1 DENEY 1- OSİLOSKOP Amaç: 1. Bir osiloskobun yapısını ...

OSİLOSKOBUN ÇALIŞMA İLKESİ
2
FIZ2009 ELEKTRİK DEVRELERİ LABORATUARI
Katot ışınlı tüpün arka bölümünde bulunan flâman ısıtıldığında elektron yaymaya başlar.
Yayılan elektronlar, elektron merceği ve hızlandırıcı elektrottan geçtikten sonra saptırma
levhalarının arasından ekrana ulaşır. İç yüzeyi fosfor tabakasıyla kaplı olan ekranda elektron
hüzmesi nokta (benek) şeklinde bir görüntü oluşturur. Osiloskobun giriş uçlarından uygulanan
sinyalin şekline göre dikey ve yatay saptırma bobinlerinin gerilimleri elektron hüzmesini
yönlendirir (saptırır)(Şekil-1).
Elektron hüzmesinin giriş gerilimiyle saptırılması sonucu ekranda istenilen görüntü oluşur.
Örneğin; girişe sinüzoidal şekilli bir gerilim sinyali uygulanırsa ekranda da sinüs eğrisi gibi bir
görüntü belirir.
OSİLOSKOBUN ÖNEMİ VE KULLANIM ALANLARI
Elektriksel gerilim sinyallerini görünür hâle getiren osilaskoplar, elektronik cihaz
onarımcıları, devre tasarımcıları ve îmalâtçılar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Örneğin
karmaşık elektronik devrelere sahip, TV, video, kamera gibi aygıtların onarımı yapılırken
osiloskop büyük kolaylık sağlar. Bu cihazları üreten firmaların sunduğu devre şemalarında belirli
noktalarda olması gereken sinyalin şekli gösterilmiştir. Teknisyen, kontrollerini yaparken şemadaki
sinyal ile ölçtüğü sinyali karşılaştırarak arızanın niteliğini belirler.
ALTERNATE VEYA CHOPPED SWEEP
İki farklı sinyal izlenmek istendiğinde osiloskobun “alternate sweep”(dönüşümlü tarama)
veya “chopped sweep” (kesikli tarama) modlarından biri seçilebilir. ‘Alternate sweep’ modunda
kanallardan birine uygulanan sinyal ekranın birinci taraması sırasında diğer kanaldaki sinyal ise
ekranın ikinci taranması sırasında gösterilir. Düşey saptırma (Vertical Position) ayarı ile bir dc
offset voltajı sinyaller üzerine eklenerek iki kanal birbirinden görsel olarak ayırt edilir. Tarama
hızının 1 ms üzerinde olduğu yüksek frekanslar için insan gözü bu dönüşümlü taramayı fark
edemez ve her iki sinyalde aynı anda ekranda mevcutmuş gibi izlenebilir. Düşük frekanslı sinyaller
için tarama hızı da düşük olduğu için bu dönüşümlü hareket göz tarafından algılanıp rahatsız edici
bir etki yaratır. Bu tür düşük frekanslı sinyaller için chopped sweep modu seçilmelidir. Bu modda
iki kanal çok küçük zaman aralıklarıyla birbiri ardına ekranda gösterilir. Bu kesikli taramanın hızı
gözün fark edebileceğinden çok daha yüksektir (250 kHz). Bu sayede her iki kanaldaki sinyalde
ekranın tam bir kez taranması ile sürekliymiş gibi bir izlenim yaratır. Yüksek frekanslı sinyaller
için bu modu kullanmak sakıncalıdır, çünkü kanalların birindeki sinyalin bir bölümünün gösterimi
sırasında diğer kanaldaki sinyal seviyesini değiştirmiş olabilir.