Шымкент келбеті 61
03.08.2018 • Views
Share Embed Flag

Шымкент келбеті 61

Жұма 3 тамыз 2018 жыл

Жұма 3 тамыз 2018 жыл

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
shymkent

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

№<strong>61</strong> (1600)<br />

3/08 4/08 5/08<br />

34 19 36 21 38 22<br />

Газет 1990 жылғы 21 шілдеден бастап шығады Жұма 3 тамыз 2018 жыл www.shymkala.kz<br />

Эпидемиологиялық<br />

ахуал тұрақты<br />

Күнгейдің<br />

маржаны –<br />

Сайрам-Өгем<br />

u<br />

5-БЕТ<br />

u<br />

8-БЕТ<br />

мәселе<br />

Өндіріс<br />

Ш ымкентке<br />

батыс,<br />

солтүстік өңірлерден<br />

қайтатын<br />

3 бағыттағы<br />

пойыз<br />

жолдан<br />

кешікті. Жолы<br />

бөгелген осы<br />

жолаушыларға<br />

теміржол вокзалында<br />

қандай<br />

қызмет<br />

көрсетілді?<br />

Ақмарал Молдиярқызы<br />

aashirova@shymkala.kz<br />

31 шілде күні сағат 08:05-<br />

те Жамбыл облысына жүк<br />

тиелген пойыздың 10-нан астам<br />

вагоны рельстен шығып<br />

кетті. Төтенше жағдай Қашқантеңіз-Жастар<br />

өткелінің<br />

Мойынты-Шығанақ бөлігіндегі<br />

Сарышаған стансасында<br />

Жолдан қалған<br />

жолаушылар:<br />

өтемақы төленеді<br />

орын алған. Соның салдарынан<br />

5 бағыттағы пойыз жолы<br />

жабылып, мыңдаған жолаушы<br />

межелі жеріне дәл уақытында<br />

жете алмады.<br />

Осы бес бағыттағы пойыздың<br />

үшеуі <strong>Шымкент</strong>тегі<br />

станцияға қатынайды.<br />

Қалаға келген жолаушылардан<br />

бөлек тағы 250-ден<br />

астам жолаушы жергілікті<br />

станцияға жиналды. Алайда,<br />

пойыздың кешігетінін<br />

естіген соң 150-і байланыс<br />

нөмірін қалдырып, үйлеріне<br />

қайтқан.<br />

Түркістан облыстық<br />

«<strong>Шымкент</strong> магистральді<br />

желі» бөлімшесі филиалы<br />

директорының вокзал шаруашылығы<br />

жөніндегі орынбасары<br />

Е.Занкоев түсіндіру<br />

жұмыстарынан кейін теміржол<br />

вокзалында 100-ден<br />

аса жолаушы қалғанын<br />

айтты.<br />

– Олар <strong>Шымкент</strong>те тұрмайды.<br />

Пойыздары келгенше<br />

қайда барады? Осы<br />

теміржол вокзалында түнеді.<br />

«Қазақстан Темір<br />

жолы» ҰК АҚ жолаушыларға<br />

тек сервистік қызмет<br />

көрсетуге міндетті.<br />

u<br />

3-БЕТ<br />

Тұрмыстық<br />

қалдық<br />

кәдеге жараса...<br />

Қазір жаз мезгілі. Тұрмыстық қатты қалдық көбейіп,<br />

қаланы қоқыстан тазарту мәселесі де күрделене<br />

түсетін кезең. Есептеулер бойынша қаладан күн<br />

сайын 680-750 тоннаға дейін қатты қалдық полигонға<br />

жеткізіледі.<br />

Тағабай ҚАСЫМ<br />

tkasym@shymkala.kz<br />

Яғни, бүгінде қоқысты<br />

кәдеге жарату, оны қайта<br />

өңдеу, сатып пайда табу<br />

сынды жұмыстар қолға<br />

алынуы тиіс. Бізде бұл жұмыстар<br />

қалай жүргізіліп<br />

жатыр? <strong>Шымкент</strong>ке жақын<br />

«Бадам» индустриалды<br />

аймағында бұл бағытта<br />

әлеуетті жобаның құрылысы<br />

бітуге таяған.<br />

Жаңа жобаға<br />

қызығушылар бар<br />

Үш і н ш і мега пол ис т е<br />

абаттандыру, көгалдандыру<br />

сынды жұмыстар қарқын<br />

алған. Бұл ретте көше<br />

бойларында, үй аулаларында,<br />

қоғамдық орындардағы<br />

босаған қалдықтарды тазалап,<br />

қаланы қоқыстан тазарту<br />

– басты мәселелердің<br />

бірі. Жыл өткен сайын бұл<br />

жағдай күрделене түсері<br />

мәлім. Жасыл қаланы одан<br />

әрі көркейту, тынысын кеңейту<br />

ләзім.<br />

Маңызы да зор, әрі пайдасы<br />

да мол бұл салаға қызығып<br />

отырған инвесторлар<br />

да бар. Соның бірі –<br />

Бадам» индустриалды аймағында<br />

орналасқан «Полиэтилентерефталат<br />

(ПЭТ)<br />

қалдығының жасанды талшығы<br />

өндірісі» зауыты.<br />

Жылына 50 мың тонна жасанды<br />

талшық өндіретін<br />

зауыт биылғы күзде толық<br />

қуаттылығымен іске қосылмақ.<br />

Ал <strong>Шымкент</strong>тегі жағдай<br />

қалай?<br />

u<br />

3-БЕТ<br />

Қайырымдылық<br />

Кәсіпкерлер<br />

қайырымдылыққа<br />

үлес қосуда<br />

<strong>Шымкент</strong>тегі Абай ауданында 300-ге жуық аз<br />

қамтылған отбасы тіркелген. Оларға осы аудандағы<br />

жомарт азаматтар мен қайырымды жандар<br />

жыл бойы қаржылай және материалдық көмектер<br />

көрсетіп келеді.<br />

u<br />

2-БЕТ<br />

Қала шаруашылығы<br />

көлік кептелісі азаюда<br />

Ш<br />

аһардағы «Бекжан» базары маңындағы жолайырықтан<br />

көліктер жүре бастады. Мердігер мекеме<br />

«ЖБИ-С» ЖШС құрылыс жұмыстарын қараша айында толық<br />

аяқтауды жоспарлап отыр. Ал қалған ұсақ-түйек жұмыстары<br />

көліктер жүрсе де жалғаса береді. Жолайырықтан<br />

көліктерді ерте өткізудің де өз себебі бар.<br />

Білім көкжиегі<br />

Білім гранттарын бөлуге<br />

қоғам өкілдері қатысады<br />

Жыл сайын елімізде жоғарғы білім беруге бөлінген<br />

қаржының көлемі ұлғайып келеді. Сондықтын<br />

осы гранттарды бөлудің ашықтығы мен<br />

әділдігін қамтамасыз етудің өзектілігін де арттып<br />

отырғаны сөзсіз.<br />

u 3-БЕТ u 2-БЕТ

2<br />

№<strong>61</strong> (1600)<br />

Апта<br />

www.shymkala.kz<br />

"З-Энергоорталықта" –<br />

жаңа логотип<br />

Е<br />

уразиялық Топқа (ЕRG) кіретін "З-Энергоорталық" АҚ<br />

компанияның жаңа логотипін ұсынады. Бұған қоса<br />

кәсіпорынның фирмалық стилі біртіндеп жаңарып келеді.<br />

Бұл ребрендинг жобасы 2019 жылдың соңына дейін<br />

толығымен жүзеге асырылды, деп хабарлайды "З-Энергоорталықтың"<br />

баспасөз қызметі.<br />

Биылғы сәуір айында Еуразиялық<br />

Топ құрамына кірген<br />

"З-Энергоорталык" АҚның<br />

жаңа бейнесі Еуразиялық<br />

Топтың брендбугіне<br />

сәйкес құрылды. Мыңдаған<br />

адамдық ұжымы бар ірі халықаралық<br />

компаниялардің<br />

бір бөлігі атанған кәсіпорын<br />

өзінде ERG-нің ең жоғары<br />

әлемдік стандарттарға сай<br />

келетін өндірістік және корпоративтік<br />

мәдениетін енгізетін<br />

болады. ЕRG-ның электр<br />

және жылу энергетикасы саласында<br />

жинаған мол тәжірибесі<br />

"З-Энергоорталық" АҚ-да<br />

қолданыс табады.<br />

Ребрендинг кәсіпорын-<br />

Анықтама<br />

"3-Энергоорталық" АҚ 2000 жылдың 20 наурызында құрылды.<br />

Негізгі қызметі – жылу және электр энергиясын<br />

өндіру. Компанияға <strong>Шымкент</strong> қаласында орналасқан ТЭЦ-<br />

3 жылу электр станция кешені тиесілі. Электр станциясының<br />

алғашқы іске қосу кешені 1981 жылы пайдалануға<br />

берілді. ЖЭО "Қуат-Жылу-Орталық-3" МКК-не жылу және<br />

электр энергиясын жеткізеді. Кәіпорын орта есеппен жылына<br />

700 млн кВт/сағ электр энергиясын өндіреді.<br />

Eurasian Resources Group (ERG) – кәсіпорындары қазып<br />

шығару, өңдеу, энергетика, логистика және маркетинг<br />

салаларында толық біріктірілген, табиғи қорларды<br />

өңдейтін әлемдегі ең ірі әртараптандырылған компаниялардың<br />

бірі болып табылады. Төрт құрлықта орналасқан<br />

14 елде кәсіпорындары жұмыс істейді. ERG 2014<br />

жылы 20 жылдық мерейтойын атап өтті. Басқарушы компанияның<br />

бас кеңсесі Люксембургте орналасқан. ERG –<br />

Қазақстанның тау-кен, металлургия саласының үштен<br />

бірін құрайды. Сонымен қатар Орталық Азиядағы электр<br />

қуатын негізгі жеткізушілердің бірі және ірі теміржол операторы.<br />

Қазақстандағы ERG кәсіпорындарында <strong>61</strong> мың<br />

адам жұмыс істейді.<br />

Өнер<br />

ның техникалық жаңғыруы,<br />

жаңа жобаларды іске асыру<br />

және станцияның тұрақты<br />

жұмысы бойынша стратегиялық<br />

міндеттеріне жауап<br />

береді. Белгілі болғандай,<br />

Қазақстанның оңтүстік өңірі<br />

қосымша реттеуші қуатын<br />

қажет етеді және <strong>Шымкент</strong><br />

ЖЭО одан әрі дамыту, энергия<br />

тапшылы мәселелерін<br />

шешу үшін жақын болашақта<br />

кәсіпорын алаңында бугаз<br />

электр станциясы салынатын<br />

болады.<br />

Ал жаңа логотип барлық<br />

коммуникацияларда кәсіпорын<br />

стейкхолдерлерімен интеграцияланатын<br />

болады.<br />

«Қазына»<br />

бишісі АҚШ-қа аттанады<br />

Шәмші Қалдаяқов атындағы облыстық<br />

филармониясының «Қазына» би ансамблінің<br />

бишісі АҚШ-тағы Breoklyn Art<br />

Music университетінің арнайы шақыртуына ие<br />

болды. Бұл туралы өнер ұжымының баспасөз<br />

қызметі хабарлады.<br />

u<br />

Басы 1-БЕТТЕ<br />

Білім гранттарын бөлуге<br />

қоғам өкілдері қатысады<br />

Осы мақсатта «Қоғамдық<br />

бақылау картасы»<br />

жобасын жүзеге асыру<br />

аясында Мемлекеттік қызмет<br />

істері және сыбайлас<br />

жемқорлыққа қарсы іс-қимыл<br />

агенттігі Білім және<br />

ғылым министрлігімен<br />

бірге жоғары оқу орындары<br />

мен колледждерге оқуға<br />

түсу кезінде білім беру<br />

гранты мен мемлекеттік<br />

білім беру тапсырысын<br />

тағайындаудағы конкурстық<br />

комиссияның жұмысына<br />

қоғам өкілдерін қатыстыруды<br />

жоспарлауда.<br />

Осы ретте 31 шілде күні<br />

Мемлекеттік қызмет істері<br />

және сыбайлас жемқорлыққа<br />

қарсы іс-қимыл<br />

агенттігінің аумақтық департаментінің<br />

ұйымдастыруымен<br />

білім саласына<br />

гранттар бөлудегі сыбайлас<br />

жемқорлықтың алдын<br />

алу, ашықтықты қамтамасыз<br />

ету мақсатында<br />

кеңейтілген отырыс өтті.<br />

Жиынға Мемлекеттік қызмет<br />

істері және сыбайлас<br />

жемқорлыққа қарсы іс-қимыл<br />

агенттігінің аумақтық<br />

департаментінің басшысы<br />

Ә.Көмекбаев, облыстық<br />

білім беру басқармасының<br />

басшысы И.Сағындықов,<br />

ЖОО және колледж<br />

директорлары мен қызметкерлері,<br />

жалпы саны 500-<br />

ге жуық адам қатысты.<br />

– Білім беру – ең өзекті<br />

сала. Осы саладағы сыбайлас<br />

жемқорлықтың алдын<br />

алу, әсіресе, білім беру<br />

гранттарын бөлудегі ашықтықты<br />

қамтамасыз ету мақсатында<br />

агенттік пен министрлік<br />

тарапынан үлкен<br />

жоба қолға алынып отыр.<br />

Осы жобаны жүзеге асыру<br />

мақсатымен департамент<br />

жанынан құрылған, қоғам<br />

белсенділерінен тұратын<br />

арнайы мониторинг тобы<br />

білім беру гранты мен мемлекеттік<br />

тапсырысты бөлуге<br />

бекітілген конкурстық комиссия<br />

мүшелері жұмысына<br />

бақылаушы ретінде қатысатын<br />

болады. Тек арнайы мониторинг<br />

тобының мүшелері<br />

ғана емес, облыстың,<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласының белсенді<br />

азаматтарын да бақылаушы<br />

болуға шақырамыз,<br />

- дейді департамент басшысы<br />

Ә.Көмекбаев.<br />

– Облыста еңбек нарығында<br />

жұмыс күшіне деген<br />

нағыз қажетті сұраныс<br />

Кәсіпкерлер<br />

қайырымдылыққа<br />

үлес қосуда<br />

u Басы 1-БЕТТЕ Қаржылай және азық-түлікпен<br />

көмек беру - жыл бойы<br />

Бизнестің әлеуметтік тоқтаусыз жүргізіліп отыратын<br />

процесс, - дейді бөлім<br />

жауапкершілігі аясында<br />

жүзеге асырылып жатқан басшысы.<br />

жұмыстар туралы Абай Қайырымдылық шарасында<br />

аудандық әкімдікке қала-<br />

ауданы әкімдігінің халыққа<br />

әлеуметтік қолдау лық маслихат депутаттары<br />

көрсету бөлімінің басшысы<br />

Меруерт Тұтқышбаева лын созып, игі істен қалыс<br />

мен кәсіпкерлер көмек қо-<br />

айтып берді.<br />

қалмайды. Тек аттарын атамауды<br />

өтінеді. «Мейірім шуа-<br />

– Абай ауданы әкімінің<br />

орынбасары Гүлсара ғы» қайырымдылық қоры<br />

Ташимованың бастамасымен<br />

жыл басынан бері тинг» мекемесі өздерінің 20<br />

мен «Су ресурстары-Марке-<br />

39 қайырымдылық шарасы<br />

өткізілді. Оның аясынңында<br />

«Қайырымды 20 іс»<br />

жылдық мерейтойы қарсада<br />

834 отбасы қамтылды. акциясын өткізіп, аудандағы<br />

Аталған игі істің шарапатын<br />

көргендер – ҰОС көмектесті. Мешіт имамда-<br />

тұрмысы төмен отбасыларға<br />

және тыл ардагерлері, ры да игілікті шарада белсенді.<br />

Енді осы отбасыларға<br />

көп балалы аналар мен<br />

тұрмысы төмен отбасылар.<br />

Сонымен қатар тұл тар алдағы жаңа оқу жылы-<br />

жоғарыда айтылған азамат-<br />

және жартылай жетімдер,<br />

дертке шалдыққан, сы барысында да көмектесна<br />

«Мектепке жол» акция-<br />

сондай-ақ, зорлық-зомбылыққа<br />

ұшыраған азакерлеріпек,<br />

- дейді әкімдік қызметматшаларға<br />

да материалдық<br />

көмек көрсетілді.<br />

Азамат ЖАППАР<br />

кәсіпке – қолдау<br />

2018 жылдың І жарты<br />

жылдығында «Ауыл шаруашылығын<br />

қаржылай<br />

қолдау қоры» АҚ облыстық<br />

филиалы арқылы 260<br />

тұлға несие алды. Жалпы<br />

сомасы - 1 122,5 мың<br />

теңге, соның ішінде 184<br />

жоба мал шаруашылығына<br />

қатысты кәсіп түрі. 6<br />

пайыздық үстемесімен 7<br />

жыл мерзімге берілген несиелер<br />

бұған қоса жылыжай,<br />

жиһаз өндірісі және<br />

шаштараз ашуға байланысты<br />

болып отыр. «Нәтижелі<br />

жұмыспен қамту<br />

және жаппай кәсіпкерлікті<br />

дамытудың 2017-<br />

2021 жылдарға арналған»<br />

пен жергілікті атқарушы органдардан<br />

келіп түскен формальды<br />

ұсыныс арасындағы<br />

алшақтықты барынша қысқарту,<br />

соған сәйкес жұмыссыздықты<br />

және нағыз мамандық<br />

иелерінің тапшылығын<br />

кеміту мақсатында сұранысқа<br />

ие, қажет мамандықтарды<br />

сараптап, мемлекеттік<br />

тапсырысты бекітуге<br />

алғаш рет білім басқармасы<br />

жанынан 7 сала бойынша<br />

жұмысшы топ құрылды.<br />

Осы жауапты істі атқаруға<br />

жұмысшы топ құрамына<br />

облыстық кәсіпкерлер палатасы,<br />

кәсіпорын басшылары,<br />

қоғамдық ұйымдар мен<br />

салалық басқарма мамандары,<br />

мәслихат депутаттары<br />

енді, - деп атап өтті облыстық<br />

білім басқармасының<br />

басшысы И.Сағындықов.<br />

Айта кетейік, азаматтармен<br />

тиімді кері байланыс орнату<br />

мақсатында департаменттің<br />

memkyzmet.kz сайтында<br />

арнайы «Білім» айдары<br />

ашылып, +7 775-869-21-<br />

21 нөмірі бойынша WhatsApp<br />

мессенджері іске қосылды.<br />

300 кәсіпкер<br />

несие алған<br />

Түркістан облысында «Нәтижелі жұмыспен<br />

қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың<br />

2017-2021 жылдарға арналған» бағдарламасы<br />

аясында 300-ден астам кәсіпкерге несие<br />

берілген. Жалпы, осынау жұмыстарға 2018 жылға<br />

3,282 млрд теңге қаралып, несиелендіру жұмыстары<br />

жалғасуда.<br />

бағдарламасын іске асырудың<br />

екінші тармағы<br />

- «Аграрлық несие корпорациясы»<br />

АҚ арқылы<br />

64 тұлғаға (201 652 мың<br />

теңге) 6 пайызбен 7 жыл<br />

мерзімге несие беріліпті.<br />

Оның 63-і мал шаруашылығына<br />

қатысты болса,<br />

беруі жылыжай өндірісіне<br />

тиесілі.<br />

Одан бөлек нәтижелі<br />

жұмыспен қамту, жаппай<br />

кәсіпкерлікті және кооперативтерді<br />

дамытуға республикалық<br />

бюджеттен<br />

қосымша 3 млрд теңгеге<br />

бюджеттік өтінім беріліп,<br />

оның 1,8 млрд теңгесі<br />

мақұлданды.<br />

1 т а м ы з к ү н і<br />

Ш.Қалдаяқов атындағы облыстық<br />

филармониясына<br />

қарасты «Қазына» би ансамблінің<br />

бишісі Баттал Сабинаға<br />

АҚШ-тың Нью-Иорк<br />

қаласына Breoklyn Art Music<br />

университетінің Dance Motion<br />

USA бағдарламасының директоры<br />

Sarah Horne ханымнан<br />

арнайы шақыру қағазы<br />

келді. Енді өнерпаз 5-11 тамыз<br />

аралығында іс-тәжірибе<br />

алмасу үшін мұхиттың арғы<br />

жағына іс-сапарға аттанғалы<br />

отыр. «Корея, Моңғолия,<br />

Колумбия, Ресей сынды мемлекеттердің<br />

кәсіби мамандарымен<br />

бірге Қазақстаннан<br />

біздің "Қазына" ансамбліне<br />

арнайы шақырту келгені<br />

қаншама жылдар бойғы ансамбльдің<br />

еңбегінің нәтижесі<br />

деп білеміз» дейді бишілердің<br />

өздері. Ендеше, ел аманатын<br />

арқалап, алыс сапарға аттанғалы<br />

отырған Сабинаға<br />

сәттілік тілейміз!<br />

Азамат ЖАППАР<br />

қала шаруашылығы<br />

Ауыл шаруашылығы жерлері<br />

кері қайтарылады<br />

<strong>Шымкент</strong>те 775,8 гектар жер мемлекет меншігіне<br />

қайтарылмақ<br />

Бұл жерлерді осы уақытқа<br />

дейін ешкім қолданбаған.<br />

Нақты айтқанда<br />

2017 жылы қолданылмаған<br />

472,5 гектар жер<br />

анықталды. Соның 74,5<br />

гектары кезінде бизнеске<br />

бөлінген болатын, 398 гектар<br />

жер - ауыл шаруашылығына<br />

арналған. Ал 2018<br />

жылдың 6 айында тағы 211<br />

учаске анықталды. Олардың<br />

жалпы көлемі - 302,3<br />

гектар. Соның 173 учаскесі<br />

- бизнеске, ал 38 учаскесі<br />

ауыл шаруашылығына<br />

берілген.<br />

М ы с а л ы , қ а л а д а ғ ы<br />

Бәйдібек би даңғылының<br />

бойынан жалпы ауданы<br />

5,9 гектар болатын 24 жер<br />

учаскесі бөлінген, дегенмен,<br />

олар пайдаланылмады.<br />

Қонаев даңғылының<br />

бойынан жалпы ауданы<br />

7,4 гектар болатын 21 жер<br />

учаскесі, ал Алматы айналма<br />

тасжолының бойынан<br />

37 учаске бөлінген. Бұл<br />

жерлер анықталғанымен,<br />

жер инспекциясы оларды<br />

мемлекет меншігіне қайтару<br />

бағытында жұмыс<br />

жүргізбеген. Енді ол жерлер<br />

аудан әкімдіктеріне<br />

қайтарылып, спорт-сауықтыру<br />

және ойын алаңшаларының<br />

қ ұ ры лысына<br />

беріледі.

Үшінші қала<br />

www.shymkala.kz<br />

№<strong>61</strong> (1600)<br />

3 тамыз 2018 жыл<br />

3<br />

Жолдан қалған<br />

жолаушылар:<br />

өтемақы төленеді<br />

u<br />

Басы 1-БЕТТЕ<br />

Тұрмыстық<br />

қалдық<br />

кәдеге жараса...<br />

Алайда, кешегі жағдайға<br />

байланысты қолымыздан келгенін<br />

жасадық. Ана мен балаға<br />

арнайы жабдықталған<br />

бөлме берілді. Түнде көз шырымын<br />

алу үшін бәріне орын<br />

қарастырылды. Тамақтануға<br />

жағдай жасап, сусын жеткізіп<br />

бердік. Дегенмен, жолынан<br />

қалған, уақтылы үйіне жетіп,<br />

дұрыс тыныға алмаған адамның<br />

ашулануы заңдылық. Ондай<br />

сәттерді де түсінеміз және<br />

жолаушыларымыздан төтенше<br />

жағдайдың орын алуынан<br />

туындаған келеңсіздіктер<br />

үшін «Қазақстан Темір Жолы»<br />

ҰК АҚ атынан тағы да кешірім<br />

сұраймыз.<br />

Бүгінде барлық бағыт бойынша<br />

кешіккен пойыздар<br />

келді, жолаушылар аман-есен<br />

жолға шығып кетті. «Ал межелі<br />

жеріне кешігіп жеткен барлық<br />

жолаушылар пойыздан түскеннен<br />

кейін вокзал станцияла-<br />

Бұл жоба «Ontustik Invest-2016»<br />

халықаралық инвестициялық форумы<br />

аясында қол қойылған ынтымақтастық<br />

туралы меморандумның<br />

нәтижесінде жүзеге асып отыр. Инвестициялық<br />

құны – 20 млн АҚШ<br />

доллары. Жасанды талшық – бұл<br />

өнеркәсіптің барлық салаларында<br />

қолданылатын әмбебап материал.<br />

ПЭТ-ті қайта өңдеу Қазақстандағы<br />

экологиялық жағдайды жақсартуға<br />

әсер етеді. Аталған жоба елімізде алғаш<br />

рет қолға алынып отыр.<br />

«Мемлекеттен<br />

субсидия берілсе»<br />

Қалалық тұрғын үй-коммуналды<br />

шаруашылық бөлімі мамандарының<br />

айтуынша, бір күнде қаладан 590-<br />

650 тонна аралығында қоқыс шығады.<br />

Оны полигонға шығару қызметі<br />

ТҮКШ-тің арнайы автотранспорт мекемесі,<br />

«Спец эко-сервис» ЖШС, «Бек<br />

Асыл Сервис» ЖШС-іне жүктелген.<br />

Жаз маусымында қоқыстың көлемі<br />

де едәуір көбейеді.<br />

<strong>Шымкент</strong>те Ақтас-1 елдімекеніне<br />

жақын маңда 29 га жерді алып жатқан<br />

жалғыз қоқыс полигоны жұмыс<br />

істейді. Бұл жобаны ең алғаш «Технология<br />

– 21» ЖШС қолға алған-тын.<br />

Бірқатар қиындықтар кезігіп, зауыт<br />

жұмысы тоқтап та қалған еді.<br />

Қазір бұл жұмыстарды «Green<br />

line» ЖШС атқаруда. Қоқыс сұрыптау<br />

u Басы 1-БЕТТЕ зауыты аталған мекемеге 5 жылға<br />

сенімгерлік басқаруға берілген.<br />

Кәсіпорын былтыр желтоқсан<br />

айында іске қосылып, жұмыс<br />

басталып кетті. Сұрыптау қуаттылығы<br />

17 пайызға жуықтайды.<br />

Онда негізінен сұрыпталып жатқан<br />

– қағаз, картон, ПЭТ ыдыстар,<br />

пластмасса, темір, т.б. бұйымдар.<br />

<strong>Шымкент</strong> қалалық тұрғынүй<br />

коммуналды шаруашылық<br />

бөлімі мамандарының айтуынша,<br />

зауыт жұмысы әлі де жаңғыра<br />

түсу керек. Заманауи құрылғылар<br />

жетіспейді.<br />

«Green line» ЖШС өкілдері не<br />

дейді? Қазіргі мұндағы ең басты<br />

мақсат – жұмысты тоқтатпау.<br />

Күніне 500 тоннаға жуық қоқыс<br />

келеді. Қалдықтар сұрыпталып,<br />

сатылымға да шығып жатыр. Қоқыс<br />

зауытының басшысы Ғалым<br />

Сәдібековтың айтуынша, жарамайтын<br />

қоқыс полигонда көміледі.<br />

Қиындықтар да бар. Ол негізінен<br />

тариф мәселесіне қатысты.<br />

Қазір тек электр энергиясына<br />

ақы төленеді.<br />

– Зауытты қосқалы бері әлі<br />

тарифті көтермедік. Алматы, Астана<br />

қалаларында тариф жоғары.<br />

Біз де бағаны көтеруге ұсыныс<br />

жасаймыз. Полигон жанынан<br />

қосымша жобалар қосу сынды<br />

бірқатар жобаларымыз бар. Болашақта<br />

дайын өнімдер де шығарамыз.<br />

Қазір «Даму» қорынан<br />

субсидия алуға құжаттарымызды<br />

дайындап жатырмыз. Мемлекеттен<br />

де қолдау керек, – дейді<br />

ЖШС директоры.<br />

Сондай-ақ, зауыт басшылығы<br />

алда сұрыптаудан қалған қоқыстарды<br />

жағып жіберетін жобаны<br />

да іске асырмақ. Ол жүзеге асса,<br />

қалада ешбір қоқыс қалмайды.<br />

Әзірге жоспар 800 тоннаға дейін.<br />

Оның да құрылысы полигонның<br />

жанынан жүргізіледі.<br />

Сана өзгеруі тиіс<br />

«Таза болса табиғат, аман болар<br />

адамзат». Рас, бұл сөздің маңызы<br />

жыл өткен сайын еселене<br />

түсуде. Күнделікті тұмыста қолданатын<br />

заттарымыз көбеймесе,<br />

азайған жоқ. Одан бөлек, әр қалдықты<br />

өз алдына бөлек сұрыптау,<br />

оны қайта өңдеу, сату сынды жұмыстар<br />

өзекті.<br />

Бұл салаға да жаңа цифрлық<br />

технологияларды ендіру, инвестициялар<br />

тарту, мемлекеттік қолдауларды<br />

күшейту де басым бағыттардың<br />

біріне айналып отыр.<br />

Айта кетсек, АҚШ қоқысты<br />

қайта өңдеу кәсібін ХІХ ғасырда<br />

жолға қойған. Қазіргі таңда<br />

дәл осы саладан қомақты пайда<br />

тауып отыр. Жапония, Германияда<br />

да қоқысты кәдеге жарату басты<br />

саясатқа айналған.<br />

Сол себептен де еліміздегі<br />

кәсіпкерлер, инвесторлардың бұл<br />

салаға мойын бұратын сәті жеткендей.<br />

Бұл орайда ең алдымен<br />

тұрғындардың да санасы өзгеруі<br />

қажет.<br />

рынан өтемақы алды» дейді билет<br />

кассирі Бегарыс Сапарбай.<br />

– Жолсерік акт толтырып беруі<br />

тиіс. Оның аты-жөні жазылып,<br />

қол қойған құжатымен кассаға келеді.<br />

Кассада кезек көп болса кешке,<br />

түнде немесе ертеңіне келіп<br />

алуына болады. Жолаушылар тасымалдау<br />

қызметі тек осы оқиғаға<br />

байланысты әрбір кешігіп жеткен<br />

азаматтарға өтемақы ретінде<br />

билет бағасының 3%-ын қайтарып<br />

береді, – дейді кассир.<br />

Сондай-ақ, Бегарыс Толтайұлының<br />

айтуынша, тек сол күнгі пойыздың<br />

кешігіп келуіне байланысты<br />

жолға шыға алмаған жолаушылар<br />

да билетін теміржол кассасына<br />

тапсырып, өз ақшасын 100% толық<br />

қайтарып ала алады. Жалпы,<br />

Сарышаған стансасындағы оқиғаға<br />

байланысты уақытынан кешіккен<br />

5 бағыттағы пойыз жолаушыларының<br />

саны 4 мыңнан асып жығылады.<br />

Абырой болғанда, адам шығыны<br />

тіркелмеген.<br />

«Исткомтранс» ЖШС-не қарасты<br />

жүк пойызының рельстен шығып<br />

кетуіне 28-вагонның бүйір<br />

рамасы сынып кетуі себеп болған.<br />

2009 жылдан бері қолданыста<br />

жүрген бұл вагондардың рельстен<br />

шығып кетуіне байланысты<br />

осымен 14-ші оқиға тіркелді.<br />

Ал «ҚТЖ» ҰК» АҚ осы бүйір рамаларды<br />

қолданыстан алып тастау<br />

туралы 2015 жылы шешім қабылдаған<br />

екен. Енді шешімге құлақ<br />

аспаған жүк вагондарының<br />

иесі, заңға сәйкес барлық шығынды<br />

өтеуге міндетті. Қазіргі таңда<br />

оқиғаны тексеру бойынша арнайы<br />

комиссия құрылып, өз жұмысын<br />

бастады.<br />

Шаһар шаруашылығы<br />

көлік кептелісі<br />

азаюда<br />

u Басы 1-БЕТТЕ көшесі кеңейтіліп жатыр. Осы<br />

жұмысты істеу үшін жолды ашу<br />

Жуырда ғана газетімізде жолайырық<br />

құрылысы қыркүйек айынлысын<br />

қараша айында қабылдап<br />

қажет болды. Жалпы, жол құрыда<br />

аяқталатынын жазған едік. Көп аламыз, - дейді қалалық жолаушылар<br />

көлігі және автомобиль<br />

ұзамай-ақ мердігер мекеме жолайырықты<br />

қала тұрғындарының жолдары бөлімінің сектор меңгерушісі<br />

Қ. Баймендиев.<br />

игілігіне берді. Жалпы есептеулер<br />

бойынша бұл маңнан өтетін көлік Бүгінде халық көп шоғырланған<br />

маңдағы жолайырықтан көлік-<br />

саны тәулігіне 150 мыңға жетеді. Бұған<br />

дейін 109 мың көлік өтсе, осынау<br />

жаңа құрылыстың нәтижесін-<br />

межелі мерзімге дейін аяқжолдар<br />

тер ағылып өтіп жатыр. Дегенмен,<br />

де олардың саны 41 мыңға артып салу, көгалдандыру сынды жұмыстар<br />

да жалғаса бермек.<br />

отыр.<br />

– Жұмыстар әлі толық аяқталған<br />

жоқ. Бұл маңда Ахунбабаев<br />

Ә.АЙТӨРЕ

4<br />

№<strong>61</strong> (1600)<br />

3 тамыз 2018 жыл<br />

Ұлт жоспары<br />

www.shymkala.kz<br />

Біздің мақсат<br />

– мемлекеттік<br />

Алик Шпекбаев,<br />

Қазақстан Республикасы<br />

Мемлекеттік қызмет істері<br />

және сыбайлас жемқорлыққа<br />

қарсы іс-қимыл агенттігінің<br />

төрағасы<br />

Бұл – мемлекеттік аппарат<br />

қызметкерлерінің кәсіби<br />

дәрежесінің төмен деңгейінің<br />

және олардың жемқорлыққа<br />

ұшырау себептерінің бірі.<br />

Мемлекет басшысының тапсырмасымен<br />

біз осы мәселені<br />

шешудің кешенді амалдарын<br />

қарастырдық.<br />

Біріншіден, кадрларды іріктеу<br />

және жоғарылату барысында<br />

біліктілік тәсілі енгізілді.<br />

Маманның білім деңгейін ғана<br />

емес, сонымен қатар оның өз<br />

білімін күнделікті қызметте<br />

қалай қолданатынын және<br />

осыған қажетті дағдылары мен<br />

қабілеттерінің болуын анықтаудың<br />

маңыздылығымен<br />

келіспеу мүмкін емес. Нәтижелі<br />

жұмыскер болу үшін теориялық<br />

білім жеткіліксіз. Мысалы,<br />

көшбасшылық саласындағы<br />

маман әрқашан көшбасшы<br />

болуға қабілетті емес.<br />

Екіншіден, мемлекеттік органдардың<br />

қызметшілерін бағалау<br />

жүйесін қайта қарастыру<br />

іске асырылды. Бұл жүйенің<br />

кемшіліктері айқын. Мемлекеттік<br />

қызметшінің атқаратын<br />

жұмысының нәтижелілігі<br />

оның ұйымның стратегиялық<br />

жоспарын жүзеге асыруға қосқан<br />

жеке үлесіне әділ баға беруге<br />

мүмкіндік бермейтін ресми<br />

көрсеткіштерге орай анықталды.<br />

Біз маманның кәсіби<br />

қалыптасуын ғылымға негізделген<br />

тексеру жүйесін енгізу<br />

арқылы осы және басқа<br />

кемшіліктерді жойдық. Бұл жүйенің<br />

сапасы «Б» корпусының<br />

әкімшілік мемлекеттік қызметшілерін<br />

кешенді аттестаттау<br />

барысында сыналды.<br />

Мемлекеттік органдардың<br />

қызметшілерін қаржылық ынталандыруды<br />

күшейту қажет<br />

болды. Мемлекеттік қызметшілердің<br />

еңбекақысын олардың<br />

қызметінің нәтижелеріне байланысты<br />

көтеру Ұлт жоспарында<br />

көрініс тапқан түйінді<br />

міндеттердің бірі екені белгілі.<br />

Оны шешу Мемлекет басшысының<br />

біздің барлық жұмысымыз<br />

халықтың табыс деңгейін<br />

арттыруға бағытталуы<br />

тиіс деген нұсқауы тұрғысында<br />

айрықша өзектілікке ие болады.<br />

Ол үшін еңбекақы төлеудің<br />

жаңа жүйесі әзірленді,<br />

пилоттық режимде агенттікте,<br />

әділет министрлігінде,<br />

Астана қаласының және<br />

Маңғыстау облысының<br />

әкімдіктерінде енгізілді.<br />

Ол екі бөліктен тұрады:<br />

ф а к т орл ы- б а л д ы қ ш к а л а<br />

негізінде анықталатын «тұрақты»<br />

және бір жыл ішінде<br />

атқарған жұмыс нәтижелері<br />

бойынша кем дегенде 4 жалақыдан<br />

жоғары бонус төлеуге<br />

байланысты «ауыспалы».<br />

Пилоттық жобаның мәні<br />

неде? Жаңа жүйенің үш айқындаушы<br />

факторы бар. Ол<br />

қызметшілерді<br />

ынталандырудың<br />

жоғары деңгейіне<br />

қол жеткізу<br />

Ұлт жоспары «100 нақты қадамның» кіріспесінде оның қоғам мен мемлекеттегі<br />

түбегейлі өзгерістерді қалыптастыратыны айтылған. Олардың<br />

басты мақсаты жүйелі аурулардың сыртқы белгілерін жуып-шаю<br />

емес, оны емдеу болып табылады. Дамыған 30 елдің қатарына кіруге жол<br />

ашатын, кәсіби мемлекеттік аппараттың қалыптасуына бөгет болатын<br />

осындай жүйелі мәселелердің бірі халыққа тиімді және адал қызмет ету<br />

идеясын құнсыздандыратын мемлекеттік қызметшілердің еңбек ақы деңгейінің<br />

жеткіліксіз дәрежедегі бәсекеге қабілеттілігі болып табылады.<br />

құзыреттілік пен жұмыс тәжірибесі,<br />

шешілетін міндеттердің<br />

ауыртпалық деңгейі<br />

және нәтижеге қол жеткізу<br />

үшін жауапкершілік деңгейі.<br />

Аталған факторлар бойынша<br />

«ұпайлар» жиынтығы<br />

еңбекақы төлеудің жаңа<br />

кестесіндегі лауазымның орнын<br />

айқындайды. Ол 4 блокқа<br />

біріккен: жауапты хатшылар,<br />

аппараттардың басшылары<br />

мен комитеттердің төрағалары<br />

кіретін жоғары басқарушы,<br />

негізгі, жәрдем беруші<br />

және қосалқы.<br />

Қызметінің тиімділігі<br />

ұйымның стратегиялық мақсаттарға<br />

қол жеткізуі үшін<br />

түйінді болып табылатын<br />

негізгі салалық бөлімшелердегі<br />

жұмыс, әрине, жәрдем беруші<br />

және қосалқы құрылымдардағы<br />

жұмыспен салыстырғанда<br />

әлдеқайда жоғары төленетін<br />

болады.<br />

Еңбекақы төлеудің<br />

жаңа жүйесін енгізу<br />

не береді?<br />

Біріншіден, материалдық<br />

ынталандырудың пәрменді<br />

тетігі құрылады. Біз бірінші<br />

рет ж ұ мыстың сипатына,<br />

ауыртпалық деңгейіне және<br />

тиімділігіне қарамастан, барлығы<br />

тең дәрежеде жалақы<br />

мен сыйақы алатын теңестірілген<br />

тәсілден бас тартамыз. Мысалы,<br />

мемлекеттік органның<br />

стратегиялық мақсаттарына<br />

қол жеткізуде маңызды рөл<br />

атқаратын департаментінің<br />

сарапшысы, құжаттарды тіркеу<br />

мен жіберу бойынша міндеттерді<br />

атқаратын канцелярия<br />

бөлімінің маманымен бірдей<br />

еңбекақы алады. Біреуі<br />

тиімді басқарушылық шешімдерді<br />

тұрақты іздеумен айналысса,<br />

екіншісі әзірленген дайын<br />

алгоритм шеңберінде әрекет<br />

етеді. Сыйақыға байланысты<br />

жағдай да осындай. Яғни,<br />

әділеттіліктің негізгі қағидасы<br />

бұзылады.<br />

Екіншіден, жаңа моделді<br />

қолдану аймақтардағы және<br />

орталықтағы мемлекеттік қызметшілердің<br />

жалақысындағы<br />

үйлеспеушілікті 70%-дан 10%-<br />

ға дейін түбегейлі қысқартуға<br />

мүмкіндік береді. Ол «орталық-аймақ-орталық»<br />

қағидасы<br />

бойынша кадрлар айналымы<br />

тетігін тиімді қолдануға<br />

мүмкіндік береді.<br />

Үшіншіден, осы жолмен<br />

біз мемлекеттік қызметті әсіресе<br />

талантты жастар үшін<br />

еңбек нарығындағы тартымды,<br />

бәсекеге қабілетті ойыншы<br />

ретінде таныстыра аламыз.<br />

Бүгінгі күннің өзінде пилоттық<br />

органдардағы мемлекеттік<br />

қызметшілердің жалақысы<br />

екі есе артты. Ол еңбекке<br />

деген қатынасты түбегейлі<br />

өзгертеді, яғни заманауи адамды<br />

жетістікке жетелейтін жасампаздық<br />

пен көшбасшылыққа<br />

шақырады.<br />

Әрине, санаулы айлар ішінде<br />

мемлекеттік қызметшілерді<br />

материалдық ынталандырудың<br />

үздік моделі құрылады<br />

деп есептеу қателік болар. Сол<br />

себепті бұл жобаны жүзеге асырудың<br />

барлық мәселелік жақтарын<br />

талдап, әрі қарай оны<br />

барлық мемлекеттік аппарат<br />

ауқымында іске қосу үшін пилоттық<br />

режимде енгізілді.<br />

Пилоттық жобаның аралық<br />

нәтижелері қызметшілердің<br />

адал және тиімді еңбек<br />

етуге талпынысын, сонымен<br />

қатар бәсекенің артуын<br />

көрсетіп жатқанын атап өткен<br />

жөн. Өткен жылмен салыстырғанда<br />

кадрлардың ауысуы<br />

шамамен 3 есе азайды, ал әділет<br />

министрлігінде биыл мемлекеттік<br />

қызмет жүйесінен бір<br />

де бір адам кетпеген.<br />

Бір орынға жарияланған<br />

байқауға үміткерлер саны 55,<br />

ол мемлекеттік қызметтің тартымдылығы<br />

мен абыройының<br />

артуын дәлелдейді. Реформаның<br />

жоғары тиімділігінің<br />

маңызды көрсеткіштерінің<br />

бірі - пилоттық жобаны жүзеге<br />

асыруға қатысатын мемлекеттік<br />

органдардан сұрастырылған<br />

жұмысшылардың<br />

95%, оның нәтижелеріне қанағаттануында.<br />

Факторлық-балдық шкала<br />

шеңберінде жалақының<br />

артуына қарамастан биыл<br />

агенттіктің штат санын толықтыруға<br />

мораторий жүргізу<br />

арқылы орталықта 30%<br />

және аймақтарда 10% оңтайландырдық,<br />

бұл орталық аппараттың<br />

орындаушылық сатысындағы<br />

қызметшілердің<br />

жалақысын 60%-ға, аймақтық<br />

департамент қызметшілерінің<br />

жалақысын 10%-ға арттыруға<br />

мүмкіндік берді.<br />

Бұл бағыттағы келесі қадам<br />

кадр қызметтерінің жұмысын<br />

қолданыстағы «Е-қызмет»<br />

ақпараттық жүйесі негізінде<br />

жалпы қызмет көрсету орталығының<br />

үлгісіне ауыстыру<br />

болды. Шетелдік және отандық<br />

тәжірибе көрсеткендей,<br />

жеке компаниялар мен мемлекеттік<br />

мекемелердің адамзаттық<br />

капиталы сапасын айтарлықтай<br />

арттыруға қол жеткізу,<br />

сонымен қатар HR-саясат<br />

саласында шығындарды азайту<br />

қызметкерлерді басқарудың<br />

интеграцияланған жүйесін<br />

құру арқылы қамтамасыз<br />

етіледі. Ол қызмет көрсету<br />

орталығының жалпыға ортақ<br />

модельдерінің бірі.<br />

Мысалы, Нидерландыда<br />

қызметкерлерді басқару саласында<br />

қызмет көрсететін<br />

осындай орталықты құру мемлекеттік<br />

мекемелердің аталған<br />

қызметті атқаратын жұмыскерлер<br />

санының 50 пайызға<br />

қысқаруына және 250 млн<br />

АҚШ доллары көлеміндегі қаражаттың<br />

үнемделуіне алып<br />

келді. Біздің жобаны жүзеге<br />

асыру HR-үрдістеріне жұмсалатын<br />

шығынды қысқартуға<br />

мүмкіндік береді.<br />

Қызметкерлерді басқарудың<br />

интеграцияланған жүйесінің<br />

жұмыс істеуі шеңберіндегі<br />

кадрлық іс-жүргізуді<br />

орталықтандыру мемлекеттік<br />

органдардың құрылымы<br />

мен қызметшілерін оңтайландырудың<br />

сапалы жаңа<br />

кезеңінің бастамасы болмақ.<br />

Біздің есебіміз бойынша, аталған<br />

модельді барлық мемлекеттік<br />

қызмет ауқымында қолдану<br />

кадр бөлімдерінің қызметкерлерін<br />

және жалақы төлеу<br />

бойынша бухгалтерлерді<br />

шамамен 4600 қысқартып,<br />

жыл сайын 5,5 млрд теңге<br />

үнемдеуге алып келеді.<br />

Оңтайландыру бойынша<br />

кешенді жұмыс мемлекеттік<br />

қызметшілердің еңбекақысының<br />

жаңа жүйесін енгізу<br />

бойынша жобаға қатысатын<br />

әкімдіктерде де жүргізілуде.<br />

Осылай өзгертудің нәтижесінде<br />

Астана әкімдігі басқармаларының<br />

саны 30-дан 21-ге<br />

дейін қысқарды. Артық басқарушылық<br />

құрылымдар оңтайландырылды,<br />

қосарланушылық<br />

жойылды. Агенттікке<br />

ұқсас қызметшілерді басқарудың<br />

бірыңғай қызметі, сонымен<br />

қатар бақылау саласында<br />

Бірыңғай орган құрылды. Халықпен<br />

кері байланыс құруға<br />

арналған «I-komek» бағдарламасы<br />

іске қосылды.<br />

Маңғыстау облысында басқарушылық<br />

құрылымдарды<br />

оңтайландыру, бизнес-үрдістерді<br />

автоматтандыру жүргізілуде,<br />

аудандар қағазсыз құжат<br />

алмасу жүйесіне ауысуда.<br />

Бақылау-қадағалау міндеттерінің<br />

қысқаруы, қосарланушы<br />

міндеттердің жойылуы,<br />

міндеттерді бәсекелі ортаға<br />

жіберу және әрі қарай<br />

цифрландыру мемлекеттік органдардың<br />

құрылымдары мен<br />

штат санының оңтайландырылуына,<br />

мемлекеттік қызметшілердің<br />

еңбекақысын арттыруға<br />

арналған қажетті қаржы<br />

қорының пайда болуына<br />

әкеледі.<br />

Лауазымдары қысқартылатын<br />

мамандарды әлеуметтік<br />

қорғау мақсатында біз бейінді<br />

мемлекеттік органдармен бірлесіп<br />

оларды қайта оқыту және<br />

әрі қарай жұмыспен қамтамасыз<br />

ету мәселесін шешудеміз.<br />

Жалпы факторлы-балдық<br />

шкаланы енгізу бойынша жұмысты<br />

мемлекеттік органдарда<br />

шығындарды оңтайландыру<br />

есебінен қарастырылатын<br />

қаржының болуын есепке ала<br />

отырып, кезең-кезеңімен өткізу<br />

қарастырылған. Соның өзінде<br />

Президенттің 2007 жылғы 29<br />

наурыздағы «Әкiмшiлiк реформаны<br />

одан әрі жүргізу жөнiндегi<br />

кейбір шаралар туралы»<br />

Жарғысына сәйкес еңбекақы<br />

төлеудің қолданыстағы қорының<br />

бюджетке қайтаруды қажет<br />

етпейтіндігін, яғни мемлекеттік<br />

органдардың теңгерімінде<br />

қалдырылатындығын<br />

ескертіп өткен жөн.<br />

Мансаптық модельді құрудың<br />

әлемдік тәжірибесі бойынша<br />

мемлекеттік қызметшілерге<br />

қойылатын талаптарды<br />

арттырумен қатар, олардың<br />

әлеуметтік қорғалуының деңгейін<br />

де арттыру қажет. Сол<br />

себепті қазіргі уақытта Президент<br />

Әкімшілігінің қолдауымен<br />

агенттік мемлекеттік қызметшілерді<br />

әлеуметтік қамту<br />

деңгейін жақсарту бойынша<br />

шаралар әзірлеуде.<br />

Баспаналы болу және зейнетақы<br />

тағайындау, балабақшаларда<br />

орындармен қамтамасыз<br />

ету, аймақтарда денсаулықты<br />

қалыпқа келтіру үшін<br />

жағдайлар жасау барысында<br />

жеңілдіктер ұсыну сөз болып<br />

отыр. Мемлекеттік қызметшілердің<br />

әлеуметтік жағдайларын<br />

жақсартуға Мемлекет басшысының<br />

5 әлеуметтік бастамасын,<br />

оның ішінде «7-20-25»<br />

бағдарламасын жүзеге асыру<br />

маңызды серпіліс бермек.<br />

«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс<br />

банкі» АҚ-мен бірлесіп<br />

әскери қызметшілер мен арнайы<br />

органдардың қызметшілеріне<br />

арналған бағдарламалар<br />

сияқты әкімшілік мемлекеттік<br />

қызметшілерге арналған<br />

«5-5-25» ипотека мәселесін<br />

әзірлеу шаралары басталды.<br />

Жаңа еңбекақы жүйесін<br />

қосқанда, мұның барлығы<br />

мемлекеттік қызметшілердің<br />

ынтасын айтарлықтай арттыруға<br />

мүмкіндік беретін болады.<br />

Мемлекеттік қызметшілердің<br />

жалақысын орташа<br />

деңгейде екі есе арттыру бойынша<br />

реформаны толыққанды<br />

жүзеге асыру 220 млрд теңге<br />

қосымша қаржыны талап<br />

етеді. Қаражат мөлшері ауқымды,<br />

бірақ, оны тіпті бюджетке<br />

ауыртпалық түсірмейақ<br />

қарастыруға болады.<br />

Ата лған жұмыс ұлттық<br />

экономика министрлігінде<br />

агенттікпен бірлесе Мемлекет<br />

басшысының мемлекеттік органдар<br />

мен ведомстволық бағынышты<br />

ұйымдарды оңтайландыру<br />

мен нығайту туралы<br />

тапсырмасы аясында орындалып<br />

жатыр. Біз бастапқы кезеңде<br />

бос жұмыс орындарын<br />

қысқартуды дұрыс деп есептейміз.<br />

Олардың мөлшері шамамен<br />

- 12 мың. Ол бірден 13<br />

млрд теңгені бөлуге мүмкіндік<br />

береді.<br />

Бағынысты ұйымдарды<br />

оңтайландыру тұрғысынан,<br />

олардың ұйымдық-құқықтық<br />

нысанын коммуналдық мемлекеттік<br />

мекемеден (КММ) коммерциялық<br />

емес акционерлік<br />

қоғамға (КЕАҚ) өзгерт тиімді<br />

шаралардың бірі болып табылады.<br />

КЕАҚ форматында жұмыс<br />

істеудің негізгі артықшылығы<br />

- басқарудың икемділігі,<br />

бюджетті бөлудегі тәуелсіздік,<br />

қызметкерлерді бәсекеге қабілетті<br />

жалақымен қамтамасыз<br />

ету және қызметкерлер санының<br />

азаюту мүмкіндігі.<br />

Мысалы, осы өзгерістің нәтижесінде<br />

Астана әкімдігі балалар<br />

үйінің басшылығы қаржы-шаруашылық<br />

қызметінің<br />

ашықтығын арттырды. Нәтижесінде<br />

90 млн теңге үнемделіп,<br />

өрт қауіпсіздігі жүйесін<br />

жетілдіруге, үй-жайларды<br />

жөндеуге және жылумен<br />

қамтамасыз ету инфрақұрылымын<br />

жақсартуға, биометриялық<br />

қол жеткізу жүйесін<br />

енгізуге бағытталған.<br />

Ең бастысы, қолда бар<br />

бюджетпен қызметкерлердің<br />

жалақысын 3-4 есеге көтеру<br />

мүмкіндік болды. Егер бұрынғы<br />

еңбекақы 33-тен 120 мың<br />

теңгеге дейін болса, бүгінгі<br />

күні 120-дан 450 мың теңгеге<br />

дейін жетіп отыр. Астаналық<br />

балалар үйінде жүргізілген<br />

бұндай жұмыс басқа мемлекеттік<br />

мекемелер үшін үлгі<br />

бола алады деп ойлаймын.<br />

Жоғары ынталанған мемлекеттік<br />

қызметші, өзінің<br />

мансаптық және материалдық<br />

келешегінің тұтас және<br />

толығымен ұйымның мақсаттарын<br />

жүзеге асыруға қосқан<br />

өз үлесіне, әлеуеті мен<br />

жеке қасиеттеріне баға беруге<br />

тәуелді екеніне сенімді болған<br />

жағдайда өзінің абыройын<br />

бағалап, әрқашан өзінің кәсіби<br />

білімі мен дағдыларын дамытуға<br />

талпыныс жасайтыны<br />

ешбір күмән туғызбайды. Бұл<br />

- біздің атқаратын еңбегімізден<br />

күтілетін нәтиже.<br />

Жаңа жүйенің<br />

3<br />

айқындаушы факторы бар. Ол<br />

құзыреттілік пен жұмыс тәжірибесі,<br />

шешілетін міндеттердің<br />

ауыртпалық деңгейі және<br />

нәтижеге қол жеткізу үшін<br />

жауапкершілік деңгейі.<br />

Ең бастысы, қолда бар бюджетпен<br />

қызметкерлердің жалақысын<br />

3-4 есеге көтеру<br />

мүмкіндік болды. Егер бұрынғы<br />

еңбекақы 33-тен 120 мың теңгеге<br />

дейін болса, бүгінгі күні<br />

120-дан<br />

450<br />

мың теңгеге дейін<br />

жетіп отыр.

Денсаулық<br />

www.shymkala.kz<br />

№<strong>61</strong> (1600)<br />

3 тамыз 2018 жыл<br />

5<br />

Айгүл КЕРІМҚұлова<br />

aigul-kerim@mail.ru<br />

Бұл туралы ҚР денсаулық сақтау<br />

вице-министрі Олжас Әбішев<br />

Шымқалаға келген сапарында<br />

атап өтті. Вице-министр бастаған<br />

бір топ делегация «Денсаулық<br />

сақтау саласын жаңғырту»<br />

жобасын іске асыру мақсатында<br />

екі күн семинар өткізіп, өңірдегі<br />

емхана-ауруханалардың бас<br />

дәрігерлеріне жобаны түсіндірген<br />

болатын.<br />

«Денсаулық сақтау саласын<br />

жаңғырту» жобасының елімізде<br />

жүзеге асып келе жатқанына<br />

биыл - үшінші жыл. Бағдарлама<br />

аясында алты бастама іске асырылуда.<br />

Онда әлеуметтік медициналық<br />

сақтандыруды енгізу,<br />

жекеменшік медициналық мекемелер<br />

мен бәсекелестікті нығайту,<br />

денсаулық саласында бірыңғай<br />

ақпараттық кеңістік құру,<br />

дәрі-дәрмек нарығын, медциналық<br />

туризм мен импортты алмастыру,<br />

әлеуметтік маңызы бар<br />

ауруларға түсетін ауыртпалықты<br />

азайту көзделген.<br />

– 2020 жылы басталатын міндетті<br />

әлеуметтік медициналық<br />

сақтандыруды енгізу, онда қарапайым<br />

тұрғындарға қандай<br />

шарттар енгізіледі, цифрландыру<br />

жүйесі нендей пайда әкеледі<br />

және өзге де жобадағы атқарылып<br />

жатқан жұмыстарды<br />

түсіндіреміз, - дейді денсаулық<br />

сақтау вице-министрі<br />

Олжас Әбішев.<br />

Вице-министр сәуірден бастап<br />

медициналық құжаттарды<br />

Эпидемиологиялық<br />

ахуал тұрақты<br />

Биылғы 6 ай көлемінде облыс және<br />

қала тұрғындарының арасында оба,<br />

тырысқақ, құтыру, сібір жарасы, іш сүзегі,<br />

паратиф, дифтерия, қызылша, қызамық,<br />

жедел вирусты С гепатиті сынды<br />

жұқпалы аурулар тіркелмеген деп<br />

хабарлайды сала мамандары. Облыстық<br />

денсаулық сақтау департаменті<br />

басшының орынбасары Жұмағұл Медетовтың<br />

айтуынша, менингакок инфекциясы<br />

2017 жылғы осы мерзіммен<br />

салыстырғанда бірдей, ал кей инфекциалы<br />

аурулар былтырмен салыстырғанда<br />

төмендеген.<br />

– Өткен жылы менингокок инфекциясын<br />

жұқтырудың 5 фактісі тіркелген<br />

еді. Биыл да сол көрсеткіш. Ал былтырға<br />

қарағанда көрсеткіші азайған аурулар:<br />

тері лейшманиозы – 43 есе, Қырым-конго<br />

гемморогиялық қызбасы 2<br />

жағдайға төмендесе, тыныс алу органдардың<br />

туберкулезі - 20,2 пайызға, эхинококоз<br />

- 19, қышыма - 47, дерматомикоздар<br />

16,5 пайызға азайды. Жағдай қатаң<br />

бақылауда, аймақта ешқандай ауру<br />

өршуі тіркелмеді, - дейді департамент<br />

басшысының орынбасары.<br />

Брифингте дәрігерлер ішек инфекциясы<br />

маусымдық дертке жататындықтан,<br />

жазда бұл аурулардың тіркелуі жиілеп,<br />

оны тудыратын жағдайларға тоқталып<br />

өтті. Улану ең алдымен үйде тамақ<br />

дайындау және оны сақтау ережелеріне<br />

байланысты екенін алға тартады.<br />

Себебі, үй шаруасындағы гигиена<br />

мен дайын және шикі азық-түлікті орналастыру<br />

және сақтау тәртіптері мен<br />

мерзімі дұрыс сақталмайды. Ыстық күнде<br />

тамақты салқын емес жерде бір сағаттан<br />

астам уақыт сақтауға болмайды.<br />

Тіпті тоңазтқыштың өзінде ол 6-12 сағаттан<br />

артық сақталмауы керек.<br />

– Жазда тамақты артығымен әзірле-<br />

<strong>Шымкент</strong><br />

қаласы<br />

қоғамдық<br />

денсаулық сақтау<br />

департаментінде<br />

жұқпалы<br />

аурулар<br />

және олардың<br />

алдын<br />

алу мақсатында<br />

жүргізіліп<br />

жатқан жұмыстар<br />

туралы<br />

брифинг өтті.<br />

Жиында биылғы<br />

6 ай көлеміндегі<br />

жұмыс<br />

қорытындыланды.<br />

Емханаларға енгізілген<br />

пилоттық жоба нәтижесін<br />

беруде<br />

Жағдай бақылауда<br />

<strong>Шымкент</strong>тегі емханалар толықтай қағазбастылықтан<br />

арылып, электронды қызмет<br />

түріне өтті.<br />

Бибайша НҰРЖАНҚЫЗЫ<br />

b.aisha@shymkala.kz<br />

меу керек. Өйткені, тоңазтқышта сақтаулы<br />

тұрған тамақта микроағзалар<br />

пайда болуы мүмкін. Бұл ең алдымен<br />

майонез және қаймақ қосылған салаттарға<br />

қатысты, - дейді Ж.Медетов. –<br />

Жемістерден ең алдымен құлпынайға<br />

көңіл бөлу керек. Себебі бұл қиын<br />

жуылатын жеміс. Ал жүзімді алдымен<br />

қайнаған суға, артынша сода қосылған<br />

суға бір салып алып, содан кейін<br />

таза сумен шаю керек.<br />

Меккеге екпесіз<br />

кіргізбейді<br />

Биылдан бастап елімізден қажылыққа<br />

зиярат етушілер менингокок<br />

инфекциясына қарсы екпе жасатуы<br />

керек және екпе жасатқаны жайлы<br />

анықтамасы болуы тиіс. Мұны Сауд<br />

Арабиясының денсаулық сақтау министрлігі<br />

талап етіп отыр.<br />

– Дәстүр бойынша қажылық сапары<br />

Құрбан айт қарсаныңда басталады.<br />

Жыл сайын Сауд Арабиясына<br />

бүкіл әлемнен 2 млн-ға жуық зиярат<br />

етушілер келеді. Ал Қазақстанннан<br />

жыл сайын 3-4 мыңдай, соның<br />

ішінде біздің облыстан 400-500 адам<br />

барады. Бұл азаматтар менингокок<br />

инфекциясына қарсы вакцинаны<br />

<strong>Шымкент</strong> қалалық №1 ауруханада жасатады.<br />

Бүгінге дейін 335 адам менингокок<br />

ауруына қарсы иммундалған, -<br />

дейді Жұмағұл Бекенбайұлы.<br />

Шетелде сақ болыңыз<br />

қағазсыз жүргізу пилоттық жобасы<br />

енгізілген төрт аймақтың<br />

бірі - Шымқаладағы денсаулық<br />

ұйымдарының жұмысына оң бағасын<br />

берді. Бүгінгі таңда қаладағы<br />

емханаларға онлайн тіркелу,<br />

электронды кезекке тұру, дәрігерге<br />

жазылу секілді қызмет түрлерін<br />

үйінде отырып алуға болады.<br />

Жаңа жоба аясында қаладағы<br />

медицина мекемелерінде дәрігерлер<br />

қағазбастылықтан құтылып,<br />

науқастың ауру тарихын жазу,<br />

науқастарды тіркеу, олардың<br />

дәрігер алдында кезек күтуі сынды<br />

рәсімдер арнайы бағдарлама<br />

негізінде жүзеге асырылуда.<br />

– Емханамыз жаңа технологиялармен<br />

қамтамасыз етілді.<br />

Қазір тұрғындардың мобильді<br />

қосымшалар арқылы медициналық<br />

қызмет түрлерін алуға<br />

толық мүмкіндігі бар. Әзірге<br />

қосымшаны тұрғындардың 16-<br />

17 пайызы ғана смартфондарына<br />

енгізді. Сондықтан түсіндіру<br />

жұмыстарын қарқынды жүргізілуде,<br />

- деді <strong>Шымкент</strong> қалалық<br />

№11 емхананың бас дәрігері<br />

Бақытжан Мырзагелдиев.<br />

Семинар барысында созылмалы<br />

аурулардың алдын алу,<br />

алғашқы медициналық көмекті<br />

дамыту, денсаулық саласына<br />

ұжымдық басқару және электронды<br />

денсаулық сақтау жүйесі<br />

тақырыбында өзекті мәселелер<br />

талқыланды.<br />

Қоғамдық денсаулық сақтау департаментінің<br />

өкілдері сонымен қатар<br />

шетелден келетін келетін туристер<br />

алып келуі мүмкін безгек, малярия<br />

секілді инфекцияларға күн сайын<br />

мониторинг жүргізіп отырмыз<br />

дейді. Қазақстандықтар ТМД елдері<br />

арасында шетелге шығу көрсеткіші<br />

бойынша екінші орында тұр. Осыған<br />

орай, шетелге саяхатқа шығу кезінде<br />

инфекциялардың алдын алу ережелерін<br />

мұқият сақтану керек. Мысалы,<br />

Таиландқа барушылардың басым<br />

бөлігі Денге безгегін алып келу жағдайы<br />

кездескен. Бұл безгекті Вьетнам,<br />

Үндістаннан және Оңтүстік-шығыс Азия<br />

елдерінде де жұқтыру қаупі бар. Денге<br />

безгегін тасымалдаушы маса болғандықтан,<br />

саяхатқа шыққанда дұрыс киіну<br />

қажет. Және теңіз тағамдарынан аулақ<br />

болған жөн. Көшеде сатылатын сусындар<br />

да қауіпті. Себебі сусынды салқындатуға<br />

арналған мұздың лас судан<br />

дайындалуы жиі кездеседі.<br />

– Еуропаға саяхатқа шыққан қазақстандықтар<br />

қызылша ауруын жұқтыру<br />

жоғарылығын ескергені абзал. Онда<br />

бүгінде қызылша ауруы өршіп тұр.<br />

Бүгінгі күні 5 мыңға жуық адам ауру<br />

жұқтырған және ондаған адам көз жұмды.<br />

Дифтерия ауруы да тіркеліп отыр.<br />

Сол себепті бұл ауруларға қарсы екпе алмаған<br />

балаларды шетелге алып баруға<br />

болмайды. Ата-аналар осыны есте сақтаса,<br />

- дейді облыстық денсаулық сақтау<br />

департаменті басшысының орынбасары<br />

Алдан Ахметов.<br />

Субұрқақта шомылу -<br />

қауіпті<br />

Облыс аймағында 2-санаттағы 35<br />

су қоймасының мәдени-тұрмыстық демалатын,<br />

шомылатын орындары және<br />

45 шомылу бассейні, 8 аквапарк бақылауға<br />

алынған. Жыл бойы бұл орындарға<br />

мониторингтік зертханалық<br />

бақылау жүргізіліп, судың сапасының<br />

санитариялық-химиялық , микробиологиялық,<br />

радиологиялық, көрсеткіштері<br />

тексеріліп отырады. Алдан<br />

Ахметовтың айтуынша, тексеру нәтижесінде<br />

су құрамынан қауіпті сынамалар<br />

анықталмаған. Сондай-ақ, денсаулық<br />

сақтау департаменті тұрғындарды<br />

қаладағы субұрқақтарға шомылмауға кеңес<br />

береді. Өйткені субұрқақтардың суынан<br />

ешқандай санитариялық-химиялық<br />

сынамалар алынбайды. «Сақтансаң, сақ<br />

боласың» дегенді есте сақтайық.<br />

Медициналық<br />

сақтандыру<br />

деген не?<br />

Медициналық сақтандыру<br />

– қорға жиналған<br />

қаражат есебінен<br />

азаматтардың тегін медициналық<br />

көмек алуына<br />

кепілдік беруді көздейтін,<br />

халықтың денсаулығын<br />

қорғау жүйесі.<br />

Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын<br />

барлық деңгейдегі<br />

денсаулық сақтаудан<br />

медициналық сақтандырудың<br />

айырмашылығы осында. Медициналық<br />

сақтандыру міндетті<br />

және ерікті сақтандыру жолымен<br />

жүзеге асырылады.<br />

Міндетті медициналық сақтандыру<br />

мемлекеттік әлеуметтік<br />

сақтандырудың бір<br />

бөлігі болып табылады және<br />

мұнда сақтандыру жарналарын<br />

жұмыс істеуші азаматтар<br />

үшін кәсіпорынның, ұйымның,<br />

басқа да жұмыс берушілер өз<br />

қаражатынан төлейді, ал еңбекке<br />

жарамсыздар, жұмыссыздар<br />

үшін тиісті деңгейдегі<br />

бюджеттерден қаржы аударылады.<br />

Ерікті медициналық сақтандыруда<br />

сақтандыру тарифтері<br />

сақтандырушы ұйым мен<br />

медициналық мекеме арасындағы<br />

келісім бойынша белгіленеді.<br />

Сақтандыру шарттарын азаматтар<br />

жеке өзі жасайды немесе<br />

олар сақтандыру жарнасын<br />

кәсіпорынның, ұйымның, тағы<br />

да басқа пайдасынан төлеу жолымен<br />

ұжымдық нысанда жасалуы<br />

мүмкін. Еңбекшілердің<br />

өз қаражатынан төленетін<br />

ерікті медициналық сақтандыру<br />

бойынша неғұрлым жоғары<br />

деңгейде медициналық көмек<br />

көрсету көзделеді.<br />

Арнаулы медициналық сақтандыру<br />

қорларына аударылатын<br />

міндетті немесе ерікті сақтандыру<br />

жарналары денсаулық<br />

сақтау мекемелерінің сақтандыру<br />

бойынша медициналық<br />

қызмет көрсетуін қаржыландыру<br />

көзі болып табылады.<br />

Азаматтардың денсаулығын<br />

қорғау саласындағы мемлекеттік<br />

саясатты іске асыру<br />

үшін дербес коммерциялы<br />

емес қаржы ұйымдары ретінде<br />

жалпы ұлттық немесе аумақтық<br />

міндетті медициналық<br />

сақтандыру қорлары құрылады.<br />

Сақтандырылушы әр<br />

азамат елдің кез келген аумағында<br />

медициналық көмек алуға<br />

кепілдік беретін медициналық<br />

полис алады. Мемлекеттік<br />

және жергілікті денсаулық сақтау<br />

мекемелерін қаржыландыруға<br />

аударылған қаражатқа салық<br />

салынбайды.<br />

Медициналық сақтандыру –<br />

бұл жұмыс берушілердің, азаматтардың<br />

сақтық жарналары<br />

мен бюджеттік қаражаттар<br />

есебінен сақтандырылған<br />

адамдарға зиянның орнын өтеу<br />

үшін және медицина мекемелерінің<br />

шығындарының өтемақысын<br />

төлеу үшін ауырған, жарақат<br />

алған жағдайда денсаулықты<br />

қаржыландыру жөніндегі<br />

қатынастар. Ол әлеуметтік<br />

бағдарланған экономикасы бар<br />

елдердің салық қорғауы тұтас<br />

міндетті атрибуттарының бірі<br />

болып табылады.<br />

Н.Нысанбаева,<br />

облыстық кардиологиялық<br />

орталықтың дәрігеркардиологы

6<br />

№<strong>61</strong> (1600)<br />

3 тамыз 2018 жыл<br />

Әлеумет<br />

www.shymkala.kz<br />

оңалту<br />

Тағдырластар<br />

Эрготерапия әдісінің маңызы<br />

Эрготерапия –<br />

(латын тілінен<br />

аударғанда<br />

ergos - еңбек)<br />

емдік медицинаның<br />

мүмкіндігі<br />

шектелген адамдардың<br />

іс-әрекеттерінің<br />

белсенділігін<br />

қайта<br />

қалпына келтіруге<br />

бағытталған әдісі.<br />

Яғни, эрготерапия<br />

медициналық<br />

оңалту іс-шараларының<br />

бірі болып<br />

саналады.<br />

Д.Сыдықова,<br />

ШЖҚ облыстық<br />

№2 балаларды оңалту<br />

орталығының еңбек<br />

нұсқаушы-педагогы<br />

Эрготерапияның негізі<br />

– белгілі мақсатқа бекітіліп,<br />

қандай да бір міндеттерді<br />

шешуге бағытталған, қажет<br />

қызмет. Ол эмоциональдық,<br />

когнотивтік және психикалық<br />

жүйелердің мүмкіндіктерін<br />

жақсартуға көмектеседі.<br />

Қазіргі таңда оңалтуда<br />

жаңа әдіс ретінде, әсіресе,<br />

балалардың церебралды<br />

сал дертімен ауыратын балаларды,<br />

бас-ми жарақатын алғандарды<br />

және тірек-қимыл<br />

аппараты бұзылған науқастарды<br />

оңалту жұмысында<br />

көп қолданылып жүр. Эрготерапия<br />

әдісі негізінде емделушінің<br />

өзіне-өзі қызмет ету<br />

дағдыларын дамытуға арналған<br />

жаттығулар топтамасымен<br />

жұмыс жасалады.<br />

Эрготерапияның көмегімен<br />

бала қалауына сай өзін<br />

қоршаған әлеуметтік, физикалық<br />

және мәдениеттік<br />

ортасының қажеттілігіне<br />

сай толыққанды өмір сүруге<br />

үйренеді. Әр бала үшін<br />

жайлы орныққан қалыпта<br />

дұрыс қозғалуға, іс-әрекеттерге<br />

үйретеді. Балалардың<br />

әрқайсысы үшін денсаулық<br />

жағдайларына байланысты<br />

міндеттер де әр түрлі болады.<br />

Сондықтан эрготерапия<br />

әдісінде әр баламен жеке жұмыс<br />

жасалынады. Сабақтардың<br />

ойын түрінде болуы балаларға<br />

өте ұнайды. Сонымен<br />

қатар бала үшін ұсақ<br />

моторика дағдысы мен сөйлеу<br />

дағдысының дамуын<br />

қолдайтын ақпараттық ортаны<br />

құру да маңызды болып<br />

табылады.<br />

Эрготерапиялық агротерапия<br />

әдісі – еңбекпен<br />

тәрбиелеу және эрготерапия<br />

бағыттарының бірі, өсімдіктерді<br />

өсіру, баптау арқылы<br />

еңбек дағдыларын қалыптастырады.<br />

Бұл агротерапияның<br />

әдістері қозғалыс<br />

бұзушылықтарын (бірінші<br />

кезекте манипулятивтік<br />

белсенділікті және қолдың<br />

ұсақ моторикаларын дамытуға)<br />

танымдық белсенділік<br />

пен ой өрісін арттыруға, балалар<br />

мен жасөспірімдердің<br />

бастапқы кәсіптік бейімделуін<br />

түзетуге бағытталған.<br />

Біздің ортопедия бөлімінде<br />

осы бағытта «Табиғат бұрышы»<br />

жасалып, балалар дәрігерлермен<br />

бөлме гүлдерін<br />

егіп-баптауда.<br />

Сенсорлық интеграция<br />

(ықпалдастық), қабылдауды<br />

дамыту. Сенсорлық<br />

ықпалдастық деп орталық<br />

жүйке жүйенің сезім мүшелері<br />

арқылы қабылдап,<br />

түйсіктердің сезім мүшелері<br />

арқылы ұйымдастырылуын<br />

айтамыз. Сенсорлық<br />

ықпалдастық 90-жылдардан<br />

бастап дүниежүзінде<br />

кең ауқымда қолданыла<br />

бастады. Бұл әдісті американдық<br />

ғалым Джин Айрес<br />

енгізді. Сенсорлық ықпалдастық<br />

әдісін топтық<br />

және жеке жаттығуларда<br />

қолданамыз. Бүгінгі таңда<br />

балалармен бірге сенсорлық<br />

ықпалдастық әдісімен де<br />

көптеген жұмыс атқарылуда.<br />

Ерте балалық шақ – ба-<br />

лалардың дене мүшелерінің<br />

және жүйелердің, әсіресе,<br />

ми функциясының дамуының<br />

ерекше кезеңі. Бас-ми<br />

қабығының функциясы тұқымдық<br />

бойынша тіркелмеген,<br />

олар қоршаған ортаның<br />

ағзаларымен өзара қарымқатынас<br />

жасау нәтижесінде<br />

дамитыны дәлелденген.<br />

Қазіргі таңда кейбір балаларда<br />

дене түйсігі арқылы<br />

сезіну, есту сезімдерін-<br />

де кемшіліктер бар. Яғни ол<br />

қоршаған әлемді бір жақты<br />

қабылдауы мүмкін. Сондықтан<br />

сенсорлы жүйе сандары<br />

баланың тәрбие және оқыту<br />

үрдісіне неғұрлым көп араласса,<br />

оның дамуы соғұрлым<br />

тиімді жүреді. Қазіргі<br />

таңдағы соңғы технологиялық<br />

әдістердің кейбірі балалардың<br />

сенсорлы тәжірибесін<br />

тапшы етіп, оны визуальды<br />

және виртуальды<br />

образдарға ауыстырған.<br />

Сенсорлық ықпалдастық<br />

әдісі бірнеше бағыт<br />

бойынша жұмыс атқарады:<br />

• Тактильді<br />

• Вестибулярлы аппарат<br />

• Проприоцептивтік<br />

жүйе<br />

Біз осының тактильді<br />

түрін жиі қолданамыз, себебі<br />

ол баланың сенсорлық<br />

қабылдауын, яғни есту,<br />

қөру, сипау және көлемді,<br />

пішінді, түр-түсті тануды<br />

дамытуға жақсы әсер етеді.<br />

Ерте жастағы балалар бөлімшесіндегі<br />

балалармен бірге<br />

«Заттармен танысу», «Дәндер»,<br />

«Жұмсақ қауырсын»,<br />

«Сиқырлы қасық», «Жаңғақтар»<br />

атты жаттығулармен<br />

жұмыс жасалып жүр.<br />

Арттерапия әдісі<br />

Емделуші балаларға арттерапия<br />

әдісімен квиллинг,<br />

оригами және аппликация<br />

техникалары қолданылып,<br />

түсті қағазбен және мата,<br />

мақтамен жаттығулар жасау<br />

арқылы еңбекке бейімделуде,<br />

ұсақ қол моторикасы<br />

дамытылуда.<br />

Арттерапия сөзін 1938<br />

жылы суретші Андриан<br />

Хилл қолданысқа енгізді,<br />

ағылшынша «art – өнер»<br />

деген мағынаны береді, ол<br />

емделушінің шығармашылықпен<br />

айналысуы ауруды<br />

жеңуге көмектесіп, эмоционалдық<br />

жай-күйін, психологиялық<br />

саулығын жақсартатынын<br />

байқады. Сондықтан<br />

кардиология және ортопедия<br />

бөлімдерінде ермексазбен<br />

мүсіндеу, түрлі бояулармен<br />

бейнелеу, боямақтармен<br />

жұмыс жасау да балалар<br />

үшін өте қызықты әрі<br />

қажет. Арттерапияның бұл<br />

әдістерімен балалардың қобалжуын,<br />

сенімсіздігін басып,<br />

сабырлылық пен шыдамдылыққа,<br />

зейінділікке,<br />

сезімталдыққа, ой-қиялын<br />

дамытуға көмектесеміз.<br />

Ұсақ моториканы дамыту<br />

Жеке және топпен жұмыс<br />

жүргізгенде балаларға<br />

ұшы бар грек жаңғағын<br />

ұсынамыз:<br />

1. Оны екі алақанның<br />

ортасына салып айналдырамыз.<br />

2. Жаңғақтың ұшы бар<br />

жағын әр саусақтың ұшымен<br />

басып шығамыз.<br />

Сонымен қатар:<br />

3. Бүртігі бар доппен жұмыс<br />

жасаймыз (оны екі алақанның<br />

ортасына салып айналдырамыз).<br />

4. Қыры бар қарандашпен<br />

жұмыс (екі алақанның<br />

ортасына салып айналдырамыз).<br />

5. Балаларды өз бетімен<br />

саусақтарына жаттығу жасауға<br />

дағдыландырамыз.<br />

Балалардың церебральды<br />

сал дертінен зардап шегетін<br />

балалар үшін түзетедамыту<br />

жұмысының, ойынжаттығулардың<br />

ерте басталғаны<br />

дұрыс. Сабақ кезіндегі<br />

дифференциалды ыңғай<br />

баладағы мүмкіндіктерді<br />

ескеру мен оның жақын<br />

даму аймағында орналасқан<br />

жаттығулар жүйесін<br />

құруды ескереді.<br />

Церебральды сал дертіне<br />

шалдыққан балалардың<br />

ерекшеліктерін ескере отырып<br />

оларға жиі кездесетін<br />

ойыншықтардан гөрі сыртқы<br />

түрі, түсі, пішіні, көлемі,<br />

материалы бойынша ерекшеленетін<br />

өте ашық түсті<br />

ойыншықтардың атауын<br />

есте сақтау ұсынылады. Бұл<br />

балалардың ойыншықтарды<br />

көрсетуінің ерекшеліктері<br />

бар. Оқыту сабақтарында<br />

ойыншықтарды көрсетумен<br />

қатар оның атауын<br />

білдіретін сөз айтылады.<br />

Сөздер баланың көзқарасы<br />

ойыншыққа тоқтаған<br />

кездерде айтылады немесе<br />

ойыншықтар баланың көру<br />

аймағында орналасады.<br />

А йтылатын сөз ба я у,<br />

әуенделіп, әртүрлі интонациялармен<br />

айтылады. Балада<br />

сөздерді түсінуді қалыптастыру<br />

барысында<br />

есту, көру және тері-бұлшықеттік<br />

жұмысын белсендіреді.<br />

Қазір біз осы жұмыстардың<br />

нәтижесін көріп<br />

отырмыз. Ата-аналар балаларымен<br />

сабаққа қызығушылықпен<br />

қатысады, қимыл<br />

іс-әрекеттерін қадағалап,<br />

берген нұсқауларды мұқият<br />

орындауға тырысады.<br />

Ата-аналардың ұсақ моторикаға<br />

дұрыс көңіл бөлгені<br />

жөн: балаларына ойындар,<br />

жаттығулар, түрлі тапсырмалар<br />

беруі керек.<br />

Бұл екі міндетті шешеді:<br />

1. Баланың жалпы интеллектуальды<br />

дамуына әсер<br />

етеді; 2. Қолдың, саусақтың<br />

іс-әрекеттері дамиды.<br />

Қарапайым жаттығулардың<br />

баланы естуге және көргенін,<br />

естігенін жадында<br />

сақтап қалуға үйретуге пайдасы<br />

орасан зор. Ұсақ және<br />

жалпы моториканы дамыта<br />

отырып, біз баланы мұқияттылыққа<br />

тәрбиелейміз.<br />

Эрготерапияда Тауб<br />

қолғабы әдісі 3 принциптен<br />

тұрады. Олар:<br />

1. Шектеу – іс-әрекетті<br />

жақсы жағынан шектету,<br />

Тауб қолғабын кигізу.<br />

2. Мәжбүр ету – науқастың<br />

лажсыз іс-әрекет етуіне<br />

жағдай жасау.<br />

3. Қарқындылық (интенсивность)<br />

- ұзақ уақыт,<br />

үздіксіз жаттығулар арқылы<br />

нәтижеге қол жеткізу.<br />

Бұл әдісті БСА емделуші<br />

балалармен көп қолданып,<br />

аналарына кейін де жалғастыруды<br />

ұсынамыз.<br />

Айна терапиясы әдісі<br />

Айна терапиясы да эрготерапияның<br />

жаңа, тиімді<br />

әдістерінің бірі. Мидың визуальды<br />

және қимыл-әрекеттік<br />

аймағын белсендіруге<br />

қолданылады. Айнаны үстел<br />

үстіне ыңғайлы қойып,<br />

емдейтін қолын айна арқасына<br />

жасырып, көрсетпей,<br />

ал сау қолымен айна алдында<br />

жұмыс жасайды. Әр<br />

түрлі жаттығуларды емделушіге<br />

көрушілік қайтымды<br />

байланыспен, терең сезімталдықпен<br />

жасауды ұсынамыз.<br />

Сол кезде екі қолымен<br />

де жақсы жұмыс жасағандай<br />

сезім пайда болады.<br />

Ж а л п ы, эрг о т ера п и я<br />

әдісімен емдік оңалту барысында,<br />

жалпы емдік ісшаралар<br />

кезінде барлығының<br />

орны ерекше болып<br />

табылады: балаларды қоршаған<br />

орта, жеке қасиеттері,<br />

отбасындағы қарымқатынас,<br />

әлеуметтік жағдайы,<br />

интеллектісінің көрсеткіші.<br />

Бұл әдіспен емделушінің<br />

өмір сүру сапасын<br />

жақсартуға, қалыпты ісәрекеттерін<br />

орнатуға, өзіне-өзі<br />

қызмет жасай білуге<br />

мүмкіндік туғызуға және танымдылығын<br />

дамытуға көмектесеміз.<br />

«Өмірімді<br />

өнеріммен<br />

өрнектеймін»<br />

Жуырда облыстық<br />

көзі көрмейтін<br />

және<br />

әлсіз көретін азаматтарға<br />

арналған арнайы<br />

кітапханада «Тағдырластар»<br />

клубының кезекті<br />

басқосуы өтті.<br />

Ербек Бакиев,<br />

облыстық арнайы<br />

кітапхананың<br />

тифлолог-редакторы<br />

«Өмірімді өнеріммен өрнектеймін»<br />

тақырыбымен<br />

өрбіген кешке қатысушылар<br />

еліміздің әр өңірінен жиналды.<br />

Олардың арасында жазушы,<br />

«Пейіштің сауабы»<br />

кітабының авторы Бақтыгүл<br />

Ауданова, сазгер, әнші<br />

Арайлым Саттарова, ақын<br />

Гүлзат Холибекова және<br />

Қ ы зы лорд а о бл ысына н<br />

Әкімжан Өміртай, Динара<br />

Ешниязова, Ақтөбеден<br />

қайсар жандар<br />

Өнерім –<br />

жанарымның<br />

шырағы<br />

Оған еліміздің 7 өңірінен<br />

12 өнерпаз қатысты. 2017<br />

жылы алғаш рет Орал қаласында<br />

өткен сайыс биыл<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласында жалғасын<br />

тауып отыр.<br />

Мүмкіндігі шектеулі болса<br />

да өмірге құлшынысын<br />

жоғалтпаған жандар байқау<br />

шарты бойынша патриоттық<br />

әндерді жанды дауыста орындады.<br />

Ш.Қалдаяқов атындағы<br />

облыстық филармонияның<br />

әншісі Аман Төре төрағалық<br />

еткен қазылар алқасының<br />

құрамында облыстық зағип<br />

азаматтарға арналған арнайы<br />

кітапхана директоры Бәкір<br />

Нұрманбетов, сазгер<br />

Нұрлан Қожа жас таланттардың<br />

өнерін бағалады. Сайысқа<br />

қатысушылардың шеберлігі<br />

мен әнінің мағынасы,<br />

сахнада өзін ұстауы және киім<br />

үлгісіне баса мән берілді.<br />

Қазылар алқасының<br />

шешімімен «Нұрын шаш-<br />

Манас Есентаев, Алматы облысынан<br />

Жасұлан Бекенов<br />

сынды зағип жандар келіп,<br />

өнерлерін ортаға салды.<br />

Клуб отырысына жиналғандар<br />

өмірге құштарлық,<br />

өнерге деген махаббат тақырыбында<br />

пікір алмасып, ән<br />

шырқады, жыр айтты. Клуб<br />

жетекшісі Е.Бакиев жүргізген<br />

кеш барысында көрерменге<br />

түрлі сауалдар қойылды,<br />

қонақтармен еркін сұхбат<br />

өрбіді. Басқосу соңында<br />

жазушы Б.Ауданова арнайы<br />

кітапханаға өз кітаптарын<br />

сыйға табыстады.<br />

Бұл кеште кітапхана<br />

оқырмандарымен қатар №8<br />

арнаулы әлеуметтік қызметтер<br />

көрсету орталығының<br />

демалушылары қатысты.<br />

Өнерге ықыласы мол, өмірді<br />

жан-тәнімен жақсы көретін<br />

жандардың бұл күнгі басқосуы<br />

ерекше болды. Көңілді<br />

тарасқан көрерменнен шаттықтың<br />

лебін сезіп, біз де<br />

қуандық.<br />

<strong>Шымкент</strong>те «Қазақ соқырлар қоғамы» қоғамдық<br />

бірлестігінің облыстық филиалының<br />

ұйымдастыруымен Астананың 20<br />

жылдығына орай «Өнерім – жанарымның шырағы»<br />

атты республикалық ән байқауы өтті.<br />

Бибайша НҰРЖАНҚЫЗЫ<br />

b.aisha@shymkala.kz<br />

қан әлемге, тұтқа болған<br />

бар елге – Астанаға 20 жыл»<br />

номинация бойынша бас<br />

жүлдені Талдықорған қаласынан<br />

келген Арғын<br />

Нұрдана жеңіп алды. Осы<br />

номинация бойынша І<br />

орынды <strong>Шымкент</strong> қаласынан<br />

Ақмарал Басымбек<br />

иеленсе, ІІ орынға Қызылордадан<br />

келген Өміртай<br />

Әкімжан, ІІІ орынға Орал<br />

қаласынан келген өнерпаз<br />

Батырова Айнагүл лайық<br />

деп табылды.<br />

«Ән көңілдің ажары» номинациясы<br />

бойынша бас жүлдені<br />

талдықорғандық Жасұлан<br />

Бекенов қанжығасына байласа,<br />

І орынды қызылордалық<br />

Динара Ешниязова иемденді.<br />

ІІ орын – Атырау облысынан<br />

келген Гүлжанат Тастанбековаға,<br />

ІІІ орын шымкенттік<br />

Мақсат Жанпейісоваға бұйырды.<br />

Жүлдегелермен қоса<br />

барлық қатысушыларға ынталандыру<br />

сыйлықтары табыс<br />

етілді. Келесі жылғы байқау<br />

Талдықорған қаласында<br />

өтеді.

Жаршы<br />

www.shymkala.kz<br />

№<strong>61</strong> (1600)<br />

3 тамыз 2018 жыл<br />

7<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласы мәслихатының<br />

ШЕШІМІ<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласы №34/273-6с 13 шілде 2018 жыл<br />

<strong>Шымкент</strong> қалалық мәслихатының<br />

2014 жылғы 20 наурыздағы №33/220-5с<br />

«<strong>Шымкент</strong> қалалық мәслихатының<br />

2007 жылғы 24 шілдедегі №41/413-3с<br />

«Бейбіт жиналыстар, митингілер,<br />

шерулер, пикеттер және<br />

демонстрациялар өткізу тәртібін<br />

қосымша реттеу туралы» шешіміне<br />

өзгерістер енгізу туралы» шешімінің<br />

күші жойылды деп тану туралы<br />

Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы «Қазақстан<br />

Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және<br />

өзін-өзі басқару туралы» Заңының 7-бабының 5-тармағына және<br />

«Құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының 2016<br />

жылғы 6 сәуірдегі Заңының 27-бабына сәйкес, <strong>Шымкент</strong> қаласының<br />

мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:<br />

1. <strong>Шымкент</strong> қалалық мәслихатының 2014 жылғы 20 наурыздағы<br />

№33/220-5с «<strong>Шымкент</strong> қалалық мәслихатының 2007 жылғы 24<br />

шілдедегі №41/413-3с «Бейбіт жиналыстар, митингілер, шерулер,<br />

пикеттер және демонстрациялар өткізу тәртібін қосымша реттеу<br />

туралы» шешіміне өзгерістер енгізу туралы» (Нормативтік<br />

құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №2<strong>61</strong>2 болып<br />

тіркелген, 2014 жылғы 18 сәуірде «<strong>Шымкент</strong> <strong>келбеті</strong>» газетінде<br />

жарияланған) шешімінің күші жойылды деп танылсын.<br />

2. «<strong>Шымкент</strong> қаласы мәслихатының аппараты» мемлекеттік<br />

мекемесі Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде<br />

белгіленген тәртіпте:<br />

1) осы шешімнің аумақтық әділет органында мемлекеттік<br />

тіркелуін;<br />

2) осы мәслихат шешімі мемлекеттік тіркелген күнінен бастап<br />

күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін қағаз және электронды<br />

түрде қазақ және орыс тілдерінде «Республикалық құқықтық<br />

ақпарат орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы<br />

республикалық мемлекеттік кәсіпорнына Қазақстан Республикасы<br />

нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау<br />

банкіне ресми жариялау және енгізу үшін жолданылуын;<br />

3) осы шешім мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік<br />

он күн ішінде оның көшірмесін <strong>Шымкент</strong> қаласының аумағында<br />

таратылатын мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялауға<br />

жолданылуын;<br />

4) ресми жарияланғаннан кейін осы шешімді <strong>Шымкент</strong> қаласы<br />

мәслихатының интернет-ресурсына орналастыруын қамтамасыз<br />

етсін.<br />

3. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін<br />

күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласы<br />

мәслихаты сессиясының<br />

төрағасы<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласы<br />

мәслихатының хатшысы<br />

Е.Омаров<br />

Н.Бекназаров<br />

Оңтүстік Қазақстан Облысы әділет департаментінің нормативтік<br />

құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде 2018 жылғы<br />

25 шілде №4699 болып енгізілді<br />

Қала шаруашылығы<br />

Жылыту маусымына<br />

дайындық жүруде<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласы Әл-Фараби ауданында жылыту<br />

маусымына дайындық жұмыстары<br />

басталды.<br />

Бибайша НҰРЖАНҚЫЗЫ<br />

b.aisha@shymkala.kz<br />

Қазіргі таңда аудан әкімдігі<br />

мен «Қуат жылу орталық-3»<br />

ММК мекемесінің бірлескен<br />

іс-шара жоспары түзіліп, 2018-<br />

2019 жылдардағы жылу маусымына<br />

дайындық жұмыстары<br />

жүргізілуде.<br />

Қысқы жылыту маусымына<br />

дайындық жұмыстары кестеге<br />

сәйкес жүргізілуде. Коммуналды<br />

шаруашылық саласының<br />

мамандары жұмыстың жоспарлы<br />

уақытында аяқталатынын<br />

және аудан тұрғындары жылу<br />

тапшылығын сезінбейтінін айтады.<br />

Жалпы, Әл-Фараби ауданы<br />

аумағында көпқабатты<br />

672 тұрғын үй бар, оның ішінде<br />

<strong>61</strong>3 көпқабатты тұрғын үй<br />

жылу қабылдауға тіркелген.<br />

Бүгінде көпқабатты 217 үйде<br />

қысқа дайындық жұмыстары<br />

жүргізіліп, аудан тұрғындарына<br />

жылу энергиясын үнемдеу<br />

мақсатында жылу есептегіш<br />

құралының тиімділігі туралы<br />

түсіндірілді, 63 үйге осындай<br />

құралы орнатылған.<br />

– Әл-Фараби ауданындағы<br />

80 үй біздің мекемеге қарайды.<br />

Жылу жүйелерін сығымдау<br />

жұмыстары бойынша қызмет<br />

көрсету әр шаршы метрге<br />

7 теңге деп бекітілген. Әр пәтер<br />

иесіне 12 айға кесте түзіледі.<br />

Одан бөлек тазалап-сығымдаймыз<br />

және жылу жүйелерін<br />

толығымен жуып шығамыз,<br />

- дейді «Қуат жылу орталық-3»<br />

ММК өндірістік директоры<br />

Мейірман Сәбитов.<br />

Бүгінде <strong>Шымкент</strong> қаласы<br />

бойынша әр ауданда 5 бригада<br />

жылу жүйелерін жөндеуде.<br />

Сондай-ақ, жылу жүйелерінде<br />

апатты жағдай орын алса,<br />

тәулік бойы арнайы диспечер<br />

тұрғындардан түскен қоңырауларды<br />

қабылдап, әр аудан<br />

бойынша жұмыс жасап жатқан<br />

бригада жеделдетіп қызмет<br />

көрсетуге әзір.<br />

1 сыныпқа қабылдау<br />

Оқушыларды<br />

электронды қабылдау<br />

жобасы жалғасуда<br />

<strong>Шымкент</strong>те оқушыларды<br />

1 сыныпқа<br />

қабылдаудың<br />

электронды<br />

форматы жалғасуда.<br />

Бибайша НҰРЖАНҚЫЗЫ<br />

b.aisha@shymkala.kz<br />

Ата-ана арнайы портал арқылы<br />

өзі таңдаған мектеп пен<br />

мұғалімдердің рейтингісін де<br />

көре алады.<br />

Қазір <strong>Шымкент</strong>тегі мектептерде<br />

1 сыныпқа электронды<br />

түрде қабылдау жүйесі сәтті<br />

жұмыс істеп тұр. Осыған сәйкес<br />

ата-ана 30 тамызға дейін баласының<br />

құжатын электронды<br />

түрде өткізіп, мектепке өтініш<br />

бере алады. Қалалық білім басқармасының<br />

мамандары осылай<br />

деп хабарлап отыр.<br />

– Балаларды 1 сыныпқа қабылдау<br />

үшін мынадай құжаттар<br />

қажет: Ата-ананың өтініші<br />

(немесе оларды алмастыратын<br />

тұлғалардың); баланың туу туралы<br />

куәлігінің көшірмесі, денсаулығы<br />

туралы анықтамасы<br />

(медициналық паспорт) және<br />

екі фотосурет (3х4), - дейді<br />

білім басқармасының маманы<br />

Айгүл Текебаева.<br />

Ата-аналар баласы білім<br />

алатын мектепті өзі таңдай<br />

алады. Оған шектеу жоқ. Бүгінде<br />

мектепке баланы қабылдау<br />

жұмыстары қатаң бақылауда.<br />

Қалалық білім басқармасы атааналардың<br />

құқын қорғау мақсатында<br />

білім беру мекемлеріне<br />

«Жасырын тұтынушы» әдісін<br />

пайдалана отырып, бірнеше<br />

рейдтік жұмыстар жүргізген,<br />

нәтижесінде өрескел ережелерді<br />

бұзған оннан аса мектеп<br />

анықталды. Нақты айтқанда<br />

оқушыларды мектепке қабылдау<br />

кезінде ҚР білім және ғы-<br />

лым министрлігінің 2015 жылғы<br />

8 сәуірдегі №179 бұйрығымен<br />

бекітілген «Бастауыш, негізгі<br />

орта, жалпы орта білім берудің<br />

жалпы білім беретін бағдарламалары<br />

бойынша оқыту үшін<br />

ведомотволық бағыныстылығына<br />

қарамастан білім беру ұйымдарына<br />

құжаттарды қабылдау<br />

және оқуға қабылдау» мемлекеттік<br />

стандартының 9-тармағының<br />

тізбесінде көзделмеген<br />

құжаттар топтамасын сұрататыны<br />

анықталды.<br />

Мәселен, №77 мектепте баланың<br />

ата-анасының жұмыс орнынан<br />

анықтама мен неке қию<br />

туралы куәліктерінің көшірмелерін<br />

талап еткен. №4, 26, 23,<br />

45 мектептердің қызметкерлері<br />

оқушының мекенжайы анықтамасы,<br />

ата-анасының жеке<br />

куәліктерінің көшірмесін сұрапты.<br />

Ал №47, 64 мектептерде жөндеу<br />

жұмыстарына, №17 мектепте<br />

мұғалімдердің еңбек демалысында<br />

болуына байланысты<br />

рейд жүргізілген күні мүлдем<br />

құжат қабылданбай жатқаны<br />

анықталды. Білім басқармасының<br />

мамандары мұндай фактілер<br />

басқа мектептерде де орын<br />

алып жатқанын айтады.<br />

– Ата-ананың неке туралы<br />

куәлігін немесе мекенжай анықтамасы<br />

қабылдауға қажет емес.<br />

Білім мекемелерінің басшылары<br />

қатаң ескертуден соң өздерінің<br />

тарапынан кеткен кемшіліктерді<br />

түсініп, нәтиже шығарады<br />

деген сенімдеміз, - дейді<br />

А.Текебаева.<br />

Оқушыларды мектепке қабылдау<br />

жұмыстары 30 тамызға<br />

дейін жалғасады. Қазіргі таңда<br />

1 сыныпқа баратын 17 мыңнан<br />

аса бала тіркеуге алынса, соның<br />

14 мыңының құжаты электронды<br />

жүйеге тіркелген. Ал жалпы<br />

биыл 30 мыңнан аса бала мектепке<br />

қабылданады деп жоспарлануда.<br />

Кеңес<br />

Үйлерді өрттен<br />

сақтаңыздар!<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласындағы №4<br />

өрт сөндіру бөлімі тұрмыстық<br />

және тұрғын секторларда<br />

орын алатын өрттердің және<br />

адамның қазасының алдын алу<br />

мақсатында қала тұрғындарын өрт<br />

қауіпсіздігі ережелерін сақтаудын<br />

ескертеді. Атап айтқанда:<br />

- үй ішінде мас күйде темекі<br />

шекпеген дұрыс;<br />

- жылыту маусымы алдында<br />

пешті жөндеу керек;<br />

- пештің маңайына, жанжағына<br />

тез жанатын заттарды<br />

қалдырмаңыз;<br />

- пешті жағу үшін тез тұтанатын<br />

сұйықтықты қолданбаңыз;<br />

- толық сөндірілмеген<br />

көмірді ағаштан жасалған<br />

заттың қасына қоймаңыз;<br />

- қолдан жасаған электр<br />

қорғаныштарын қолдануға<br />

тыйым салынады;<br />

- электр сымдарды жөндегенде<br />

және үйге электр<br />

жүйесін тартқанда электр<br />

мамандарының көмегіне<br />

жүгінген абзал;<br />

- электр қондырғыларды<br />

уақтылы тексеріп отырыңыз;<br />

- балаларды қараусыз<br />

қалдырмаңыз және оларды<br />

сырттан жауып кетпеңіз;<br />

- тез тұтанатын заттарды<br />

және т.б заттарды балалардың<br />

қолы жетпейтін жерде<br />

сақтаңыздар;<br />

- үйден шыққанда, ұзақ<br />

жолға шыққанда үйдегі ток<br />

көзін сөндіріп, газды өшіріп<br />

шығуды ұмытпаңыздар.<br />

Егер өрт қауіпсіздігі қағидаларын<br />

сақтасаңыздар,<br />

адам шығынына әкеліп соқтыратын<br />

түрлі өрттердің<br />

алдын алуға болады.<br />

Қ.Кеңесбеков,<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласындағы<br />

№4 өрт сөндіру<br />

бөлімінің қарауыл<br />

бастығы, азаматтық<br />

қорғау аға лейтенанты<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласының тұрғын үй кезегінде 01.04.2018 ж дейін тіркелген<br />

халықтың әлеуметтік жағынан әлсіз топтары тізімі<br />

u<br />

Басы 32, 36-59-нөмірлерде<br />

№ Т.А.Ж<br />

Кезекке<br />

тіркелген<br />

уақыты<br />

13058 Өсербай Н.М 01.03.2018<br />

13059 Амандық Н.Б 01.03.2018<br />

13060 Елтай Ш.У 01.03.2018<br />

130<strong>61</strong> Азадова С.Б 01.03.2018<br />

13062 Зиятбекова Б.А 01.03.2018<br />

13063 Сандыбаева Б.К 01.03.2018<br />

13064 Сырманова А.И 01.03.2018<br />

13065 Картбаева А.М 01.03.2018<br />

13066 Амирханова У.А 01.03.2018<br />

13067 Ергешова Р.М 02.03.2018<br />

13068 Гриценко В.Т 05.03.2018<br />

13069 Таджиева О.Н 05.03.2018<br />

13070 Сидикбаева Г.И 05.03.2018<br />

13071 Абдиманап Ә.Қ 05.03.2018<br />

13072 Баймаханова Д.Х 05.03.2018<br />

13073 Ахметова Г.К 05.03.2018<br />

13074 Ахмедова С.Н 05.03.2018<br />

13075 Мусабаева Н.С 05.03.2018<br />

13076 Исмаилова М.С 05.03.2018<br />

13077 Тургунова З.Я 05.03.2018<br />

13078 Тукешова Н.К 05.03.2018<br />

13079 Жаппарова Г.Е 05.03.2018<br />

13080 Егембердиева А.С 05.03.2018<br />

13081 Ашимова Л.А 05.03.2018<br />

13082 Байдалиева Ж.Е 05.03.2018<br />

13083 Дубчак Ю.В 05.03.2018<br />

13084 Рахматуллаева А.А 05.03.2018<br />

13085 Ахметова Э.Д 05.03.2018<br />

13086 Тайжанов Н.Б 05.03.2018<br />

13087 Даулбаев К. 05.03.2018<br />

13088 Нурбашова Т.А 06.03.2018<br />

13089 Черниязова К.С 06.03.2018<br />

13090 Махмудова У.К 06.03.2018<br />

13091 Тасполатов С.О 06.03.2018<br />

13092 Дүйсебек Б.М 06.03.2018<br />

13093 Изтлеуова А.Б 06.03.2018<br />

13094 Мамбетова Ф.А 06.03.2018<br />

13095 Расулметова В.Р 06.03.2018<br />

13096 Аманова О.Т 06.03.2018<br />

13097 Муратов К.А 06.03.2018<br />

13098 Баратов А.Р 06.03.2018<br />

13099 Байбуриев Б.М 06.03.2018<br />

13100 Шаурыкова Д.Ё 06.03.2018<br />

13101 Баймуратов С.А 06.03.2018<br />

13102 Рыстыбаев Б.Т 06.03.2018<br />

13103 Аманбай Б.Н 06.03.2018<br />

13104 Ирисбекова У.Т 06.03.2018<br />

13105 Исаева Г.М 06.03.2018<br />

13106 Мустафаева С.С 06.03.2018<br />

13107 Ибрагимова Ш.К 06.03.2018<br />

13108 Бақытжанқызы А. 06.03.2018<br />

13109 Нурманова Л.М 06.03.2018<br />

13110 Мудурова Н.С 06.03.2018<br />

13111 Уалиханова Ж.А 06.03.2018<br />

13112 Имашев С.М 06.03.2018<br />

13113 Момбекова Ж.Ә 13.03.2018<br />

13114 Хабибов А.Х 13.03.2018<br />

13115 Шарипова А.М 13.03.2018<br />

13116 Халжигитов Н. 13.03.2018<br />

13117 Дилданова Э.А 13.03.2018<br />

13118 Мырзатай М.М 13.03.2018<br />

13119 Адихамов Ш.И 13.03.2018<br />

13120 Аймаханбетова Ж.Т 13.03.2018<br />

13121 Утеева С.К 13.03.2018<br />

13122 Фазилова Г.М 13.03.2018<br />

13123 Пирмет Т.О 13.03.2018<br />

13124 Абдумажитова Г.Б 13.03.2018<br />

13125 Абдурахманова Г.У 13.03.2018<br />

13126 Куралова Г.К 13.03.2018<br />

13127 Тойынбетова М.Б 13.03.2018<br />

13128 Абдурахманова М. 13.03.2018<br />

13129 Турымбетова С.Н 13.03.2018<br />

13130 Шамшиметов У.М 13.03.2018<br />

13131 Боровская Н.С 13.03.2018<br />

13132 Миррахимова Н.А 13.03.2018<br />

13133 Талипжанова Д.З 13.03.2018<br />

13134 Ахметова С.А 15.03.2018<br />

13135 Раймкулова Т.И 15.03.2018<br />

13136 Момынтай Қ.Н 15.03.2018<br />

13137 Мырзагелдиева Б.Т 15.03.2018<br />

13138 Әлімжан Г.Н 15.03.2018<br />

13139 Багланова М.А 15.03.2018<br />

13140 Голубова Д.В 15.03.2018<br />

13141 Каратаева В.С 15.03.2018<br />

13142 Көпбай Р.К 15.03.2018<br />

13143 Абдуллаева М.Т 15.03.2018<br />

13144 Бердикулова Ж.Т 15.03.2018<br />

13145 Ибраева Д.Н 15.03.2018<br />

13146 Айышева Р.К 15.03.2018<br />

13147 Пинчук А.В 15.03.2018<br />

13148 Талипбеков О.С 15.03.2018<br />

13149 Антонова Е.А 15.03.2018<br />

13150 Омарбекова А.С 15.03.2018<br />

13151 Садыбаев А.Д 15.03.2018<br />

13152 Серикбаева С.У 15.03.2018<br />

13153 Тобакабылова Ж.Б 15.03.2018<br />

13154 Нияз Т.С 15.03.2018<br />

13155 Исергенова Г.А 15.03.2018<br />

13156 Құдайбергенова Г.М 15.03.2018<br />

13157 Кадамбаев Б.К 15.03.2018<br />

13158 Мұстафаева А.М 15.03.2018<br />

13159 Ортаева А.А 15.03.2018<br />

13160 Абдуразакова Ш.К 15.03.2018<br />

131<strong>61</strong> Хайтметова Д.М 15.03.2018<br />

13162 Асқарбек А.Б 15.03.2018<br />

13163 Есбосынова А.Т 15.03.2018<br />

13164 Назаров Б.Ж 15.03.2018<br />

13165 Орынбеков Е. 16.03.2018<br />

13166 Сәбден Э.Қ 16.03.2018<br />

13167 Жунисова А.Т 16.03.2018<br />

13168 Турсынова Ж.Л 16.03.2018<br />

13169 Меденова М.О 16.03.2018<br />

13170 Худайшукурова Р.А 16.03.2018<br />

13171 Халикова М.З 19.03.2018<br />

13172 Оспанова А.Ж 19.03.2018<br />

13173 Затыбекова А.О 19.03.2018<br />

13174 Қосалиева М.Ө 19.03.2018<br />

13175 Умарова Д.М 19.03.2018<br />

13176 Сапарбаева К.У 19.03.2018<br />

13177 Муталиева А.А 19.03.2018<br />

13178 Нуридинов Г.М 19.03.2018<br />

13179 Османова Н.К 19.03.2018<br />

13180 Назарбаева С.М 19.03.2018<br />

13181 Саваровская Л.В 19.03.2018<br />

13182 Саматова Ж.С 19.03.2018<br />

13183 Сеитова М.М 19.03.2018<br />

13184 Байтибаев М.Ш 19.03.2018<br />

13185 Сансызбаева Н.С 19.03.2018<br />

13186 Нарметова С.С 19.03.2018<br />

13187 Нурымбетов А.А 19.03.2018<br />

13188 Тулегенова У.Ж 19.03.2018<br />

13189 Абдуллоева А.Б 19.03.2018<br />

13190 Рыспанова Б.Б 20.03.2018<br />

13191 Воскобойников С.В 20.03.2018<br />

13192 Сергазин М.Б 20.03.2018<br />

13193 Құрманбекова Л.Д 20.03.2018<br />

13194 Кемпрекова М.Б 20.03.2018<br />

13195 Сүйеубекова М.Ы 20.03.2018<br />

13196 Андасов Е.Б 20.03.2018<br />

13197 Сатоев Э.А 20.03.2018<br />

13198 Каленова С.А 20.03.2018<br />

13199 Досова Г.К 20.03.2018<br />

13200 Кенжебек Ә.С 20.03.2018<br />

13201 Нурсалиева К.К 20.03.2018<br />

13202 Асанова Р.М 20.03.2018<br />

13203 Әбілдаева А.С 20.03.2018<br />

13204 Боранбаева Г.А 20.03.2018<br />

13205 Ерметова Н.И 20.03.2018<br />

13206 Абдурасулова А.А 20.03.2018<br />

13207 Мамбетияров А.Б 20.03.2018<br />

13208 Күлсінбай Ф.Е 20.03.2018<br />

13209 Закарадзе Г.Д 20.03.2018<br />

13210 Тургинбаева А.А 20.03.2018<br />

13211 Нысанова Д.А 20.03.2018<br />

13212 Накипова Г.С 20.03.2018<br />

13213 Мусрепова А.Б 20.03.2018<br />

13214 Айтбаев А.С 20.03.2018<br />

13215 Дуйсенова Д.А 20.03.2018<br />

13216 Кизбаева А.К 20.03.2018<br />

13217 Сапарова Ж.Б 20.03.2018<br />

13218 Султанова А.Ж 20.03.2018<br />

13219 Тохтар С. 20.03.2018<br />

13220 Бузько А.В 20.03.2018<br />

13221 Исраилова Д.А 20.03.2018<br />

13222 Босоногова Н.А 20.03.2018<br />

13223 Утепова М. 20.03.2018<br />

13224 Бекжанова А.Т 20.03.2018<br />

13225 Альжанова Ж.С 20.03.2018<br />

13226 Нәзірбек М.У 20.03.2018<br />

13227 Тамтаева А.Р 20.03.2018<br />

13228 Муталиева Ш.Н 20.03.2018<br />

13229 Есенов К. 20.03.2018<br />

13230 Кульбаева С.Т 20.03.2018<br />

13231 Аширов С.А 20.03.2018<br />

13232 Мырзабекова П.А 20.03.2018<br />

13233 Орынбасарова А.А 20.03.2018<br />

13234 Қаржау Б.Ж 20.03.2018<br />

13235 Аскарбекова У.Б 20.03.2018<br />

13236 Килишбаева А.Ж 20.03.2018<br />

13237 Акназарова У.Е 20.03.2018<br />

13238 Камалбекова Г.Д 21.03.2018<br />

13239 Айтжан М.М 21.03.2018<br />

13240 Төрегелдиева Ж.Ө 21.03.2018<br />

13241 Сарыбаев М.Д 21.03.2018<br />

13242 Кошанова Г.С 21.03.2018<br />

13243 Аширов Н.А 21.03.2018<br />

13244 Зиябекова Ш.А 21.03.2018<br />

13245 Елемесова Р.К 21.03.2018<br />

13246 Ширинова М.К 21.03.2018<br />

13247 Калханова Н.Н 21.03.2018<br />

13248 Амангельдиева А.Ж 21.03.2018<br />

13249 Оразымбетова Н.Т 21.03.2018<br />

13250 Аманова М.Б 21.03.2018<br />

13251 Сманова Ш.Н 21.03.2018<br />

13252 Муханова Ш.Ш 21.03.2018<br />

13253 Абубакиров Г.А 21.03.2018<br />

13254 Жанбутаева А.С 21.03.2018<br />

13255 Ибраимова М.Д 21.03.2018<br />

13256 Хасанов А.Т 21.03.2018<br />

13257 Кемалова Л.С 21.03.2018<br />

13258 Юсупалиев А.С 21.03.2018<br />

13259 Каманова А.А 21.03.2018<br />

13260 Жолдасова П.Р 21.03.2018<br />

132<strong>61</strong> Жолаева А.Б 21.03.2018<br />

13262 Орманова Ш.С 21.03.2018<br />

13263 Калтаева М.Д 21.03.2018<br />

13264 Акмамбетова Г.М 21.03.2018<br />

13265 Пазилова Б.М 21.03.2018<br />

13266 Тогусбаева А.Т 21.03.2018<br />

13267 Мәженова Р.Ә 21.03.2018<br />

13268 Алиева Г.Н 21.03.2018<br />

13269 Умирбекова Ж.С 21.03.2018<br />

13270 Садыкова К.И 21.03.2018<br />

13271 Арыстанова С.М 21.03.2018<br />

13272 Жумабаева И.Ж 21.03.2018<br />

13273 Мусина Л.Т 21.03.2018<br />

13274 Ксенитиади В.Х 21.03.2018<br />

13275 Кенжебекова Р.Ж 21.03.2018<br />

13276 Кыдырбекова Б.К 21.03.2018<br />

13277 Артукова З.Б 21.03.2018<br />

13278 Оразалиева С.П 21.03.2018<br />

13279 Сарсенбекова Б. 21.03.2018<br />

13280 Рыспанова А.Б 21.03.2018<br />

13281 Сардарова А.А 21.03.2018<br />

13282 Ходжаева А.М 21.03.2018<br />

13283 Тұрсынбай Ә.Ж 21.03.2018<br />

13284 Үсен А.С 21.03.2018<br />

13285 Байгабилова А.К 26.03.2018<br />

13286 Айтбаева С.Б 26.03.2018<br />

13287 Калиева А.К 26.03.2018<br />

13288 Омарбекова Г.О 26.03.2018<br />

13289 Аширова М.А 26.03.2018<br />

13290 Жансейтова Д.Б 26.03.2018<br />

13291 Байжанова Р.Б 26.03.2018<br />

13292 Ирисметова Н.Е 26.03.2018<br />

13293 Абдурасулова Д.Р 26.03.2018<br />

13294 Шаяхметова Ж.Ш 26.03.2018<br />

13295 Санаева З.Б 26.03.2018<br />

13296 Турлибекова А.К 26.03.2018<br />

13297 Орлова О.С 26.03.2018<br />

13298 Шамшиева М.К 26.03.2018<br />

13299 Ертаева Ж.Е 26.03.2018<br />

13300 Абжапбарова С.Т 26.03.2018<br />

13301 Дадаметов Х.Х 26.03.2018<br />

13302 Байтимова А.Д 26.03.2018<br />

13303 Дарибаева А.Ж 26.03.2018<br />

13304 Усманова К.Х 26.03.2018<br />

13305 Есентаев К.Л 26.03.2018<br />

13306 Таттыбаев И.Б 26.03.2018<br />

13307 Асилбекова А.П 26.03.2018<br />

13308 Абетов С.С 26.03.2018<br />

13309 Бухарбаев К.Д 26.03.2018<br />

13310 Турапова И.М 26.03.2018<br />

13311 Исаева Ж.И 26.03.2018<br />

13312 Розакова Э.У 26.03.2018<br />

13313 Шакирбеков Т.К 26.03.2018<br />

13314 Бермишев Е.У 27.03.2018<br />

13315 Ахметова М.Т 27.03.2018<br />

13316 Сабырова Н.Х 27.03.2018<br />

13317 Көкен Б.К 28.03.2018<br />

13318 Архабаева Г.А 28.03.2018<br />

13319 Ибрагимова А.А 28.03.2018<br />

13320 Адилов А.Р 28.03.2018<br />

13321 Ирисметова М.Ш 28.03.2018<br />

13322 Кененбаева Э.А 28.03.2018<br />

13323 Дуисебаева Г.С 28.03.2018<br />

13324 Бадалов А.Э 28.03.2018<br />

13325 Атажанова Г.У 28.03.2018<br />

13326 Чинибекова А.Б 28.03.2018<br />

13327 Парпиева Ш.Б 28.03.2018<br />

13328 Акмурзаева Ж.А 28.03.2018<br />

13329 Уткуров А.Д 28.03.2018<br />

13330 Сатжанов Г.А 28.03.2018<br />

13331 Бабашева Д.С 28.03.2018<br />

13332 Тагайбекова А.Б 28.03.2018<br />

13333 Мусаева Б.А 28.03.2018<br />

13334 Суюмаганбетова А.А 28.03.2018<br />

13335 Караев А.Р 28.03.2018<br />

13336 Дуйсебаева Б.У 28.03.2018<br />

13337 Досмаилова Ж.А 28.03.2018<br />

13338 Брызгалова И.С 28.03.2018<br />

13339 Борыкбаева Г.Б 28.03.2018<br />

13340 Бердибекова Г.Б 28.03.2018<br />

13341 Бекмуханов Б.К 28.03.2018<br />

13342 Ажибекова О.И 28.03.2018<br />

13343 Баймолдаев К.Ж 28.03.2018<br />

13344 Джалилова Н.А 28.03.2018<br />

13345 Калданбекова Ш.А 28.03.2018<br />

13346 Кутумбетов Б.К 28.03.2018<br />

13347 Бегимбетова Г.Ж 28.03.2018<br />

13348 Мансурова Ш.Б 28.03.2018<br />

13349 Аймбетова Г.М 28.03.2018<br />

13350 Жақсылықова К. 28.03.2018<br />

13351 Джумашова А.Т 28.03.2018<br />

13352 Казыбаев У.К 28.03.2018<br />

13353 Кандильдаев Е.К 28.03.2018<br />

13354 Ерменбеков Р.М 28.03.2018<br />

13355 Мәлік Ұ.С 28.03.2018<br />

13356 Касимова Д.Ш 28.03.2018<br />

13357 Даржанов Б.Т 30.03.2018<br />

13358 Бұланова Т. 30.03.2018<br />

13359 Толапбергенова Н.К 30.03.2018<br />

13360 Нәрікбай Ф.М 30.03.2018<br />

133<strong>61</strong> Айтжанов Т.Е 30.03.2018<br />

13362 Жүніс А. 30.03.2018<br />

13363 Арефьева Н.А 30.03.2018<br />

13364 Тнеева А.Г 30.03.2018<br />

13365 Тилемисова Р.С 30.03.2018<br />

13366 Калмурзаев Б.О 30.03.2018<br />

13367 Үсіпбекова С.А 30.03.2018<br />

13368 Тагабаев Э.Т 30.03.2018<br />

13369 Рахметова З.К 30.03.2018<br />

13370 Меденова Н.О 30.03.2018<br />

13371 Битемиров К.Т 30.03.2018<br />

13372 Нарбеков Р.К 30.03.2018<br />

13373 Мырзахметова Р.К 30.03.2018<br />

13374 Уристемова Р.А 30.03.2018<br />

13375 Тиляходжаев К.А 30.03.2018<br />

13376 Халова Б.М 30.03.2018<br />

13377 Шортанова А.Т 30.03.2018<br />

13378 Бекмурзина Э.Р 30.03.2018<br />

13379 Куанышбекова У.Т 30.03.2018<br />

13380 Тұрабекова Г.Х 30.03.2018<br />

13381 Шырымбекова А.Х 30.03.2018

8<br />

№<strong>61</strong> (1600)<br />

3 тамыз 2018 жыл<br />

Туған өлке табиғаты<br />

www.shymkala.kz<br />

Күнгейдің маржаны<br />

– Сайрам–Өгем<br />

Құттықтау<br />

Ел ағасы -<br />

67 жаста!<br />

Оңтүстік өңірінің<br />

саяхатшыларды<br />

қызықтырып, өзіне<br />

магниттей тартатын<br />

туристік әлеуеті жоғары.<br />

Күнгейде орналасқан<br />

«Сайрам-Өгем» мемлекеттік<br />

ұлттық табиғи<br />

паркінде, тау бөктерінде<br />

демалғысы келетіндердің<br />

қарасы жыл сайын<br />

көбеюде.<br />

Бибайша НҰРЖАНҚЫЗЫ<br />

b.aisha@shymkala.kz<br />

Статистикаға назар салсақ,<br />

биылдың өзінде өңірімізге<br />

еліміздің басқа аймақтарынан<br />

және алыс-жақын шетелден<br />

125 мыңға жуық турист келген.<br />

Соның 10 мыңнан астамы осы<br />

ұлттық паркке ат басын бұрған<br />

екен. Ал бұл былтырмен салыстырғанда<br />

55 пайыз көп.<br />

Табиғаттың бар кереметін<br />

бойына жинаған Сайрам-Өгем<br />

мемелекеттік ұлттық табиғи<br />

паркі 2006 жылы ұйымдастырылып,<br />

оған Түлкібас, Төле би<br />

және Қазығұрт аудандарының<br />

табиғаты көрікті жерлері енеді.<br />

Аумағы 149 мың гектар саябақты<br />

ұйымдастырудағы басты<br />

мақсат – Батыс Тянь-Шань тау<br />

жоталарындағы ғылыми тұрғыдан<br />

құнды табиғат байлықтарын<br />

қорғап қалу, қалпына<br />

келтіру және республикадағы<br />

экологиялық туризмді дамыту.<br />

Бұл парктің аумағынан Өгем,<br />

Сайрам су, Қасқасу, Біркөлік,<br />

Машат, Дәубаба және Көкбұлақ<br />

өзендері ағып өтеді.<br />

– Бүгінде ұлттық паркке қызығушылардың<br />

саны артып,<br />

тіпті шетелдік туристтер де<br />

осында демалуға келе бастағаны<br />

біз үшін үлкен қуаныш,<br />

- дейді «Сайрам-Өгем мемелекеттік<br />

ұлттық табиғи паркі»<br />

мекемесінің директоры Сахит<br />

Қынтаев. - Ұлттық табиғи<br />

парк 2006 жылы Өгем, Төлеби<br />

және Түлкібас орман және ха-<br />

йуанаттар әлемін қорғау мемлекеттік<br />

мекемелерін қосу арқылы<br />

құрылған. 2006- 2008<br />

жылдар аралығында бізге келетін<br />

қонақтардың саны мыңнан<br />

асса қуанатын едік. Қазір<br />

туристер саны анағұрлым көбейді<br />

және сапалы қызмет көрсетуде<br />

атқарылып жатқан жұмыс<br />

та орасан. Бекітілген аумақты<br />

күнде аралау, парктің<br />

табиғи байлығын сақталуын<br />

қамтамасыз ету, браконьерлерлердің<br />

алдын алу мен экскурсия<br />

барысында туристерді бастап<br />

жүру, өрт қәуіпсіздік шаралары<br />

осы парктегі инспекторлардың<br />

міндетіне кіреді. Тәжірибелі<br />

гидтеріміз жолсерік болып<br />

қана қоймай, мұндағы әр<br />

өсімдік пен ағаш жайлы көптеген<br />

мәлімет беріп, қоршаған<br />

ортамен таныстырады. Айта<br />

кетейін, парк аумағында 10 туристік<br />

соқпақ және тауда атпен<br />

серуендеймін дейтіндерге 20-ға<br />

жуық ат дайын, - дейді Сахит<br />

Жақсымбекұлы.<br />

Сайрам-Өгем табиғи ұлттық<br />

паркке келген туристер<br />

саны:<br />

2016 жылы – 19 780 адам<br />

2017 жылы – 23 441 адам<br />

2018 жылдың бес айында<br />

– 10 166 адам.<br />

– Табиғат аясында демалғысы<br />

келген адам паркке мемлекет<br />

тарапынан белгіленген тариф<br />

бойынша ақысын төлеп кіре алады.<br />

Бұл жерде сүтқоректілердің<br />

60-қа жуық түрі мен құстардың<br />

300-ге жуық түрі мекендейді,<br />

олардың көбісі «Қызыл кітапқа»<br />

енгізілген. Табиғатты аялап, болашақ<br />

ұрпаққа сол күйі жеткізуіміз<br />

керек. Барлық тіршілік<br />

иесінің өсіп-өнуіне тыныштық<br />

қажет. Сондықтан туристерге<br />

ұлттық парк жерлерін ластауға,<br />

ұялар мен апандарды бүлдіруге,<br />

ағаштар мен бұталарды кесуге,<br />

сындыруға жол берілмейді.<br />

Осындау қамқорлықтың нәтижесі<br />

де жоқ емес. Мәселен, аймақта<br />

жойылып бара жатқан аңның<br />

бірі - қар барысы парк қызметшілері<br />

тарапынан қойылған<br />

фото-қақпандарда бой көрсете<br />

бастады. Бұл – біз үшін керемет<br />

жаңалық. Бастысы, демалушылар<br />

қоршаға ортасына зиян<br />

тигізбеуін қатаң қадағалаймыз,<br />

- дейді парк директоры Сахит<br />

Жақсымбекұлы. – Айта кетейін,<br />

табиғат аясына келіп жатқан<br />

жастар өздерін қалай ұстауды<br />

біледі, зиянды әрекеттерге<br />

бармауға тырысады. Меніңше,<br />

бұл жастардың мектеп пен отбасында<br />

алған тәлім-тәрбиесі<br />

мен елімізде жүргізіп жатқан<br />

идеологияның нәтижесі деп ойлаймын.<br />

Өгем тау жотасы –<br />

альпинизмнің бесігі<br />

Таулы аймақта 10 туристік<br />

бағыт ұйымдастырылған, жалпы<br />

ұзындығы 701 шақырымды<br />

құрайды. Оның 250 шақырымы<br />

- жаяу, 263 шақырымы - аттылы<br />

және 186 шақырымы автомобильді<br />

бағыт. Серуендеудің<br />

түрін өзіңіз таңдайсыз. Табиғи<br />

парктің ең тамаша тұстарының<br />

бірі - теңіз деңгейінен<br />

2300 биіктікте орналасқан Төменгі<br />

Сайрам су көлі. Оның<br />

қазаншұңқыры гитара тәріздес.<br />

Судың мөлдірлігі соншалық,<br />

тіпті, ең терең жердің<br />

өзінде көлдің түбін көруге<br />

болады. Келетін туристердің<br />

де назарын тартып тұратын<br />

осы көл.<br />

– Мақпалкөл мен Сусіңг<br />

е н к ө л і н е қ а р а ғ а н д а<br />

Сайрам су көліне бару жеңілдеу.<br />

Туристер мен демалушылар<br />

сол көлге көп келеді. Ал<br />

Өгем өзені 3000-4000 м биіктегі<br />

мәңгі қар басқан Сайрам<br />

тау жотасынан бастау алады.<br />

Сондай-ақ, өңіріміздегі ең<br />

биік шың да (биік нүктесі 4299<br />

метрлік Сайрам шыңы) альпинисттердің<br />

сүйікті жаттығу<br />

орнына айналған. Бұл шың<br />

оңтүстік альпинизмның бесігі<br />

саналады, мұнда тауға өрмелеуге<br />

қолайлы жолдар бар. Тек<br />

техникалық дайындыққа мұқият<br />

болу керек, - дейді Сахит<br />

Жақсымбекұлы.<br />

Сайрам-Өгем паркінде туристер<br />

үшін 6 демалыс үйі, бірнеше<br />

киіз үй және 90-ға жуық<br />

демалыс алаңқайы жұмыс істейді.<br />

Сусіңген және Мақпалкөл<br />

көлдеріне атпен бару үшін<br />

2 туристік соқпақ ашылған.<br />

Қошқаратаның<br />

бастауы –<br />

Сусіңген көлі<br />

Сусіңген көлі – көпке танымал<br />

болғанымен, жету жолы<br />

қиын, Өгем тауының інжу-маржаны<br />

саналады. Теңіз деңгейінен<br />

1907 м биіктікте, Өгем жотасының<br />

оңтүстік бөлігінде орналасқан.<br />

Аумағы - 3 500 ш.м. Жыл<br />

сайын жазда суы аздап тартылып,<br />

кейін суы қайта толады.<br />

Көлге көп бұлақтан бастау алған<br />

Сусіңген өзені келіп құйылады.<br />

Халық аузындағы кей аңыздарға<br />

сенсек, осы көлден сіңген су<br />

<strong>Шымкент</strong> қаласының ортасындағы<br />

Қошқарата өзенінен және<br />

Қазығұрт тауының етегіндегі<br />

Ақбура бұлағынан бастау болып<br />

шығады екен. Көлде дақты<br />

форель-осман балығы тіршілік<br />

етеді. Көлге ең жақын ауыл –<br />

Өгем елдімекені. Мұнда жететін<br />

тура жол жоқ, жаяу немесе атпен<br />

баруға тура келеді.<br />

Ұлттық парктің басшылары<br />

экологиялық туризмді бұдан<br />

ары дамыту мақсатында алдағы<br />

уақытта қосымша туристік<br />

бағыттар ашуды, мініс аттарының<br />

санын көбейтіп, қысқы туризмді<br />

ұйымдастыруды жоспарлап<br />

отыр. Бұл қадамдар саябақтың<br />

туристік әлеуетін одан ары<br />

арттыра түспек. Шынында да туған<br />

өлкеміздің табиғаты әлемдегі<br />

мақтаулы елдердің ғажайыптарынан<br />

кем емес!..<br />

Бүгін елге белгілі азам<br />

ат, « О б л ы с қ а е ң б е г і<br />

сіңген» медалінің иегері,<br />

Ордабасы ауданының<br />

Құрметті азаматы,<br />

«Дос Демеу» қоғамдық<br />

бірлестігінің төрағасы<br />

Ө т е г е н Ж а н ы с б е к<br />

Тұрсынәліұлының туған<br />

күні. Әріптесіміз, өмірде<br />

үзеңгілес досымызды 67<br />

жасқа толуымен шын жүректен<br />

құттықтаймыз!<br />

Қадірлі азамат қоғамдағы<br />

түйткілді мәселелердің<br />

шешілуіне үлес қосып,<br />

өзінің бар күш-қайратын<br />

азаматтық қоғамды дамыту<br />

жолына жұмсап келеді.<br />

Үзеңгілестері арасында<br />

абырой бар ел ағасының<br />

табанды мінез, мұқалмас<br />

жігерінің арқасында<br />

өмірлік мақсатының<br />

жолында аянып қалған<br />

кезі жоқ.<br />

Бі з бү г і н г і қ у а н ы ш<br />

иесінің деніне саулық, мол<br />

бақыт, отбасыңызға амандық,<br />

құт-береке тілейміз.<br />

Шаңырағыңыз шат тық<br />

пен бақытқа толсын! Өмірде<br />

көздеген мақсатыңызға<br />

жетіп, еліміздің дамуына<br />

мол еңбек сіңіре бергейсіз<br />

деп тілек айтамыз.<br />

Қоғамдық бірлестіктер<br />

қауымы атынан құттықтаушылар:<br />

Шаруа Пірмат,<br />

Жарқынбек Сейтінбет,<br />

Ибрахим Әлсерке.<br />

Жабайы жануарлар төлдеуде<br />

ҚР Үкіметінің 2005<br />

жылғы 5 қаңтардағы<br />

№1 «Жануарлар<br />

дүниесін мемлекеттік<br />

есепке алуды,<br />

оның кадастры мен мониторингін<br />

жүргізу туралы»<br />

қаулысы негізінде<br />

2018 жылдың наурыз<br />

айында Сайрам-Өгем<br />

мемлекеттік ұлттық табиғи<br />

парк аумағындағы<br />

жабайы жануарлардың<br />

көктемгі санақ жұмыстары<br />

жүргізілді.<br />

С.Аманқұлов,<br />

Сайрам-Өгем МҰТП<br />

жануарлар дүниесінің<br />

өсімін молайту бөлімінің<br />

бас маманы<br />

Мұндағы Боралдай тау сілемдері<br />

орманында арқарлар<br />

көктемде ішінара төлдейді.<br />

Арқарлар бұл жерлерге қазан<br />

айының соңы мен қараша айының<br />

басында келеді, ал мамыр<br />

айының соңында жазғы жайылымына<br />

қоныс аударады, яғни<br />

ұлттық парктің аумағынан тыс<br />

жерге миграция жасайды. Сондықтан<br />

күзде қыстауға және<br />

төлдеуге қайтып келген арқарлардың<br />

саны тұрақты түрде<br />

ауытқып отырады. Арқарлар<br />

ақпан айында көп көрінбей,<br />

тек наурыз айының екінші<br />

жартысында тұз жалақтарға<br />

келе бастайды. Сәуір айында<br />

олардың саны артып, бір топта<br />

15-тен 35 басқа дейінгі аралықта<br />

кездесіп отырды. Наурыз<br />

айының басынан бастап<br />

тұз жалақтарға фототұзақ орнатылып,<br />

жүйелі түрде мониторинг<br />

жасалады.<br />

Қар барысы - жыртқыштар<br />

отрядының мысықтар тұқымдасына<br />

жататын аң. Дүниежүзілік<br />

және Қазақстан<br />

фауналарында осы туыстың<br />

жалғыз өкілі тіршілік етеді.<br />

Қазақстанның «Қызыл кітабына»<br />

енгізілген. Ұлттық паркте<br />

Төлеби және Өгем филиалдарының<br />

тасты құздарында,<br />

негізінен таудың субальпілі<br />

және альпілі белдеулерінде<br />

мекендейді. Қар барысы күйге<br />

ақпан-наурыз айларында<br />

түсіп, мамыр-маусым айларында<br />

күшіктейді. Әдетте 1-5,<br />

көбінесе 2-3 жас барыс туылады.<br />

Негізгі қоректері - елік, тау<br />

ешкі, борсық, кекілік және т.б.<br />

2018 жылы 28 наурызы күні ұлттық<br />

парктің Науытсай жеріндегі<br />

бақылау бекетінің бейнекамерасына<br />

сол жерден өткен<br />

қар барысы түсіп қалған.<br />

Сайрам-Өгем МҰТП аумағында<br />

Тянь-Шань қоңыр аюы<br />

да мекендейді. Қазақстанның<br />

«Қызыл кітабына» енгізілген.<br />

Биылғы санақ жұмыстары барысында<br />

филиалдар аумағында<br />

Тянь-Шань қоңыр аюларын<br />

байқадық. Аюға арнайы фототұзақтар<br />

орнатылып, мамыр<br />

айының бірінші және екінші<br />

жартысында түсірілді. Аюдың<br />

қыстан жақсы қоңмен шыққан,<br />

маусым айында түлейді, қонжықтары<br />

үлкейіп, анасының<br />

ізінен ілесуге жарап қалғаны<br />

байқалады.<br />

Түркістан сілеусіні – бұл<br />

мысық тәрізділер тұқымдасының<br />

сілеусін туысына жататын<br />

жыртқыш сүтқоректі<br />

аң. Қазақстан фаунасында сілеусіннің<br />

үш түрінің бірі. Орталық<br />

Азия тауларында, Қазақстанда<br />

Тянь-Шань, Жоңғар<br />

Алатауы, Тарбағатай тауларында<br />

таралған. Тау етегіндегі<br />

қылқан жапырақты және<br />

жапырақты ормандар, бұталар<br />

көп шоғырланған жерлерінде<br />

кездеседі. Бір жерде тұрақты<br />

тіршілік етеді, бірақ қар қалың<br />

түсіп, азық қоры жетіспегенде<br />

маусымдық қоныс аударады.<br />

Тіршілігі қараңғы түсе түнде<br />

өтеді. Негізгі қорегі – қояндар,<br />

ұсақ кеміргіштер, суырлар,<br />

еліктер, жабайы шошқалар<br />

мен тау текелердің лақтары,<br />

құстар. Негізгі жаулары<br />

мен бәсекелестері – қасқыр<br />

мен қар барысы.<br />

Сібір елігінің негізгі мекен<br />

ету ортасы маусымдық<br />

өзгерістерге тікелей тәуелді.<br />

Жаз айларында таудың жоғарғы<br />

белдеулеріндегі жайылымдарға<br />

дейін көтеріліп, қыста<br />

ең төменгі белдеуге, кейде<br />

парк территориясынан тыс аумақтарда<br />

да байқалып қалады.<br />

Көктем және күз айларында<br />

тау аңғары ішіндегі өзен<br />

бойындағы арша, бұта ағаштар<br />

тоғайында жиі кездеседі.<br />

Елік мамыр-маусым айларында<br />

төлдейді. Күйек маусымынан<br />

кейін мүйіздерін тастап,<br />

жаңа мүйіздері желтоқсан<br />

айында шыға бастайды.<br />

Жалпы ұлттық паркімізде<br />

орман және мен өсімдіктер дүниесі,<br />

жан-жануарлар мен құстар<br />

әлемі алуан түрлі: ағаштар<br />

мен өсімдіктердің 1600-ден<br />

аса түрі өседі, олардың 200<br />

түрі - дәрілік өсімдіктер. Жабайы<br />

аңдардың 59 түрі және<br />

құстардың 300-ге жуық түрлері<br />

мекендейді.<br />

¬Ѕрылтайшы –<br />

<strong>Шымкент</strong><br />

аласыныє ґкiмдiгi.<br />

Ìåíøiê èåñi<br />

– «<strong>Шымкент</strong><br />

апарат орталыµы»<br />

жауапкершiлiгi<br />

шектеулi<br />

серiктестiгi.<br />

Директор–áас редактор<br />

¬АПБАРОВА Айгѕл<br />

Æàðûëàñûíûçû<br />

Бас редактордыє орынбасары<br />

Н½рлан БЕКТАЕВ<br />

Директордыє орынбасары<br />

Таєат ¦ЛIБЕКОВ<br />

Жауапты хатшы<br />

Асхан Майлыбаева<br />

Журналистер:<br />

Таµабай ¬ÀÑÛÌÎÂ<br />

Àéã¾ë ÊÅÐI̬±ËÎÂÀ<br />

Аìàðàë ¦ØIÐÎÂÀ<br />

Азамат Жаппар<br />

Бибайша Н±РЖАН¬ЫЗЫ<br />

Беттеушi-дизайнер<br />

Атолын Ò¦ЖIБАЕВА<br />

¬àñûì ͱðõàí<br />

Жарнама æ´íå<br />

ìàðêåòèíã á¼ëiìi<br />

Àæiáåê ̱ñòàôèíà<br />

Фото-òiëøi<br />

Ñåðiê ÊÎÑÀÉ<br />

Газет ¬азастан Республикасы инвестициялар ж´не даму<br />

министрлiгi Байланыс, апараттандыру ж´не апарат<br />

комитетiнде 2016 жылµы 15 с´уiрде тiркелiп, №159<strong>61</strong>-Г ку´лiгi<br />

берiлген. Газет аптасына 2 рет, ñ´ðñåíái æ´íå æ½ìà<br />

ê¾íäåði øûµàäû. Таралу аймаµы: ¬азастан Республикасы.<br />

«<strong>Шымкент</strong> келбетiнде» жарияланµан материалды баса басылым<br />

кјшiрiп басанда, бiзге сiлтеме жасауы тиiс.<br />

Жарнама мґтiнiнен туындайтын мґселелерге жарнама<br />

берушi жауап бередi. ¬олжазба автор келiсiмiмен<br />

редакциялы јєдеу жасалуы мѕмкiн.<br />

- аылы имидждiк маала<br />

Газет редакцияныє компьютер<br />

орталыµында терiлiп, беттелдi.<br />

«ERNUR-print» ЖШС-нiє баспаханасында басылды.<br />

<strong>Шымкент</strong> аласы, Т.¦лiмЅлов кјшесi, 22 ѕй.<br />

Редакция мекенжайы:<br />

<strong>Шымкент</strong> аласы, ш/а. «¬àðàñó» øàµûíàóäàíû, 66/6.<br />

Тел.: 464-222, 464-044, 464-202 (факс).<br />

E-mail: shymkent_media@mail.ru Èíäåêñ 65810<br />

Тапсырыс: 2341 Таралымы: 8154 дана<br />

Кезекшi редактор – Азамат Жаппар

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!