kimya sanayii özel ihtisas komisyonu - 9.Kalkınma Planı - Devlet ...

II.6.2. Cevher Zenginleştirme
Bor cevherlerinin zenginleştirilmesinde cevherin yapısına bağlı olarak genellikle kırma,
eleme, yıkama, öğütme ve sınıflandırma gibi birim işlemler uygulanmaktadır. Bu işlemler
sonunda elde edilen ürünler konsantre bor ürünleri olarak adlandırılmaktadırlar.
Kolemanit konsantreleri direk cam endüstrisinde veya borik asit tesislerinde hammadde
olarak kullanılmaktadır. ABD’de üretilen kolemanit ortalama %37 B2O3 içerikli flotasyon
ürünü veya %42 B2O3 içerikli kalsine edilmiş ürün olarak, Türk Kolemaniti ise ortalama
%40-42 B2O3 içerikli konsantre kolemanit olarak satılmaktadır.
Searles Gölündeki bor tuzlu sulardan ise; buharlaştırma ve kristalleşme ile boraks
ürünleri veya borik asit elde edilmektedir.
Güney Amerika’daki uygulamada ise borlar kurutulup, elendikten sonra paketlenerek
veya hidroklorik asit ilave edilip borik asit elde edildikten sonra satılmaktadır.
Türkiye’de kolemanit ve üleksit cevherleri ocaklardan alındıktan sonra kırılmakta,
yıkanmakta ve sınıflandırılarak konsantre haline getirilerek yurtiçi ve yurtdışı pazarlara
satılmaktadır.
Boraks-kernit cevherleri (ABD, Türkiye, Arjantin gibi) kırılıp yıkandıktan sonra; çeşitli
işlemlerden geçirilerek (kristalleştirme, santrifujleme ve kurutma) boraks dekahidrat ve
pentahidrat gibi rafine ürünler elde edilmekte ve daha sonra bu ürünler borik asit veya susuz
boraks gibi ürünler elde etmek için hammadde olarak kullanılmaktadır.
II.6.3. Rafinasyon
Konsantre bor ürünleri önce çözündürülerek borun çözeltiye geçmesi sağlanır.
Çöktürme ve filtrasyon işlemleri ile empüritelerinden arındırılan çözeltideki bor, uygun
koşullarda kristalizatörlerde kristallendirildikten sonra katı sıvı ayırımı ve kurutma
işlemlerine tabi tutulur. Kristal bor türevleri kısmen veya tamamen suyu uçurularak nihai ürün
haline dönüştürülür.
II.6.3.1. Borik Asit
Kolemanit konsantresi kırma ve öğütme işlemlerinden sonra sülfirik asit ile reaksiyona
sokulur. Reaksiyon sonunda elde edilen borik asit çözeltisi filtre edilerek jips (CaSO4) ve
diğer safsızlıklardan ayrıştırılır. Kristallendirme işlemi sonucunda katı faza geçen borik asit,
santrifüj yardımı ile sıvı kısımdan ayrılır. Elde edilen borik asit ürünü kurutulup paketlenerek
satışa sunulur. Borik asit, tinkal ve kernit gibi sodyum bazlı bor cevherlerinden de
35