Zenginleştirme Devreleri
Zenginleştirme Devreleri
Zenginleştirme Devreleri
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Cevher Hazırlama II<br />
Doç. Dr. Mehmet TANRIVERDİ Doç. Dr. Tayfun ÇİÇEK
MİNERALLER<br />
Endüstri Mineralleri Mineral Yakıt. Cevherler<br />
Aşındırıcılar Seramik Kömürler Demirdışı Demir ve alaşım<br />
Korund Kuvars Bitümli Şist<br />
Kuvars Kaolin Bitümlü kum Temel metaller Demir<br />
Elmas Killer Asfaltit Bakır Krom<br />
Feldispat Kurşun Vanadyum<br />
Cam Gübre Çinko Molibden<br />
Kuvars Fosfat Volfram<br />
Feldispat Kalsit Hafif Metaller<br />
Kalsit Dolomit Aluminyum<br />
Dolomit Silvin Magnezyum<br />
Titanyum<br />
Dolgu ve pigment Refrakter<br />
Kalsit Manyezit Kıymetli metaller<br />
Bentonit Kalsit Altın<br />
Kaolen Dolomit Platin<br />
Mika Vollastonit Gümüş<br />
Vollastonit Korund<br />
Talk Ender Metaller<br />
Barit Uranyum<br />
Radyum<br />
Berilyum
% 1 A<br />
% 99 B<br />
100 t/h<br />
Besleme<br />
(Feed )<br />
<strong>Zenginleştirme</strong> işlemlerinde girdi ve çıktılar<br />
Artık<br />
(Tailings)<br />
Unit Operation<br />
0,10 %<br />
A<br />
99,9 %<br />
B<br />
95,5 t/h<br />
Konsantre(Concentrates)<br />
Middling<br />
s<br />
Ara ürün<br />
20% A<br />
80% B<br />
4,5 t/h
Ağırlıkça verim nedir?
Metal kazanma verimi ?
Konsantrasyon Oranı ?
Besleme malı Ağırlık : F<br />
Besleme malı tenör : f<br />
Konsantre Ağırlık: C<br />
Konsantre tenör: c<br />
Artık Ağırlık: T<br />
Artık tenör: t<br />
Konsantre ağırlık verimi : C/F *100 (%)<br />
Konsantre metal verimi : C*c/F*f * 100 (%)<br />
F = C+T (kütle denklik)<br />
Ff = Cc + Tt (Metal denklik)<br />
Ff = Cc + (F-C)t<br />
Ff = Cc + Ft-Ct<br />
F(f-t) = C(c-t)<br />
C/F = (f-t)/(c-t) * 100 -- Konsantre ağırlık verimi (%)<br />
Cc/Ff = c/f * (f-t)/(c-t) *100 - Konsantre metal verimi (%)
ZENGİNLEŞTİRMEDE<br />
KULLANILAN<br />
TEMEL DEVRE TERTİPLERİ
Konsantre<br />
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
a-) İki ürün alınan basit zenginleştirme devresi<br />
Cevher<br />
Boyut<br />
Küçültme<br />
<strong>Zenginleştirme</strong><br />
Artık
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
b-) Ara ürünün alınan zenginleştirme devresi<br />
Cevher<br />
Konsantr<br />
e<br />
Zenginleştirm<br />
e<br />
Ara Ürün<br />
Geri dönüş<br />
yükü<br />
Artık
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
c) Ara ürünün tekrar öğütülmesini içeren zenginleştirme devresi
Boyut küçültme<br />
Kaba<br />
Artık<br />
Süpürme<br />
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
d) Kaba zeng. Temizleme ve süpürme içeren zenginleştirme devresi<br />
Ocaktan gelen cevher<br />
Nihai<br />
Artık<br />
Boyut Küçültme<br />
Kaba<br />
<strong>Zenginleştirme</strong><br />
Nisai Kons.<br />
Kaba Kons.<br />
Temizleme<br />
Boyut küçültme
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
e) İki Kademede Artık Atılan zenginleştirme devresi<br />
Ocaktan gelen cevher<br />
İri Boyut Küçültme<br />
<strong>Zenginleştirme</strong><br />
İri Artık Kaba Kons.<br />
İnce Artık<br />
İnce Boyut Küçültme<br />
Nisai Kons.
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
f) İki kademeli ara ürünün tekrar öğütülmesini içeren zenginleştirme devresi<br />
İri artık
Ocaktan gelen cevher<br />
İri Boyut Küçültme<br />
Artık <strong>Zenginleştirme</strong><br />
Ara Ürün<br />
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
g) Tek kademede artık atılan kademeli zeng. devresi<br />
Boyut küçültme<br />
<strong>Zenginleştirme</strong><br />
Boyut küçültme<br />
<strong>Zenginleştirme</strong><br />
Ara Ürün<br />
Nihai Kons.
<strong>Zenginleştirme</strong> <strong>Devreleri</strong><br />
g) İki kademede konsantre alınan kademeli zeng. devresi<br />
Ocaktan gelen cevher<br />
İri Boyut Küçültme<br />
İri Konsantre <strong>Zenginleştirme</strong><br />
İnce Boyut küçültme<br />
<strong>Zenginleştirme</strong><br />
Artık<br />
İnce Kons.
Tenör-verim-serbesleşme ilişkisi
Ara ürün tipleri<br />
Ara ürün taneleri çeşitli şekillerde olabilir;<br />
Gravimetrik zeng. ve flotasyonda genellikle<br />
ara üründe manyetik ayırmada ise<br />
konsantrede bulunabilirler<br />
İnce dağılan mineralin boyutuna ve miktarına<br />
göre gravimetrik zeng ve flotasyonda artık<br />
veya ara üründe manyetik ayırmada ise kons<br />
veya ara üründe bulunabilirler
Ara ürün tipleri<br />
Flotasyon ve manyetik ayırmada yüzeydeki<br />
minerale gravimetrik zen de miktarı çok olan<br />
minerele göre<br />
Flotasyonda genelde alınamaz<br />
İnce levhalar halindeki mineralin boyutuna ve<br />
miktarına göre gravimetrik zeng ve<br />
flotasyonda artık, ara veya konsantreye<br />
gidebilir. manyetik ayırmada ise kons veya<br />
ara üründe bulunabilirler
Ara ürün tipleri<br />
Gravimetrik ve manyetik ayırmada kıymetli mineralin<br />
büyüklüğüne bağlı olarak konsantre veya ara üründe<br />
flotasyonda ise atıkta yer alır<br />
Çok ince öğütme, kavurma tercihi<br />
sözkonusudur
Ara ürün tipleri
<strong>Zenginleştirme</strong>
Mineralojik yapıları veya kimyasal özellikleri<br />
bakımından farklı iki veya daha fazla katı maddenin<br />
birbirlerinden ayrılabilmeleri için aşağıdaki iki şartın<br />
mevcut olması gerekir<br />
Serbestleşme:Cevherden, konsantre edilecek mineralin<br />
veya minerallerin tamamen serbest halde bulunması veya<br />
bu serbestleşmenin kırma ve öğütme yoluyla<br />
kolayca elde edilebilmesi,<br />
Ayırt edici özellik: Serbestleşmiş olan saf minerallerin<br />
fiziksel özelliklerinin (yoğunluk, manyetik çekilme, elektrik<br />
iletkenliği vb.) veya kırılma yüzeylerinin fiziko-kimyasal<br />
özelliklerinin farklı olması.
Cevherin özelliklerinin saptanması<br />
• Kimyasal analiz (yaş, AAS)<br />
• Element analizi (XRF)<br />
• Mineralojik testler (XRD)<br />
• Mikroskopik inceleme (binokular<br />
mikroskop, ince ve parlak kesit)<br />
• Yoğunluk tespiti (Piknometre, He<br />
piknometre)<br />
• Manyetik özellik testleri (isodinamik<br />
manyetik separasyon)<br />
• Mineral serbestleşme boyutu tayini<br />
• Fiziksel özellikler (renk, iletkenlik,<br />
kırılganlık, tane şekli vs. )
Tablo 3. Tüvenan Numune Elek /Metal Analizi<br />
mm<br />
µm<br />
Tane İriliği (mm) Ağırlık (%) % Fe Fe Dağılım % % Cu Cu Dağılım %<br />
8/3,35 11,70 24,45 12,59 0,06 7,12<br />
3,35/2 19,36 23,18 19,75 0,09 18,29<br />
2/1 25,57 20,51 23,08 0,07 19,02<br />
1/0,5 11,04 19,83 9,64 0,09 10,10<br />
500/300 4,17 19,29 3,54 0,12 5,27<br />
300/212 6,43 21,8 6,17 0,11 7,46<br />
212/150 2,22 25,77 2,52 0,15 3,47<br />
150/106 1,97 24,2 2,10 0,16 3,21<br />
106/75 3,83 27,43 4,62 0,14 5,56<br />
75/45 4,49 28,81 5,69 0,14 6,67<br />
-45 9,22 25,46 10,32 0,14 13,83<br />
Toplam 100 22,73 100,00 0,10 100,00
Kromit cevheri. Olivinli gangın(O) nispeten iri tane boyutu ve krom (C)<br />
tanelerinin kompakt morfolojisi (küçük taneli) olması ayrımı oldukça<br />
basit hale getirir
Kuzey Amerika porfir bakır cevheri. Kalkopirit (C) kuvars çatlakları boyunca<br />
çökmüş. Kalkopiritin ayrımı "zincir" gibi dağılımı nedeniyle oldukça zordur.<br />
Boyut küçültme ile cevherin yüzey özelliklerinden yararlanarak flotasyon<br />
yöntemi ile ayrım sözkonusu olabilir.
Kompleks sülfürlü cevher Kalkopirit (C) and Sfalerit (S), sülfürlü<br />
minerlalerin çoğu turmalin (T) içinde ince tanecikler şeklinde dissemine<br />
olmuş , yüksek dercede bir serbestleşme pratikte olanaksız
Hilton Kurşun-Çinko cevheri, Australia. Galen (G) and Sfalerit (S)<br />
mineralleri biribiriyle girişimli. Temiz kurşun ve çinko konsantrelerinin<br />
eldesi çok zor, elde edilen konsantrelerin diğer metaller ile kontaminasyonu<br />
mümkün.
<strong>Zenginleştirme</strong><br />
yöntemi nasıl seçilir?
Change language