kimya sanayii özel ihtisas komisyonu - 9.Kalkınma Planı - Devlet ...

ilave edilmekte olup, nükleer absorpsiyon için kullanılan çelikler %4’e kadar (genellikle
%0,5-1) bor içerebilmektedirler.
Diğer karbürlerden farklı olarak, borlar çeliği üretim sırasında sertleştirmediği için, onu
işlemek daha kolay olmakta ve dolayısıyla fabrikasyon zaman ve maliyetini düşürmektedir.
Örneğin, otomotiv sektörü için daha kolay şekil alabilmesi amacıyla da ilave edilmektedir.
Diğer bir avantaj ise, bor çelikleri ilave ısı iyileştirme operasyonları gerektirmez ve böylece
daha fazla enerji tasarrufu ve fabrikasyon zamanının daha fazla azalmasını sağlamaktadır.
Dünya ferro bor tüketiminin yaklaşık %10'u Neodmiyum-Demir-Bor sürekli
manyetlerinde yapılır. Dünyada bu endüstri dalında yaklaşık 1.000 ton ferro bor
kullanılmaktadır.
Ulaşım sektöründe ise ileri teknolojiye sahip maglev trenlerinin süper iletken ve yüksek
yoğunluklu mıknatıslarında kullanılmaktadır.
II.5.2.6.2. Borlama (Boriding – Boronozing)
Borlama (Boriding veya boronozing) işleminin, çelik endüstrisindeki uygulamaları
azdır. Fe2B ve FeB çeliğin yüzeyine yayılarak, karbürlenmiş veya nitrürlenmiş çelikten daha
sert bir çelik elde edilebilmektedir. Borlanmış çelikler, yüksek derecede korozyona ve aşınma
direncine sahiptirler. Özellikle, hidrolik aletlerin ve bazı petrol-kuyusu delme matkaplarının
yüzeylerinin cilalanması gibi uygulamalarda kullanılmaktadır. Ayrıca, borlama işleminden
geçirilmiş malzemeler, otomotiv endüstrisinde sürtünme katsayısını azaltmak ve hareketli
aksamları korumak için kullanılmaktadır.
Borlama işlemi, çok farklı ajanlar kullanılarak yapılabilmektedir. Farklı borlama
işlemleri mevcut olup, borlama için bor flourid veya bor klorit, ferro bor, bor karbür veya sıvı
haldeki metaborat ve borik asit gibi bor ürünleri kullanılabilmektedir. Bor klor gibi bor
halidleri, nitrojen veya oksijen gazları ile birleştirilmekte olup, gazlı borlama ajanları
kullanılmaktadır.
II.5.2.6.3. Demir Dökümler
Demir döküm alaşımlarında, bor çok yararlı etkilere neden olmaktadır. %0,03 bor
ilavesi aşınma direncini artırmaktadır. %1 bor ilavesi ise sinterlenmiş demirin, sinterleme
sıcaklığını önemli oranda düşürmektedir.
Demir döküme, %0,02 -%0,1 oranında bor ilavesi grafitleşmeyi engellemekte ve yüzey
sertliğini ve soğuma derinliğini artırmaktadır. Dövme demir dökümlerine %0,001’lik bor
ilavesi demir dökümlerde tavlanmayı hızlandırmaktadır.
29