas, tomaranse as medidas oportunas para absorber os esforzos producidos polas mesmas.
d) Aliñación.
Non se efectuarán soldaduras ata que toda a estrutura que haxa de atesarse por tal procedemento estea
debidamente aliñada.
3.4.- MAN DE OBRA DE SOLDADURA
Todos os operarios que haxan de efectuar as unións de soldadura dos tramos metálicos, tanto se trate de costuras
resistentes como de costuras de simple unión, haberán de someterse ás probas de aptitude previstas na Norma
UNE-14.010, podendo o Arquitecto-Director da obra esixir, sempre que o teña por conveniente, as inspeccións
previstas nos apartados 7 e 8 da citada Norma.
3.5- ORGANIZACIÓN DOS TRABALLOS.
O Contratista poderá organizar os traballos na forma que estime conveniente; pero terá con todo a obrigación de
presentar por anticipado ao Arquitecto-Director da obra un programa detallado dos mesmos, no que xustifique o
cumprimento dos plans previstos.
Poderá preparar no seu propio taller todas as barras ou parte da estrutura que sexan susceptibles dun fácil
transporte dando neste caso as máximas facilidades para que, dentro da súa factoría, póidase realizar o labor de
inspección que compete ao Arquitecto-Director.
3.6.- MANIPULACION DO MATERIAL
Todas as operacións de endereitado de perfís ou chapas realizaranse en frío.
Os cortes e preparación de bordos para a soldadura poderán realizarse con soplete oxiacetilénico, con serra ou con
ferramenta neumática, pero nunca con cizalla ou tronzadora.
Deberán eliminarse sempre as rebabas, tanto as de laminación como as orixinadas por operacións de corte.
Serán rexeitadas todas as barras ou perfís que presenten superficies na superficie ondulaciones, fisuras ou defectos
de bordo que, a xuízo do Arquitecto-Director, poidan causar un efecto apreciable de detalle.
3.7.- EMPALMES
Os empalmes indispensables deberán cumprir coas seguintes condicións:
- Non se realizarán nunca na zona de nós. A este efecto considérase como zona de nós a situada a unha distancia
de 50 cm. do centro teórico do mesmo.
- Non se consideran nunca nas mesmas seccións transversais os empalmes de dous ou máis perfís ou planos que
forman a barra. A distancia entre os empalmes de dous perfís, sempre será como mínimo, de 25 cm.
- Os empalmes verificaranse sempre a lume de biqueira e nunca a solape. Sempre que sexa posible o acceso á
parte dorsal, a preparación de bordos para empalmes a lume de biqueira será simétrica. Cando por imposibilidade
de acceso á parte dorsal sexa necesario efectuar a soldadura por un só lado do perfil, disporase unha pletina
recollida a raíz, a fin de asegurar sempre unha penetración o máis perfecta posible.
- Nos empalmes con soldadura simétrica realizarase sempre o burilado de raíz antes do depósito do primeiro cordón
dorsal.
3.8.- EJECUCION DE UNIÓNS SOLDADAS.
Ademais do preceptuado no artigo anterior, teranse presentes as seguintes prescricións:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 38

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Os empalmes verificaranse antes de que as unidades dos perfís simples únanse entre si para construír o perfil
composto.
- As unidades de perfís simples para construír as barras realizaranse antes que as unidades de nós.
- Deixarase sempre a máxima liberdade posible aos movementos de retracción das soldaduras, e polo tanto,
procederase en todas as unidades desde o centro cara aos bordos da barra e desde o centro cara aos extremos das
vigas.
- A fin de evitar no posible as deformacións residuais, conservarase a maior simetría posible no conxunto da
soldadura efectuada. Iso obrigará a levar a soldadura desde o centro cara aos bordos, pero simultánea ou
alternadamente en ambas as direccións, e a soldar de forma alternada por unha banda e por outro da barra,
dispondo para iso os elementos auxiliares de volteo que sexan necesarios.
- Evitarase a excesiva acumulación de calor en zonas localizadas na estrutura. Para iso se espaciará suficientemente
o depósito dos cordóns sucesivos e adoptaranse as secuencias máis convenientes á disipación da calor.
- Antes de comezar a soldadura limparanse os bordos das pezas a unir con cepillo de arame, ou con calquera outro
procedemento, eliminando coidadosamente todo rastro de graxa, pintura ou sucidade.
- Se se ha de depositar un cordón sobre outro previamente executado, coidarase de eliminar completamente a
escoria do primeiro, mediante un lixeiro martilleado coa picaraña e o cepillo de arame.
- Non se efectuarán nunca soldaduras con temperaturas inferiores a cero graos centígrados.
- Antes de pintar eliminarase a última capa de escoria.
3.9.- INSPECCION DAS SOLDADURAS.
A superficie vista da soldadura presentará sempre un terminado regular, acusando unha perfecta fusión do metal e
unha perfecta regulación da corrente eléctrica empregada, sen poros, mordeduras, oquedades, nin rastro de
escorias.
O Arquitecto-Director da obra poderá solicitar ao Instituto Español de Soldadura, que realice inspeccións
radiográficas de todas ou algunhas das unións das pezas metálicas e emítase o correspondente ditame. O gasto
que orixinen estas inspeccións será pagado polo construtor, pero será abonado en certificación se as soldaduras
inspeccionadas foron cualificadas con 1 ó 2 (Norma UNE 14.011); e serán definitivamente da súa conta, vindo
ademais obrigado a refacelas se fosen cualificadas con 3, 4 ó 5.
3.10.- TOLERANCIAS.
- Os elementos terminados serán de liñas exactas e estarán exentos de torsiones, dobleces e unións abertas.
- Os elementos que traballen a compresión poderán ter unha variación lateral non superior a 1/1.000 da lonxitude
axial entre os puntos que han de ir apoiados lateralmente.
- É admisible unha variación de 1,0 mm. na lonxitude total dos elementos con ambos os extremos laminados.
- Os elementos sen extremos laminados que haxan de ir ensamblados de dous ou tres pezas de aceiro da estrutura
poden presentar unha variación respecto da lonxitude detallada non superior a 2,0 mm. para elementos de 9,0 m.
ou menos de lonxitude, e non superior a 3,5 mm. para elementos de máis de 9,0 m. de lonxitude.
3.11.- PINTURAS.
A pintura efectuarase con tres mans, das cales a primeira será de minio de chumbo en aceite de linaza e as dúas
últimas de pintura metálica dunha marca acreditada que deberá ser aprobada, previamente ao seu emprego, polo
Arquitecto, quen elixirá a cor.
A primeira man pode darse no taller ás pezas prefabricadas, deixando descubertas as partes que haxan de ser
soldadas en obra. A pintura conterá o 70% (setenta por cento) de minio de chumbo químicamente puro e un 30%
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 39

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
(trinta por cento) de aceite de linaza cocido de primeira calidade, e aplicarase de forma que cada Kg. de mestura
cubra aproximadamente 5,00 m2. de superficie.
A segunda man pode aplicarse antes da montaxe e estenderase de forma que cada Kg. de pintura cubra como
máximo 7,00 m2. de superficie metálica.
A terceira e última darase despois da montaxe, e cada Kg. de pintura cubrirá como máximo 9,00 m2. de superficie.
Antes de estendela, o representante da propiedade procederá ao recoñecemento do estado de perfección das mans
anteriores. En todo caso, antes de cada man procederase á limpeza e rascado da superficie a pintar e, no seu caso,
ao repaso da man precedente estendida, batendo ben a pintura antes de utilizala e estendéndoa na superficie a
pintar ben estirada e sen grumos.
4.2.4 ALBANELERIA.
4.1.- OBXECTO.
O traballo comprendido nesta Sección do Prego de Condicións consiste na subministración de toda a instalación,
man de obra, equipo, accesorios e materiais, así como na execución de todas as operacións relacionadas coa obra
de albanelería especificada nesta sección, incluíndo a instalación nos puntos sinalados nos planos de todos os
elementos do formigón premoldeado, de estrito acordo todo con esta sección do Prego de Condicións, e planos
correspondentes, e suxeito ás cláusulas e estipulacións do contrato.
4.2.- MATERIAIS.
a) Area.
Neste apartado referímonos á area para uso en morteiro, enlucidos de cemento, e lechadas de cemento.
A area será de cantos vivos, fina, granulosa, composta de partículas duras, fortes, resistentes e sen revestimentos
de ningunha clase. Procederá de río mina ou canteira. Estará exenta de arxila ou materiais terrosos.
Contido en materia orgánica: A disolución, ensaiada segundo UNE-7082, non terá unha cor máis escura que a
solución tipo.
Contido noutras impurezas: O contido total de materias prexudiciais como mica, yeso, feldespato descomposto e
pirita granulada, non será superior ao 2%.
Forma dos grans: Será redonda ou poliédrica, rexeitaranse os que teñan forma de laja ou agulla.
Tamaño dos grans: O tamaño máximo será de 2,5 mm.
Volume de ocos: Será inferior ao 35%, xa que logo a porcentaxe en peso que pase por cada tamiz será:
Tamiz en mm: 2,5 1,25 0,63 0,32 0,16 0.08
% en peso: 100 100-3 70-15 50-5 30-0 15-0
Poderase comprobar en obra utilizando un recipiente que se enrasará con area. A continuación se verterá auga ata
que soborde; o volume da auga admitida será inferior ao 35% do volume do recipiente.
b) Cemento.
Todo cemento será preferentemente de tipo P-250, ou na súa falta P-350, axustándose ás características definidas
no Prego Xeral de Condicións para a recepción de Conglomerantes Hidráulicos.
Almacenarase en lugar seco, ventilado e protexido da humidade e intemperie.
c) Auga.
A auga empregada no amasado do morteiro de cemento estará limpa e exenta de cantidades prexudiciais de aceite,
acedo, álcali ou materias orgánicas.
d) Cal apagado.
Esta Norma aplicarase ao tipo de cal apagado para acabados adecuados para as capas de base, gornecido e
acabado de revestimentos, estucos, morteiros e como aditivo para o formigón de cemento Portland.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 40

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Os cales apagados para acabados normais axustarase á seguinte composición química: Oxido de calcio 85 a 90%.
Dióxido de carbono: 5%.
O cal apagado para acabado normal cumprirá o seguinte requisito: Residuo retido por un tamiz da malla 100:
máximo 5%.
A masilla feita con cal apagado para acabado normal terá un índice de plasticidad non inferior a 200, cando se
apague durante un período mínimo de 16 horas e un máximo de 24.
Poderá utilizarse cal apagado en po, envasada e etiquetada co nome do fabricante, e o tipo a que pertence
segundo UNE-41066, admitíndose para o cal aéreo, a definida como tipo I en ÚNEA-41067, e para o cal hidráulico
como topo E da Norma UNE-411068.
Almacenarase en lugar seco, ventilado e protexido da intemperie.
e) Ladrillo.
Esta norma é aplicable ao ladrillo de arxila macizo, empregado na construción de edificios.
- O ladrillo comprendido nesta norma será de arxila ou arxila esquistosa, estable, de estrutura compacta, de forma
razoable uniforme, exento de pedras e güijas que puidesen afectar a súa calidade ou resistencia e sen laminaciones
nin alabeos excesivos.
- Os ladrillos entregaranse en boas condicións sen mais dun 5% de ladrillos rotos.
- O ladrillo terá o tamaño especificado con variacións permisibles en máis ou en menos de 6,0 mm. en anchura ou
espesor, e 13,0 mm. en lonxitude.
- Unha vez levado a cabo o ensaio de absorción os ladrillo non presentarán sinais de desintegración.
- Ladrillo visto: o ladrillo visto será cerámico fino, con cantos cadrados exactos e de tamaño e cor uniformes. As
súas dimensións serán 25 x 12,5 centímetros.
- Ladrillo ordinario: o ladrillo ordinario será de 25 x 12 x 5 cm.
- O ladrillo axustarase aos seguintes requisitos, en canto absorción e resistencia:
Absorción máxima (media): 15%
Módulo de rotura (media): 70-80 Kg/cm2.
f) Pezas cerámicas.
1º. A presente Norma refírese a ladrillo de arxila para estruturas sen carga, da calidade adecuada para os muros,
tabiques, enrasillados e refracturación dos membros estruturais.
2º. O ladrillo será de arxila superficial, lousa refractaria, ou de mesturas dos materiais.
3º. Os ladrillos serán resistentes, estarán exentos de gretas maiores dun cuarto das dimensións do ladrillo en
dirección á greta, así como de laminaciones e bochas, e non terá alabeos que poidan impedir o seu adecuado
asentamento ou prexudicar a resistencia ou permanencia da construción. Soamente tolerarase que teñan defectos
como máximo o 10% dos ladrillos dunha remesa. Os ladrillos non terán partes da súa superficie desportillados cuxa
extensión exceda do 8 por cento da superficie vista do ladrillo, nin cada parte ou anaco desportillado será maior de
13 cm2. Unicamente permitirase que teñan estes un máximo de desportillado do 30 por cento dos ladrillos dunha
mesma remesa.
4º. O número de ocos nos ladrillos axustarase á seguinte táboa:
Dimensións Nº mínimo de ocos
25x12x9 cm. 6
25x12x4,5 cm. 3
25x12x3 cm. 3
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 41

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
5º. O valor para a absorción para ladrillo fornecidos para calquera estrutura non será maior do 15 por cento.
6º. A resistencia á compresión baseada na área total para ladrillos de construción colocados cos ocos en sentido
vertical, será de 49 Kg/cm2 como mínimo, e para ladrillo de construción colocados cos ocos en sentido horizontal,
será dun mínimo de 25 Kg/cm2.
Todos os ladrillos cumprirán ademais todo o especificado na Norma UNE 67-019-78.
g) Bloques de Formigón.
Os bloques de formigón poderán ser de dous tipos: Bloques estruturais e de cerramento; os primeiros cumprirán co
especificado na NTE-EFB, e os segundos, coa NTE-FFB.
4.3.- MORTEIRO.
Non se amasará o morteiro ata o momento en que haxa de utilizarse, e utilizarase antes de transcorridas dúas
horas da súa amasado.
Os morteiros utilizados na construción cumprirán o especificado na Norma MV-201-1972 no seu capítulo 3. O seu
dosificación será a seguinte:
TIPO MORTEIRO CEMENTO P-250 CAL AEREA TIPO II CAL HIDRAULICA TIPO II AREA
M-5 a 1 - - 12
M-5 b 1 2 - 15
M-10 a 1 - - 10
M-10 b 1 2 - 12
M-20 a 1 - - 8
M-20 b 1 2 - 10
M-20 c - - 1 3
M-40 a 1 - - 6
M-40 b 1 1 - 7
M-80 a 1 - - 4
M-80 b 1 ½ - 4
M-100 a 1 - - 3
M-100 b 1 ½ - 3
Os morteiros descritos anteriormente posúen unha resistencia a compresión que se expresa polo número precedido
pola letra M, expresado en Kg/cm2.
Mesturarase o árido de modo que quede distribuído uniformemente por toda a masa, logo do cal agregarase unha
cantidade suficiente de auga para o amasado de forma que se obteña un morteiro que produza a dosificación da
mestura, sendo incumbencia do Contratista a consecución desta. Non se permitirá o retemplado do morteiro no cal
o cemento comece a fraguar.
4.4.- EXECUCION DO TRABALLO.
a) Muros de ladrillo
No referente a este apartado, terase en conta o especificado nas Normas seguintes:
MV 201-1972, NTE-FFL, NTE-EFL.
Non se levantará obra de albanelería cando a temperatura atmosférica sexa inferior a 7 ºC, a non ser que tenda a
ascender, e en nigún caso erixirase dita obra cando a temperatura sexa inferior a 5 ºC. En tempo caloroso será
necesario un asperxido frecuente para evitar que o morteiro séquese excesivamente pola evaporación da auga.
Cando por un motivo calquera haxa que interromper o traballo nun muro de fábrica de ladrillo, deixaranse fiadas en
forma irregular para asegurar unha trabazón perfecta cando se renove o traballo. Así mesmo, antes de renovar
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 42

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
este, depositarase sobre a obra xa construída un morteiro fluído, para asegurar o perfecto recheo das xuntas. As
interseccións de muros construiranse con especial coidado, alternando as fiadas co fin de asegurar cun perfecto
arriostramiento dos mesmos. O Subcontratista desta Sección instalará os cargaderos sobre a parte superior dos
vans dos muros, de conformidade cos planos de detalle. Todos os muros estarán aplomados. A última fiada de
unión coa viga de estrutura terminarase unha vez fraguouse o morteiro e o muro faga o seu asento. Rematarase
con pasta de yeso negro a unión entre muro e estrutura.
Os muros de ladrillo de face vista terán aparello flamenco, de ladrillos alternados a soga e tizón en muros dun pé
ou un hasta, e a soga nos de medio pé ou media hasta.
b) Xuntas.
De non indicarse doutro xeito nos planos ou no Prego de Condicións, as xuntas horizontais de morteiro serán de
tipo protexido contra a intemperie e aproximadamente de 0,8 cm. de anchura; as xuntas de morteiro verticais terán
un ancho de 0,5 cm. As xuntas se rehundirán comprimindo o morteiro dentro delas e non iniciándose esta
operación ata que o morteiro empece a fraguar.
Os ladrillos que haxan de recibir enlucido ou outro recubrimiento terán xuntas horizontais rehundidas a un
centímetro de profundidade aproximadamente no ladrillo superior, e irán enrasadas a paramento no ladrillo inferior.
Se enrasarán as xuntas verticais.
c) Tabiques de ladrillo.
Executaranse con ladrillo oco panderete, aténdose á normativa seguinte:
NTE-PTL.
d) Escaleira.
O banzo de escaleiras realizarase con ladrillo oco, aténdose ao especificado nos apartados anteriores.
e) Bloque de formigón.
Para a construción de muros de fábrica de bloques de formigón, terase en conta todo o especificado nas Normas
NTE-FFB e NTE-EFB.
4.5.- PROTECCION.
As superficies de fábrica nas que non se está traballando, protexeranse adecuadamente e en todo momento
durante as operacións en construción. Cando ameace choiva e haxa de suspender o traballo, a parte superior dos
muros de fábrica que quede ao descuberto protexerase cunha forte membrana impermeable, ben suxeita para
previr xo posible arrastre polo vento.
4.2.5 CARPINTERIA DE MADEIRA.
5.1.- OBXECTO.
O traballo a que se refire esta Sección do Prego de Condicións consiste na subministración de toda a instalación,
man de obra, equipo, elementos auxiliares e materiais e, na execución de todos os traballos relacionados coa
instalación de portas, fiestras e todos os demais elementos de carpintería en xeral e de taller para a construción de
edificios todo iso completo, de estrito acordo con esta Sección do Prego de Condicións e planos correspondentes e
con sujeción ás cláusulas e estipulaciones do contrato.
5.2.- MATERIAIS.
a) Tamaños e perfís.
O material estará desbastado polas catro caras, se cepillará ata alcanzar o tamaño desexado e labraranse os perfís
que se indiquen nos planos ou se especifiquen en obra.
b) Clasificación.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 43

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Toda a carpintería será dos materiais indicados en planos, de primeira calidade, cun contido de humidade que non
exceda do 12%.
c) Características.
No caso de madeiras, estarán ben secas, serán sas, lixeiras, vetiderechas, pouco resinosas, de cor uniforme, con
vetas esbrancuxadas ou pardas e sen nós saltadizos ou grandes rubes, sendo refugadas as que manifesten repelos
ou fibra desigual.
d) Almacenamento.
O material entregado a pé de obra se apilará coidadosamente, illado do chan, de forma que se asegure unha
drenaxe, ventilación e protección da intemperie adecuados.
5.3.- SOPORTES E CERRAMENTOS PROVISIONAIS.
Os soportes necesarios para os vans en muros de fábrica faranse con exactitude e solidez, adecuadamente
arriostrados e asegurados no seu sitio ata que a fábrica está totalmente consolidada. Disporanse portas provisionais
alistonadas, completas, con bisagras e cadeados nos ocos das portas exteriores, cando así o ordene o Contratista
Principal.
5.4.- ANCORAXES.
As ancoraxes penetrarán 12 cm. nos muros de ladrillo. Colocaranse preto da parte superior e inferior dos elementos
e se espaciarán a unha distancia máxima de 90 cm. entre centros. Instalarase un mínimo de tres (3) ancoraxes en
cada jamba de fiestra ou porta.
5.5.- FOLLAS DE FIESTRA.
As follas de fiestra serán dos materiais indicados en planos; incluiranse as de tipo fixo, practicable ou corredera.
Cada un destes tipos de fiestra colocarase nos lugares indicados nos planos.
5.6.- MARCOS DE PORTAS EXTERIORES.
Os marcos para portas exteriores serán dos materiais indicados en planos, e rebaixaranse partindo de escuadrías,
tal como detállase nos planos. Os marcos colocaranse aplomados e a escuadra e levarán polo menos 3 ancoraxes
de jamba a cada lado.
Poderán colocarse precercos de madeira de piñeiro de primeira calidade, forrándoos posteriormente coas
escuadrías que indiquen os planos, en dimensións e calidade.
5.7.- PORTAS.
a) Portas macizas.
Serán de material resistente, chapado e terán núcleos macizos do tipo de traveseiros e peinazos. As súas caras
levarán un chapado de espesor comercial normal. O espesor combinado do debuxo e chapado de cada cara non
será inferior a 3 mm. antes de lijar ou puír. Os chapados serán do material e espesor que se indique. O material
adherente será dun tipo resistente ao auga, distribuído por igual sobre as superficies e aplicado a presión.
b) Portas de núcleo oco.
Estas portas terán núcleos do tipo de reticulado ou de barra horizontais. O tipo de núcleos será opcional, sempre
que a súa estrutura interior sexa tal que soporte sen dificultade o contrachapado exterior e proporcione unha
resistencia e estabilidade suficiente para uso normal. O ancho mínimo dos traveseiros será de 2,9 cm. e o ancho
mínimo dos peinazos de 7 cm.
Forneceranse cun taco para a fechadura de 50x10 cm. e marcarase sobre a porta acabada a situación de devandito
taco. Os chapados para o debuxo e cara serán de contrachapado de dúas ou mais follas, cun espesor conxunto de
3 mm. antes de lijar ou puír. O material adherente será de tipo resistente ao auga, distribuído por igual sobre as
superficies e aplicado a presión.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 44

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
c) Axuste, colgado e gornecido.
As portas axustaranse, colgarán e gornecerán tal como especifíquese e indíquese nos planos. As portas terán un
huelgo de 1,5 mm. en lados e na parte superior, e de 10 mm. nas partes inferiores, a menos que o Contratista
Principal ordene outra cousa. As portas colgarase e gorneceranse cos herrajes que se especifiquen no Capítulo de:
Cerrajería: Acabado.
5.8.- RODAPIE.
Realizaranse con escuadrías e sección indicados no proxecto. Colocaranse con nudillos cada 50 cm. e suxeitaranse
aos mesmos con tirafondos de cabeza plana.
5.9.- OBRA DE CARPINTERIA.
a) Obra ao exterior.
Os elementos para traballos ao exterior labraranse a partir dos materiais especificados e se ensamblarán
axustándose estritamente aos detalles indicados nos planos. Todas as armaduras serán ingletadas. As espigas de
toda clase de obra deberán ser 1/3 do groso ou cruceiro que haxa de ensamblarse . as superficies de material ao
descuberto afinaranse a máquina, deixándoas listas para recibir a pintura ou outro acabado. Os cravos serán
invisibles sempre que sexa posible e cando se empreguen cravos visibles, as cabezas se rehundirán para ser
cubertas de masilla. Os recercados e xuntas das portas serán dunha soa peza.
b) Obra en interiores.
Toda a carpintería interior estará formada por cerco e contracerco. Os recercados serán tal como especifíquese e
indique e labraranse, ensamblarán e instalarán segundo indíquese nos planos. Non se instalarán no edificio os
elementos de acabado interior, portas incluídas, ata que os enlucidos estean completamente secos. Devanditos
elementos afinaranse a máquina en taller e suavizaranse con lija no edificio, cando sexa necesario, e salvo que se
indiquen perfís especiais, todos os recercados serán molduras de tipo normal. As partes posteriores de todas as
guarnicións rebaixaranse da forma que se detalle para asegurar a súa fixación axustada contra o muro. Os
ensambles serán ríxidos e executaranse de forma aprobada que oculte os defectos pola contratación. As
guarnicións fixaranse con cravos finos de acabado ou con parafusos e cola onde sexa necesario. Os elementos
deberán estar perfectamente nivelados, aplomados e axustados. Os cravos colocaranse de maneira que poidan ser
tapados con masilla. As guarnicións de portas e fiestras serán dunha soa peza.
5.10.- ACABADO.
Presentarase a carpintería en obra cunha man de imprimación.
4.2.6 CERRAXERIA.
6.1.- OBXECTO.
Os traballos comprendidos neste capítulo consisten na subministración de todos os elementos, instalación dos
mesmos, equipo, accesorios, etc., así como na execución de todas as operacións relacionadas coa contratación, ata
os axustes, colgados e repasados para obter un perfecto acabado no concernente a este capítulo, así como facilitar
aos posteriores oficios que interveñan sobre estas partidas a execución do seu traballo con perfecto remate das
obras realizadas.
Os traballos realizaranse de estrito acordo con esta sección do Prego de Condicións, planos de Proxecto e
condicións de contrato.
6.2.- XENERALIDADES.
Este capítulo comprende todos os traballos correspondentes a cerrajería, considerando nos mesmos aqueles que
corresponden a carpintería metálica, tanto en perfil de ferro laminado en fino, como os traballos efectuados en
aluminio, aceiro inoxidable, ou outros metais que puidesen especificarse nos planos.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 45

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Tamén comprenderá os relacionados con varandas, metalistería, reixas, lama, brisoleis, etc.
6.3.- CARPINTERIA METALICA.
A carpintería metálica, tanto en ocos de fiestras como portas, executarase con perfís metálicos laminados especiais
de dobre contacto e perfectamente soldados, repasados, carecendo de poros e fisuras.
Os empalmes dos mesmos executaranse con arranxo ás indicacións que figuren nos planos, os cales realizaranse
cando as medidas dos perfís no mercado non dean suficiente lonxitude ou espesor para a realización destes.
As carpinterías de aluminio ou aceiro inoxidable realizaranse segundo as mostras previamente aprobadas pola
Dirección Facultativa, absténdose de presentar aqueles materiais nos que de orixe se aprecien fundiciones
defectuosas, entendéndose por estas porosidades, fisuras e mala resistencia.
Cando a carpintería trate de partes metálicas, estas efectuaranse sempre con arranxo ao Proxecto, e polo xeral
estarán compostas de bastidor executado en perfís laminados forrados con chapas metálicas, polo que deberán
quedar totalmente rematadas nas súas soldaduras; as superficies planas e sen alabeos, e as arestas repasadas, sen
rebabas e totalmente recortadas.
En calquera caso, tanto en fiestras como portas, os cercos e follas quedarán perfectamente escuadrados e
axustados, tendo un esmerado coidado na colocación de herrajes, tanto de seguridade como de colgar (pernos); os
cales quedarán situados ás distancias estritas que se marque nos planos.
A súa execución será perfecta, sen permitir dobrados ou forzados nos mesmos para posteriores axustes; deberán
quedar, así mesmo, nunha mesma vertical sen esborralles.
6.4.- CERRAJERIA XERAL.
Construiranse con materiais de análogas características ás especificadas para a carpintería metálica.
As varandas, reixas e traballos similares axustaranse aos deseños que figuren no Proxecto, quedando as súas
soldaduras de forma que non rompan a estética dos traballos; os aplomes serán perfectos e estarán provistos das
correspondentes patillas empernadas para as súas empotramientos.
Todos aqueles traballos que se realicen en chapa, talles como lama, brisoleis, tapas, etc., montaranse polo xeral en
bastidores resistentes, e as chapas serán dos espesores e formas que se indican nos planos, cunha perfecta
execución para evitar alabeos e demais defectos que deixarían o traballo cun mal aspecto.
6.5.- ACABADOS.
Unha vez montados e repasados en obra, os traballos a que nos referimos quedarán en perfecto estado para a súa
posterior cubrición, que sempre se realizará sobre estes materiais que teñan posibilidade de oxidación.
A colocación e montaxe, así como pintura, corresponderá en todas as circunstancias ao Contratista Xeral, ao que se
designará como único responsable no bo funcionamento e conservación destes ata a súa entrega definitiva.
Pintaranse a dúas mans de minio, oxido de chumbo e tres da súa cor, non quedando á terminación das mesmas,
partes obstruidas naqueles elementos mecánicos que leven.
4.2.7 ENLUCIDOS.
7.1.- OBXECTO.
O traballo a que se refire esta Sección do Prego de Condicións comprende a subministración de toda a instalación,
man de obra, equipo, elementos auxiliares e materiais e a execución de todas as operacións relacionadas co
traballo de enlucido dos muros interiores e exteriores e teitos, nos lugares indicados en planos, de estrito acordo
coa presente Sección do Prego de Condicións e planos correspondentes e suxeito ás cláusulas e estipulaciones do
contrato.
7.2.- XENERALIDADES.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 46

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Tenderanse os enlucidos dos distintos tipos, número de capas, espesor e mesturas nos lugares indicados nos
planos ou especificados no presente Prego. Cando o Arquitecto ordene reducir a absorción dos muros de fábrica, a
superficie humedecerase por igual antes da aplicación do enlucido, que se aplicará directamente ás superficies e
muros interiores e exteriores. Cando o enlucido termine xunto a pegada ou contrahuellas de banzos , chegarase á
unión dos dous materiais para indicar claramente a separación dos mesmos. O enlucido non se tenderá ata que os
cercos de fiestras e portas estean recibidos en fábrica.
7.3.- ENTREGA E ALMACENAMENTO DE MATERIAIS.
Non se entregará material algún a pé de obra antes de que o Arquitecto dea a súa aprobación por escrito ás
mostras do material en cuestión. Todos os materiais manufacturados entregaranse a pé de obra nos envases,
recipientes e fardos orixe intactos, co nome do fabricante e a marca. Os materiais de construción almacenaranse
illados do chan baixo cuberta impermeable e afastados de muros que rezumen ou outras superficies húmidas ata o
momento do seu emprego.
7.4.- MATERIAIS.
a) Area: Segundo o especificado en ?ALBAÑILERIA?
b) Cemento: Segundo o especificado en ?ALBAÑILERIA?
c) Auga: Cumprirá os requisitos especificados na Sección ?HORMIGON PARA CIMENTACION?
d) Cal: Segundo o especificado en ?ALBAÑILERIA?
e) Masilla de cal: A masilla de cal prepararase con cal apagado e auga, aínda que pode empregarse cal viva e auga
cando se dispoña de tempo e instalacións adecuadas ao curado. Tomaranse as precaucións necesarias para
protexer a masilla da acción dos raios do sol, a fin de evitar unha evaporación excesiva cando estea almacenada.
Tomaranse as mesmas precaucións contra a conxelación.
f) Yeso:
Esta norma refírese a yeso calcinado para capas de acabado enlucido.
1º. O sulfato de cal hidratado, CASO4-2H2O, quentado a uns 190 ºC, se deshidrata, converténdose en CASO4-H2O,
chamado comunmente yeso calcinado, que forma a base dos enlucidos de yeso.
2º. Contido de 2CASO-H2O: 60%.
Finura a través dun tamíz nº 14: 100%.
Finura a través dun tamíz nº 100: 60%.
Tempo de fraguado mínimo (sen retardador): 20 minutos.
Tempo de fraguado máximo (sen retardador): 40 minutos.
Resistencia á tracción (mínima): 14 Kg/cm2.
3º. Rexeitarase toda partida que teña algunha cantidade de yeso morto.
g) Guardavivos metálicos.
Esta norma aplicarase a guardavivos metálicos para o seu emprego en traballos de enlucido.
1º. Os guardavivos serán de metal galvanizado, dun tipo aprobado, con aletas ou pestanas de metal despregado ou
perforado. O metal non terá un espesor inferior á galga 26 (0,475 mm.). Estarán formados por un chaflán dunha
anchura non superior a 4,7 mm. e terán unha pestana dun mínimo de 6,3 cm. de anchura.
2º. Forneceranse guardavivos para todas as esquinas enlucidas exteriores verticais ao descuberto.
3º. Entregarase ao Arquitecto para a súa aprobación unha mostra de 15 cm. de cada tipo de guardavivos.
7.5.- MOSTRAS DE MATERIAIS.
Presentaranse á aprobación do Arquitecto as seguintes mostras:
Guardavivos de aceiro galvanizado: 2 m.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 47

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Cal vivas en terrones: 2 Kg.
Cal apagado en po: 2 Kg.
Yeso: 2 Kg.
Cemento Portland: 2 Kg.
7.6.- FOSO PARA APAGAR O CAL.
O Contratista construirá fosos adecuados para apagar cal, revestidos de ladrillo, a satisfacción do Arquitecto, e
disporá unha cubeta para protexer o cal durante o período necesario para apagala e despois do mesmo. Terase o
cal exento de sucidade e materias estrañas. Para apagar o cal, non se aceptarán escavacións de terra ao
descuberto.
7.7.- PREPARACION.
Antes de enlucir instalaranse e aprobarán todos os tacos de madeira para a instalación de aparellos eléctricos e
tendidos eléctricos ao descuberto, manguitos, pasatubos, elementos metálicos diversos, espigas de madeira,
armarios para cadros, ancoraxes metálicas de calquera clase, suspensores de tubaxes, guardavivos metálicos e
mestras para enlucido. Non se permitirá a execución posterior de rozas, cortes ou perforacións no enlucido acabado
para a instalación de elementos, a non ser que o Arquitecto apróbeo. As superficies que haxan de recibir enlucidos
estarán limpas e exentas de defectos, aceites, graxas, acedos, materias orgánicas e outras sustancias prexudiciais.
a) Guardavivos metálicos.
Instalaranse en todos os ángulos saíntes verticais do enlucido e nos lugares indicados nos planos. Instalaranse
aplomados e nivelados e formarán arestas exactas para o enlucido. Prolongaranse ao longo de toda a lonxitude dos
ángulos e fixarán no seu lugar de forma ríxida nos extremos e en puntos espaciados 30 cm. como máximo entre
centros.
b) Preparación de superficies de formigón.
Todas as superficies de formigón que deban recibir enlucido estarán exentas de material desprendido, ataduras de
arame, aceite, pintura, sucidade e calquera outra sustancia que puidese impedir unha boa trabazón. O sal
depositado sobre as superficies de formigón que non puidesen eliminarse con cepillos de arame ou outros medios,
quitaranse como ordene o Arquitecto, lavando cunha ou dúas aplicacións de fosfato trisódico e enxugando
perfectamente con auga a continuación. Antes de aplicar a primeira capa, a superficie de formigón mantívose
completa e continuadamente húmida durante un período de 24 horas, deixándoa logo secar ata que desapareza
toda a humidade da superficie.
7.8.- MESTURA DA PASTA.
Empregaranse amasadoras mecánicas de tipo aprobado, excepto cando o Arquitecto haxa autoriza o amasado de
pequenas cantidades en artesas. Non se usarán materiais xeados, endurecidos ou aterronados. Logo de amasar
cada carga limparanse as amasadoras mecánicas, artesas e ferramentas e manteranse exentas de pasta. Esta se
amasará perfectamente coa cantidade de auga adecuada, ata que presente unha cor e consistencia uniformes. Non
se empregarán materiais endurecidos ou aterronados. Non se permitirá retemplar os materiais e refugarase a pasta
que empece a endurecerse.
7.9.- DOSIFICACION DA PASTA.
a) Gornecido de yeso negro ou base (para acabados de yeso): Farase con yeso puro.
b) Capa de acabado con fratasado (para acabados de yeso): Farase con yeso branco tamizado.
c) Enlucido de cemento Portland (capas de gornecido e acabado interiores): Unha parte de cemento, tres de area,
¼ parte de masilla de cal.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 48

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
d) Enlucido con cemento Portland (capas de gornecido acabado exteriores): A capa de gornecido, como no
precedente apartado c). A capa de acabado, unha parte de cemento Portland branco, tres de area e ¼ parte de
masilla de cal.
7.10.- CAPAS DE REVESTIMENTO.
Nas superficies de fábricas de ladrillos e formigón, o enlucido constará de dúas capas. A primeira será de base e a
segunda considerarase en todos os casos como a de acabado.
7.11.- ACABADOS.
Todas as superficies de enlucidos de yeso levarán un acabado liso. As superficies exteriores gornecidas de cemento
Portland recibirán un acabado fratasado.
7.12.- TENDIDO DO ENLUCIDO.
A obra interior de enlucido axustarase ás mestras de madeira e terá, incluíndo as dúas capas, un espesor mínimo
total de 1,5 cm., medidos desde a superficie da obra de fábrica á superficie acabada do enlucido. En todos os
lugares que deben recibir enlucido de manterá unha temperatura non inferior a 5 ºC, antes e durante a aplicación
do mesmo. Os enlucidos protexeranse contra a conxelación durante 24 horas logo de tenderse. En tempo caloroso
e seco, manteranse pechados todos os vans durante 224 horas logo da aplicación do enlucido.
a) Enlucido de Xeso.
1º. Primeira capa ou de gornecido. Será de yeso negro e aplicarase con material e presión suficiente para conseguir
boa trabazón coa obra de fábrica. O enlucido levará ata o chan entre mestras e por detrás dos zócalos de baldosín,
armarios e calquera outro equipo que se pretenda manter fixo. Tenderase ata conseguir unha superficie uniforme
que quedará áspera e disposta para recibir a capa de acabado. As mestras irán a 0,5 m. de distancia nos
paramentos lisos e nos de ángulo, alféizares, mochetas e jambas, faranse dobres mestras. A primeira capa
protexerase contra a desecación durante 24 horas e a continuación aplicarase a segunda capa.
2º. Segunda capa de acabado (acabado liso). Aplicarase sobre unha capa basee parcialmente seca que se
humedeceu por igual con brocha ou asperxido, e tenderase cunha chaira ata conseguir unha superficie lisa.
b) Enlucido de cemento Portland.
1º. Capa primeira ou gornecido. Aplicarase coa presión suficiente para encher as ranuras dos ladrillos ocos do
formigón, evitar bolsas de aire, e conseguir unha boa trabazón. Rascarase lixeiramente e varrerase, mantendo a
humidade con pulverizaciones de auga durante dous días e logo deixarase secar.
2º. Segunda capa ou de acabado (acabado liso). Se fratasará primeiramente ata conseguir unha superficie lisa e
uniforme, e logo darase a chaira de forma que obrigue ás partículas de area a introducirse no enlucido, e coa
pasada final de chaira deixarase a superficie bruñida e exenta de zonas ásperas, sinais de chaira, gretas e outros
defectos. A capa de acabado manterase húmida con pulverizaciones de auga durante dous días como mínimo, e
protexerase a partir deste momento contra unha rápida desecación ata que cure completa e adecuadamente.
7.13.- PARCHEADO.
Non se aceptarán os enlucidos que presenten gretas, depresións, fisuras ou decoloraciones. Devanditos enlucidos
levantaranse e substituirán con outros que se axusten aos requisitos deste Prego de Condicións e que deberán ser
aprobados polo Arquitecto. Soamente permitirase parchear os traballos defectuosos cando así o aprobe o
Arquitecto, e os parches axustaranse exactamente á cor e textura da obra existente.
4.2.8 SOLADOS E ALICATADOS.
8.1.- OBXECTO.
O traballo a que se refire a presente Sección do Prego de Condicións comprende a subministración de toda a man
de obra, instalación, equipo, accesorios e materiais así como a execución de todas as operacións relacionadas coas
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 49

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
instalación de azulexos, solados e alicatados de muros, accesorios diversos de porcelana e baldosines hidráulicos,
para solados, pedra artificial para solados e solados continuos, segundo indícase na relación de acabados, todo iso
completo e en estrito acordo coa presente sección do Prego de Condicións e planos aplicables, suxeito aos termos e
condicións do contrato.
8.2.- XENERALIDADES.
Excepto cando se especifique de distinto modo, todos os materiais e métodos usados axustaranse estritamente ás
recomendacións do fabricante dos baldosines e azulexos, e as cores serán exactamente os seleccionados e
aprobados polo Arquitecto.
8.3.- MATERIAIS.
a) Terrazo.
Estará formado por unha capa basee de morteiro de cemento e unha cara de pegada formada por morteiro de
cemento con arenilla de mármore, chinesa ou lajas de pedra e colorantes. Cumprirá co especificado na Norma UNE
41008-1ªR.
O acabado da cara da pegada presentarase pulido, sen puír ou lavado, sen defectos aspecto e terá cor uniforme.
Estará exento de gretas, desconchones, manchas ou defectos. Indicarase polo fabricante a marca e calidade da
laxa.
b) Baldosa hidráulica.
Estará formada por unha capa de pegada de morteiro rico en cemento, árido moi fino e colorantes, e unha capa de
base de morteiro menos rico en cemento e area grosa. Poderá conter unha capa intermedia de morteiro análogo ao
da pegada sen colorantes. Cumprirá co especificado na Norma UNE 41008-1ªR.
Estará exenta de manchas, gretas, desconchones, ou defectos aparentes. Indicarase polo fabricante a marca, tipo e
calidade da baldosa.
c) Pavimento cerámico.
Son placas de pouco espesor, fabricadas en arxilas, sílice, fundentes, colorantes e outros materiais, moldeada por
prensado, extruido, coado ou outro procedemento, xeralmente a temperatura ambiente, secada posteriormente
cocida a altas temperaturas. Cumprirá coa Norma UNE 67087.
Será de forma xeralmente poliédrica, con bordos vivos ou biselados, e o seu acabado poderá ser esmaltado ou non,
con superficies lisas ou con relevo. Indicarase en cada peza e embalaxe o nome do fabricante.
d) Pedras naturais.
A súa constitución será homogénea, non presentarán defectos, manchas, nódulos, vetas alterables, e a súa
porosidad será reducida.
Serán de forma poligonal, con caras horizontais paralelas ao leito da canteira. A cara superior plana traballada, e a
inferior cortada a serra, de bordos vivos ou biselados, sen gretas coqueras nin fisuras.
e) Pedras artificiais.
Estarán executadas con formigón de resistencia característica non menor de 400 Kg/cm2., o cal poderá ir ou non
armado con mallazo de aceiro dos diámetros e separación especificados. Presentará as súas arestas vivas ou
biseladas exentas de gretas, manchas, desconchones ou defectos.
O acabado superficial da súa cara vista poderá presentar áridos de natureza pétrea ou metálica.
f) Azulexo.
Peza formada por un bizcocho cerámico, poroso, prensado e unha superficie esmaltada impermeable e inalterable
aos ácidos, ás lejías e á luz. Cocidos a temperaturas superiores a 900 ºC. Resistencia a flexión superior a 150
Kg/cm2. Dureza superficial Mohs non inferior a 3. Dilatación térmica entre 20º e 100 ºC.: de 0,000005 a 0,000009.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 50

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Espesor non menor de 3 mm. e non maior de 15 mm. Terá ausencia de esmaltado na cara posterior e nos cantos.
Marca no reverso.
O bizcocho poderá ser de Pasta Vermella, formada por arxila vermella sen mestura de area nin de cal, ou de Pasta
Branca formada por unha mestura de caolín con carbonato cálcico e produtos silíceos e fundentes.
Poderá ter os catro cantos lisos, ou ben un canto romo ou biselado. En cada canto liso disporanse dous separadores
en forma de pestana.
g) Moqueta.
Poderá ser en laxa ou en rolo, será de material téxtil flexible, indicarase polo fabricante os valores UPEC do
material, a súa clasificación segundo a súa reacción ante o lume, a mellora ao ruído de impacto que consiga, así
como o tipo de adhesivo que debe empregar. Almacenarase en lugar cuberto protexido da humidade e da calor
excesiva.
h) Linóleo.
Material flexible composto por unha pasta de aceite de linaza, que aglomera fariñas de cortiza e madeira, cargas
minerais e pigmentos. O seu espesor non será menor de 2 mm. Indicarase polo fabricante os valores UPEC do
material, a súa clasificación segundo a súa reacción ante o lume, a mellora ao ruído de impacto e o adhesivo que se
deba utilizar.
i) PVC.
Material flexible composto dunha ou varias capas de PVC, de espesor non menor de 1,3 mm. Indicarase polo
fabricante os valores UPEC do material, a súa clasificación segundo a súa reacción ao lume, a mellora ao ruído de
impacto e adhesivo que se deba utilizar. Almacenarase en lugar protexido da calor excesiva.
j)Goma.
Material flexible de composición homogénea, ou con capa de pegada e capa de base. O espesor non será menor de
2 mm. para adherir con cemento, levando neste caso a capa inferior unhas protuberancias ou nervaduras para a
súa agarre. Indicarase polo fabricante os valores UPEC do material e a súa clasificación segundo a súa reacción
ante o lume, a mellora ao ruído de impacto e o adhesivo a que se deba utilizar. Almacenarase en lugar protexido da
calor excesiva e dos axentes atmosféricos.
k) Area.
Será de mina, río, praia, machaqueo ou mestura delas. O contido total de materias prexudiciais, como mica, yeso,
feldespato descomposto e pirita granulada, non será superior ao 2%, e estará exenta de materia orgánica.
Almacenarase de forma que non poida mesturarse con outros materiais.
l) Cemento.
O cemento será PA-350, P-35º ö P-350 B. Poderá chegar a obra envasado ou a granel, non chegará a obra
excesivamente quente. Cando veña en sacos, almacenarase en lugar seco e ventilado, e protexerase da intemperie;
se se serve a granel, almacenarase en silos apropiados.
m) Auga.
Utilizarase auga potable, ou aquela que pola práctica sexa máis aconsellable. Será limpa e transparente.
n) Grava.
Grans de forma redonda ou poliédrica, de río, machaqueo ou canteira, cuxo contido total de sustancias prexudiciais
non excederá do expresado na Norma UNE-7133, 7134, 7135, 7244, 7245. Almacenarase de forma que non poida
mesturarse con outros materiais.
ñ) Adhesivo.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 51

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Será a base resinas sintéticas polímeras, de resinas artificiais, bituminosos de policloropreno, de caucho natural ou
sintético, cementos-cola, etc.
O tipo material a utilizar será o recomendado polo fabricante do material a adherir.
o)Aglomerado bituminoso.
Mestura en quente constituída por un ligante bituminoso e áridos minerais, poderán presentarse aglomerantes
abertos con recheo de ocos mediante mestura filler, cemento Portland, e emulsión de resinas. O ligante será un
betún de penetración 40-50, 60-770, ou 80-100, alcatrán EVY 54, 58 ou 62, ou mesturas de alcatrán-resinas. O
contido máximo do árido será de 20 mm. Os compoñentes chegarán a obra con albarán por cada partida no que se
indiquen os datos que fagan posible a súa identificación.
p) Asfalto fundido.
Mestur en quente constituída por asfalto natural, betún de baixa penetración e áridos de natureza silícea cun alto
contido en filler. O contido do ligante deberá estar comprendido entre o 7 e 10% sobre o peso de áridos. Os
compoñentes chegarán a obra con albarán de cada partida no que se indiquen os datos que fagan posible a súa
identificación.
8.4.- INSTALACION.
1.- Pavimento continuo con empedrado. Sobre o soporte seco, estenderase un capa de morteiro de cemento (1:4)
de 5 cm. de espesor. Unha vez seco o morteiro, asentarase sobre el e nivelará grávaa de río ou de praia que forma
o pavimento, depositando sobre as xuntas a lechada de cemento con area, procurando que queden ben cheas;
regarase continuamente e evitarase o tráfico nos 15 días seguintes.
2.- Pavimento continuo con engravillado. Sobre o terreo estabilizado e consolidado estenderase unha capa da
mestura de grava e area na proporción 1:3 de 3 cm. de espesor, de forma que quede solta ou firme; neste último
caso, regarase e apisonará ata conseguir ese espesor mínimo.
3.- Pavimento continuo con aglomerado bituminoso. Sobre a superficie do formigón do forxado ou soleira darase
unha imprimación cunha rega de emulsión de betún ou betún fluidificado. Estenderase o aglomerado
hidrocarbonado, con temperatura non inferior a 115 ºC, mediante procedementos mecánicos, ata lograr un espesor
non menor de 40 mm. O acabado final realizarase con rodetes de compactación ata unha densidade non menor de
95% do ensaio Marshall. Respectaranse as xuntas da soleira e encheranse cun produto elástico.
4.- Pavimento continuo con asfalto fundido. Sobre a superficie de formigón darase un imprimación cunha rega de
emulsión de betún ou betún fluidificado. Unha vez rota a emulsión ou curado o betún fluidificado, estenderase o
asfalto fundido mediante procedementos manuais, ata lograr un espesor non menor de 15 mm. O acabado final
realizarase mediante compactación con chaira. Respectaranse as xuntas das soleiras e encheranse cun produto
elástico.
5.- Pavimentos ríxidos.
a) Disposición do traballo.
Antes de proceder ao tendido do leito de asento, estableceranse, se as houbese, as liñas de cenefa e sobre a área
de traballo trazaranse eixos en ambas as direccións co fin de executar o tipo de solado co mínimo de baldosines
escafilados.
No caso de chans apoiados directamente sobre o terreo, deberase colocar unha capa de pedra seca non absorbente
de 20 cm. de espesor, e sobre ela unha capa de 15 cm. de espesor de formigón impermeabilizado, procedéndose
despois como no caso de chans de pisos, a limpar por completo o subsolo de formigón, humedecelo sen empapalo.
A continuación se esparcirá cemento seco sobre a superficie e logo o morteiro para o tendel de asento,
apisionándolo para unha boa trabazón en toda a superficie e enrasando para obter un asento liso e nivelado. O
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 52

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
espesor desta capa de asento deberá ser tal que a superficie acabada quede ao nivel e aliñación que se indica nos
planos para o chan acabado.
b) Colocación.
b.1 Xeneralidades.
Nas zonas en que haxa que instalar conxuntamente solados e alicatados, estes faranse en primeiro lugar.
Considéranse incluídos os rodapiés, se os houbese, do mesmo material que o solado.
b.2 Morteiro para leito de asento.
Comporase dunha parte de cemento Portland e de tres partes de area, ás cales pódese engadir o 5% de cal
apagado, como máximo, en volume de cemento, mesturada coa mínima cantidade de auga posible.
b.3 Sentado dos baldosines no solado.
Unha vez que o leito de asento fraguar o suficiente para poder traballar sobre o mesmo, se esparcirá cemento
sobre a superficie e comezarase a colocación de baldosines. Os limiares colocaranse primeiramente. Fixarase
escantillones sobre as aliñacións establecidas para manter as xuntas paralelas entre si en toda a superficie. Os
baldosines se apisonarán sólidamente no leito de asento, empregando tacos de madeira do tamaño necesario para
asegurar un asento sólido exento de depresións. Nos lugares que sexa necesario os baldosines cortaranse con
ferramentas cortantes adecuadas e alisarán os bordos bastos resultantes do corte. Os baldosines defectuosamente
cortados substituiranse por outros correctamente cortados.
b.4 Lechada.
Cando o leito de asento fraguar suficientemente, as xuntas encheranse totalmente con lechada de cemento por
medio dun rastrel e varrendo esta lechada sobre os baldosines ata que as xuntas queden completamente recheas.
Deberán transcorrer como mínimo 48 horas antes de que se permita o paso sobre os solados.
b.5 Limpeza.
Unha vez terminado o traballo, todas as superficies embaldosadas limparanse perfectamente, de acordo coas
recomendacións do fabricante, para non afectar as superficies vidriadas.
b.6 Protección.
Tenderanse taboleiros de paso nos pavimentos sobre os que haxan de pasar continuamente os obreiros. Os
baldosines e lousas gretados, rotos ou deteriorados quitaranse e substituirán antes da inspección definitiva do
Arquitecto.
6.- Colocación de alicatados.
a) Gornecido de chaira.
A masa para este gornecido estará composta dunha parte de cemento, unha de cal apagado e tres e media de
area. O gornecido se enrasará por medio de mestras e listóns provisionais de guía, colocados en forma que
proporcionen unha superficie continua e uniforme a distancia adecuada da cara acabada do alicatado.
O gornecido para o alicatado non se aplicará ata que os respectivos oficios instalen os necesarios persoais, tacos,
etc., que haxan de recibir os aparellos de fontanería, placas de mármore, tomas eléctricas, palomillas ou calquera
aparellos ou accesorios que haxan de suxeitarse contra as superficies do alicatado.
b) Colocación.
Antes de colocar os azulexos empaparanse completamente en auga limpa. O alicatado sentará tendido en chaira en
capa fina de morteiro puro de cemento Portland sobre a capa de gornecido, ou aplicando na cara posterior de cada
azulexo, unha lixeira capa de pasta, colocándoo inmediatamente despois na súa posición. As xuntas serán rectas, a
nivel, perpendiculares e de anchura uniforme que non exceda de 1,5 mm. Os alicatados serán de fiada completa,
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 53

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
que poidan prolongarse a unha altura maior aínda que en ningún caso se altura sexa inferior a máis de 5 cm. á
especificada ou indicada. As xuntas verticais manteranse aplomadas en toda a altura do revestimento alicatado.
c) Lechada para xuntas.
Todas as xuntas do alicatado se enlecharán por completo dunha mestura plástica de cemento puro,
inmediatamente logo de haberse colocado unha cantidade adecuada de azulexos. O rejuntado farase lixeiramente
cóncavo e eliminarase e limpará da superficie dos azulexos o morteiro que poida producirse en exceso. Todas as
xuntas entre alicatados e aparellos de fontanería ou outros aparellos encaixados faranse cun composto de calafateo
en cor clara.
7.- Colocación de pavimentos flexibles.
Sobre o forxado ou soleira estenderase unha capa de 5 cm. de espesor de morteiro de cemento. Sobre esta e
cando teña unha humidade inferior ao 3%, estenderase unha ou máis capas de pasta de alisado, ata conseguir a
nivelación do chan e o recubrimiento de desconchados e irregularidades que queden na capa de morteiro.
Deixarase o tempo de secado indicado polo fabricante, que non será inferior a tres horas, evitando a existencia de
correntes de aire no local.
A continuación colocarase o adhesivo na forma e cantidade indicada polo fabricante. Despois colocarase o
pavimento, coidando que non queden burbullas de aire, para o que se pasará sobre a superficie rodetes pesados.
Nas xuntas, as tiras se solaparán 20 mm., cortándose posteriormente as dúas capas conxuntamente servindo como
guía unha regra metálica; a continuación separaranse as tiras sobrantes e pegaranse as bandas laterais.
Limparanse as manchas de adhesivo e darase unha solución acuosa de cera.
4.2.9 VIDRIERIA.
9.1.- OBXECTO.
O traballo comprendido nesta sección do Prego de Condicións consiste na subministración de todas as instalacións,
man de obra, equipo, accesorios e materiais, así como na execución de todas as operacións relacionadas coa
instalación da vidriería, todo iso completo, de estrito acordo con esta Sección do Prego e planos correspondentes e
suxeito ás cláusulas e estipulaciones do contrato.
9.2.- XENERALIDADES.
As dimensións dos vidros indicadas nos planos son soamente aproximadas, as dimensións definitivas necesarias
determinaranse medindo os vans onde os vidros han de instalarse. Todas as follas de vidros levarán etiqueta de
fábrica, estas etiquetas non se quitarán ata a aprobación definitiva do edificio.
9.3.- MATERIAIS.
a) Vidro transparente.
Utilizarase vidro transparente para fiestras, espesor mínimo de 4,5 mm. resistencia dobre, en todos os traballos de
vidriería para os que non se indiquen outra cousa nos planos.
b) Vidro translúcido.
Utilizaranse para fiestras de cuartos de aseo, duchas e vestiarios e noutros lugares indicados nos planos.
c) Lúa para espellos.
Fornecerase para todos os lugares indicados nos planos, as súas dimensións serán as indicadas.
d) Lúa puída para vidriería.
Utilizaranse para todas as portas e fiestras que leven vidros dun metro cadrado de superficie ou maiores e será dun
espesor normal de 6,3 mm., e en todos os casos indicados en planos.
e) Masilla.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 54

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Será imputrescible e impermeable, compatible co material da carpintería, calzos e vidro. Dureza inferior á do vidro,
capaz de absorber deformacións dun 15%, e inalterable a temperaturas entre 10ºC e 80ºC.
f) Junquillos.
Serán acordes co material e calidade co da fiestra ou porta, e axustaranse aos planos do Proxecto.
9.4.- INSTALACION.
Os rebajos e junquillos se imprimarán antes de comezar a instalación da vidriería. O vidro especificado para follas
vidreiras fixarase con alfinetes ou puntos de vidreiro, recibirase con composto e se enmasillará a continuación. As
follas vidreiras fixaranse de modo que non poidan moverse ata que a masilla endureceuse, e ademais da masilla
levarán junquillo de metal ou madeira, segundo os casos. O vidro translúcido colocarase coa cara lisa cara ao
exterior.
9.5.- RECEPCION.
Os vidros protexeranse contra todo dano. Logo da instalación quitaranse deles as etiquetas, as manchas e pingas
de pintura e lavaranse ata deixalos completamente limpos. Antes da recepción do edificio retiraranse e substituirán
os vidros deteriorados rotos ou sen cargo algún para a Propiedade.
4.2.10 HERRAXES.
10.1, OBXECTO.
O traballo a que se refire a presente Sección do Prego de Condicións comprende a subministración da man de obra,
equipo, accesorios e materiais, así como a execución de todas as operacións relacionadas coa instalación dos
herrajes, en estrito acordo con esta Sección do Prego de Condicións e Planos correspondentes, todo iso suxeito ás
cláusulas e estipulaciones do Contrato.
10.2.- CHAVES.
Todas as fechaduras irán provistas de dúas chaves co número da fechadura estampado na mesma. Forneceranse
tres chaves mestras para cada sistema de chaves mestras. Unha vez instaladas todas as fechaduras e terminado o
traballo, faranse funcionar todas as chaves nas súas correspondentes fechaduras, en presenza do Arquitecto, para
asegurarse do seu perfecto funcionamento, etiquetándolas a continuación e facendo entrega das mesmas ao seu
representante.
10.3,- ACABADOS.
A cerrajería terá os seguintes acabados: Empregarase latón ou bronce brillantes en todas partes, excepto en
cuartos de aseo, de armarios ou de duchas, nos que o acabado será cromado. Someteranse á aprobación do
Arquitecto as mostras correspondentes a estes artigos.
10.4.- REQUISITOS XERAIS.
a) Herrajes para fiestras.
Cada folla vidreira do tipo abatible inferior interior, irá equipada de dous (2) brazos metálicos, de peirao extrafuerte
de fricción, de retención contra o vento, e un (1) fijador de peche.
10.5.- APLICACIÓN DOS HERRAJES.
a) Bisagras.
As bisagras instalaranse de acordo coa práctica normal e de acordo coas instrucións do Arquitecto.
b) Tiradores de portas.
Os tiradores das portas irán instalados de forma que o seu centro quede a 1,11 m. sobre o chan acabado.
c) Fechaduras femias para ferrollos.
As fechaduras e as femias para ferrollos instalaranse en portas e marcos de porta, co centro do tirador ou perilla a
96 cm. sobre o chan acabado.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 55

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
d) Topes.
Todas as portas irán provistas de topes.
e) Peiraos.
Aquelas portas que se indiquen levarán peiraos do tipo que se especifique ou aprobe o Arquitecto para mantelas
pechadas.
4.2.11 PINTURA EN XERAL.
11.1.- OBXECTO.
O traballo comprendido nesta Sección do Prego de Condicións, consiste en fornecer toda a instalación, man de
obra, equipo, materiais e elementos auxiliares, e en executar todas as operacións relacionadas coa pintura,
segundo esíxase nos cadros de acabado de pinturas, e no acabado de todas as superficies exteriores do edificio,
incluíndo a pintura protectora das superficies metálicas, todo iso completo, de estrito acordo con esta Sección do
Prego de Condicións e os planos correspondentes, e suxeito ás cláusulas e estipulaciones do contrato.
11.2.- TRABALLOS NON INCLUÍDOS.
A esta sección do Prego de Condicións non corresponde ningún dos seguintes traballos de pintura.
a) Exteriores.
Superficies de calzadas de formigón e paramentos de fábrica de ladrillo.
b) Interiores.
Chans, encintados, rodapiés de baldosín hidráulico e alicatados.
c) Interiores.
Metais non ferrosos con excepción dos indicados especificamente e equipo mecánico.
11.3.- XENERALIDADES.
O termo “pintura”, segundo aquí se emprega, comprende as emulsiones, esmaltes, pinturas, aceites, vernices,
aparellos e selladores. Todas as pinturas e os materiais accesorios estarán suxeitos á aprobación do Arquitecto.
13.4.- MATERIAIS.
a) Xeneralidades.
As pinturas serán de tipo cor iguais ás partidas relacionadas máis adiante e serán fáciles de aplicar a brocha ou con
rodete. Todos os materiais de pintura entregaranse a pié de obra, nos envases pechados orixinais, coas etiquetas e
precintos intactos, estarán suxeitos á aprobación do Arquitecto. Todas as cores de pinturas axustaranse ao código
de cores da relación de acabados de pintura dos planos.
b) Características.
As cores estarán ben moídos, presentarán facilidade de estenderse e de incorporarse ao aceite, cola, etc. Terán
fijeza de tinguidura e serán inalterables pola acción dos aceites, da luz e doutras cores. Os aceites e vernices serán
inalterables pola acción do aire, transparentes e de cor amarela claro, non afectarán á fijeza e ao usalos non
deixarán manchas ou refachos que indiquen a presenza de sustancias estrañas.
As pinturas deberán ser perfectamente homogéneas e suficientemente dúctiles para cubrir enteiramente a
superficie que se desexa pintar. Serán aptas para combinarse perfectamente entre si e deberán secar facilmente.
As superficies pintadas non deberán absorber a humidade nin desprender po; tampouco deberán absorber xermes
de calquera natureza.
11.5.- MOSTRAS E ENSAIOS.
Presentaranse ao Arquitecto mostras de cada tipo e cor de pintura que se pretende empregar e deberá haberse
recibido a súa aprobación antes de usar na obra o material que presenten. As mostras consistirán en aplicación de
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 56

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
cada clase de pintura e tres modelos (20x25 cm.) de cada tipo e cor de pintura, aplicada sobre materiais análogos
aos que en definitiva, van recibilos.
11.6.- PREPARACION DE SUPERFICIES E APLICACIÓN.
a) Xeneralidades.
Os herrajes, accesorios de cerrajería, aparellos de luz, placas de interruptores e enchufes, e elementos similares
colocados antes da pintura, desmontaranse durante as operacións de pintura e volveranse a colocar no seu sitio,
logo de terminar cada habitación, ou se non, protexeranse adecuadamente. O equipo de fontanería, calefacción e
outros oficios adxacentes aos muros, desconectaranse por obreiros prácticos nestes oficios, desprazándoos para
poder pintar as superficies das paredes e volveranse a colocar e conectar logo de terminada a pintura. Todas as
superficies a pintar ou que haxan de recibir calquera outro tratamento estarán limpas, suaves, secas e exentas de
po, sucidade, aceite, graxa e outras sustancias prexudiciais para a pintura. Todo o traballo deberá facerse dun
modo coidadoso deixando as superficies acabadas libres de pingas descolgadas, lombos, ondas, parches e marcas
de brocha. Coa excepción do especificado ou esixido nas pinturas de cemento ao auga, a pintura aplicarase en
condicións de sequedad e ausencia de po, e a non ser que se aprobe outra cousa polo Arquitecto, non se aplicará
cando a temperatura sexa inferior a 10ºC. ou superior a 32ºC. Non se aplicarán pinturas en exteriores cando
ameace choiva ou haxa néboa. Todas as mans de imprimación e intermedias á pintura estarán exentas de arañazos
e completamente continuas no momento de aplicación de cada man sucesiva. Cada man de pintura terá unha
variación na cor para distinguila da man anterior. Deixarase transcorrer o tempo necesario entre as distintas mans
para asegurarse que seca adecuadamente. As pinturas bateranse por completo, manténdoas cunha consistencia
uniforme durante a aplicación e non se diluirán máis que o que indiquen as instrucións impresas do fabricante.
A non ser que aquí indíquese doutro xeito, observaranse e cumprirán todas as instrucións especiais e
recomendacións do fabricante en canto a preparación das superficies, aplicación e equipo concernentes. Non se
abrirán os envases da pintura ata que sexa necesario para a súa utilización. O Subcontratista facilitará lonas ou
outros protectores para protexer adecuadamente os chans e outros traballos contiguos durante as operacións de
pintura.
b) Metalistería.
Todas as superficies de metal que se haxan de pintar limparanse concienzudamente de herrumbre, cascarilla solta
de laminación, sucidade, aceite ou graxa e demais sustancias estrañas. A non ser que a limpeza haxa de facerse a
barullo de area, neutralizaranse todas as zonas de soldadura, antes de empezar a limpeza, cun produto químico
apropiado, logo do cal lavaranse completamente con auga. O aceite, graxa ou materias similares adhesivas,
eliminaranse lavándoas cun solvente adecuado. Antes de proceder á pintura, o exceso de solvente eliminarase.
Todas as superficies de aceiro recibirán en taller unha man de imprimación con excepción dos 15 cm. adxacentes
ás soldaduras que haxan de realizarse a pié de obra. Remáchelos, pernos e soldaduras executadas a pié de obra
retocaranse cunha man da mesma pintura empregada nas mans de taller. A pintura non se aplicará cando a
temperatura do ambiente sexa inferior a 5ºC., ou cando haxa neblina, ou cando en opinión do Arquitecto, as
condicións non sexan satisfactorias por calquera razón.
c) Enlucidos interiores.
Os enlucidos terán un mes polo menos e estarán completamente secos, limpos e exentos de sucidade, yeso solto e
de irregularidades da superficie antes de aplicar a pintura. As gretas e ocos repararanse por parcheado,
debidamente traballo ao enlucido existente e se alisará con papel de lija. No caso de existir manchas de humidade
persistentes, deberase plastecer ou facer un tendido con chamberga sobre as mesmas.
d) Carpintería.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 57

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Toda a carpintería de taller e restantes elementos de madeira se lijarán antes de aplicar a imprimación. Os nós
pequenos, secos e curados, limparanse e rasparán por completo, selándolles cun sellador de nós. Os nós grandes
abertos e sen curar e todos os goteos de pintura e pingas de resina, quentaranse con sopletes raspándolos despois
ou se a resina está aínda branda, eliminaranse con esencia mineral. Os ocos resultantes, se os houbese,
encheranse con sellador de nós. Rebaixaranse os cravos e os ocos e os defectos revestiranse con masilla logo da
pintura de imprimación. Aos nós das superficies de madeira daráselles unha man delgada de verniz laca antes da
aplicación da man de imprimación. Procederase ao pintado soamente cando, en opinión do Arquitecto, a madeira
áchese satisfactoriamente. Aos bordos superiores e inferiores das portas logo de montados, aplicaránselles dúas
mans de verniz de intemperie. Toda a carpintería de taller que haxa de pintarse se imprimará por todas as súas
caras antes de instalala, prestándose atención especial ao selado das superficies a contrafibra. Na obra de madeira
que non sexa carpintería de taller, se imprimarán soamente as superficies ao descuberto.
11.7.- PINTURAS EN EXTERIORES.
a) Carpintería, acabados exteriores con pintura ao óleo.
Man de imprimación: A pintura de imprimación para exteriores aplicarase a brocha cruzándoa sobre todas as
superficies esmeradamente, de maneira que reciban a pintura as gretas e buracos de cravos enmasillados, nós e
demais defectos.
Mans segunda e terceira: As mans segunda e terceira de pintura ao óleo para exteriores poderá diluírse, se fose
necesario, pola adición de non máis de ½ litro de aguarrás a 4 litros de pintura, e aplicarase a brocha
esmeradamente sobre todas as superficies. As guarnicións de portas, de marcos e de fiestras, farán xogo coa cor
da porta.
b) Metais ferrosos.
Man de imprimación: A man de imprimación será a pintura de minio ou de óxido de ferro, ambas ao óleo.
Man de acabado: A man de acabado será de pintura ou esmalte ao óleo.
11.8.- PINTURAS EN INTERIORES.
a) Carpintería (acabado mate ao óleo en interiores)
Man de imprimación: A pintura de selado por imprimación para interiores aplicarase a brocha direccións cruzadas
sobre todas as superficies de maneira que todos os buracos de cravos e gretas tratados con masilla recibirán
pintura.
Mans segunda e terceira: A segunda e terceira mans de pintura ao aceite para interiores aplicarase con esmero a
todas as superficies despois que se secou convenientemente a man anterior.
b) Carpintería (acabado ao esmalte semi-brillante en interiores)
Man de imprimación: As pinturas de selado por imprimación para interiores, aplicarase a brocha en direccións
cruzadas sobre todas as superficies, de maneira que todos os buracos de cravos e gretas enmasillados reciban
pintura.
Segunda man: A segunda man será a inferior de esmalte. Aplicarase despois que a man de imprimación seque
durante 24 horas.
Man de acabado: A man de acabado será de esmalte semi-brillante e aplicarase sobre a segunda man.
c) Superficies de enlucidos (acabado ao amorne)
Man de imprimación: Esta man de imprimación será de encolado.
Segunda man: Aplicarase unha man de fondo de pintura ao amorne.
Man de acabado: Esta terceira man darase tamén ao amorne, e será liso ou picado, segundo o especificado na
relación de acabados do proxecto.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 58

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
d) Superficies de enlucidos (acabados ao óleo)
Man de imprimación: Darase unha man de aceite de linaza puro.
Segunda man: Aplicarase unha man de fondo ao óleo.
Man de acabado: Aplicarase unha man ao óleo que será liso ou picado, segundo os casos. Para o óleo picado
empregarase o rodete de picas.
e)Tubaxe ao descuberto en edificios
A tubaxe espida ao descuberto nos edificios (con excepción de rexistros de conservación, espazos de tubaxes e
zonas semellantes sen acabas) recibirán dúas mans de pintura. A pintura será segundo especifíquese e na súa cor
fará xogo co das paredes e teitos contiguos, ou segundo indíqueo o Arquitecto. Os suspensores, soportes,
ancoraxes para tubaxe, os filtros ou alcachofas e demais accesorios pintaranse segundo especifíquese para tubaxes
da cal formen parte.
f) Condutos portacables ao descuberto.
Os condutores ao descuberto en zonas acabadas, pintaranse con dúas mans de pintura da mesma clase e cor que a
empregada para as superficies contiguas, ou segundo indique o Arquitecto.
11.9.- LIMPEZA.
Todos os trapos, desperdicios de algodón, e outros materiais que poidan constituír perigo de incendio, colocaranse
en recipientes metálicos ou se destruirán ao final de cada xornada de traballo. Quitaranse todas as pingas de
pintura, aceite ou manchas das superficies contiguas, deixándose a obra completamente limpa e aceptable para o
Arquitecto.
4.2.12 SANEAMENTO E ACOMETIDAS.
12.1.- OBXECTO.
O traballo a que se refire a presente Sección do Prego de Condicións inclúe a subministración de toda a instalación,
man de obra, equipo, materiais e accesorios, excepto aquelas partidas que deban ser fornecidas por outros, así
como a execución de todas as operacións relacionadas coa construción de redes de saneamento de augas
residuais, ata os puntos de conexión cos desaugadoiros do edificio, fóra do mesmo: tubaxes principais de auga e a
súa conexión aos servizos do edificio e estruturas; con escavación, resolto e recheo para os distintos servizos, todo
iso en estrito acordo coa presente Sección do Prego de Condicións e planos aplicables e suxeito aos termos e
condicións do Contrato, así como a obtención de licenzas e cumprimento de cantos requisitos esixan as disposicións
oficiais para as acometidas.
12.2.- MATERIAIS.
Todos os materiais, equipos compoñentes instalados na obra serán novos, exentos de defectos, de primeira
calidade e deseñados para o usos proposto.
a) Sumidoiro de saneamento.
Tubo de gres vidriado: Os tubos e accesorios de gres instalaranse nos lugares indicados nos planos e serán de
resistencia normal e do tipo de enchufe e cordón. Presentaranse mostras dos mesmos á aprobación do Arquitecto.
Morteiro de cemento para xuntas: O morteiro de cemento para xuntas consistirá nunha parte de Cemento Portland
e dous partes de area fina, mesturados coa auga suficiente para producir a consistencia adecuada para o tipo de
xunta.
Empaquetadura das xuntas: O material para a empaquetadura será de yute ou fibra de cáñamo, trenzada de
sección cadrada, ou retorcida fortemente, segundo sexa adecuado para o tipo de xunta.
O material estará seco cando se utilice con composto bituminoso para xuntas e estará seco ou impregnado en
alcatrán de piñeiro, de clase adecuada, cando se utilice en xuntas de morteiro de cemento.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 59

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
b) Tubaxe de presión e accesorios para auga.
Tubaxe de presión: a tubaxe de subministración de auga ao edificio desde o punto de conexión á rede xeral ata
este, será do material indicado nos planos, de acordo coa Compañía subministradora correspondente. Toda a
tubaxe montarase enterrada en gabia. Finalmente se esterilizará todo o sistema.
c) Evacuación de augas pluviais, sucias fecais.
Zinc: Será de segunda fusión, empregándose en ferros ou láminas de espesor uniforme. A fractura será brillante,
non admitíndose abolladuras nin defectos, e dos espesores que se indican nos planos.
Chumbo: O chumbo que se empregue será compacto, maleable, dúctil e exento sustancias estrañas. Será así
mesmo de segunda fusión, doce, flexible, laminado de fractura brillante e en xeral, exento de todo defecto que
permita a filtración de líquido.
Yeso: Análogas condicións ás da Sección de Albanelería.
Canlóns, limas e baixadas: Os canlóns serán de chapa de zinc. As limas construiranse con chapa de chumbo sobre
asento de corrido de yeso negro sobre papel embreado. As baixadas de augas fecais, sucias e pluviais, serán de
formigón prensado ou de ferro fundido segundo indíquese nos planos.
12.3.- EXCAVACION.
a) Xeneralidades.
O Contratista realizará todas as obras de escavación de calquera clase e calquera que fosen os materiais que
atopen no curso delas, ata as profundidades indicadas nos planos ou que doutra forma indíquense. Os materiais
extraídos durante as operacións de escavación, que sexan adecuados para servir como materiais de recheo, se
apilarán ordenadamente, a distancia suficiente dos noiros das gabias, co obxecto de evitar sobrecargas e impedir
deslizamientos ou derrubamentos. Os materiais extraídos que non sexan necesarios ou non sexan utilizables para
servir de recheo, retiraranse e refugarán e serán usadas noutras partes da obra, como se indique nos planos ou
segundo dispoña o Arquitecto. levará a cabo a explanación do terreo necesario para evitar a entrada de augas da
superficie nas gabias ou outras escavacións, e se a pesar das precaucións anteriores chegase a entrar auga, deberá
ser extraída por medio de bombas ou de calquera outro medio aprobado. Efectuaranse traballos de apontoado e
entibación sempre que sexan necesarios para a protección das obras e para a seguridade do persoal que nelas
traballe.
b) Escavacións de gabias para tubaxes.
As gabias terán a anchura necesaria para permitir a adecuada colocación das instalacións, e os seus noiros serán
tan verticais como sexa posible. O fondo das gabias nivelarase con exactitude, para formar un apoio e soporte
uniforme, sobre o chan sen alteracións, de cada sección de tubaxe e en todos os puntos ao longo da súa lonxitude
total, salvo naqueles puntos do tendido en que sexa necesario proceder á escavación para a colocación dos
enchufes das tubaxes e o perfecto selado das xuntas. Os aloxamentos para as conexións e as depresións para as
unións dos tubos escavaranse despois de que o fondo da gabia sexa nivelado e ao obxecto de que a tunería
descanse sobre o fondo xa preparado na maior parte que sexa factible da súa lonxitude total. Estas escavacións
posteriores terán soamente aquela lonxitude, profundidade e anchura que se requira para a realización adecuada
para o tipo particular de unión de que se trata. Salvo nos casos en que se atopan roca ou outro material
inadecuado, porase coidado en non escavar por baixo da profundidade indicada. Cando se atope roca, escavarase
esta ata unha profundidade adicional mínima de 10 cm. por baixo das profundidades de gabia indicadas nos planos
ou que se especifiquen. Esta profundidade adicional nas escavacións en roca, así como as profundidades maiores
que as fixadas que se realicen sen autorización, haberán de ser enchidas con material adecuado e totalmente
apisonado.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 60

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
c) Protección das instalacións existentes.
Todas as instalacións existentes que aparezan indicadas nos planos ou cuxa situación sexa dada a coñecer ao
Contratista con anterioridade aos traballos de escavación haberán de ser protexidas contra todo dano durante a
escavación e recheo das gabias, e no caso de resultar deterioradas serán reparadas polo Contratista. Haberá de
porse especial coidado nas escavacións para desmontar as instalacións existentes e para non ocasionar danos,
determinando previamente as profundidades e procedemento a unha escavación a man nas proximidades das
mesmas. En calquera instalación existente que non apareza nos planos ou cuxa situación non sexa dada a coñecer
ao Contratista con antelación suficiente para evitar danos, se resultase deteriorado inadvertidamente durante os
traballos, será reparada polo Contratista e o Arquitecto procederá ao axuste correspondente no prezo, de acordo
coas tarifas que determine ou aprobe o mesmo e aprobe a Propiedade.
d) Recheo.
Non se encherán as gabias ata que realicen todas as probas necesarias que se especifiquen noutras Seccións do
Prego de Condicións, e ata que os servizos establecidos nestas Seccións que se refiren á instalación dos diversos
servizos xerais. As gabias serán coidadosamente enchidas cos materiais da escavación aprobados para tal fin,
consistentes en terra, marga, arxila arenosa, area e grava, lousa branda e outros materiais aprobados, sen pedras,
nin terrones de gran tamaño, depositados en capas de 15 cm. e apisonados completa e coidadosamente mediante
pisones manuais e mecánicos, ata logra a densidade necesaria e ata que as tubaxes estean cubertas por un
espesor mínimo de 30 cm. para as conducións principais de auga e de 60 cm. para os desaugadoiros sanitarios. O
resto de material de recheo haberá de ser depositado logo, da mesma forma salvo que poderán utilizarse rodetes
ou apisoadora, cando o espazo permítao. Non se permitirá asentar o recheo con auga, as gabias que non sexan
enchidas adecuadamente, ou nas que se produzan asentos, haberán de ser escavadas de novo ata a profundidade
requirida para obter unha compacidad necesarios. As gabias ao descuberto que atravesen as estradas ou outros
lugares que haxan de pavimentarse encheranse segundo o especificado anteriormente, coa excepción que a
profundidade total das mesmas encheranse en capas de 15 cm. e cada unha destas humedecerase e consolidará
ata alcanzar unha densidade igual, como mínimo, á do terreo circundante e de modo que permita compactar con
apisoadoras e consolidar a gabia unha vez enchida con terra circundante a fin de obter o valor de sustentación
necesario para a pavimentación da zona poida proseguir inmediatamente logo de haberse terminado o recheo en
todas as demais partes das gabias. O terreo nivelarase con uniformidade razoable e a prominencia do recheo sobre
as gabias deixarase limpa e uniforme, a satisfacción do Arquitecto.
12.4.- SUMIDOIROS DE SANEAMENTO.
a) Xeneralidades.
Os sumidoiros de saneamento construiranse de conformidade con esta Sección do Prego de Condicións. O traballo
comprendido nesta Sección non se aceptará mentres que o recheo inherente á obra non se completou
satisfactoriamente. Corrixirase a satisfacción do Arquitecto e con anterioridade á súa recepción calquera sección de
tubaxe de saneamento que presente defectos de material, aliñación, pendentes ou xuntas.
b) Cruces por encima de conducións de auga.
Cando os sumidoiros de fluxo por gravidade crúcense por encima de conducións de auga, nunha distancia de 3 m.
a cada lado do cruzamento serán de fundición de ferro, aceiro ou outros tubos para a presión admisible e sen que
ningunha unión quede a unha distancia horizontal inferior a 1 m. do cruzamento totalmente aloxada en formigón. O
espesor do formigón incluíndo o das unións non será inferior a 10 cm.
c) Tendido de tubos.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 61

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
No fondo da gabia colocarase unha soleira de formigón de 10 cm. de espesor, e 180 Kg. de cemento de
dosificación especificada no capítulo 2, que se conformará de modo que dea un apoio circular practicamente
uniforme á cuarta parte inferior de cada tubo. O tendido de tubos farase en sentido ascendente, cos extremos do
cordón nos tubos de enchufe e cordón e os extremos macho nos tubos machihembrados apuntando en sentido do
fluxo. Cada tubo tenderase con exactitude na súa aliñación e pendente de forma que se obteñan xuntas
perfectamente concéntricas, nas unións con tubos contiguos e evítense bruscas derivacións do caudal do fluxo.
Durante a execución dos traballos limparase o interior dos tubos desposuíndolles de sucidade e materiais superfluos
de calquera clase. Onde resulte difícil a limpeza despois do tendido a causa do pequeno diámetro do tubo
manterase no mesmo un adecuado escobillón, que se extraerá pasándoo sobre cada unión inmediatamente logo de
completar o axuste. As gabias manteranse exentas de auga ata que fraguar o material empregado nas unións dos
tubos, e non se efectuará ningún tendido dos mesmos cando o estado da gabia ou do tempo sexan inadecuados.
Cando se interrompa o traballo, pecharanse perfectamente, a satisfacción do Contratista Principal, todos os
extremos abertos de tubos e accesorios, co fin de que non penetre neles auga, terra ou outras sustancias calquera.
d) Xuntas.
As xuntas de tubaxe a enchufe e cordón efectuaranse con morteiro de cemento. Farase unha xunta apertada e
retorta facendo uso de empaquetadora para xuntas do diámetro accesorios para manter o cordón do tubo no nivel
apropiado e para facer que a xunta sexa simétrica e nunha peza de suficiente lonxitude para que pase ao redor do
tubo e solape na parte superior. A empaquetadora impregnarase completamente con lechada de cemento. O
enchufe de tubo limparase completamente cun cepillo húmido e a empaquetadura tenderase no enchufe no terzo
inferior da circunferencia cubríndoa con morteiro especificado para xuntas de tubo. O tubo a cordón limparase
completamente cun cepillo húmido e inserirase no enchufe introducíndolle con todo coidado no seu sitio. No espazo
anular, dos dous terzos superiores da circunferencia inserirase unha pequena cantidade de morteiro. A continuación
se solapará a empaquetadura na parte superior do tubo e introducirase totalmente utilizando unha ferramenta
adecuada de calafateo, no espazo anular, logo do cal encherase por completo o resto do espazo anular con
morteiro e achafranarase nun ángulo de 45º aproximadamente con en exterior do enchufe. Se o morteiro non
estivese bastante ríxido para impedir un asentamento apreciable antes do fraguado, o exterior da xunta así feita
envolverase con tarlatana. Unha vez que o morteiro fraguar lixeiramente, limparase deslizando un escobillón de tipo
aprobado no interior da tubaxe durante o avance dos traballos.
e) Acometidas especiais.
Realizaranse por medio de arquetas ou pezas especiais, de gres, segundo indíquese nos planos.
f) Pozos de rexistro.
A- Xeneralidades: Os pozos de rexistro construiranse de ladrillo ou formigón, con marcos e pasa de ferro fundido,
de acordo cos planos. As canles de soleira serán lisos e semicirculares, de forma que se adapten ao interior da
sección adxacente do sumidoiro. As soleiras de rexistro fóra das canles serán lisas e terán unha pendente cara a
estes non inferior a 2,5 cm., sen exceder de 5 cm. en 30 m. Os rexistros estarán provistos de patas de fundición de
deseño aprobado, de ferro forxado de 2 cm. de diámetro, dunha anchura non inferior a 25 cm., encaixados e
totalmente ancorados nos muros, e espaciados uniformemente cunha separación aproximada de 30 cm. As
mencionadas patas se galvanizan logo de ser fabricadas.
B- Formigón: O formigón usado na construción dos pozos de rexistro terá unha resistencia á compresión non
inferior a 210 Kg/cm2. Aos 28 días.
C- Rejuntado e enlucido: O morteiro para rejuntado e enlucido constará dunha parte de cemento Portland e dous
de area fina. Para obra de albanelería poderase engadir cal ao morteiro nunha cantidade non superior ao 25 por
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 62

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
cento do volume de cemento. As xuntas encheranse por completo e estarán lisas e exentas de rebabas de morteiro
sobrante no interior do rexistro. Os rexistros de ladrillo se enlucirán con 1,5 cm. de morteiro sobre toda a superficie
exterior dos muros. O ladrillo colocarase radialmente cunha fiada a soga, cada seis fiadas.
D- Marcos e tapas: Os bastidores e tapas de ferro fundido axustaranse aos planos en todos os detalles esenciais de
deseño. Poderán aceptarse as pezas normais de fundición que difiran en detalles non esenciais e estean aprobadas
polo Arquitecto. Todas as pezas fundidas serán de fundición gris, gran uniforme, serán lisas, conforme ao modelo e
exentas de proxeccións, picaduras, alabeos e outros defectos que puidesen afectar a utilización das fundiciones.
12.5.- BAIXADAS DE FECAIS, SUCIAS E PLUVIAIS.
1.- PLUVIAIS
a- Canlóns: fixaranse con grapas de ferro colocadas cada 60 cm. As unións das chapas faranse a libre dilatación.
b- Limas: Construiranse preparando o asento cun corrido de yeso negro sobre papel embreado e, unha vez seco o
yeso, forraranse con chapa de chumbo das características indicadas no Proxecto. Nos puntos que se indican,
disporanse calderetas con rejillas, que irán seladas ás placas. Os extremos das limas irán reembornadas para evitar
filtracións. En xeral, o material de cuberta voará 10 cm. sobre as limas.
As separacións entre os muros medianeiros do edificio obxecto deste Prego de Condicións e os lindeiros
protexeranse con limas de zinc.
c- Baixada: Todas as xuntas executaranse facendo o axuste dos tubos con estopa e enchendo a xunta con betún
especial ben retacado. Suxeitaranse aos muros e teitos colocando cada 2 m. escarpias de desvío, non debendo
quedar nunca en contacto con devanditos muros ou teitos. Non se permitirá o recibido con yeso ou cemento dos
tubos de baixada.
Cando as baixadas sexan de ferro pintaranse con dúas mans se minio de chumbo, e as que deban ir ao exterior
sobre o minio pintaranse ao óleo da cor que se elixa.
Serán independentes as baixadas pluviais das fecais ata as arquetas da rede de sumidoiros particular do edificio.
Estas tubaxes disporanse de modo que a súa limpeza e desatranco será fácil e eficaz, deixando ramais rectos
taponados en todos os cambios de dirección.
2.- SUCIAS E FECAIS.
A instalación das baixadas de sucias e fecais, así como as xuntas e fixación axustaranse ao indicado no apartado
anterior.
12.6.- LIMPEZA.
Unha vez terminada a instalación dos traballos a que se refire a presente Sección do Prego de Condicións, o
Contratista retirará do lugar da obra todos os materiais excedentes e cascallos resultantes dos traballos, deixando
devandito lugar libre, limpo e en perfectas condicións.
4.2.13 FONTANERIA.
13.1.- OBXECTO.
O traballos comprendido na presente Sección do Prego de Condicións, consiste na subministración de toda a
instalación, man de obra, equipo, dispositivos e materiais, e na execución de todas as operacións necesarias para
completar o traballo de fontanería interior, incluíndo todos os elementos de equipo especial especificados nesta
Sección, todo iso completo e de estrito acordo coa presente Sección do Prego de condicións e planos
correspondentes con sujeción aos termos e condicións do contrato.
13.2.- XENERALIDADES.
a) Planos.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 63

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Os planos do Proxecto indican a extensión e disposición xeral dos sistemas de fontanería. Se o Contratista
considerase facer variacións nos planos do Proxecto, presentase axiña que como sexa posible ao Arquitecto para a
súa aprobación os detalles de tales variacións, así como as razóns para efectuar as mesmas. Non se fará ningunha
variación dos planos sen previa aprobación por escrito do Arquitecto.
b) Prego de Condicións.
Non se pretende nos Pregos abarcar todos e cada un dos detalles de construción e equipo. O Contratista fornecerá
e instalará todos os elementos que sexan necesarios para acabar totalmente o traballo, completo, están ou non
devanditos detalles particularmente indicados ou especificados.
c) Produtos normais.
Os elementos principais do equipo serán da mellor calidade usada para tal finalidade e serán produtos de
fabricantes de garantía. Cada elemento principal do equipo levará fixada con seguridade en sitio visible, unha placa
co nome e dirección do fabricantes e número de catálogo. Non se aceptarán placas que leven unicamente o nome
dun axente distribuidor.
d) Variacións nos Pregos de Condicións.
Os produtos de calquera fabricante de garantía dedicado normalmente á produción comercial de equipo de
fontanería, non se excluirán baseándose en pequenas diferenzas, sempre que devandito equipo axústese nas súas
características comerciais aos requisitos que se especifican neste Prego de Condicións, respecto de materiais,
capacidade e funcionamento. O Contratista entregará unha relación que conteña unha descrición completa de todos
aqueles elementos do equipo de fontanería que se propón fornecer e que non se axusten ao especificado no Prego
de Condicións, así como as excepcións ou reparos que se poidan pór ao mesmo. O feito de non entregar tal
relación interpretarase no sentido de que o Contratista está de acordo en axustarse a todos os requisitos do Prego
de Condicións.
e) Relacións de material e equipo.
Axiña que como sexa posible e dentro dos 30 días seguintes á data de adxudicación do contrato e antes de iniciar a
instalación de calquera material, aparello ou equipo, someterase á aprobación do Arquitecto unha lista completa
dos materiais, aparellos e equipo que se propón para a instalación. Esta lista incluirá datos de catálogo, diagramas,
curvas de rendemento de bomba, planos de taller, e calquera outros datos descritivos que puidese pedir o
Arquitecto. Rexeitaranse calquera elementos de materiais ou equipo contidos na lista que non se axusten aos
requisitos especificados no Prego de Condicións.
f) Protección durante a Construción.
Os aparellos, materiais e equipo que se instales de acordo con esta Sección do Prego de Condicións protexeranse
durante o período de construción co fin de evitar danos que lles puidese ocasionar a auga, lixo, sustancias químicas
ou elementos mecánicos ou de calquera outra cousa. Os aparellos cubriranse debidamente e os extremos abertos
dos tubos con casquetes ou tapóns. Inspeccionaranse coidadosamente e limparanse por completo antes da súa
instalación no interior de todos os sifones, válvulas, accesorios, tramos de tubaxe, etc. Á terminación de todo o
traballo limparanse totalmente os aparellos, equipo e materiais e entregaranse en condicións satisfactorias para o
Arquitecto.
g) Conexións aos aparellos.
O Contratista fornecerá todos os materiais e man de obra necesarios para efectuar as conexións aos sistemas de
fontanería de todos os aparellos e equipo que as precisen, especificadas na presente Sección, noutras Seccións do
Prego de Condicións ou se indiquen nos planos. Preverase a instalación de depósitos de auga en cuberta, que
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 64

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
levarán un tubo independente de desaugadoiro de sección 1½?, con limpeza fácil. Deles haberá unha acometida de
auga, con chave para alimentación do sistema de calefacción.
h) Terminación das tubaxes de auga e desaugadoiro.
Prolongaranse ata puntos a 2m. de distancia fose do edificio, en cuxos lugares pechar con bridas cegas ou tapóns e
quedarán preparados para efectuar a conexión aos sistemas exteriores de servizos, se tales sistemas non quedasen
terminados. Se antes que se efectúe a conexión aos servizos tapáronse as gabias ou se cubriu doutro xeito as
tubaxes, marcaranse os lugares onde se atopen os extremos de cada tubaxe por medio de estacas ou outros
medios aceptables. O Contratista fornecerá e colocará os contadores de auga e unha billa de comprobación,
inmediato ao contador, accionado por chave macho.
i) Rozas.
Rózalas ou cortes na construción efectuaranse soamente co permiso previo por escrito do Arquitecto. Os danos ao
edificio, tubaxes, cables, equipos, etc. Producidos como consecuencia de devanditos cortes, repararanse por
mecánicos expertos do ramo correspondente, sen cargo adicional para o Propietario.
j) Instrucións de funcionamento e entretemento.
Fixaranse as instrucións impresas de funcionamento e entretemento de cada elemento do equipo nos lugares que
designe o Arquitecto. Devanditas instrucións irán montadas en marcos de madeira dura con frontes de cristal ou
montados sobre plástico.
k) Lista de pezas e de prezos.
Con cada elemento de equipo fornecido por un fabricante forneceranse dúas copias da lista de pezas de reposto, as
listas de prezos e manuais de funcionamento, ademais dos datos de catálogo e planos de taller necesarios.
15.3.- MATERIAIS.
a) Salvo indicacións especiais dos planos do Proxecto, as tubaxes deberán cumprir con:
- As tubaxes enterradas de augas fecais e residuais serán de gres vitrificado, formigón centrifugado ou PVC. A
resistencia do tubo á compresión, apoiado sobre o leito uniforme, non será inferior a 1.500 Kg. por metro de
lonxitude de tubaxe.
- As tubaxes non enterradas de desaugadoiro de residuais e fecais, colgadas do teito ou colocadas verticais,
poderán ser de calquera tipo de tubaxe de presión.
- A tubaxe enterrada para auga, situada dentro da zona do edificio e prolongada 2 m. máis aló do mesmo, será dos
diámetros expresados en planos, de aceiro galvanizado, con boquilla do mesmo metal igualmente galvanizados, con
accesorios roscados de ferro fundido, ou ben PVC de presión ou de cobre, deseñado para unha presión de traballo
de 10,5 Kg/cm2.
- Tubaxe de chumbo. O chumbo será de segunda presión, doce flexible laminado, de fractura brillante e cristalina e
non conterá materia estrañas. O chumbo que se empregue nas tubaxes será do chamado de dobre presión,
compacto, maleable, dúctil e exento de sustancias estrañas e en xeral de todo defecto que permita a filtración ou
escape do líquido. Os diámetros e espesores dos tubos serán os indicados no Proxecto.
b) Suspensores, soportes e silletas de protección para tubaxes.
Os suspensores, soportes e as silletas protectoras de illamento de tubaxes serán produtos normais comerciais
adecuados para o servizo a que se destinan.
Os suspensores serán de tipo regulable e de adecuada resistencia e rixidez de acordo coa carga que deban
soportar. As silletas terán suficiente profundidade para o espesor do illamento, se é necesario.
c) Válvulas.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 65

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
O corpo das válvulas de 1½? e menores serán de latón fundido e as súas guarnicións de latón estarán deseñadas
para unha presión de 10,5 Kg./cm2. O corpo das válvulas de comportas de 2 polgadas e tamaños superiores serán
de ferro fundido con guarnicións de latón, e estarán deseñadas para unha presión de traballo de 10,5 Kg./cm2.
Todas as chaves e válvulas que queden ao exterior, serán de material niquelado, e en pásalos de tubaxe por
paredes colocaranse arandelas da mesma clase.
d) Sifones.
Os sifones de aparellos ao exterior serán de material niquelado. Os tubos vistos serán tamén niquelados, e en
pasos de tubaxes instalaranse arandelas da mesma clase.
e) Sumidoiros.
Sifónico con saída horizontal: Será de fundición con espesor mínimo de 3 mm., planta cadrada, corpo sifónico con
peche hidráulico de altura mínima 50 mm.
Os desaugadoiros en cubertas axustaranse aos requisitos que figuren na Sección correspondente do Prego de
Condicións.
f) Cabinas de incendios.
Instalaranse cabinas para mangueiras de incendios nos lugares indicados nos planos. Constarán de mangueira de
fibra arroiada en tambor giratorio, boquilla, manómetro e válvulas. Conectarase á rede independente de incendios.
g) Aparellos e accesorios de fontanería.
Serán de porcelana vitrificada de primeira calidade dos tipos e características indicadas nos planos. Todos os
aparellos complementaranse cos seus griferías, desaugadoiros e sistemas correspondentes. Todos os aparellos
terán sifón de illamento e os retretes, urinarios e vertedoiros, acometerán a unha rama da tubaxe de ventilación,
que terminará 2 m. por encima da cuberta.
13.4.- INSTALACION DE TUBERIAS.
a) Conexións transversais e interconexiones.
Nigún aparello, dispositivo ou aparello de fontanería instalarase de forma que poida producir unha conexión
transversal ou interconexión entre sistemas de distribución de auga para beber ou para usos domésticos e outros
de augas contaminadas , talles como os sistemas de desaugadoiros, augas residuais e fecais de forma que
puidesen facer posible o contraflujo de augas, contaminadas ou residuais dentro do sistema de abastecemento.
b) Aspecto.
Toda a tubaxe instalarase de forma que presente un aspecto limpo e ordenado, asaranse accesorios para todos os
cambios de dirección e os tendidos de tubaxes instalaranse paralelos ou en ángulos rectos aos elementos
estruturais do edificio, deixando as máximas alturas libres para non interferir os aparellos de luz e o traballo doutros
contratistas. En xeral, toda tubaxe suspendida instalarase os máis cerca posible do teito ou estrutura superior, ou
como se indique.
c) Dilatación e contracción das tubaxes.
Deberanse tomar medidas a través do sistema completo para permitir a dilatación e contracción das tubaxes.
Instalaranse ancoraxes nos puntos medios dos tendidos horizontais para forzar a dilatación por igual en ambos os
lados.
d) Instalación.
Todas as válvulas, rexistro de limpeza, equipo, accesorios, dispositivos, etc. instalaranse de forma que sexan
accesibles para a súa reparación e substitución.
e) Tubaxes de ventilación.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 66

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
As tubaxes de ventilación onde existan tramos horizontais, instalaranse con pendente cara ao desaugadoiro. As
tubaxes de ventilación verticais atravesarán a cuberta e prolongaranse sobre ela 2m. Nos bajantes en que non
exista ventilación, prolongarase a bajante sobre a cuberta e cubrirase cun sombrerete para asegurar deste xeito a
ventilación da columna. Todos os retretes e urinarios elevarán a súa ventilación correspondente con tubos de
sección non inferior a 1? acometido ao tubo xeral de ventilación, cuxa sección non baixará de 1½?.
f) Unións.
Unións para tubaxes de ferro fundido: As unións para tubaxe de ferro fundido a enchufe e cordón construiranse
retacando apretadamente estopa, yute trenzado ou retorcido nos espazos anulares entre enchufe e cordón ata 3,75
cm. da superficie do enchufe e enchendo o espazo restante con chumbo derretido nunha soa vertedura. O chumbo
será despois retacado para que produza unha unión estanca sen deformación para o enchufe. A continuación se
enrasará o chumbo coa superficie do enchufe.
Unións de tubaxes roscadas: As unións de tubaxes roscadas efectuaranse con composto aprobado de grafito, que
se aplicará soamente aos fíos das roscas machos e deixando a unión estanca sen que queden ao descuberto máis
de dous fíos da raia completa. Os fíos da raia que queden ao descuberto unha vez terminada a unión se
embadurnarán con composto. Os fíos das roscas serán de corte limpo, cónicos e os extremos de todas as tubaxes
se escariarán antes da súa instalación.
Unións de tubaxes de ferro fundido con tubaxes de formigón: A unión realizarase empaquetando o espazo anular
cunha capa de yute trenzado ou retorto e enchendo o espazo sobrantes con morteiro de cemento. Finalmente,
recubrirase o exterior da unión con morteiro de cemento de 5 cm.
g) Suspensores.
1.- Para todas as tubaxes: Todas as tubaxes irán seguramente soportadas. Os tramos verticais de tubaxes irán
soportados por medio de grapas de aceiro ou ben ferro ou por collarines instalados no nivel de cada planta e a
intervalos non superiores a 3 m. As tubaxes de ferro fundido instalaranse en forma que o cordón de cada tramo de
tubaxe apóiese en cada grapa ou collarín. Os soportes para bajantes en muros exteriores de fábrica ou de formigón
do edificio serán de tipo empernado de anel partido cunha prolongación embutida no muro; devanditos soportes en
muros de fábrica colocaranse ao tempo de construír o muro, e nos muros de formigón colocaranse nos encofrados
antes da vertedura do formigón. Os tramos horizontais de tubaxes irán soportados por suspensores axustables do
tipo de pinza, e barras macizas fixadas con seguridade á estrutura do edificio. Nos tendidos de tubaxes paralelas
poden usarse suspensores trapezoidales, en lugar de suspensores independentes. Todos os suspensores terán
tensores ou outros medios aprobados de axuste. Cando existan tubaxes, talles como as de aseos individuais, que
desemboquen en bajantes principais que non estean suficientemente baixas para permitir o uso de tensores,
usaranse outros medios de axuste. Non se aceptarán suspensores de cadea fleje, barra perforada ou de arame.
2.- Tubaxe horizontal de ferro e de aceiro: O espazo máximo entre soportes e suspensores para tubaxes de ferro e
de aceiro non excederán das medidas que se indican a continuación:
Tamaño da tubería Espacio Máximo
Igual ou maior de 1” 3,00 m.
1½ “ 3,35 m.
3” 3,65 m.
Igual ou menor de 4” 4,25 m.
3.- Tamaño das varillas para suspensores: O tamaño das varillas para suspensores no serán inferiores a los
siguientes:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 67

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Tamaño de la tubería Tamaño de la varilla
1½ - 2” 10 mm.
2½ - 3” 12 mm.
4 - 5” 15 mm.
6 -12” 22 mm.
h) Manguitos para tubaxes.
Manguitos: Forneceranse e instalarán manguitos de dimensións apropiadas naqueles lugares en que as tubaxes
especificadas nesta Sección do Prego Condiciones atravesen zapatas, pisos muros, tabiques e ceos rasos. Para un
grupo de tubaxes que atravesen un piso poderase usar unha abertura en lugar de manguitos individuais; tales
aberturas irán adecuadamente reforzadas. Os manguitos nas construcións de formigón instalaranse nos encofrados
antes da vertedura do formigón. Os manguitos en obras de fábrica instalaranse cando o precisen os traballos de
albanelería.
Diámetro dos manguitos: O diámetro destes será 12 mm. superior ao diámetro exterior da tubaxe, excepto cando
as tubaxes atravesen zapatas ou muros de carga, nese caso serán 15 mm. maiores como mínimo que a tubaxe.
Materiais: Os manguitos en zapatas serán de tubaxe de ferro fundido. Os manguitos en muros de carga e tabiques
serán de ferro forxado ou aceiro. Os manguitos en vigas de formigón contra incendios, serán de tubaxe de ferro
forxado ou de aceiro. Os manguitos en pisos ou lugares ocultos e en cóbados para inodoros serán de chapa de
aceiro galvanizada, cun peso de 4,4 Kg./m2., como mínimo. Os manguitos que vaian ao descuberto en pisos de
habitacións acabadas serán de tubaxe de ferro forxado ou aceiro.
13.5.- VALVULAS.
A situación das válvulas principais será a que se indica nos planos. Todas as válvulas instalaranse en lugares
accesibles ou se fornecerán paneis de acceso. Non se instalará ningunha válvula coa súa vástago por baixo da
horizontal. Todas as válvulas estarán deseñadas para unha presión nominal de traballo de 8,8 Kg./cm2. ou presións
superiores, excepto cando se especifique de distinto xeito nos planos.
13.6.- SIFONES.
Forneceranse e instalarán os botes sifónicos que se indican nos planos. Nos aparellos que non desagüen no bote
sifónico correspondente, instalarase un sifón individual. En ningún caso os aparellos terán dobre sifón.
13.7.- REXISTROS DE LIMPEZA.
Forneceranse e instalarán rexistros de limpeza en todas aquelas partes en que se indique nos planos, e en todas
aquelas que durante a execución da obra estímese necesario. Os rexistros de limpeza serán das mesmas
dimensións que as tubaxes ás que serven.
13.8.- APARELLOS DE FONTANERIA.
a) Xeneralidades.
Forneceranse e instalarán aparellos de fontanería, completos, nos lugares indicados nos planos con todas as súas
guarnicións e accesorios necesarios para a súa correcta instalación e funcionamento. Todos os aparellos, excepto os
inodoros, terán a toma de auga por encima do reborde. Os sifones que vaian ao exterior e os tubos de alimentación
para todos os aparellos e equipo conectaranse no muro aos sistemas de tubaxe sen acabar a menos que se
especifique ou se indique outra cousa, e irán equipados de escudetes nos lugares en que penetre no muro. Todos
os accesorios e guarnicións que vaian ao descuberto serán niquelados con todas as superficies puídas.
b) Conexións de inodoros.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 68

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
As conexións entre porcelana e as bridas do piso na tubaxe de desaugadoiro serán absolutamente estancas aos
gases e ao auga por medio de composto ou empaquetaduras para o axuste de aparellos, segundo especifíquese na
presente Sección do Prego de Condicións. Non se aceptarán jamas xuntas de caucho e masilla.
15.9.- ENSAIOS.
a) Xeneralidades.
O Contratista ensaiará todos os sistemas de tubaxes fecais, residuais, ventilación e de auga, que serán aprobadas
polo Arquitecto, antes da súa aceptación. As tubaxes de fecais e residuais enterradas ensaiaranse entes de
proceder ao recheo das gabias. O Contratista fornecerá o equipo e aparellos necesarios para os ensaios.
b) Sistemas de desaugadoiro.
Ensaio con auga: Taponaranse todas as aberturas do sistema de tubaxes de desaugadoiro e ventilación para
permitir o enchido con auga ata o nivel do tubo vertical de ventilación máis alto sobre a cuberta. O sistema
encherase con auga, que reterá durante 30 minutos sen presentar caída algunha do nivel da auga superior a 10
cm.
Cando haxa de ensaiarse algunha parte do sistema, o ensaio realizarase do mesmo xeito que se especifica para o
sistema completo, excepto cando se instala un tubo vertical de 3 m. sobre a parte que haxa de probarse para
manter a suficiente presión ou se fará uso dunha bomba para manter a presión esixida.
c) Sistemas de Auga.
Á terminación da instalación dos condutos, e antes de colocar os aparellos, ensaiaranse os sistemas completos de
auga fría a unha presión hidrostática mínima de 7,00 Kg./cm2. Durante 30 minutos como mínimo, demostrando ser
estancas a esta presión. Cando antes da terminación háxanse de tapar unha parte do sistema da tubaxe de auga,
dita parte ensaiarase separadamente da mesma xeito.
d) Traballos defectuosos.
Se durante os ensaios ou durante a inspección observásense defectos, retiraranse todos os traballos defectuosos e
substituiranse adecuadamente, logo do cal repetiranse as probas e inspección. As reparacións das tubaxes
efectuaranse con materiais novos. Non se aceptarán o calafateo dos buracos nin as unións roscadas. O Contratista
xeral responderá da instalación durante un ano a partir da recepción definitiva.
13.10.- LIMPEZA E AXUSTE.
Á terminación dos traballos procederase á limpeza total da instalación. Todo o equipo, tubaxes, válvulas,
accesorios, etc. limparanse perfectamente eliminando dos mesmos calquera acumulación de graxa, sucidade,
limaduras metálicas de cortes de metais, cieno, etc. Toda decoloración e calquera dano a calquera parte do edificio,
o seu acabado e elementos, que se produciron como consecuencia do incumprimento por parte do Contratista.
Efectuarase adecuadamente a limpeza das redes das tubaxes, repararanse debidamente por conta do Contratista,
sen cargo adicional algún para a Propiedade. As válvulas e outros elementos do sistema axustaranse en forma que
o seu funcionamento resulte silencioso. Os dispositivos de regulación automática axustaranse para o seu adecuado
funcionamento.
13.11.- ESTERILIZACION.
Todos os sistemas de tubaxes de distribución de auga se esterilizarán cunha solución un mínimo de cincuenta
partes por millón de cloro dispoñible líquido, ou unha solución de hipoclorito sódico. A solución esterilizante
permanecerá no interior do sistema durante un tempo non inferior a 8 horas, durante o cal abriranse e pecharán
varias veces todas as válvulas e billas. Logo da esterilización eliminarase a solución do sistema por inundación con
auga limpa, ata que o contido residual de cloro non sexa superior a 0,2 partes por millón.
13.12.- DEBUXO DE OBRA TERMINADA.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 69

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
O Contratista presentará á aprobación do Arquitecto calquera variación a introducir na obra e presentará ao final
dous xogos de planos de instalación e obra xa terminada.
13.13.- PINTURA.
Todas as tubaxes vistas pintaranse tal como indícase na correspondente Sección do Prego Xeral de Condicións. En
particular a tubaxe de ferro e os depósitos, se fosen de chapa, levarán dúas mans de minio.
4.2.14 CALEFACCION E VENTILACION.
14.1.- OBXECTO.
O traballo comprendido nesta Sección do Prego de Condicións consiste na subministración de todas as instalacións,
man de obra, equipo, accesorios e materiais e na execución de todas as operacións necesarias para a instalación
completa dos sistemas de calefacción e ventilación, con inclusión dos elementos de equipo especial que se
especifican máis adiante, de estrito acordo con esta Sección do Prego de Condicións, os planos correspondentes e
suxeito ás cláusulas e condicións do contrato.
14.2.- TRABALLO RELACIONADO CON ESTE CAPITULO.
a) Pintura.
Toda a pintura fornecerase e executará de acordo coa Sección 13 do Prego de Condicións.
b) Instalación eléctrica.
Todos os motores e reguladores fornecidos de acordo con esta Sección conectaranse de acordo coas normas do ao
Delegación de Industria e o Regulamento Electrotécnico de Baixa tensión.
c) Bancadas.
As bancadas de formigón para a maquinaria e demais equipo fornecerase de acordo coa Sección 2 do Prego de
Condicións, pero o traballo comprendido na presente Sección, e incluirán a subministración de toda a información,
persoais, pernos de ancoraxe, etc., necesarios.
14.3,- XENERALIDADES.
a) Planos.
Os planos de contrato indicarán a extensión e disposición xeral dos traballos de calefacción. Se o Contratista
estimase necesario apartarse do establecido en moitos planos, presentará á aprobación do Arquitecto, axiña que
como sexa posible, os detalles de tales modificacións e as causas que as xustifiquen. Non se efectuará modificación
algunha sen a previa aprobación por escrito do Arquitecto.
b) Prego de Condicións.
Non se pretende que este Prego de Condicións conteña todos os detalles de construción ou equipo. O Contratista
da presente Sección deste Prego fornecerá e instalará todos os elementos que sexan necesarios para a completa
execución do traballo, estean ou non devanditos detalles indicados ou especificados taxativamente.
c) Produtos normais.
Os elementos principais do equipo serán da mellor calidade empregada para o servizo a que se destinen e
consistirán en produtos de fabricantes acreditados. Cada compoñente principal do equipo levará o nome e dirección
do fabricante e o número de catálogo nunha placa identificadora firmemente fixada en lugar ben visible. Non será
admisible que unicamente leven a placa do axente distribuidor.
d) Diferenzas no Prego de Condicións.
Non se rexeitará baseándose en diferenzas de pequena importancia o produto de calquera fabricante acreditado,
habitualmente dedicado á fabricación comercial de equipo de calefacción, sempre que este cumpra con todos os
requisitos esenciais referentes a materiais deste Prego. O Contratista presentará unha relación onde se fará
descrición completa de todos os detalles nos que o equipo que se propón fornecer difire do Prego de Condicións,
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 70

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
así como de calquera excepción que a devandito Prego poida porlle. Se non presentase tal relación entenderase
que está de acordo en axustarse a todos os requisitos do Prego.
e) Relación de material e equipo.
Axiña que como sexa posible dentro dos 30 días seguintes á data de adxudicación do contrato e antes de dar
comezo á instalación do material, equipo ou dispositivo algún, presentarase á aprobación do Arquitecto unha
relación completa dos materiais, equipo, dispositivos que se propón instalar. A relación comprenderá datos de
catálogo, diagramas, gráficos das bombas, planos de taller e calquera outra información descritiva que o Arquitecto
necesite. Rexeitarase calquera material ou equipo dos contidos na relación que non cumpra cos requisitos do Prego.
f) Protección.
Coidarase a protección durante o período de construción para evitar danos debidos á sucidade, auga, axentes
químicos ou mecánicos ou outra clase prexuízos, do equipo, materiais e dispositivos instalados segundo esta
Sección do Prego. Protexerase o equipo e todas as aberturas das tubaxes pecharanse con casquetes ou tapóns.
Inspeccionarase coidadosamente o interior de cada válvula, accesorio, tramo de tubaxe, etc. limparanse
perfectamente antes da súa instalación. Á terminación do traballo limparanse á perfección o equipo e materiais e
entregarase en condicións satisfactorias para o Arquitecto.
g) Conexións ao equipo.
O Contratista fornecerá todos os materiais e man de obra necesarios para conectar aos sistemas de calefacción
todo o equipo que necesiten as conexións que se especifiquen neste Prego ou noutras seccións do mesmo ou se
indiquen nos planos.
h) Rozas.
Só efectuaranse rozas na construción co permiso do Arquitecto. Os danos que se produzan ao edificio, tubaxes,
tendido eléctrico, equipo, etc., como consecuencia de rózalas efectuadas para a instalación, repararanse sen gasto
adicional algún para o propietario por mecánicos especializados no traballo que se refira.
i) Substitucións.
Os materiais e equipos aquí especificados son considerados como de primeira calidade e adecuados para o uso a
que se destinan. Poderán ser aprobadas substitucións dos mesmos mediante peticións por escrito, acompañadas da
información completa relativa á substitución, que sexan feitas ao Arquitecto. Cando unha petición de substitución
para un elemento ou partida determinada sexa denegada, tal partida ou equipo será fornecido conforme
especifícase.
j) Calidade dos materiais.
Todos os elementos de equipo, accesorios e partes compoñentes dos distintos sistemas, serán novos, adecuados
para o servizo a que se destinan, e estarán exentos de defectos no material e a man de obra. Todo o traballo que,
dentro do período de dous anos logo da aceptación do sistema descúbrase que é defectuosos, será substituído, sen
custo algún para a Propiedade.
k) Man de obra.
Todos os operarios serán expertos nas súas profesións e estarán capacitados para realizar traballo de primeira
calidade. Os aprendices traballarán soamente baixo a supervisión directa dos oficiais mecánicos.
14.4.- CONDICIÓNS DE INSTALACION.
a) Manufactura.
Todas as tubaxes serán cortadas con exactitude nas dimensións establecidas no lugar e colocarase no seu sitio sen
combarla nin forzala. Instalarase de modo que poida dilatarse e contraerse libremente sen dano para a mesma nin
para outros traballos. A tubaxe de ferro forxado cortarase con ferramentas cortadoras de tubaxes cortadas, se
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 71

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
escariarán para eliminar as rebabas e para conservar o diámetro total das mesmas. Todos os cambios de tamaño
efectuaranse mediante accesorios de redución e os cambios de dirección por medio de pezas especiais, excepto
cando se trate de tubaxes de ata 2 polgadas inclusive de tamaño nese caso permitirase o dobrado das mesmas
sempre que se utilice unha maquina hidráulica de dobrar e evítense deformacións, depresións ou engurras. As
conexións das tubaxes ao equipo estarán de acordo cos detalles dos planos ou se executarán na forma ordenada
polo Arquitecto.
b) Soldadura.
Soamente executarase por soldadores expertos. Todos os cambios de dirección e interseccións de tubaxes soldadas
efectuaranse por medio de accesorios para soldar excepto cando se permita especificamente outra cousa neste
Prego. Non se permitirá soldar as tubaxes a inglete para formar cóbados, entallarlas para formar tes nin
procedemento algún semellante. Cando o ordene o Arquitecto cortarase un cupón de ensaio por cada 12 cm. e
entregarase ao mesmo para o seu ensaio.
c) Silletas de protección para o illamento de tubaxes.
Forneceranse e instalarán silletas de protección para o illamento da tubaxe, en cada suspensor ou soporte, para
todas as tubaxes de auga quente, de 2½ polgadas e maiores. Non se requiren silletas para as tubaxes de 2
polgadas e menores que descansarán directamente sobre os suspensores ou soportes. As silletas elixiranse para
protexer o illamento.
d) Soportes e suspensores.
As tubaxes: Irán firmemente soportadas. Os tendidos verticais de tubaxes irán soportados por abrazaderas ou
collarines de aceiro forxado ao nivel de cada piso e a intervalos non superiores a 2 metros. Cando varios tendidos
vaian instalados paralelos entre si poden empregarse suspensores trapezoidales en lugar de suspensores
independentes. Todos os suspensores irán provistos de tensores ou doutros medios aprobados de axuste. Cando as
tubaxes non vaian suficientemente baixas para permitir o emprego de tensores, empregaranse outros medios de
axuste. Non se aceptarán suspensores de cadea, pletina, barra tradeada ou de arame.
Ancoraxes: As ancoraxes de tubaxes consistirán en collarines de aceiro con orejetas e pernos para o seu
amordazado e para a fixación das riostras de ancoraxe, ou segundo dispóñase nos planos. As riostras de ancoraxe
instalaranse de modo máis eficaz para lograr o arriostramiento necesario. Non se fixará ningunha riostra en lugares
onde a súa instalación signifique un detrimento para a construción do edificio. Antes da súa instalación
presentaranse ao Arquitecto para a súa aprobación, detalles das ancoraxes.
e) Cada columna vertical.
Terá na súa derivación unha clave de ida e outra de retorno e billas, a fin de poder illar cada unha separadamente
en casos de conveniencia e todas elas conectadas a unha tubaxe que vaia unirse á tubaxe mestra de desaugadoiro.
14.5.- UNIDADE DE CLIMATIZACIÓN E ELEMENTOS AUXILIARES.
As unidades de climatización instalaranse segundo as características indicadas nos planos.
Instalarase de modo que se obteñan as tolerancias recomendadas polo fabricante.
14.6.- SERVIZO DE POSTA EN MARCHA.
O fabricante dos equipos facilitará os servizos dun enxeñeiro especializado e competente na posta en marcha e
instrución no funcionamento das unidades.
14.7.- ILLAMENTO.
A tubaxe mestra horizontal de ida e retorno illarase con coquillas dun material illante, previamente aprobado.
14.8.- PINTURA.
Axustarase ao especificado no apartado 11 do presente Prego de Condicións..
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 72

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
14.9.- SISTEMAS DE VENTILACION.
a) Xeneralidades.
Realizarase o sistema de ventilación conforme ao indicado nos planos do Proxecto.
b) A toma xeral de aire.
Será adecuada para o servizo exterior, e comprenderá rejilla de lama, na súa parte externa e malla metálica con
tamiz amplo na súa parte interna.
c) Filtros de aire.
Situaranse en batería, segundo o número e dimensións indicadas en planos.
d) Grupo Motor Ventilador.
Instalarase sobre a súa bancada correspondente illada para vibracións, e as características do equipo serán as
indicadas nos planos correspondentes.
e) Conduto de impulsión.
Será de chapa metálica. Na súa saída do ventilador preverase unha conexión flexible para anular vibracións.
f) Rejillas de Impulsión.
Realizaranse nos laterais do conduto principal e serán en número e dimensións, tal como indícase nos planos.
g) Unións entre tramos.
As unións entre tramos de distinta sección do conduto executaranse esmeradamente, co fin de evitar obstáculos
considerables á circulación do aire a través destes.
h) Rejillas.
Instalarase tamén rejillas para expulsión do aire ao exterior, o número delas será o indicado nos planos, así como o
tipo e dimensións correspondentes.
14.10.- LIMPEZA.
a) Xeneralidades.
Unha vez terminados os traballos todas as partes da instalación limparanse perfectamente. Todo o equipo, tubaxes,
válvulas, accesorios, etc., limparanse de toda graxa, sucidade, recortes de metal, cieno, etc., que puidese haberse
acumulado. Calquera decoloración ou outro dano causado a calquera parte do edificio, ou o seu acabado debido a
que o Contratista non leva a cabo unha limpeza adecuada do equipo ou das instalacións de tubaxes repasarase por
devandito Contratista sen gasto adicional para o propietario.
c) Limpeza defectuosa.
Se calquera tubaxe, resultase obstruida pola sucidade, debido ao aceite ou graxa nas redes, logo de ser aceptado o
traballo, o Contratista haberá de desconectar, limpar e volver conectar as tubaxes e volver lavar as caldeiras, na
forma anteriormente especificada.
14.11,- AXUSTE DE COMPENSACION.
a) Xeneralidades.
Todos os sistemas axustaranse compensarán de modo que cumpran os requisitos do Prego e dos planos. Todos os
reguladores e sistemas de control axustaranse para que cumpran a súa función segundo os especificado.
14.12.- ENSAIOS.
a) Xeneralidades.
Antes da recepción definitiva o Contratista ensaiará toda a instalación e o Arquitecto dará no seu caso a
aprobación. O Contratista fornecerá todo o equipo e accesorios para os ensaios.
b) Redes de tubaxes.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 73

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Todas as redes de tubaxes para a auga quente ensaiásense a unha presión hidrostática igual dúas veces á presión
de traballo; esta presión non será nunca inferior a 3 Kg./cm2. E demostrarase o seu estanqueidad á mencionada
presión. As tubaxes que haxan de ir ocultas ensaiaranse e recibirán a aprobación do Arquitecto antes de ocultarse.
c) Sistema de ventilación.
Á terminación e antes da aceptación da instalación, o Contratista someterá os sistemas de ventilación, a todas as
probas que poida requirir o Arquitecto. Estas serán probas de capacidade e de funcionamento xeral dirixidas por un
Técnico capacitado. As probas deberán demostrar as capacidades especificadas nas diversas partes do equipo.
Utilizarase un instrumento de lectura de directa de velocidade, que sexa probado e contrastado recentemente, para
demostrar que o fluxo de aire entre os distintos condutos foi regulado de tal forma, que admita e expulse a
cantidade de litros de aire requiridos por segundo polas distintas bocas de alimentación e expulsión. Os ensaios
levarán a cabo en presenza do representante autorizado polo Arquitecto. As probas de funcionamento xeral
abarcarán un período non inferior a 12 horas, e demostrarán que o equipo completo está funcionando de acordo co
Prego de Condicións e á enteira satisfacción do Arquitecto. O Contratista fornecerá todos os instrumentos, equipo
de ensaios, e persoal que sexan necesarios para as probas.
d) Traballo defectuoso.
Se os ensaios ou inspección pon de manifesto defectos, desmontaranse e substituirán as instalacións e materiais
defectuosos e repetiranse os ensaios e inspeccións sen custo adicional algún para o Propietario. As reparacións das
tubaxes faranse con material novo. Non se aceptará retacar os buracos nin as puntas roscadas.
14.13.- INSTRUCIÓNS DE FUNCIONAMENTO E MANTEMENTO.
Colocaranse nos lugares indicados polo Arquitecto na proximidade do equipo, instrucións impresas que regulen o
funcionamento e mantemento de cada elemento do mesmo. As devanditas instrucións montaranse en bastidores de
madeira con cuberta de vidro ou plástico.
14.14.- LISTA DE PEZAS DE REPOSTO E PREZO.
Con cada elemento de equipo fornecido por un fabricante acompañaranse dous exemplares de listas de pezas de
reposto, listas de prezos e manuais de funcionamento, ademais dos planos de taller e datos de catálogo necesarios.
14.15.- PROBAS DEFINITIVAS DE TEMPERATURA.
Cando o sistema áchese totalmente instalado e con obxecto de facer a recepción, efectuarase o ensaio de
temperatura nos diferentes locais do edificio, cuxo resultado ha de satisfacer as condicións do proxecto.
4.2.15 ELECTRICIDADE.
15.1.- OBXECTO.
O traballo a que se refire esta Sección do Prego de Condicións comprende a subministración de todo o equipo, a
man de obra e materiais, así como a execución de todas as operacións relacionadas coa instalación da distribución
de alumado, segundo indícase nos planos e especifícase na presente Sección do Prego de Condicións.
15.2.- CONDICIÓNS XERAIS.
a) Materiais e man de obra.
Todos os materiais e man de obra deberán cumprir as condicións e normas dadas nas Seccións aplicables neste
Prego de Condicións e Publicacións da ?Asociación da Electrotécnica Español? e “Regulamento Electrotécnica de
Baixa Tensión” aprobado por Decreto de 3 de Xuño de 1.955.
Nos edificios dotados con ascensores e montacargas, efectuaranse as acometidas eléctricas correspondentes aos
mesmos de acordo coa Orde de 16 de Outubro de 1.964 (BOE 6 de Novembro de 1.964) aprobando o Novo
Regulamento de Aparellos Elevadores, obrigatorio desde o 1 de Xuño 1.966.
b) Produtos normais.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 74

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
As partidas máis importantes do equipo eléctrico deben ser da mellor calidade usada co propósito segundo a
práctica comercial e debendo ser produto dun fabricante acreditado. Cada un dos compoñentes principais do
equipo, talles como aparellos de luz, paneis e interruptores, deberán ter o nome do fabricante e o número de
catálogo estampado no equipo.
15.3.- SISTEMAS DE BAIXA TENSION, ALUMADO.
a) Materiais.
1.- Condutos: Os condutos serán segundo indícase a continuación:
a) Os condutos ríxidos serán de aceiro con soldadura continua e sen illamento interior, para instalacións en
interiores e galvanizadas para instalacións exteriores, subterráneas ou cando haxan de ir encaixados nas laxas de
pisos. Os condutos construiranse de aceiro doce e serán adecuados para o seu dobrado en frío por medio dunha
ferramenta dobladora de tubos. Ambos os extremos de tubo serán roscados, e cada tramo de conduto irá provisto
do seu manguito. O interior dos condutos será liso, uniforme e exento de rebabas.
Se o proxecto indicáseo, poderán ser tamén de policloruro de vinilo, estanco, estable ata 60 ºC e non propagador
da chama, con grao de protección 3 ou 5 contra danos mecánicos.
b) Os condutos encaixados ou en falsos teitos serán dos flexibles, tamén chamados traqueales, de policloruro de
vinilo, estanco, e estable ata a temperatura de 60 ºC, non propagador das chamas, con grao de protección 3 ou 5
contra danos mecánicos, de diámetro interior non inferior a 9 mm.
c) Todos os accesorios, manguitos, contratuercas, tapóns roscados, caixas de inspección, caixas de empalmes e
saída, serán de aceiro ou P.V.C., segundo os casos. Tanto en instalacións encaixadas como ao descuberto, as
caixas poderán ser de aluminio. Eludirase a instalación de características Bergman, empregándose as caixas de
aluminio ou material galvanizado cando vaian encaixadas nese caso o empalme cos manguitos e caixas se soldará
para conseguir o máis absoluto hermetismo.
2.- Condutores:
Os condutores fabricaranse de cobre electrolítico de calidade e resistencia mecánica uniforme, e o seu coeficiente
de resistividad a 20 ºC. será do 98% ao 100%.
Todos os condutores de cobre irán provistos de baño de recubrimiento de estaño. Este recubrimiento deberá
resistir a seguinte proba: A unha mostra limpa e seca de fío estañado dáselle forma de círculo de diámetro
equivalente a 20 ó 30 veces o diámetro do fío, a continuación do cal mergúllase durante un minuto nunha solución
de acedo hidroclorídrico do 1,088 de peso específico a unha temperatura de 20 ºC. Esta operación efectuarase dúas
veces, logo do cal non deberán apreciarse puntos negros no fío. A capacidade mínima do illamento dos condutores
será de 500 V.
a) O illamento de goma con revestimento de algodón trenzado dos condutores consistirá nunha mestura de goma
virxe resistente á calor, equivalente ao 35 por 100 en peso, un máximo dun 5 por 100 de resina e un máximo de
3,5 por 100 de xofre, dunha resistencia mínima á rotura de 80 Kg./cm2. L a temperatura normal de traballo do
cubre sen que produzan danos ao illamento será de 70º a 75 ºC. O illamento non modificará as características
mecánicas en máis dun 15 por 100 logo de 200 horas a 78 ºC. O acabado exterior dos condutores consistirá en
algodón trenzado impregnado con verniz. O verniz non se abrandará a unha temperatura de 60 ºC., nin nas voltas
adxacentes do fío mostrarán tendencia a aglutinarse unhas con outras.
b) A sección mínima dos condutores será de 2,5 mm2., ata 15 A. excepto nos casos de centralización de
reactancias nos que as unións das mesmas cos puntos de luz correspondentes poidan ser de 1,5 mm2.
3.- Cinta illante:
A cinta illante (de goma, fricción ou plástico) terá unha capacidade de illamento que exceda a 600 V.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 75

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
4.- Interruptores de alumado:
Os interruptores de alumado serán do tipo pivote, de 15 a 250 V. de capacidade, con indicador de posición.
Ademais do resorte que acciona o interruptor, o mecanismo de acondicionamento incluirá medios mecánicos
positivos de iniciación do movemento que tende a pechar ou abrir o circuíto. Os interruptores serán de tipo
intercambiable de unidade sinxela con corpo moldeado de melamina, e cableado posterior. As placas dos artefactos
poderán ser parte integral dos interruptores. O acabado da manilla do interruptor será de marfil ou similar. O
modelo será aprobado polo Arquitecto.
5.- Enchufes para uso xeral:
Os enchufes para usos xerais serán unidades de construción compacta, corpo cerámico 10 a 250 V. de capacidade,
tipo de posta a terra, montados ao nivel.
O modelo será aprobado polo Arquitecto.
6.- Aparellos de iluminación:
Todos os aparellos forneceranse completos con cebadores, reactancias, condensadores, e lámpadas e instalaranse
de acordo con este Prego de Condicións Normais.
a) Todos os aparellos deberán ter un acabado adecuado resistente á corrosión en todas as súas partes metálicas e
serán completos con portalámparas e accesorios cableados. Os portalámparas para lámpadas incandescentes serán
dunha peza de porcelana ou baquelita, cando sexa posible. Cando sexa necesario o emprego de unidade montada
ao sistema mecánico da montaxe será efectivo, non existirá posibilidade de que os compoñentes do conxunto
móvanse cando se enrosque ou desenrosque unha lámpada. Non se empregarán aneis de porcelana roscados para
a sujeción de calquera parte do aparello. As reactancias para lámpadas fluorescentes fornecerán unha voltaxe
suficientemente alta para producir o cebado e deberán limitar a corrente a través do tubo a un valor de seguridade
predeterminado.
As reactancias e outros dispositivos dos aparellos fluorescentes serán de construción robusta, montados
sólidamente e protexidos convenientemente contra a corrosión. As reactancias e outros dispositivos serán
desmontables sen necesidade de desmontar todo o aparello.
O cableado no interior dos aparellos efectuarase esmeradamente e en forma que non cause danos mecánicos aos
cables. Evitarase o cableado excesivo. Os condutores disporanse de forma que queden sometidos a temperaturas
superiores ás designadas para os mesmos. As dimensións dos condutores basearanse na voltaxe da lámpada, pero
os condutores en ningún caso serán de dimensións inferiores a 1 mm2. O illamento será plástico ou goma. Non se
empregarán soldaduras na construción dos aparellos, que estarán deseñados de forma que os materiais
combustibles adxacentes non poidan quedar sometidos a temperaturas superiores a 90º. A fabricación e tipo dos
aparellos será segundo mostra nos planos.
b) Os aparellos a probas de intemperie serán de construción sólida, capaces de resistir sen deterioración a acción
da humidade e impedirán o paso desta ao seu interior.
c) As lámpadas incandescentes serán do tipo para usos xerais de filamento de tungsteno.
d) Os tubos fluorescentes serán de base media de dúas espigas, branco, frío normal. Os tubos de 40 W. terán unha
potencia de saída de 2.900 lumens, como mínimo, e a potencia dos tubos de 20 W. será, aproximadamente de
1.080 lumens.
15.4.- MAN DE OBRA.
a) Condutos.
O sistema de condutos instalarase segundo indíquese nos planos e segundo sigue:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 76

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Os condutos instalaranse en forma que quede eliminada calquera posible avaría por recollida de condensación de
auga e todos os tramos de condutos disporanse de maneira que non se produzan estancamentos ou bolsas de auga
sempre que sexa posible. Adoptaranse as precaucións necesarias para evitar o aplastamiento de sucidade, yeso ou
hojarasca no interior dos condutos, tubos, accesorios e caixas durante a instalación. Os tramos de condutos que
queden taponados, limparanse perfectamente ata deixalos libres de devanditas acumulacións, ou se substituirán
condutos que sexan esmagados ou deformados.
Os tramos de condutos ao descuberto manteranse separados a unha distancia mínima de 150 mm. de tramos
paralelos de tubos de fumes, de tubaxes de vapor ou de auga quente, e devanditos tramos de condutos
instalaranse paralelos ou perpendiculares aos muros, elementos estruturais ou interseccións de planos verticais e
ceos rasos.
Evitarase sempre que sexa posible todos os cóbados e inflexións. No entanto, cando sexan necesarios efectuaranse
por medio de ferramenta dobladora de tubos a man ou con máquina dobladora. A suma de todas as curvas dun
mesmo tramo de conduto non excederá de 270º. Se un tramo de conduto precisase a implantación de cóbados,
cuxa suma exceda de 270º, instalaranse caixas de paso ou tiro no mesmo. Os condutos que sexan cortados se
escariarán coidadosamente para eliminar as rebabas existentes. Todos os cortes serán escuadrados ao obxecto de
que o conduto poida adaptarse firmemente a todos os accesorios. Non se permitirán fíos da raia ao descuberto.
Os condutos fixaranse firmemente a todas as caixas de saída, de empalme e de paso, mediante contratuercas e
casquillos. Terase coidado de que quede ao descuberto o número total de fíos da raia ao obxecto de que o casquillo
poida ser firmemente apertado contra o extremo do conduto, logo do cal apertarase a contratuerca para pór
firmemente o casquillo en contacto eléctrico coa caixa. As contratuercas e casquillos serán do tamaño adecuado ao
conduto que se faga uso. Os fíos da raia serán similares aos fíos normais do conduto usado. Os condutos e caixas
suxeitaranse por medio de pernos de fiador en ladrillo oco, por medio de pernos de expansión en formigón e ladrillo
macizo e cravo Spit sobre metal.
Os pernos de fiador de tipo parafuso usaranse en instalacións permanentes, e os de tipo de porca cando de precise
desmontar a instalación, e os pernos de expansión serán de apertura efectiva. Serán de construción sólida e
capaces de resistir unha tracción mínima de 20 Kg. Non se fará uso de cravos por medio de sujeción de caixas ou
condutos. Non se permitirán os tacos de madeira insertos na obra de fábrica ou no formigón como base para
asegurar os soportes de condutos.
b) Tomacorrientes.
Os tomacorrientes instalaranse nos lugares indicados nos planos. O Contratista estudará os planos xerais do edificio
en relación co aspecto que rodea a cada tomacorriente, co fin de axustar o seu traballo aos doutros oficios
necesarios.
c) Interruptores.
O Contratista instalará interruptores de alumado nos lugares indicados nos plano, segundo especificouse
previamente.
4.3 EPÍGRAFE 3º CONDICIÓNS PARTICULARES PARA A EXECUCIÓN DAS UNIDADES DE OBRA
4.3.1 P01A. - DEMOLICIÓNS. DEMOLICIÓN DE MUROS DE CARGA E/OU CERRAMENTO
DESCRICIÓN
Demolición progresiva de muros, no marco da demolición xeral do edificio, elemento a elemento, en construcións
que non presenten síntomas de ruína inminente ou, no seu caso, mediante o emprego de medios mecánicos.
Comprenderá a demolición de muros e pilastras de cachotaría, de formigón en masa ou armado, de ladrillo, de
bloque (oco ou macizado), etc. así como a apertura de ocos en muros da devandita natureza.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 77

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Finalmente, incluirá tamén a demolición de cerramentos prefabricados.
CONDICIÓNS PREVIAS
- Antes do inicio das actividades de demolición comprobarase que os medios auxiliares a utilizar, mecánicos ou
manuais, reúnen as condicións de cantidade e calidade especificadas no plan de demolición.
- Esta comprobación estenderase a todos os medios dispoñibles constantemente na obra, especificados ou non na
normativa aplicable de hixiene e seguridade no traballo, que poidan servir para eventualidades ou socorrer os
operarios que poidan accidentarse.
- En xeral, teranse demolido previamente os elementos que apoien no muro (cerchas, bóvedas, forxados, carreiras,
encadeados, zunchos, etc.).
- Cando se trate de cerramentos prefabricados retiraranse previamente todos os vidros existentes.
EXECUCIÓN
A orde e medios a empregar axustaranse ás prescricións establecidas no proxecto e ás ordes da Dirección Técnica.
No seu defecto, teranse en conta as seguintes premisas:
- A demolición por medios manuais efectuarase planta a planta, é dicir, sen deixar máis dunha altura de piso con
estrutura horizontal desmontada e muros ao aire. Como norma práctica se pode aplicar que a altura dun muro non
deberá ser nunca superior a 20 veces o seu espesor.
- Alixeirarase simetricamente a carga que gravita sobre os cargaderos e arcos dos ocos antes de demolelos. Nos
arcos equilibraranse os posibles empurres laterais e apearanse sen cortar os tirantes existentes ata a súa
demolición.
- A medida que avance a demolición do muro iranse erguendo os cercos, peitorís e impostas. En muros compostos
de varias capas pódese suprimir algunha delas (chapados, azulexados, etc.) en todo o edificio sempre que non
afecte nin á resistencia e estabilidade deste nin ás do propio muro. En muros de armazón de madeira, como norma
xeral, desmontaranse os dormentes antes de demoler o material de recheo.
- Cando se trate dun muro de formigón armado demolerase, en xeral, coma se se tratase de varios soportes,
despois de ser cortado en franxas verticais de ancho e alto inferiores a 1 e 4 metros respectivamente. Permitirase
abater a peza cando se corten, polo lugar de abatemento, as armaduras verticais dunha das súas caras mantendo
sen cortar as da outra co fin de que actúen de eixe de xiro e que se cortarán unha vez abatida.
- Non se deixarán muros cegos sen arriostrar ou apuntalar cando superen unha altura superior a 7 veces o seu
espesor.
- Poderase desmontar a totalidade dos cerramentos prefabricados cando non se debiliten os elementos estruturais.
- A demolición destes elementos construtivos poderase levar a cabo por medios mecánicos sempre que se dean as
circunstancias que condicionan o emprego destes e que se sinalan no apartado correspondente das Demolicións en
xeral.
NORMATIVA
- Lei de Prevención de Riscos Laborais (Lei 31/95)
- Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo (Título II)
- Ordenanza do Traballo de Construción, Vidro e Cerámica:
- Normas xerais (arts. 165 a 176)
- Normas para traballos de construción relativos a demolicións (arts. 187 a 245)
- Normativa específica (arts. 266 a 272)
- Prego Xeral de Condicións Varias de la Edificación: Cap.III - Epígrafe 8º
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 78

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Regulamento Xeral de Normas Básicas de Seguridade Mineira. Cap. X. e Instrucións Técnicas Complementarias
(ITC do capítulo X).
- NTE-ADD-13: "Demolición de muro" (*)
- NTE-EMA: "Estruturas de madeira. Apuntalamentos" (*)
- Ordenanzas Municipais que, en cada caso, sexan de aplicación
(*) Normativa recomendada.
CONTROL
Serán obxecto de control a orde, a forma de execución e os medios a empregar, non aceptándose que estes poidan
diferir do especificado ou das instrucións impartidas pola Dirección Técnica.
Levarase a cabo un control por cada 200 m² de planta e, polo menos, un por planta.
Prestarase especial atención sobre os seguintes puntos críticos:
- Protección da vía pública en tramos de fachada.
- Acumulación de entullos sobre forxados.
- Apoio de cerchas, bóvedas, forxados,...
- Empurres laterais en arcos; tensado de arcos.
- Muros multicapa e chapados que poden ocultar defectos destes.
- Pausas prolongadas na demolición.
- Protección de ocos ou panos enteiros que dean ao baleiro.
A Dirección Técnica deixará constancia expresa de calquera anomalía ou incidencia que detecte no correspondente
índice de control e vixilancia e trazará, a continuación, as pautas de corrección necesarias.
SEGURIDADE
Só se permitirá traballar sobre os muros cando estes teñan a estabilidade suficiente e a súa altura non sexa
superior a dous metros do nivel do chan; caso contrario, traballarase dende estadas con plataforma polo exterior e,
cando a altura sexa superior a seis metros, tamén polo interior.
Facilitarase a ferramenta axeitada para a demolición a man e empregaranse trácteles ou maquinaria en boas
condicións para a realizada por pulo ou tracción. No caso do tráctel, deberá estar especialmente ben engraxado,
revisados os seus cables e ganchos e non se superarán os 2.500 quilos en tracción.
Nos casos de demolición por tracción vixiarase a ancoraxe dos cables e a zona onde han de caer os entullos no
momento de realizala; non se efectuarán tiróns bruscos e aplicarase sobre elementos independentes, illados do
resto da edificación.
Non se desmontarán, en xeral, os cercos dos ocos toda vez que adoitan servir de apeo de linteis en mal estado.
Sinalizaranse e protexerán convenientemente todos os ocos de paso aos que se lles retirase a carpintaría (portas
balconeras, miradoiros, etc.), así como os panos aos que se lles retirase o cerramento prefabricado e que dean ao
baleiro.
Teranse en conta, ademais, todas as prescricións tendentes a conseguir a máxima seguridade de operarios e
edificios lindantes durante a execución destes traballos e que se indican no apartado correspondente das
Demolicións en xeral.
MEDICIÓN
Os criterios a seguir para a medición de muros ou cerramentos que vaian ser demolidas, serán os que aparecen nos
enunciados das respectivas partidas, nos que quedan definidas tanto a unidade xeométrica considerada máis
idónea para medir cada elemento, as características e peculiaridades deste, a utilización de medios manuais ou
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 79

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
mecánicos, as inclusións ou exclusións e o procedemento a seguir para levar a cabo a propia medición, aspectos
todos eles que inflúen no cálculo do prezo descomposto.
Cando os muros conten con algún tipo de revestimento ou aplacado e cuxa demolición se realice simultáneamente
con aqueles, para os efectos de cubicación medirase o espesor total do muro incluíndo o espesor do revestimento.
Para o non definido, estarase ao disposto nos criterios de medición da NTE/ADD.
P01B. - DEMOLICIÓNS. DEMOLICIÓN DE TABIQUERÍA INTERIOR
DESCRICIÓN
Demolición progresiva de tabiques, no marco da demolición xeral do edificio, elemento a elemento, en construcións
que non presenten síntomas de ruína inminente.
CONDICIÓNS PREVIAS
Antes do inicio das actividades de demolición comprobarase que os medios auxiliares a utilizar, mecánicos ou
manuais, reúnen as condicións de cantidade e calidade especificadas no plan de demolición.
Esta comprobación estenderase a todos os medios dispoñibles constantemente na obra, especificados ou non na
normativa aplicable de hixiene e seguridade no traballo, que poidan servir para eventualidades ou socorrer os
operarios que poidan accidentarse.
EXECUCIÓN
A orde, forma de execución e os medios a empregar axustaranse ás prescricións establecidas no proxecto e ás
ordes da Dirección Técnica. No seu defecto, teranse en conta as seguintes premisas:
- A demolición dos tabiques de cada planta levarase a cabo antes de derrubar o forxado superior para evitar que,
coa retirada deste, aqueles poidan derrubarse; tamén para que a demolición do forxado non se vexa afectada pola
presenza de ancoraxes ou apoios indesexados sobre os devanditos tabiques.
- Cando o forxado se encontre cedido non se retirarán as tabiquerías sen apuntalar previamente aquel.
- O sentido do derrubamento da tabiquería será de arriba cara a abaixo. A medida que avance a demolición dos
tabiques iranse levantando os cercos da carpintaría interior. Nos tabiques que conten con revestimentos de tipo
cerámico (chapados, azulexados, etc.) poderase levar a cabo a demolición de todo o elemento en conxunto.
- Nas circunstancias que indique a Dirección Técnica toraranse os paramentos mediante cortes verticais e o xiro
efectuarase por pulo, coidando que o punto de pulo estea por enriba do centro de gravidade do pano a tombar,
para evitar a súa caída cara ao lado contrario.
- Non se deixarán tabiques sen arriostrar en zonas expostas á acción de fortes ventos cando superen unha altura
superior a 20 veces o seu espesor.
NORMATIVA
- Lei de Prevención de Riscos Laborais (Lei 31/95)
- Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo (Título II)
- Ordenanza do Traballo de Construción, Vidro e Cerámica:
- Normas xerais (arts. 165 a 176)
- Normas para traballos de construción relativos a demolicións (arts. 187 a 245)
- Normativa específica (arts. 266 a 272)
- Prego Xeral de Condicións Varias de la Edificación: Cap.III - Epígrafe 8º
- NTE/ADD-9: "Demolición de tabiques" (*)
- Ordenanzas Municipais que, en cada caso, sexan de aplicación
(*) Normativa recomendada.
CONTROL
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 80

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Serán obxecto de control a orde, a forma de execución e os medios a empregar, non aceptándose que estes poidan
diferir do especificado ou das instrucións impartidas pola Dirección Técnica.
Levarase a cabo un control por cada 200 m² de planta e, polo menos, un por planta.
Prestarase especial atención nos seguintes puntos críticos:
- Acumulación de entullos sobre os forxados.
- Resistencia da zonas destinadas a soportar o impacto de panos de tabiquería, caso de levarse a cabo demolicións
por xiro.
A Dirección Técnica deixará constancia expresa de calquera anomalía ou incidencia que detecte no correspondente
índice de control e vixilancia e trazará, a continuación, as pautas de corrección necesarias.
SEGURIDADE
Facilitarase a ferramenta e medios auxiliares axeitados para a realización destes traballos.
Teranse en conta sempre todas as prescricións tendentes a conseguir a máxima seguridade dos operarios e que,
para estas actividades, se indican no apartado correspondente de Demolicións en xeral.
MEDICIÓN
Os criterios a seguir para a medición da tabiquería obxecto de demolición serán os que aparecen nos enunciados
das partidas correspondentes, nos que quedan definidas tanto a unidade xeométrica que se considera máis idónea
en cada caso para medir o elemento, as características e peculiaridades deste, a utilización de medios mecánicos ou
manuais, as inclusións ou exclusións, e o criterio para levar a cabo a propia medición, aspectos todos eles que
inflúen no cálculo do prezo descomposto.
Cando o tipo de tabique a demoler conte con algún revestimento que tamén haxa de ser demolido, o exceso de
valoración que iso supón respecto a un tabique sen revestimento quedará considerado na porcentaxe que estime o
proxectista e cuxa notación virá dada en incremento de unidades de medición.
Para o non definido, estarase ao disposto nos criterios de medición da NTE/ADD.
4.3.2 P01G. - DEMOLICIÓNS. DEMOLICIÓN DE FALSOS TEITOS
DESCRICIÓN
Demolición progresiva de teitos suspendidos, desmontables ou non, no marco da demolición xeral do edificio,
elemento a elemento, en construcións que non presenten síntomas de ruína inminente.
CONDICIÓNS PREVIAS
Antes do inicio das actividades de demolición comprobarase que os medios auxiliares a utilizar, electromecánicos ou
manuais, reúnen as condicións de cantidade e calidade especificadas no plan de demolición.
Esta comprobación estenderase a todos os medios dispoñibles constantemente na obra, especificados ou non na
normativa aplicable de hixiene e seguridade no traballo, que poidan servir para eventualidades ou socorrer os
operarios que poidan accidentarse.
EXECUCIÓN
A orde, forma de execución e os medios a empregar axustaranse ás prescricións establecidas no proxecto e ás
ordes da Dirección Técnica. No seu defecto, teranse en conta as seguintes premisas:
- Os ceos rasos e teitos suspendidos quitaranse, en xeral, previamente á demolición dos forxados ou elementos
resistentes dos que colgan.
- Nos supostos en que non se persiga recuperar ningún elemento deles e cando así se estableza en proxecto,
poderanse demoler de forma conxunta co forxado superior.
NORMATIVA
- Lei de Prevención de Riscos Laborais (Lei 31/95)
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 81

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo (Título II)
- Ordenanza do Traballo de Construción, Vidro e Cerámica:
- Normas xerais (arts. 165 a 176)
- Normas para traballos de construción relativos a demolicións (arts. 187 a 245)
- Normativa específica (arts. 266 a 272)
- Prego Xeral de Condicións Varias de la Edificación: Cap.III - Epígrafe 8º
- NTE/ADD-12: "Demolición de teito suspendido" (*)
- Ordenanzas Municipais que, en cada caso, sexan de aplicación
(*) Normativa recomendada.
CONTROL
Serán obxecto de control a orde, a forma de execución e os medios a empregar, non aceptándose que estes poidan
diferir do especificado ou das instrucións impartidas pola Dirección Técnica.
Levarase a cabo un control por cada 200 m² de planta e, polo menos, un por planta.
A Dirección Técnica deixará constancia expresa de calquera anomalía ou incidencia que detecte no correspondente
índice de control e vixilancia e trazará, a continuación, as pautas de corrección necesarias.
SEGURIDADE
Facilitarase a ferramenta e medios auxiliares axeitados para a realización destes traballos.
Teranse en conta sempre as prescricións tendentes a conseguir a máxima seguridade dos operarios e que, a este
respecto, se indican no apartado correspondente de Demolicións en xeral.
MEDICIÓN
Os criterios a seguir para a medición dos falsos teitos a demoler serán os que aparecen nos enunciados das
partidas correspondentes, nos que quedan definidas tanto a unidade xeométrica considerada máis idónea para
medir cada elemento, as características e peculiaridades deste, a utilización de medios manuais ou mecánicos, as
inclusións ou exclusións e o criterio para levar a cabo a propia medición, aspectos todos eles que inflúen no cálculo
do prezo descomposto.
Para o non definido, estarase ao disposto nos criterios de medición da NTE/ADD.
4.3.3 P01I. - DEMOLICIÓNS. PICADO DE REVESTIMENTOS, AZULEXADOS E APLACADOS
DESCRICIÓN
Demolición progresiva, elemento a elemento, de revestimentos continuos (de xeso, cemento, etc.), revocaduras,
azulexados cerámicos de particións interiores e aplacados de muros ou paramentos exteriores, no marco de
demolicións zonais ou parciais, en construcións que non presenten síntomas de ruína inminente.
CONDICIÓNS PREVIAS
Antes do inicio das actividades de demolición comprobarase que os medios auxiliares a utilizar, electromecánicos ou
manuais, reúnen as condicións de cantidade e calidade especificadas no plan de demolición.
Esta comprobación estenderase a todos os medios dispoñibles constantemente na obra, especificados ou non na
normativa aplicable de hixiene e seguridade no traballo, que poidan servir para eventualidades ou socorrer os
operarios que poidan accidentarse.
Antes do picado do revestimento, comprobar que non pasa ningunha instalación oculta baixo el ou, caso contrario,
que se acha desconectada.
EXECUCIÓN
A orde, forma de execución e os medios a empregar axustaranse ás prescricións establecidas no proxecto e ás
ordes da Dirección Técnica. No seu defecto, teranse en conta as seguintes premisas:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 82

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Os revestimentos demoleranse en compañía e á vez que o seu soporte, sexa tabique ou muro, a menos que se
pretenda o seu aproveitamento ou o do soporte, en cuxo caso, respectivamente, se demolerán antes da demolición
do edificio ou antes da aplicación de novo revestimento no soporte.
- Para o picado de revestimentos e aplacado de fachadas ou paramentos exterior do cerramento instalaranse
estadas, perfectamente ancorados e arriostrados ao edificio; constituirán a plataforma de traballo nos devanditos
traballos e cumprirá toda a normativa que lle sexa afecta tanto na súa instalación coma nas medidas de protección
colectiva, varandas, etc.
- O sentido dos traballos é independente; non obstante, é aconsellable que todos os operarios que participen neles
se achen no mesmo nivel ou, noutro caso, non se achen no mesmo plano vertical nin onde poidan ser afectados
polos materiais desprendidos do soporte.
NORMATIVA
- Lei de Prevención de Riscos Laborais (Lei 31/95)
- Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo (Título II)
- Ordenanza do Traballo de Construción, Vidro e Cerámica:
- Normas xerais (arts. 165 a 176)
- Normas para traballos de construción relativos a demolicións (arts. 187 a 245)
- Normativa específica (arts. 266 a 272)
- Prego Xeral de Condicións Varias de la Edificación: Cap.III - Epígrafe 8º
- NTE-ADD: "Demolicións" (*)
- Ordenanzas Municipais que, en cada caso, sexan de aplicación
(*) Normativa recomendada.
CONTROL
Serán obxecto de control a orde, a forma de execución e os medios a empregar, non aceptándose que estes poidan
diferir do especificado ou das instrucións impartidas pola Dirección Técnica.
Levarase a cabo un control por cada 200 m² de planta e, polo menos, un por planta.
Prestarase especial atención nos seguintes puntos críticos:
- Acumulación de entullos sobre as estadas e plataformas de traballo.
- Debilitamento do soporte do que se retira o revestimento.
A Dirección Técnica deixará constancia expresa de calquera anomalía ou incidencia que detecte no correspondente
índice de control e vixilancia e trazará, a continuación, as pautas de corrección necesarias.
SEGURIDADE
Facilitarase a ferramenta e medios auxiliares axeitados para a realización destes traballos.
Teranse en conta todas as prescricións tendentes a conseguir a máxima seguridade dos operarios e que se indican
no apartado correspondente de Demolicións en xeral. Entre elas citaremos:
- Provisión de medidas de protección persoal aos operarios (lentes, luvas...).
- Instalación de medidas de protección colectiva tanto en relación cos operarios encargados dos traballos coma con
terceiras persoas ou edificios (redes, lonas, etc.).
- Protección de edificios lindantes se son máis baixos que aquel do que se retiran os revestimentos mediante a
instalación de viseiras de protección.
- Protección da vía pública ou zonas lindantes e a súa sinalización.
- Instalación de redes ou viseiras de protección para viandantes e lonas cortapolvo e protectoras ante a caída de
entullos.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 83

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Protección dos accesos ao edificio mediante pasadizos cubertos.
- Anulación das instalacións que discorran polos paramentos sobre os que se vaia actuar.
O emprego de compresores, martelos pneumáticos, eléctricos ou calquera medio auxiliar que produza vibracións
deberá ser previamente autorizado pola Dirección Técnica.
Ao finalizar a xornada non deben quedar elementos que poidan desprenderse de forma espontánea ou por axentes
atmosféricos lesivos (vento, chuvia, etc.); protexeranse destes, mediante lonas ou plásticos, as zonas do edificio
que poidan verse afectadas.
MEDICIÓN
Os criterios a seguir para a medición de calquera tipo de revestimento vertical a suprimir e, mesmo, da limpeza e
preparación de paramentos serán os que aparecen nos enunciados das partidas correspondentes, nos que quedan
definidas tanto a unidade xeométrica considerada máis idónea para medir o elemento, as características e
peculiaridades deste, a utilización de medios mecánicos ou manuais, as inclusións ou exclusións, a recuperación ou
non de materiais e o criterio para levar a cabo a propia medición, aspectos todos eles que inflúen no cálculo do
prezo descomposto.
4.3.4 P01K. - DEMOLICIÓNS. LEVANTADO DE PAVIMENTOS INTERIORES, EXTERIORES E SOLEIRAS
DESCRICIÓN
Demolición progresiva, elemento a elemento, de solados, pavimentos e escaleiras interiores; pavimentos,
beirarrúas, bordos e elementos similares de exterior, así como soleiras (xeralmente de formigón), no marco da
demolición total ou parcial do edificio ou dos viais afectos, en construcións que non presenten síntomas de ruína
inminente.
Comprende tamén a demolición dalgúns dos elementos citados mediante o emprego de medios mecánicos
(retroescavadoras, retromartillos, etc.).
CONDICIÓNS PREVIAS
- Antes do inicio das actividades de demolición comprobarase que os medios auxiliares a utilizar, mecánicos ou
manuais, reúnen as condicións de cantidade e calidade especificadas no plan de demolición.
- Esta comprobación estenderase a todos os medios dispoñibles constantemente na obra, especificados ou non na
normativa aplicable de hixiene e seguridade no traballo, que poidan servir para eventualidades ou socorrer os
operarios que poidan accidentarse.
- Todas as escaleiras e pasarelas que se usen para o tránsito estarán libres de obstáculos ata o momento da súa
demolición. Antes da demolición do peldañeado comprobarase o estado da bóveda ou lousa da escaleira.
- Nos casos en que se vaia efectuar a demolición de viais, beirarrúas, soleiras e solados de planta baixa ou sotos,
etc., investigarase se existen conducións enterradas que poidan atravesar o soar ou as rúas afectadas (conducións
de auga, gas, electricidade, saneamento, etc.). Coñecidos estes servizos e notificadas as obras á/s respectiva/s
compañía/s ou organismo/s, determinarase se procede o seu desvío ou se unicamente cabe actuar con precaución
sen modificar o seu trazado. En todo caso, anularase previamente aquela subministración que sexa susceptible de
ocasionar algún tipo de dano ou accidente.
- Protexeranse, por outro lado, os elementos de Servizo Público (como bocas de rego, tapas e reixas de pozos e
sumidoiros, árbores, farois, etc.), que poidan resultar danados polos medios mecánicos utilizados nos traballos de
demolición de pavimentos exteriores e viais.
EXECUCIÓN
A orde, forma de execución e os medios a empregar axustaranse ás prescricións establecidas no proxecto e ás
ordes da Dirección Técnica. En calquera caso, teranse en conta as seguintes premisas:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 84

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- A demolición dos revestimentos de chans e escaleiras levarase a cabo, en xeral, antes de proceder ao
derrubamento, se é o caso, do elemento resistente sobre o que apoian. O tramo de escaleira entre dous pisos
demolerase antes que o forxado superior onde apoia e se executará dende unha estada que cubra o oco desta.
- Inicialmente retiraranse os chanzos, empezando polo chanzo máis alto e desmontando ordenadamente ata chegar
ao primeiro e, seguidamente, a bóveda de ladrillo ou elemento estrutural sobre o que apoien.
- Inspeccionarase detidamente o estado dos forxados, zancas ou elementos estruturais sobre os que descansan os
chans a demoler e cando se detecten danos, podremias de viguetas, síntomas de cedimiento, etc., apearanse antes
do comezo dos traballos.
- A demolición conxunta ou simultánea, en casos excepcionais, de solado e forxado deberá contar coa aprobación
explícita da Dirección Técnica, en cuxo caso sinalará a forma de executar os traballos.
- O emprego de compresores, martelos pneumáticos, eléctricos ou calquera medio auxiliar que produza vibracións
deberá ser previamente autorizado pola Dirección Técnica.
- Para a demolición de soleira ou pavimento sen compresor introduciranse punteiros, cravados coa maza, en
distintas zonas co fin de agretar o elemento e romper a súa resistencia. Realizada esta operación, avanzarase
progresivamente rompendo co punteiro e a maza.
- O emprego de máquinas na demolición de soleiras e pavimentos de planta baixa ou viais queda condicionado a
que traballen sempre sobre chan consistente e teñan a necesaria amplitude de movemento.
- As zonas próximas ou en contacto con medianeiras ou fachadas se demolerán de forma manual ou terán sido
obxecto do correspondente corte de modo que, cando se actúe con elementos mecánicos, a fronte de traballo da
máquina sexa sempre paralela a elas e nunca poidan quedar afectadas pola forza do arranque e rotura non
controlada.
NORMATIVA
- Lei de Prevención de Riscos Laborais (Lei 31/95)
- Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo (Título II)
- Ordenanza do Traballo de Construción, Vidro e Cerámica:
- Normas xerais (arts. 165 a 176)
- Normas para traballos de construcións relativos a demolicións (arts. 187 a 245)
- Normativa específica (arts. 266 a 272)
- Prego Xeral de Condicións Varias de la Edificación: Cap.III - Epígrafe 8º
- NTE/ADD-10 e 19: (Demolición solados, escaleiras e soleira de piso. (*)
- NTE-ADV: "Baleirados" (*)
- Ordenanzas Municipais que, en cada caso, sexan de aplicación
(*) Normativa recomendada.
CONTROL
Serán obxecto de control a orde, a forma de execución e os medios a empregar, non aceptándose que estes poidan
diferir do especificado ou das instrucións impartidas pola Dirección Técnica.
Levarase a cabo un control por cada 200 m² de planta e, polo menos, un por planta.
Prestarase especial atención nos seguintes puntos críticos:
- Acumulación de entullos sobre os forxados.
- Debilitamento de forxados por quedar afectada a súa capa de compresión.
Cando se detecte algunha anomalía ou incumprimento de tales prescricións, a Dirección Técnica deixará constancia
expresa destas e trazará, a continuación, as pautas de corrección necesarias.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 85

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
SEGURIDADE
- Facilitarase a ferramenta e medios auxiliares axeitados para a realización destes traballos.
- Teranse en conta todas as prescricións tendentes a conseguir a máxima seguridade dos operarios e que se
indican no apartado correspondente de Demolicións en xeral (lentes que protexan de estelas, tenaces, proteccións
para as mans, etc.).
- Sobre unha mesma escaleira non se realizarán traballos de demolición a distintos niveis. Se os chanzos son
voados e están encaixados en muros, o operario non se colocará sobre eles se non están apuntalados.
- Cando os pavimentos ou viais a demoler se sitúen na zona urbana, todos os lindeiros da obra con vías públicas ou
lugares privados transitados, onde cabe a posibilidade de existir risco para persoas ou bens, deberá ser valado
axeitadamente con material consistente. Este valo deberá levar, en caso de obstaculizar o paso de vehículos, a súa
correspondente iluminación en todas as súas esquinas e cada 10 metros na súa lonxitude.
- Sempre que se efectúe un oco a nivel de planta, xeralmente destinado a evacuación de entullos, será protexido
mediante varandas de 90 centímetros de altura e 175 kg/ml. que non se retirará ata o momento da demolición do
forxado que corresponda ou, no seu caso, ata que se repoña o material de entrevigado.
MEDICIÓN
Os criterios a seguir para a medición deste tipo de elementos a demoler serán os que aparecen nos enunciados das
partidas correspondentes, nos que quedan definidas tanto a unidade xeométrica considerada máis idónea para
medir o elemento, as características e peculiaridades deste, o emprego de medios mecánicos ou manuais, as
inclusións ou exclusións e o criterio para levar a cabo a propia medición, aspectos todos eles que inflúen no cálculo
do prezo descomposto.
Para o non definido, estarase ao disposto nos criterios de medición da NTE/ADD.
P36A URBANIZACIÓN. DEMOLICIÓNS
DESCRICIÓN
Consisten no derrubamento de todas as construcións, pavimentos e obras de fábrica que obstaculicen a obra ou
que sexa necesario facer desaparecer para dar por rematada a execución desta.
CONDICIÓNS PREVIAS
Reformulación.
Designación de elementos a demoler polo Director de Obra.
COMPOÑENTES
Demolición de firmes.
Demolición de edificacións.
Levantado doutros elementos.
EXECUCIÓN
Os traballos de derrubamento realizaranse de forma que produzan a menor molestia posible aos ocupantes das
zonas próximas á obra.
O levantamento do pavimento pode realizarse a man, con martelo e barreta ou coa axuda dun perforador
pneumático, podendo adaptarse á cabeza do aparato pneumático diferentes pezas de corte; folla ancha e cortante
para pavimentos bituminosos, de macadam ou grava, un cortador de asfalto para cubertas asfálticas e unha barra
en punta para pavimentos ou cimentacións de formigón.
NORMATIVA
- Prego de Prescricións Técnicas Xerais para Obras de Estradas e Pontes. PG3/75. 301.
CONTROL
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 86

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Ensaios previos:
Non se esixen.
- Forma e dimensións:
As sinaladas nos Planos.
- Execución:
Controlarase especialmente o cumprimento das medidas de seguridade.
SEGURIDADE
As operacións de derrubamento efectuaranse coas precaucións necesarias para lograr unhas condicións de
seguridade suficientes e evitar danos nas construcións próximas, de acordo co que sobre o particular ordene o
Director de Obra, quen designará e marcará os elementos que haxa que conservar intactos.
Proteccións colectivas: Sinalización de obra e Normativa vixente para a utilización de maquinaria.
Proteccións persoais: En función dos labores que se realicen.
MEDICIÓN
As demolicións aboaranse por metros cúbicos (m³) de volume exterior demolido, oco e macizo, realmente
executados en obra, no caso de demolición de edificacións, e por metros cúbicos (m³) realmente demolidos e
retirados da súa localización, medidos por diferenza entre os datos iniciais, tomados inmediatamente antes de
comezar a demolición, e os datos finais, tomados inmediatamente despois de finalizar esta, no caso de demolicións
de macizos.
A demolición de bordos medirase por metro lineal (m) realmente levantado, e a demolición de beirarrúas por metro
cadrado (m²).
MANTEMENTO
Non se contempla.
4.3.5 P02H. - MOVEMENTO DE TERRAS. ESCAVACIÓNS EN GABIAS
DESCRICIÓN
Escavación estreita e longa que se fai nun terreo para realizar a cimentación ou instalar unha condución
subterránea.
COMPOÑENTES
- Madeira para esteamentos, apeos e apuntalamentos.
CONDICIÓNS PREVIAS
- Antes de comezar a escavación da gabia, será necesario que a Dirección Facultativa comprobase a reformulación.
- Deberase dispoñer de plantas e seccións acoutadas.
- Terán sido investigadas as servidumes que poden ser afectadas polo movemento de terras, como redes de auga
potable, saneamento, foxas sépticas, electricidade, telefonía, fibra óptica, calefacción, iluminación, etc., elementos
enterrados, liñas aéreas e situación e uso das vías de comunicación.
- Estudaranse o corte estratigráfico e as características do terreo a escavar, como tipo de terreo, humidade e
consistencia.
- Información da Dirección Xeral de Patrimonio Artístico e Cultural do Ministerio de Educación e Ciencia en zonas de
obrigado cumprimento ou en zonas de presumible existencia de restos arqueolóxicos.
- Recoñecemento dos edificios e construcións lindantes para valorar posibles riscos e adoptar, en caso necesario, as
precaucións oportunas de esteamento, apeo e protección.
- Notificación do movemento de terras á propiedade dos terreos ou edificacións lindantes que poidan ser afectadas
por este.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 87

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Tipo, situación, profundidade e dimensións de cimentacións próximas que estean a unha distancia da parede do
corte igual ou menor de 2 veces a profundidade da gabia ou pozo.
- Avaliación da tensión a compresión que transmitan ao terreo as cimentacións próximas.
- As zonas a acoutar no traballo de gabias non serán menores de 1,00 m. para o tránsito de peóns e de 2,00 m.
para vehículos, medidos dende o bordo do corte.
- Protexeranse todos os elementos de Servizo Público que poidan ser afectados polo baleirado, como son as bocas
de rego, tapas, sumidoiros de rede de sumidoiros, farois, árbores, etc.
EXECUCIÓN
- A reformulación realizarase de tal forma que existirán puntos fixos de referencia, tanto de cotas coma de nivel,
sempre fóra da área de escavación.
- Levarase en obra un control detallado das medicións da escavación das gabias.
- O comezo da escavación de gabias realizarase cando existan todos os elementos necesarios para a súa
escavación, incluído a madeira para un posible esteamento.
- A Dirección Facultativa indicará sempre a profundidade dos fondos da escavación da gabia, aínda que sexa
distinta á de Proxecto, sendo o seu rematado limpo, a nivel ou graduado.
- A Contrata deberá asegurar a estabilidade dos noiros e paredes verticais de todas as escavacións que realice,
aplicando os medios de esteamento, apuntalamento, apeo e protección superficial do terreo, que considere
necesario, co fin de impedir desprendementos, derrubamentos e deslizamentos que puidesen causar dano a
persoas ou ás obras, aínda que tales medios non estivesen definidos no Proxecto, ou non terían sido ordenados
pola Dirección Facultativa.
- A Dirección Facultativa poderá ordenar en calquera momento a colocación de esteamentos, apuntalamentos,
apeos e proteccións superficiais do terreo.
- Adoptaranse pola Contrata todas as medidas necesarias para evitar a entrada da auga, mantendo libre desta a
zona de escavación, colocándose diques, drenaxes, proteccións, cunetas, canaletas e condutos de desaugadoiro
que sexan necesarios.
- As augas superficiais deberán ser desviadas pola Contrata e canalizadas antes de que alcancen os noiros, as
paredes e o fondo da escavación da gabia.
- O fondo da gabia deberá quedar libre de terra, fragmentos de rocha, rocha alterada, capas de terreo inadecuado
ou calquera elemento estraño que puidese debilitar a súa resistencia. Limparanse as gretas e fendas, enchéndose
con material compactado ou formigón.
- A separación entre o tallo da máquina e o esteamento non será maior de vez e media a profundidade da gabia
nese punto.
- No caso de terreos meteorizables ou erosionables por vento ou chuvia, as gabias nunca permanecerán abertas
mais de 8 días, sen que sexan protexidas ou finalizados os traballos.
- Unha vez alcanzada a cota inferior da escavación da gabia para cimentación, farase unha revisión xeral das
edificacións medianeiras, para observar se se produciron danos e tomar as medidas pertinentes.
- Mentres non se efectúe a consolidación definitiva das paredes e fondos da gabia, conservaranse os esteamentos,
apuntalamentos e apeos que fosen necesarios, así como os valos, cerramentos e demais medidas de protección.
- Os produtos resultantes da escavación das gabias, que sexan aproveitables para un recheo posterior, poderanse
depositar en montóns situados a un só lado da gabia, e a unha separación do bordo desta de 0,60 m. como
mínimo, deixando libre, camiños, beirarrúas, cunetas, canles e demais pasos e servizos existentes.
CONTROL
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 88

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Cada 20,00 m. ou fracción, farase un control de dimensións da reformulación, non aceptándose erros superiores
ao 2,5%. e variacións superiores a ±10 cm., en canto a distancias entre eixes
- A distancia da rasante ao nivel do fondo da gabia, rexeitarase cando supere a cota +/ 0,00.
- O fondo e paredes da gabia rematada, terán as formas e dimensións esixidas pola Dirección Facultativa, debendo
refinarse ata conseguir unhas diferenzas de ±5 cm., respecto ás superficies teóricas.
- Rexeitarase o bordo exterior do baleirado cando existan lentejones ou restos de edificacións.
- Comprobarase a capacidade portante do terreo e a súa natureza co especificado no Proxecto, deixando constancia
dos resultados no Libro de Ordes.
- As escuadrías da madeira usada para esteamentos, apuntalamentos e apeos de gabias, así como as separacións
entre estas, serán as que se especifiquen en Proxecto.
NORMATIVA
- NTE ADZ/1.976 - Desmontes, gabias e pozos
- PG 4/1.988 - Obras de estradas e pontes
- PCT DGA/1.960
- NORMAS UNE 56501; 56505; 56507; 56508; 56509; 56510; 56520; 56521; 56525; 56526; 56527; 56529; 56535;
56537; 56539; 7183 y 37501.
SEGURIDADE E HIXIENE
- Acoutarase unha zona, non menor de 1,00 m. para o tránsito de peóns, nin menor de 2,00 m. para o paso de
vehículos, medidos dende o bordo vertical do corte.
- Cando sexa previsible o paso de peóns ou o de vehículos xunto o bordo do corte da gabia, dispoñerase de valos
móbiles que estarán iluminados cada 10,00 m. con puntos de luz portátil e grao de protección non menor de IP 44.
- O abasto de materiais e terras, en gabias de profundidade maior a 1,30 m., realizarase a unha distancia non
menor de 2,00 m. do bordo do corte da gabia.
- Existirá un operario fóra da gabia, sempre que a profundidade desta sexa maior de 1,30 m. e haxa alguén
traballando no seu interior, para poder axudar no traballo e pedir auxilio en caso de emerxencia.
- En gabias de profundidade maior a 1,30 m., e sempre que o especifique a Dirección Facultativa, será obrigatoria a
colocación de esteamentos, sobresaíndo un mínimo de 20 cm. do nivel superficial do terreo.
- Cada día, e antes de iniciar os traballos, revisaranse os esteamentos, tensando os codais que estean frouxos,
extremando estas precaucións en tempo de chuvia, xeadas ou cando se interrompe o traballo máis dun día.
- Tratarase de non dar golpes aos esteamentos durante os traballos de esteamento.
- Non se utilizarán os esteamentos como escaleira, nin se utilizarán os codais como elementos de carga.
- Nos traballos de esteamento, teranse en conta as distancias entre os operarios, segundo as ferramentas que se
empreguen.
- Chegado o momento de des entibar as táboas quitaranse dun nun, alcanzando como máximo unha altura de 1,00
m., formigonar a continuación o tramo des entibado para evitar o derrubamento do terreo, comezando o des
entibado sempre pola parte inferior da gabia.
- As gabias que superen a profundidade de 1,30 m., será necesario usar escaleiras para entrada e saída das
mesmas de forma que ningún operario estea a unha distancia superior a 30,00 m. dunha delas, estando colocadas
dende o fondo da escavación ata 1,00 m. por enriba da rasante, estando correctamente arriostrada en sentido
transversal.
- Cando o terreo escavado poida transmitir enfermidades contaxiosas desinfectarase antes do seu transporte, non
podendo utilizarse para préstamo, tendo o persoal equipaxe axeitada para a súa protección.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 89

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Contarase na obra cunha provisión de pancas, cuñas, barras, puntais, taboleiros, etc., que se reservarán para
caso de emerxencia, non podendo utilizarse para o esteamento.
- Cumpriranse ademais, todas as disposicións xerais sobre Seguridade e Hixiene no Traballo que existan e todas as
Ordenanzas Municipais que sexan de aplicación.
MEDICIÓN E VALORACIÓN
- As escavacións para gabias aboaranse por m³, sobre os perfís reais do terreo e antes de encher.
- Non se considerarán os derrubamentos, ou os excesos producidos por derrubamentos ou erros.
- O Contratista poderá presentar á Dirección Facultativa para a súa aprobación o presuposto concreto das medidas
a tomar para evitar os derrubamentos cando ao comezar as obras as condicións do terreo non concorden coas
previstas no Proxecto.
4.3.6 P03.- REDE HORIZONTAL DE SANEAMENTO
DESCRICIÓN
Conxunto de elementos que forman o sistema de evacuación de augas residuais dunha edificación, ata a súa
acometida coa rede xeral municipal, ou estación de depuración.
CONDICIÓNS PREVIAS
- Coñecemento da normativa Municipal para a realización da acometida.
- Situación e cota de nivel dos puntos de acometida.
- Dimensión e tipo de conduto xeral de evacuación.
- Escavación das gabias necesarias.
COMPOÑENTES
- Tubos de saneamento, que poderán ser de PVC ou de formigón.
- Arquetas prefabricadas, de formigón, Poliéster, PVC...
- Pozos de saneamento prefabricados ou realizados de fábrica.
EXECUCIÓN
- Realizaranse as escavacións de gabias, con extracción de terras aos bordos.
- Realizaranse os recheos no fondo das gabias, como asento dos colectores e trazado das pendentes de
evacuación.
- Realizaranse as arquetas de paso, de fábrica de ladrillo ou prefabricadas.
- As arquetas realizadas de fábrica de ladrillo estarán enfoscadas e brunidas polo interior, realizando a soleira con
pendentes e canles na dirección dos colectores de entrada e saída.
- As arquetas prefabricadas colocaranse sobre soleira de formigón das mesmas características que para as de
ladrillo.
- Colocaranse e selarán os colectores de acordo co seu tipo e características.
- Encheranse as gabias con terras procedentes da escavación, por tongadas de 20 cm. de espesor.
- O diámetro dos tubos manterase constante ou irá en aumento, no sentido da pendente, segundo as
especificacións de proxecto.
NORMATIVA
- NTE-ISS.
- NBE-CA-88.
- Ordenanzas Municipais.
- Normas UNE.
- Prego de condicións técnicas xerais para canalizacións de saneamento de poboacións de 15-9-86.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 90

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
CONTROL
- Control dos materiais, certificados de homologación e de fabricación no seu caso.
- Control das pendentes dos colectores.
- Control da estanquidade da rede, tanto nas unións de tubos coma nos enchufes a arquetas.
- Nivelación de tapas cos niveis de pavimentos.
SEGURIDADE
- Na escavación de gabias, controlarase o movemento de maquinaria de movemento e transporte de terras.
- Colocaranse esteamentos axeitados ás características do terreo escavado.
- Utilizaranse útiles axeitados para a manipulación e colocación dos tubos de formigón.
Riscos mais frecuentes:
- Atrapamientos por desprendemento de terras en gabias.
- Golpes na manipulación de materiais.
- Caídas a gabias.
Proteccións persoais:
- Casco, mono, luvas e calzado axeitados.
Proteccións colectivas:
- Pasarelas sobre gabias, realizadas cun mínimo de 60 cm. de anchura e proteccións laterais.
- Esteamentos de gabias e pozos.
- En todo caso teranse en conta as especificacións do Estudo de Seguridade.
MEDICIÓN
- Os colectores mediranse por ml. de lonxitude executada, mesmo unións e pezas especiais.
- As arquetas de calquera tipo mediranse por unidades, mesmo soleiras e tapas.
- Os pozos por ml. de lonxitude con expresión do seu diámetro, mesmo soleira, peitoril e tapa.
- En todos os casos se seguirán as indicacións das medicións de proxecto
MANTEMENTO
- Manterase a rede libre de verteduras que puidesen producir atoamentos.
- Non se modificará o seu trazado sen a supervisión dun técnico competente.
- Non se aumentará o número de usuarios previstos inicialmente no cálculo da rede.
- A propiedade recibirá planos da instalación, incluídas as arquetas de rexistro.
4.3.7 P04IC. - CIMENTACIÓNS. FORMIGÓNS ARMADOS E ENCOFRADOS. ZAPATAS
COMPOÑENTES
- Formigón para armar.
- Aceiro B 400 S e B 500 S.
- Auga.
- Madeira para encofrados.
- Separadores de armaduras.
- Aditivos se son necesarios e sempre con permiso expreso da Dirección de Obra.
ACEIRO B 400 S e B 500 S.
Ver P04AA. - CIMENTACIÓNS. ACEIRO. BARRAS DE ACEIRO.
HORMIGON PARA ARMAR
DESCRICIÓN
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 91

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Elemento asentado no terreo, de forma prismática, pouco esvelta e de planta normalmente cadrada, de formigón
armado, con encofrado ou sen el, para cimentación de soportes verticais pertencentes a estruturas de edificacións,
sobre chans homoxéneos de estratigrafía sensiblemente horizontal.
CONDICIÓNS PREVIAS
- Informe xeotécnico, segundo as NTE CEG, con indicación das características xeotécnicas.
- Plano acoutado da posición dos eixes, contornos perimetrales e arranques de elementos estruturais, con
indicación da profundidade estimada do plano de apoio das zapatas.
- Tipo de construción, cimentación e profundidade estimada do plano de apoio das edificacións lindantes.
- Situación e características das posibles instalacións existentes no terreo sobre o que se actúa.
- Comprobación da capacidade portante do chan en relación coa prevista e aprobación desta pola Dirección
Facultativa.
- Deixaranse previstos os pasos de canalizacións e encontros con arquetas, segundo Proxecto e as instrucións da
Dirección Facultativa.
- Colocarase, previamente ao formigonado, a toma de terra da estrutura.
REQUISITOS DE DOSIFICACION
A EHE esixe que o subministrador do formigón sexa capaz de que este posúa as características definidas no
proxecto en canto a:
- Adecuación ao tipo de función (Formigón en masa, HM, armado, TEN, ou pretensado, HP)
- Resistencia, segundo a clase de exposición ambiental.
- Docilidade (consistencia ou asento).
- Durabilidade.
REQUISITOS DO PEDIDO
En xeral, cando se pide formigón hai que especificar ao subministrador o seguinte:
- A consistencia.
- O tamaño máximo do árido.
- O tipo de ambiente.
- O tipo de función (masa, armado ou pretensado).
Ademais, a EHE establece que o pedido ha de realizarse baixo a forma de "PROPIEDADES" ou de "DOSIFICACION".
Cada forma de pedido ten unhas características especiais no que respecta ás responsabilidades respectivas do
subministrador e do solicitante:
PROPIEDADES: Neste caso, o subministrador establece a dosificación, pero ha de garantir as seguintes
características deste:
- Resistencia característica especificada.
- A resistencia mínima do formigón en masa será fck >20 N/mm2
- A resistencia mínima do formigón armado será fck >25 N/mm2
- Docilidade.
- Tamaño máximo do árido.
- Contidos de cemento e relación auga/cemento compatible co ambiente e o tipo de función do formigón.
DOSIFICACION: Neste caso, o peticionario é responsable da congruencia das características especificadas de:
- Tamaño máximo do árido.
- Docilidade.
- Contido de cemento por kg/m3.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 92

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Ademais, o subministrador garantirá a relación auga/cemento empregada.
CONDICIÓNS DE TRANSPORTE
Non transcorrerá máis dunha hora e media entre a mestura da auga co cemento e os áridos, e a colocación do
formigón. Este prazo hai que acurtalo con tempo caloroso.
Se o formigón se amasa en central completamente, con transporte a obra, o volume do formigón transportado non
será maior do 80% do volume do tambor de transporte.
Se o formigón se amasa parcial ou totalmente durante o transporte, en amasador móbil, o volume de formigón non
excederá do 67% da capacidade do tambor.
CONDICIÓNS DE EJECUCION
EN XERAL:
- O formigonado deberá ser autorizado pola Dirección de Obra.
- Evitarase a segregación do formigón.
- O espesor máximo das tongadas estará relacionado cos medios de compactación empregados.
- Cando se empregue vibrador de superficie, o espesor da tongada acabada non será maior de 20 cm.
- Os vibradores de encofrado deberán debidamente ser estudados e xustificados.
- O revibrado deberá ser estudado, xustificado e autorizado pola Dirección de Obra.
- Os modos de compactación recomendados pola Comisión Permanente do Formigón son:
- Vibrado enérxico - Consistencia SECA.
- Vibrado normal - Consistencia PLASTICA e BRANDA
- Picado con barra - Consistencia FLUÍDA.
- As xuntas de formigonado situaranse en dirección normal ás tensións de compresión.
- As xuntas de formigonado estableceranse preferentemente sobre os puntais da cimbra.
- Non se formigonar sobre a xunta sen a súa previa limpeza.
- Non se formigonar sobre as xuntas de formigonado sen a aprobación da Dirección de Obra.
- O emprego de procedementos especiais para as xuntas, deberá estar establecido no Prego de Condicións do
Proxecto.
EN TEMPO FRIO:
- A temperatura da masa de formigón antes da vertedura non será menor de 5º C.
- Non se vertirá formigón sobre encofrados ou armaduras a temperatura inferior a 0º C.
- Non se poderá formigonar sobre formigón que se xease.
- Suspenderase o formigonado sempre que se prevexa que a temperatura ambiente baixará de 0º C nas 48 horas
seguintes.
- O emprego de aditivos anticonxelantes precisará a autorización expresa da Dirección de Obra.
EN TEMPO CALOROSO:
- Evitarase a evaporación da auga de amasado.
- Os moldes deberán estar protexidos do soleamiento.
- Unha vez vertido o formigón protexerase do sol.
- Suspenderase o formigonado cando a temperatura sexa maior de 40º C ou vente excesivo.
CONDICIÓNS DE CURADO
- Durante o fraguado e primeiro período de endurecemento, deberá asegurarse un axeitado curado.
- Poderase efectuar por rego directo que non produza deslavado.
- A auga empregada cumprirá as especificacións da EHE.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 93

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Poderanse utilizar como alternativa, proteccións que garantan a retención da humidade inicial e non acheguen
substancias nocivas.
- As técnicas especiais (vapor) precisarán da autorización da Dirección de Obra.
Para a duración do curado, a Comisión Permanente do Formigón, proporciona a fórmula D = KLD0 + D1 onde:
D = duración mínima en días.
K = coeficiente de ponderación ambiental.
L = coeficiente de ponderación térmica.
D0= parámetro básico de curado.
D1= parámetro en función do tipo de cemento.
As condicións de curado defínense en LENTA, MEDIA, RAPIDA e MOI RAPIDA, en función da clase de cemento e a
relación auga cemento.
Á súa vez, e segundo as condicións ambientais os formigóns desígnanse como A, B e C:
A: Non exposto ao sol nin ao vento e con HR >80%
B: Exposto ao sol (intensidade media), a un vento de velocidade media e HR entre o 50% e o 80%.
C: Soleamiento forte, velocidade alta do vento e HR

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Pezas prefabricadas de tipo superficial.......................... 250 m.
A EHE establece tres niveis para o control da execución que dependen do coeficiente de mayoración de accións e
que son:
NIVEL REDUCIDO: Cando gG =1,60 (accións permanentes), e gQ =1,80 (accións variables). Este nivel de control é
de aplicación cando non existe un seguimento continuo e reiterativo da obra. Hai que realizar polo menos unha
inspección por cada lote en que se dividiu a obra.
NIVEL NORMAL: Cando gG =1,50 (accións permanentes), e gQ =1,60 (accións variables). Este nivel de control
externo é de aplicación xeral e esixe a realización de polo menos dúas inspeccións por cada lote.
NIVEL INTENSO: Cando gG =1,35 (accións permanentes), e gQ =1,50 (accións variables). Este nivel de control,
ademais do control de recepción ou externo, esixe que o construtor posúa un sistema de calidade propio, auditar
de forma externa, e que a elaboración da ferralla e os elementos prefabricados, en caso de existir, se realicen en
instalacións industriais fixas e cun sistema de certificación voluntario. Este nivel esixe a realización de tres
inspeccións por cada lote.
PROBAS DE CARGA
A EHE establece tres tipos de proba de carga baixo un Proxecto de Proba de Carga, e as devanditas probas son:
REGULAMENTARIAS: Este tipo de probas de carga son as establecidas nos Regulamentos ou no Prego de
Prescricións Técnicas Particulares da obra. As cargas son as de servizo.
INFORMACION COMPLEMENTARIA: Este tipo de probas de carga son as realizadas cando se produciron cambios na
estrutura ou foi detectado algún tipo de problema. Salvo que se cuestione a seguridade da estrutura, as cargas son
as de servizo.
EVALUACION DA CAPACIDADE RESISTENTE: Este tipo de probas de carga son as realizadas cando se precisa
avaliar a seguridade da estrutura. Debe realizarse por persoal moi especializado. As cargas superan ás de servizo e
chegan ata 0,85 (1,35 G +1,5 Q). Non debe utilizarse en estruturas de menos de 56 días de idade.
CRITERIOS DE ACEPTACION E REXEITAMENTO
Rexeitaranse:
- Os moldes e encofrados de aluminio.
- O uso de gasóleo, graxa corrente ou calquera outro produto análogo.
- A ferralla que non sexa conforme cos planos do Proxecto.
- As armaduras con pintura, graxa ou calquera outra substancia nociva que afecte ao formigón ou á adherencia.
- As armaduras que presenten unha perda de peso maior do 1% despois dun cepillado.
- A ferralla soldada que non estea elaborada en instalacións fixas con aceiro soldable e segundo UNE 36832:97.
- A fixación de estribos por puntos de soldadura unha vez colocada a armadura no encofrado.
- O emprego de aceiros de distinto tipo nunha mesma armadura principal.
- A presenza de aceiros de distinto límite elástico na mesma sección, sen que o indique o Proxecto expresamente.
- A armadura cuxo recubrimento non estea asegurado pola colocación de separadores.
- A colocación de separadores ou calzos que non sexan fabricados ex profeso para esta función.
- O desdobrado en quente, despois de aínda ser autorizado, se non se protexe o formigón das altas temperaturas.
- As altas concentracións de barras dobradas.
- Os estribos que presenten un principio de fisuración nos cóbados de dobrado.
- As armaduras en dúas capas nas que non coincidan verticalmente as barras.
- As armaduras cuxas barras non cumpran as distancias entre si e o encofrado.
- As ancoraxes curvas cuxos diámetros de curvado sexan menores aos establecidos na EHE.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 95

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Os empalmes por soán que non inclúan armadura transversal repartida ao longo do empalme con sección igual á
maior das barras solapadas.
- Os soáns de grupos de catro barras.
- Os soáns de máis do 50% nunha mesma sección de mallas electrosoldar, en caso de cargas dinámicas.
- As soldaduras en zonas de forte curvatura.
- As soldaduras sobre barras galvanizadas ou con recubrimento de resina epoxi.
- A soldadura en período de intenso vento, e cando chova ou neve.
- As soldaduras sobre superficies a temperatura

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Os elementos auxiliares, como formigoneiras, que dependan da enerxía eléctrica, contarán cun interruptor
diferencial e posta de terra.
- Evitarase a permanencia ou paso de persoas baixo cargas suspendidas, acoutando a tal fin as áreas de traballo.
- Se a vertedura do formigón se realiza por bombeo os tubos suxeitaranse axeitadamente, coidándose
especialmente a limpeza da canalización.
MEDICIÓN E VALORACIÓN
- Medirase e valorará o formigón por m³, incluíndose a parte proporcional segundo a súa contía das armaduras,
transporte, vertido, vibrado, encofrado e desencofrado e parte proporcional de medios mecánicos, grúas, etc.,
incluíndo así mesmo os medios auxiliares.
MANTEMENTO
- O Contratista facilitará á Propiedade a Documentación Técnica relativa á cimentación construída, nas que
figurarán as características do terreo, o informe xeotécnico e as solicitudes para as que foi prevista.
- Cando se aprecie algunha anomalía, fisuras ou calquera tipo de lesións do edificio, será estudado por Técnico
competente, que determinará a súa importancia e perigosidade, e en caso de ser imputable á cimentación, os
reforzos ou recalzos que deban realizarse.
- Cando se prevexa algunha modificación, que poida alterar as propiedades do terreo, debido a construcións
próximas, escavacións, servizos ou instalacións, será necesario o ditame dun Técnico competente.
4.3.8 P05A ESTRUTURAS. ESTRUTURAS DE ACEIRO
DESCRICIÓN
Sistema estrutural realizado con elementos de Aceiro Laminado
CONDICIÓNS PREVIAS
- Dispoñerase de zonas de abasto e manipulación axeitadas
- As pezas serán das características descritas no proxecto de execución
- Comprobarase o traballo de soldadura das pezas compostas realizadas en taller
- As pezas estarán protexidas contra a corrosión con pinturas axeitadas
COMPOÑENTES
- Perfís de aceiro laminado
- Perfís conformados
- Chapas e platinas
- Parafusos calibrados
- Parafusos de alta resistencia
- Parafusos ordinarios
- Cravos
EXECUCIÓN
- Limpeza de restos de formigón etc. das superficies onde se procede ao trazado de reformulacións e soldadura de
arranques
- Trazado de eixes de reformulación
- Utilizaranse calzos, apeos, bulóns, sarxentos e calquera outro medio que asegure a súa estabilidade durante a
montaxe.
- As pezas cortaranse con oxicorte ou con serra radial, permitíndose o uso de cisallas para o corte de chapas.
- Os cortes non presentarán irregularidades nin rebabas
- Non se realizarán as unións definitivas ata comprobar a perfecta posición das pezas.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 97

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Os eixes de todas as pezas estarán no mesmo plano
- Todas as pezas terán o mesmo eixe de gravidade
Unións mediante parafusos de alta resistencia:
- Colocarase unha arandela, con bisel cónico, baixo a cabeza e baixo a rosca
- A parte roscada da espiga sobresairá da rosca polo menos un filete
- Os parafusos apertaranse nun 80% na primeira volta, empezando polos do centro.
- Os buratos terán un diámetro 2 mm. maior que o nominal do parafuso
Unións mediante soldadura. Admítense os seguintes procedementos:
- Soldadura eléctrica manual, por arco descuberto con electrodo revestido
- Soldadura eléctrica automática, por arco en atmosfera gasosa
- Soldadura eléctrica automática, por arco mergullado
- Soldadura eléctrica por resistencia
- Prepararanse as superficies a soldar realizando exactamente os espesores de garganta, as lonxitudes de soldado e
a separación entre os eixes de soldadura en unións discontinuas
- Os cordóns realizaranse uniformemente, sen mordedelas nin interrupcións; despois de cada cordón eliminarase a
escoura con picaraña e cepillo
- Prohíbese todo arrefriamento anormal por excesivamente rápido das soldaduras
- Os elementos soldados para a fixación provisional das pezas, eliminaranse coidadosamente con soprete, nunca a
golpes. Os restos de soldaduras eliminaranse con radial ou lima
- Unha vez inspeccionada e aceptada a estrutura, procederase á súa limpeza e protección antioxidante, para
realizar por último o pintado.
NORMATIVA
NBE-AE-88 Accións na edificación
NBE-EA-95 Estruturas de aceiro en Edificación.
NBE-CPI-91 Contra o Lume
Normas UNE 36080-90: Produtos laminados en quente de aceiro non aliado para construcións metálicas en xeral.
CONTROL
- Controlarase que as pezas recibidas se corresponden coas especificadas.
- Controlarase a homologación das pezas cando se necesario
- Controlarase a correcta disposición dos nós e dos niveis de placas de ancoraxe
SEGURIDADE
Proteccións colectivas
- Distancia adecuada entre as diferentes máquinas
- Os traballos en altura realizaranse en plataformas formadas por tres taboleiros, cun ancho mínimo de 60 cm.
Proteccións persoais
- Casco, calzado axeitado, mono e luvas
- Pantalla de protección en soldadura
- Mandís, polainas, manguitos, etc..
- Cintos de seguridade
Riscos mais frecuentes
- Proxección de partículas
- Cortes con discos
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 98

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- Toxicidade por sales de Plomo
- Riscos eléctricos
Medidas xerais
- Non se traballará na zona de soldadura nin corte
- Non se permanecerá na zona de elevación de cargas suspendidas
- Non se iniciarán traballos de soldadura sen a posta a terra provisional das masa metálicas da estrutura nin dos
dos aparatos de soldadura
- Non se realizarán traballos de soldadura cando chova, nin con temperaturas baixo 0ª C
MEDICIÓN
Medirase por kg. de aceiro elaborado e montado en obra, incluídos despuntes. En calquera caso se seguirán os
criterios establecidos nas medicións.
MANTEMENTO
Cada tres anos realizarase unha inspección da estrutura para comprobar o seu estado de conservación e a súa
protección antioxidante e contra o lume.
4.3.9 P07 ALBANELARÍA. FABRICAS
DESCRICIÓN
Obra de albanelaría, realizada con elementos prefabricados cerámicos, de formigón ou de cantería, que forma parte
da estrutura dun edificio.
CONDICIÓNS PREVIAS
- Estar realizada a cimentación deste elemento
- Reformulación de eixes, caras, niveis etc..
- Situación e dimensións dos ocos
- Abasto dos materiais a utilizar
- Dosificación de morteiros de agarre
EXECUCIÓN
- Colocación de miras
- Reformulación de fiadas
- Realizarase a fábrica por fiadas horizontais
- Realizarase o llagueado a medida que vaia avanzando a fábrica
- Unha vez rematada, repasaranse os paramentos, limparanse as cámaras de aire
SEGURIDADE
- Proteccións persoais e colectivas específicas para cada unidade
- As estadas e plataformas de traballo cumprirán con ao normativa vixente.
- Suspenderanse os traballos cando a temperatura baixe de 0ºC., chova ou prodúzanse ventos maiores de 50 km/h.
4.3.10 P09 ALBANELARÍA. CERRAMENTOS
DESCRICIÓN
Elementos do cerramento exterior dos edificios, estanco aos axentes atmosféricos, e que proporciona o axeitado
illamento térmico e acústico.
CONDICIÓNS PREVIAS
Planos de fachada e memoria de carpintaría.
EXECUCIÓN
No arranque colocarase unha barreira antihumidade e sempre por debaixo do primeiro forxado.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 99

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Cando se interrompan os traballos se arriostrarán os cerramentos realizados.
Asegurarase a estanquidade do cerramento exterior, incluídas as xuntas de dilatación.
Colocaranse os elementos illantes coidando a súa execución e características, de acordo co proxecto de execución.
Cando chova intensamente, o vento sexa superior a 50 km/h ou a temperatura descenda por debaixo dos 0º,
suspenderanse os traballos ao exterior.
NORMATIVA
NBE-AE-88. Accións na edificación.
NBECT79. Condicións térmicas.
NBECA88. Condicións acústicas.
NBECPI96. Protección contra incendios.
Normas UNE.
CONTROL
- Verticalidade dos panos, desviacións da reformulación, verticalidade das xuntas de dilatación.
- Espesores das fábricas e compatibilidade entre os distintos materiais.
- Colocación e comprobación das características do material de illamento.
- Estanquidade do cerramento.
SEGURIDADE
Riscos máis frecuentes
Caídas a distinto nivel e dende estadas.
Caídas de obxectos.
Golpes e atrapamientos.
Proteccións persoais
Mono, casco, luvas e calzado axeitado.
Cinto de seguridade e lentes.
Máscara, tapóns auditivos.
Proteccións colectivas
Estadas fixas ou colgadas homologadas, con plataformas de traballo de 60 cm. preferiblemente de pezas metálicas
da medida da estada.
Cable nas estadas para a suxeición do cinto de seguridade.
marquesiñas de protección en planta baixa.
MEDICIÓN
Medirase por m² de superficie executada, descontando ocos; en todo caso seguiranse as indicacións das medicións
do proxecto.
MANTEMENTO
Observaranse derrubamentos ou fisuracións, que serán inspeccionadas por técnico competente que ditaminará a
súa importancia e a solución axeitada.
4.3.11 P10 ALBANELARÍA. TABIQUERÍA
DESCRICIÓN
Elementos de partición e separación de estanzas interiores, sen efectos resistentes.
CONDICIÓNS PREVIAS
Acabado da estrutura e limpeza de toda a zona de traballo.
Reformulación, definición de xuntas.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 100

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Disposición dos precercos de carpintaría.
COMPOÑENTES
Ladrillo ou calquera outro tipo de material cerámico.
Morteiros.
EXECUCIÓN
Reformulación, colocando a primeira fiada, e a continuación os miras e os precercos.
Construción do tabique ata 2 cm do forxado, e recibido ás 24 h.
Conservarase a xunta de dilatación se se atravesa cun tabique.
Se o tabique ten un espesor menor de 7 cm, terá unha altura e unha lonxitude máximas entre arriostamentos de
3,6 e 6 m. respectivamente.
Se o espesor é maior de 7 cm. estas dimensións serán de 4,6 e 7 cm. respectivamente.
NORMATIVA
NTLPTL Particións.
NBECPI96 Condicións de protección contra incendios nos edificios.
NBE-AE-88. Accións na edificación.
RC-97. Recepción de cementos.
CONTROL
Realizarase un control por planta tipo, comprobando a execución, disposición, xuntas, recibido...
Comprobarase a execución das xuntas de dilatación do edificio.
Comprobarase o recibido dos precercos.
Non se admitirán erros superiores a 20 mm. na reformulación, nin a 5 mm. en planidade ou derrubamentos.
SEGURIDADE
Riscos mais frecuentes:
Caídas a distinto nivel.
Caídas de obxectos.
Golpes e atrapamientos.
Proteccións persoais:
Casco, mono, calzado axeitado, luvas...
Cinto de seguridade.
Lentes e máscara (no seu caso)
Proteccións colectivas:
Varandas de 90 cm. con rodapés.
Redes e/ou viseiras en caso de traballos en altura, nas proximidades do exterior.
Marquesiñas de 2.5 m. de voo en planta primeira.
As estadas dispoñeranse para que o operario non traballe nunca por enriba da altura dos ombros.
Todos os taboleiros ou plataformas de traballo estarán suxeitos á estada e formarán plataformas de traballo de 60
cm de ancho como mínimo.
Non se colocarán sobre as estadas materiais que non sexan estritamente necesarias, nin se sobrecargarán as
plataformas, que neste caso terán 80 cm. de ancho mínimo.
En todo caso seguiranse estritamente as indicacións do Estudo de Seguridade.
MEDICIÓN
A execución dos tabiques de ladrillo medirase por m² de superficie executada, descontando todos os ocos.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 101

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
A colocación de cargaderos medirase por lonxitude real de cargadero.
En todo caso aplicaranse as indicacións contidas nas medicións de proxecto.
MANTEMENTO
Respectaranse empúrrelos máximos que se poden exercer.
Evitaranse as humedades habituais, denunciando calquera fuga observada.
Observarase con coidado, por técnico competente, calquera fisura, desplome..etc. co fin de ditaminar a súa
perigosidade e as reparacións que deban realizarse.
4.3.12 P10D ALBANELARÍA. TABIQUERÍA. TABIQUES DE CARTÓN-IESO
DESCRICIÓN
Particións interiores realizadas con placas de cartónyeso sobre perfilería metálica.
CONDICIÓNS PREVIAS
Acabado da estrutura e limpeza de toda a zona de traballo.
Reformulación, definición de xuntas.
COMPOÑENTES
Perfilería metálica, guías e montantes.
Paneis de cartónyeso, con propiedades devasas durante 30 min. (RF30).
Fita e pasta de xuntas.
EXECUCIÓN
Colocarase a armazón de guías e montantes segundo a reformulación realizada, fixándoos ao chan con parafusos
cada 50 cm.
Unha vez colocada a armazón metálica colocaranse os paneis aparafusándoos aos montantes cada 50 cm.
Comprobarase o sereno e a planidade do panel aparafusado antes de continuar.
Procederase a colocar a fita de xuntas e a repasar con pasta de xuntas.
Conservarase a xunta de dilatación se se atravesa cun tabique.
NORMATIVA
NTLPTP Particións.
NBECPI96: Condicións de protección contra incendios nos edificios.
CONTROL
Realizarase un control por planta tipo, comprobando a execución, disposición, xuntas, recibido...
Comprobarase a execución das xuntas de dilatación do edificio.
Comprobarase o recibido dos precercos.
Non se admitirán erros superiores a 20 mm. na reformulación, nin a 5 mm. en planidade ou derrubamentos.
O tabique rematado resistirá un "golpe pesado" cunha enerxía de 120 XULLOS. e un "golpe duro", cunha enerxía de
2,5 J. sen deformacións nin roturas.
SEGURIDADE
Riscos mais frecuentes:
Caídas a distinto nivel.
Caídas de obxectos.
Golpes e atrapamientos.
Proteccións persoais:
Casco, mono, calzado axeitado, luvas....
Cinto de seguridade.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 102

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Lentes e máscara (no seu caso).
Proteccións colectivas:
Varandas de 90 cm. con rodapés.
Redes e/ou viseiras en caso de traballos en altura, nas proximidades do exterior.
Marquesiñas de 2.5 m. de voo en planta primeira.
As estadas dispoñeranse para que o operario non traballe nunca por enriba da altura dos ombros.
Todos os taboleiros ou plataformas de traballo estarán suxeitos á estada e formarán plataformas de traballo de 60
cm de ancho como mínimo.
Non se colocarán sobre as estadas materiais que non sexan estritamente necesarias, nin se sobrecargarán as
plataformas, que neste caso terán 80 cm. de ancho mínimo.
En todo caso seguiranse estritamente as indicacións do Estudo de Seguridade
MEDICIÓN
A execución dos tabiques medirase por m² de superficie executada, descontando todos os ocos
En todo caso aplicaranse as indicacións contidas nas medicións de proxecto
MANTEMENTO
Respectaranse empúrrelos máximos que se poden exercer.
Evitaranse as humedades habituais, denunciando calquera fuga observada.
Observarase con coidado, por técnico competente, calquera fisura, desplome..etc. co fin de ditaminar as
reparacións que deban realizarse.
ALBANELARÍA. REVESTIMENTOS. PARAMENTOS. TENDIDOS, GORNECIDOS E RECEBOS
DESCRICIÓN
Revestimentos continuos realizados con morteiro ou pasta de xeso en paramentos verticais e horizontais de interior,
sobre muros de formigón en masa ou armado, fábricas de cachotaría, de ladrillo cerámico, etc.
CONDICIÓNS PREVIAS
Deberá estar rematado o soporte a revestir, cuxa superficie se presentará limpa e rugosa, carente de po, graxa ou
corpos estraños. Para mellorar a adherencia do xeso en superficies lisas é necesario crear, previamente,
rugosidades nelas mediante picado, raiado ou salpicándoas con morteiro de cemento 1:3.
Os soportes e vigas metálicas que haxan de ir revestidas, forraranse previamente con pezas cerámicas ou de
formigón, segundo as especificacións que se sinalen na Documentación Técnica ou, no seu defecto, na normativa
aplicable.
COMPOÑENTES
Xeso de construción.
Auga.
Guardavivos de chapa galvanizada, PVC, etc.
Mallas (fibra de vidro, poliéster, etc.) e accesorios de fixación.
EXECUCIÓN
Preparación do morteiro:
A cantidade de cada un dos dous compoñentes necesarios para confeccionar a pasta de xeso, segundo o tipo
requirido en cada caso, virá especificada na Documentación Técnica; no caso contrario, seguiranse os criterios de
dosificación establecidos na NTE/RPG5, 6 e 7, coas variacións de denominación establecidas na normativa vixente.
Cando a confección da pasta de xeso se realice por medios mecánicos e a súa aplicación ou posta en obra se leve a
cabo mediante proxectado sobre o soporte, a dosificación seguirá, en cada caso, as especificacións recomendadas
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 103

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
polo propio fabricante. Admitirase a incorporación dun aditivo plastificante e/ou controlador de fraguado sempre
que se xustifique, mediante ensaios previos, que tal substancia, agregada nas doses establecidas, produce o
resultado desexado sen efectos nocivos.
Non se confeccionará pasta cando a temperatura da auga de amasado ou a temperatura ambiente no lugar de
utilización da pasta sexa inferior a 5º C.
Para a preparación a man do morteiro, poñerase a auga nun recipiente estanco e de doado manexo; sobre a auga
espolvoreará se o xeso e, a continuación, baterase ata conseguir unha mestura homoxénea.
Limparanse os útiles de amasado cada vez que se vaia confeccionar un novo morteiro.
Condicións xerais de execución:
Antes de comezar os traballos:
As superficies a revestir limparanse e humedecerán.
Teranse recibido os cercos de portas e ventás.
Repararanse os danos que puidesen ter os teitos e paredes.
Reforzaranse, con tea metálica galvanizada ou malla de fibra de vidro indesmaiable, os encontros entre materiais
distintos, particularmente, entre elementos estruturais e cerramentos ou particións, susceptibles de producir fisuras
no revestimento; a devandita tea colocarase tensa e fixada ao soporte con lapela mínima de 10 cm. a ambos os
dous lados da liña de descontinuidade.
Os muros exteriores estarán rematados e mesmo revestidos exteriormente, se é o caso.
Deberá estar rematada a cuberta do edificio ou ter, polo menos, tres forxados executados sobre a planta sobre a
planta en que se vai realizar a aplicación.
Durante a execución:
Amasarase a cantidade de pasta que se estime pode aplicarse en óptimas condicións antes de que se inicie o
fraguado; non se admitirá a adición de auga unha vez amasado. Evitaranse golpes e vibracións que poidan afectar
á pasta durante o seu amasado.
Nas arestas verticais de esquina colocaranse guardavivos.
Nos cantos, esquinas e gornicións de ocos dispoñeranse mestras verticais formadas por bandas de xeso de 12 ou
15 mm. de espesor (segundo se trate de gornecido ou tendido, respectivamente). Nos teitos, realizarase un
maestreado en todo o perímetro do pano, formado por bandas de xeso de iguais características que nos panos
verticais. A distancia entre mestras dun mesmo pano non será superior a 3 m. e as caras vistas das mestras dun
pano estarán contidas no mesmo plano.
Despois da execución:
Non se fixarán elementos no paramento revestido ata que fragüe totalmente e non presente síntomas de
humidade.
Execución de tendido de xeso en paredes e/ou teitos:
Realizarase tendido de xeso cando o rematado do paramento deba realizarse con materiais de escaso espesor ou
análogo poder cubriente (pinturas rugosas, papel de pouco corpo, etc.).
Utilizarase pasta de xeso YG, cuxa aplicación se realizará inmediatamente despois do seu amasado.
Unha vez humedecida a superficie a revestir, estenderase a pasta entre mestras, apertándoa contra o paramento
ata enrasar con elas. O espesor resultante será de 15 mm. Antes do final do fraguado, darase un repaso con pasta
do mesmo xeso pasado, previamente, polo baruto de 0,2 mm.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 104

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
A superficie resultante non posuirá defectos de planidade e estará exenta de coqueras. O tendido quedará cortado
nas xuntas estruturais do edificio e a nivel de pavimento rematado ou liña superior do rodapé, segundo que este se
reciba ou non sobre o revestimento de xeso.
Execución de gornecido de xeso en paredes e/ou teitos:
Realizarase gornecido de xeso cando o rematado do paramento deba realizarse con materiais de certo espesor ou
poder de cobertura (papel groso, cortiza, plásticos, revestimentos téxtiles, etc.), ou ben cando o gornecido deba
servir de base a un posterior recebo.
Utilizarase pasta de xeso YG, cuxa aplicación se realizará inmediatamente despois do seu amasado.
Unha vez humedecida a superficie a revestir, estenderase a pasta entre mestras, apertándoa contra o paramento
ata enrasar con elas. O espesor resultante será de 12 mm.
A superficie resultante non posuirá defectos de planidade e estará exenta de coqueras. O gornecido quedará
cortado nas xuntas estruturais do edificio e a nivel do pavimento rematado ou liña superior do rodapé, segundo que
este se reciba ou non sobre o revestimento de xeso.
Execución de recebo de xeso en paredes e/ou teitos:
Realizarase recebo de xeso para revestir superficies previamente gornecidas con pasta de xeso ou enfoscadas con
morteiro de cemento, cando o rematado do paramento deba realizarse con pinturas lisas ou outros materiais de
análogo poder cubriente.
Utilizarase pasta de xeso YF, cuxa aplicación se levará a cabo inmediatamente despois do seu amasado.
O gornecido ou recebo sobre o que se vai aplicar o recebo deberá estar fraguado e a superficie, ademais, raiada
para mellorar a adherencia entre capas. Estenderase a pasta apertándoa contra a superficie ata conseguir un
espesor de 3 mm.
A superficie resultante non posuirá defectos de planidade e estará exenta de coqueras ou resaltes. O recebo
quedará cortado nas xuntas estruturais do edificio e a nivel do rodapé. Os remates do recebo co rodapé, caixas de
luz e outros elementos recibidos nas paredes e teitos deberán quedar perfectamente perfilados.
Colocación de guardavivos:
As arestas verticais de esquina protexeranse con guardavivos ocultos baixo os revestimentos de xeso.
Recibiranse, pesados, a partir do nivel do rodapé, con pasta de xeso que fixará a parte despregada ou perforada do
guardavivos.
Colocado este, dispoñerase unha mestra a cada un dos seus lados, de modo que a súa cara vista quede no mesmo
plano vertical que o resto de mestras do pano.
NORMATIVA
Prego xeral de condicións para a recepción de xesos e escaiolas nas obras de construción (RY85).
R.D. 1312/1986 do Mº. Industria e Enerxía. Xesos e escaiolas para a construción e especificacións técnicas dos
prefabricados e produtos afíns de xesos e escaiolas.
Norma Tecnolóxica NTERPG. (*)
Normas UNE: Guardavivos: 3750188 1R. 71083.
A normativa legal vixente en materia de seguridade, así como as recomendacións a ter en conta nestes traballos,
queda recollida en:
Lei de Prevención de Riscos Laborais (Lei 31/95)
Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo (Título II)
Ordenanza do Traballo de Construción, Vidro e Cerámica:
Sección Terceira. Subsección 2ª. Estadas:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 105

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
1º. Estadas en xeral (Artigos 196 a 211).
2º. Condicións especiais para distintos tipos de estadas (Artigos 212 a 245).
Normas Tecnolóxicas (RPE, RPG...) (*)
Prego de Condicións Técnicas da Dirección Xeral de Arquitectura.
Outras normas contidas, se é o caso, en Ordenanzas Municipais ou Regulamentos internos de empresa que poidan
ser de aplicación.
(*) Normativa recomendada.
CONTROL
Control da recepción de materiais de orixe industrial:
Os materiais e compoñentes de orixe industrial deberán cumprir as condicións de calidade e funcionalidade así
como de fabricación e control industrial sinaladas na normativa vixente que, en cada caso, lles sexa de aplicación.
Cando o material ou equipo chegue a obra con Certificado de Orixe Industrial que acredite o cumprimento das
condicións, normas e disposicións anteriormente citadas, e mesmo outras que un selo de calidade lles esixa, a súa
recepción realizarase comprobando unicamente as súas características aparentes e a comprobación do selo nos
envases e albarás.
Control da execución:
Control de tendidos e gornecidos:
Nos tendidos e gornecidos de xeso realizaranse controis acerca das condicións previas á execución, a pasta de xeso
empregada, a execución de mestras, o repaso con xeso tamizado nos tendidos, a planidade do revestimento e a
interrupción deste nas xuntas estruturais, levándose un control cada 100 m² de superficie ou fracción.
Os parámetros de rexeitamento automático serán:
Non rematou a cuberta ou non existen tres forxados por enriba do local a revestir.
Non están rematados os muros exteriores, non se recibiron os cercos de portas e ventás, a superficie non está
limpa e lixeiramente humedecida e/ou a temperatura da auga de amasado ou do local a revestir é inferior a 5º C.
Non se utiliza a pasta especificada e/ou engádese auga con posterioridade ao amasado.
A cantidade de auga de amasado, por cada 25 kg de xeso, non se acha entre 17 e 18 litros.
Non se realizaron mestras en cantos, gornicións de ocos, perímetro de teitos e nas esquinas, ou estas non levan
guardavivos.
As mestras dun mesmo pano están separadas máis de 3 metros, as súas caras vistas non están nun mesmo plano
vertical ou horizontal e/ou o plano que definen está separado da parede menos de 10 mm. ou máis de 20 mm.
Existen variacións de planidade superiores a 3 mm. medida con regra de 1 metro e/ou superiores a 15 mm. en toda
a lonxitude ou altura do pano.
Detéctanse coqueras e/ou non se repasou o tendido con xeso tamizado.
Non se interrompe o tendido nas xuntas estruturais e/ou a nivel do pavimento ou rodapé rematado.
Control de recebos:
Controlaranse as condicións previas ao recebo, a pasta de xeso empregada, o seu espesor, a planidade e a
interrupción deste nas xuntas estruturais, levándose un control por cada 100 m² ou fracción.
Os parámetros de rexeitamento automático serán:
A superficie a enlucir non está limpa e/ou raiada cando se trata dunha base gornecida e/ou a temperatura da auga
de amasado ou do local é inferior a 5ºC.
Non se utiliza a pasta especificada e/ou engádese auga con posterioridade ao seu amasado.
A cantidade de auga de amasado, por cada 25 kg de xeso, non se acha entre 19,5 e 20,5 litros.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 106

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
O espesor é inferior a 3 mm. ou superior a 5 mm.
Existen variacións de planidade superiores a 3 mm. medida con regra de 1 metro e/ou superiores a 15 mm. en toda
a lonxitude ou altura do pano.
Detéctanse coqueras.
Non se interrompe o recebo nas xuntas estruturais e/ou a nivel do pavimento ou rodapé rematado.
Control da colocación de guardavivos:
Vixiarase a colocación do guardavivos, levándose un control cada 200 m².
Os parámetros de rexeitamento automático serán:
O guardavivos non está sereno e/ou a súa aresta non está enrasada coas caras vistas das mestras de esquina.
O extremo inferior do guardavivos non está a nivel do rodapé.
SEGURIDADE
Ao iniciar a xornada revisaranse os medios auxiliares e as súas proteccións, así como a estabilidade de plataformas
e estadas. Cando estes sexan móbiles, empregaranse dispositivos de seguridade que eviten o seu deslizamento. As
plataformas que ofrezan perigo de caída dende máis de 2 metros, estarán protexidas por varanda e rodapé.
Os locais de traballo deberán estar axeitadamente iluminados.
Cumpriranse, ademais, todas as disposicións que sexan de aplicación e que se establecen na normativa de
seguridade citada.
MEDICIÓN
A medición e valoración efectuarase seguindo os criterios expostos nos enunciados contidos en cada partida relativa
a este tipo de traballos, nos que se definen os diversos factores contabilizados (tipo de revestimento e pasta a
utilizar, esixencias de rematado, contabilización ou non de ocos, emprego de medios auxiliares e elementos de
seguridade, etc.) para entregar o elemento rematado, en condicións de servizo, e que inflúen, loxicamente, no
prezo descomposto resultante.
MANTEMENTO
As paredes e teitos con revestimento de xeso non se someterán a humidade relativa habitual superior ao 70% e/ou
a salpicado frecuente de auga.
Non se admitirá a ancoraxe ou sustentación de elementos pesados no espesor do revestimento de xeso; os apoios
deberán transmitir a carga ao soporte coas limitacións que inclúen, en cada caso, as normas correspondentes.
As reparacións do revestimento por deterioración ou obras realizadas que lle afecten, realizaranse cos mesmos
materiais utilizados no revestimento orixinal.
Cando se efectúen reparacións nos revestimentos de xeso, revisarase o estado dos guardavivos, substituíndo
aqueles que estean deteriorados.
4.3.13 P14 ALBANELARÍA. FALSOS TEITOS
DESCRICIÓN
Son revestimentos de teitos non pegados ao forxado ou estrutura principal, co fin de reducir a altura dun local,
ocultar a estrutura ou as conducións que discorren baixo o forxado e/ou aumentar o illamento termoacústico.
COMPOÑENTES
Elementos de fixación e sustentación:
Perfilería vista.
Perfilería oculta.
Varas metálicas, lisas ou roscadas.
Listóns.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 107

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
Canas
Fibras vexetais ou sintéticas.
Accesorios metálicos.
Pasta de escaiola.
Placas de escaiola:
Perforadas.
Alixeiradas.
Placas de fibra de vidro:
Muxes.
Revestidas de vinilo, en varias cores.
Perforadas ou fisuradas.
Acústicas.
Placas de la de rocha:
Muxes.
Revestidas de vinilo, en varias cores.
Perforadas ou fisuradas.
Acústicas.
Antihumidade.
Ignífugas.
Paneis de cartónyeso.
Aluminio:
Paneis lisos.
Paneis perforados.
Lamas muxes.
Lamas perforadas.
Bandexas lisas.
Bandexas perforadas.
Reixas.
Aceiro galvanizado:
Paneis lisos.
Paneis perforados.
Lamas muxes.
Lamas perforadas.
Bandexas lisas.
Bandexas perforadas.
Madeira:
Paneis de madeira.
Lamas de madeira.
Paneis de madeira aglomerada.
Paneis de cortiza aglomerada.
Paneis de fibras vexetais.
Paneis Sándwich de varios materiais.
PREGO DE CONDICIÓNS
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 108

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
CONDICIÓNS PREVIAS
Todas as instalacións emprazadas baixo o forxado deben estar fixadas e rematadas. Teranse obtido todos os niveis,
marcándoos en forma indeleble en todos os paramentos e elementos singulares do local.
EXECUCIÓN
A execución dos falsos teitos efectuarase mediante un dos sistemas seguintes:
Continuos:
Con fixacións metálicas e varas suspensoras. As varas deberán ter un diámetro mínimo de 3 mm, e debe haber polo
menos tres varas por m², colocadas en posición vertical, non aliñadas e uniformemente repartidas. O atado
realizarase mediante dobre arame de 0,7 mm. de diámetro mínimo.
Con canas recibidas con pellada de pasta de escaiola e fibras vexetais ou sintéticas. A pasta de escaiola terá unha
proporción de 80 l. de auga por cada 100 Kg de escaiola. Debe dispoñerse un mínimo de tres fixacións por m² de
prancha, uniformemente repartidas e non aliñadas.
A colocación das pranchas realizarase colocándoas sobre reglones que permita a súa nivelación. Dispoñeranse as
unións lonxitudinalmente no sentido da luz rasante, e as unións transversais alternadas.
O recheo das unións entre pranchas efectuarase con fibras vexetais ou sintéticas e pasta de escaiola. A pasta de
escaiola terá unha proporción de 80 l. de auga por cada 100 Kg de escaiola. Rematarase pola cara inferior con
pasta de escaiola, nunha proporción de 100 l. de auga por cada 100 Kg de escaiola.
As pranchas perimetrales quedarán separadas 5 mm. dos paramentos ou elementos pasantes verticais.
As xuntas de dilatación dispoñeranse cada 10 m, e formaranse cun anaco de prancha recibido por un lado con
pasta de escaiola e libre polo outro.
Sobre perfilería:
As varas roscadas que se usen como elemento de suspensión irán unidas polo seu extremo superior á fixación e
polo extremo inferior á armazón de sustentación, mediante un manguito ou unha rosca.
A distancia entre dúas varas non deberá superar os 120 cm.
Os perfís que forman a armazón e os de remate situaranse, convenientemente nivelados, ás distancias que
determinen as dimensións das placas e á altura prevista en todo o perímetro da actuación.
As varas roscadas que se utilicen como elementos de arriostamento colocaranse entre dous perfís da armazón,
mediante manguitos.
A suxeición dos perfís de remate realizarase mediante tacos e parafusos de cabeza plana, distanciados entre si 150
cm. como máximo.
A colocación das placas non metálicas iniciarase polo perímetro, apoiando as placas sobre o ángulo de peche e
sobre os perfís da armazón lonxitudinalmente. As placas irán a tope.
A colocación das placas metálicas iniciarase polo perímetro transversalmente ao perfil OU, apoiando a placa por un
extremo no ángulo ou elemento de remate e fixándoa ao perfil mediante pinzas, reforzando a suspensión cun
parafuso de cabeza plana do mesmo material que as placas.
Para a colocación de plafóns, luminarias ou calquera outro elemento que vaia quedar encaixado no falso teito,
débese respectar a modulación das placas, suspensións e arriostamentos.
As lámpadas ou outros elementos colgados irán recibidos ao forxado, nunca ao falso teito.
NORMATIVA
NTERTC
NTERTP
DIN 18.164, 18165, 18.180, 18.181
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 109

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
UNE 102.023
RY-85. Recepción de xesos e escaiolas.
CONTROL
En teitos continuos, realizarase un control por cada 20 m² de execución, pero non menos dun por local, de cada un
dos seguintes apartados:
Atado das varas de suspensión.
Número de varas por cada m² de teito continuo.
Planidade en todas as direccións, comprobada con regra de 2 m.
Recheo das unións entre pranchas.
Separación da prancha de escaiola cos paramentos.
Rexeitarase a aceptación nos seguintes supostos:
Atado deficiente das varas de suspensión
Que haxa menos de 3 varas por m² de falso teito.
Erros na planidade superiores a 4 mm. (2 mm. /ml.)
Defectos visibles de recheo ou rematado de xuntas.
Separación menor de 5 mm. entre as pranchas perimetrales e os paramentos.
En teitos de placas montadas sobre perfilería realizarase un control por cada 20 m² de execución, pero non menos
dun por local, agás no caso do elemento de remate, no que se debe realizar un control cada 10 m², de cada un dos
seguintes apartados:
Elemento de remate.
Elementos de suspensión e arriostamento.
Planidade en todas as direccións, comprobada con regra de 2 m.
Nivelación.
Rexeitarase a aceptación nos seguintes supostos:
Fixacións en número inferior a dous por metro lineal.
Separación entre varas de suspensión ou arriostamento superior a 125 cm.
Erros na planidade superiores a 4 mm. (2 mm. /ml.)
Pendente superior ao 0,5%
SEGURIDADE
Terase especial coidado cos elementos de fixación e suspensión, asegurándose de que non afectan indebidamente
aos elementos estruturais.
Non se permitirá a suspensión nin o apoio do falso teito nas eventuais conducións existentes.
Cumpriranse así mesmo todas as disposicións xerais de seguridade de obrigado cumprimento relativas a Seguridade
e Hixiene no traballo, e as ordenanzas municipais que sexan de aplicación.
MEDICIÓN
Medirase e valorará por m² de superficie realmente executada, incluíndo sempre a parte proporcional de elementos
de fixación e suspensión, pezas accesorias, e as molduras, remates ou foxas perimetrales se os houbese.
MANTEMENTO
Nos teitos continuos débense realizar controis periódicos de conservación e mantemento cada 5 anos, ou antes se
se descubrise algunha anomalía, comprobando por inspección ocular o estado do falso teito e, particularmente, se
se apreciasen fisuras, gretas ou humedades. En caso de ser observada algunha anormalidade, esta deberá ser
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 110

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
estudada polo Técnico competente, o cal determinará a súa importancia e ditaminará se se deben ou non a fallos
na estrutura resistente ou das instalacións.
Nos teitos de placas montadas sobre unha armazón, débense realizar controis periódicos de conservación e
mantemento cada 10 anos, ou antes se se descubrise algunha anomalía, comprobando por inspección ocular o
estado do falso teito. En caso de ser observada algunha anormalidade, esta deberá ser estudada polo Técnico
competente, o cal determinará a súa importancia e ditaminará se se deben ou non a fallos na estrutura resistente
ou das instalacións.
Non se colgará ningún elemento pesado do falso teito.
Cando sexa preciso pintar o falso teito, farase a pistola e con pinturas pouco densas, procurando evitar que a
pintura reduza as perforacións das placas, en caso de que as tivese.
A limpeza do falso teito realizarase da seguinte forma:
Se as placas son metálicas ou de fibras minerais, mediante aspiración e lavado con auga e deterxente.
Se son de escaiola, farase en seco.
Se son conglomeradas ou de fibras vexetais, por aspiración.
4.3.14 P19F PAVIMENTOS. PAVIMENTOS DE PEDRA NATURAL
DESCRICIÓN
Revestimento de chans e escaleiras interiores e exteriores con pezas de pedra natural.
CONDICIÓNS PREVIAS
Terminación e adecuación do soporte sobre o que se vai pavimentar. O soporte estará limpo e coa planidade e nivel
apto para a colocación do pavimento.
COMPOÑENTES
Area.
Morteiro de cemento.
Baldosa de pedra natural:
Granito.
Mármore.
Pedra calcaria.
Lousa.
Cuarcita...
Rodapé de pedra natural, a mesma que o solado.
EXECUCIÓN
Sobre o forxado ou soleira estenderase unha capa de espesor non inferior a 20 mm. de area; sobre esta irá
estendéndose o morteiro de cemento formando unha capa de 20 mm. de espesor, coidando que quede unha
superficie continua de asento do solado.
Previamente á colocación das baldosas e co morteiro fresco, espolvoreará se este con cemento.
Humedecidas previamente, as baldosas colocaranse sobre a capa de morteiro a medida que se vaia estendendo,
dispoñéndose con xuntas de ancho non menor de 1 mm., respectando as xuntas previstas na capa de morteiro se
as houbese.
Posteriormente, estenderase a calea de cemento, coloreada coa mesma tonalidade que as baldosas. Para o recheo
de xuntas e unha vez seca, eliminaranse os restos desta e limparase a superficie.
NORMATIVA
NTERSR. Chans ríxidos.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 111

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
RC-97. Recepción de cementos.
CONTROL
Realizarase un control cada 100 m².
Será condición de non aceptación:
A colocación deficiente do pavimento.
Cando o espesor da capa de area ou morteiro sexa inferior ao especificado ou teña distinta dosificación.
Cando non exista calea nas xuntas.
Variacións de planidades superiores a 4 mm. ou cellas superiores a 1 mm., medidas con regra de 2 m.
Pendentes superiores ao 0,5%.
SEGURIDADE
Os locais de traballo estarán ventilados e iluminados axeitadamente.
Os operarios irán provistos de materiais e luvas axeitadas.
Toda a maquinaria eléctrica levará toma de terra e a que presente partes mecánicas agresivas teraas protexidas
por carcasas de seguridade.
Cando proceda o corte, dentado ou picado de pedra, os operarios irán provistos de lentes de seguridade.
Cando se realicen pulidos de chan, os operarios irán provistos de máscaras con filtro mecánico.
Cumpriranse ademais todas as disposicións xerais que sexan de aplicación da Ordenanza Xeral de Seguridade e
Hixiene no Traballo.
MEDICIÓN
Mediranse por m² de superficie realmente executada, incluíndo o nivelado de area, enlechada e limpeza.
Poderase incluír a parte proporcional de rodapé cando así o especificase o Proxecto. Noutro caso, o rodapé
medirase por metro lineal.
MANTEMENTO
Evitaranse as graxas, aceites e a permanencia de axentes químicos agresivos.
A limpeza realizarase con baeta húmida, evitando o uso de xabóns, lixivias ou amoníaco, e non debendo
empregarse en ningún caso ácidos.
As baldosas de granito e cuarcita poderán limparse con auga xabonosa ou deterxentes non agresivos.
As baldosas de lousa fregaranse con cepillo de raíces.
As baldosas de calcaria admiten limparse con auga de lixivia.
As superficies non deslizantes poden conservarse á cera, utilizándose para o seu entretemento máquinas
aspiradorasaceleradoras.
Cada 5 anos, ou antes se fóra apreciada algunha anomalía, se realizará unha inspección do pavimento, observando
se aparece nalgunha zona baldosas rotas, agretadas ou soltas, en cuxo caso se repoñerán ou se procederá á súa
fixación cos materiais e forma indicados para a súa colocación.
Para as devanditas reposicións a propiedade dispoñerá dunha reserva de pezas equivalente ao 1% do material
colocado.
4.3.15 P19Q PAVIMENTOS. FLEXIBLES. PVC E CAUCHO
DESCRICIÓN
Revestimentos de chan e escaleiras en interiores con baldosas ou rolos de PVC, caucho ou linóleo.
CONDICIÓNS PREVIAS
Terminación e adecuación do soporte sobre o que se vai pavimentar. O soporte estará limpo e coa planidade e nivel
apto para a colocación das baldosas.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 112

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
COMPOÑENTES
Morteiro de cemento 1:4.
Pasta de nivelación.
Adhesivo.
Cordón de soldadura.
Baldosas ou rolos de PVC.
Baldosas ou rolos de goma.
Baldosas ou rolos de linóleo.
EXECUCIÓN
Sobre o forxado ou soleira estenderase unha capa de 30 mm. de espesor de morteiro de cemento.
Sobre esta e cando teña unha humidade inferior ao 3%, estenderase unha ou máis capas de nivelación e
regularización.
Deixarase o tempo de secado indicado polo fabricante, que non será inferior a 3 horas, evitando a existencia de
correntes de aire no local.
A continuación reformularase a colocación das baldosas sobre a pasta de alisado.
As tiras cortaranse coas medidas do local, deixando unha tolerancia aproximada de 23 cm. de exceso.
O adhesivo aplicarase na forma e cantidade indicados polo fabricante deste.
Cando transcorra o tempo de secado sinalado polo fabricante do adhesivo, colocaranse as tiras ou baldosas por
presión, e tendo a precaución de que non queden bolsas de aire ou vultos debidos ao exceso de adhesivo.
Nas xuntas, as tiras solaparanse 20 mm., non aplicándose adhesivos na lapela nunha anchura de 150 mm. A lapela
cortarase servindo de guía o bordo superior, aplicándose posteriormente o adhesivo.
As xuntas quedarán a tope e sen cellas.
Non se pisará o pavimento durante o tempo que indique o fabricante do adhesivo.
Limparanse as manchas de adhesivo que tivesen quedado.
Nos casos de baldosas unidas por xuntas soldadas, introducirase en cada xunta, por calor e presión, o cordón de
soldadura, cortándose as partes sobrantes antes de que se arrefríe totalmente.
NORMATIVA
NTERSF. Chans flexibles.
CONTROL
Realizarase polo menos un control cada 50 m² e un mínimo dun por local.
Serán condición de non aceptación:
A capa de morteiro con espesor inferior a 22 mm.
As variacións da capa de nivelación superiores a 4 mm.
Pendentes superiores ao 0'5%.
Existir cellas e bolsas.
Cando existan descontinuidades no cordón no caso das baldosas unidas por xuntas soldadas.
SEGURIDADE
Os locais de traballo estarán ventilados e iluminados axeitadamente.
Os operarios irán provistos de calzado e luvas axeitadas, así como de máscaras protectoras.
Toda a maquinaria eléctrica levará toma de terra e a que presente partes mecánicas agresivas, teraas protexidas
por carcasas de seguridade.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 113

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Cumpriranse ademais todas as disposicións xerais que sexan de aplicación da Ordenanza Xeral de Seguridade e
Hixiene no Traballo.
MEDICIÓN
Medirase en superficie realmente colocada ata o bordo de execución.
Os chanzos mediranse en lonxitude de chanzo realmente colocado, de igual pegada e fábrica.
MANTEMENTO
Evitaranse os excesos de auga.
Nos pavimentos de caucho evitarase a caída de aceites e graxas.
Procederase frecuentemente a unha limpeza con pano húmido para o linóleo e caucho.
O PVC limparase con auga xabonosa. En caso de manchas aparecidas por queimaduras de cigarros, poderanse
eliminar con abrasivos fortes.
Cada 5 anos, ou antes se fóra apreciada algunha anomalía, se realizará unha inspección do pavimento observando
se aparece algunha zona de rotura, bolsas ou desprendidos, en cuxo caso se repoñerán as pezas afectadas. Para as
devanditas reposicións, é recomendable que a propiedade dispoña dunha reserva de material equivalente ao 1% do
total colocado.
4.3.16 P20A CARPINTARÍA DE MADEIRA. PORTAS
DESCRICIÓN
Portas de madeira, aloxadas en ocos de fábrica exteriores ou interiores e que permiten a comunicación entre
distintos espazos, ou a apertura e peche de armarios.
COMPOÑENTES
Precercos.
Follas prefabricar en taller.
Tapaxuntas.
Ferraxes de colgar e seguridade.
EXECUCIÓN
Condicións técnicas
As follas deberán cumprir as características seguintes segundo os ensaios que figuran no anexo III da Instrución da
marca de calidade para portas planas de madeira (Orde 16272 do Ministerio de industria.
Resistencia á acción da humidade.
Comprobación do plano da porta.
Comportamento na exposición das dúas caras a atmosfera de humidade diferente.
Resistencia á penetración dinámica.
Resistencia á flexión por carga concentrada nun ángulo.
Resistencia do testeiro inferior á inmersión.
Resistencia ao arranque de parafusos nos longueiros nun ancho non menor de 28 mm.
Cando a alma das follas resista o arranque de parafusos, non necesitase pezas de refuerzo.En caso contrario os
reforzos mínimos necesarios veñen indicados nos planos.
En follas canteadas, o piecero ira sen cantear e permitirá un axuste de 20 mm. As follas sen cantear permitirán un
axuste de 20 mm. repartidos por igual en piecero e cabeceiro.
As molduras estreitas da folla vidreira serán como mínimo de 10 x 10 mm. e cando non estea canteado o oco para
o vidro, sobresairán da cara 3 mm. como mínimo.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 114

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Nas portas entaboadas ao exterior, as súas táboas irán superpostas ou machihembradas de forma que non
permitan o paso da auga.
As unións nas follas entaboadas e de peinacería serán por ensambladura, e deberán ir encoladas. Poderanse facer
empalmes lonxitudinais nas pezas, cando estas cumpran mesmas condicións da NTE descritas na NTEFCM.
Cando a madeira vaia ser vernizada, estará exenta de impurezas ou azulado por fungos. Se vai ser pintada,
admitirase azulado nun 15% da superficie.
Cercos de madera:
* Los largueros de la puerta de paso llevarán quicios con entrega de 5 cm, para el anclaje en el pavimento.
* Los cercos vendrán de taller montados, con las uniones de taller ajustadas, con las uniones ensambladas y
con los orificios para el posterior atornillado en obra de las plantillas de anclaje. La separación entre ellas será no
mayor de 50 cm y de los extremos de los largueros 20 cm. debiendo ser de acero protegido contra la oxidación.
* Los cercos llegarán a obra con riostras y rastreles para mantener la escuadra, y con una protección para
su conservación durante el almacenamiento y puesta en obra.
Tapajuntas:
* Las dimensiones mínimas de los tapajuntas de madera serán de 10 x 40 mm.
NORMATIVA
NTE PPM: "Particiones. Puertas de Madera".
NTE FCM: "Fachadas, Carpintería de Madera".
NBE CA.88. Condiciones Acústicas.
NBE CT.79. Condiciones Térmicas.
NBE CPI.91. Protección Contra Incendios.
Normas UNE: 5650964; 5652072; 5652172; 5652272; 5670069; 5670269 (l); 5670269 (2); 5670469;
5670569 (1); 5670569 (2); 5670569 (3); 5671487 IR; 5680190 lM; 5680189 lR; 5680289 lR; 5680390 2R.
CONTROL
Tanto nas portas exteriores como interiores o control de execución en canto o número a realizar, será en todos os
casos dunha comprobación cada 10 unidades.
Portas exteriores:
Control na "Fixación do cerco". observando especialmente:
Pesado da carpintaría, non aceptándose un derrubamento de 4 mm por ml.
Recibido das patillas. comprobarase o encaixamento e enchedura do morteiro co paramento.
Igualado da carpintaría, vixiarase o igualado da porta co paramento, non aceptándose variacións maiores de 2 mm.
Selado do cerco. comprobándose que a xunta do selado non presente descontinuidades.
Portas interiores:
Segundo o tipo de porta. estableceranse os seguintes controis:
Porta abatible:
Derrubamento do cerco ou premarco. non se aceptarán valores iguais ou maiores de 6 mm fóra da vertical.
Deformación do cerco ou premarco, admitirase unha frecha máxima de 5 mm.
Fixación do cerco ou premarco.
Folgura de folla a cerco, terá como máximo 3 mm.
Número de gonzos ou bisagras un mínimo de tres en portas de paso e armarios.
Fixación e colocación correcta de ferraxes.
Porta corrediza:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 115

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Derrubamento do cerco ou premarco, non se aceptarán valores maiores ou iguais a 6 mm fóra da vertical.
Deformación do cerco ou premarco. admitirase unha frecha máxima de 5 mm.
Fixación do cerco ou premarco.
Fixación e colocación correcta de ferraxes.
Porta pregable:
Derrubamento do cerco ou premarco, non se aceptarán valores maiores ou iguais a 6 mm fóra da vertical.
Deformación do cerco ou premarco, admitirase unha frecha máxima de 5 mm.
Fixación do cerco ou premarco.
Planidade da folla pechada, os módulos deben quedar nun mesmo plano.
Colocación de gonzos bisagras, as diferenzas de cotas na súa colocación non diferirán das previstas en ±4 mm
como máximo.
Fixación e correcta colocación das ferraxes.
Ás portas de madeira, realizarallas unha proba de servizo, mediante a apertura e peche das partes practicables, non
aceptándoa se hai un mal funcionamento do mecanismo de manobra e peche.
Nas dimensións das follas interiores, admitiranse as seguintes tolerancias:
Altura, unha diferenza de ±4 mm.
Anchura, unha diferenza de ±2 mm.
Espesor, unha diferenza de ±l mm.
MEDICIÓN
A medición e valoración de portas de madeira, efectuarase por m² de oco de fábrica, medido no paramento en que
presente maior dimensión, incluíndo cercos, ferraxes de colgar e seguridade e demais elementos auxiliares
necesarios para a súa completa colocación.
MANTEMENTO
Cada 5 anos, ou antes se se apreciase falta de estanquidade, roturas ou mal funcionamento, inspeccionarase a
carpintaría reparando os defectos que poidan aparecer nela.
En carpintaría con rematado de madeira na súa cor e textura natural, repasarase a protección cada 2 anos. Se o
tratamento é de pintura opaca, repasarase polo menos cada 5 anos.
Procederase a unha limpeza periódica con trapo húmido.
Non se apoiarán sobre a carpintaría pescantes de suxeición de estadas, poleas para elevar cargas ou mobles,
mecanismos para limpeza exterior ou outros obxectos que poidan danala.
Non se modificará a carpintaría nin se colocarán acondicionadores de aire suxeitos a esta, sen que previamente se
aproben estas operacións por técnico competente.
4.3.17 P21A CARPINTARÍA DE ALUMINIO. PORTAS
DESCRICIÓN
Portas realizadas con perfís de aliaxe de aluminio.
COMPOÑENTES
Perfís de aluminio e mecanismos de colgar e seguridade.
Precercos, se é o caso.
Mástique de selado.
EXECUCIÓN
Condicións técnicas:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 116

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Perfís de aliaxe de aluminio, segundo norma UNE38337 de tratamento 5 OST 5 con espesor medio mínimo 1.50
mm. Serán de cor uniforme e non presentarán curvaturas, fisuras nin deformacións, e os seus eixes serán
rectilíneos. Levarán unha capa de anodizado.
As patillas de ancoraxe e os machos dos gonzos virán colocados de taller, sendo aqueles dun milímetro (1 mm.) de
espesor mínimo e colocados á mesma altura, non separándose mais de seiscentos milímetros (600 mm.) entre eles,
nin douscentos milímetros (200 mm.) dos extremos
As molduras estreitas serán de aliaxe de aluminio de 1 mm de espesor mínimo. Colocaranse a presión no propio
perfil e en toda a súa lonxitude.
As unións entre perfís faranse por medio de soldadura ou escuadras interiores, unidas aos perfís por parafusos,
remaches ou ensambladura a presión.
Os eixes dos perfís encontraranse nun mesmo plano, e os seus encontros formarán ángulo recto; os planos
formados pola folla e o cerco serán paralelos.
Protección anódica mínima do perfil: de 15 a 22 microns, segundo agresividade do ambiente, e sempre cumprirá as
especificacións do proxecto.
Todas as ferraxes e accesorios serán de material inoxidable, e non susceptibles de producir efectos electrolíticos nin
pares galvánicos.
NORMATIVA
NTEFCL. Fachadas. Carpintaría de aliaxes lixeiras.
Normas UNE: 3801172, 3801372, 3801782 1 R, 3801782 1 R ERRATUM, 3833782 2 R, 3800185 2 R, 3801286 1 R,
3801690 1 R, 3800291 2 R, 3801491 1 R, 3801591 1 R.
CONTROL
Para o control realizarase unha inspección por cada dez portas ou fracción, da fixación do cerco comprobando:
Non exista contacto directo co morteiro fresco ao realizar o recibido do perfil. Se non se dispón de precerco o cerco
terá protección de laca vinílica ou acrílica.
Serán condicións de non aceptación:
Derrubamento do precerco, de dous milímetros nun metro (2 mm. en 1 m.).
Non estar enrasada a carpintaría co paramento, a súa variación maior de dous milímetros (2 mm.).
Aparafusado incorrecto ou utilización de parafusos de diferente metal sen separadores.
Selado deficiente.
Realizaranse así mesmo probas de servizo e estanquidade.
A proba de servizo realizarase mediante a apertura e peche da parte practicable da porta, non aceptándose cando
se comprobe un funcionamento deficiente do mecanismo de manobra e peche.
A proba de estanquidade realizarase mediante un difusor de ducha, proxectando auga en forma de chuvia sobre a
porta recibida e acritalar. O ensaio manterase durante 8 horas, desbotándose aquelas portas con penetración de
auga ao interior.
MEDICIÓN
A medición e valoración realizarase por unidade de porta (para recibir acristalamento, se é o caso), realizada con
perfís de aliaxe de aluminio, indicando características dos perfís e o anodizado ou tipo de tratamento destes.
Incluirase no prezo o corte, a elaboración, montaxe, selado de unións e limpeza segundo NTEFCL, así como
calquera outra circunstancia ou manipulación necesaria para deixar a porta en condicións de uso.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 117

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Indistintamente, poderase realizar a medición e valoración por m² de porta ou superficie do oco a pechar,
considerando e incluíndo os conceptos indicados.
MANTEMENTO
Cada tres anos (3), así como cando se aprecie falta de estanquidade, roturas ou mal funcionamento se
inspeccionará a carpintaría reparando os defectos que achan aparecido nesta, ou nos seus mecanismos de peche e
manobra. Anualmente realizarase unha limpeza con auga e xabón. Evitaranse os cáusticos ou produtos corrosivos,
podendo usarse ocasionalmente amoníaco.
Non se apoiarán sobre a carpintaría pescantes de suxeición de estadas, poleas para elevar cargas ou mobles,
mecanismos para limpeza exterior ou outros obxectos que poidan danala.
4.3.18 P21G CARPINTARÍA DE ALUMINIO. VENTÁS
DESCRICIÓN
Ventás realizadas con perfís de aliaxe de aluminio.
COMPOÑENTES
Perfís de aluminio e mecanismos de colgar e seguridade.
Xuntas de material elástico.
Mástique de selado.
EXECUCIÓN
Condicións técnicas:
Perfís de aliaxe de aluminio, segundo norma UNE38337 de tratamento 5 OST 5 con espesor medio mínimo 1,50
milímetros. Serán de cor uniforme e non presentarán curvaturas, fisuras nin deformacións, e os seus eixes serán
rectilíneos. Levarán unha capa de anodizado.
As molduras estreitas serán de aliaxe de aluminio de 1 mm de espesor mínimo. Colocaranse a presión no propio
perfil e en toda a súa lonxitude.
As unións entre perfís faranse por medio de soldadura ou escuadras interiores, unidas aos perfís por parafusos,
remaches ou ensambladura a presión. Os eixes dos perfís encontraranse nun mesmo plano, e os seus encontros
formarán ángulo recto.
Protección anódica mínima do perfil: De 15 a 22 microns, segundo ambiente en todo caso, segundo o previsto en
proxecto.
NORMATIVA
Norma tecnolóxica NTEFCL. Fachadas. Carpintaría de aliaxes lixeiras.
Normas UNE: 3800185 2R; 3800291 2R; 3801172; 3801286 1R; 3801372; 3801491 1R; 3801591 1R; 3801690 1R;
3801782 1R; 3801782 1 R ERRATUM; 3833782 2R.
CONTROL
Evitarase o contacto directo co morteiro fresco ao realizar o recibido do perfil.
Se non se dispón de precerco, deberán tratarse as patillas de ancoraxe con pintura ou revestimento protector.
Evitarase, en todo caso, a utilización de parafusos de distinto metal que poida producir efectos galvánicos en
contacto co aluminio.
Condicións de non aceptación automática:
Derrubamento do premarco, de 2 mm en 1 m.
Non está enrasada a carpintaría co paramento, a súa variación é maior de 2 mm.
Selado deficiente.
Aparafusado incorrecto ou utilización de parafusos de diferente metal sen separadores.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 118

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
MEDICIÓN
A medición e valoración realizarase por unidade de ventá, para recibir acristalamento, realizada con perfís de
aluminio, indicando características dos perfís e anodizado ou tipo de tratamento destes. Incluirase no prezo o corte,
a elaboración, montaxe, selado de unións e limpeza segundo NTEFCL, así como calquera outro elemento ou
operación necesaria para deixar a ventá en condicións de uso.
Alternativamente, poderase realizar a medición e valoración por m² de ventá ou superficie do oco a pechar,
considerando e incluíndo os conceptos indicados.
MANTEMENTO
Cada 3 anos, ou antes se se apreciase falta de estanquidade, roturas ou mal funcionamento, inspeccionarase a
carpintaría reparando os defectos que poidan aparecer nela, ou nos seus mecanismos.
Anualmente realizarase unha limpeza con auga e xabón. Evitaranse os cáusticos ou produtos corrosivos.
Ocasionalmente pódese usar amoníaco.
P23S FERRAXARÍA. PORTAS DE ACEIRO
DESCRICIÓN
Carpintaría de perfís de aceiro laminado en quente, conformados en frío ou realizada con perfís de aceiro
inoxidable. As portas interiores pecharán ocos de alturas non maiores de cinco metros e medio (5,5 m.) e de peso
non maior de dous mil quilogramos (2000 Kg).
COMPOÑENTES
Perfís de aceiro e ferraxes de colgar e seguridade.
Precercos, se é o caso.
Parafusos e soldadura.
Mástique de selado.
Imprimación protectora.
EXECUCIÓN
Condicións Técnicas:
A carpintaría de aceiro estará formada por perfís laminados en quente, de eixe rectilíneo, sen curvaturas nin
rebabas, ou ben por perfís laminados en frío, de aro de aceiro galvanizado, dobre agrafado, de espesor mínimo
cero con oito milímetros (0.80 mm.), e resistencia a rotura por tracción non menor de trinta e cinco quilogramos
por milímetro cadrado de sección (35 kg/mm²)
As portas de aceiro inoxidable están formadas por perfís obtidos por pregadura mecánica de chapas de aceiro
inoxidable, de espesor mínimo un con dous milímetros (1,20 mm), non presentando curvaturas, gretas nin
deformacións, e os seus eixes serán rectilíneos.
Perfís de aceiro, segundo norma UNE38337 de tratamento SOST5 con espesor medio mínimo 1.50 mm. Serán de
cor uniforme e non presentarán curvaturas, fisuras nin deformacións, e os seus eixes serán rectilíneos. Levarán
unha capa de anodizado.
As molduras estreitas serán de aliaxe de aluminio de 1 mm de espesor mínimo. Colocaranse a presión no propio
perfil e en toda a súa lonxitude.
As unións entre perfís faranse por medio de soldadura ou escuadras interiores, unidas aos perfís por parafusos,
remaches ou ensambladura a presión. Os eixes dos perfís encontraranse nun mesmo plano. e os seus encontros
formarán ángulo recto,
Cercos metálicos:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 119

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Serán de chapa de aceiro protexidos con imprimación, debendo ter superficies lisas, sen aboladuras, gretas nin
deformacións sensibles. As chapas utilizadas terán un espesor non inferior a 0,5 mm, con tolerancia de ±l mm nas
seccións, e ± O.l mm nos espesores.
As patillas de ancoraxe e os machos dos gonzos virán colocados de taller, sensiblemente á mesma altura, non
separándoas máis de 1 m entre si e máis de 25 cm dos extremos. Os cercos chegarán a obra cun tirante inferior,
que poida quedar oculto polo pavimento, para evitar a deformación do cerco.
Fixación da carpintaría:
Fixación do cerco con patillas laterais
Á altura das patillas abriranse na fábrica ocos non menores de 100 mm de lonxitude, 30 mm de altura e 100 mm de
profundidade.
Unha vez humedecidos os ocos introduciranse as patillas neles, coidando de que a carpintaría quede paradas e
enrasada co paramento interior do muro. A continuación encheranse os ocos con morteiro de cemento. Apertarase
o morteiro para conseguir unha perfecta unión coas patillas.
Tomarase a precaución de protexer as ferraxes e paramentos do morteiro que poida caer e repasarase a limpeza da
carpintaría tras a súa colocación.
Fixación do cerco con patillas laterais, con patilla superior e fixación á peaña.
Para a fixación das patillas procederase igualmente ao apartado anterior.
Realizaranse na peaña trades nos cales introduciremos tacos expansivos de diámetro 8 mm. Para fixar o cerco á
peaña roscaranse nos tacos expansivos parafusos de aceiro galvanizado que pasarán polos trades realizados no
cerco.
Fixación do cerco con patillas laterais e á caixa de persiana,
Para a fixación das patillas procederase igualmente ao apartado primeiro.
Para a fixación do cerco á caixa de persiana practicarase neste uns trades para introducir parafusos de aceiro
galvanizado que roscarán na caixa de persiana.
NORMATIVA
NTEFCA: Carpintaría de aceiro,
NTEFCI: Carpintaría de aceiro inoxidable.
NTEPPA: Particións. Portas de aceiro.
Normas UNE: 701450, 701950, 702751, 702951, 705653, 718364, 3653673, 702875 1R.
CONTROL
Para o control da carpintaría de aceiro, realizarase unha inspección da fixación do cerco por cada 10 portas cando
as portas son de aceiro, e da fixación do precerco nas portas de aceiro inoxidable comprobando:
Parado das portas, non aceptándose derrubamentos iguais ou maiores de, dous milímetros nun metro (2 mm/m.).
Recibido das patillas, comprobando o encaixamento non menor de dez centímetros, e a correcta enchedura de
morteiro no oco practicado no paramento.
Igualado das portas, admitirase unha variación coa nivelación do paramento de ata 2 mm.
Selado do precerco, cando a porta sexa de aceiro inoxidable, non aceptándose cando a xunta do selado sexa
discontinua.
Realizaranse así mesmo probas de servizo e estanquidade.
A proba de servizo realizarase mediante a apertura e peche da parte practicable da porta, non aceptándose cando
se comprobe un funcionamento deficiente do mecanismo de manobra e peche.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 120

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
A proba de estanquidade realizarase mediante un difusor de ducha, proxectando auga en forma de chuvia sobre a
porta recibida e acritalar. O ensaio manterase durante 8 horas, desbotándose aquelas portas con penetración de
auga ao interior.
Serán condicións de non aceptación:
Folgura superior a catro milímetros (4 mm.) entre folla e cerco.
Folgura inferior a dous milímetros (2 mm.), ou superior a catro milímetros (4 mm.) entre folla e solado.
Variación superior 2 milímetros (2 mm.) no sereno ou nivelado.
Diferenza de cota de colocación de gonzo en folla e cerco, superior a mais menos cinco milímetros (±5 mm.)
Variación superior en dous milímetros (2 mm.) na aliñación de gonzos.
Nas portas interiores o número de controis será dun cada cinco (5) unidades. Os puntos a controlar segundo o tipo
de porta serán:
Porta abatible:
Folgura entre folla e cerco, non se admitirán folguras maiores de cinco milímetros (5 mm.).
Folguras entre folla e solado, non se admitirán folguras inferiores a dous milímetros (2 mm.), ou superiores a catro
milímetros (4 mm.).
Sereno e nivelado, non se admitirán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.).
Colocación de gonzos, non se admitirán diferenza de cota de colocación de gonzo en folla e cerco superior en máis
ou menos de cinco milímetros (±5 mm.)
Aliñación de gonzos, non se admitirán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.).
Porta corrediza:
Folgura entre folla e solado, non se admitirán valores inferiores a oito milímetros (8 mm.), ou superiores a doce
milímetros (12 mm.).
Horizontalidade das guías, non se admitirán valores superiores ao dous por mil (0,2%)
Distancia entre guías medidas nos extremos laterais, non se aceptarán diferenzas en medidas superiores ao dous
por mil (0,2%) da altura do oco.
Sereno e nivelado. non se aceptarán variacións maiores de dous milímetros (2 mm.).
Porta pregable:
Folgura entre folla e solado, non se admitirán valores menores a oito milímetros (8 mm.) nin maiores de doce
milímetros (12 mm.)
Horizontalidade das guías, non se admitirán variacións superiores ao dous por mil (0.2%)
Distancia entre guías medida nos extremos laterais, non se aceptarán diferenzas entre medidas superiores ao dous
por mil (0.2%)
Sereno e nivelado, non se admitirán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.)
Colocación de bisagras ou gonzos, non se admitirán diferenzas de cota de colocación, superiores en máis ou en
menos a cinco milímetros (±5 mm.)
Aliñación de bisagras ou gonzos, non se admitirán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.)
Porta levadiza:
Pesado das guías, non se aceptarán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.) sobre a vertical, ou sobre a
inclinación prevista.
Distancia entre guías medidas nos seus extremos, non se admitirán diferenzas entre medidas, superiores ao dous
por mil (0.2%) da altura do oco.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 121

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Colocación de bisagras ou gonzos, non se admitirán diferenzas de cota de colocación de mais menos cinco
milímetros (±5 mm.)
Aliñación de bisagras ou gonzos, non se admitirán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.)
Porta basculante:
Folgura entre folla e solado, non se admitirán folguras inferiores a oito milímetros (8 mm.), ou maiores de doce
milímetros (12 mm.)
Horizontalidade e/ou parado das guías, non se admitirán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.)
Distancia entre guías medida nos seus extremos, non se admitirán diferenzas entre medidas superiores ao dous por
mil (0.2%) da anchura do oco.
Colocación de bisagras ou gonzos non se admitirán diferenzas de cota de colocación superior en máis ou en menos
a cinco milímetros (±5 mm.)
Aliñación de bisagras ou gonzos, non se admitirán variacións superiores a dous milímetros (2 mm.)
MEDICIÓN
A medición e valoración realizarase por unidade de porta (para recibir acristalamento, se é o caso), realizada con
perfís de aceiro, indicando características dos perfís e, no seu caso, o tipo de tratamento destes. Incluirase no prezo
o corte, a elaboración, montaxe, selado de unións e limpeza, así como calquera outro elemento ou operación
necesaria para deixar a porta en condicións de uso.
Indistintamente, poderase realizar a medición e valoración por m² de porta ou superficie do oco a pechar,
considerando e incluíndo os conceptos indicados.
MANTEMENTO
Cada cinco anos (5) en caso de portas interiores ou cada tres anos (3) nas exteriores, así como cando se aprecie
falta de estanquidade, roturas ou mal funcionamento se inspeccionará a carpintaría reparando os defectos achan
aparecido nesta, ou nos seus mecanismos de peche e manobra, e procederase o seu repintado. Anualmente
realizarase unha limpeza con auga e xabón. Evitaranse os cáusticos ou produtos corrosivos, podendo usarse
ocasionalmente amoníaco.
Non se apoiarán sobre a carpintaría pescantes de suxeición de estadas, poleas para elevar cargas ou mobles,
mecanismos para limpeza exterior ou outros obxectos que poidan danala.
Cando as portas sexan de aceiro inoxidable:
Todos os anos se limpará o po e residuos de polución, empregando auga con deterxentes non clorados, utilizando
esponxas, trapos ou cepillos suaves; cando existan manchas, utilizarase o mesmo sistema con deterxente que
poderá conter amoníaco, posteriormente enxugarase con auga abundante.
4.3.19 P24C VIDRARÍA. PORTAS DE VIDRO MORNO
DESCRICIÓN
Cerramentos de ocos de paso, realizados con portas de follas de vidro morno.
COMPOÑENTES
Follas transparentes, translúcidas, reflectantes ou de calquera outro tipo de vidro morno con cantos pulidos planos
ou redondeados.
Ferraxes e mecanismos de freo e retención.
EXECUCIÓN
Condicións Técnicas:
Follas de vidro morno:
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 122

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
* Formada por vidro sometido a un tratamento térmico, que modifica as súas características mecánicas,
conferíndolle maior resistencia ao choque mecánico e térmico. En caso de rotura fragméntase en pequenas
partículas non cortantes. Os cantos das follas poderá ser pulido plano e puído redondo.
* Admítense tolerancias na situación e diámetro nos trades de ±1 mm.
* Para a definición do freo retedor especificarase tipo, peirao, material e rematado.
* Permitirá o xiro da porta a 90º nun ou dous sentidos con inmobilización da posición peche. Aberto ata 95º queda
retido mecanicamente.
O peirao poderá ser:
* Suave para folla de ancho non maior de 721 mm.
* Normal para folla de ancho igual ou maior de 721 mm e non maior de 921 mm.
* A velocidade de peche será constante e graduable. Estará composto por unha caixa e os mecanismos colocados
no seu interior. Irá provisto de parafusos de regraxe horizontal, vertical e blocaje.
NORMATIVA
NTEPPV. Particións. Portas de vidro.
CONTROL
O control de execución realizarase segundo o tipo de porta, sendo o número de controis o mesmo para todas elas,
un por cada cinco unidades.
Portas abatibles con e sen cerco. Portas pregables e Portas combinadas:
Estado dos cantos de vidro, non presentarán fisuras ou desconchones.
Dimensións da folla, terán o espesor especificado, as restantes dimensións poderán presentar variacións de ata 2
mm das especificadas.
Parado da folla, poderán presentar variacións de ata 2 mm.
Folgura entre porta e cerco ou oco, poderán presentar variacións de ata 2 mm das especificadas.
Aliñación das bisagras ou dos puntos de xiro e gonzos, poderán presentar variacións de ata 2 mm.
Funcionamento, non existirán rozamentos entre as partes fixas e móbiles, ou dificultades no peche.
SEGURIDADE
As follas das portas en obra almacenaranse verticalmente, en lugares debidamente protexidos, de xeito ordenado e
libres de calquera material alleo a elas. Unha vez colocadas sinalizaranse de forma que sexan claramente visibles en
toda a superficie.
A manipulación de vidros efectuarase con correas e ventosas, manténdoos sempre en posición vertical, utilizando
casco, calzado con adoite non perforable por vidro e luvas que protexan ata os pulsos. Ata o recibido definitivo,
asegurarase a estabilidade dos vidros con medios auxiliares.
Os fragmentos procedentes de roturas, recolleranse o antes posible en recipientes destinados a este fin e
transportaranse a vertedoiro reducindo ao mínimo a súa manipulación.
Utilizaranse luvas e lentes de protección.
MEDICIÓN
A medición e valoración realizarase por unidade de porta, mesmo ferraxes, colocación e elementos
complementarios e auxiliares, para entregar a unidade totalmente rematada e en condicións de uso.
MANTEMENTO
Na limpeza das follas de vidro evitarase o uso de produtos abrasivos que poidan raialos.
4.3.20 P25 FONTANARÍA. INSTALACIÓNS
DESCRICIÓN
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 123

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Instalación destinada á distribución xeral de abastecemento e subministración e instalación da rede interior nos
edificios.
NORMATIVA
- NTE-IF. Instalacións de fontanaría.
- Norma básica para as instalacións interiores de auga. Orde Mº de Industria 09/12/75. BOE(13/01/76)
- Instrucións e valoración das diversas características das augas segundo a clasificación das canles. (Circular da
D.G.O.G. 21/6/60).
- Código Alimentario Español: D.P.G. 2484 de 21/9/67: BOE de 17/10/67.
- Métodos de Análise de Chans e Augas: O.M. Ag. de 5/12/75: BOE de 31/3/76.
- Regulamento de Actividades Molestas. Insalubres. Nocivas e Perigosas: Decreto 54/1990 de 26/3/90: D.O.G.V.
20/4/90.
- Regulamentación TécnicoSanitaria para o abastecemento e control de calidade das "Augas Potables" de consumo
público. R.D.P.G. 1423/1982 de 18/6/82: BOE de 29/6/82.
- Lei de Augas: R.D. 927/1988 de 29/7/88: BOE 31/8/88.
- Garantías sanitarias dos "Abastecementos de Auga" con destino ao consumo humano: R.D. 928/79 de 16/3/79:
BOE 3/4/79.
CONTROL
A cantidade de auga a prover a alimentación e satisfacción das necesidades propias de todo asentamento humano,
será necesaria para o desenvolvemento dunha actividade e en ningún caso será inferior a 100 l. por habitante e
día.
Os depósitos, dispositivos de tratamento e conducións, permitirán que as augas conserven as máximas condicións
higiénicosanitarias e estarán construídas con materiais que non cedan ás augas (por arrastre ou disolución)
substancias ou microorganismos que modifiquen as súas condicións de potabilidad.
Ao longo de todas as conducións e coa distribución tecnicamente aconsellable dende a zona de captación, pasando
polas instalacións, ata a billa do consumidor, deberán existir puntos de toma axeitados para que, tanto o persoal da
propia empresa, coma os axentes da autoridade sanitaria, poidan efectuar as oportunas tomas de mostras, ao
obxecto de controlar as condicións das augas nos distintos tramos.
Queda prohibida, nos procesos de tratamento, a adición ás augas de calquera substancia non autorizada polo
Ministerio de Sanidade e Consumo, ou que non reúna as condicións de pureza esixidas legalmente para as
substancias ou produtos autorizados.
A estanquidade das conducións e depósitos debe ser tal que as condicións das augas nos puntos de consumo sexan
similares ás existentes na orixe destas e, en todo caso, conserven as características de potabilidad iniciais.
SEGURIDADE
Dispoñerase en obra dos medios axeitados de bombeo, para evitar que haxa auga en gabias e escavacións.
Cando se prevexa a existencia de canalizacións en servizo na escavación, determinarase o seu trazado solicitando,
se é necesario, a súa corte en e o desvío máis conveniente.
Ao comezo de xornada revisaranse os esteamentos e comprobarase a ausencia de gases e vapores. Se existisen,
ventilarase a gabia antes de comezar o traballo.
En todos os casos, iluminaranse os tallos e sinalizaranse convenientemente.
O local ou locais onde se almacenan calquera tipo de combustible estará illado do resto, equipado de extintor de
incendios axeitado, sinalizando claramente a prohibición de fumar e o perigo de incendio.
Comprobaranse diariamente as estadas empregadas na execución das distintas obras que se realicen.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 124

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Protexeranse con taboleiros de seguridade os ocos existentes en obra.
Cumpriranse as proteccións persoais, para este tipo de instalacións.
MANTEMENTO
Antes de intervir, na reposición ou reparación de calquera elemento, pecharanse os sectores afectados antes de
manipular a rede.
4.3.21 P27 ELECTRICIDADE. INSTALACIÓNS DE BAIXA TENSIÓN
DESCRICIÓN
Instalación da rede de distribución eléctrica en baixa tensión a 380 V. entre fases e 220 V. entre fases e neutro,
desde o final da acometida pertencente á Compañía Subministradora, localizada na caixa xeral de protección, ata
cada punto de utilización, en edificios, principalmente de vivendas.
COMPOÑENTES
- Condutores eléctricos.
Repartición.
Protección.
- Tubos protectores.
- Elementos de conexión.
- Caixas de empalme e derivación.
- Aparellos de mando e manobra.
Interruptores.
Conmutadores.
- Tomas de corrente.
- Aparellos de protección.
Disyuntores eléctricos.
Interruptores diferenciais.
Fusibles.
Tomas de terra.
Placas.
Electrodos ou picas.
- Aparellos de control.
Cadros de distribución.
Xenerais.
Individuais.
Contadores.
CONDICIÓNS PREVIAS
Antes de iniciar o tendido da rede de distribución, deberán estar executados os elementos estruturais que haxan de
soportala ou nos que vaia estar encaixada: Forxados, tabiquería, etc. Salvo cando ao estar previstas deixáronse
preparadas as necesarias canalizacións ao executar a obra previa, deberá reformularse sobre esta en forma visible
a situación das caixas de mecanismos, de rexistro e de protección, así como o percorrido das liñas, sinalando de
forma conveniente a natureza de cada elemento.
EXECUCIÓN
Todos os materiais serán da mellor calidade, coas condicións que impoñan os documentos que compón o Proxecto,
ou os que se determine no transcurso da obra, montaxe ou instalación.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 125

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
CONDUTORES ELÉCTRICOS.- Serán de cobre electrolítico, illados adecuadamente, sendo a súa tensión nominal de
0,6/1 Kilovoltios para a liña repartidora e de 750 Voltios para o resto da instalación, debendo estar homologados
segundo normas UNE citadas na Instrución A miña-BT-044.
CONDUTORES DE PROTECCIÓN.- Serán de cobre e presentarán o mesmo illamento que os condutores activos.
Poderanse instalar polas mesmas canalizacións que estes ou ben en forma independente, seguíndose a este
respecto o que sinalen as normas particulares da empresa distribuidora da enerxía. A sección mínima destes
condutores será a obtida utilizando a táboa V (Instrución A miña-BT-017, apartado 2.2), en función da sección dos
condutores da instalación.
IDENTIFICACIÓN DOS CONDUTORES.- Deberán poder ser identificados pola cor do seu illamento:
- Azul claro para o condutor neutro.
- Amarelo-verde para o condutor de terra e protección.
- Marrón, negro e gris para os condutores activos ou fases.
TUBOS PROTECTORES.- Os tubos a empregar serán illantes flexibles (corrugados) normais, con protección de grao
5 contra danos mecánicos, e que poidan curvarse coas mans, excepto os que vaian ir polo chan ou pavimento dos
pisos, canaladuras ou falsos teitos, que serán do tipo PREPLAS, REFLEX ou similar, e disporán dun grao de
protección de 7.
Os diámetros interiores nominais mínimos, medidos en milímetros, para os tubos protectores, en función do
número, clase e sección dos condutores que deben aloxar, indícanse nas táboas da Instrución A miña-BT-019. Para
máis de 5 condutores por tubo, e para condutores de seccións diferentes a instalar polo mesmo tubo, a sección
interior deste será, como mínimo, igual a tres veces a sección total ocupada polos condutores, especificando
unicamente os que realmente se utilicen.
CAIXAS DE EMPALME E DERIVACIÓNS.- Serán de material plástico resistente ou metálicas, nese caso estarán
illadas interiormente e protexidas contra a oxidación.
As dimensións serán tales que permitan aloxar holgadamente todos os condutores que deban conter. A súa
profundidade equivalerá ao diámetro do tubo maior máis un 50% do mesmo, cun mínimo de 40 mm. de
profundidade e de 80 mm. para o diámetro ou lado interior.
A unión entre condutores, dentro ou fóra das súas caixas de rexistro, non se realizará nunca por simple
retorcimiento entre si dos condutores, senón utilizando bornes de conexión, conforme á Instrución A miña-BT-019.
APARELLOS DE MANDO E MANOBRA.- Son os interruptores e conmutadores, que cortarán a corrente máxima do
circuíto en que estean colocados sen dar lugar á formación de arco permanente, abrindo ou pechando os circuítos
sen posibilidade de tomar unha posición intermedia. Serán do tipo pechado e de material illante.
As dimensións das pezas de contacto serán talles que a temperatura non poida exceder en ningún caso de 65º C.
en ningunha das súas pezas.
A súa construción será tal que permita realizar un número da orde de 10.000 manobras de apertura e peche, coa
súa carga nominal á tensión de traballo. Levarán marcada a súa intensidade e tensións nominais, e estarán
probadas a unha tensión de 500 a 1.000 Voltios.
APARELLOS DE PROTECCIÓN.- Son os disyuntores eléctricos, fusibles e interruptores diferenciais.
Os disyuntores serán de tipo magnetotérmico de accionamiento manual, e poderán cortar a corrente máxima do
circuíto en que estean colocados sen dar lugar á formación de arco permanente, abrindo ou pechando os circuítos
sen posibilidade de tomar unha posición intermedia. A súa capacidade de corte para a protección do curto-circuíto
estará de acordo coa intensidade do curto-circuíto que poida presentarse nun punto da instalación, e para a
protección contra o arrequecemento das liñas regularanse para unha temperatura inferior aos 60 ºC. Levarán
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 126

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
marcadas a intensidade e tensión nominais de funcionamento, así como o signo indicador do seu desconexionado.
Estes automáticos magnetotérmicos serán de corte omnipolar, cortando a fase e neutro á vez cando actúe a
desconexión.
Os interruptores diferenciais serán como mínimo de alta sensibilidade (30 mA.) e ademais de corte omnipolar.
Poderán ser "puros", cando cada un dos circuítos vaian aloxados en tubo ou conduto independente unha vez que
saen do cadro de distribución, ou do tipo con protección magnetotérmica incluída cando os diferentes circuítos
deban ir canalizados por un mesmo tubo.
Os fusibles a empregar para protexer os circuítos secundarios ou na centralización de contadores serán calibrados á
intensidade do circuíto que protexan. Disporanse sobre material illante e incombustible, e estarán construídos de tal
forma que non se poida proxectar metal ao fundirse. Deberán poder ser substituídos baixo tensión sen perigo
algún, e levarán marcadas a intensidade e tensión nominais de traballo.
TOMAS DE CORRENTE.- As tomas de corrente a empregar serán de material illante, levarán marcadas a súa
intensidade e tensión nominais de traballo e disporán, como norma xeral, todas elas de posta a terra. O número de
tomas de corrente a instalar, en función dos m² da vivenda e o grao de electrificación, será como mínimo o
indicado na Instrución A miña-BT-022 no seu apartado 1.3
POSTA A Tierra.- As postas a terra poderán realizarse mediante placas de 500 x 500 x 3 mm. ou ben mediante
electrodos de 2 m. de lonxitude, colocando sobre a súa conexión co condutor de enlace o seu correspondente
arqueta registrable de toma de terra, e o respectivo borne de comprobación ou dispositivo de conexión. O valor da
resistencia será inferior a 20 Ohmios.
CONDICIÓNS XERAIS DE EXECUCIÓN DAS INSTALACIÓNS.
- As caixas xerais de protección situaranse no exterior do portal ou na fachada do edificio, segundo a Instrución A
miña-BT-012. Se a caixa é metálica, deberá levar un borne para a súa posta a terra.
- A centralización de contadores efectuarase en módulos prefabricados, seguindo a Instrución A miña-BT-015 e a
norma ou homologación da Compañía Subministradora, e procurarase que as derivacións nestes módulos
distribúanse independentemente, cada unha aloxada no seu tubo protector correspondente.
- O local de situación non debe ser húmido, e estará suficientemente ventilado e iluminado. Se a cota do chan é
inferior á dos corredores ou locais lindeiros, deberán disporse sumidoiros de desaugadoiro para que, en caso de
avaría, descoido ou rotura de tubaxes de auga, non poidan producirse inundacións no local. Os contadores
colocaranse a unha altura mínima do chan de 0,50 m. e máxima de 1,80 m., e entre o contador máis saínte e a
parede oposta deberá respectarse un corredor de 1,10 m., segundo a Instrución A miña-BT-015.
- O tendido das derivacións individuais realizarase ao longo da caixa da escaleira de uso común, podendo
efectuarse por tubos encaixados ou superficiais, ou por canalizacións prefabricadas, segundo defínese na Instrución
A miña-BT-014.
- Os cadros xerais de distribución situaranse no interior das vivendas, o máis cerca posible á entrada da derivación
individual, a poder ser próximo á porta, e en lugar facilmente accesible e de uso xeral. Deberán estar realizados con
materiais non inflamables, e situaranse a unha distancia tal que entre a superficie do pavimento e os mecanismos
de mando haxa 200 cm.
- No mesmo cadro disporase un borne para a conexión dos condutores de protección da instalación interior coa
derivación da liña principal de terra. Xa que logo, a cada cadro de derivación individual entrará un condutor de fase,
un de neutro e un condutor de protección.
- O conexionado entre os dispositivos de protección situados nestes cadros executarase ordenadamente,
procurando dispor regletas de conexionado para os condutores activos e para o condutor de protección. Fixarase
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 127

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
sobre os mesmos un letreiro de material metálico no que debe estar indicado o nome do instalador, o grao de
electrificación e a data na que se executou a instalación.
- A execución das instalacións interiores dos edificios efectuarase baixo tubos protectores, seguindo
preferentemente liñas paralelas ás verticais e horizontais que limitan o local onde se efectuará a instalación.
- Deberá ser posible a fácil introdución e retirada dos condutores nos tubos logo de ser colocados e fixados estes e
os seus accesorios, debendo dispor dos rexistros que se consideren convenientes.
- Os condutores aloxaranse nos tubos logo de ser colocados estes. A unión dos condutores nos empalmes ou
derivacións non se poderá efectuar por simple retorcimiento ou arrollamiento entre si dos condutores, senón que
deberá realizarse sempre utilizando bornes de conexión montados individualmente ou constituíndo bloques ou
regletas de conexión, podendo utilizarse bridas de conexión. Estas unións realizaranse sempre no interior das caixas
de empalme ou derivación.
- Non se permitirán máis de tres condutores nos bornes de conexión.
- As conexións dos interruptores unipolares realizaranse sobre o condutor de fase.
- Non se utilizará un mesmo condutor neutro para varios circuítos.
- Todo condutor debe poder seccionarse en calquera punto da instalación na que derive.
- O condutor colocado baixo enlucido (caso de electrificación mínima) deberá instalarse de acordo co establecido na
Instrución A miña-BT-024, no seu apartado 1.3.
- As tomas de corrente dunha mesma habitación deben estar conectadas á mesma fase. En caso contrario, entre as
tomas alimentadas por fases distintas debe haber unha separación de 1,5 m. como mínimo.
- As cubertas, tapas ou envolturas, manivela e pulsadores de manobra dos aparellos instalados en cociñas, cuartos
de baño ou aseos, así como naqueles locais nos que as paredes e chans sexan condutores, serán de material
illante.
- O circuíto eléctrico do alumado da escaleira instalarase completamente independente de calquera outro circuíto
eléctrico.
- Para as instalacións en cuartos de baño ou aseos, e seguindo a Instrución A miña-BT-024, teranse en conta os
seguintes volumes e prescricións para cada un deles:
Volume de prohibición.- É o limitado por planos verticais tangentes aos bordos exteriores da bañeira, baño, aseo ou
ducha, e os horizontais constituídos polo chan e por un plano situado a 2,25 m. por encima do fondo daqueles ou
por encima do chan, no caso de que estes aparellos estivesen encaixados no mesmo.
Volume de protección.- É o comprendido entre os mesmos planos horizontais sinalados para o volume de
prohibición e outros verticais situados a un metro dos do citado volume.
- No volume de prohibición non se permitirá a instalación de interruptores, tomas de corrente nin aparellos de
iluminación.
- No volume de protección non se permitirá a instalación de interruptores, pero poderán instalarse tomas de
corrente de seguridade. Admitirase a instalación de radiadores eléctricos de calefacción con elementos de caldeo
protexidos sempre que a súa instalación sexa fixa, estean conectados a terra e estableceuse unha protección
exclusiva para estes radiadores a base de interruptores diferenciais de alta sensibilidade. O interruptor de manobra
destes radiadores deberá estar situado fose do volume de protección.
- Os quentadores eléctricos instalaranse cun interruptor de corte bipolar, admitíndose este en a propia clavija. O
quentador de auga deberá instalarse, se é posible, fóra do volume de prohibición, con obxecto de evitar as
proxeccións de auga ao interior do aparello.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 128

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- As instalacións eléctricas deberán presentar unha resistencia mínima do illamento polo menos igual a 1.000 x Ou
Ohmios, sendo Ou a tensión máxima de servizo expresada en Voltios, cun mínimo de 250.000 Ohmios.
- O illamento da instalación eléctrica medirase con relación a terra e entre condutores mediante a aplicación dunha
tensión continua, fornecida por un xerador que proporcione en baleiro unha tensión comprendida entre os 500 e os
1.000 Voltios, e como mínimo 250 Voltios, cunha carga externa de 100.000 Ohmios.
- Disporase punto de posta a terra accesible e sinalizado, para poder efectuar a medición da resistencia de terra.
- Todas as bases de toma de corrente situadas na cociña, cuartos de baño, cuartos de aseo e lavadoiros, así como
de usos varios, levarán obrigatoriamente un contacto de toma de terra. En cuartos de baño e aseos realizaranse as
conexións equipotenciales.
- Os circuítos eléctricos derivados levarán unha protección contra sobre-intensidades, mediante un interruptor
automático ou un fusible de curto-circuíto, que se deberán instalar sempre sobre o condutor de fase propiamente
devandito, incluíndo a desconexión do neutro.
- Aplíquelos do alumado situados ao exterior e na escaleira conectaranse a terra sempre que sexan metálicos.
- A placa de pulsadores do aparello de telefonía, así como o ferrollo eléctrico e a caixa metálica do transformador
reductor se este non estivese homologado coas normas UNE, deberán conectarse a terra.
- Os aparellos electrodomésticos instalados e entregados coas vivendas deberán levar nas súas clavijas de enchufe
un dispositivo normalizado de toma de terra. Procurarase que estes aparellos estean homologados segundo as
normas UNE.
- Os mecanismos situaranse ás alturas indicadas nas normas I.E.B. do Ministerio da Vivenda.
NORMATIVA
A instalación eléctrica a realizar deberá axustarse en todo momento ao especificado na normativa vixente no
momento da súa execución, concretamente ás normas contidas nos seguintes Regulamentos:
REGULAMENTO ELECTROTÉCNICO PARA BAIXA TENSIÓN
(Orde de 9 de Outubro de 1973, do Ministerio de Industria. BOE de 31/10/73)
MODIFICACIÓN DA INSTRUCIÓN COMPLEMENTARIA A miña-BT-025.
(Orde de 19 de Decembro de 1977, do Ministerio de Industria e Enerxía. BOE de 13/01/78. Corrixido o 06/11/78)
MODIFICACIÓN PARCIAL E AMPLIACIÓN DAS INSTRUCIÓNS COMPLEMENTARIAS A miña-BT-004, 007 E 017.
PRESCRICIÓNS PARA ESTABLECEMENTOS SANITARIOS.
(BOE de 12/10/78)
ADAPTACIÓN Ao PROGRESO TÉCNICO DA INSTRUCIÓN COMPLEMENTARIA A miña-BT-026.
(Orde de 24 de Xullo de 1992, do Ministerio de Industria. BOE de 04/08/92)
INSTRUCIÓNS COMPLEMENTARIAS DO REGULAMENTO ELECTROTÉCNICO PARA BAIXA TENSIÓN.
(Resolución de 30 de Abril de 1974, da Dirección Xeral da Enerxía. BOE de 27-31/12/74)
REGULAMENTO ELECTROTÉCNICO DE BAIXA TENSIÓN EN RELACIÓN COAS MEDIDAS DE ILLAMENTO DAS
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS.
(Orde de 19 de Decembro de 1978, do Ministerio de Industria. BOE de 07/05/79)
NORMAS PARTICULARES DA COMPAÑÍA SUBMINISTRADORA DE ENERXÍA ELÉCTRICA.
CONTROL
Realizaranse cantas análises, verificacións, comprobacións, ensaios, probas e experiencias cos materiais, elementos
ou partes da obra, montaxe ou instalación ordénense polo Técnico-Director da mesma, sendo executados polo
laboratorio que designe a dirección, con cargo a contrátaa.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 129

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Antes do seu emprego na obra, montaxe ou instalación, todos os materiais a empregar, cuxas características
técnicas, así como as da súa posta en obra, quedaron xa especificadas no anterior apartado de execución, serán
recoñecidos polo Técnico-Director ou persoa na que este delegue, sen cuxa aprobación non poderá procederse ao
seu emprego. Os que por mala calidade, falta de protección ou illamento ou outros defectos non se estimen
admisibles por aquel, deberán ser retirados inmediatamente. Este recoñecemento previo dos materiais non
constituirá a súa recepción definitiva, e o Técnico-Director poderá retirar en calquera momento aqueles que
presenten algún defecto non apreciado anteriormente, aínda a costa, se fose preciso, de desfacer a obra, montaxe
ou instalación executada con eles. Xa que logo, a responsabilidade do contratista no cumprimento das
especificaciones dos materiais non cesará mentres non sexan recibidos definitivamente os traballos nos que se
empregaron.
SEGURIDADE
En xeral, baseándonos na Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no Traballo e as especificaciones das normas
NTE, cumpriranse, entre outras, as seguintes condicións de seguridade:
- Sempre que se vaia a intervir nunha instalación eléctrica, tanto na execución da mesma como no seu
mantemento, os traballos realizaranse sen tensión, asegurándose da inexistencia desta mediante os
correspondentes aparellos de medición e comprobación.
- No lugar de traballo atoparase sempre un mínimo de dous operarios.
- Utilizaranse luvas e ferramentas illantes.
- Cando se usen aparellos ou ferramentas eléctricos, ademais de conectalos a terra cando así o precisen, estarán
dotados dun grao de illamento II, ou estarán alimentados cunha tensión inferior a 50 V. mediante transformadores
de seguridade.
- Serán bloqueados en posición de apertura, se é posible, cada un dos aparellos de protección, seccionamiento e
manobra, colocando no seu mando un letreiro coa prohibición de manobralo.
- Non se restablecerá o servizo ao finalizar os traballos antes de comprobar que non exista perigo algún.
- En xeral, mentres os operarios traballen en circuítos ou equipos a tensión ou na súa proximidade, usarán roupa
sen accesorios metálicos e evitarán o uso innecesario de obxectos de metal ou artigos inflamables; levarán as
ferramentas ou equipos en bolsas e utilizarán calzado illante ou, polo menos, sen herrajes nin cravos en adóitelas.
- Cumpriranse así mesmo todas as disposicións xerais de seguridade de obrigado cumprimento relativas a
Seguridade e Hixiene no traballo, e as ordenanzas municipais que sexan de aplicación.
MEDICIÓN
As unidades de obra serán medidas con arranxo ao especificado na normativa vixente, ou ben, no caso de que esta
non sexa suficientemente explícita, na forma apuntada no Prego Particular de Condicións que lles sexa de
aplicación, ou ata tal como figuren devanditas unidades no Estado de Medicións do Proxecto. Ás unidades medidas
aplicaránselles os prezos que figuren no Orzamento, nos cales considéranse incluídos todos os gastos de
transporte, indemnizacións e o importe dos dereitos fiscais cos que se achen gravados polas distintas
Administracións, ademais dos gastos xerais de contrátaa. Se houbese necesidade de realizar algunha unidade de
obra non comprendida no Proxecto, formalizarase o correspondente prezo contraditorio.
MANTEMENTO
Cando sexa necesario intervir novamente na instalación, ben sexa por causa de avarías ou para efectuar
modificacións na mesma, deberán terse en conta todas as especificaciones apuntadas nos apartados de execución,
control e seguridade, na mesma forma que se se tratase dunha instalación nova. Aproveitarase a ocasión para
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 130

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
comprobar o estado xeral da instalación, substituíndo ou reparando aqueles elementos que o precisen, utilizando
materiais de características similares aos substituídos.
4.3.22 P29M CLIMATIZACIÓN. REDE DE DISTRIBUCIÓN. BOMBAS DE RECIRCULACIÓN
DESCRICIÓN
Bomba de recirculación de auga quente sanitaria con caudal apropiado para caída máxima de temperatura de 3?C
desde o depósito de acumulación ata o usuario máis afastado.
Presión admisible en griferías de 400 kPa., coas seguintes características:
* Presión inferior a 120 kPa. ó 50 kPa. para bombas de caudal variable.
* Elementos impulsores de aceiro inoxidable ou bronce.
* Membrana separadora entre auga e gas de presurización.
NORMATIVA
- NTE-IC. Climatización.
* Regulamento de Instalacións de Calefacción, Climatización e ACS. R.D. 1618/80 do 4/7/80. BOE 6/8/80.
* IT.IC con arranxo ao disposto no Regulamento de Instalacións de Calefacción, Climatización e A.C.S. co fin de
racionar o consumo.
CONTROL
* Subministración en unidades segundo potencia sen defectos superficiais de fabricación ou transporte.
* Recompilación de copia de solicitude e aceptación da subministración do material polo Contratista e o Provedor,
con albarán de recepción, certificación de fabricación e probas de lotes fornecidos.
* Certificado de Ministerio de Industria.
* Ficha acreditativa das bombas, indicando designación comercial, modelo e tipo, potencia, diámetro, caudal, altura
manométrica e nº de revolucións por minuto do motor.
MEDICIÓN
Medirase e valorará a Ud. de bomba de recirculación.
4.3.23 P31 CLIMATIZACIÓN. AIRE ACONDICIONADO E VENTILACIÓN
DESCRICIÓN
Conxunto de materiais e sistemas utilizados na obra ou montaxe dunha instalación de aire acondicionado, así como
medidas correctoras e normas polas que ha de rexerse a correcta execución.
COMPOÑENTES
* Conxunto de equipos frigoríficos, ben en forma compacta ou partida.
* Conxunto de tubaxes deshidratadas para a circulación do gas refrigerante.
* Coquillas illantes térmicas para o forrado de tubaxes, tanto frigoríficas como de circulación de auga, segundo os
casos.
* Condutos para circulación de aire, ben prefabricados ou a construír en obra.
* Illamento térmico para os condutos a construír con chapa galvanizada.
* Vendas de escaiola e elementos de selado de xuntas para conseguir a hermeticidad das conducións.
* Soportes para a fixación de condutos, tanto de aire como tubaxes de refrigerante e conducións de auga.
* Elementos de control e seguridade periféricos aos equipos de produción de frío ou calor (termostatos, sondas de
presión, sondas de temperatura, sondas de caudal, sondas de humidade, etc.)
* Bancadas de maquinaria.
* Escavacións, andamiajes e demais obras auxiliares de albanelería.
* Soportes antivibratorios para apoio de máquinas e bancadas.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 131

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
* Manguitos antivibratorios.
* Dilatadores.
* Depósitos de inercia.
* Unidades terminais (Fan?coils, climatizadoras)
* Filtros de aire (con manta filtrante, de carbón activo, electrostáticos, etc.)
* Humidificadores.
* Deshumidificadores.
* Comportas (de accionamiento manual ou motorizado, de sobrepresión, devasa, etc.)
* Difusores (de impulsión e de retorno)
* Tomas de aire exterior.
NORMATIVA
A instalación a realizar axustarase ao especificado nos Regulamentos vixentes no momento da súa realización,
adaptándose ao que corresponda segundo sexa o seu destino, así como ás Normas Municipais correspondentes e
as dos demais Organismos Oficiais con competencias e, en xeral:
* REGULAMENTO ELECTROTÉCNICO PARA BAIXA TENSIÓN. Decreto de 20 de Setembro de 1973, modificado por
R.D. de 2 de Febreiro de 1979.
* INSTRUCIÓNS COMPLEMENTARIAS. Ordenes Ministeriais do 31 de Outubro de 1973, 6 de Abril de 1974, 19 de
Decembro de 1977, 28 de Xullo de 1980, 30 de Setembro de 1980, 30 de Xullo de 1981, 5 de Xuño de 1982, 11 de
Xullo de 1983, 5 de Abril de 1984 e 13 de Xaneiro de 1988.
* REGULAMENTO DE INSTALACIÓNS DE CALEFACCIÓN, CLIMATIZACIÓN E AUGA QUENTE SANITARIA. Real
Decreto 1681/1980 de 4 de Xullo.
* INSTRUCIÓNS COMPLEMENTARIAS Ao REGULAMENTO ANTERIOR.
* NORMA BÁSICA CT?79 SOBRE CONDICIÓNS TÉRMICAS NOS EDIFICIOS.
* NORMA BÁSICA CT?81 SOBRE CONDICIÓNS ACÚSTICAS NOS EDIFICIOS.
* ORDENANZA DE SEGURIDADE E HIXIENE NO TRABALLO.
* REGULAMENTO DE APARELLOS A PresiÓN. Real Decreto 1244/79 de 4 de Abril.
* MODIFICACIÓNS POSTERIORES E INSTRUCIÓNS TÉCNICAS COMPLEMENTARIAS ITC?MIE?AP.
CONTROL
* A Dirección Facultativa poderá realizar todas as revisións e inspeccións que estime convenientes, tanto en obra
como nos talleres, laboratorios, etc. onde o instalador atópese realizando os traballos relacionados con esta
instalación, sendo estas revisións totais ou parciais segundo os criterios da Dirección Facultativa para a boa marcha
desta.
*Con independencia dos controis que poida estimar necesarios a Dirección Facultativa, o instalador está obrigado a
realizar todas as instalacións de acordo co indicado no Regulamento de Instalacións de Calefacción, Climatización e
Auga Quente Sanitaria, especialmente a IT?IC?18 sobre prescricións específicas das instalacións de Climatización.
SEGURIDADE
Con independencia das normas de carácter xeral preceptivas na Ordenanza Xeral de Seguridade e Hixiene no
Traballo para o desenvolvemento da obra, este tipo de instalacións deberá estar dotado cos elementos de
seguridade que indica a IT/IC/03:
* As instalacións con vaso de expansión pechado levarán unha válvula de seguridade que por descarga impida que
se cren sobrepresiones superiores ás de traballo da instalación.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 132

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
* Os equipos de produción de frío?calor levarán un dispositivo (interruptor de corte) de corte de enerxía, visible
desde o equipo, que permita cortar a alimentación eléctrica ao mesmo.
* As instalacións frigoríficas realizadas en obra para sistemas de aire acondicionado de expansión directa, deberán
cumprir o indicado para elas no Regulamento de Plantas en Instalacións Frigoríficas.
* As cargas de refrigerante en equipos e circuítos frigoríficos con máis de tres quilogramos de gas deberán
realizarse a través do sector de baixa presión.
* No interior e exterior das salas de máquinas figurará un cartel coas instrucións para o paro e marcha da
instalación en caso de urxencia, así como a dirección e o teléfono da empresa mantedora e do servizo de
bombeiros máis próximo.
* Adoptaranse as medidas necesarias para evitar desprendementos de materiais, ferramentas, ou calquera
elemento que poida ferir ou maltratar a algunha persoa.
MEDICIÓN
* En equipos frigoríficos, por unidades a instalar.
* En tubaxes, tanto de refrigerante como de auga, por metros lineais, incluíndo a parte proporcional de accesorios,
soportes e pequeno material.
* En condutos de circulación de aire, por metro cadrado de conduto, considerando un desperdicio dun 15% sobre
as medicións definitivas.
MANTEMENTO
A conservación deste tipo de instalacións está suxeita ao indicado na IT/IC/022, dependendo da potencia instalada.
P35 PINTURAS
DESCRICIÓN
Revestimento fluído continuo aplicado sobre paramentos e elementos de estrutura, carpintería, cerrajería e
elementos de instalacións, situados ao interior ou ao exterior, que unha vez aplicado transfórmase nunha película
sólida, tenazmente adherida ao substrato sobre o aplícase.
COMPOÑENTES
Forman parte desta familia os seguintes elementos:
* Pintura ao amorne: Pintura de aspecto mate, con acabados en liso, rugoso ou goteado, con coloraciones
xeralmente pálidas, porosas e permeables, con pouca resistencia ao auga e ao rozamento. Utilización en interiores.
* Pinturas plásticas: Pintura de aspecto mate ou satinado, con acabados en liso, rugoso ou goteado, admitindo toda
gama de cores, con boa resistencia ao rozamento e ao lavado. Utilización tanto en interiores como exteriores.
* Esmaltes: Pintura de aspecto mate, satinado ou brillante, con acabado liso, admitindo toda gama de cores, con
boa resistencia ao rozamento e ao lavado. Utilización tanto en interiores como exteriores.
* Pinturas pétreas: Pintura de aspecto mate, con acabado rugoso e gran resistencia á abrasión, choques, golpes e
raiados, admitindo toda gama de cores. Utilización para exteriores, e cunha gran impermeabilidad.
* Pinturas ao cal: Pintura de aspecto mate, acabado liso, branca ou con coloración xeralmente moi pálida, porosa e
absorbente, con bo comportamento á intemperie, endurecendo coa humidade e o tempo e con boas propiedade
microbicidas.
* Pintura ao silicato: Pintura de aspecto mate, acabado liso, con coloración xeralmente pálida, algo absorbente,
dura e de gran resistencia á intemperie.
* Pintura ao óleo: Pintura de aspecto satinado, acabado liso, admitindo toda gama de cores, con resistencia ao
rozamento e lavabilidad media, amarilleando sensiblemente co tempo e con boa flexibilidade.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 133

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
* Vernices: Revestimento con aspecto mate, satinado ou brillante en elementos interiores e brillante satinado en
exteriores, con acabado liso e transparente, utilizable onde se precise resistencia á intemperie e ao rozamento.
* Lacas nitrocelulósicas: Pintura de aspecto mate, satinado ou brillante, con bo estendido, rápido secado e con toda
a gama de cores. Boa dureza, con resistencia ao rozamento e lavado pero con pouca elasticidade.
* Revestimentos téxtiles: Revestimento continuo de paramentos interiores, con materiais téxtiles ou moquetas a
base de fibras naturais, artificiais ou sintéticas.
CONDICIÓNS PREVIAS
- Antes da súa execución comprobarase a natureza da superficie a revestir, así como a súa situación interior ou
exterior e condicións de exposición ao rozamento ou axentes atmosféricos, contido de humidade e se existen
xuntas estruturais.
- Estarán recibidos e montados todos os elementos que deben ir no paramento, como cerco de portas, fiestras,
canalizacións, instalacións, etc.
- Comprobarase que a temperatura ambiente non sexa maior de 28ºC nin menor de 6ªC.
- O soleamiento non incidirá directamente sobre o plano de aplicación.
- A superficie de aplicación estará nivelada e lisa.
- En tempo chuvioso suspenderase a aplicación cando o paramento non estea protexido.
- Ao finalizar a xornada de traballo protexeranse perfectamente os envases e limparanse os útiles de traballo.
- Segundo o tipo de soporte ou superficie a revestir considerarase:
* En soportes de yeso, cementos, albanelería e derivados:
- A superficie do soporte non terá unha humidade maior do 6%, habéndose secado por aireación natural.
- Eliminaranse as eflorescencias salinas antes de proceder a pintar, mediante tratamento químico a base dunha
disolución en auga quente de sulfato de zinc, cunha concentración dun 5 ao 10%.
- Comprobarase que nas zonas próximas aos paramentos a revestir non haxa elementos que se desprendan ou
deixen partículas en suspensión.
- As manchas producidas por moho eliminaranse mediante rascado e desinfectándolas posteriormente con
disolventes fungicidas.
- As manchas orixinadas por humidades internas que leven sales de ferro, illaranse mediante clorocaucho diluído.
* En soportes de madeira:
- O contido de humidade no momento de aplicación será do 14 a 20% en madeira exterior e do 8 ao 14% en
madeira interior.
- Non estará afectada de ataque de fungos ou insectos, saneándose previamente con produtos fungicidas ou
insecticidas.
- Eliminaranse os nós mal adheridos e aqueles que exuden resina sangraranse mediante soplete, rascando a resina
que aflore con rasqueta.
* En soportes metálicos:
- Limpeza de óxidos e sucidades mediante cepillos.
- Desengrasado a fondo das superficies a revestir.
- Os revestimentos téxtiles que vaian ser colocados en locais nos que estean instalados aparellos eléctricos ou
electrónicos e cuxa humidade relativa sexa inferior ao 40% estarán tratados contra a electricidade estática.
- Terán un índice de resistencia a luz solar, ao lavado, ao frotamiento e un índice de solidez das tinturas maior ao
disposto nas normas UNE.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 134

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
- O revestimento téxtil presentará unha superficie a base de fibras naturais, artificiais ou sintéticas, con ou sen base
de papel, de resinas sintéticas ou de fibras. Poderá ser tecido ou non tecido, sinxelo ou levar incorporado o
muletón.
EXECUCIÓN
Dependendo do tipo de soporte realizaranse unha serie de traballos previos, con obxecto de que ao realizar a
aplicación da pintura ou revestimento, consigamos unha terminación de gran calidade.
Sistemas de preparación en función do tipo de soporte:
* Yesos e cementos así como os seus derivados:
- Realizarase un lijado das pequenas adherencias e imperfeccións. A continuación aplicarase unha man de fondo
impregnado os poros da superficie do soporte. Posteriormente realizarase un plastecido de faltas, repasando as
mesmas cunha man de fondo. Aplicarase seguidamente o acabado final cun rendemento non menor do
especificado polo fabricante.
* Madeira:
- Procederase a unha limpeza xeral do soporte seguida dun lijado fino da madeira.
- A continuación darase unha man de fondo con verniz diluído mesturado con produtos de conservación da madeira
se se require, aplicado de forma que queden impregnados os poros.
- Pasado o tempo de secado da man de fondo, realizarase un lijado fino do soporte, aplicándose a continuación o
verniz, cun tempo de secado entre ambas as mans e un rendemento non menor dos especificados polo fabricante.
* Metais:
- Realizarase un rascado de óxidos mediante cepillo, seguido inmediatamente dunha limpeza manual esmerada da
superficie.
- A continuación aplicarase unha man de imprimación anticorrosiva, cun rendemento non inferior ao especificado
polo fabricante.
- Pasado o tempo de secado aplicaranse dúas mans de acabado de esmalte, cun rendemento non menor ao
especificado polo fabricante.
NORMATIVA
NTE-RPP. Revestimentos. Pinturas.
NORMAS UNE:
UNE 49307, 48086. Imprimación para galvanizados e metais non férreos.
UNE 49307. Imprimación anticorrosiva.
UNE 48001-74; 48002-74; 48003-74; 49307. Imprimación para madeira.
UNE 48086; 49307. Imprimación selladora para yeso e cemento.
UNE 48103; 49307. Pintura ao amorne.
UNE 41067; 41068. 48103. Pintura ao cal.
UNE 48103; 49307. Pintura ao silicato.
UNE 48103; 49307. Pintura ao cemento.
UNE 49307; 48086; 48103; 48243. Pintura plástica.
UNE 49307; 48086; 48013; 48103. Pintura ao óleo.
UNE 49307; 48086; 48013; 48103. Pintura ao esmalte graso.
UNE 49307; 48086; 48013; 48103. Pintura ao esmalte sintético.
UNE 49307; 48086; 48103. Pintura ao martelet.
UNE 49307; 48086; 48103. Laca nitrocelulósica.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 135

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
UNE 49307; 48086. Verniz hidrófugo de silicona.
UNE 49307; 48086; 48103. Verniz graso.
UNE 49307; 48086; 48103. Verniz sintético.
UNE 40025; 40029, 40079; 40113; 40116; 40117; 40118; 40119; 40120; 40132; 40133. Tecidos.
UNE-EN-ISO-9002-94. Garantía de cálidas 10/96 conforme a AQAP/PECAL 120.
CONTROL
- Os materiais de orixe industrial deberán cumprir as condicións funcionais e de calidade fixadas nas Normas e
disposicións vixentes, relativas á fabricación e control industrial
- Cando o material chegue a obra con certificado de orixe que acredite o cumprimento de devanditas condicións,
normas e disposicións, a súa recepción realizarase comprobando unicamente as súas características aparentes.
- Os controis a realizar irán encamiñados á comprobación do soporte, a preparación de devandito soporte e o
acabado.
- Rexeitaranse todas aquelas pinturas que presenten humidades, manchas de moho, eflorescencias salinas e
manchas de oxido. Serán igualmente rexeitadas aquelas que presenten falta de imprimación selladora, falta de man
de fondo ou emplastecido.
- Rexeitaranse as pinturas cando a cor ou as terminacións non se axusten ao especificado na documentación
técnica.
- Non se aceptarán cando presenten descolgamientos, desconchados, cuarteamientos, bolsas e falta de
uniformidade.
- Pasado o tempo válido da mestura especificada polo fabricante serán rexeitadas igualmente.
- E en xeral, rexeitaranse así mesmo cando os soportes presenten falta de selado de nós, falta de imprimación e
plastecido de betas e golpes, cando non se procedeu ao rascado de óxidos, a falta de imprimación anticorrosiva e o
desengrasado e limpeza de superficies.
- Cando se trate de revestimentos téxtiles rexeitaranse aqueles en os cales o contido de humidade do soporte sexa
maior do 5%, cando o adhesivo non é o indicado polo fabricante ou a súa aplicación non é uniforme e cando se
aprecien pliegues, bolsas ou tensados deficientes.
SEGURIDADE
- Ao iniciar a xornada do traballo revisarase todo o andamiaje e medios auxiliares, comprobando varandas, rodapiés
e demais proteccións así como a estabilidade do conxunto.
- Cando as plataformas sexan móbiles empregaranse dispositivos de seguridade que eviten o seu desprazamento.
- Acoutarase a parte inferior onde se vaia a aplicar a pintura.
- Evitarase no posible o contacto directo de todo tipo de pinturas coa pel, para o que se dotará aos traballadores
que realicen a imprimación de pezas de traballo adecuadas, que os protexan de salpicaduras e permitan a súa
mobilidade.
- A vertedura de pinturas e materias primas sólidas como pigmentos, cemento e outros levará a cabo desde pouca
altura para evitar salpicaduras e formación de nubes de po.
- Cando se traballe con pinturas que conteñan disolventes orgánicos ou pigmentos tóxicos non se deberá fumar,
comer nin beber nas súas proximidades.
- Cando se apliquen imprimaciones que desprendan vapores orgánicos, os traballadores estarán dotados de
adaptador facial, debidamente homologado co seu correspondente filtro químico ou filtro mecánico cando as
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 136

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
pinturas conteñan unha elevada carga pigmentaria e sen disolvente orgánicos que eviten a inxestión de partículas
sólidas.
- Cando se apliquen pinturas con risco de inflamación, afastaranse do traballo as fontes radiantes da calor, como
traballos de soldadura ou outros, tendo previsto nas proximidades do tajo un extintor adecuado.
- O almacenamento de pinturas susceptibles de emanar vapores inflamables deberá facerse en recipientes
pechados afastándoos de fontes de calor e en particular, cando se almacenen recipientes que conteñan
nitrocelulosa, deberase realizar un volteo periódico dos mesmos para evitar o risco de inflamación. O local estará
provisto de extintores adecuados.
- Cumpriranse ademais todas as disposicións xerais que sexan de aplicación da Ordenanza Xeral de Seguridade e
Hixiene no Traballo.
MEDICIÓN
- O criterio xeral de medición e valoración será o reflectido no orzamento do proxecto. Como regra podemos
establecer que a pintura medirase por metro cadrado de superficie pintada, exceptuándose os seguintes casos:
- Molduras e rodapiés mediranse por metro lineal.
- Os tubos, por metro lineal.
- Os elementos de instalacións, por unidade.
Nos prezos irán incluídos, ademais dos conceptos que se expresen en cada caso, a man de obra directa e indirecta,
obrigacións sociais e parte proporcional de medios auxiliares.
MANTEMENTO
O período de revisión do estado de conservación dos distintos revestimentos estará determinado polo tipo de
soporte, así como pola súa situación de exposición. Como tempo máximo de revisión podemos marcar estes prazos:
- Revestimento sobre yeso, cemento, derivados e madeira:
Interior: 5 anos
Exterior: 3 anos
- Revestimentos sobre superficies metálicas:
Interior: 5 anos
Exterior: 5 anos
Se anteriormente a estes períodos de reposición marcados apreciásense anomalías ou danos nos revestimentos,
efectuarase a súa reparación, por parte de persoal competente e empregando materiais análogos aos orixinais.
P36C URBANIZACIÓN. BORDOS
DESCRICIÓN
Pezas de pedra ou elementos prefabricados de formigón colocados sobre unha soleira adecuada, que constitúen
unha faja ou cinta para delimitar a superficie da calzada, beirarrúa ou plataforma.
CONDICIÓNS PREVIAS
- Reformulo e preparación do asento.
- Execución do cimento de formigón.
COMPOÑENTES
- Bordo de pedra ou prefabricado de formigón.
- Formigón basee.
- Morteiro de cemento.
EXECUCIÓN
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 137

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
Sobre o cimento de formigón esténdese unha capa de tres (3) centímetros de morteiro para asento do bordo ou do
bordo-rigola. As pezas que forman o bordo colocaranse deixando un espazo entre elas de cinco (5) milímetros. Este
espazo encherase con morteiro do mesmo tipo que o empregado no asento.
NORMATIVA
- Normas UNE 7067 a 7070.
- Prego de Prescricións Técnicas Xenerais para Obras de Estradas e Pontes. PG3/75. 570.
- Norma NTE-RSR.
- Norma EHE ó UNE 7068-53: Resistencia a compresión.
CONTROL
- Ensaios previos:
Con obxecto de determinar se o produto é en principio aceptable ou non, verificarase en fábrica ou á súa chegada a
obra, dunha mostra extraída do mesmo:
. Peso específico neto.
. Resistencia a compresión.
. Coeficiente de desgaste.
. Resistencia á intemperie.
- A resistencia a compresión en probeta cúbica cortada con serra circular diamantada aos vinte e oito (28) días será
como mínimo de trescentos cincuenta (350) quilogramos por centímetro cadrado.
- A resistencia a flexión dos bordos ou rigolas, baixo carga puntual, será superior a cincuenta (50) quilogramos por
centímetro cadrado.
- O desgaste por abrasión será inferior a tres (3) milímetros para bordos e dous (2) milímetros para rigolas.
- O coeficiente de absorción de auga máximo admisible será do dez (10) por cento en peso.
- As pezas estarán exentas de fisuras, coqueras ou calquera outro defecto, que indique unha deficiente fabricación.
Deberán ser homogéneas e de textura compacta e non ter zonas de segregación.
- Forma e dimensións:
- A forma e dimensións dos bordos serán as sinaladas nos Planos ou corresponderán aos modelos oficiais.
- A lonxitude mínima das pezas de pedra será dun (1) metro, aínda que en subministracións grandes admitirase
que o dez (10) por cento teña unha lonxitude comprendida entre sesenta (60) centímetros e un (1) metro. No caso
de bordos prefabricados de formigón a lonxitude mínima das pezas será dun (1) metro.
- Nas medidas da sección transversal admitirase unha tolerancia de dez (10) milímetros en máis ou en menos.
- Execución:
Non se aceptará unha colocación deficiente así como unha capa de formigón de asento do bordo inferior á
especificada.
SEGURIDADE
- Cando se empregue maquinaria alimentada con enerxía eléctrica, tomaranse as medidas pertinentes (toma de
terra, dobre illamento, diferenciais, automáticos, etc.).
- Adoptaranse as precaucións necesarias para a manipulación dos bordos, evitando os sobreesfuerzos no transporte
a man dos mesmos.
- Proteccións colectivas: Sinalización de obra e Normativa vixente para a utilización de maquinaria.
- Proteccións persoais: Botas altas de goma e luvas para o manexo do formigón.
- Riscos: Golpes e sobreesfuerzos.
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 138

PROXECTO DE MELLORA E ACONDICIONAMENTO DA CASA DE CULTURA DE O SEIXO. CONCELLO DE TOMIÑO
PREGO DE CONDICIÓNS
MEDICIÓN
Os bordos mediranse e abonarán por metros (m) realmente colocados, de cada tipo, medidos no terreo.
MANTEMENTO
- A limpeza realizarase con abundante auga e cepillo de porca.
- Cada cinco (5) anos ou antes, se se aprecia algunha anomalía, realizarase unha inspección do encintado,
observando se aparece algunha peza gretada ou desprendida, nese caso reporase ou se procederá á súa fixación
cos materiais e forma indicados para a súa colocación.
4.4 EPÍGRAFE 4º. DISPOSICIÓNS FINAIS.
Articulo 85º. Para a definición das características e forma de execución dos materiais partidas de obra que puidesen
non estar descritos no presente Prego, remitirase ás descricións dos mesmos, realizados nos restantes documentos
deste proxecto, ou na súa falta ateranse ás prescricións recollidas na normativa legal adxunta.
5 CAPITULO IV: INSTALACIÓNS AUXILIARES E CONTROL DE OBRA.
5.1 EPIGRAFE 1º. INSTALACIÓNS AUXILIARES.
Artigo 86º. A execución das obras figuradas no presente Proxecto, requirirán as seguintes instalacións auxiliares:
- Caseta de comedor e vestiario de persoal, segundo dispón a Ordenanza de Seguridade e Hixiene no traballo.
- Maderamen, redes e lonas en número suficiente de modo que garantan a Seguridade e Hixiene no traballo.
- Maquinaria, estadas, ferramentas e todo tipo de material auxiliar para levar a cabo os traballos deste tipo.
ORDENANZA DE SEGURIDADE E HIXIENE NO TRABALLO.
Artigo 87º. As precaucións a adoptar durante a construción das obras serán as previstas na Ordenanza de
Seguridade e Hixiene no traballo aprobada por Ou.M. de 9 de marzo de 1.971.
5.2 EPIGRAFE 2º. CONTROL DA OBRA.
CONTROL DO HORMIGON.
Artigo 88º. Ademais dos controis establecidos en anteriores apartados e os que en cada momento ditamine a
Dirección Facultativa das obras, realizaranse todos os que prescribe a *Instrución EHE* para o proxecto e
execución de obras de formigón de:
- Resistencia característica HA-25 N/mm2.
- Consistencia plástica e aceiro AEH-500S.
- O control da obra será de nivel normal.
6 CAPITULO V: NORMATIVA TECNICA APLICABLE.
6.1 EPIGRAFE 1º. NORMATIVA TECNICA APLICABLE NOS PROXECTOS E EJECUCION DE OBRAS.
A normativa xa foi incluída no Prego de Condicións Particulares, encada un dos capítulos.
O presente Prego Xeral, que consta de 85 páxinas, é subscrito en proba de conformidade pola Propiedade e o
Contratista en cuadruplicado exemplar, un para cada unha das partes, o terceiro para o Arquitecto Técnico e o
cuarto para o expediente municipal, o cal convense que fará fe do seu contido en caso de dúbidas ou discrepancias.
En Tomiño, a novembro de 2011
O Arquitecto O PROMOTOR A CONTRATA
SERVIZO DE URBANISMO DO CONCELLO DE TOMIÑO 139