1 - ITO

İSTANBUL
TİCARET
ODASI
• • •
ISTANBUl'DA YAŞAM KALITESI
ARAŞTIRMASI
Yrd. Doç. Dr. Murat ŞEKER
YAYlN NO: 2010-103
Istanbul, 201 1

Copyright © İTO (İstanbul Ticaret Odası)
Tüm haklar saklıdır. Bu yayının hiçbir bölümü, yazarın ve İTO'nun önceden yazılı izni olmaksızın
mekanik olarak, fotokopi yoluyla veya herhangi bir şeki l de çoğalt ı lamaz. Eserin bazı bölümleri veya
paragrafları , sadece araştırma veya özel çalışmalar amacıyla , yazarın adı ve İTO belirtilmek suretiyle
kullanılabilir .
ISBN 978-9944-60-837-4 (Basılı)
ISBN 978-9944-60-838-1 (Elektronik)
iTO ÇAGRT MERKEZi
Tel : (212) 444 O 486
ITO yayınlan için ayrıntıh bilgi
Bilgi ve Doküman Yönetimi Şubesi
Dokümantasyon Servisi'nden alınabilir.
Tel : (2 ı2) 455 63 29
Fax : (2 ı 2) 5 ı 2 06 4 ı
E-posta : ito.yayin@ito.org.tr
İnternet : www.ito.org.tr
Odamız yayıniarına tam metin ve ücretsiz olarak
internetten ulaşabilirsiniz.
YAYINA HAZlRLIK, BASKI, CİLT
Express Basımevi Deposite lş Merkezi A6 Blok KatJ No:309
İkitelli OSB Küçükçekmece 1 istanbul Tel: (02 12) 671 61 51 -
Fax: (0212) 671 51 52 www.expressbasimevi.com

• • •
ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI
ARAŞTIRMASI

Yord. Doç. Dr. Murat ŞEKER
Yükseköğrenimini Istanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde 2003 yılmda tamamladı . İstanbu l Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalında sunduğu " Dış Borçlanma, Borç Krizleri ve Türkiye»
adlı çalışmasıyla 2005 yılında yüksek lisans eğitimini tamamlayarak, aynı anabilim dalında doktora eğitimine
devam etti. ABD Florida Devlet Üniversitesi'nde sürdürdüğü tez çalışmaları sonucunda, 2009 yı lında "Rüşvet
Ekonomisi - Kamu Ekonomisi Açısından Bir Analiz" adlı dt)ktora tezi ile Doktor unvanı aldı. Yurtdışında
2009 yılında
bulunduğu sürede bir araştırma kuruluşu olan Florida Tax Watch'de asistan olarak çalıştı.
Yard1mcı Doçentliğe yükseltildi. Şu sıralar bir UNDEF projesinde "Yerel Yönetimlerde Sosyal Bütçeyi
İzleme" projesini yürütmektc ve aynı zamanda TÜBİTAK tarafından dcı;tcklenen "Mutluluk Ekonomisi"
başl ı kl ı projesiyle ilgili çalışmalanna devam etmektedir. Ekonomi, maliye ve çok disiplinli alanlarda ulusal,
uluslararas ı yayın lan ve tebliğleri bulunan yazann ilgi alanları, kamu ekonomisi, kamu bütçesi, yerel yönetimler,
yolsuzluk ekonomisi ve mutluluk ckonoınisidir.
Halen istanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü'nde görev yapmakta olup, Kamu Maliyesi
ve Türk Vergi Sistemi derslerini vermektedir.

iÇiNDEKiLER
Sunu ş ............................................................................................................................................................. 13
Önsöz ............................................................................................................................................................. 15
Yönetici Özeti ......................................................................................................................................... ...... 17
1. Va§om Kalitesi ................... ....... ............................................................................ ................ ................... .... 2 1
l . l. Yaşa m Kalitesi Üzerine Kavramsal Açı k lamal ar ....................................................... ....................... 21
1.2. Kentsel Yaşam Kalitesi ................................................................................... .................................. 23
1.3. Dünyada ve Türkiye'de Yaşam Kalite Araştınnaları ............................................... ......................... 25
2. istanbul' do Va§am Kalitesi Ara§tırmosı .......................................................... ............................................... 33
2. 1. İ s tanbul ' da Yaşam Kalitesi Endeksi .................................................................................................. 33
2.1 .1. Amaç ve Kapsam ....................................................................................................................... 33
2.1.2. Deği ş kenl er. ................................ ............................................................................................... 34
2.1 .2.1. Demografik Göstergeler .................................................................................................... 37
2. 1 .2.2. Eğitim Göstergeleri ........................................................................................................... 38
2.1.2.3. Sağ lık Göstergeleri ............................................................................................................ 39
2. 1 .2.4. Ekonomi Göstergeleri ................................... ..................................................................... 40
2. 1.2.5. U laşım Göstergeleri ........................................................................................................... 40
2.1.2.6. Çevre Göstergeleri ............................................................................................................. 41
2.1 .2.7. Sosyal Yaşam Göstergeleri .. ................................................................ .............................. 4 1
2. 1.3. Araş tırma Yöntemi: Temel Bileş enl e r Analizi ............... ..................................................... ...... 42
2.1.4. Temel Bil eş enler Analiz inin Uygula nma sı ............................................................................... 43
2.1.5. İlçe l erin Yaşam Kalitesi Açısından Sıralanma sı ......................................... .............................. 49
2.1.6. Yaşam Kalitesi Endeksinc Göre Kademe! i İ lçe Grupları .......................................................... 56
2. 1.6. ı. Birinci Derecede Yaşam Kalitesi Endeksi ne Giren İlçe ler ............................................... 56
2.1.6.2. İkinci Derecede Yaşam Kalitesi Endeksine Giren ilçeler .......... ......... .............................. 57
2. 1.6.3. Üçüncü Derecede Yaşam Kalitesi Endeksine Giren İlçel er .............................................. 57
2.1.6.4. Dördüncü Derecede Yaşam Kalitesi Endeksine Giren İlçe ler ........................................ ... 57
2. 1.6.5. Beş inc i Derecede Yaşam Kalitesi Endeksi ne Giren İ l çelcr ............................................... 58
2. 2. tstanbul 'da Yaşam Kalitesi (Saha Araştırması) ............................................................................... 58
2.2.1. Araştırm a Yöntemi ........................................................................... ...................... ................... 58
2.2.2. Ara ştırma Bulgul arı ......................................................... .... ...................................................... 63
2.2.2.1. Demografik Yapı ............................................................................................................... 63

2.2.2.2. Aile Yaşamı ve Konut ....................................................................................................... 65
2.2.2.3. İş Hayatı. .............................................................................................................. .............. 70
2.2.2.4. Sagtık ................................................................................................................................. 75
2.2.2.5. Ekonomik Yapı .................................................................................................................. 79
2.2.2.6. Güvenlik .......................................................................................................................... .. 81
2.2.2. 7. Kentsel Memnuniyet ......................................................................................................... 83
2.2.2.8. Kişisel Memnuniyet, Yaşam Kalitesi ve Beklcntilcr ......................................................... 93
3. ilçe Analizleri ............................................................................................................................................... 99
3.ı. Adalar ................................................................................................................................................ 99
3.2. Arnavutköy .... .................................................................................................................................. ı 00
3.3. Ataşehir ........................................................................................................................................ ... 101
3.4. Avc ıl ar ............................................................................................................................................. 102
3 .5. Bağcı lar ........................................................................................................................................... 103
3.6. Bahçelievler ............................................................................ ......................................................... 104
3.7. Bakırköy .......................................................................................................................................... 105
3.8. Başakşehir ....................................................................................................................................... 106
3.9. Bayra ınpaşa ....................................................... .............................................................................. 107
3 . ı O. Beşiktaş ......................................................................................................................................... 108
3. ı ı . Bcykoz ........................................................................................................................................... ı 09
3.12. Beylikdü?.ü .................................................................................................................................... ll O
3.13. Beyoğlu ......................................................................................................................................... ll I
3 .14. Büyükçckınece .............................................................................................................................. 112
4.15. Çatalca ................................................................... ........................................ ................................ 113
3.16. Çekmeköy ...................................................................................................................................... 114
3.17. Esenler ........................................................................................................................................... 115
3.18. Esenyurt ......................................................................................................................................... 116
3.19. Eyüp .............................................................................................................................................. 1 l 7
3.20. Fatih ............................................................................................................................................... 118
3.2 ı . Gaziosmanpaşa .............................................................................................................................. 1 ı 9
3 .22. Güngören ....................................................................................................................................... 120
3.23. Kadıköy .................................................................................................. ....................................... 121
3 .24. Kağıtha ne ............................................................................................ .......................................... 122
3.25. Karta! ............................................................................................................................................. 123

3.26. Küçükçekmece .............................................................................................................................. 124
3.27. Maltepe .......................................................................................................................................... 125
3.28. Pendik ............................................................................................................................................ 126
3.29. Sancaktepe ............................................................................................................................... ...... 127
3 .30. Sa rı yer ........................................................................................................................................... 128
3 .31 . Silivri .......................................................................................................................................... ... 129
3 . 32. Sultanbeyli ................................................................... .................................................................. 130
3.33. Sultangazi ...................................................................................................................................... 131
3.34. Şile ........................................................................................................................ ......................... 132
3.35. Ş iş l i .............................................................................................................. .................................. 133
3.36. Tuzla .............................................................................................................................................. 134
3.37. Ümraniye ....................................................................................................................................... 135
3.38. Üs.kUdar .................................................................................................................. ....................... 136
3.39. Zeytinburnu ................................... ................................................................................................ 137
4. ilçelere Göre Saha Ara~tırması Sonuçları .... .......................................................................................... ...... 139
Genel Bir Değer l endirme ....................................................................... ..................................................... 186
Kaynakça ............................................................................................................................................... ...... 189
Ek-I : Temel Bileşenler Analizi ................................................................................................................... 191
İTO Yayın Listesi 2009 .......................................................................................................... ............... ...... 195
İTO Yayın Listesi 2010 ............................................................................................................................... 196
GRAFiKLER LiSTESi
Grafik 1. Yaşam İçin Önemli Değerler, Türkiye (1990-200 1) .......................................... ........................... 31
Grafik 2. Aynı Evin Pay l aşılmad ı ğı Aile Üyeleriyle ................................................................................... 66
Grafik 3. D iğe r Akrabatarla Görüş me Sık l ığı ............................................................................................... 66
Gra ·fık 4. Arkadaş l arla Gö rüşm e Sık lığ ı ........................................................................................................ 66
Graftk. 5. Komşulada Gö rüşme Sıklığ ı ......................................................................................................... 66
Grafik 6. Günlük Faaliyetlere Ayrıl an Zamanlar .......................................................................................... 67
Grafik 7. Yaşanıl an Konutun Dunın1u .................................................................................................. ........ 69
Grafik 8. Konutta Yaşanılan Sorunlar ...,....................................................................................................... 70
Grafik 9. İş Hayatıyla İ lgili ifadeler .............................................................................................................. 7 I
Gratik 1 O. İş Hayat ı y l a İlgili Meınnuniyet Düzeyi ....................................................................................... 72
Grafik ll. İş Hayatı - İ fade 1 ........................................................................................................................ 73

Grafik 12. İş I-Iayatı - ifade 2 ........................................................................................................................ 73
Grafik 13. İş Hayatı- ifade 3 ........................................................................................................................ 73
Grafik 14. İş Hayatı- İfade 4 ........................................................................................................................ 73
Grafik 15. İş Yerine Ulaşımda Rahatlık ...................................................... .................................................. 74
Grafik 16. Sağlık Ha rcamalarının Karşı ianma Türü ,.......................................................,............................ 75
Grafik 17. Sağlık Sorunlarında Başvurulan Birimler .................................................................................... 76
Grafik 18. Sağlık Biriminin Tercih Edilme Nedeni ...................................................................................... 77
Grafik 19. Sağlık Hi:anetlerindc Yaşanan Sonmlar ...................................................................................... 78
Grafik 20. Borçlanma ve Borç Verme Durumu ............................................................................................ 79
Grafik 21. Ekonomik Durum Göstergeleri .................................................................................................... 80
Grafik 22. Güvenlik Sorunlan ....................................................................................................................... 82
Grafik 23. Güvenlik Hizmetlerinden Memnuniyet ....................................................................................... 83
Grafik 24. istanbul'un En Önemli Sorunlan ................................................................................................. 84
Grafik 25. Beled iye Hizmetlerinden Mcmnuniyet.. ...................................................................................... 85
Grafik 26. Yaşanıl an Bölgede Toplum Kurallarına Uyum Düzeyi ............................................................... 86
Grafik 27. Sosyal Gruplar Aras ı nda Gerilim ................................................................................................. 87
Grafik 28. Toplumsal Baskı Algı s ı ............................................................................................................... 88
Grafik 29. Toplumun Değer Yargı ları ........................................................................................................... 89
Grafik 30. Kentsel Memnuniyet Düzeyi ....................................................................................................... 90
Grafik 31. İstanbu l 'da Yaşanmak istenilen İlçc l cr ........................................................................................ 91
Grafik 32. Yaşanmak istenilen İlçenin Tercih Nedeni. ................................................................................. 92
Grafik 33. Kişisel Memnuniyet Düzeyi ........................................................................................................ 93
Grafik 34. Yanında Mutlu Hissedilen Kimseler. ........................................................................................... 94
Grafik 35. Yaşam Memnuniyeti ifadeler ...................................................................................................... 95
Grafik 36. Yaşam Kalitesinin Belirleyicileri .............................................................................. ................... 96
Grafik 37. Yaşamdan Beklentiler .................................................................................................................. 97
Grafik 38. Konutun Fiziki Yapıs ı - İlçe ...................................................................................................... 139
Grafik 39. İş Hayatıy la ilgili ifadeler 1 - İlçe ............................................................................................ 141
Grafik 40. iş Hayatıyla tlgi li ifadeler 2 - İlçe ................................ ............................................................. 141
Grafik 41 . iş Hayatıyla İlgili ifadeler 3 - İlçe ............................................................................................ 142
Grafik 42. İş Hayatıyla İlgili ifadeler 4 - İlçe ............................................................................................. 142
Graflk 43. İş Hayatıyla İlgi l i İfadeler 5 - İlçe ............................................................................................. 143
Grafik 44. İş Hayatıyla İlgili ifadeler 6 - İlçe ............................................................................................. 143
Grafik 45. iş Hayatıyla İlgi l i Memnuniyet Düzeyi 1 - İlçe ........................................................................ 144

Grafi k 46. İş Hayatıyla İ l gi li Memnuniyet Düzeyi 2- İlçe ......................................................................... 144
Grafik 47. İş Hayatıy la İ l gil i Memnuniyct Düzeyi 3 - İlçe ....................................................................... 145
Grafik 48. İş Hayatıy l a İ l gi li Memnuniyct Düzeyi 4- ilçe ......................................................................... 145
Grafik 49. İş Hayatıyl a ilgili Memnuniyet Düzeyi 5- İlçe ......................................................................... 146
Grafik 50. iş IIayatı- ifade 1- ilçe ............................................................................................................ 147
Grafik 51. İş Hayatı- İ fade 2 - İlçe ............................................................................................................ 147
Grafik 52. İş I layatı -i fade 3 - İlçe ........................................................................................................... 148
Grafik 53. İş Hayat ı - İ fade 4 - İlçe ............................................................................................................ 148
Grafik 54. Sağ lık Durumu - İlçe ................................................................................................................ 149
Grafik 55. GUvenlik Sorunları - İ lçe .......................................................................................................... 150
Grafik 56. Güvenlik A lgısı - İlçe ................................................................................................................ 150
Grafık 57. Yaşan ıl an Bölgede Toplum Kurallanna Uyum Düzeyi 1- İlçe ....................... ......................... 151
Grafik 58 . Yaşanılan Bölgede Toplum Kurallarına Uyum Düzeyi 2- İlçe ................................................ 151
Grafik 59. Yaşanılan Bölgede Toplum Kurallanna Uyum Düzeyi 3 - İlçe ................................................ 152
Grafık 60. Yaşanıl a n Bölgede Toplum Kurallarına Uyu m Düzeyi 4 - ilçe ................................................ 152
Grafik 61. Sosyal Gruplar Arasında Gerilim 1 llçe .................................................................................. 154
Grafik 62. Sosyal Gruplar Arasında Gerilim 2 - İ l çe .................................................................................. 154
Grafik 63. Sosyal Gruplar Arasında Gerilim 3 - İ l çe ................................................................................. 155
Grafik 64. Sosyal Gruplar Arasında Gerilim 4 - İ l çe .................................................................................. 155
Grafik 65. Sosyal Gruplar Aras ında Gerilim 5 İlçe .................................................................................. 156
Grafik 66. Sosyal Gruplar Arasında Gerilim 6 - İlçe .................................................................................. 156
Grafik 67. Sosyal Gruplar Arasmda Gerilim 7 - İ l çe .................................................................................. 157
Grafik 68. Sosyal Gruplar Arasında Gerilim 8 - İlçe .................................................................................. 157
Grafik 69. Kentsel Mcmnuoiyet Düzeyi J - ilçe ..................... .................................................................. 159
Grafik 70. Kentsel Memnuniyet Düzeyi 2 - ilçe ........................................................................................ 159
Grafik 71. Kentsel Memnuniyel Düzeyi 3 - İlçe ........................................................................................ 160
Grafik 72. Kentsel Memnuniyet Düzeyi 4 - İlçe ........................................................................................ 160
Grafik 73. Kentsel Mcmnuniyet Düzeyi 5 - İlçe ....................................................................................... 161
Grafik 74. Kentsel Memnuniyet Düzeyi 6 - ilçe ........................................................................................ 161
Grafik 75. Kentsel Mcmnuniyet Düzeyi 7 - İlçe ....................................................................................... ı 62
Grafik 76. Kentsel Memnuniyct Düzeyi 8 - İlçe ........................................................................................ 162
Grafik 77. Toplumun Değer Yargılan ı - İlçe ........................................................................................... 164
Grafik 78. Toplumun Değer Yargıları 2 - İlçe ............................................................................................ 164
Grafik 79. Toplumun Değer Yargı l arı 3 - [Içe............................................................................................ 165

Grafik 80. Toplumun Değer Yargılan 4 - İlçe ............................................................................................ 165
Grafik 81. Toplumun Değer Yarg ıl arı 5 - İlçe ............................................................................................ 166
Grafik. 82. Toplumun Değer Yargılan 6 - İlçe ............................................................................................ 166
Grafik 83. Toplumun Değer Yargılan 7 - İlçe ................................................................................,........... 167
Grafik. 84. Toplumun Değer Yargı l arı 8 - İlçe ............................................................................................ 167
Grafik 85. Toplumun Değer Yargıları 9 - İlçe ............................................................................................ 168
Grafik 86. İlçe Memnuniyeti - İlçe ............................................................................................................. l69
Grafik 87. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet l - İlçe ......................................................................... J 70
Grafik 88.Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 2 - İ l çe .................................................................. 170
Grafik 89. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 3 - İlçe ......................................................................... 171
Grafik 90. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 4 - i Içe ......................................................................... 171
Grafik 9 1. Belediye H izmetlerinden Memnuniyet 5 - İlçe ......................................................................... 172
Grafik 92. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 6 - İlçe ......................................................................... 172
Grafik 93. Belediye Hizmetlerinden Meınnuniyet 7 - İlçe ........................................................................ 173
Grafik 94. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 8 - İlçe ........................................................................ 173
Grafik 95. Belediye Hizmetlerinden M em nu niyet 9 - [Içe ....... ................................................................. 174
Grafik 96. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyell O- İlçe ....................................................................... J 74
Grafik 97. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet ll - İlçe ....................................................................... 175
Grafik 98. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 12 - İlçe ....................................................................... 175
Grafik 99. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 13 - İlçe ....................................................................... 176
Grafik 100. Belediye Hizmetlerinden M em nu niyet 14 - İlçe ..................................................................... 176
Grafik lO l. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 15 - İ lçe ................................... .................................. 177
Grafik 102. Belediye H izmetlerinden Memnuniyet 16 - İ lçe ..................................................................... L 77
Grafık 103. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyel 17 - İ lçe ....................................... .............................. 178
Grafık 104. Kişi se l Mcmnuniyct Düzeyi l - i lçe ....................................... ............................................... 179
Grafik 105. Kiş i sel Memnuniyet DüZeyi 2 ilçe ....................................................................................... 179
Grafik ı 06. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 3 - İlçe ....................................................................................... ı 80
Grafik 107. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 4 - İ l çe ....................................................................................... 180
Grafik 108. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 5 - İ l çe ....................................................................................... 181
Grafik ı 09. Kiş i sel Memnuniyet Düzeyi 6 - ltçe ............................................................... .. ...................... 181
Grafik 11 0. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 7 - Hçe ...................................................................................... 182
Grafik lll. Kişisel Meınnuniyet Düzeyi 8 - İlçe ....................................................................................... 182
Grafik 112. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 9 - İlçe ....................................................................................... 183
Gratik 113. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 1 O- ilçe ................ ..................................................................... 183

Grafı k J 14. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 11 - i Içe .................... .................. ............................................... 184
Grafı k 1 15. Kişisel Memnuniyet Düzeyi 12 - İlçe ..................................................................................... 184
Grafik 116. Mutluluk Düzeyi - tl çe ............................................................................................................ 185
HARiTALAR LiSTESi
Harita 1. İstanbul !li İlçe Sınırları Haritası ......................................................................... ........................... 61
Harita 2. Ömeklem Hari tası ................................................................................................................... ....... 62
lfarita 3. Adalar İlçe Sınırları ........................................................................................................................ 99
Ilarita 4. Arnavutköy İ lçe Sınırları .............................................................................................................. 100
Harita 5. Ataşehi r İlçe Sınırlan ......... .......................................................................................................... lOJ
Harita 6. Avcılar İl çe S ını rları ..................................................................................................................... 102
H ari ta 7. Bağcılar İlçe Sınırlan ................................................................................................................... ı 03
Harita 8. Bahçelievler İlçe Sınırları ............................................................................................................. 104
Harita 9. Bakırköy Ilçe Sınırları .................................................................................................................. 105
Harita ı O. Başakşehir ilçe Sınırları ....................................... ...................................................................... 106
Harita 11. Bayrampaşa İ l çe Sınırları ........................................................................................................... 107
Harita J 2. Beşiktaş İlçe Sınırları ................................................................................................................. 108
Harita 13. Beykoz İ l çe Sınırları ................................................................................ ................................... 109
Harita 14. Beylikdüzü İlçe Sını rl an ............................................................................................................ 11 O
Harila 15. Beyoğlu İlçe Sınırları ................................................................................................................. 11 J
Harita 16. Büyilkçckmeec İ lçe Sınırları ...................................................................................................... 11 2
1--larita 17. Çatalca İlçe Sınırları ................................................................................................................... ı 13
Harita 18. Çekmeköy İlçe Sınırları ............................................................................................................. 114
Harita 19. Esenler İlçe Sınırları ................................................................................................................... 115
Harita 20. Esenyurt İlçe Sınırları ................................................................................................................. 116
Harita 21 . Eyüp İlçe Sınırlan ................. .................................................. ................................................... 117
Harita 22. Fatih İlçe Sınırları ....................................................................................................................... ı 18
Harita 23. Gaziosmanpaşa İlçe Sınırları ...................................................................................................... 1 ı 9
Harita 24. Güngören tl çe Sınırlan ............................................................................................................... 120
Harita 25. Kadıköy ilçe Sın ırl arı ................................................................................................................. 121
Harita 26. Kağıthane İlçe Sınırları .............................................................................................................. 122
Harita 27. Karta! İ lçe Sınırları ................................................................................................................ ..... 123
Harita 28. Küçükçekmece İlçe Sınırlan ......................................... ............................................................. 124
Harita 29. Maltepe İlçe S ınırl arı .................................................................................................................. 125

Harita 30. Pendik. İlçe Sınırları .................................................................................................................... 126
Harita 31. Sancaktepe İlçe Sınırları ............................................................................................................. 127
~Iarita 32. Sarıyer llçe Sınırları ................................................................................................................... 128
Iiarita 33. Silivri tıçc Sınırları ..................................................................................................................... 129
Harita 34. Sultanbeyli İlçe Sınırları ............................................................................................................. 130
Harita 35. Sultangazi İlçe Sınırları .............................................................................................................. 131
Harita 36. Ş ilc İlçe Sınırları ......................................................................................................................... 132
llarita 37. Şişli İlçe Sınırları ........................................................................................................................ 133
I-:larita 38. Tuzla İlçe Sınırları ...................................................................................................................... 134
Harita 39. Ümraniye İ lçe Sınırları ............................................................................................................... 135
Harita 40. Üsküdar İlçe Sınırları ................................................................................................................. 136
Harita 41. Zeytinburnu İlçe Sınırlan ........................................................................................................... 137
TABLOLAR LiSTESi
Tablo 1. Genel Mutluluk Düzeyi, Türkiye (2003-2007) (%) ........................................................................ 31
Tablo 2. Yaşam Kalitesi Modelinin Hiyerarşik Yapısı ................................................................................. 32
Tablo 3. Araştırmada Kullanılan Değişkenler ............................................................................................... 36
Tablo 4. Temel Bi l eşen Vaıyans ve Açıklama Oranları ............................................................................... 44
Tablo 5. Temel Bi l eşen YUkleri Matrisi ........................................................................................................ 45
Tablo 6. Değişkenierin Birinci Temel Bileşendeki Ağır l ıkları ..................................................................... 48
Tablo 7. istanbul Yaşam Kalitesi Endeksi .................................................................................................... 50
Tablo 8. İstanbul Demografik Yapı Endeksi ................................................................................................. 52
Tablo 9. İstanbul Beşeri Sermaye Endeksi .................................................................................................... 53
Tablo 10. İstanbul Sağlıklı Yaşam Endeksi .................................................................................................. 53
Tablo 11 . İstanbul Ekonomik Gelişmişlik Endeksi ....................................................................................... 54
Tablo 12. istanbul Ulaşım ve Erişilebilirlik Endeksi .................................................................................... 54
Tablo 13. İstanbul Çevresel Durum Endeksi ................................................................................................. 55
Tablo 14. istanbul Sosyal Yaşam Endeksi ................................................................................................... 55
Tablo 15. İstanbul Birinci Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler ........................................................... 56
Tablo 16. İstanbul İkinci Derecede Yaşam Kalitesine Sahip ilçeler ............................................................. 56
Tablo 17. İstanbul Üçüncü Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler. ......................................................... 57
Tablo 18. İstanbul Dördüncü Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler ...................................................... 57
Tablo 19. İstanbul Beşinci Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler .......................................................... 58
Tablo 20. Araştırma Örnekiemi .................................................................................................................... 60

Tablo 21 . Araştırmanın Demografik Yapısı .................................................................................................. 64
Tablo 22. Yaşam Memnuniyeti Tercihleri .................................................................................................... 95
Tablo 23. Adalar İlçesi Bilgi Kart ı ........................................................................................................ ........ 99
Tablo 24. Arnavutköy İlçesi Bilgi Kartı. ..................................................................................................... ı 00
Tablo 25. Ataşehirilçesi Bi lgi Kartı ..................................................................................................... ...... l Ol
Tablo 26. Avc ıtar İ l çesi Bilgi Ka rtı. ............................................................................................................ 102
Tablo 27. Bağcılar İlç esi Bilgi Kartı ..................................................................................................... ...... 103
Tablo 28. Bahçelievler İ l çesi Bilgi Kartı. .......................................................................... .......................... 104
Tablo 29. Bakırköy ilçesi Bilgi KartJ .......................................................................................................... ı 05
Tablo 30. Başakşehir ilçesi Bilgi Kartı ................................. ...................................................................... 106
Tablo 31. Bayrampaşa İlçesi Bilgi Kartı. ......................... ................................................. .......................... 107
Tablo 32. Beşiktaş İlçesi Bilgi Kartı ............................... ............................................................................ 107
Tablo 33. Beykoz 1 lçesi Bi lgi Kartı. ...................................... ............... ....................................................... ı 08
Tablo 34. Beylikdüzü İlçesi Bilgi Kartı .......................... .................................................. .......................... 110
Tablo 35. Beyoğl u İlçesi Bilgi Kartı ........................................................................................................... lll
Tablo 36. Büyükçekmece İ lçesi Bilgi Kartı ................................................................................................ 1 J 2
Tablo 37. Çatalca İ l çesi Bilgi Kartı ............................................................................................................. 11 3
Tablo 38. Çekmeköy ilçesi Bilgi Kartı ....................................................................................................... 114
Tablo 39. Esenler İlçesi Bilgi Kartı ....................................... ....................... ..... .......................................... 115
Tablo 40. Esenyurt İ l çesi Bilgi Kartı ........................... ............................ ................................. .................. 11 6
Tablo 41 . Eyüp ilçesi Bilgi Kartl ................................................................................................................ 11 7
Tablo 42. Fatih İlçesi Bilgi Kartı ................................................................................................................ 118
Tablo 43. Gaziosmanpaşa İlçe si Bilgi Kartı. ........... .. .................................................................................. ı ı 9
Tablo 44. Güngören İlçes i Bilgi Karlı ...................................................... ................................................... 120
Tablo 45. Kadıköy ilçesi Bi lgi Kartı ........................................................................................................... 121
Tablo 46. Kağıthane İlçes i Bilgi Kart1 ........................................................................................................ 122
Tablo 47. Karta! İlçesi Bilgi Kartı ............... ............... ................................................................................. 123
Tablo 48. Küçükçekmece İlçesi Bilgi Kartı ..................................................................................... ........... 124
Tablo 49. Maltepe İ lçesi Bilgi Kartı ........................... ........................................................................ ......... 125
Tablo 50. Pendik İlçesi Bilgi Ka rtı ....................................................... ....................................................... 126
Tablo 51. Sancaktepe İlçesi Bilgi Kartı ....................................................................................................... 127
Tablo 52. Sarıyer İlçesi Bilgi Kartı ................................................. ............................................................ 128
Tablo 53. Silivri İlç esi Bilgi Kartı ............................................................................................................... 129
Tablo 54. Sultanbeyli İlçesi Bilgi Kartı ...................................................................................................... 130

Tablo 55. Sultangazi ilçesi Bilgi Kartı ........................................................................................................ 131
Tablo 56. Ş ile İlçesi Bilgi Kartı .................................................................................................................. ı 32
Tablo 57. Şişli İlçesi Bilgi Kartı. ................................................................................................................. 133
Tablo 58. Tuzla İlçesi Bilgi Kartı. ............................................................................................................... 134
Tablo 59. Ümraniye İlçesi Bilgi Kartı. ......................................................................................................... 135
Tablo 60. Üsküdar flçesi Bilgi Kartı ........................................................................................................... 136
Tablo 61. Zeytinburnu İlçesi Bilgi Kartl ..................................................................................................... 137
ŞEKiL LiSTESi
Şekil 1. Yaşam Kalilesi Değişkenleri ............................................................................................................ 35
AB
BSE
CDE
DYE
DİE
DPT
EGE
EQLS
lBB
İDO
İETT
İGDAŞ
İ SKi
(TO
İVDB
PCA
SYE- l
SYE-2
TBB
TÜİK
UEE
Y.KE
Avrupa Birliği
KISALTMALAR LiSTESi
Beşeri Sennaye (Eğitim) Endeksi
Çevresel Durum Endeksi
Demografik Yapı Endeksi
Devlet İstatistik Enstitüsü
Devlet Planlama Teşk i latı
Ekonomik Gelişmişlik Endeksi
European Quality of Life Survey (Avrupa Yaşam Kalitesi Anketi)
İstanbul Büyükşehir Belediyesi
(stanbul Deniz Otobüsleri A.Ş.
İstanbu l
Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri
İstanbul Gaz Dağılım Sanayi ve Ticaret A.Ş.
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi
İstanbul Ticaret Odası
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Principal Component Analysis (Temel Bileşenler Analizi)
Sağlıklı Yaşam Endeksi
Sosyal Yaşam Endeksi
Türkiye Bankalar Birliği
TOrkiye istatistik Kurumu
Ulaşım ve Erişilebi lirlik Endeksi
Yaşam Kalitesi Endeksi

SUNUŞ
Türkiye'nin hem nüfus yo~unluğu, hem de ekonomik değer üretimi ve alışverişi bağlamında en büyük
merkezi olan istanbul ' un Dünya kentleri arasındaki yerini saptayabilmek için 1
tetkik ve tahlil gerektiren
pek çok veri ve veriye dökülmeyi bekleyen olgu bulunmaktadır. Hiç kuşkusuz, bir kente hayat veren içinde
yaşayan insanlarsa, onun değerini belirleyen de insanların ürettikleri ve yaşam standart l andır.
Ülkemizin ekonomik büyümenin en yüksek oran ların ı gördüğü son yıllarda . ayn ı başarıyı ekonominin
katemierden birini oluşturan sosyo-ekonomik gelişm i şlik göstergelerinin tümünde yakalamak, dünya kenti
olma iddiasını taşıyan İstanbu l başta ohnak üzere tüm illerimiz için bir gerekliliktir. Eğitim ve sağlık
hizmetleri, belediye hizmetleri, ulaşım, çevre, altyapı , güvenlik, sosyal yaşam bir bütün olarak, bir
şehirdek i yaşam kalitesini belirlemekte ve biri diğerini önemli ölçüde etkilemektedir.
İstanbul'daki yaşam temposu ve toplumsal yapı, ilçeterin ekonomik yapısınJn yamr1da, ticari
faaliyetlerin yoğun l uk düzeyi ile de etki leş i m içindedir. Kişileri n yaşam kalitesini etkileyen faktörler ise
aile yaşam ı ndan konuta, iş yaşamından, sağlık , ekonomik yapı , güvenlik ve kentsel menmuniyete uzanan
bir yelpazede olup; bu yelpazedeki çeşitllligi ölçüp yukarıda sayı l an göstergeler hakkında bir ka n ıya
varabiirnek önem taşımaktadır.
Bu bağlamda i çerdiği veri ve analizlerlc. hem İstanbul ' u yönetenler, hem İstanbul'da yaşayanlar, hem
de akademik anlamda İstan bul'u araştıranlar için fikir sağlayacak bir veri bütünü sunan bu çalışmanın tüm
ilgi li kişi ve kuruluş l ara faydalı olmasmı diler, çalışmay ı gerçekleştiren Yrd. Doç. Dr. Murat Şcker'c
teşekkür ederim.
Dr. Cengiz ERS UN
Genel Sekreter

ÖNSÖZ
Yaşam kalitesi, insanların biyolojik durumları, yaşam biçimleri, ilişkileri ve içinde bulundukları
çevrenin nice! ve nitel değerlerinin toplamı olarak tanımlanabilir. Yaşamın bUtUnsel bir bakışla tUm
boyullarınm üstün nitelikli olması kaliteli yaşamı olanaklı kılabilmcktcdir . Yaşam kalitesinin pek çok
bileşeninden söz edilebilir. Bunlar: sağlık ve eğitim hızmetlerinden yararlanma, yeterli beslenme ve
korunma, sağlıkiJ bir çevre, hak, fırsat ve cinsiyet eşi tl i ği, günlük yaşama katılma , saygın lı k ve güvenlik
olarak sıralanabilir. Bu bilcşenlerin hepsi ayn bir anlam taş ırken, herhangi birinin eksikliğ i kaliteli yaşamı
olumsuz etkilemektedir.
Bu çalışma İstanbul ' da yaşam ka lilesinin hem kantitatif hem de kalitatif yöntemlerle araştırıldığı bir
çalışmadır. Çalışma kapsamında istanbul'da 39 ilçeye ait 54 farklı değişken kullanılarak " İstanbul Yaşam
Kalitesi Endeksi" elde edilmiştir. Bu endcks yıllar itibariyle güncellencrck, ilçeler aras ı değişikliklerin
tespitine imkan kılabilecek şekilde tasarlanmı ştır. Niccl verilere dayanan endeks çalışmasının yan ı sıra,
istanbul'da 39 ilçeyi kapsayan genişlemesine bir saha araştırması yürütülmüştür. Araştırma kapsamında
İstanbul kent nüfusunu temsil eden l 8 yaş üstü 2.41 O kişiyle yüz yüze görüşme yapılmıştır . /\raştınnanın
örnekiemi %95 güven aralığ ı nda L %2 hata payı içermekle birlikte, istanbul'daki 39 ilçenin toplam kent
nüfusunu temsil edebilecek düzeydedir.
Hem nice] hem de nitcl yöntemlerin uygu l andığı bu araştırmanın s onuçları dört bölüm olarak
sunulmuştur. Birinci bölümde yaşam kalilcsine ilişkin kavramsal açıklaınalara ve literatür taramasına yer
verilerek araştımıanın teorik altyapısı oluşturulmaya çalışı lmıştı r. Bu bölümde yakın zamanda yaptlmış
yaşam kalitesi çal ı şmalarından da örnekler gösterilmiştir . ikinci bölüm, ara~tımıanın niccl ve niıcl kısmını
oluşturan ana bölümdür. Bu böiUm, İstanbul Yaşam Kalitesi 12ndcksi' nin hesaplandığı kısımJarla birlikte,
saha araştırması sonuçlarını da içermektedir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, bir önceki bölümde ortaya
ç ı kan sonuçlar ışığında ilçe analizleri yapılmıştır. Böylece yaşam kalitesi açıs ından ilçeler arası farklıl ı klar
ortaya konulmuştur. Saha araştırmasının ilçeler bazında sonuçlarının gösterildiği son bölümde ise,
araştırmanın çapraz sonuçlarına yer verilerek derinlemesine analizicnn yapılabilmesi hedeflenmi~tir.
Bu çalışınanın kitap olarak basıtmas ı ve araştınna sürecin in sağlıklı bir şekilde yürütülmesi İstanbul
Ticaret Odası tarafından araştınna projesi kapsamına alınması sonucunda gerçekleşmiştir. Bu nedenle.
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Sayın Dr. Murat YALÇINTAŞ'a ve onun nezdinde İstanbul Ticaret
Odası'na bilimsel araştırınayı teşvik edici biçimde yayımlama konusundaki duyarlılık ve desteği nedeniyle
teşekkürü bir borç bilirim. Proje süresince destcklerini esirgemeyen, İTO Yönetim Kurulu Üycleri'nc,
Genel Sekreter Sayın Dr. Cengiz ERSUN 'a, Genel Sekreter Yardımcısı Selçuk Tayfun OK'a, İTO
Mlişaviri Or. Fahri SOLAK'a l:konomik ve Sosyal Araştırnınlar Şube MUdUril Dr. İlkay ÇAPRAZ'a, Şube
Şefi Öykü SELİMOGLU'na ve değerli çalışanları irem YILMAZ'a ayrı ayrı teşekkürlerimi sun arım.
Bu proje İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafıııdan
desteklenmiştir (Proje No: 5003). Çalışmanın araştırmacılara ve ilgililere faydalı olabilmesi ünııdiylc .. .
Eylül20IO
Yrd. Doç. Or. Murat ŞEKER
tnsekcrCalistanbu !.edu. tr

YÖNETiCi ÖZETi
Yaşam kalitesi, insa nl arın biyolojik d urumları, yaş::ırn biçimleri, i l işki l er i ve içinde bulundukları
çevrenin nice! ve nitel değerlerinin top lam ı olarak tan ıml a na b i lir. Yaşamın bütünsel bir bakış la tüm
boyutlannın üstün nitelikli o lmas ı kaliteli yaşamı olanaklı kıl abil mektedir . Yaşam kalitesinin pek çok
bileşeninden söz edilebilir. Bunlar; saglık ve eğitim hit:nıetlerinden yararlanma, yeterli beslenme ve
konınma, sağlıklı bir çevre, hak, fı rsat ve cinsiyet eş itli ği , günlük yaşama katılma, sayg ınlı k ve güvenl ik
olarak s ıralanab ilir. Bu bileşcnlerin hepsi ayrı bir anlam taş ı rken , herhangi birinin eks ik l iği kaliteli yaşam ı
olumsuz etkilemektedir.
Elinizdeki bu çalışma yaşam kalitesinin belirleyicilerinin tespit edildiğ i ve bu belirleyici lcrc ili şkin
verilerin kullanılarak yaşam kalitesi endeksinin o l uşturulduğu bir çalışmadır. Bu çal ışma d a, yaşanı kalitesi
belirleyicileri ve bunlara ilişkin veri ler istanbul ili kapsam ında 39 ilçe düzeyinde incelenmiş ve bir takım
sonuçlar elde edilmiştir. Ça lışmanın çıkış noktası ve belki de benzer çalışmalardan olan farkı. yaşam
kalitesini içeren çalışmala rd a genellikle sadece nice! verilerin kullanılmasına k arşın , bu çalışmada hem
nice! hem de nitel verilerden raydalarulmasıd ı r. Çünkü yaşam kalitesi, hem mevcut durumun hem de
mevcut duruma ili ş kin a l gın ın yan ıl ılm ası açısında n büyük önem taşımaktadtr. Sonuç olarak bu çalışmada
bir yandan yaşam kalitesi endeksini oluşturan somut verilerden, öte yandan yaşanı kalitesine yönelik
algın ın tespit edilebilmesi için anket sonuçlarından yola çıkılm ı ş tır .
Nicel analiz içeren somut verilerden hareketle o lu şturulan yaşam kalitesi endeksine bakıldığında , yedi
alt değışkcne sahip olduğu gözlenmektedir. Bu değişkenler, demografik yap ı , eğitim , sağlık , ekonomi,
ulaşım , çevre ve sosyal yaşam baş lıklarında sınınand ı r ılmı ştır. Endekste bahsi geçen yedi değişken
grubuna ait toplam 54 rarklı değ i şken kullanılmıştır. istanbul'daki 39 ilçcyc ait tüm alt değişkenlere i l işk i n
cndeksler oluşturu ld u ktan sonra, yaşam kalitesi endeksi hesaplanmı ş tır . İ s ta nbu l 'da 39 ilçe arasında yap ılan
hesaplamalar sonucunda yaşam kalitesi en yüksek olan ilçeler sırasıyla Kadıköy, Beşik taş, Beyoğlu ve Şişli
iken; Sultanbeyli, Gaziosmanpaşa ve Esenler ise en düşük yaşam kalitesine sahip ilçeler olarak karşım ı za
çıkmı ştı r .
Nicel analizin ardından , bireylerin yaşam kalitesine yönelik atgılartnın tespit edilebilmesi için anket
yöntemine başvurulmuştur . istanbul 'da evreni temsıl eden ömeklem üzerinde geniş l emesine bir saha
araştırması yürOtülmUştür. Saha araş tı rması , profesyonel bir araştırma fım1 as ı taraFınd an u ygulanmı ştır.
Araştırma kapsamında istanbul kent nüfusunu temsil eden 18 yaş üstü 2.41 O kişiyle yüzyüze görüşme
yap ılm ıştır . Araşlırmam ı zın örnekiemi %95 güven aralığında ± %2 hata payı içermekle birlikte,
İstanbul'daki 39 ilçenin toplam kent nüfusunu temsil edebilecek düzeydedir. Bu ktsınıda bireylere
yöneltilen sorularla, aile yaşamı ve konut, iş hayatı , sağl ık , ekonomik yapı, güvenlik, kentsel mcnınuniyet,
ki şise l memnuniyet, yaşa m kalitesi ve beklentiler ile ilgili görüş lt!ri ve al gı lan tespit ed i lmiştir .
Araştınnanın başlıca sonuç ları aşağ ı da özetlenmiştir.
İstanbu l ' daki bireylerin günlük yaşamda ayı rmak istediklerinden daha az zaman ayırmak zorunda
kal dı ğı raaliyetlerin başında, gönüllü hayır işlerinde veya politik faaliyetlerde yer alma, hobi ve özel ilgi
alan l arı ve kitap, dergi okumak yer almaktadır . Buna karşın ay ınnak istenilenden daha fazla zaman ayrılan
faaliyellerde ise aile bireyleriyle görüşme, televizyon ve internet ilk sıralard a gelmektedir. Araştırmaya
katılanlara yaşadıklan yerin salon dahil kaç odalı o lduğu sorulduğunda belirtilen rakam l arın ortalama
değeri 3.27 olarak sonuçlanm ı ş tır . Dolayısıyla İstanbul'daki konutlarda ortalama olarak salon dahil 3
odanın bu lunduğu söylenebili r. Katılımcıların kon utl arıyla ilgili so runl annın başında evin küçüklüğü-yer
az l ı ğ ı ve dışarıda balkon, bahçe, teras gibi oturulacak bir yerin olmaması gelmektedir. Araş tı rmaya

kablanlar arasında her beş kişiden biri evının kUçük lüğündcn ve dışarıda oturulacak bir yerin
olmamasından şikayet etmektedir. istanbul'daki bireyler en fazla, sürekli kısa zamanda fazla iş yüküyle
meşgul olmalanndan şikayet etmektedirler. İşinin çok stresli ve zahmetli aynı zamanda s ık.ı cı ve kasvetli
bulanlar da önemli bir düzeydedir.
Araştırınaya katı l anların i ş hayatlanyla ilgili en sık yaşadığı orun işten eve, evle ilgili yapılması
gereken bazı işler i yapamayacak kadar yorgun gelmelcridir. Öyle ki, bu durumu haftada birkaç kez yaşayan
denck sayısı toplam örneklemin yak l aşık yarısını o lu ş turmuştur. Bunu, işe harcanan ..ı::aınan nedeniyle
ai lesine karşı olan sorumlu l uklarını yerine getirerneyen bireyler izlemiştir. Katılımcılara , işlerine ne kadar
sürede ulaştıkları sorulduğunda ise ortalama olarak 53 dakikada işlerine u l aştıkları anlaşılm ı ştır.
Araştırmaya katı l anlara, genel olarak sağlıklarını nasıl değerlendirdikleri sorulduğunda , ortalama olarak 10
üzerinden 6.73 değerine ulaştlmıştır.
Katılımcıla rdan , evlerinde yalnız otururken kendilerini ne kadar güvende hissettiklerini 1-1 O arasında
bir değer olarak i fade etmeleri istendiğinde ortalama değer 6.85 olarak ortaya çıkmıştır. Buna karşın
yaşanılan çevrede, gece yalnız yürürken kendilerini ne kadar gUvcndc hissettiklerine yönelik hesaplanan
ortalama değer ise 5.75'dir.
Araştırınaya göre İstanbu l ' un en önemli üç sorununun trafik, nüfus yoğun luğu ve asayiş olduğu ortaya
çıkmıştır. Toplumun, %33.17'si zaman zaman siyasi görüşünden do l ay ı baskı altmda olduğun u belirtm i ştir .
Dini inanç ve davranışlanndan dolayı baskı altında o l duğunu hissedenler %26.14, gelenek ve
göreneklerinden dolayı baskı hissedenler ise %26.08 oranında temsi l edilmişlerdir. Araştımıaya katılan
bireylere İstanbu l 'da hangi ilçede yaşamak istedikleri sorgulandığında ise Adalar, Beşiktaş ve Kadıköy ilk
üç sırayı paylaşınışlardır . Sıralamada son üç ilçcye bakıldığında ise Esenyurt, Sultangazi ve
Gaziosmanpaşa'n ı n yer aldığ ı gözlenmektedir.
Genel olarak bakıldığında istanbul'da yaşayarı bireylerin belediye hizmetlerinden duyduğu
memnuniyet düzeyinin orta lamas ı 1 O üzerinden 5.82'dir. İstanbul'da yaşayan bireylerin hayallarında n
genel olarak memnuniyet düzeyleri ise \0 ll7.erindc 6.02'dir. Katılımcıların kişisel durum ve gelişimlerine
yönelik en fazla memnun olduklan alanların baştnda aile hayatının ve evliliklerinin yer a ldıgı gözlenmiştir.
Deneklere bu alanlar dışında, hayatlarından ne kadar mutlu olduklannı 1-1 O arası belirtmeleri i s tendiğinde
ortalama olarak 6.58 düzeyinde bir sonuca ulaş ı lmıştı r.
Araştırmaya katılanlara nasıl bir yaşamın kendilerini mutlu kılacagı sorusu yöne l tilnıiştir. araştımıaya
kattlan bireyler, nasıl bir yaşamın mutlu ettiği sorusuna karşılık "sağlıkh ve huzurlu bir yaşam '',
"sevdiklerim/e birlikte o lduğum bir yaşam", "başart/1 , yüh·ek karlyerli bir yaşanı ·• ve "zengin, yz'Jksek
ge/i,-e sahip oLduğum bir yaşam " sıralamasını yapmışlardır .

1. Yo§Om Kalitesi
B
u bölümde öncelikle yaşam kalitesi üzerine kavramsal tartışmalara yer verilecek; yaşam kalitesi,
yaşam memnuniyeti ve mutluluk arasındaki il işki ve farklılıklar ortaya konulacaktır. Temel
kavramların tan ı mlanmasının ard ından ,
son yıllarda birçok araştırmanın konusu olan kentsel yaşam kalitesi
açıklanacaktır. Bölümün son kısmında ise ulusal ve uluslararası alanda yaşam kalitesi ilc ilgili araştırma l ara
ve bu araştırmaların sonuçlanna yer verilecektir.
1.1. Yoşom Kalitesi Üzerine Kavramsal Açıklamalar
Yaşam kalitesi, insanların biyolojik dunım lan. yaşam biçimleri, ilişkileri ve içinde bulunduklan
çevrenin nice! ve nitcl değerlerinin toplamı olarak tanımlan abilir. Yaşamın bütünsel bir bakışla tüm
boyutlann ı n üstün nitelikli o l ması kaliteli yaşamı olanak lı kılab iltnektcdir. Yaşam kalitesi ile yaşam
standardı kavramlan ise fa rklı kavramlardır. Yaşam standardı toplumlara, s ıo ıOara , dönemlere göre
değişkenlik gösteren, bireylerce tüketilen mal ve hizmet miktarı olarak aç ı klanabilir. Bunun en önemli
örneklerinden birisi satın alma gücil paritesine göre kişi başına düşen milli gelirdir. Yaşam doyumu ise,
kişinin beklentileri k arşısında yaşam ka litesi unsurlarından elde ettiği hislerle ilgi li bir ka rşılaştırma olup
mutluluktan daha somut temellere dayanan bir kav ramdır. (Şeker, 2010: 117)
Bireyin yaşam kalitesini genel olarak değer l e n dirmesi ile u l aşı l a n olumluluk derecesi an lamına gelen
yaşamdan mcmnuniyet, sürdürülen yaşamdan alınan hazzın ne derecede gerçekleştiğini de göstermektedi r
(Veenhovcn, 1996: 17)
Yaşam kalitesinin bir çok tanırnma rastlamak mümkündür (Zorba, 2009: 82-85). Dalkcy ve Rourke
( 1973) yaşam kalitesini kişinin kendisini iyi hissetme i, yaşamdan doyum ya da doyu m suz l uğu, mu t lu l uğu
ya da mutsuz l u~u olarak değerlendirm i ştir. llavighurst'a göre (1 963), yaşam kalitesi; kiş ini n yaşamı
hakkındak i öznel düşünce l er i ni içeren iç faktörler ile sosyal temas ve sosyal aktiviteler gibi ölçülebilir
davranış lan içeren dışsal faktörleri kapsar. Shin ve Johnson (1978) yaşam kalitesini; bireyin isteklerini
gerçekleştinnesi, ctkinliklere katılmas ı ,
kişisel ge l işim olanaklanndan yararlanması, nitelikleri bakımından
yeterli kaynaklara sahip olmas ı ve bu kaynak l arın sosyal karşılaş tı rmalar yoluyla yeterli bul u nması
şek l inde ele al ı r. Andrcws ve Whitney (1976) yaşam kalitesini bireyin sosyal ilişki lerinden doyumu olarak
görmektedir. Campbell, Converse ve Rodgers 1976'da yaşam kalitesi ile ilgi li yaptı kl an aru~L ı rmada ,
insan l arın genel mutluluk ve doyum duygu ların ı özetleyen farklı d()yum a l anlarını kapsayan bir gösterge
oluşturmayı amaçlamışlar ve önem sırasına göre ll fark l ıdoyumalanı tespit etmişlerdir. Bu alanlar. sağ lı k,
evlilik. aile hayatı, ulusal hükümet, dostluk, ev (konut), i ş, topluluk, inanç/din, rekreatif ve sportif
etkin1ikler ilc mali durumdur.
Dünya Sağl ı k Örgütü ise, yaşanı kalitesini; ''hedeOeri, beklentileri, standartları, ilgileri ile bağ lantılı
olarak, kiş il erin yaşad ıkları kü ltür ve değe r yarg ı larının bütünü içinde durum l arı nı a l gı l am a biçlmi" olarak
tanım lamaktadır. Bu tan ı ma göre yaşam kalitesi, kişinin içinde yaşad ı ğı sosyokültUrel ortanıda kendi
sağl ı ğın ı öznel olarak algılayışıdır. Dolayısıyla yaşam kalitesi, hp teknikleri, laboratuar i şlemleriyle ölçUien
bir nicelik deği l , sübjektif olarak yaşatılan bir nitelik olarak karşımıza ç ı kmaktadır. Buradaki asıl amaç,
ve yaşamlarının
kişi l erin kendi fiziksel, psikolojik ve sosyal işlev l erinden ne ölçüde memnun olduklarının
bu yönleri ile ilgili özelliklerin var l ığ ı veya yokluğunun ne ölçüde on l arı rahatsız ettiğinin saptanmas ına
yöneliktir.

22 ISIANBUI. IICAIU\ 1 ODASI
Yaşam kalitesi giderek önemi artan bir alan olmakla birlikte, ulus lararas ı alanda dikkat çekilen bir
nokta olarak karş ı mıza çıkmaktadır. Bunun önemli bir örneği , 3-l 4 lla7iran 1996 tarihinde yapılan
Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı Ilahitat 11, istanbul Deklarasyonu'nun 30 ve 36.
maddelerinde görülmektedir:
"(30) Tiim insanların yaşam kalite.~· ;, diğer ekonomik, sosyal, çevre.~el ve kültüre/ faktörlerin yam sıra,
köy, kasaba ve kentlerimizin fizik koşu/Ianna ve mekansal karakteristiklerine bağlıdır. Kentlerin
Yerleşim düzeni ve estetiği, toprak kullanma biçimleri, niifus ve yapı yoğunlukları. ulaşım, temel mal,
hizmet ve kamu hizmetlerine erişim kolaylığı ve halka aç1k tesisler, yerleşme/erin yaşanabilirfiğini
hayali biçimde etkileyen unsıırlard1r."
"(36) İnsan sağlığı ve yaşam kal1tesi. siirdürü.lebilir insan yerleşmeleri gelistirme çabalannın
merkezindedir. Bu nedenle kendimizi, kaliteli eğitimden evrensel ve eşit yarar/anmaya, beden. ruh ve
çevre sağl1ğmda erişi /ebilecek en yüksek standartlan gerçekleştirmeye, temel sağlık hizmetlerine eşit
erişime. ırk, ulusal köken, cinsiyet, yaş ve özüriiilük ayımnı gözermeksizin. ortak ve özel kültür/erimize
saygı duyarak ve geliş tirerek, konuı dahil olmak üzere toplumsal ve ekonomik koşulLara ilişkin
eşitsizlikleri gidermek için özellikle gayret saif etmeye adıyoruz."
Modem yaşamın gelişimi ve toplumların çağdaşlaşmasıyla birlikte gündeme gelen ve gel i şen bir
kavram olan yaşarn kalitesi, çoğu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Araştırınalar teknolojinin
gelişmesi ve gelir düzeyinin yükselmesiyle birlikte, maddi zenginli ğin yaşam kalitesinin tck baş ına bir
göstergesi olmadığını; mekansal, toplumsal ve hatta siyasal faktörlerin de yaşam kalitesinin belirleyicileri
olduğuna işaret etmektedir. (Pacione, 2003)
Yaşam kalitesi, çevrenin ölçOicbilir mekansal, fiziksel ve toplumsal bileşenleri ve bu bileşenterin
a l gı lanrn a biçimlerini bir arada ele alan ve buna göre bireylerin algılama biçimlerinin ya lnı zca nesnel
özellikleri ile değil aynı zamanda bireysel etki lerin de değerlendirildiği bir yaklaşım l a da ele al ı nmakladır
(Van Kamp vd., 2003: 5-1 8). Litcralürde yaşam kalitesj, bireyin varo lu ş hali, refahı ve yaşamdan
memnuniyet düzeyi ile ilişkilendirilmekte , yaşam kalitesinin bir yandan nesnel gerçekler ve etkenlerle,
diğer yandan ıse bireysel algı ve değerlendirmelere dayalı ö7nel etkenlerle şekillendiği ifade edi lmektedir
(Szalai, J 980: 7-24). Yaşam kalitesinin pek çok bileşeninden söz edilebilir. Bunlar; sağlık ve eğitim
hizmetlerinden yararlanma, yeterli beslenme ve korunma, sağlıklı bir çevre, hak, fırsat ve cinsiyel eşitliği,
günlük yaşama katılma, saygınlık ve güvenlik olarak sıralanab ili r. Bu bileşenlerin hepsi ayrı bir anlam
taşırken, herhangi birinin eksikliği kaliteli yaşamı olumsuz etkilemektedir.
Çok boyutlu bir yapı olarak ortaya çıkan yaşam kalitesi, literatürdc çeşitli modeller kurularak incelenmiştir.
Bu modellerden birinde, yaşam kalitesinin boyutlan şu şekilde sıralanmaktadır (E vans, 1994: 69):
- Hoşnutluk: Yaşamdan h oşnutluk veya işinden hoşnutluk, ailesinden hoşnutluk gibi herhangi bir
alanla ilgili hoşnutluk bireyin yaşam kalitesini etkilemektedir.
- Yetene/

----------------------- ISTANBU!.'DA YAŞAM KALITESI ARAŞIIRMASI 23
Çoğu araştırmada, bireyin sosyal çevresi içinde yer alan unsurlar ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki l er
konu edinilmiştir. Bunların dışında bireyin yaşadığı yerin, konutun ve yaşamla ilgili sunulan tüm
hizmetlerin yaşam kalitesine katkıları söz konusudur. Örneğin bireyin çevresinden duyduğu hoşnutluk
yaşam kalitesini doğrudan doğruya etkiler. Kalite, mevcut durumdan eksikliklerin çıkarılmış hali olarak
ıanımlanırsa; bireyin yaşamdan algıladığı eksiklikler ne kadar az ise yaşam kalitesi de o kadar yüksek
o l acaktır. (Türksevcr, 200 ı : 60) Özetle, araştırmalar incelendiğinde yaşam kalitesinin genel olarak dört ana
alanda (boyutta) onaya çıktığı gözlenmektedir (Fırat, 2005):
- Kişise l içsel alan (değerler, inançlar, ar7.ular, kişisel hedefler, sorunlarla başa çıkma vb.)
- Kişisel sosyal alan (aile yapısı, gelir durumu, iş durumu, toplumun tanıdığı olanaklar vb.)
- Dışsal doğal çevre alanı (hava ve su kalitesi, çevresel hijyen vb.)
- Dışsal toplumsal çevre alanı (kültürel, sosyal ve din i kurumlar, toplumsal olanaklar, okul, sağlık
hizmetleri, güvenlik, ulaşım, alışveriş vb.)
1.2. Kentsel Ya~am Kalitesi
ilk olarak 1960'1arda Sosyal Göstergeler Hareketi (Social lndicators Movement) içinde ortaya çıkan
kentsel yaşam kalitesi, ekonomik ve sosyal iyilik ile bireysel ve toplumsal iyilik arasındaki ilişkilere dair
varsay ıml arı sorgulamayı amaçlamıı,;tır. (National Rcscarch Council, 2002) Burada söz konusu olan kalite,
hem doğal hem de yapılı çevre özclliklcriylc ilgilidir; ve sürdürülebilirlik arayışına odaklanan kaliteden
farklı olarak, doğal kaynakların korunması, iklim, ekoloji vb. gibi de~işmez unsurlada değil , kentsel
donanım ve konfor (amenit1es) unsurları ile ilişk ilid ir . Yer ve aidiyet duygusu (sense of plaee and
belonging), okunaklıhk (legibility), onak bellek (collective menıory) gibi kolay ölçülemeyen öznel yanlan
vardır . Bunların dışında , doğal olarak, kentsel ekonominin belirlediği yaşam standartları kentteki yaşam
kalitesine yansır . (Tekeli, vd.; 2004) Literatüre bakıldığında kentsel yaşam kalitesi ilc ilgili birçok
çalışmaya rastlanmaktadır . Kentsel yaşam kalitesi; toplum, ekonomi ve çevre ekseninde, yaşam kalitesi ve
çevre kalitesinin karşılıklı etkileşiminde gerçekleşen nesnel ve öznel değerlendirme ölçütleri ile
açtklanmaktadır. Kentsel yaşam kalitesinin öznel bil eşen leri alg1ya dayalı e enlik, sağlık, güvenlik, huzur
gibi değerler iken, nesnel bileşenleri ise yap ılı çevre, do~al çevre, ekonomik ve sosyal fonksiyon alanları
gibi somut değerlerdir. (Eınür ve Onsekiz, 2007)
Kentsel yaşam kalitesi dar anlamda; toplumsal, ekonomik ve mekansal ögeler açısından kent tanırnma
giren yerlerde, kentsel alt yapı, iletişim, konut ve benzeri olanak l arın sunulma düzeyinin belirlenmiş
ölçütl.erc göre olan durumunu göstermektedir. Geniş anlamda ise, toplumsal, kültürel. siyasal öğe ve
süreçlerinin de kapsanması söz konusudur. Bu bağlamda, kentsel yaşam kalitesinin, çok yöntil olarak ele
alınması gerekir. Kente özgü çağdaş toplumsal gereksinimierin karşıianma düzeyi bu konuda anlamlıdır.
Kentsel yaşam kalitesi düzeyinin yüksek olduğu kentler, bireyleri yalnızca barındıran değil, toplumsal,
ekonomik, kültürel ihtiyaçlarını da karşılayan ve yönetime katılım olanak l arını sunan kentler olarak
karşımıza çıkmaktadır . (Geray , 1998)
Kentsel yaşam kalitesiyle ilgili olarak, 1 O Aralık 1948'de imzalanan İnsan Haklan Evrensel
Beyannamesiyle tanınan insan hakları, 1992'dc Avrupa Konseyince kabul edilen Avnıpa Kentsel Şartındaki
Avrupa Kentli Hakları deklarasyonuyla geliştirilmi ş ve şu şeki lde sıra l an mıştır (Yener, 1996: 100):
- Guvenlik: Müınklin olduğunca suç, şiddet ve yasa dışJ olaylardan arındırı l mış emin ve güvenli bir
kent

24 ls IAN13UL l'll'A IU~' I ODASI
- Kirlerilmemiş. sağirklT bir çevre: Hava, gürUitü, su ve toprak kirliliği olmayan, doğası ve do~a l
kaynakları korunan bir çevre
- istihdam: Yeterli istihdam olanaklannın yarat ılarak , ekonomik kalkınmadan pay alabilme şansın ın ve
k i şisel ekonomik özgürlüklerin sağlanm ası
Konut: Mahremiyet ve dokunulmazlı ğının garanti edi ldiği, sağltk lı , sa tın alınabi l ir . yeterli konut
stokunun sağlanması
- Dolaşrm : Toplu taşıma, özel arabalar, yayalar ve bisiklctlilcr gibi tüm yol kullanıcıları arasında ,
birbirinin hareket kabiliyetini ve do l aşım özgürlüğünü k1sıtlamayan uyumlu bir düzenin sağlanması
Sağlık: Beden ve ruh sağ lı ğının korunmasına yardımcı çevrenin ve koşulların sağ lanmas ı
Spor ve dinlence: Yaş, yetenek ve gelir dunımu ne olursa olsun, her birey için, spor ve boş vakitlerini
dcğcrlcndircb il eceğ i olanaklann sağ lanm ası
- Kül/ürler aras1 kaynaşma: Geç mişten günümüze, farklı kültürel ve etnik yapıları barındıran
toplulukların barış içinde yaşamalarının sağ l anması
- Kahteli bir mimari ve fiziksel çevre: Tarihi yapı mirasının duyarlı bir biçimde restorasyonu ve
nitelikli çağdaş mimarinin uygulanmasıyla , uyumlu ve güzel fiziksel mekan l arın yaratılması
- İşievlerin uyumu: Yaşama, ça lışma, seyahat i ş levleri ve sosyal aktivitelerin olabildiğince birbiriyle
ilintili olmasının sağ lanmas ı
Katilım : Ço~ulcu demokrasilerde; kurum ve kuruluşlar arasındakj dayanışmanın esas olduğu kent
yönetimlerinde; gereksiz bürokrasiden anndırma , yard ımlaşma ve bilgilendinnc ilkelerinin
sağ lanması
- t:konomik kalkınma : Kararl ı ve aydm yapıdaki tüm yerel yönetimlerin 1
doğrudan veya dalaylı olarak
ekonomik kalkınmaya katkı konusunda sorumluluk salıibi olması
- Siirdiirülebilir kaikrnma: Yerel yönetimlerce ekonomik kalkınma ile çevren in korunması ilkeleri
arasında uzlaşmanın sağlanması
Mal ve hizmetler: Er i şi lebili r > kapsamlı , kaliteli mal ve hizmet sunumunun yerel yönetimi, özel
sektör ya da her ikisinin ortakl ı ğıy la sağ lanması
- Doğal zenginlikler ve kaynaklar: Yerel doğal kaynak ve değer l erin; yerel yönetimlerce, akılcı ,
dikkatli, verimli ve adil bir biçimde, beldede yasayanların yararı gözetilerek, korunma sı ve idaresi
- Kişisel bütünlük: Bireyin sosyal, kültürel, ahlaki ve ruhsal gelişimine , kişisel rcfahına yönelik kentsel
koş ulların o luşturulması
- Belediyeler arası işbirliği: Kişi l erin yasad ıkları beldenin, beldeler arası ya da ulus l ararası i l işkilerine
doğrudan katılma konusunda özgür olmaları ve özendirilmeleri
- Finansal yap1 ve mekanizmalar: Bu deklarasyanda tanımlanan hakların sağlanması için, gerekJi mali
kaynakları bulma konusunda yerel yönetimlerin yetkili kılınması
- EşitLik: Yerel yönetimlerin; tUm bu hakları bi.ltiln bireylere cinsiyet, yaş , köken, inanç, sosyal,
ekonomik ve politik aynm gözetmeden, fiziksel veya zihinsel özürlerine bak ılm adan; eşit olarak
sunu lmas ını sağ l amakta yükümlü o lm ası
Kentsel yaşam kalitesi kavramı, kent ve bölge planlama faaliyetlerinde, yeni bir araç olarak
kullanılmaktadır . Kentsel yaşam kalitesi, planlay1cılar , politikacılar ve halk kitleleri arasında da
lıütün l eş t iric i olabilecek bir kavramdır . Yaşam kalitesi araştırmalarında elde edilecek sonuçlar bu üç grubu
da etkileyeccktir. Yaşam kalitesinin yüksek olması kentsel alanda ekonomik canlılıgın artmasına ,
yerleşi min ekonomik anlamda zenginliğine de katkıda bulunmaktad ır. Kentsel yaşam kalitesinin düşük

__ l~i\NUU L'DA YAŞAM Kı\LITESIAtı.AŞIIRMASJ 4_5
olduğ u yerlerde ise bireylerde yer değiştiııne eğilimi ortaya çıkmaktadır. Bu sonuç bölgeler arası
dengesizlik ve göç sorununa yol açmaktadır . (TUrkscver, 2001: 70)
1.3. Dünyoda ve Türkiye'de Yaşam Kalitesi Aro§tırmolorı
Uluslararası alanda uzun zama ndır yapılan yaşam kalitesi temah araştırmalar ülkemizde daha yeni bir
alan olarak kabul edilmektedir. Ancak Türkiye'de de içinde yaşam kalitesi temasını da barındıran çeşitli
memnuniyct araştırmaları yıllardır yürütülmektedir.
Yaşam kalitesi araştırmaları arasmda ulus lararası kabul gören önemli araştırmalardan birisi, eski
ismiyle William M. Mercer, yeni ismiyle Mercer Human Rcsource Consulting tarafından yapılan
araştırmadır. Mercer'in dünyanın 218 şehrinde yaptığ ı yaşam kalitesi araştırmasmda 100 puan verilen New
York referans noktas ı olarak kabul edilmiştir . Anket, aşağıda sıralanan kategorilerden yaşam kalitesini
belirleyen 39 kriteri içermektedir:
• Politik ve sosyal ortam (politik istikrar, suç işleme oram, yasal zorlamalar)
- Ekonomi (ortalama alım gücü, dövi.t. bozdurma düzenlemeleri, banka scrvislcri)
· Sosyo·kUitürcl çevre (sansür uygulama l arı , özgürlük kısıtlamaları)
· Sağl ı k (sağlık servisleri, salgın ha sta lıkla r, alık kontrolü, hava ve çevre temizligi)
- Okullar ve eğitim (imkanlar ve eğitim düzeyi)
· /\ltyapı ve ulaşım hizmetleri (yol, su, elektrik, toplu taşıma, tra lık s ıkı ş ıklığı)
• Kültürel etkinlikler (sinema, tiyatro, restoranlar, spor ve şehre renk katan diğer etkinlikler)
- Tüketim ürünleri (gıda gibi günlük tüketim ürünlerinin bulunabilirliği ve ahnabilir li ği)
- Konut (konut ve dekorasyon imkanları /kalite s i)
· Doğal çevre (iklim, doğal felaketierin sıklığ ı , doğal güzellikler)
2006 yılında World Compelitiveness Yearbook başlıklı araştırm ada kültür, çevre kalitesi, yüksek yaşarn
standartları, güvenlik, konut ve alışveri ş konulan baz a lınarak yüksek yaşam kalitesine sahip ülkeler
sıra l anm ı ş ve ölçülebilir bir nicelik olarak yaşam kalitesi ortaya konmuştur. 2007 yılında Yeni Zelanda'da
yap ılan bir a raştırmada ise, kentlerin nesnel yaşam göstergeleri açıs ından değerlendirilerek yaşam
kalitesinin sap ta ndığı gözlenmektedir. Söz konusu nesnel yaşam kalitesi göstergeleri 11 ana başlık halinde
~ı ralanmaktadır (URL 1, 2008; akt. Koçak, 2008):
• Ni/(us: NUfusun artışı , etnik yapı , aileler ve konut, engeliiter
· Bilgi ve hiinerler: Anaokuluna katılım , oku ilaşma o ranı , katiyer eğitimi
Ekonomik kalkınma : Ekonomik büyüme, iş , AR-GE ça lı şmal arı, yerel işletmeler , turizm ve
göçmenler
· Ekonomik yaşam ölç ünleri: Gelir, hayat pahalılığı , toplumsal yoksunluk
• Konut: Konut fıyatları ve alabilme ora nları , yoğunluk, konurta kalış süreleri
· Sağlık : Bebek öltimleri, hastalıklar, ortalama ömür, sağlık sigortası, madde bağımlılığı , zihinsel ve
ruhsal iyi olma hali
· Yapilt çevre: Toprak ve arazi kullanımı, trafik ve u laş ım, kamusal hizmetlere erişim ve yoğunl uk
- Doğal çevre: Atık yönetimi ve dönüşümü, yerel doğal kaynaklar, biyoçeşitJilik, enerji kullanımı ,
hava kalitesi, plaj nehir ve göllerin durumu, içme suyu kalitesi, suyun korunması
· Güvenlik: Güvenlik algı l amalan, çocuk güvenliği, yaralanmalar, yolların güven liği, çalışılan yerlerin
güven liği, suç oranları ve düzeyleri

26 IS f AN BUL TIC'i\Ri;T OUAS ı
- Toplumsal bağlılık düzey i: Kimlik ve çeşitlil i k, yerel toplumun gücü, elektronik iletişim, sanat ve
kültür
- Temel siyasal haklar: Karar vemıe süreçlerine yerel halkın katılımı, seçmen tutum ve davranışları ,
yerel karar organlarında temsil edilme düzeyi
Avrupa Yaşama ve Ça lı şma Koşullarını İyileştimıe Vakti taratından yUrütülen başka bir araştırmada
ise Türkiye'de yaşam kalitesi Uzerine bazı tespitlerde bulunulmuştur. Avrupa Birliği yapısına bağlt olarak
faaliyet gösteren ' 1 Avrupa Yaşama ve Çalışma Koşullarını iyileştimıe Vakfı (European Foundation for the
Jmprovemcnt of Living and Working Conditions)" AB ülkeleri için en iyi yaşama ve çalışma koşullarının
sağ l anmasına yardtmcı olmak için tavsiyelerde bulunan bir kuruluştur. İstihdam (iş sağlama) , ekonomik
kaynaklar, bannma, konut ve yerel ortam, aile ve hane yapı s ı, topluma katılım , sağlık ve bakım, eğ itim ve
mesleki eğitim gibi bir dizi temel yaşam faktörlerinin Avrupal ı ların yaşam kalitesini nasıl etkilediğini
analiz etmeye yönelik olan Birinci Avrupa Yaşam Kalitesi Anketi; 27 AB ülkesi ve AB için aday
konumunda olan Torkiye'yi kapsamaktadır . 18 May ı s 2007 tari hinde yay ınl anan araştınnada , geniş ölçüde
Türk iye istatistik Kurumu (TÜİK) ve Avrupa Yaşam Kalitesi Ankcti (EQLS)' nin bulgulan ile bu bulgulan
destekleyici mahiyette olan ulusal veriler, akademik araştırmalar ve ilgili sosyal bilimlerin çalışınalan
kullanılmıştır . Türkiye'de 165 farklı konuda toplumun değişik katmanlarından 996 kişiyle yü7. yüze
yapılarak gerçek l eşen anket, Türkiye'nin yaşam kalitesinin ortaya çık arı lmasında ve diğer ülkelerle
mukayese edilmesi nde etkin olmuştur. (European Foundation, 2005)
Sağlık , çalışma , çevre, kazanç ihtiyacı , eğit im, aile, sosyal katılım , konut, ulaşım , güvenlik,
rekreasyon/boş vakit ve ya~am memnuniyeti parametrelerinin kullamldığı bu araştımıaya göre yaşam
memnuniyeti açısından Danimarka, Finlandiya ve Isvcç ilk üç sırada , Letonya, Litvanya ve Bulgaristan ise
son üç s ırad a yer almıştır. Türkiye ise bu sıralamada sondan dördüncü sıradadır. AB üyeleri ve üyelik
müzakeresindeki ülkeleri kapsayan bu araştırmada ortaya çıkartılan mutluluk sıralamas ı , yaşam
memnuniyeti sıra l amasına paralel bir seyir izlemiştir. (European Foundation, 2005) Raporda Türkiye ile
ilgili ortaya çıkan temel bulgular şu şekilde özetlenebilir (içişleri Bakan lı ğı , 2007):
- Avrupa Birliği ' ne üyelik başvurusu yapan Olkelerin yaşarn kalitesiyle ilgili hususlar, başvuru yapan
ülkelerin değerlendiri lmesine yönelik "Kop~nhag Ktilerleri 'nin" politik ve ekonomik standartlannı
sosyal açıdan tamamlayıcı niteliktedir.
- Türk toplumunun büyük çoğunluğu genel anlamda yaşamlarından memnun olduklarını
belirtmektedir. En memnun oldukları alanlar kişise l sağlıkları ve aile yaşantısıdır . En az memnun
oldukları alanlar ise, doğrudan devletin sorumlu olduğu sağlı k hizmetlerı , eğitim ve yaşam standard ı
gibi a l anlardır.
- Türkiye'de düzensiz ama hızlı bir nüfus bUyUrnesi vard ır .
- Türkiye'nin ekonomik büyümesinde yerli girişimcilerin çahşmalan (tekstll, endüstriyel ürünler vb)
etkin o lmuştur.
- Dünyan ı n çeşitli ülkelerinde toplam 3,1 milyon Türk göçmen olarak yaşa m aktadır. Tilrkiye'den
yabancı ülkelere değ i şik zamanlarda göç eden Türklerin göç ctmelcrindcki en büyük sebep, iyi
yaşam koşulları ve yaşam standartlannın Türkiye'ye göre daha Ust seviyelerde olmasıdır.
- Türk toplumunun büyük çoğunluğu, laiklik an layışıyla dini ibadetleri yerine getirme arasında bir
problem olduğunu düşünmemcktedir.
- Kırsa ld an şehirl ere gerçekleşen göç sonucu TOrkiye'nin büyük şehirlerinde nüfus yoğunluğu söz
konusudur.

ISTANBUL'DA YAŞAM KAlJIESi ARJ\Ş 'IIRMAS I 27
- Büyük şehirlerde göç sonucu artan nüfus oranlannın bu şehirlerde kalabahklar o luşturduğu , bununda
lıkanıklık sorununu meydana ge t irdiğ i vu rg ulanmaktadır. Türkiye'de evden işe veya işten eve geliş
gidişte ulaşırnın ortalama 45 dakika sürdüğü, bununda AB ülkelerindeki averajl anıı beş (5) dakika
üzerinde olduğu , İngiltere'ye göre ise avcrajın altı (6) dakika üzerinde olduğu belirtilmiştiL
- Türkiye'de yaşam süresinin sürekli arttığı, ancak genel yaşam süresi ortalamasının, AB15 eski üye
ülke ve AB ı O yeni üye ülkeden daha d!lşilk olduğu gö.denmişlir.
- Ti.lrkiye'de genel yaşam ıncnımıniyetinin en önemli belirleyici unsurlannı, AB ülkelerinde olduğu
gibi, sağlık, başka kişilere güven, kamu politikalarından ınemnuniyet ile gelir o lu ş turm aktadır.
- İşgücünün önemli bir oram güvencesiz, günlUk ücretli işlerde istihdam edilmekte ya da serbest
meslek sahibidir Vt! seki7de birinden fazlası ücretsiz aile i şçileridir.
- Türkiye'de istihdam edilen çalışanların AB 15 eski üye ülkelerin çalışan l arına nazaran işleriyle ilgili
daha negatif ve olumsu7 çalışma şartlarıyla karşı karşıya kaldıkları sonucu ortaya çıkmaktadır.
- Türkiye'de aileler geçim geliri olarak aile fertlerinden bir veya bir kaçının gelirine bağlı olarak
yaşamaktadır.
- Türkiye'de gelir dağılımı konusuna dikkate değer derect:!de ada l etsizliğinin yaşandığı
gözlemlenmektedir.
- Gelir memnuniyeti konusunda Avrupa Yaşam Kalitesi Arıketi (EQLS) bulgularına göre "a ldığı geliri
tatmin edici bulan (10 puan)" ilc "aldı ğ ı geliri tatmin edici bulamayanlar (bir puan)" arasında bil
derecelendirme yapıldığında Türkiye 5,6 puan alar-ak AB lO yeni üye ülkeler ve AB15 eski üye
ülkelerin gerisinde kalmıştır.
- Türkiye'de sağlı k hizmetlerinde karşılaşılan zorluklar (doktor ücretleri, randevuların iptal edilmesi
vb) AB ülkelerinde karşı l aşılan zorluklara göre oran olarak daha yüksek scviyclerdedir.
- Türkiye'de barınma olarak kulianılan evlerin fii'iksel şart l arı AB 15 eski Uye ülkelerde bulunan evlere
göre daha kötü durumda bulunmaktadır.
- Türkiye'de toplumsal gerilim ideolojik olmaktan ziyade ekonomik olma yönüyle dikkat çckmcktcdir.
· Türk vatandaşları aile yaşamlarıyla ilgili yüksek seviyede ıncrnnuniyet bi l dirmişlerdir.
Aynı araştırmanın ikincisi 2009 yılmda yayınlanmış ve aşagıdaki saptarnalara yer ver il miştir (Avrupa
Yaşama ve Çalışma Koşullarını iyileştirme Vakfı, 2009):
- Avrupalı lar genellikle yaşamlanndan memnun ve mutludur. Birden ona kadar bir ölçekte, 27 Al3
ülkesinin yaşamdan tatmin orta l aması 7, mutluluk ortalaması 7,5'tir. Mutluluk düzeyi, yaşamdan
tatmin düzeyinden daha yüksektir.
- Bu ikisi arasındaki fark, düşük gelirli 3 aday üye ülkede ve 12 yeni i.iye ülkede özellikle çok faz l adır.
Bu durum göstergelerin farklı niteli ~ ini ortaya koymaktadır. Mutluluk daha duygusal kaynaklı olup
yaşam sta nd artlarından daha az etki \eni rken, tatmin göstergesinde sosyoekonomik şart l arın etkisi
daha fazladır .
Yaşamdan tatmindeki farklılıklar, ülkeler içindeki sosyal ve ekonomik gruplar arasında
tuta rlı bir şekilde görUimektedir.
- Gelecekte ilgili fikirleri soru ldu~unda, AB yurttaş l arının %55'i iyimser o lduğunu bildirmiş ve iki
ülke grubu için 15 AB ülkesi ve 12 yeni üye ülke - genel ortalamalar arasında çok az farklılıklar
bu l unmaktadır . Ancak, AB ülkeleri arasındaki ve bu gruplar içindeki farklar büyüktür.
- 3 aday üye ülke ve 12 yeni üye ülke arasındaki en yoksul ülkelerin bazılarında daha yüksek gelir
sahibi olanlar hala bazı 15 AB ülkesindeki daha yoksul yurttaşlardan daha yoksundur. Örneğin;

28 IS 1 ANI.IUL iiCAIUIT ODASI
Türkiye, Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti ve Bulgaristan'daki en zengin yurttaşların
yoksunluk düzeyj Hollanda, İsveç ve Lüksemburg'daki en yoksul yurttaşlardan daha fazladır .
- Bu araştınnadan elde edilen sonuçlar, çocuk ve yaşlı bakım ı nda ailenin rolünün kapsamını
vurgulamakla ve çoğu kişi için acil durumlarda kişise l destck için ilk başvurulan çarenin aile
olduğunu göstermektedir; bu durum yaşam kalitesinin en önemli yönü olarak ailesel i liş kilerin
kalitesinin a l tını çizmekledir.
· Avrupalı l arı n çoğu, yaşlı ve engelli akraba l arının bakıı·nı ya da gönü llü faaliyetler ve hayır işlerine
katılmak için ev iş l eri için o l duğundan daha az zaman hareamakta ve bu gibi i ş leri haftada bir
defadan az yapmaktadırlar.
- Yinni yedi AB ülkesinde ücretli bir işte çalışan yurttaşların neredeyse yarısı (%48), işleri yüzünden
ayda eo az birkaç kez ev işi yapamayacak kadar yorgun o lduklarını belirtirken, yak l aşık dörtte biri
(%22) haftada birkaç kez cv işi yapamayacak kadar yorgun olduklannı söylemektedir.
- AB yurttaşlarının %8 1 ' i yaşam kaliteleri için sa~lı klı olmanın 'çok önemli ' olduğunu belirtmiştir .
Ancak, bu kişilerin ortalama olarak ancak % 21 'i sağlık durumlarını 'çok iyi' olarak
değer l end i rirken , %46's ı sağlık durumunu 'iyi', %25'i ' iyice' ve %8'i de 'kötü veya çok köttl' olarak
dcğer l endim1ektedir.
· Önemli say ı da Avrupalı, sağlık hizmetlerine er i şim konusunda güçlük yaşadığını rapor etmektedir.
Söz ge li nıi , kişilerin %25'ten fazlası doktorlarından veya hastaneden fazla uzak olduklarını
düşünmek te, %38'den faz l ası doktor randevusu almakta gecikmeler yaşamakta ve %27'dcn faz lası
da doktora görünmenin giderini karşı l amakla zorlanma ktad ı r.
- Ev sahibi olma biçimleri Avrupa çapında önemli farklılıklar göstermektedir. Yeni üye ülkelerde,
kişilerin yak l aşık dörtte UçU ipotek borcu olmaksızın kendi evine sahiptir (bu oran Romanya,
Bulgari tan ve Litvanya'da %80'in üzerine çıkmaktadır). Sosyal barınınan ı n en gelişmiş olduğu
ülkeler ise, kişilerin %15 'ten fazlasının sosyal konutlarda veya belediye konutlannda yaşadığı
Avusturya, Almanya, Lctonya, Hollanda ve P olon ya' dır. Kiracılık kentsel bölgelerde daha yaygındır
ve bu durum daha çok gençler için söz konusudur.
· Genel konut kalitesi 15 AB ülkesinde, 12 yeni üye Li lke veya aday ülkelerde o l duğundan daha iyidir.
Finlandiya yurttaşlan arasında konut konusundaki en önemli altı sorundan en az ikisiyle yuz yüze
o l anların oranı sadece %9, bu oran Romanya'da %42'tlir.
- Başka kiş i lere duydukları gUven dU:teyini birden 1 O'a kadar bir ölçekte değerlendinncler i
istend i ği nde, Kuzey ülkeleri ve Hollanda'daki insanlar en yüksek güven düzeyini ifade etmektcdir
(değerlendirme l eri 6,5 ve 7,2 arasındadır). Kıbrıs'ta yaşayan insanlar en dü şük güven düzeyini
göstermekte (sadece 2,6 puan) ve bunu Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti i.demektcdir (3,8).
- Zengin ve fakirler arasındaki gerginlikler 3 aday Uye ülke ve 12 yeni üye iilkc y untaşları tarafmdan
en yaygın olduğu düşünülen gerginliklerdir (bu durum bu ülkelerde pazar ekonomilerine geçişi
izleyen gelir farklannın artışının bir yansıması olabilir). Buna karşın , 15 AB tilkesindeki yurttaşlar
genellikle farklı ırklar veya etnik gruplar arasındaki gerginliklerden endişe duymaktadı r ve bu durum
son on y ıll arda bu ülkelere artan göç düzeylerinin bir yans ı ması olabilir.
Türkiye'de Devlet Planlama Teşki latı ' nın geçmişte yap tığı sosyo-ekonomik gelişmişlik sıra l aması
araştı rına l a rı , yaşam kalitesini de kapsayan Türkiye ekscnindcki çal ı şma l ara örnek olarak
gösterilebilir. DPT, 1996 ve 2004 y ı lında " İ lçc l erin Sosyo-ekonomik Gel i şmişlik Sıra l aması
Araştınnası " ile 2003 y ı lmda " tllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik GelişmişJik Sıralaması
Araştım1ası " raporları n da yaşam kal i tesini içeren sonuçlara da yer vermiştir. 1996 ve 2004 yı lındaki

ISTANRIJI.'[)A YAŞt\M K.AUlF.Sl ARAŞT!_~~~.!_ 29
"rtçelerin Sosyo~ekonomik Gelişmışlik Sıralaması Araştırması" 32 değişkenin kullanıldığı bir analizi
içerirken, 2003 yılındaki "İ llerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişl ik Sıralaması
Araştırrnası"'nda 58 değişken kullanılmıştır. (DPT, 1996-2003-2004) 2004 yılındaki "flçelerin
Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sınılaması Araştırrnası " nın sonuçları şu şeki l de özetlenebilir (DPT,
2004):
- Genel olarak turil',m merkezi niteliğ i kazanmış i Içeterin O st sıralarda yer ald ıkl arı dikkat çekmektediL
Söz konusu ilçeterin turizm sektöründen elde ettikleri gelirin yüksek olm ası yanında, nüfus
büyüklüklerinin de nispi olarak düşük olması ilk etapta gözlenen ortak özelliklerdir. Aynı zamanda,
bu ilçelerde iktisadi faaliyetler içerisinde sanayi sektörünOn ağırlığının olmadığ ı gözlenmektedir. Bu
ilçelerde turizm sektörünün ticari ve mali sektörlere ivme kazandırmasına paralel olarak, genel
iş s izlik oranı dlişük, nüfusun eğitim düzeyi ve fert başına gelir seviyesi ise yüksektir.
- Sıralamanın bölgeler itibanyla değerlendirmesi yapı l acak olursa, en gelişmiş ilçelcrin Marmara
bölgesinde bul u ndu~u, bu bölgeyi sırasıyla Ege, Akdeni7, iç Anadolu, Karadeniz, Güneydoğu
Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinin takip ettiği görülmektedir.
- Bazı ilçeler oldukça düşi.\k düzeyde nüfusa sahip o lmalarına rağmen, üst sıral arda yer almaktadırlar.
Bu tip ilçclcrc en belirgin örnek Bozcaada, Abana, Armutlu, Gökçeada, Marmara, Yahhüyük,
TennaJ, Babadağ ve Murh'lıl'dur. Bu durumun başl ı ca nedeni, yukanda da ifade edildiği gibi
sıra l amanın büyük oranda feı1 başına ya da oransal değişkenler tarafından belirlenmesidir. Diğer bir'
ifadeyle, ilçelerdeki gelişm işlik nüfusla bire bir orantılı değ i ldir. Sosyo-ekonomik ge li şmişlik endeksi
çalışmalarındaki gelişmişlik lanımı nicel ikten ziyade, yaşam kalitesi gibi niteliksel boyutları
yansıtmaktadır.
- Gelişmiş il sın ırl arı içerisinde nispi olarak az ge lişmiş ilçelere rastlanabilmcktcdir. Bu durum
ö7clliklc, il sınırları içerisinde gel i~mi şlik farklılıklarının yüksek düzeyde bulunduğu illerde
gözlenmektedir. Merkez ilçe ilc diğer ilçeler arasında gelişmişlik farkının en yilksek olduğu illerden
başlıca ları Adana, Gaziantep, Giresun, Kastamonu, Ordu ve Sam un'dur.
- iktisadi faaliyetlerin fınansmanında rol oynayan organizasyonlardan biri olan mali kurumlardaki
istihdanıın , iktisadcn faal nüfus içindeki pay ı gelişmiş ilçelerde göreli olarak büyüktür.
- iktisadi faaliyetlerin gelişmesi ve yoğunlaşması neticesinde, ticaret ilc u ğ raşan kesimin istihdamının
da, iktisaden faal nüfus içindeki oranı göreli olarak yl.lksektir. Buna karş ılı k, tanmda çalışanların
oranı ge li şmiş lik derecesi arttıkça düşmektedir.
- Ticari ve mali hayatın büyümesine bağl ı olarak, kişise l gelirin ve rcfalıın artmas ı sonucu, ge l işmiş
ilçelerde belirli bir sermaye birikimi oluşmuştur . İstihdam ın yapısı açısından önem taşıyan bir diğer
özellik ise, gelişmiş ilçelerde ücretli çalışanların ve işverenlerin toplam istihdam içindeki oranının
ülke ortalamasının üstünde yer almasıdır.
- İktisadi faaliyetler içerisinde sanayi kesiminin payı gelişmiş ilçelerde göreli olarak yüksektir.
- Diğer yandan ge lişmi şlik derecesi arttıkça nüfusun bağımlılık oranı dUşmektedir. Buna paralel olarak
gelişmiş ilçelerde işgütüne katJ lım oranı yükselmektedir.
- Sosyo-ekonomik gelişmenin dinamizmini oluşturan insan gücünün eğitim ve öğrenim düzeyi
ge lişmiş ilçelerde yüksektir.
- Bazı istisnai durumlar dışında , gelişmiş ilçelerde şehirleşme ve nOfus artış oran l arı da yUksektir.
- Gelişmişlik derecesi arttık ça bebek ölüm oran ları dUşmcktedir.
- Kadın nüfusun i~gücüne katılını oranı ve eğitim düzeyi gelişmiş ilçelerde nispi olarak yüksektir.

30 ISTANBUL 1 IC'ARET onASI
Dünyadaki gel i şmeler ışığında Türkiye'de TÜİK (DlE)'in, alan araştırmasını 2003 yılında yaptığı ve
sonuçlarını 2004 Nisan ayında yayınladığı Yaşam Memnuniyeti Araştırması, ülkemizde yaşam kalitesi,
men·ınuniyet ve mutluluk üzerine yapılmış ilk kapsamlı ve etkin araştırmadır. Bu araştıımanın temel amac ı
Türkiye'deki bireylerin genel mutluluk düzeyine ilişkin a\gısını , yaşamdan ve kamu hizmetlerinden
duyduğu memnuniycti ölçmek ve bunların dönemler boyunca takibini yapmaktır . Türkiye çapında 67 ı 4
bireyle yüz ytıze anket uygulanarak yap ıl an bu araştırma, kapsadığı ömcklem ve içerik açısından
uluslararası örnek uygulamalar düzeyinde gerçekleşt ir ilmiştir. TÜİK bu araştırınayı 2003 yılından beri
düzenli olarak yapmakta ve her yıl sonuçlarını açıklamaktadır. (TÜİK, 2004)
Ancak rülK (DİE)'in yaptığı bu araşt ırm anın özü sUbjektif mutluluğa dayanmaktadır. Bu araştırmada
dünya uygulamalarıyıa ilgili bir karşılaştırmaya yer verilmemiştir . Araştırma sonuçlarında yoksulluk
oranına göre, daha fazla oranda mutlu olarak tanım l anan bireylerin var lığı ve gelir ilc mutluluk arasındaki
ilişki tam olarak açıklanamamıştır. Dolayısıyla kamuoyunda araştırma sonuçlan yoksulluk oranıyla
karşılaştırılmış ve birtakım eleştirilere tabi tutulmuştur. Araştırmada halkın büyük bir k1smının mutlu
olarak çıkması, bazı kesimlerce dini duyguların etkinliğiyle açıklanmış (mutluluk-şükür ilişkisi) ve gerçek
anlamda mutluluk verilerine ul aş ıl madığt savunu lm uşlur . Araşt ı mıada dini duyarlılıkla ilgilı soruların
yetersizliği bu tür tartışmaların ana kaynağı olmuştur. Araştırmanın saha uygulamasında resmi görevlilerin
yer almasının , ankeli cevaplayan bireylerin samimiyelini etkileyebileceği end i şesi bir başka eleştiri konusu
olmuştur. (Şeker , 20 ı 0: ı 25-126)
Tablo ı. Genel Mutluluk Düzeyi, Türkiye (2003-2007) (%)
2003 2004 2005 2006 2007
Çok mutlu 12 9,3 9,1 8,8 8,7
Mutlu 47,6 48,7 48,5 49, 1 51 ,5
Orta 33,2 29,8 29,5 30,3 28,8
Mu ts uz 5,6 9,5 9,9 9,1 8,8
Çok mutsuz 1,7 2,6 2,9 2,8 2,2
Kaynak: TÜİK
TÜİK'in 2003 yılından itibaren yapmaya başladığı Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuç l arına göre,
bireylerin mutluluk kaynağı olan değerler arasında ilk sırada sağlık , ikinci sırada ise sevgi gelmektedir.
Kadın ve erkeklerde bu iki değer aynı sıra lamada yer alırken, paranın, başarının ve işin kadınlara kıyasla
erkeklerde daha fa%la mutluluk kaynağı olarak belirtildiği göz.lenmekledir. 2007 yılı sonuçlarında ise
erkeklerdeki mutluluk kaynağı olan değerler sıralaması sağlık , sevgi, başarı, para ve iş iken, kadınlarda ise
bu değerler sağlık , sevgi, para, başarı ve iş olarak sıralanmıştır .
Dünya Değerler Araştırması ' nın Türkiye ile ilgili sonuçlarına bakıldığında ise 1990-2001 yılları
arasında yaşam için en önemli dcğcrleri11 aile, arkadaşlar, din, iş , dinlenme zamanları ve siyaset olarak
s ıralandığı görülmektedir. Grafik 1 'de araştırma sonuçları pozilif ve negatif olarak değerlendirilerek net
değere ulaşılmaya çalış ı lmıştır. Buna göre Türkiye'deki bireylerin %98,8'inin yaşamı için en önemli değer
ailesi iken, siyaset ve politikanın önem değerinin negatif olduğu görülmektedir.
(http://www.worldvalucssurvey.org/)

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARASTIRMASI 31
Grafik 1. Yaşam İçin Önemli Değerler, Türkiye (1990-2001)
---------- -
~Net Değer
Kaynak: Dünya Değerler Araştırması ' ndan derlenerek hesaplanmıştır .
(hup://www.worldvaluessurvey.org0
istanbul için yapılan bir araştırmada ise, yaşam kalitesi göstergeleri tespit edilerek bir modellerne
denemesi yapılmıştır . Bu çalışmada ankete dayalı elde edilen verilerle, bireylerin yaşam kalitesi
belirleyicilerinin ağırlıkları hesaplanmıştır. Aynı zamanda bu hesaplamada uzmantarla yapılan
derinlemesine görüşme ler de dikkate alınmıştır. Ça lı şmanın sonuçlarına göre yaşam kalitesi; fiziksel çevre,
sosyal çevre, ekonomik çevre ve ulaşım - ileti şim olanak l arı olmak üzere dört grupta sın ıflandırılmıştır. Bu
sınıflandırmalar ve alt başlıklan Tablo 2'de gösterilmiştir. (Üicngin, vd.; 2001)
Tablo 2. Yaşam Kalitesi Modelinin Hiyerarşik Yap1s1
Kentsel Yaşam Kalitesi
Fiziksel Çevrenin Sosyal Çevrenin Ekonomik Çevrenin Ulaşım Ve llctişim in
Kalitesi Kalitesi Kalitesi Kalitesi
- Bina düzeni - Egitim hizmetlerinin - Yaşam maliyeti . İletişim araçları
• Konut tipi kapsam ı - Tatmin edici bir iş - Toplu taşıma araç l arı
- Yeş il alanlar . Eği tim hizmetlerinin bulma fırsatı - Trafik akışı
- Rekreasyon alanları tlcreti - Barınma maliyeti
• Altyapı ve belediye . Sağl ık hizmetlerinin
hizmetleri
kapsamı
- Kültürel
ctkinliklcr&eglenee
. Güvenlik
Kaynak: (Ülengin, vd.; 2001)

2. istanbul'da Yo~om Kalitesi Araştırması
B
ir önceki bölümde yaşam kalitesi ile ilgili kavramsal açıklamalara ve literati.irde bu konuyla ilgili
yapılmış araştıımalara değinilmiştir . Bu bölümde ise istanbul'da yaşam kalitesi araştırm asına yer
verilecektir. İstanbul ' da yaşam kalitesinin araştmlmasında hem nicel hem de nitcl yöntemler kullanılmıştır .
Bo!Umün ilk kısmı olan nice! analiz kapsamında, yaşam kalitesinin belirleyicileri olarak saptanan
değişkenler ile İstanbul'da 39 ilçe baz ınd a yaşam kalitesi endeksi oluşturu lmuştur. Bölürnün ikinci
kısmında ise istanbul'da tarafımızca yürütülen bir alan araştıım ası ile bireylerin yaşam kalitesiyle ilgili
sorulara verdiği yanıtlar değerlendirilmiştir.
2.1. istanbul'da Ya~am Kalitesi Endeksi
İstanbul'da yaşam kalitesi endeksi, tararıınızca tespit edilen deg i şken lerin kull an ılmas ıyl a
11u bölümde, öncelikle endeksin amaç ve kapsamı ortaya konulacak. ard ından cndekste
oluşttırulmuştur.
kullanılan değişkenler açıklanacaktır. Analiz yönteminin ve endeks tekniğinin de tanımlanmasının
ardından, endeks sonuçlarına yer verilecektir. Endeks sonuçlanna göre ilçeterin sıralaması ve yap ılan
sınıflandııma l ar ortaya konulacaktır.
2.1.1. Amaç ve Kapsam
U lu s lararası litcratürde uzun zaman dır incelenen bir alan olmasına karşın, yaşam kal itesi Türkiye
açısından yeni sayı l abi l ecek bir araştırma alanıdır . Yapılan uluslararası çalışmalarda yaşam kalitesinin bir
takım endeksler aracılığıy l a ortaya konulduğu , yaşam kalilesiyle ilgili kabul edilen çeşit l i istatistiki
bilgilerin derlenerek ölçümlemenin yapı ldığı gözlenmektedir.
Bu çalışmanın temel amacı, çok boyutlu ve soyut olan yaşanı kalitesi kavram ının tck boyutlu,
ölçülebilir ve somut bir hale getirilmesine imkan tanıyan araştırma yöntemlerin in kullanılarak istanbul'da
her ilçe için bir yaşam kalitesi endeksinin Uretilmesidir. Üretilen bu cndeks sayesinde ilçeler arası
karşılaştınnalar yapı l abi l ecek ve diğer iller için de bu yöntem kullanılabilecektir .
Bu noktada yaşam kalitesinin bel irleyicilerinin tespiti büyük önem taşımaktadır. Hangi göstergelerin
yaşam kalitesini etki l ediğ ini belirlemek ça lışman ın temel altyapısını oluşturmak açısından önemli bir
adımd ı r. Ça lışma kapsamında, yaşam kalitesi endeksinde kullanılacak verilerin tespitine yönelik, uzman ve
akademisyenlerin katı lı mıyla odak grubu ça lışma l arı yürütülmUştUr. Bu çalışmaların ardından ortaya
konulan yaşam kalitesini etkileyen değişkenler listesi ulaşılabilirlik açısından değerlendirilmiş , ba z ı
verilere istanbul'da ilçe bazında ulaşılamayacagı bi lgisi edini ld iğindcn değişken l er listesinin dışında
b ı ra kılmıştır.
Bu çalışmanın ulusal alanda yapılmı~ araştırma lar aç ı sından hareket noktası, DPT'nin lllerin ve
Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamast Araştırmasi (2003) ile İlçeterin Sosyo-Ekonomik
Gelişmişlik Sıralaması Araşt1rmasr (2004) 'dır.
Araştımıa İstanbul'da mevcut 39 ilçeyi kapsamaktadır. İlçe sınır l arının tespitinde 2009 yılı TÜİK
verileri kullanılmıştır . Öte yandan istanbul'da Yaşam Kalitesi Endeksinde kullamlan tüm veriler 2009
yılına ait olup kes inl eşm i ş vcrilerdir.

34 ISTANBUL TICARETODASI
lstanbul'da Yaşam Kalitesi Endeksi Kapsamı
- Adalar - Büyükçek.mece - Maltepe
- Arnavutköy - Çatalca - Pendik
- Ataşehir - Çekmeköy - Sancaktepe
- Avcılar - Esenler - Sarıyer
- Bağcılar - Esenyurt - Şile
- Bahçelievler -Eyüp - Silivri
- Bakırköy -Fatih -Şişli
- Başakşehir - Gaziosmanpaşa - Sultanbeyli
- Bayrampaşa - Güngören - Sultangazi
- Beşiktaş -Kadıköy -Tuzla
- Beykoz -Kağıthane -Ümraniye
- Bcylikdüzü -Kanal - Üskudar
- Beyoğlu - Küçükçekmece - Zeytinburnu
2.1.2. Deği~kenler
Yaşam kalitesi kavramı, sosyal, ekonomik, kültürel ve daha birçok alanı kapsadığından, endekste
kullanılacak değişkenierin tespitinde öncelikle belli s ınıflandırmalara gidilmiştir . Toplam 7 ana alan olarak
yapılan sınıflandırma şu şekilde gösterilebilir:
- Demografik Yapı
- Eğitim
- Sağlık
- Ekonomi
- Ulaşım
- Çevre
- Sosyal Yaşam
Yaşam kalitesini etkileyen önemli unsurlardan biri olan güvenlik alanına ilişkin, ilgili tUm birimlere
yapılan resmi başvuruJara rağmen İstanbu l 'da ilçe balında hiçbir verinin elde edilernemesi sonucunda,
güvenlik ilc ilgili veriler sınıflandırmanın dışında tutulmuştur. Ülkemizde halen en küçük istatistiksel veri
toplama sisteminin ilçe bazında olmayışı ve bazı kurumların çeşitli gerekçelerle talep edilen verilere
olumsuz yanıt verrnesi yapılan araştırmaların alanını daraltmakta, ancak ulaşılabilir verilerle araştırmanın
yapılabilir hale gelmesine yol açmaktadır . Bu araştırmada da benzer durumlar söz konusudur. Örneğin
yaşam kalitesini etkileyen en önemli unsurlardan birisi kişilerin çalışma hayatına ilişkin durumlan,
işgUciine ilişkin bilgileri ve gclirlcridir. Ancak bu alanla ilgili istanbul'da ilçe bazında elde edilebilecek
veriler en son 2000 yılındaki genel nüfus sayımına dayanmaktadır. Son yıllarda geçilen adrese dayab nüfus
kayıt sisteminde işgücü ve gelire ilişkin bilgilere ilçe bazında ulaştlamaması ve son verilerin üstlinden 1 O
yılm geçmesi sonucunda bu alana yönelik hiçbir veri bu analizde kullanılamamıştır .

ISTANRUl.'DA YAŞAM KALITESI ARAŞT'!RMASI 35
kayıt sisteminde işgücü ve gelire ilişkin bilgilere ilçe bazında ulaşılamaması ve son verilerin üstünden 10
yıhn geçmesi sonucunda bu alana yönelik hiçbir veri bu analizde kullanılamamıştır.
Verilere ulaşmakta yaşanılan sorunlara rağmen, yukarıda gösterilen 7 ana alana ilişkin alt değişkenler
tespit edilmiş ve toplam 54 değişkene ait 2009 yılı verileri derlenmiştir . Bu değişkenierin bazıları ham
veriler iken çoğunda kişi başına, derslik başına, nüfusa göre gibi oransal ifadeler kullanılmıştır. İlk bakışta
farklı boyutlarda gözüken ve birbiriyle bağ l antıl ı olan bu veriler, araştırınanın yönteminde de açıklanacağı
üzere tek boyuta indirgenerek analizin yap ı lmasına olanaklı hale getirilmiştir.
Şekill. Yaşam Kalitesi Değişkenleri
1
SOSYAL f'.8!1&53iÇ DEMOGRAF
YAŞAM
İK YAPI
ÇEVRE
EGİTIM
YAŞAM
KALİTESİ
ULAŞIM
SAGLlK
EKONOMI .,;
Araştımıada kullanılan değişkenlerden demografik göstergeler Türkiye İstatistik Kurumu
(TÜİK)'ndan; eğitim göstergeleri istanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü ' nden; sağlık göstergeleri İstanbul
Sağlık il MüdürlüğU ' nden; ekonomi göstergeleri İstanbu l Ticaret Odası (İTO), İstanbul Vergi Dairesi
Başkanhğı (1VDB), TOrkiye Bankalar Birliği (TBB) ve emlak endekslerinden; ulaşım göstergeleri İstanbul
Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (iETT) ve İstanbul Deniz Otobüsleri (İDO)'nden; çevre göstergeleri
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (iSKİ) ve İstanbul Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret Anonim
Şirketi (lGDAŞ)'nden; sosyal yaşam göstergeleri ise istanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nden
edinilmiştir . Aynca bazı verilere belediyelerin faaliyet raporlanndan ulaş ı lmıştır.

36 IS'IANBUL liCARFTOOASI
Tablo 3. Araşhrmada Kullanılan Değişkenler

ISTANnUI..'DA VIIŞAM KALITr~

38 ISTANBUL. ıiCARErODASI
Ortalama Hane Halkı Büyüklüğü : TüiK'in 2009 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminden elde edilen
İstanbul'da 39 ilçcye ait ortalama hane halkı sayısıdır.
2.1.2.2. Eğitim Göstergeleri
Araştırmada kullanılan eğitim göstergeleri; okur-yazar nlifus oram, okur-yazar kadın
nUfusun toplam
kadın n'Ofusa oran ı , üniversite bitirenlerin +22 yaş nUfusa oranı, derslik başına ögrenci sayıları , öğretmen
başına öğrenci sayıları ilc laboratuar başına düşen öğrenci sayısıdır .
Okur-Yazar Nüfus Oram (Durumu Bilinmeyenler Hariç): 2009 yılı için İ stanbul İl Milli Eğ itim
MüdUrlüf,rü'nden edirulen İsta nbul ' da 39 ilçcyc ait, durumu bilinmeyenierin dışında kalan okur-yazar
say ısının toplam nüfusa oranı alınarak hesaplanmıştır .
Okur-Yazar Kadm Nüfusun Toplam Kadın Nüfusa Oram: 2009 yılı için İstanbul İl Milli Eğilim
Müdürlüğü'nden edinilen İstanbul ' da 39 ilçcye ait, okur-yazar kadtn nUfusunun toplam nüfusa oranı
alınarak hesaplanmıştır.
Oniversite Bitirenlerin + 22 Yaş Nüfusa Ortmı : 2009 yılı için istanbul İl Milli Eğitim MüdOrlUğü'ndcn
edinilen İstanbul'da 39 ilçeye ait, üniversite bitirenlerin 22 yaş üstü toplam nüfusa oranı a lınarak
hesap l anmış tır .
Okul Öncesi Okuilaşma Orant: 2009 y ılı için TÜİK ve İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlliğü'nden
edinilen istanbul 'da 39 ilçcye ait, okul öncesi oku Bulaşma oranıd ı r .
İlköğretim Okuilaşma Oranr: 2009 yı lı için TÜiK ve istanbul İ l Milli Eğ itim Müdürlüğü ' nden edinilen
İstanbul'da 39 ilçeye ait, ilköğretim öncesi okullutaşma oranıdır.
Ortaöğretim Okuilaşma Oram: 2009 yılı için TÜİK ve istanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü ' nden
edinilen İstanbul'da 39 ilçeye ait, ortaöğretim okullulaşma oranıdır.
Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayılari: 2009 yı lı için Istanbul İl Milli Eğitim MOdUrltlğü ' nden
edinilen İstanbul'da 39 ilçeye ait, aşağıda gösterilen başlıklarda öğrenci sayısın ın derslik sayısına oranı
alınarak hesaplanmıştır.
- ilköğre tim derslik başına öğrenci say1sı (resmi t özel)
- Ortaöğretim derslik haşma öğrenci Sayısı (resmi+ özel)
- Tüm kurumlarda derslik başma öğrenci sayısı
Öğretmen Başma Düşen Öğrenci Sayıları : 2009 yıl ı için İstanbul İl Mılli Eğitim MUdUrlüğü ' nden
edinilen İstanbul'da 39 ilçeye ait, aşağıda gösterilen başlıklarda ögrenci say ı s ının öğretmen sayısına oranı
alınarak hesaplanmıştır .
- ilköğretim öğretmen başrna öğrenci sayısı (resmi+ özel)
- Ortaöğretim öğretm en başma öğrenci saytsı (resmi+özel)
- Tüm kurumlarda öğretmen başına öğrenci sayısı
Lahoralılar başına diişen öğrenc; say1s1 (resmi kurumlar): 2009 yılı için İstanbul İl Milli Eğitim
Müdürlüğü ' nden edinilen İstanbul ' da 39 ilçeye ait, öğrenci sayıstnın toplam laboratuara oranı alınarak
hesaplanmıştır .

IS'I ANHUl'llA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 39
2.1.2.3. Sağlık Göstergeleri
Araştırmada kullanılan sağlık göstergeleri; eczanc başına düşen kişi sayısı, kaba ölüm hızı , sağlık ocağı
başına düşen muayene sayıs1, sağlık ocağı doktor sayısına düşen kişi sayısı , sağlık ocağı ebe ve hemşire
sayısına düşen kişi sayısı, sağlık ocaklannda doktor başına düşen günlUk muayene sayısı, sağlık
ocaklarında günlük muayene sayısının nüflısa oranı , 112 ambulans vaka sayısının nüfusa oranı ve yeşil
kart l ı sayısının nüfusa oranıdır. İstanbul'da devlet hastanelerinin belirli ilçelerde yoğun luk göstermesinden
dolayı, sağlık göstergelerinde sadece sağl ık ocağı verileri dikkate alınmıştır. Böylece hastanelerin yoğun
olarak bulunuuğu ilçelerde yapılacak hesaplamalardaki hala payı indirgenmiştir .
Kaba Ö/iim liiZT: 2009 yılı için istanbul il Sağlık Müdürlüğü'nden edinilen istanbul'da 39 ilçeyc ait,
kaba ölüm hı z ı o ranıdır.
Bebek Ölüm Oranı : 2009 y ılı için istanbul İl Sağlık Müdürlüğü'nden edinilen istanbul'da 39 ilçeye ait,
bebek ölüm oranıdır.
Sağ/tk Ocağı Baştna Diişen Muayene Saytsl: 2009 yılı için İ stan bul ll Saglık MüdürlUği.l'nden edinilen
istanbul'da 39 ilçeye ait, ilçede bulunan sağlık ocağ ı başına düşen muayene say ısıdı r.
Doktor Sayısına Düşen Kişi Sayısı (Sağ/tk Ocağ1): 2009 yılı için istanbul İl Sağlık Müdürlüğü'nden
edinilen İ stanbul'da 39 ilçcye ait, ilçe nüfusunun ilçede bulunan sağlık ocağındaki doktor sayıs ın a oranı
a lınarak hesapl an mıştır .
6be ve Hemşire Say1sına Düşen Kişi Sayıst (Sağlık Ocağt) : 2009 yı lı için İstanbul İl Sağlık
Müdürlüğü'nden edinilen İstanbul'da 39 ilçcyc ait, ilçe nUfusunun ilçede bulunan sağlık ocağındaki ebe ve
hemşire say ı sına oranı alınarak hesaplanmıştır.
Doktor Başma Düşen Günlük Muayene Sayıst (Sağlık Ocağt) : 2009 yılı için istanbul İl Sağlık
MOdürlüğU ' nden edinilen İstanbul ' da 39 ilçeye ait, sağl ı k ocaklanndaki toplanı muayene sayısının doktor
sayısına oranı alınarak hesaplanmıştır.
Günlük Muayene Say1smm Nüfusa Orant (Sağ/tk Ocağt} : 2009 yılı için İstanbul il Sağlık
Müdürlilği.i ' nden edinilen İstanbul'da 39 ilçeye ait, sağlık ocaklarındaki toplam muayene sayısının ilçe
nüfusuna oranı alınarak hesaplanmıştır .
172 Ambuluns Vaka Sayısının Nüfusa Orant: 2009 yılı için İslanbul İl SagJık MüdürlUğü ' nden edinilen
İstanbu l ' da 39 ilçeye ait, ilçede meydana gelen toplam 112 ambulans vaka say ısının ilçe nüfusuna oranı
al ı narak hesaplanmıştır.
Eczane Başına Diişen Kişi Sayısı: 2009 yılı için İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü 'nden edinilen
Istanbul'da 39 ilçeye ait, ilçe nüfusunun ilçede bulunan cczanc sayısı na oranı al ınarak hesaplanmıştır .
Yeşil Kartlt Sayıstnın Nüjitsa Oranı : 2009 yıh için istanbul İl Sağlık Müdürlüğü'nden edinilen
istanbul'da 39 ilçcye ait, ilçedeki yeşil kart sahibi nüfusun ilçe nüfusuna oranı alınarak hesaplanm1ştır.

40 ISTANBUL T I C'A I~ET ODASI
2.1.2.4. Ekonomi Göstergeleri
Araştınnada kullanılan ekonomi göstergeleri; ilçe bazında faal fırma sayısı, ilçe baz ınd a faal firma
say ı s ının il üzerindeki payı , ilçe vergi geliri 1 il vergi geliri, ilçe vergi ınük e ll efı say ı sı 1 il vergi mükellcfi
s ayısı , banka şube sayıs ı , arsa m 2 birim fiyatı (rayiç bedel) ile satılık ve kiralık konut m 2 (ona la ına piyasa
bedeli) bedclidjr.
ilçe Bazında Faal Firma Sayısz:
say ı sıd ır .
İTO 'nun 2009 verilerinden istanbul'daki 39 ilçeye ait, faal fırma
ilçe Bazmda Faal Firma Sayzsmın İ/deki Pay1: İTO'nun 2009 veri lerinden tstanbul'dakj 39 ilçeye ait,
taal finna sayısının ildeki topl am faal fııma sayısına oranıdır.
Ilçe Vergi Geliri 1 il Vergi Geliri: 2009 y ıh için İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı ' ndan elde edilen
istanbul 'daki 39 ilçeye ait, ilçe vergi gelirinin ildeki toplam vergi gelirine oranıdır.
ilçe Vergi Mükel/ej i Say1s1 1 il Vergi Miikellefi Sayısı : 2009 y ılı için istanbul Vergi Dairesi
Başkanltğı ' ndan elde edilen İ s tanbul ' dak i 39 ilçeye ait, ilçe vergi mükellefsayısının ildeki topl anı mükellef
say ı sına oranıdır.
Banka şube sayıs1 :
bulunan toplam banka şube say ı sıd ı r.
Türkiye Bankalar Birliğinin 2009 veri lerine göre İstanbu l 'daki 39 ilçeye ait, ilçede
Arsa m 2 birim fiyati (rayiç bedel): 2009 y ıl ı için İ stanbu l Vergi Dairesi Başkanlığı ' n d an elde edilen
İstanbul 'daki 39 ilçeye ait, arsa m2 birim fiyatıdır.
Sattlık Konut m 2 Birim Fiyatı (Ortalama Piyasa Bedeli): 2009 y1ü için bağ ı msız emlak endeksierinden
elde edilen İstanbu l ' daki 39 ilçeye ait, ilçedeki satılık konut ın 2 bedeli orta l amasıd ı r .
Kiralık Konu/ m 2 Birim Fiyatı (Ortalama Piyasa Bedeli).' 2009 y ılJ için bağımsız emlak endeksierinden
elde edilen İstanbul'daki 39 ilçeye ait, ilçedeki kiralı k konut m 2 bedeli orta l amas ı dır .
Kişi Başına Düşen Belediye Harcamasz: 2009 yı lı için belediyelerin faaliyet raporları ndan elde edilen
[stanbul 'daki 39 ilçeyc ait, ilçe belediyesinin gider bütçesinin ilçe nUfusu na oranıdı r.
2.1.2.5. Ula~ım Göstergeleri
Araştırmada kullanılan u l aşım göstergeleri; otomobil say ısının nüfusa oranı , motorlu kara taşıtı
sayısımn nüfusa oranı , km 2 'ye düşen araç say ı s ı ve ulaş ım imkanlarının çeşitliliğid ir.
Otomobil Sayısının Nüfusa Oram: 2009 yılı için TÜİK' ten elde edilen İstanbul ' daki 39 ilçcyc ait,
ilçedeki otomobil sayısının ilçe nüfusuna oranıdır.
Motorlu Kara Taşttr Sayısrnın Ni~lusa Dram: 2009 yı lı için TÜİK' ten elde edilen istanbul'daki 39
ilçcye ait, ilçedeki toplam motorlu kara taşıtı sayısının ilçe nüfusuna oranıdır.
Km 2 'ye Düşen Araç Sayısı : 2009 y ılı için TÜ İK' ten elde edilen İstanbul ' dak i 39 ilçcyc ait, ilçede
km 2 'ye dGşen toplam araç sayısıdır.
Ulaş ım imkanlarının Çeşitliliği: 2009 yılı için 1ETT ve İDO ' dan elde edilen istanbul'daki 39 ilçeye ait,
ulaş ım imkan ı sayısıdır . Bu say ı n ın belirlenmesinde. İstanbul ' da merke?: kabul edilebilecek yerlere olan
ulaş ı m çeşi tliliği dikkate al ınmış tır.

2.1.2.6. Çevre Göstergeleri
l !!\NHVL'OA YAŞAM KALITESI ARJ\SI'IKMASI 41
Araştınnada kullanılan çevre göstergeleri; iSKi'den elde edilen 2009 y ılın a ait içme suyu, atık su ve
yağmu r su metraj verileri ilc lGDAŞ ' dan elde edilen 2008 yı lına ait dogalgaz yoğ unluk değerleridir.
Yeş il alan: 2009 yılı için belediyelerin faaliyet raporlarından elde edilen İstanbul'd aki 39 ilçeye ait,
ilçedeki toplam yeşil alan miktarıdır.
Kişi Başına Düşen Yeşil Alan: 2009 yılı için belediyelerin faaliyet raporlanndan elde edilen
İsta nbul 'daki 39 ilçcyc ait, ilçedeki toplam yeşil alan miktarının ilçe nüfusuna o ra111dır .
ISKi içme Su Metraj: 2009 yılı için İSKl'dc n elde edilen istanbul'daki 39 ilçeyc ait, içme suyu metraj
verisi dir.
iSKi A tık Su Metraj: 2009 yılı için İSKİ ' den elde edilen İstanbul'daki 39 ilçcye ait, atık su metraj
verisidir.
iSKi Yağmur Su Metraj: 2009 y ılı için iSKI'den elde edi len İstanbul'daki 39 ilçeye ait, yağmur suyu
metraj verisidir.
İGDAŞ Doğa lgaz Yoğunluk Değerle ri . 2008 yılı için İGDAŞ'dan elde edilen istanbul 'daki 39 ilçeye
ait, doğalgaz yoğunlu k değerleridir .
Hava Kalitesi Endeksi: 2009 yılı için Çevre ve Omıa n Bakanlığı ile İstanbul Büyükşehir
Belediyesi'nin hava izleme değerlerinde n elde edilen hava kalitesi endcksidir.
2.1 .2.7. Sosyal Ya§am Göstergeleri
Araştırmada kullanılan sosyal yaşam göstergeleri; ilçedeki toplam salon (tiyatro, sinema) kapasitesinin
ilçe nüfusuna oranı, toplam parkibahçe alam, kişi başına düşen toplam parkibahçe alanı, toplam spor alanı
ve kişi başına düşen spor alanıdır.
Toplam Salon (tiyatro, sinema) Kapasitesililçe Nüfusu: 2009 yı lı için istanbul İl KUltür ve Turizm
MüdUrlilğil"ndcn elde edilen istanbul 'daki 39 ilçcye ait, ilçedeki toplam salon (tiyatro, sinema)
kapasitesinin ilçe nüfusuna oranıdır.
Toplam Park/Bahçe Alam: 2009 y ı lı için belediye faaliyet rapo rlarından elde edilen lstanbul'daki 39
ilçcyc ait, ilçedeki toplam park ve bahçe a l anı miktarıdır .
Kişi Başına Düşe n Toplam Park/Bahçe Alanı : 2009 yılı için belediye faaliyet raporlanndan elde edilen
istanbul 'daki 39 ilçeye ait, ilçede kişi ba şına düşen toplam park ve bahçe alanı miktarıdır.
Toplam Spor Alanı: 2009 y ılı için belediye faali yet raporlarından elde edilen istanbul 'daki 39 ilçeye
ait, ilçedeki toplam spor alanı miktarıdır .
Kişi Başına Düşen Spor Alanı : 2009 yıh için belediye faaliyet raporlanndan elde edilen istanbul'daki
39 ilçeye ait, ilçede kişi başına düşen toplam spor a l anı miktarıd ır .

42 ISTANBUL TICARET ODASI
2.1.3. Ara~tırmo Yöntemi: Temel Bile§enler Analizi
Bu çalışınada öncelikli olarak, istatistiki anlamlılık testleri yapılab i len ve birçok ülkede değişik
araştırmacılar tarafından benzer amaçlarla yaygın olarak kullanı lan, temel bileşenler analizi*. (principal
components analysis) tekniği kullanılmıştır
Tenıci bileşenler anali?i (principal components analysis). kabaca, çok sayıdaki özelliklerin belli bir
nitelik yönünden özetlenınesini ve ortak nitelik ve biçimlerden bir soyutlama yapabilmeyi mümki.ln
kılmaktadır. Bu özelliğiyle temel bileşenler analizi, çok say ıda ve farklı boyutiaki bilgi setinin kapsadığı
ortak ve teıııel anlamı veya bilgi özünü aç ı ğa çıkarabi l me, görebilme ve tanımlayabilmeyi sağ l ayan
istatistiksel bir Lekniktir. (DPT, 2004)
Bu çalışmada araştırma kapsaınındaki ilçelere ilişkin verilerin farklı niteliklt!rde o l ması, bazı ver il t!ıin
nominal ba zılarının ise belli oranlardan meydana gelmesi temel bileşenler analizinin araştırma yöntemi
olarak seçi lmesindeki en önemli unsurlardır . Öte yandan çalışmanın mekansal farkl ı lıkların belirlenınesine
yönelik olması , birçok değişkenin dikkate alınarak, çok değişkenti bir uz.ayda karar verme zorunlu luğuna
yol açmaktadır. Bu durum, çok değişkenli bir uzaydaki değişken saytsının azaltılarak, analizin daha küçUk
boyutlu bir uzaya indirgenmesini gerektirmektedir. Temel bi l eşenler analizi tekniği bu açıdan da çalışmada
kullanılabilecek uygun bir araştırma yöntemidir.
Temel bi l eşenler analizi, orijinal p değişkenin varyans yap~sını daha az sayıda ve bu değişkenierin
doğrusa l bi l eşenleri olan yeni değişkenlerle ifade etme yöntemi olarak tanımlanmaktadır . Aralannda
korelasyon bulunan p sayıda değişkenin açıkladığı yapıyı, aralarında korelasyon bulunmayan ve sayıca
orijinal değişken sayısından daha az say ıda (p>k) orijinal değ i şkenierin doğrusal bileşenleri olan
değişkenieric ifade etme yöntemidir. Temel bileşenler analizinin genel amaçları şu şeki l de özetlenebilir
(Özdamar, 2004: 213):
- Veri indirgernesi yapmak
- Tahminierne yapmak
- Veri setini bazı yöntemlerin analiz edebileceği forma sokmak
- ilişkili değişken setlerinden birimlerin/o luşum ların temel bileşen . korlarını hesaplamak ve
birimleri bu skorlara göre sıraya dizınek
Bu çalışmada temel bileşenler analizi tekniği kul l anılarak (DPT);
- Bütün değişkenierin tanımlandığı uzaydaki ortak varyansın ınaksimuınu hesaba katılarak , bulunacak
birinci temel bileşen , yani ilk bağımsız boyut, toplam ortak varyansın mümkün olan en büytik
kısmına sahip olabilecek,
- Kullamlan tüm değişkenlerin, tekn iğin kendi içinde ağırhk.landırılınaları He oluşturulan doğrusal
birleşiın (birinci temel bileşen) yoluyla, genel bir yaşam kalitesi tanımı elde edilerek, bu tanıma göre
gözlemler arasındaki farklılıklar ortaya çıkabilecek,
- Heterojen bir yap1 gösteren ilçeler arasındaki farklılık l arın ortaya çıkarılmasıyla, homojen bölgeler
aynmı yapılabilecek, değişkenierin yaşam kalitesine olan nispi katkılan belirlenebilecektir.
''remel Bileşenler Analizi (principal components analysis) ile ilgili teorik

1STANDUL'DA Y 1\ŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 43
2.1.4. Temel Bile§enler Analizinin Uygulanması
Bu kısımda, temel bileşenler analizinin fstanbul'daki ilçclcrin yaşam kalitesi seviyelerinin tespiti
amacıyla uygulaması açı k lanmaktadır. İstanbu l 'daki ilçelerin yaşam kalitesinin belirleyici olarak
varsayd ığımız toplam 54 değişken, temel bileşenler analizi ilc ana bileşenlerine indirgenmektedir. Analizdeku
ll anacağımız veri matrisi, 39 ilçeye ait 54 d eğişken setini içermesinden dolayı 54x39 boyutundadır.
xl,39]
X2,39
Xs~ :39
Matrisin sa tırları değişken l eri , slltunları ise ilçeleri göstcıınektedir. XIJ= i' inci değişkeni n j 'inci
ilçedeki d eğeridir. Değişkenie rin sayısa l değerleri , TL, kişi , adet, m 2 gibi çok farklı birimlerde ve
büyüklüklerde olduğundan , her değişkcne ait say ı sal değerlerden, değişkenin aritmetik orta l aması çıkarılıp ,
standart sapmasına bölünerek veriler standartlaştınlmıştır. Standart hale getirilen her değişkcnin orta lamas ı
O, varyansı 1 olur. Standartiaştırma işlemi ilc farklı birimlerde ve çok farklı biiytik!Uklcrde olan
değişkcn l crin, bu yüzden daha faz la ya da daha az ağırlıklandınlınaları önlcnmekledir. istatistiksel
analizler, amaca uygun olarak seçilen çeşitli paket programlar kullanılarak , bilgisayar ortam ında
yap ılmıştır. Programa gi rdi olarak, tamamen aynı sonuçlan verebilen veri matrisi (Z) veya değişkenler
arası korelasyon matrisi (R) girilcbi l rııektcdir.
Girdi olarak 54x39 boyutunda standartlaştırı lmı ş verı matrisi kullanılmıştır. Veri matrisindcn elde
edilen korelasyon malrisinin öz vektörlerinin oluşturduğu temel bi l eşen yükleri matrisi, bu matrisio devriği
(et) ilc standart laştırı lm ı ş veri matrisinin çarpılmas ı suretiyle elde edilen temel bileşen değerleri matrisi.
çıktl olarak alınmıştır. Ayrıca , korelasyon matrisinin öz değerleri, temel b il eşenlerin açıklama oranları,
temel bileşenler ile değişkenler arasındak i korelasyon katsayıları ve değiş i k aşamalarda yapılan istatistiksel
anlam lılık testlerinin de so nuçları alınmıştır. Öz değeri !'den büyük olan temel bileşenler, verinin temel
boyu tl arını ortaya çıkarmak için yeterli olduk l a rı gibi önem li oranda bilgi de içermektedirler. Bu nedenle,
öz değeri ı 'den kUçük olan temel bi l eşe nl er dikkate alınmamıştı r .
Temel bi leşenterin öz d eğerleri ve açık lama oranları Tablo 4'de ve rilm iştir. Tabloda görüleceği gibi,
elde edilen 54 temel bileşenden sadece 8 tanesinin varyansı birden büyüktür. Bu bileşenler, toplam
değ i şken l iğin yüzde 80,58' ini açıklamak tadı r. Diğer taraftan, birinci temel bileşen toplam değişkenliğin
veya veri setinin sahip olduğu bilginin önemli bir bölümone sahiptir. Birinci temel bileşen, elde edilen 8
temel bi l eşen arasında , verideki toplam değişkenli~in yüzde 23,97'sini tek başına açıklayabilmişt ir . Yüzde
23,97 açık l ama oranı ; araştırmanın , 54 adet değişkente ilçe ölçeğinde yapı lmas ı ve ekonomik boyulu lemsil
eden göstergeler yanında sosyal göstergeleri de kapsaması dikkate a l ınd ığın da , oldukça yüksek düzeyde
bulunmaktadır.
Birinci temel bileşenin; yüksek açıklama o ranıyla beraber, her bir değişkenin bu bileşende a ldıkl arı
ağ ırlıkl ar ve yüksek korelasyon katsay ı lan dikkate alınd ığında, ilçeterin gelişmişlik seviyelerini yansıtıcı
varsaydığımız ve ge lişmi ş l ik nedensel faktörü etkisi a l tında kalan 54 değişkeni temsil edebileceği
görü l müştür . Birinci temel bileşen , değişkenierin tumöne eş zamanlı ve ortak tesir eden veya değişkenler
tarafınd an etkilenen, genel faktör olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle, birinci temel bileşen, ilçeterin yaşam
kalitesini tanım i ayabilen "yaşam kalilesi nedensel faktörü" olarak değer lendirilmiştir. ITer bir temel

44 lS 1 ANUUL rı

27
28
29
30
3 ı
32
33
34
35
36
37
38
39
40
4 ı
42
43
44
45
46
47
~-~
------------
isTANBUL'DA YAŞAM KAI.ITESJ ARAŞTı_ı_tMASI 45
0.201422
0.173630
0.145531
o . ı43053
0.133422
o . ı 22486
0.105120
0.099068
0.086352
0 . 072ı42
0.060982
0.052422
0.035020
0 .030ı06
0.022 ı 83
0.014454
0.0 ı 2 ı ss
0.009532
0.005302
0.004375
0.002594
o . ooı8ı7
0.31177 97 . 6Bı9
0.321 s 98.0034
0.2695 98.2729
0.2649 98.5378
0.226R 98.7647
o. ı 947 98.9593
0.1835 99 . ı428
o 1599 99.3027
o. 1336 99.4363
0.1 ı 29 99.5492
0,0989 99.6482
0.0971 99 7452
0,0649 99 , 8 ıOI
0,0558 99.865!l
0,041 J 99.90()1)
0.0268 99.9337
0.0226 99.9563
0.0177 99.9739
0.0098 99.9837
0.0081 99.99 18
0.0048 99.9966
o . oo:ı4 100.0000
49 1 .44E- 16 2 . 6SE- ıG ıoo.oooo
50 2. ı6 E--17 3.99E-l7 100.0000
51 ·9.8E-ı 8 • J.M 1 E· l7 100.0000
52 -7.2 t;..ı? • J.32E-J6 ıoo.oooo
53 • 1.7E- ı 6 -3.21 E-16 100.0000
54 -3.6E-16 -6.69E- ı 6 100.0000
Araşt ırmada kullanılan her bir değişken ile yaşam kalitesi arasındaki neden-sonuç i lişkileri , göziem ve
uzman görüşleri de dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda, yaşam kalitesi
bağlant ıl arı bakımı n dan; demografik göstergelerden şehir leşme oranı dışındaki tüm değişkenierin zıt
yönde; eğitim göstergelerinden okur-yazar nüfus oranları, üniversite bitirenlerin oranı ve okullulaşma
oran l arının aynı, diğer değişken i er i n ise zıt yönde; ekonomi, çevre ve sosyal yaşam göstergelerinin
tümünün aynı yönde; ulaşım göstergelerinden km 2 'ye düşen araç sayısı dışındaki değişkenierin aynı
yönde; sağ l ık göstergelerinin ise tümünün z ıt yönde bir yapıya sahip olduk l arı tespit edilmiştir.

46 ISTANBUl.. TJCAR.uT OOASI
Tablo 5. Temel Bileşen Yükleri Matrisi
Temel Temel Temel Temel Temel Temel Temel Temel
m:GIŞKEN
Bileşen 1 B ileşe n 2 Bil eşen 3 Bileşen 4 Bil eşen 5 B ileşen 6 B ileşen 7 Bileşen 8
To planı Nüfus 0.796 0.099 ·0.130 0.270 0.096 0.005 ·0.1 53 ·O.l l s
No rus Yo~uıılugu 0.781 0.229 ·0.088 0.092 0.195 0.1 17 -0.008 -0.173
Ort. !Jane ll ı:ı l kı DUy. 0.728 0.299 -0.405 -O.Oll4 -0.062 0.221 -0.036 O.JJ2
Üniversite Bitirenler 0.710 0.265 -0.328 0.208 0.01 9 0.177 0.176 0.068
F'onl Fimıa Sayısı 0.624 -0.270 0.312 -0.124 0.165 -0.080 0.123 -0.134
Faal Fimıa Sayısının Payı 0.588 0.301\ -0.27) -0.273 -0.249 0.32S 0.007 -O.o? O
ll,~c Vergi Geliri 0.585 0.257 0.388 -0.053 0.240 0.080 0.217 -0.018
Ilçe Vergi Mükellcfi Sayıs ı 0.487 -0.240 -0.088 -0.407 -0.589 -0.009 0.161 0.082
Uluşını l m kıı ıı la nnı ıı Çeşi tlil igi 0.483 -0.279 ·0.178 0.412 0.294 0.164 -0.234 0.274
Okul Öncesi Okulinşma 0.463 -0.525 0.245 ·0.018 0.045 -0.377 -0.072 0.072
Okur- Y::ı.ııır Kadın Ntırusu 0.413 0.040 -0.687 -0.'272 -0.064 -0.071 -0.072 -0.297
Banka Şube S ayıs ı 0.400 0.084 0.538 0.252 -0.052 0.108 0. 163 0.487
Doı;ı.ı rgıııı lı k Hız ı 0.3S7 ·0.5 10 0.326 -0.0fJ9 0.084 ·0.298 0.112 ·0.037
Yıllık Orıııloma Nll fııs A rtış Hı.ıı 0.319 -0.422 -0.604 0.010 -0.249 0.044 ·0.140 0.182
Kaba ÖIUm llızı 0.) 17 O ..q22 0.233 ·0.217 ·0.061 0.1\12 -0.271 ·0.227
Bebek Ölllın Ornnı 0.299 -0.387 0.474 ·0.243 0.088 -0.422 -0.0 15 0.145
Yeşil I

!STANT3Ul.'DA YAŞAM KA LITESI ARAŞTIRMASI 47
112 Aınbulnns Vaka Sayısı -0.179 o 703 -0.040 0.229 -0 209 -0.064 0.167 -0.060
Otomobil Sayıs ının Ntıfıısn Oranı -0.188 ·0.3 15 -0.220 -0.400 0.248 -0.043 0.093 0.155
Motorlu Kara Taşılı Say ı s ı ·0.191 -0.001 -0,421 -0 170 0.413 -0.097 0.385 0.3 19
Şehi rl eşme Oronı ·0.206 0.258 0.059 0.253 0496 0.190 0.335 -0.226
Doktor Başına Dilşen Kişi Sayısı -0.237 0.098 -0.245 0.490 -0. 108 -0.332 ·0.047 0.206
Toplanı Park/Bahçe A lanı -0.237 -0.564 0.128 0.343 -0. 106 0.331 0.109 -0.212
Ecuınc Buş ına Dilşen Kışı Sayıs ı -0.250 -0.672 -0.287 0.120 0.237 0.088 -0.281 0.049
Ebc, Hemşireye DOşeıı Ki~i
Sayıs ı
-0.257 O.ORO 0.525 -0.110 0.331 -0.001 ·0.013 0.244
GUniUk Muayene Sayısı -0.270 0.648 0.059 0.292 0.0 17 ·0.385 0.052 -0.047
Sag1ık Ocngı Başına Dilşen
Muayene
-0.295 0.743 0.023 0.178 o 101 ·0.304 -0. 140 -0.048
Toplam Salon Kapasitesi -0.31 7 0.384 -0.224 0.028 ·O 049 0.48 1 ·0.040 0.534
Hava Knlites ı Endeksı -0.479 0.538 ·0.076 .Q. IOS 0. 170 0.035 -0. 164 0.471
Kişi Başına Dilşen Park/Bahçe
Alan
Ki~i Başına DUşcn Bı:lcdiyı:
H are.
-0.6 18 -0.2 19 0.343 -0.062 -0.271 ·0.259 0.099 ·0.068
-0.677 0.098 -0.35 1 .Q. IIJH ·ll.023 -o. osıı -0.244 0.183
tsKIIçme Su Mcınu -0.68 1 0.148 ·0.242 ·0.059 o. 197 -0.073 ·0.045 ·0.062
ISKI Alık S ıı Mı.:lrnj -0.684 0.035 0.304 0.199 -0 365 0.022 0.207 -0.147
ISKI Yagmur Sıı MetrAj ·0.708 -0.364 ·0.119 -0.169 0. 136 0.195 ·0.062 -0.091
Dogalgıız YoAunluk Dellerleri -0.778 -0.034 0.213 -0.120 .0.293 0.116 0.027 -0. 171
Toplam Spor Alanı -0.790 -0.332 0.144 0.158 .Q 072 0.157 -0.004 ·0.046
Kişi Bnşınn DUşcn Spor Alıını ·0.796 ·0.038 ·0.088 .o 321 o 047 0. 165 ·0.116 -0.090

48 IS1ANBUL riCARETODASI
Tablo 6. Dcğişkenlel'in Birinci Temel B ileşend eki Ağı rlıklan
OEGIŞKEN Temel Bileşen 1
ı toplam NOfus 0.79610
2 NOfus Yo~uıı lu~u 0.78135
3 Ortalama Hane Halkı BllyükUl!ıO 0.72757
4 Onıversih: Bitirenlerin +22 Yıış NUfusa Oranı 0.71022
5 l:ıçe Baıındıı faııl Fi rmıı Sayısı 0,62447
6 Ilçe Baz ınd a Faal F i ıma Sayıs ın ın lidcki Pa}'l 0.58799
7 Ilçe Verg_i Gelıri 1 l ı Vergı Geli ı i 0.58538
8 Ilçe Vergi MUkcilefi Sayısı/ İ l Vergi MUkcilefi Sııyısı 0.48659
9 Ulaşım lıukaıı l arın ı n Çeş i tliliği 0.41!278
lO Okul Öncesi Oku ilaşma Oran ı 0,4629 1
ll Okur-Yazar Kadııı Nüfusun Toplam Kadın Nüfusa Oıan ı 0.41321
12 B11nk ıı Sube Sayıs ı 0.40038
13 DoAurııanlık Tll7l 0.35692
14 Yıllık Ortaluma Nilfu~ Artı~ ll ızı 0.31897
15 Kaba ÖIUın H ız ı 0.3 1683
16 l3ebek Ölunı Oran ı 0 .298Ş7
17 Yeşil Karılı Sayısı n ı~ Nurusa Or«ı11 0.276'>0
18 Tüm Kuruıniarda Öl(rctmeıı Baş n ıu Öl!rcnci SayJSı 0.27073
19 Tüm Kurumlarda Derslık B asını:ı öıtreııci Sayısı 0.24505
20 Okur-Yıızar NUfus Oran ı (Durumu B i linnıey~nler Hariç} 0. 19806
21 Doktor Rusınıı DUşen Gllnlllk Muayene Say ı sı (S:ı~l ık Oca~ı) 0.15881
22 ilkö!1retım Okullosma Oran ı 0.15754
23 Orıat\ğretiın Oku ll aşmu Ororıı 0.12473
24 Salılık Konnt rn 2 Birim l'iynlı (OrtalamH PiyAsa Bedeli) o. 11892
25 Kinıl ı le Konut rn 1 Birim fiyatı (Orııılaına Piyasa Bedeli) 0.10198
26 Arso m 2 Birim Fiyatı (Rayıc Bedel) 0.05064
27 Laboratuar Başına Düşen ÖL\renci Sayısı (Resmi Kurumlar) 0.00133
28 l l köğrehm Derslik Bıı~ı ns Öii.rcnci SHyısı (R.csmi+Öz.:l) .Q,Q4629
29 Ortaö{ırcıim Derslik Ooşma Ö~rcnci Soyısı (Resmi+Özcl} ·0.05952
30 Ortaö~clinı O~retınen Basına Qgtenci Sııyısıj Resrni+Öze_l)_ -0.08641
31 llköQ.retım ÖQ.retmen Basına Ö~reııci Sayısı {Re s nıH Özel) -0. 11 786
32 Yeşil Alon -0. 12724
33 K.isi Başını\ Düşen Yeşil Alan ·0. 15654
34 Km 2 'yc DOşcn Aruç Say ı sı -0.17214
35 112 Ambulııns Vaka Sayısının NUfus:ı Oran ı ·0.171)30
36 Otomobil Sayı sının Nüfus~ Oranı -0.18803
37 Motorlu Knra Tı:ışıtı Sayıs ı nın Ntırusn Omnı ·O.J 9096
38 Selurlesme Oranı -0.2056R
39 Doktor Sayısına Dllseıı Kişi Sayıs ı (Sa~lık Oca~ı) -0.23719
40 Toplum Park/Oohç~ i\ l anı -0.23732
41 Ecı:anc Başına Düşen Kişi Sayısı ·0.250 18
42 P.bc Ve Hemşire Sayısına DOscn K isı Savı sı (Sai!lık Ocııll. ı ) ·0.2573 1
43 O Un lUk Muayene Sayısının NUfusu Ornnı (Saglık OcaAı) -0.27012
44 Sağlık Oeail, ı Oaşına Dilşen Muayene Say ı sı -0.29460
45 Top l anı Salon (tiyatro, sineıncı) Kapasilcs ıtllçc Nilfusu -0.31653
46 Hnva Ka l ı tes i Endeksi -0.47851
47 K i şi Başına Düşen Toplanı Park/Bahç~ Alanı ·0.61785
48 K isi BnşınM Düşen Belediye Ilarenma s ı -0.67682
49 lS Ki Içme Su Metraj -0.68077
50 ISKi Atık Su Mctruj ·0.68441
51 ISKi Y"ğnıur Su Metraj -0.70787
52 lG DAS Doi:ialgaz Yogunluk De(ıer l e ri-2008 -0.77778
53 Topinm Spor i\lmıı -0.78956
54 K i şi B~ısına DUşcn S ı>or Alruıı -0.79647

----------------------- ~~n~A~m~U~~M~~M~~~AAA~ I R~SI ~
Tablo 6'da ise dcğişkenlerio , yaşam kalitesi nedensel faktörü olan birinci temel bileşendeki ağırlıklan
büyüklük sırasına göre verilmiştir. Bu tabloda, yaşam kalilesi t.anımının, ağırlıklı olarak hangi unsurlarla
tanımlandığı görülmektedir. Teknik modelin uygulamasında bir sonraki aşama, ilçeterin yaşam kalitesi
sıralamasının elde edilmesi olmuştur. Bunun için, birinci temel bileşende , değişken ağırlıklan vektörünün
devri ği alınarak, standartlaştmlmış veri matrisiyle çarpılmış, bu suretle temel bileşen değerleri bulunmuştur.
Literatordeki benzer çalışmalara bakıldığında cndcks sıralamalarında farklı yöntemlerin iz lendiği
gözlenmektedir. Bu çalışmada oluşturulan endekste kullanılan veriler standardize edilmiş ham verilerdir.
Yaşam Kalitesi Endeksinin hesaplanmasında öncelikle yaşam kalitesinin ana bileşenleri olan 7 alt cndeks
oluşturulmuş, sonrasında bu endeksierin aritmetik ortalama s ı alınarak ana endckse ulaşılmıştır . Oluşturulan
alt endeksler ve hesaplanan ana endeks şu şekilde gösterilebilir:
Alt Endeksler:
1. Demografik Yapı Endeksi (DYE)
2. Beşeri Sennaye (Eğitim) Endeksi (BSE)
3. Sağlıklı Yaşam Endeksi (SYE- 1)
4. Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (EGE)
5. Ulaşım ve Erişilebilirlik Endeksi (UEE)
6. Çevresel Durum Endeksi (CDE)
7. Sosyal Yaşam Endeksi (SYE-2)
Ana Endeks:
Yaşam Kalitesi Endeksi = (Demografik Yapı Endeksi + Beşeri Sennaye (Eğitim) Endeksi +
Saglıklı Yaşam Endeksi + Ekonomik Gelişmişlik Endeksi + Ulaşım ve
Erişi lebi lirlik Endeksi + Çevresel Durum Endeksi+ Sosyal Yaşarn
Endeksi) /7
YKE = (DYE + BSE + SYEt +EGE+ UEE + CDE + SYE2) 1 7
Yaşam Kalitesi Endeksi'ni oluşturan yedi ana değişkenin her biri farklı sayıda alt değişkenleri
kapsamaktadır . Bu degişkenlerin tespitinde daha önce de belirtildiği üzere benzer endeksierden ve odak
grubu çalışma l arı ile uzman görüşlerinden faydalanılmıştır. Çalışma nın ilerleyen yıllarda da
sürdürülebilmesi için u.l aşılabilir bir ved listesi oluşturulmuştur. Yukarıda gösterilen yedi alt endeksin
hesaplarımasında kullanılan değişkenierin endekse etkisinin yönü, uzman görüşü yöntemine göre tespit
edilmiştir. Değişkenin endekse etkisi ters yönlü ise katsayı negatif, aksi durumda katsayı pozitif olarak
hesaplamalara dahil edilmiştir. Böylece ilçeterin yaşam katitesine göre sıralaması ve endeksi, hesaplanan
değerlerin büyüklük sırasına göre dizilmesi suretiyle oluşturulmuştur . tt çelerin endeks değerleri + 1 ile -1
arasında değerlere sahip olup, yapılan smıflandumalarla kademeli homojen gruplara aynlmıştır.
2.1.5. ilçelerin Yo~om Kalitesi Açısından Sıralanması
İstanbul'da 39 ilçcyc ait toplam 54 farklı değişkene ilişkin verilerin kullanılmasıyla istanbul'da Yaşam
Kalitesi Endeksi oluşturulmuştur . Endeksin oluşumunda öncelikle yukanda sıralanan alt cndeksler
hesaplanmış , sonrasında ana endeks olan yaşam kalitesine ulaşılmıştır. Bu bölümde ilçclcrin hem yedi alt
endeksteki hem de ana endcksteki sıralamaları aşağıda gösterilmiştir . Yaşam kalitesi endeksi, ilçelerin
aldıkları d eğerler ve sıralama ilc Tablo 7'de gösterilmiştir .

50 ISTANDUI.. TICARET 001\SI
Tablo 7.1stanbul Yaşam Kalitesi Endeksi
\ a~ıını Kalitl•si Endl'ksi
ı Kadıköy 0.88357
2 Beşiktaş 0.80406
3 Beyo~lu 0.75627
4 Şişli 0.72874
5 Fatih 0.58166
6 Bakırköy 0.53927
7 Sarıyer 0.53367
8 Ataşehi r 0.377 17
9 Adalar 0.35148
JO Üs.kildar 0.27815
ll Beykoz 0.15482
12 Bahçelievler 0.14921
l3 Kağ ı thane 0.11938
14 Beylikdüzü 0.02388
ıs Bi.lyükcekmece 0.00117
16 Ş ile -0.00953
17 Çatalca -0.01 ı 12
18 Silivri -0.01683
19 Eyüp -0.0180\
20 Ümraniye -0.0 1986
21 Karta! -0.09972
22 Tuzla -0.\0961
23 Avcılar -0.11889
24 Pendik -0.12234
25 Kilç.ükçckmccc -0.13016
26 Maltepe -0.13413
27 Zeytinburnu -0.13579
28 Başakşehir -0.20373
29 Sultangazi -0.30558
30 Sancaktepe -0.38877
31 Güngören -0.39841
32 Çekmeköy -0.4065 ı
33 Bayrampaşa -0.40951
34 Arnavutköy -0.4 179 1
35 Eseııyuı1 -0.47763
36 Bağcılar -0.48038
37 Sultanbeyli -0.62099
38 Gaziosmanpaşa -0.63180
39 Esenler -0.71292
Yapı l an analizler sonucunda + 1 ilc -1 arasında s ı ralanan bir endekse ulaşılmıştır . Burada + 1 'e olan
yakınlık yaşam kalitesinin yüksekliğini, -ı 'c olan yakınlık ise yaşam kalitesinin düşüklüğünO göstermektedir.
Araştırma sonuçları na bakıldığında; istanbul 'daki yaşam kalitesi sıral amasında 39 ilçe arasında
Kadıköy'ün 0.88 değerle ilk sırada yer aldığ ı gözlenmektedir. Kadıköy'ü, Beşiktaş 0.80, Beyoğlu O. 76 ve
Şişli 0.73 endeks değeriyle izlemektedir. Yaşam kalitesi endeksindeki sıralamada son sırada yer alan ilçe
ise -0.71 endeks değeriyle Escnlcr'dir. Esenlcr'i, Gaziosmanpaşa -0.63 ve Sultanbeyli -0.62 cndeks
değeriy l e izleyerek, İslanbu l ' da yaşam kalitesi en düşük olan ilçeler arasında yer almışlard ır.

------------------------.:.:IS::..:.l:..:.: AN..:.::B:..::: LI:;_ L ':.::. I>A :..:..Y.,:.:A:.:t.S:..:,: AM~KALITESı ARAŞTIRMASI___,i!
Endeks sonuçları incelendiginde yaşam kalitesi yilksek olan ilçeleri, di~erlerinden ayıran bazı unsurlar
on plana çıkmaktadır . Bu unsurlar şu şekilde sıralanabilir;
- İlçedeki ekonomik yapı yaşam kalitesini etkileyen en önemli unsurlardan birisidir. Gerek ilçe
bazındaki fırma sayısı gerekse ilçedeki vergi gelirinin düzeyi ekonomik durumun başlıca
belirleyicileri arasındadır. Aym zamanda ilçedeki banka şube sayıst ve gayrimenkul değerle r i ilçenin
ekonomik yapıs1 hakkında ipuçlan vermektedir. Tüm bu göstergeler ilçedeki iktisadi faaliyetlerin
yoğun l uk düzeyini göstermekte, gelir durumu hakkında bir fikir vermektedir.
- İlçede yaşayaniann eğitim düzeyi, ilçedeki eğitim imkanlannın çeşit l iliği ve kalitesi yaşam
kalitesinin önemli belirleyicilerindendü. Ayru ilçeyi pay l aşan bireylerin birbirine yakın eğ i tim
seviyesine sahip olması yaşam kalitesini artıncı etkenlerdendir.
- Yaşam kalitesi dUzeyi azaldıkça sağlık sorun l arının arttığı ve sağlıkla ilgili alınan hizmet düzeyinin
ataldığı gözlenmiştir.
- Nüfus yoğunluğu, yaşam kalitesini etkileyen bir unsur olarak ortaya çıkmıştır .
- İstanbul'daki en önemli sorun olarak tespit edilen trafik ve ulaşım sorun l arına yönelik; ilçedeki
ulaşım imkanlannın çeşitliliği ve erişi l ebilirlik düzeyinin yüksekliği de yaşam kalitesini etkileyen
önemli değişkcnlcrdendir .
Yaşam kali tesinin tespitinde, önceki bölümlerde bahsedildiği üzere yedi alt endeks dikkate alınmıştır.
Bu endekslcr ve ilçe sıralamalan aşağıda gösterilmiştir.
Demografik yapı endeksinde Adalar (0.92), Arnavutköy (0.88) ve Ataşehir (0.74) ilk sıralarda ;
Zeytinburnu (-0.85), Üsküdar (-0.84) ve Ümraniye (-0.77) ise son sıra l arda yer almıştır. Beşeri sermaye
(eğitim) endeksinde Beşiktaş, Kadıköy ve Şişli ilk sıralarda iken; Escnler, Sultanbeyli ve Bağcılar son
sıralardadır. Sarıyer, Şile ve Pendik sağlıklı yaşam endeksinde ilk sıralarda yer alırken , son sıralardaki
ilçeler Gaziosmanpaşa, Çekmeköy ve Amavutköy'dür.
Ekonomik gelişmişlik endeksinde ilk sırada yer alan ilçeler Şişli, Kadıköy, Beşiktaş ve Beyoğlu iken,
Esenyurt, Sancaktepe ve Sultımgazi son sıralarda yer a l mıştır. Ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde
Sultanbeyli, Bağcılar ve Bayrampaşa son sıralarda iken, Beyoğlu, Bakırköy ve Şişli ilk sıralardadır. Şile,
Adalar ve Sarıyer çevresel durum endeksinde ilk sıralarda, Escnyurt, Güngören ve Esenler ise son sıralarda
yer almıştır.
Sosyal yaşam endeksinde ise Beyoğ l u , Kad ı köy ve Beşiktaş ilk sıralarda; Çekmcköy, Sultanbeyli ve
Gaziosmanpaşa son sıralardadır.
Görüldti~ü üzere İsta nbul'da yaşam kalitesi en yüksek ilçeler olan Kadıköy , Beşiktaş , Beyoğ lu ve Şişli
ilçeleri; beş eri sermaye, ekonomik gelişmişlik , ulaşım ve erişilebilirlik ile sosyal yaşam endeksierinde ilk
s ıralardadır . Dolayısıyla belirlenen yedi alt endeksin dördünde bu ilçeler en yüksek değerlere sahiptirler.
Bu ilçclerin dezavantajlı olduğu alanlar ise, demografik yapı , sağl ı klı yaşam ve çevresel durum
endeksleridir. Bahsi geçen dezavantajlı alanların ana nedeni, bu ilçelerin İstanbul'un iş ve sosyal hayatının
merkezleri olmasına dayanmaktadır . Bu ilçclcr, sadece mesken nüfusunun dışında, gündüz ve gece
nüfusuna sahip olan ilçelerdir. Başka bir deyişle bu ilçelerde gündüz iş ve sosyal yaşam, gece ise özellikle
sosyal yaşam ortamı nedeniyle nüfus yo~un l uğu yaşanmaktadır.

52 ISTANUUl. IIC:MI!T ODASI
Tablo 8. İstanbul Demografik Yapı Endeksi
Adalar 0.9191 20 Fatih 0.04126
2 Arnavutköy 0.88437 2l Gaziosmanpaşa 0.01789
3 Ataşehir 0.74233 22 Güngören -0.0 ı 064
4 Avcılar 0.61231 23 Ktiçükçekmece -0.09831
s BUyükçekmece 0.53096 24 Kadıköy -0.10175
6 Bağcılar 0.51138 25 Kağıthane -0.17326
7 Bahçelievler 0.45458 26 Karta! -0.26842
8 Bakırköy 0.42326 27 Maltepe -0.29302
9 Başakşehir 0.34592 28 Pendik -0.2962
10 Bayrampaşa 0.34056 29 Sancaktepe -0.32965
lt Beşiktaş 0.33594 30 Sarıyer -0.34581
12 Beykoz 0.308 1 31 Ş ile -0.40876
13 BeylikdUzli 0.28 127 32 Siiivri -0.52388
14 Beyoğlu 0.25975 33 Şişli -0.58346
lS Çatalca 0.21523 34 Sultanbeyli -0.60369
16 Çckmcköy 0.18247 35 Sullangazi -0.6087
17 Esenler 0.16489 36 Tuzla -0.71665
18 Esenyurt 0.15R91 37 Ümraniye -0.77213
19 Eyüp 0.09854 38 Üsküdar -0.8426 ı
39 Zeytinburnu ·0.85208

- - ----------------------_::IS:::..:.I.::' AN:.:.:fl :.::.U:.:.. l .::. D.:..:.. A ..:.:.:: YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMAS I 53
Tablo 9. İstanbul Beşeri Sermaye Endeksi
Tablo 10. İstanbul Sağlıklı Yaşam Endeksi
Sağlıklı \'a~:ını Eııdd,,i (SYE- 1)
ı Beşiktaş 1.32754 Sarıyer -0.60275
2 Kadıköy 1.26953 2 Ş ilc -0.49980
3 Şişli 1.22 111 3 Pendik -0.48319
4 Bakırköy 0.97744 4 Siliv1·ı -0.405 13
s ÜskUdar 0.86304 s Çatalca -0.39024
6 BeylikdOzU 0.79478 6 Beykol -0.34459
7 Fatih 0.75715 7 O cşiktaş -0.326g9
8 Ataşehir 0.68422 8 'l'uzla -0.31332
9 Tuzla 0.67828 9 Adalar -0.29931
lO Sarıyer 0.6368 tO Fatih -0.27801
lt BUyi.ikçckmccc 0.59573 11 Ma ltepe -0.24046
12 Maltepe 0.50999 12 BeylikdOzU -0.23589
13 Çatalca 0.50670 13 BU yi.i kçckmccc -0.18134
14 Silivri 0.40923 14 Ataşehir -0.15400
15 Sultangazi 0.40923 IS ÜskOdar ·0.13834
16 Kart.al 0.32187 16 Ş i şli -0.13706
17 Başakşehir 0.21156 17 Kağıthane -0.10523
18 Ş ilc 0.19732 18 Güngören -0.09718
19 Adalar 0.07247 19 Sancaktepe -0.08576
20 Çekmeköy 0.04892 20 Ileyoğlu -0 02430
21 Pendik -0.0185 ı 21 Başakşehir -0.00751
22 Bahçelievler -0.04458 22 Zeytinburnu 0.06880
23 Beykoz -0.07895 23 Bayrampaşa 0.08869
24 Bcyoglu -0.15124 24 Avcılar 0.10371
ıs Avcılar -0.16128 25 Esenyurt 0.11688
26 Zeytinburnu -0,22648 26 Kad ık öy 0.13668
27 Kagıthane -0.23574 27 Küçükçekmece 0. 14467
28 Ümraniye -0.30588 28 Bağcılar 0.18426
29 Eyüp -0.31703 29 E yUp 0.22034
30 Sancaktepe -0.40800 30 Karta! 0.23409
31 Bayrampaşa -0.42743 31 Sultangazi 0.24963
32 GUngören -0.49964 32 Esenler 0.25495
33 KUçOkçekmccc -0.61 123 33 Bakırköy 0.30405
34 Arnavutköy -0.68756 34 Ümraniye 0.36003
35 Esenyurt -0.73667 35 Bahçelievler 0.39339
36 Gaziosmanpaşa -0.99619 36 Su lta ıı bcyli ().41334
37 Bagcılar -1. 12293 37 Arnavutköy 0.45218
38 S u ltanbey ll -1.33384 38 Çekmeköy 0.51203
39 Esenler -1 .87554 39 Gaziosmanpaşa 1.11258

54 ISTANAVI TICARRTOOASı
Tablo t ı.
istanbul Ekonomik Gelişmişlik
Endeksi
ı Ş işli 2.06390
2 Kadtköy J .9866 1
3 Beş iktaş 1.42722
4 Beyoğlu 0.89333
s Fatih 0.&0603
6 Kag ı thanc 0.63330
7 Sarıyer 0.5085 1
8 Bakırköy 0.50649
9 Ümraniye 0.32350
lO ÜskUdar 0.29994
ll Adalar 0.27880
12 Bahçe! i ev ler 0.14086
13 Gaziosm

ISTANBUl ' DI\ YAŞAM KAL.in,sl ARAŞTıRMAS I
5_2.
Tablo 13. İstanbul Çevresel Durum
Endeksi
(l'\ r(•sd l>ıırııııı Emkl,;si (CDE)
ı Ş ile 1.49277
ı Adalar 1.33155
3 Sarıyer 1.207 12
4 Silivri 1.08897
5 Beykoz 0.9R294
6 Üsküdar O.R9006
7 Ataşehir 0.81955
8 Kadıköy 0.81236
9 Bahçelievler 0.77196
10 Fatih 0.76441
ll Çatalca 0.59282
12 Beyoğlu 0.53177
13 Ümraniye 0.39870
14 Kagıthane 0.32131
15 Beşiktaş 0.25935
16 KUçi.lkçckrnccc 0.240 15
17 Su ltanbeyli 0.11503
18 Karta! 0.06780
19 Sultangazi 0.04389
20 Beylikdilzil 0.00664
21 Bakırköy 0.00633
22 Zeytinburnu -0.03855
23 E yUp ·0.16066
24 Bayrampaşa .o 22928
ıs Şişli ·0.26250
26 Sancaktepe ·0.38857
27 Avcılar -0.40955
28 Başakşehir -0.5 1156
29 Pendik -0.55989
30 Tuzla -0.69766
3J Maltepe -0.70049
32 BUyükçekmeee -0.714 ı ı
33 Çekmeköy -0.75834
34 Bağcılar -0.77735
35 Gaziosmanpaşa -1.05088
36 Arnavutköy - ı .07008
37 Esenyurt -1.16894
38 Güngören - 1.64480
39 Esenler -2.1 ı 103
Tablo 14. istanbul Sosyal Yaşam
Endeksi
Sos~ al \ .ışa m Eıııll•l,si (S\ E-2)
ı Bcyoglu 2.17645
ı Kadıköy 2.02890
3 Beşiktaş 1.98188
4 Şişli 1.93468
5 Bakırköy 1 .585X2
6 Fatih 1.02761
7 Sanyer 0.86678
H Omraniy~ 0.69054
9 Alaşehir 0.35748
lO Bahçelievler 0.22614
tl Eyüp 0.18995
12 Kağıthane 0.18191
13 Zeytinburnu 0.14975
14 Üskildar 0.09212
15 GUngören 0.02778
16 Tuzla -0.1786 1
17 Esenler -0.20207
18 KUçUkçckmecc -0.21949
)9 M

56 ISli\NOUL TICARI; ı o ı)ASı
2.1.6. Ya~om Kalitesi Endeksi ne GöreKademeli ilçe Grupları
istanbul'da yaşam kalitesi endeksi sonuçlarına göre birbirine yakın değerlere sahip ilçeler
Burada 0.40 değer aralığı baz alınanı k, -1 ile + 1 arasındaki endeks sıralaması toplam beş
sınıflandınlmıştır.
gruba aynlınıştır.
2.1.6.1. Birinci Derecede Ya~am Kolitesi Endeksine Giren ilçeler
İstanbul'da birinci derecede yaşam kalitesi endeksine giren ilçclcr, +0.60 ile +1.00 endeks değerine
sahip ilçelerdir. Sıralamaya bakıldığında İstanbul ' daki 39 ilçe arasında 4 ilçenin, biı·inci derecede yaşam
kalitesine sahip olduğu gözlenmektedir. Bu ilçeler sırasıyla Kadıköy , Beşiktaş, Beyoğlu ve Şişli'dir.
GörOldUğU üzere İstanbu l ' da yaşam kalitesi en yüksek ilçeler İstanbul 'un iş ve sosyal yaşamının en yoğun
yaşandığı ilçelerdir. Gerek ulaşım imkanlarının sıklığı gerekse ekonomik gelişmişlik açısından bu ilçeterin
en yüksek yaşam kalitesine sahip olmalan şaşırtıcı bir sonuç değildir .
Tablo lS. İstanbul Birinci Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler
Kadıköy
Beşiktaş
Beyo~lu
Şişli
\ ııl)anı Kalitesi Eııdl'l\si
0.88357
0.80406
0.75627
0.72874
2.1.6.2. ikinci Derecede Ya§am Kalitesi Endeksine Giren ilçeler
İs ta nbul ' da ikinci derecede yaşam kalitesi cndeksine giren ilçelcr, +0.20 ile +0.60 endeks değerine
sahip ilçelerdir. Sıralamaya bakıldığında İstanbul'daki 39 ilçe arasında 6 ilçenin, ikinci derecede yaşam
kalitesine sahip olduğu gözlenmektedir. Bu ilçeler sırasıyla Fatih, Bakuköy, Sanyer, Ataşehir, Adalar ve
Üsküdar'dır. Bu ilçeler, ekonomik gelişmişlik ve sosyal yaşarnın yanı sıra , doğal ortamının etkisiyle de
İstan bul ' da yaşam kalitesi yüksek sayılabilecek ilçelerdir.
Tablo 16. İstanbul i kinci Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler
Fatih 0.58166
Bakırköy 0.53927
Sarıyer 0.53367
Ataşehir 0.37717
Adalar 0.35148
Üsküdar 0.27815

2.1.6.3. Üçüncü Derecede Y O§ om Kalitesi Endeksi ne Giren ilçeler
ISIANI3UL' DA YAŞAM KAI.ITF.SI ARAŞTlRMIISI 57
İstanbul ' da üçüncü derecede yaşam kalitesi cndeksinc giren ilçeler, -0.20 ilc +0.20 cndcks değerine
sahip ilçelerdir. Sıralamaya bakıldığında İstanbul'daki 39 ilçe arasında 17 ilçenin, üçüncü derecede yaşam
kalitesine sahip olduğu gözlenmektedir. Bu ilçeler sıra ıyla Beykoz, Bahçelievler, Kağıthane, Bcylikdüzü,
Büyükçekmece, Şile, Çatalca, Silivri, Eyüp, Ümraniye, Karta!, Tuzla, Avcılar, Pendik, Küçükçekmece,
Maltepe ve Zeytinbumu'dur. Yaşam kalitesi sıra l amasındaki en kalabahk grup olan üçüncü derecedeki
ilçcler, orta düzeyde yaşam kalitesine sahip ilçeler olarak niıelendirilebilir.
Tablo 17. istanbul Üçüncti Derecede Yaşam Kalitesine Sahip ilçeler
Y:ı~:ım Kalitesi Eııdd\si Y~ı·:mın 1\::ılitc!-ii Endd\si
Beykoz 0.15482 Ümraniye -0.01986
Bahçelievler 0.14921 Karta) -0.09972
Ka~ıthane 0.11938 Tuzla -O.l096ı
Beylikdüzü 0.02388 Avcılar -0. ı ı 889
Biiyükçekmece 0.00117 Pendik -0.12234
Ş ile -0.00953 Küçükçekmece -0.130 16
Çatalca - o.oı ı ı 2 Maltepe -0.13413
Silivri -O.Oı683 Zeytinburnu -0.13579
Eyüp -0.01801
2.1.6.4. Dördüncü Derecede Ya~cm Kalitesi Endeksine Giren ilçeler
istanbul'da dördOncü derecede yaşam kalitesi cndcksinc giren ilçelcr, -0.60 ilc -0.20 cndcks değerine
sahip ilçelcrdir. Sıralamaya bakıldığında İstanbul'daki 39 ilçe arasında 9 ilçenin, dördüncü derecede yaşam
kalitesine sahip olduğu gözlenmektedir. Bu ilçeler sırasıyla Başakşehir, Sultangazi, Sancaktepe, Güngören,
Çekmcköy, Bayrampaşa, Arnavutköy, Esenyurt ve Bağcı l ar' dır. Dördüncü derecede yaşanı kalitesine sahip
bu ilçe ler, istanbul'da yaşam kalitesi düşük olan ilçeler olarak düşünülebilir.
·rablo 18, 1stanbul Dördüncü Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler
Ya~uın Kalitesi Eıııkksi
Başakşehir -0.20373
Sultangazi -0.30558
Sancaktepe -0.38877
Güngören -0.39841
Çekmeköy
-0.4065 ı
Bayrampaşa ~0.40951
Arnavutköy -0.41791
Esenyurt -0.47763
Ba~cılar -0.48038

5 8 ISMNOUL. TICARET 00.'\SI
2.1.6.5. Be§inci Derecede Yo§om Kalitesi Endeksine Giren ilçeler
İstanbul'da beşinci derecede yaşam kalitesi cndcksine giren ilçcler, -1.00 ile -0.60 endeks değerine
sahip ilçelerdir. Sıralamaya bakıldıgı nda İstanbul'daki 39 ilçe aras ı nda 3 ilçenin, beşinci derecede yaşam
kalitesine sahip olduğu gözlenmektedir. Bu ilçeler sırasıyla Sultanbeyli, Gaziosmanpaşa ve Esenler'dir.
Endcks sıralamasında son gruba giren bu üç ilçe, istanbul'da yaşam kalitesi en düşük ilçelerdir.
Tablo 19. istanbul Beşinci Derecede Yaşam Kalitesine Sahip İlçeler
Yaşam Kalill'si Endeksi
Sultanbeyli
-0.62099
Gaziosmanpaşa -0.63 180
Esenler
-0.71292
2.2. istanbul'da Ya§om Kalitesi (Soho Aro§tırmosı)
Çalışmanın bu bölümünde istanbul'da 18 yaş üstü 2.41 O kişiyle yapılan araştırmanın sonuçlarına yer
verilecektir. Bu araştırmada yüz yüze anket uygu l aması yi.irütülmüş, deneklere açık ve kapal ı uçlu sorular
yöneltilerek fikirleri elde edilmiştir . Bu bölümde öncelikle araştumanın yönteminden, tercih edi len
tekniklerden bahsedilecek ve araştırmanın örnekiemi ortaya konulacaktır . Araşt ırm aya ait genel bilgilerin
sunulmasının ardından araştırma bulgularına geçilecektir. Araştırma bulguları demografik sonuçlar ve alan
soru lannın analiziyle birlikte sunulacaktır .
2.2.1. Aro~tırmo Yöntemi
Araştırmada İstanbul'da evrenı temsil eden ömeklem ü~erinde genişlemesine bir saha araştırma s1
yürütölmUştür. Saha araşt ı rması, profesyonel bir araştırma firması tarafıııdan uygulanmıştır. Araştnınanın
evrenini İstanbul'da yaşayan nüf-us oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında İstanbul kent nüfusunu temsil
eden 18 yaş üstü 2.410 kişiyle göıüşme yapılmıştır. Araştırmada ku ll anı lan soru formu h azırlan ırken
özellikle Dünya Değerler Araştırma s ı (World Valucs Survey Association), TÜİK'in yOrüttogu Yaşam
Memnuniyeti Araştırması ve Avrupa Yaşam Kalitesi Ara~tırması (European Foundation, 2007) olmak
üzere uluslararas ı alanda yürütülmüş araştırmalar* incelenmiş, aynı zamanda Türkiye'de tarafımızca
yürütülen ilgili çalışmalar (Aituğ, vd.; 2009) da gözden geçırilmiştir. llaz ı rla nan sonı formu 30 ki ş ilik bir
grup üzerinde pilot uygulama ilc test edi lmi ş ve pilot uygulama sonuç l arına göre yeniden revize edi lmi ştir.
Araştırmada kullanılan ömeklem yöntemi, orantılı tabakalı , rastsal tesadlifı seçim yöntemidir. Araştımıanın
hata payı %95 güven aralığında artı-eksi %2'dir.
Literatür incelendiğinde evrenin l O.OOO'den fazla olduğu araştırma l arda örneklem büyüklüğü nO
tespit etmek için kullanı l an fomıüllerden E = Z x
görülmektedir. (Özdarnar, 2003: l 16- ı 1 8)
(px q)
(Nxn)
--x--
n (N - ı )
fomıülünün sıkça kullanı ld ığı
* Araştımlada faydalanılan uluslararasi ça lışmalanlan baııları;
Quality ofl..ife Survey 2008 Nationııl Report, (Çevrim içi: hltp://www.nielsen.com), New Zealand.
Re enablcmcnl Communily S tıpport Service Qunlity of Life Qucstionnnire, 200().
McGill Quallty of Life Queslionnıılre , 1997.
Bigclow, D.A., Garcau, M.J., & Young, D.J.; Quıılity of Life Qucstlonııaire-R(!spondcnt S~ff. R cp örl Version (lntcrview
Schcdulc). Wuslcrn Mental Health Rcscflrch Center. Orcgon Health Scienccs Univcrı: ity , Porllaıı ı.l, Orcgon, t 99 ı.

fSTANDUL' DA YAŞAM t

60 ISTANI3ULTICAR •.::,IlT~OD~A:!::S~
I --------------------------------
Tablo 20. Araştarına Örnekiemi
i ı,· l'll· r 2(1111) l,l'lll '\ıil'tı\11 Orıll'ldl· nı Oranı Uıi1l'llilıni~ Ürııl• i-ll'ııı S:ı~ m 1· ı · kd, ı,:ıılııı
Adnlnr 14,341 0. 11 6 3 3
Arnavutköy 168,12 ı 1.32 32 16 15
Alaşehir 36 1,615 2.83 68 34 34
Avcılnr 34&,635 2.73 65 33 32
Bancılıır 724,268 5.67 136 69 67
Bahçelievler 576 799 4.51 108 54 54
Bakırköy 218,352 1.71 41 20 21
Başakşehir 224,055 1.75 42 21 21
Bayrampaşa 269,425 2. 11 51 26 25
Beşiktaş 185,054 1.45 35 16 18
Beykoz 220,008 1.72 41 21 21
BcyllkdUzU 193,972 1.52 36 18 18
Beyo~Iu 244,5 16 1.91 46 23 23
Bilyilkçckmcce 171,222 1.34 32 16 16
Çııtıılca 36,544 0.29 10 5 5
Çekıneköy 149,142 1.17 28 14 14
Esenler 459,980 3.6 86 44 42
Esenyurt 403 895 3.16 76 39 37
Eyü_Q 324,867 2.54 61 31 30
Fatih 433 796 3 39 81 40 4ı
Gıızic.ısmanpasa 461,230 3.61 87 44 43
C Oneören 311,672 2.44 59 29 29
Kadıköy 529 , ı9t 4.14 99 46 53
Kıı(ııthane 413,797 3.24 78 39 38
Kıırtul 426.680 3.34 80 40 40
K üçü kçckmcce 674,795 5.28 127 64 63
Maltepe 427,04 ı 3.34 80 40 40
Pendik 558,485 4.37 105 53 5 ı
Sııncaktcpc 239,606 1.87 45 23 22
Sıırıyer 252,658 1.98 47 24 24
Ş lle 12,545 o. ı 6 3 3
Silivri 121 961 0.95 23 12 ı ı
Şişli 3 ı 6,058 2.47 59 29 30
Sultanbeyli 286,622 2.24 54 28 26
Sultangazi 452,563 3.54 85 44 41
Tu ıla 181,658 ı.42 34 18 16
Ümraniye 573 265 4.48 108 55 53
Üsküdar 524,379 4.1 98 49 so
Zeytinburnu 290 147 2.27 54 27 27
Toplam 12,782,960 100 2,410 1,210 1,194

-----------------------I:.:::. ST!..!;A:.:.:. NB=UL'DA YA ŞAM KAı..fTESI ARAŞTIRMASI 61
-

Harita 2. Örneklem Haritası
0'1
N
~
.1 Gaziosmanpaşa; 87 ı
1 Kağıthane; 78 l
1 Şişli; 59 ı
~
üi
:;2
z
r::ı
c
r
-ı
n
>
"'
::ı
o
ü
>
:!?
.~- ~~ ..... ~ ....
·,,
' ...

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞ1lllMASI 63
2.2.2. Aro~tırmo Bulguları
Çalışmanın bu bölümünde öncelikle araştırmanın demografik yapısı cinsiyet, yaş, eğ itim , lneslek ve
gelir gibi göstergclerle ortaya konulacaktır. Özel likle alan soru lannın demografik yapı dağılımında
açıklanmasında bu verilerden faydalanılacaktır .
Araştınnamn demografik yapı sının
belirtilmesinin ard ı ndan alan sorularının analizine geçilecektir. Bu
kıs l mda alan soruları hem frekans hem de çapraz analizlerle irdelenecek, aynca ilçe bazında
değerlendirmelere de yer verilecektir.
2.2.2.1. Demogrofi k Yapı
Araştırmaya katJlanların %50,20'si erkek, %49,80'i kadındır. Türkiye'de yapılan sosyal a raştırma lard a
genellikle kadın-erkek deneklerio o ranı birbirine yakın seyretmektedir. Bu araştırmada da böyle bir yöntem
izlenmiştir . Denekierin eğitim durumları incel endiğinde en büyük kesimin %3 1,58 ile lise mezunlanndan
oluştuğu gözlenmektedir. Lise allı mez.un olanların toplam oranı %49.17 iken, i\niversite ve üstü mezun
olan la rın toplam oranı ise %19,25'tir. Örneklemin yaş dağılıını büyük bir oranda 25-54 yaş aralığında
yoğunlaşmıştır. Bu aralığa giren denekierin oranı %64,92'dir. Denekierin %56,21 'nin evli, %39,98'inin ise
bckar olduğu gözlenmektedir.
Araştırmaya katı l anlar meslek dağılımı açısından bakıldığında , işçilerin (kamu ve özet kesimde
çalışan l arın top l amı) %18, 13, karnuda ve özelde çalışan memurlan n % ll ,45, emekiiierin %8,95 oranla
temsil ed il d iği gözlenmektedir.
Araştırmaya katılanların hane h a lkı gelir durumları ince lendiğinde, l.OOO- 1.999 TL arası gelir elde
edenlerin toplam %43,45 oranla en fazla pay aldtğt gö~lenmektedi r . Ayl ık geliri 1.000 TL' nin a ltında
olaniann o ranı toplam %33 .33 'dür. Bu sonuçlarda dikkat edilmesi gereken husus, denekierin kişisel
gelirlerinin değ il hane halkı gelirlerinin sorguland ığıdı r. Denekierin gelir durumlannı sübjektif ifudclerlc
tanımlamalarını , kademe! i bir gelir skalası olarak;
- Hiç geçinemiyorum,
- Zorunlu ihtiyaçlarıma ancak yetiyor,
- Kimseye muhtaç değilim,
- Bazen tasarr~j'yapabiliyorum,
- Her istediğimi çok rahat yapabiliyorum; şek lind e yapmaları istenmiştir .
Buna göre deneklerio %23 ,90 'ı hiç geçinemed iğini, %44,40' ı ise sadece zorunlu ihtiyaçlarını
karşıtayabi l di ğini ifade etmiş tir . Tasarruf yapabildiği ni belirtenierin oranı %9,67 iken, kimseye muhtaç
olmadığını ifade edenler % 18,38 oranına sahiptirler.

64 ISTANBUL TICARET ODASI
ı .- ..
Erkek
ı •
.
Kadın
18 - 24
25 - 39
40 - 54
55 ve Ostu
Tablo 21. Araştırmanın Demografik Yapısı
f:e.~lt..
Okur Yazar Degit
Okur Yazar
İ lkokul
Ortaokul - İlköğretim
Lise
Üniversite ve Üstü
-·.t..'ı:··.!....!....:.. ,f'·------;::---_- -_-... ·:·~,··,: . -
Ev li
Be kar
,_.-
Diğer
Kendi Hesabına Ça lışan Uzmanlık Gerektiren Meslekler
Maaş Karş ılığı Ça lışan ,Uzman lık Gerektiren Meslekler
Kamu/Özel Sektörde Memur
Kamu/Özel Sektörde işç i
Emekli
Ögrenci
I şsiz
Küçük/Orta Ticaret Esnaf Serbest Meslek
BUyük Ölçekli Ticaret İşveren
Kanıu/Öze l Sektörde Üc nıt1i Yönetici
Sporcu, Sana tçı
Tarım ve Hayvancılıkla UAraşanl ar
Ev Hanımı
Diger
~q
O- 500 TL
501 • 1000 TL
1 00 1 - 1 500 TL
1501 - 2000 TL
200 1 • 3000 TL
300 1 • 4000 TL
4001 · 5000 TL
5001 • 7500 TL
7.501- 10.000 TL
10.001 • 15.000 TL
20.000 TL ve UstU
Il iç geçinemiyorum
-
Zorunlu ihtiyaçtanma ancak yetiyor
Kimseye muhtaç deği l im
Bazen tasarruf yapabiliyorum
Her istcdi~imi çok rahat yapabi liyorum
Sayı
1,2 10
ı 194
522
936
629
323
38
46
716
385
761
464
1355
963
92
173
21 ı
276
437
216
100
256
237
42
65
7
12
306
73
::.rr.
2 14
590
655
392
312
78
78
54
20
14
4
576
1070
443
233
88
Oran
50.20%
49.80%
21.66%
38.82%
26.09%
13.42%
1.59%
1.90%
29.69%
15.99%
31.58%
19.25%
56.2 1%
39.98%
3.81%
7. 16%
8.76%
11.45%
18.13%
8.95%
4.15%
10.63%
9.82%
1.75%
2.7 1%
0.28%
0.48%
12.72%
3.0 1%
8.87%
24.46%
27.20%
16.25%
12.94%
3.23%
3.23%
2.24%
0.83%
0.58%
0.17%
23.90%
44.40%
18.38%
9.67%
3.65%

------------------------.!::lS:.:,:' fA:;:;,N~S~Ul::..._ 'D:.::!A.:....Y!.!.:.l AŞAM KALITESI ARAŞ 'IIRMASI
6j
Araştırmaya ait demografik çerçevenin çi7.ilmesinin ardından , bu bölümde alan sorulan belli başlıklar
altında analiz edilecektir. Bu başlıklar şu şek i lde sıralanmıştır:
- Aile yaşam 1 ve konut
- lş hayalt
- Sağlik
- Ekonomik yapt
- Güvenlik
- Kentsel memnuniyet
- Kişisel memnuniye ı, yaşam kalilesi ve beklentiler
Bu bölUmde kişilerin yaşam kalitesini etkileyen unsurlar yukanda sıralanan başlıklar altında
incelenecek, yapılan analizlerle yaşam kalitesinin belirleyicilerine yönelik sübjektif yorumlar
degeriendi ri I ebi Iceekti r.
2.2.2.2. Aile Yo~omı ve Konut
Yaşam kalilesini belirleyen faktörlerin baş ı nda kişinin aile yaşamı ve yaşadığı konuta ilişkin özellikler
gelmektedir. Araştınnanuzda aile yaşamı , aile bireyleri ve diğer bireylerle olan iletişimin ne derece
ol duğuna dair sorularla sorgulanırken; yaşanılan konuta i lişkin sorular konutun fiziki yapısı, mülkiyeti ve
var ise konuttaki sorunlar Uzerine yoğunlaşmıştır.
Aile yaşamı ve konut alanı çerçevesinde değerlendirilen araşt ınna soruları şu şekilde gösterilebilir:
- Aşağıda belirtilen kimsefer/e ne sıklıkta göriiştüğünüzü söyler misiniz?
- Aşağıdaki her bir faaliyet alam için ayırd1ğmız zamanı belirtiniz.
- Yaşadığ1mz yerin salon dah;l kaç odalt olduğunu söyler misiniz? (Mutfak, banyo, tuva/et hariç)
- Aşağıdakilerden hangisi yaşadığınız yerin durumunu en iyi tanrmlar?
- Peki, oturduğunuz yerde size sayacağım sorunlur var mı ? Lütfen hangi sorunlar varsa, onları söyler
misiniz? (Birden fazla tercih edilebilir)
Araştımıaya katılan bireylere, aynı evi paylaşmadıkları aile üyeleriyle, diğer akrabalanyla,
arkadaşlarıyla ve komşulanyla ne sıkhkta görüştük leri sorulmuştur . İstanbul'daki bireylerin bu dört grup
arasında en sık , aynı evi paylaşmadıkları aile Oyeleriyle görüştügt\ anlaşılmıştu. Öyle ki, aym evi
paylaşmad ıgı aile ilyeJeriyle her gün görüştüğOnU ifade edenlerin denekler içindeki oranı %35.77'dir.
Bunu arkadaşlanyla her gün görüşenler %17.77, komşularıyla her gOn görüşen ler %9.79 ve son olarak
diger akrabalarıyla her gün görüşe nler ise %2.36 oranıyla izlemektedir. İstanbul'da yaşayan bireyler
çoğunlukla aynı evi paylaşmadıkları aile üyeleriyle her gün, arkadaşlarıyla ve komşularıyla haftada birkaç
kez, diğer akrabalarıyta ise ayda 1-2 kez gör(lşmel

66 ISTANRUL TICARET ODASI
Grafik 2. Aynı Evin Paylaşılmadı~ı Aile
Üyeleriyle Görüşme Sıklığı
Grafik 3. Diğer Akrabalarin Görüşme
Sıklığı
Her gon ................. 77%
Ayda 1-2 kez
En !12. haftada 1 gün 17,69%
En az haftada ı glln 23,84%
Ayda 1-2 kez 15,57%
Y ılda birkaç kez 21,56%
Hemen hemen lıcrgUn
Ilcmen hemen hergün
Y ılda birkaç kez
Duha seyrek
Bu tıınıma uyan kimsem yok
ller gün
Daha scyrck
Bu ta nı ma uyan kimsem yok
Grafik 4. Arkadaşlarla Görüşme Sıklığı
Grafik 5. Komşularin Görüşme Sıklığı
En az haftada 1 gUn
Hemen hemen hergün ••••••• ~.15%
llemen hemen hergün
En az h ıı fiııda 1 gün
Ayda 1-2 kez
Ayda 1-2 kez 15,80%
lier gUn
Daha seyrck 11,37%
Dahn seyrck
Her gün 9,79%
Yılda birkaç ke7.
Y ıld a birkaç kez
Bu tanı ma uyan kimsem yok
Du taııı ına uyan kimsem yok

-------------------------..:.::IS:..:.;TA:..::N .:..:: B:.;,:U.::_ L'..:::.DA~YA~ŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 67
Görüldüğü üzere, İstanbul'da yaşayan bireyler aile üyesi dışında kalan akrabalarıyla daha seyrek
görüşmektedirler. Bunun en önemli nedeni, aile Uyesi akrabalann, a rkadaşiann ve doğal olarak komşuların
birbirlerine yakın mahalle ve bölgelerde aile üyesi dışmda kalan akrabaların ise şehrin çeşitli bölgelerinde
ikamet etmelerinden kaynaklandıgı düşünülebilir. Yapılan görüşmelerde edinilen deneyimler de buradaki
sonucun çoğunlukla İstanbul' daki ulaşım problemlerinden kaynaklandığını doğrulamaktadır.
Araştırmaya katı lanlara aşagıda sıralanan faaliyetlere ne düzeyde zaman ayırdıktan sorulm uştur:
- Aile bireyleriyle görüşme
- Aile bireyleri dışındaki kimseler/e görüşme
- Hobi ve özel ilgi alanlarınız
- Gönüllü hayır işlerinde veya politik faaliyetlerde yer alma
- İnternet
- Televizyon
- Uyku
- Oyun (bilgisayar, kağıt, okey vb .. .)
- Kitap, dergi okumak
Grafik 6. Günlük Faaliyetlere Ayrılan Zamanlar
• Daha az • Ne 117 • ne çok • Daha çok • Ayırmak istemiyorum
Kitap, derı;i okumak
Oyun (bilgisayar, kagıt , okcy vb.,.)
Uyku
Televizyon
lnternct
GönüUU hayır işlerinde veya politik faaliyetlerde yer alma
llobi ve ö~el ilgi alıınlarınız
Aile bireyleri dışındaki kimseleric görüşme
Aile bireyleriyle görüşme

68 ISTANAUL TICARETODASI
(stanbul' daki bireylerin yukanda sayı l an faaliyetlere ayırmak istediklerinden daha az zaman ayırmak
zorunda kaldığı faaliyetlerin başında, gönüllti hayır işlerinde veya politik faaliyellerde yer alma (%4 1.82),
hobi ve özel ilgi alanlarınız (%41,10) ve kitap, dergi okumak (%35.74) yer almaktadır. Buna karşın
ayırmak istenilenden daha fazla zaman aynlan faaliyetlerde ise aile bireyleriyle görüşme (%30.64),
televizyon (%23,21) ve internet (%20.36) ilk sıra lard a gelmektedir. Bu sonuçların yanı sıra, oyun
(bilgisayar, kagıt, okcy vb ...)(%32.81), internet (%17.75) ve gönüllU hayır işlerinde veya politik
faaliyetlerde yer alma(% 12.09) zaman aynimak istenmeyen faaliyetler arasındadır.
Görüldüğü üzere, araştırmaya katılanların bUytlk bir kısmı gönüllü hayır işlerinde veya politik
faaliyetlerde yer almak konusunda istediği nden daha az zaman harcadiğını ifade ederken, kalan kısmı ise
bu tür faaliyetlere hiç zaman ayırmamaktadır. Şehir yaşantıs ı , işte geçirilen zaman, genellikle özel sektör
çalışaniann ağırlıkta olduğu İstanbul'da haftada 6 gün çalışılması, kişilerin kendilerine zaman ayınnalarına
engel olmakta, hem kişisel ilgi alanianna yönelik faaliyetlerde bulunamamakla hem de siyasi ve sosyal
hayatta daha aktif bir halde katı lamamaktad ı rlar. Ancak bir yandan bu tür kişisel gelişim ve Hgi aJanlarına
yönelik faaliyetlere zaman ayıramadıgından şikayet eden İstanbul halkı, öte yandan zaman l annın büyük
kısmını televizyon ve internet karşısında gcçirmektedirler. Bu durum teknolojik gel işmelerin yarattığı sanal
sosyal ortamlarda vakit geçiren İstanbul ' da yaşayan bireylerin şehirlc birlikte yaşamasına ve İstanbul'un
sağladığı bir çok imkandan faydalanaınamasına neden olmaktadır.
Araştım1aya katılanlara yaşadıklar ı yerin salon dahil kaç. adalı oldugu sorulduğunda bclirtjlen
rakam l arın ortalama değeri 3.27 olarak sonuçlanmıştır. Dolayısıyla İstanbul'daki konutlarda ortalama
olarak salon dahil 3 odanın bulunduğtı söylenebilir.
Araştınnaya katılan bireylere yaşadıkları konutlara ilişkin bazı sorular yöneltilmiştir. Bunlardan ilki
konutun mülkiyetine yöneliktir. Araştırmaya katılanlar arasında yaşadığı konutun kendine ait olduğunu
ifade edenlerin oranı %45.57'dir. Kirada oturanlar ise %40.78'Jik bir paya sahiptir. Öte yandan oturduğu
yere kira ödemeyenierin oraru da azımsanmayacak düzeyde olup % 7.06 ' dır. Bu dilime giren bireylerin
büyük bir kısmının oturduğu konutun ailesine ait olduğu yapılan görüşmeler esnasında anlaşılmıştır .
Ailesine ait olmay ıp oturdugu yerde kira ödemeyenierin geri kalan kısmının ise çeşitl i vakıf, demek vb.
kuruluşlar aracılığıyla ikamet ettikleri gözlenmiştir .
A raştınnaya katılanların yaşadJ kları konutlara ilişkin sorulan bir diğer soru ise konutlarında var
olan sorunlara ilişkindir . Bu bağlamda aşağıdaki seçenekler sunularak, birden fazla seçenek işaretierne
scrb cstliğinde tercihlerini belirtmişlerdir ;
- Evin kiiçüklüğü/Yer azlığt
- Pencere, kapı veya zeminde çürüme
- Rutubet/Akmtt!Sızdıran çatı
- Evin içinde ça/işır durumda bir tuvafet olmaması
- Evin içinde banyo veya duş bulunmaması
- Dtşarıda otıın•labilecek bir yerin olmaması (bahçe, balkon, teras vb.)
- Karanlık. yetersiz gün ışrğı
- Yağmur yağınca kana/izasyon taşması/su baskmt
- Komşulardan gelen gürültü
- Sokaktan gelen gürültü
- Elektrik kesintisi
- Şebeke suyu kes int is i
- lsınma (iyi yairtım olmamasından kaynaklanan sorunlar)

------------------------~IS!..!; TA~N.!!: Il~U~I'~DA YA ŞAM KALilESI ARAŞ11 RMAS I 69
Grafik 7. Yaşanılan Konutun Durumu
Kendime ai ı
Kiuı
Oıurdu ~um yerde kira ödemiyorum 1 ilcretsiz
Diğer
l

70 ISTANBUL TICARETODASI
Grafik 8. Konutta Yaşanılan Sorunlar
Evin kUçUklugu 1 yer az lı ~ ı •••••••••••••••••••• 20,09%
Dışa rı da otunılacak yerin o l maması 19,01 %
Sokaktan gelen gUrıııtu 1:1,88%
Rutubet 1 akın lı 1 sıı ı ntı 11 ,29%
Komşulardan gelen gOr!llrti 10.77%
Kmunlık, yetersiz g!ln ışıgı ••••••• 6,84%
Pencere, kapı veya ıeminde çtlrtlnıc •••••• 6. 11 %
Isı nma •••• 3,47%
Yagmur yo~ınca kanalizasyoıı taşnınsı l su baskını 2,33%
Evin içinde banyo veya d uş o lmaması 2,02%
Elektrik kesintisi 1.97%
Şebeke suyu kesintisi
Evin içinde ça lışır durumda bir tuvalct olmamos ı
2.2.2.3. i~ Hayatı
Aile yaşamı ve yaşanılan konuta ai t özellikler yaşam kalitesini belirleyen faktörlerin baş ında gelirken;
iş hayatına ilişkin göstergeler de yaşam kalitesini birebir etkilemektedir. Günümüzde çalışan kesim
açısından bakıldığında , iş hayatında geçirilen zaman günün en geniş zamanı nı kapsamaktadır. Ortalama
olarak günde 8 saatlik çalışma hayatına , İstanbul'daki ulaş ım ve trafik sorunlarının da eklenmesiyle iş
hayatına ay rılan zaman günün üçte birinden fazlasına ulaş abilmektcdir . Dolay1s ı y la iş hayatına yönelik
dUşüneeler ve etkileşimler önemle Uzerinde durulması gereken alanlardır.
Bu bağlamda, araştırmaya ka tılan deneklere iş hay atlarıy la ilgili bir takım sorular yöneltilerek,
işlerinden duyduklan memnuniyet ve işlerinden kaynaklanan sorunlar ortaya konulmuştur .
Öncelikle deneklere aşağıdaki ifadclere ne dcreec katıldıklannı 1-10 arasmda ifade etmeleri is tenmi şt ir ;
- }şim çok stres/i ve zahmetli/ çok emek isteyen bir iş
- İşim sıkıcı ve kasvet/i
- !şim bana mesleki gel iş im im için iyifırsatlar sunuyor
- Sürekli kısa zamandafazla iş yüküyle meşgulüm
- Sağlık koşullarına uygun olmayan ve tehlike arz eden birişim var
- İş imi severek yap ıyorum

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMAS I 71
Grafik 9. İş Hayatıyla İlgili ifadeler (1: Katılmıyorum, 10: Katılıyorum)
Silrckli kısa zamanda fazla iş
yüküyle meşgulüro
lşim çok stresli ve zahmetli/ çok emek isteyen bir iş
İş i m bana mesleki ge lişim im için iyi fırsatlar sunuyor
İ şimi severek yapıyorum
fşim s ıkı c ı ve kasvetli
Sağlık koşu llarına uygun olmayan ve tehlike arz eden
İstanbul'daki bireyler en fazla, sürekli kısa zamanda fazla iş yüküyle meşgul olmalarından (6.41)
şikayet etmektedirler. Bunu iş inin çok stresli ve zahmetli bir iş oldu~unu ifade edenler (6.27) izlemektedir.
İşin i sık ıcı ve kasvetli bulanlar da (5.03) önemli bir düzeydedir. Bu sonuçlara karşın işini severek yapanlar
(5.50) ve i şinin kendisine mesleki gelişimi için fırsatlar sunduğunu (5.92) belirtenler azımsanmayacak bir
dUzeydedir. Sağlık koşullarına uygun olmayan ve tehlike arz eden bir durumdan bahsedenler ise oldukça
dUşük bir seviyededir.

ı2
ISTANBUL TICARP.T OOASJ
Deneklere işleriyle ilgili aşağıdaki konulardaki memnuniyet düzeylerini 1-1 O arası belirtmeleri
istenmiştir;
- Ücret
- Çalışma saati
- Çalışma ortamt
- Çalışma arkadaşları
- Ücret dışı imkanlar (yol, yemek, servis vb.)
Grafik lO. Iş Hayatıyla ilgili Memnuniyct Düzeyi (1: Hiç Memnun Değilim, 10: Çok Memnunum)
Çalışma arkadaşlan
Çalışma ortamı
Ücret dışı imkanlar (yol, yemek, servis vb.)
Çalışma saati
Ücret
Bu soruya alınan yanıtlar incelendiğinde İ s tanbul ' daki bireylerin işleriyle ilgili mcmnuniyct düzeyi
yilksek olan alanlar çalışma arkadaş l arı (6.17) ve çalışma ortamı (5.83) ilc Ucrct dışı imkanlardır (5. 16). Bu
Uç mcmnuniyct alanı orta değer olan 5'in üzerindedir, ancak 7'yc bile ulaşamamaktadır. Çalışma saati
(4.92) ve ücret (4.57) ise memnuniyet düzeyi düşük olan alanlard ı r.
Dolayısıyla genel olarak bir mcmnuniyctsizliktcn, göreceli olarak ise çalışma arkadaşları , çalışma
ortamı ve ücret dışı imkanlarda; çalışma saati ve ücretten daha fazla mcmnuniyet duyulduğundan
bahsedilebilir. Bu noktada özellikle ücret dışı imkanlar İstanbul'daki çalışanların dikkat ettikleri bir kriter
olarak karşımıza ç ı kmaktadır. İşierine ulaşımda çeşit l i sorunlar yaşayan bireylerin, servis imkanına sahip
işleri önemserlikleri açıkça ortadadır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 73
Deneklere işlerinden kaynaklanan birtakım sorunlara ilişkin aşağıdaki durumlan, ne s ıklıkta
yaşadıkları sorulm uştur ;
- işten eve, evle ilgili yapılması gereken bazı işleri yapamayacak kadar yorgun geliyorum.
- İşime harcadığım zaman nedeniyle aiterne karşı olan sorumluluklarımı yerine getiremiyorum.
- Eve iş getiriyorum.
- Ai/evi sorum luluk/arım nedeniyle işime konsantre olamıyorurn.
Grafik ll. İş H ay atı - İfade 1
İşten eve, evle ilgili yapılması gereken
bazıişleri yapamayacak kadar yorgun
geliyorum
Grafik 12. İş Hayatı - İfade 2
İşime harcadığım zaman nedeniyle
aileme karşı olan sorumluluklarımı
yerine getiremiyorum
Haftada birkaç kez
Ayda birkaç kez
Ayda birkaç kez
Asla
As lo
llafiad ıı birkaç kez
Daha az sık lıkla
Doha az sık lık la
Yılda birkaç. kez
Yıl do birkoç kez
Grafik 13. iş Hayatı -1fade 3
Eve iş getiriyorum
Grafik 14. İş Hayatı- İfade 4
Aitevi sorumluluklarım nedeniyle işime
konsantre olaınıyorum
Asla
Asla 49,40%
Ayda birkaç kez
Daha az sıkl ı kla
D>ıhıı az sık lıkla
Yılda birkaç kez
Yılda birkaç kez
Ayda birkaç kc,:
Hallada birkaç kez
Haftada birkaç kez

7 4 ISTANAUL TICARET ODASI
Araştırmaya katılanların iş hayatlanyla ilgili en sık yaşadtğ ı sorun işten eve, evle ilgili yapılması
gereken baz ı işleri yapamayacak kadar yorgun gelmeleridir. Öyle ki, bu durumu haftada birkaç kez yaşayan
denek sayısı toplam örneklemin %44.44'Unti oluşhırmaktadır. Bunu, işe harcanan zaman nedeniyle ailesine
karşı olan sorumluluklarını yerine getirerneyen bireyler izlemektedir. Denekierin %28 . 56 ' sı ayda birkaç
kez bu durumu yaşadığını ifade etmiştir. Öte yandan İstanbu l ' daki çalışanların %43 'ü eve belli zaman
aralıklanyla iş getirmekte, %50.60' ı ise zaman zaman ailcvi sorumlulukları nedeniyle işlerine yeterince
konsantre ol amamaktadır. Her dört kişiden biri, i şi nedeniyle ailesine zaman ayıramadığını ; yaklaşık %85'i
ise işten eve çoğunlu kla yorgun geldiğini belirtmiştir.
İstanbul'un en önemli problemlerinden biri olan ulaşım sonm l arı, yapılan bir çok alternatif ulaşım
imkantanna rağmen halen yeterli düzeyde çözillememiştir. istanbul'da yaşayanlar iş l erine giderken, çoğu
zaman birden fazla araç değiştirerek ulaşmaktadır. Öyle ki, bazen hava şaıt l arından bazen ise çeş i tli
nedenlerden dolayı çal ış anlar işe gidiş güzergahlannı değiştirebilmektedir. Bir yerden bir yere ulaşmak için
hareket eden istanbul'daki bireyler öncelikle hangi yo.lu ve güzcrgahı ve bununla birlikte hangi ulaşım
aracını tercih edeceklerini dtişünmektedirler. GUntin önemli bir zaman dilimini ulaşım araçlarında geçirmek
t:orunda kalan İstanbul halkı için işlerine rahat bir şekilde ulaşmak oldukça önemli bir konudur. Kimileri
hı zlı ulaşım seçeneklerini tercih ederken, kimileri ise yavaş ama rahat bir ulaşım seçeneğini tercih
cdcbilmektcdir. Araştırmaya katılan deneklere alternatifyol ve ulaşım araçlan açısından evlerinden işlerine
rahat bir şekilde ulaştp ulaşamadıklannı belirtmeleri istenmiştir. Buna göre denekierin %30.15' inin her
zaman, %25.12'sinin ise genellikle işlerine rahat bir şeki l de ulaştıkları saptanmıştır. Buna karşın,
katılımcıların %23.60'ı ara sıra, %14.92'si nadiren ve %6.21 'i ise asla seçeneklerini tercih ederek bu
soruyu yanıtlamıştır .
Grafik 15. İş Yeriııe Ulaşımda Rahatlık
Her zaman 30,15%
Genellikle
Ara sı ra
Nadiren
A~ la

ISTANBU1.'0A YAŞAM KALilESI ARAŞTIRMASI 75
Bu soru "işinize ne kadar sürede ulaştyorsunuz " şeklınde yöneltildiğinde ise ortalama olarak
İstanbul'daki çalışanların 53 dakikada işlerine ulaştıkları anlaş ılmıştır. Yaklaşık 1 saat olarak kabul
edebileceğimiz bu değer bize İstanbut> dak i bireylerin ortalama olarak işlerine 1 saat içerisinde ulaştıklarını ,
ancak yarısından fazlasının bu yolculugu rahat bir ortamda gerçek l eştirdiğini göstermektedir. Bu soru için
yapılan görüşme lerde kimi katılımcılar için tek bir ulaşım aracıy l a 1 saatlik bir yolculuk rahat bir ulaşım
ortamı olarak nitelendirilirken, kimi katılımcıların ise metrobüs, metro ve tramvay gibi trafik sorunuyla
daha az karşılaşan ulaşım araç larındaki yolculuklarını rahat bir ortam olarak belirttiklerine rastlanmıştır .
2.2.2.4. Sağlık
Kaliteli bir yaşamm vazgeçilmez bir unsuru sağlık olarak kabul edilmektedir. Kişinin sağlık durumu,
yaşadıgı sorunlar, sağlık problemlerini çözme yöntemleri ve bu yöntemlerden duyulan memnuniyet düzeyi
yaşam kalitesini doğrudan doğruya etkilemektedir.
Araştımıaya katılanlara, "genel olarak sağtığınızı nasıl degerlendiriyorsunuz" sorusuna 1-1 O arasında
bir deger vererek belirtmeleri istenmiştir. Bu soruya alınan yanıtların ortalamasına bakıldığında 10
Ozerinden 6.73 olduğu gözlenmektedir.
Grafik 16. Sağbk Harcamalarının Karşılan ma Türü
Çıı l ışıığım kurum 1 ilgili sosyal gUvenlik kurumu 72, 18%
Özel sıgorta
Kendim knrşıhyorum
Yeşil kart
Şimdiye kadar hiç hastalanmadım

76 ISIANUlll.. TICARETODASI
Katılımcılara "hastalandrğrnızda, tedavi, ilaç vb. masrajlarınızt genellikle hangi kanalla
karşıltyorsunuz" sorusu aşağıdaki seçenekieric birlikte sorulmuştur;
- Çahştrğrm kurunıli lgili sosyal güvenlik kurumu
- Ozel sigorta
- Yeşil karı
- Kendim karşılıyorum
- Şimdiye kadar hiç hastalanmadnn
Denekierin %72. 18'i sağlık harcama lannın çalışt ı ğı kurum ve dolayısıyla ilgili sosyal güvenlik kurumu
tarafından karşılandığıru belirtmiştir. Bu tUr harcamaları özel sigorta aracılığıyla ka rştlandığını ifade
edenler %10.44, kendisi karşılayanlar ise %8.86'1ıkbir paya sahiptir. Buna karşın yeşil kart sahipleri %5.71
ile temsil edilirken, araşt1rmaya katılanların %2.82'si ise şimdiye kadar hiçbir sağlık harcaması yapma
zorunluluğunda ka l madığı söylemiştir.
Araştırmaya kanlanlara "hastalandrğmrzda genellikle ilk nereye başvurursunuz?" sorusu aşağıdaki
seçenekler yöneltilerek sorulmuştur;
- Üniversite hastanesi
- Devlet hastanesi
- 6ze/ hastane
- Sağlık Ocağ t
- Kurum do/ı.1oru
- 6zel po/iklinik/tıp merkezi
- 6zel muayenehane
- Aile hekimliği
Grafik l 7. Sa~Jık Sorunlannda Başvurulan Birimler
Devlet hastanesi 58,58%
Ö7el hastane 17.41 %
Sn~lık ocağı ••• 9,03%
Üniversite hastanesi ••• 8.23%
Öıcl poliklınik 1 Up merkezi 4, 10%
Kurum doktoru
Ö~:cl muayenehane
Aile hckimligi 0,56%

ISTANBUL'DA YA ŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 77
Denekierin %65.58'1 devlet hastanesine başvururken, %17.41 'i özel hastaneyi tercih etmektedir. Özel
hastanelerin dışında özel poliklinik, tıp merkezi ve muayenehaneleri tercih edenlerin toplamı ise %4.90'dır.
Dolayısıyla katılımcıların %22.31 'i hastalandığında ilk başvu rduğu yer özel sektöre ait sağ lık
kuruluşlandır .
Bir önceki soruda ise özel sigortayasahip bireylerin katılımcıların % 10.44'ünü oluşturduğu
gözlenmiştir. Aradaki yaklaşık % 12'1ik fark, sosyal guvenlik kun.ıluşlanyla anlaşmalı özel sağlık
kuru luşlanndan, özel sigortası olmamas ın a rağmen faydalanabilen bireyleri kapsamaktadır. Son yıllarda
giderek artan özel sağlık kuruluşlan sağlık alanmda yaşanan son gelişmelerle birlikte, özel sigortası
bulunmayan bireylere de hizmet vererek müşteri portföyünü gcniş l etmiştir. Araştırmadaki bu sonuç da bu
durumu destekler niteliktedir. Öte yandan %9.03'lük kesim sağlık ocaklannı, %8.23'lük kesim ise
üniversite araştınna hastanelerini tercih etmektedir.
Deneklere "bu sağlık kuruluşunu neden tercih ediyorsunuz" sorusu aşağıdaki ifadelerle birlikte
sorulduğunda;
- Zorunluluk
- Alışkanlıktan
- Tavsiye
- Bulunduğu yere yakm olması
- Kuru!uşta tamdık birinin bulunmaSI
- Hizmetinden memnun olması
%53.82 oranında "zorunluluk" cevabı alınmıştır . Bunu % 15.45 ilc bulunduğu yere yakın olması ve
%14.81 ile hizmetinden memnun olunması seçenekleri izlemiştir.
Grafik 18. Sağlık Biriminin Tercih Edilme Nedeni
Zorunluluk 53,82%
Bulundugu yere ynkın olma sı
Hizmetinden memnı.ırı olmas ı
Alışkanlıklan
Kwı.ıluşıa tanıdık birinin bulunın ıisı
Tavsiye

7 8 lST ANBI)L TICARET ODASI
Katılımcılara "sağ/tk hizmeti aldığınız kuruluşlarla ilgili şimdi okuyacağım konuların sizin için sorun
olup olmadığım söyler misiniz" sorusu aşağıdaki alt başlıklarda sorgulanmıştır;
- Temizlik/hijyen konusunda sorun var mı?
- Yapılan muayeneden memnun musunuz?
- Doktorların hastalara davranışmda sorun var mı?
- Hemşirelerinlhastabakıcılarm hastalara davranışında sorun var mı?
- Doktor ve sağlık personeli say 1sım yeterli buluyor musunuz?
- Muayene ve tahlil ücretlerini yüksek buluyor musunuz?
Yukarıda sıral anan alt başlıklar içinde en fazla sorun yaşanan alan doktor ve sağlık personeli sayısının
yetersizliğidir. Katılımcıların %67.57'si sağlık kuruluşlarındak i doktor ve diğer sağlık çalışanlarının
sayısının yetersiz oldugu kanaatindedir. Temizljk/hijyen ise bir başka önemli sorun olarak gözlenmektedir.
Denekierin %65.84'U temizlik/hijyen konusunda şikayetçidir. Yap ılan muayeneden memnun olmayanların
(%57.91) ve muayene ilc tahlil ücretlerini yüksek bulanların ağ ırlıkta olduğu (%57.43) katılımcılar
arasında, sağlık çalışanlarının hastalara olan davranışlarında sorunların yaşandığını (%56) ifade edenler de
yüksek oranda temsil edilmektedir.
Grafik 19. Sağlık Hizmetlerinde Yaşanan Sorunlar
• EVET • HA YIR
Doktor ve sag lık personeli sayısım yeterli buluyor
musunuz?
Muayene ve tahlil için randevu almakta sorun
yaş ıyo r musunuz?
1-lemşircleri rı/has tabakıcı la.rın hastalara davranışında
sorun var mı?
Doktorlar ın hastalara davranışında sorun var mı?
Muayene ve tahl il ücretlerini yüksek buluyor
musunu:t.?
Yapılan muayeneden memnun musunuz?
Temizlik/hijyen konusunda sorun var mı?

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 79
2.2.2.5. Ekonomik Yapı
Kişinin ekonomik durumu, yaşam kalitesini etkileyen faktörler arasındadır. İyi bir yaşam kalitesin
sağlanabilmesi için ekonomik durumun en azından asgari ihtiyaçlan karşılayabilecek dUzeyde olması
gereklidir. Bu bağlamda araştınnaya katılanların ekonomik durumunun tespitine yönelik borçlanma ve
harcama yetisi üzerinden bir sorgulamaya gidilmiştir.
Araştırınaya katılanlara , ekonomik durumlarıy la ilgili fikir edinebilmek için baz ı sorular sorulmuştur.
Bu sorular şu şekilde s ıralanabilir:
Son 1 yıl içinde,·
- Herhangi bir kişiden ya da kurumdan borç aldınız mı?
- Herhangi bir kişiye ya da kuruma borç verdiniz mi?
• Herhangi bir Sivil Toplum Kuruluşuna (vakıf, dernek vb.) yardım ettiniz mi?
- Herhangi bir Sivil Toplum Kuruluşundan (vakıf, dernek vb.) yardım aldı nız mı ?
Grafik 20. Borçlanma ve Borç Verme Durumu
• EVET • HA YrR
Herhangi bir Sivil Toplum Kuruluşundan(vak ıf,deme k
vb.) yard ım a ldını z m ı ?
Herhangi bir Sivil Toplum Kurulu ş una (vakıf,dcmck
vb.) yardım etliniz mi?
Herhangi bir kişiye ya da kuruma borç verdiniz mi?
Herhangi bir kişiden ya da kurumdan borç a ldını z mı?
Bu sorulara a lınan yanıtlar incelendiğinde ; araşt1rmaya katılanların %63.78'inin geç ti ğ imi z yı l içinde
borçlandığı, %29.92'sinin ise borç verdiği gözlenmektedir. Öte yandan son bir yıl içinde toplumun
%29.53 'ü bir sivil toplum kuruluşuna yardım ettiğini ifade etmiş, % 1 0.89'u ise bir sivil toplum
kuruluşundan yardım aldığını belirtmiştir. Bu yardımiann bir kısmı nakdi yardım iken, ayni yardımların
daha büyük paya sahip olduğu yapılan görüşmeler esnasında ortaya çıkmıştır.
Denekierin ekonomik durumunu incelemek açısından bazı alanlardakj harcama yapabilme kapasitesi
ölçülmeye çalışılmıştır. Burada açıklamalı bir şek ilde aşağıdaki soru yö neltilıniştir :
"Arzu etmelerine rağm en, insanların , bazen sahip olamadıgı 1 satın almaya güçlerinin yetmediği
şeyler vardır. Aşağıdaki durumları ''/STERSEM YAPARIM" ya da "İSTESEM DE YAPAMAM'' şeklinde
yanıtlayınız."

80 ISTANBUL TICARn ODASI
- Evinizi istediğiniz sıcaklığa getirmek, istediğiniz kadar tsıtabilmek
- Akrabaların ya da tanıdıklarm yanında kalmadan, 1 haftairk bir tatil yapmak
- Eskimiş mobilyalarınızı değiştirmek
- iki günde bir et, tavuk ya da balıktan oluşan bir yemek yiyebilmek
- Kullamlmı.ş kıyafetler yerine, yeni kıyafetler alabilmek
- Ayda bir kere, ark.ada.şlarınızı ya da akrabalarınızı evinizde ağır/ayabilmek
Grafik 21. Ekonomik Durum Göstergeleri
•lstcrsem yoparıın
• Istesem de yapamam
Ayda bir kere, arkadaşlarınızı ya da akrabalannı;tı evin11;de
a~ırlayabilmck
Evinizi istediği niz sıcaklıga gcıinnck, isıediginı' kadar
ısıtabitmek
Ktılln nılmış kıyateller yerine, yenı kıyafctlcr alııbilmck
İki gtlndc bir et, tavuk ya da balıktan oluşan bir yemek
yiyebilmek
Eskiınış mobilynlnrın111 degiştırmek
Akrabaların ya da tanıdıkların yanında knımadun, 1 hanalık bir
tatil yapmak
Bu soruya alınan yanıtlar arasında, bireylerin istediklerinde yapabileceklerinin başında %80.09
oranıyla, "ayda bir kere, arkadaşlarmızz ya da akrabalannızı evinizde ağırlayabilmek" seçeneği
gelmektedir. Bunu evin istenilen sıcaklığa getirilmesi, %78.53 oranıyla izlemektedir. Arkadaşların ya da
akrabaların evde ağırlanabiliyor o l ması, Türk toplumunun sosyolojik yapısına dayandtrılabilir .
Kent yaşam ınd a her ne kadar akraba ve arkadaş ziyaretleri seyrekleşiyorsa da, özellikle önce çekirdek
sonra geniş aile olan ailelerde belli aralıklarla birlikte olma isteginin ortaya çıktığını görmekteyiz. Bu
soruda arkadaşların ya da akrabaların evde ağıdanmasının en yüksek oranda yapılabilirlik seviyesine sahip
olması toplumun parasal zenginliğini değil , sosyal sermayesinin henüz tükeomediğini göstermektedir.
Birilerini ağırlamak Türk toplumunun geleneğinde olan ve mümkün olduğunca tekrarlanan bir durumdur.
Dolayısıyla bu soruda karşılaşılan sonuç şaşırtıcı değildir .
GUn geçtikçe daha fazla tüketim toplumu olmaya başladığımız
bu dönemde, toplumun üçte ikisi
kullamlmış kı ya fetler yerine yeni kıyafctlcr alabilece~ini i fade etmiştir. İsteniten besinierin alınab i lmesi
(%58.25) ve eskim i ş mobilyaların yenilenmesi (%42.10) ise, kıyafet ahmından daha düşük aranlara
sahiptir. Araştırmaya kat ıl an l arın istediğinde yapabilme kapasitesinin en düşük olduğu alan ise akrabaların
ya da tanıdıkların yanında kalmadan, 1 haftalık bir tatil yapmak (%28.82) seçeneğidir.

ISTANBUL'DA YAŞAM KAI.lTESI ARAŞ 'riRMAS I
8 l
2.2.2.6. Güvenlik
Uluslararası alanda yaşam kalitesi ilc ilgili çalışmalar incelendiğinde, güvenlik faktörünün yaşam
kalitesinin belirleyicileri arasında yer a l dığı gözlenmektedir.
y ıl
Araştınnaya katılan deneklere gOvenlikle ilgili birtakım sorular yöneltilmiştir. Bu sorulardan ilki, son 1
içinde hane halkında aşağıdaki olaylardan herhangi birinin yaşanıp yaşanrnadığıdu;
- Evinizde hırsızlık oLdu mu?
- İş yerinizde htrslZitk yaşand1 mr?
- Otomobil, motosiklet vb. motorlu aracımz çalındr m1?
- Motorlu aractmzdan herhangi bir şey (teyp. çanta vb.) çalındı rm?
- Kapkaç, yankesicilik, gasp vb. yaşandı mı ?
- Yaralanma, darp olayı yaşandi mı ?
- Herhangi bir nedenden dolay r şantaj. tehdit olayı yaşandı mt?
- Cinsel taciz veya mi/stehcen hareketlerden dolayı mağduriye t yaşandı m1?
- Dolandırıc1lık sebebiyle herhangi bir mağduriyet yaşandı mı?
- Bunların dışmda herhangi bir suçtan dolayı mağduriye t yaşandı mı?

82__t>TANBUL riCARET ODASI
Grafik 22. Güvenlik Sorunlan
• EVET • H/\ YlR
Evinizde hırs ızlık oldu mu?
işyerini:zdc hırsızlık yaşandı ını?
Knpkaç, yankcsicilik, gasp vb. yıı~andı mı?
Doltındırıcılık sebebiyle herhangi bir ınagduriyet yaşandı ını?
Motorlu nracınızdnn herhangi bir şey ( tcyp, çanta vb.) çalındı mı?
Yaralanma, darp olayı yaşandı ını?
llerhangi bir nedenden dolayı şantaj, tehdit olu yı
yıışnndı mı?
Otomobil, motorsiklet vb. motorlu arncınıı: çalındı mı?
Cinseltaci/ vcyn mUsıehcen hareketlerden dolayı magduriyct
yaşandı mı?
Bunların dışında hcrhııngi bir suçtan dolu y ı mogduriyct yaşandı
mı7(belirtiniz ....)
Denekler arasında yukarıda sayılan suçlardan en fazla mağduriyet duyulan alan hrrsızlıktır.
Katılımcıların %13.75'i evinde, %9.36'sı ise işyerinde hırstz lı k yaşandığını belirtmiştir. Bunu sırasıy l a
kapkaç, yankesicilik, gasp vb. (%8.32), do l andmcılık (%7.92), motorlu araçtan herhangi bir şey (teyp,
çanta vb.) çalınması (%7.03), yaralanma, darp (%6.87), şantaj , tehdit (%5.62), oto hırsızlığı (%4.79), cinsel
taciz (%4.21) ve diğer suçlar (%4.05) izlemiştir. Görüldüğü üzere daha çok kent suçlan ekseninde
dcğerlendirilebilecek , hırsızlık , kapkaç, yankesicilik ve dolandırıcılık gibi suçlarda yoğunluk
yaşanmaktadır.
Katılımcılara "yaşadığınız ilçede polis veya jandarma hizmetleriyle ilgili konular hakkında fik:rinizi
söyler misiniz" sorusu şu ifadelerle birlikte soru lmuştur;
· Olaylara zamanında müdahale ediyor mu?
· Vatandaşa davramşından memnun musunuz?
- Verdiği trafik hizmetinden memnun musunuz?

----- ------------------- lSTANilUL'DA YAŞAM KALITI!SI ARAŞTIRMAS I 8~
Grafik 23. GUvenlik Hizmetlerinden Memnuniyet
Vatandaşa davranışından memnun
musunuz?
Olaylara zamanında mildalıale ediliyor mu?
Vcrdigi lrafık hizmetinden memnun
musunuz?
Katılımcılar arasında güvenlik gi.lçlerindcn duyulan mcmnuniyet orta düzeyde seyretmcktedir.
Güvenlik güçlerinin vatandaşıara davranışından memnun olanlar %52'lik bir paya sahip iken, verilen trafik
hizmetinden duyulan memnuniyet %44.37'dir. GUvenlik güçlerinin olaylara zamanında müdahale ettiği
görüşüne katılanlar ise %5 I oranıyla temsil edilmektedir.
Yukarıda açıklanan iki soru grubunun dışmda katılımcılardan, evlerinde yalnız otururken kendilerini
ne kadar güvende hissettiklerini 1-1 O arasında bir değer olarak ifade etmeleri istendiğinde ortalama değer
6.85 olarak ortaya çıkmıştır. Buna karşın katılımcıların yaşadıkları çevrede, gece yalnı z yürürken
kendilerini ne kadar güvende hissettiklerine yönelik hesaplanan ortalama değer ise 5.75'dir.
2.2.2.7. Kentsel Memnuniyat
Yaşam kalitesini, kişinin çevresi ve yaşadığı yerin özellikleri de önemli düzeyde etkilemektedir.
Yaşanılan yerin sorunları, kamu hizmetlerinden duyulan memnuniyet dUzeyi, toplumsal gerginliklerin
varlığı, birlikte yaşanılan bireylerin davranışları ve yaşam biçimleri bu bağlamda değerlendirilebilecek
a tanlardır . TUm bu alanlar birlikte değerlendirildiğinde kentsel memnunjyet düzeyine ulaşılabilmektedir.
Deneklere öncelikle İstanbul'un en önemli 3 sorununu aşağıdaki seçenekler arasında bir sıralama
yaparak belirtmeleri istenmiştir ~
- Trafik
- Asayiş
- Yol Altyapısının Bozukluğu
- Temizlik Hizmetleri (Sokak, cadde, çöp)
- Nüfus Yoğunluğu
- Gecekondulaşma/Plansız Yapılaşma/Imar Sorımiart
- Sosyal Yaşam Alanlarının Yetersiz liği

84 ISTANBU1. 11CARfo;f0DAS1
- Çevre Kirliliği
- Su ve Kana/izasyon Sorunları
- Doğalgaz AltyaplSt Sorunlan
- Elektrik Altyaptsı Sorunlari
- Diğer (belirtiniz)
Grafik 24. İstanbul'un En Önemli Sorunlan
Trafik •••••••••••••• 31,33%
NMus yo~unlu~u ••••••••• 2 1,35%
Asay iş 14,69%
Çevre kirliligi •••• 8,58%
GecekoııdıJIBıınıa f plan s ız yapılaşma 1 imar sonıni a rı •••• 8,18%
Yol altyapı sının bozuklugu 4,96%
Sosyal yaş am alaninrının ycıcrs i~ll~.i 4,26%
Temiz lık hizmetleri
Diger
Su ve kanal i ı:ıısyon so ruıı l nrı
Do!lalgaz nityap ıs ı sorunları
İstanbul'da yaşayan bireylerin %3 1.33'ünc göre İstanbul'un en önemli sorunu trafik iken, %21.35'i
nüfus yoğunluğunu , %14.69'u ise asayiş sorununu dile getirmiştir. Dolayısıyla istanbul' un en önemli Uç
sorununun trafik, nüfus yoğunluğu ve asayiş olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu sorunları sırasıyla, çevre
kirliliği (%8.58), gecekondulaşma/plansız yapılaşma (%8.18), yol altyapısının bozukluğu (%4.96), sosyal
yaşam alanlarının yetersizliği (%4.26), temizlik hizmetleri (%3 .01), su ve kanalizasyon sorunlan (%1.55),
doğalgaz altyapısı sorunları (%0.49) ve diger sorunlar takip etmektedir.
Araştırmaya katılan bireylere yaşadıkları ilçede aşagıdaki belediye hizmetlerine yönelik memnuniyet
dOzeylerini 1-1 O arasında bir değer vererek belirtıneleri istenmiştir ;
- Çöp ve çevresel atık toplama hizmetinden
- Kanafizasyon hizmetinden
- Şebeke suyu hizmetlerinden
- Toplu taşıma hizmetlerinden
- Zabıta hizmetlerinden
- Yol/kaldırım yapımr hizmetlerinden
- Yeşil alanların miktarından
- llava kirliliği ile mücadeleden

JSTANilUL'DA YAŞAM KALITE:SI ARASTIRMASI 85
- Belediyenin sosyal ve kültürel faaliyetleri
- Belediyenin sosyal yardimlarmdan
- Belediyenin sağlık hizmetlerinden
- Belediyenin imar/iskan/ruhsat işlemleri
- Otopark
- Park ve oyun alanlan
- Pazar yerleri
- Sokaklarm aydmlatılmas1
- İtfaiye
Genel olarak bakıldığında İstanbul 'da yaşayan bireylerin yukanda sayılan
l 7 belediye hizmeti alanından
duyduğu memnuniyet düzeyinin ortalaması I O üzerinden 5.82'dir. Genel olarak duyulan memnuniyetsizl iğe
rağmen , yapı lan değerlendirmeler sonucunda, İstanbu l ' daki bireylerin belediye hizmetleri arasında en fazla
memnun olduklan alan ı ann başında itfaiye hizmetleri (7.05), şebeke suyu hizmetleri (6.95) ve sokakların
aydın tatılması (6.89) geldiği gözlenmektedir. Yol/kaldırım yapımı hizmetleri (4.01), yeşil alan miktarları
(4.03) ve hava kirli li ğ i ile mücadele (4.21) ise memnuniyet düzeyinin en düşük olduğu alanlardır.
Özellikle hizmet a l anları içinde en sonda yer alan yol /ka ldırım çalışmaları , İstanbul'un kent gündemini
de meşgul eden, çoğu zaman bireylerin bir anlam yükleyemediğ i çalışmalardır. Öyle ki, baz ı caddelerde 1-
2 yılda bir kaldırımlar yinelenmektedir. Yapı l an görüşmeler esnasında , bu alandaki memnuniyetsiz liğin
hizmetten ziyade, belediye gelirlerin in halk tarafından gereksiz görülen kaldırım yapımı gibi harcamalara
ayrı lm asına yönelik bir e l eştir i den kaynaklandığı anlaşılmıştır.
Grafik 25. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet (1: Hiç Memnun .Değilim, 10: Çok Memnunum)
Ortalama Memnuniyet Düzeyi: 5.82
itfaiye
Ş ebeke suyu hiı.mellerind en
Sokakların aydınl a tılrnası
Belediyenin sosyal yardım l arınd an
Çöp ve çevresel atı k toplama hizmetinden
Belediyenin sa~ lık hizmetlerinden
Belediyenin sosyal ve küiUlrel faaliyetleri
Otopark
Kanalizasyon hizmetinden
Zabıta hizmetlerinden
Toplu taş ı ma hizmetlerinden
Park ve oyun alanlan
Pazar ycrlori
Belediyenin imar/iskan/ruhsat işlemleri
Hava kirliliği ile mücadeleden
Yeşil alan ları n miktarından
Yol/kaldtrım yapımı hizmetlerinden
7,05
6,95
6,89
6,86
6,84
6,81
6,60
6 ,46
6,02
5,88
5,52
5,28
5,08
4,37
4,21
4,03
4,01

86 ISTANBUl. TICARET ODASI
A.raşitnnaya katılanların yaşadıkları ilçeye ilişkin görüşleri , yaşamlannı sürdürdükleri alanlarda
karşı laşt ıkları sonmlar ve aynı ilçede birlikte yaşadıkları topluma yönelik değerlendirmeler sorgu l a nrruştır.
ÖncelikJe ''yaşadığınız ilçedeki insanların aşağıdaki alanlarda ne kadar kurallara uyduklarını
belirtiniz" sorusu yöncltilmiştir ;
- Trafik kuralları
- Kamuya açık alanlarda (park/arda, otobüs lerde, hastanelerde vb.) diğer insanlara anlayış
göstermek, saygıl ı davranmak
· Komşuluk ilişkilerinde karşılıklı anlayış göstermek, saygrlr olmak
- Çevreyi kir/etmemek
Grafik 26. Yaşanılan Bölgede Toplum Kurallanna Uyum Düzeyi (1 : Kurallara Uyulmuyor, 10:
Kurallara Uyuluyor)
Kıımuyıı açık alanlarda (parldarda, otobUslcrde,
hastanelerde vb.) diger insanlam fınlayış göstermek, sayg ılı
cl nv raııınak
5,45
K omşuluk ili şkikrindı: kıırş ıltklı a n layış göstermek. saygılı
n lınak
Trıı fik kurallorı
Çevreyi kı rl e tıncmek
1-1 O arası nda değer verilerek yanıtıanan bu soruların ortalama sonuçlanna bakıld ı ğında , kamuya açık
alanlarda (parklarda, otobüslerde, hastanelerde vb.) diğer insanlara anlayış göstennek, saygıl ı davranmak
seçeneğinin lO üzerinden 5.45 ilc ilk s ırada yer a l d ı ğ ı görülmektedir. Bunu 5.13 ortalamayla komşuluk
i lişkilerinde karşılıklı anlayış göstermek, saygılı olmak; 5.09 ile trafik kurallanna uymak ve 4.90 ortalama
ilc çevreyi kirletmernek izlemektedir. Göıiildüğü üzere toplum içinde kurallara uyma oran ı oldukça
düşüktGr . Genel olarak baktidığında 1 O üzerinden 5 orta değe r kurallara uyum düzeyini göstermektedir.
Özellikle son dönemlerde toplum içinde bazı kutuplaşma l arın yaşandığı, ''mahalle baskısı" deyimiyle
toplumdaki bazı gruplara çeşitli nedenlerden do lay ı baskı uygulandığı gündeme getirilmektedir. Bu bağ lamda
katı lımcıl ara yaşadıklan bölgede aşağıda belirtilen sosyal gruplar arasında bir anJaşmazlık ya da gerilimin olup
olmadığı sorusu yönelliimiş ve 1- 1 O arasında bir değer vererek görüşlerini belirtmeleri i ste nmiştir;

ISTANUUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMA SI 87
- Zenginler ve fakirler
- Kadmlar ve erkekler
- Yaşlılar ve gençler
- Etnik kökenierifarkli gruplar
- Dini inançlarıfarkli gruplar
- Farklı mezhepler
- Farklı cinsel tercihi olanlarla, toplumun diğer 'üyeleri arasında
- Farklı siyasi diişünce grup/art
Grafik 27. Sosyal Gruplar Arasında Gerilim (1: Hiç Gerilim Yok, 2: Çok Gerilim Var)
Farklı siyasi r.!UşUnce gnıplıırı 4,96
Et nık kökenieri farklı gruplar
Zenginler ve fakirler
F:ırklı
cınscltc rcihi olanlorlo, toplumun diger uyeleri ara sında
Dıni inançlan farklı gruplar
Farklı ıııczheplcr
Kadınlar ve erkekler
Ynşlılar ve gençler
Genel olarak bakıldıgında toplumda yukarıda sıralanan sosyal gruplar arasında yaşanan gerilimlere, 1 O
Uzerinden orta değer olan 5'in altında puan verilerek değerlendirilmiştir. Dolayısıyla toplumda gruplar arası
anlaşmazlık ve gerilime yüksek düzeyde rastlanmamaktadır. Ya da en azından böyle bir gerilim hissedilse
bile henüz dikkate değer bir düzeye ulaşmamıştır.
Sonuçlar incelend i ğinde yukanda sayılan sosyal gruplar arasında , toplum içinde en fazla a nlaşma zlık
ve gerilim yaşanan grupların farklı siyasi düşünce grupları (4.96) olduğu gözlenmiştir. Bunu etnik
kökenieri farklı gruplar ( 4.54) i z lemi ş ve sonraki sıralama zenginler ve fakirler ( 4.47), farklı cinsel tercihi
olanlarla, toplumun di~er üyeleri (4.42), dini inançları farklı gruplar (4.29), farklı mezhepler (4. 16),
kadınlar ve erkekler (4.16) ile yaşlılar ve gençler (3.97) izlemiştir .

88 ISTANBUL TICARIITODASI
Deneklere yaşadıkları ilçede aşağıdaki konularda toplumun herhangi bir baskısını hissedip
hissetmedikleri sorgulanmıştır;
- Cinsiyetinizden dolayı
- Medeni durumunuzdan dolay1
- Yaşımıdan dolayt
- Gelenek görenek/erinizden dolayı
- Dini inanç ve davranışlarınrzdan dolayı
- Siyasi görüşünüzden dolayı
- Memleketinizden dolayı
- işinizden dolayı
- Kı/ık kıyafetinizden dolayı
- Etnik kökeninizden dolayı
Grafik 28. Toplumsal Baskı Algısı
•ll içbir zaman • Bazen Sıklıkla • Her zaman
Yukarıda sıralanan konular arasında bireyler, en fazla siyasi görüşlerinden dolayı baskı altmda
olduklarını hissettiklerini ifade etmişlerdir. Öyle ki toplumun, %33. 17'si zaman zaman siyasi görüşünden
dolayı baskı altında olduğunu belirtmiştir. Bunu dini inanç ve davranışlarından dolayı baskı altında
oldugunu hissedenler %26.14, gelenek ve göreneklerinden dolayı baskı hissedenler ise %26.08 oranında
temsil edilmişlerdir. Kılık layafetinden dolayı baskı gördüğünü ifade edenler %22.14, memleketinden
dolayı baskı görenler %19.55, etnik kökeninden dolayı baskı görenler %19.07, işinden dolayı baskı
görenler %17, medeni durumundan dolayı baskı görenler %16.63, cinsiyetinden dolayı baskı görenler
%16.55 ve yaşından dolayı baskı görenler ise %14.72 oranına sahiptir.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 89
Araştırmaya katılanlata ilçelerinde yaşayanların aşağıdaki dutumlarının kendileri için ne kadar önemli
olduğu sorusu yöneltilmiştir;
- Kıltk kıyafetleri
• Aile yaşam biçimleri
• Gelir durumlan
- Çocuklarının başarılan ve ahlakı
- Eve giriş-çıkış saatleri
• Yaptıkları işleri
- Dini inançları ve yaşayış biçimleri
- Siyasi düşünceleri
- Etnik kökenieri
Grafik 29. Toplumun Değer Yargiiarı (1: Hiç Önemli Değil, lO: Çok Önemli)
Çocuk larının başarıları ve a hl ak ı 6,58
Aile yaşam biçimleri
Eve giriş-ç ıkı ş saatleri
Yaptıkları işleri
Dini inançları ve yaşayış biçimleri
Kıl1k kıyafetleri
Siyasi düşünceleri
Etnik kökenieri
Gelir durumları
Buna göre İstanbul'da yaşayan bireyler için ilçeterindeki yaşayanların çocuklarının başanları ve ahlakları
6.58 ortalamayla önem verilen unsurlar arasında ilk sırada yer almıştır. Bunu aile yaşam biçimleri 5.96, eve
giriş-çıkış saatleri 5.19, yaptıkları işleri 5.11, dini inançlan ve yaşayış biçimleri 5.06, kıl1k kıyafetlcri 4.68,
siyasi düşünceleri 4.41, etnik kökenieri 3.88 ve gelir durumları 3.88 ortalama değerle izlemektedir.
Araştırmaya katılan bireylere yaşadıkları ilçede aşağıda sıralanan alanlardaki memnuniyet düzeylerini
t -1 O arasında bir değer vererek ifade etmeleri istenmiştir;
- Sosyal yaşam (spor, sinema, tiyatro, park vb.)
- Ulaşım imkanları
• Hava kirliliği

20 ISTANTIUL. TICARF.T OOASI
- Güvenlik
- Çevre Kirliliği
- N4[us yoğunluğu
- Sağiık kurumları
- Eğitim kurumları
Genel olarak bahsi geçen alanlarda memnuniyet düzeyi düşük scyrctmektedir. Yukarıda belirtilen
alanlarda en fazla nıemmın i yet duyulan alan güvenliktir. Ancak güvenlik alanı en yüksek memnuniyet
duyulan alan olmasıyla birlikte, 1 O üzerinden 6. ı O ortalama dc~ere sahiptir ki, bu oran oldukça di.lşük
sayılabilecek bir orand ı r . E~ itim kurumları 5.94 ve sağlık kurumlan 5.91 ile güvenlikten sonra memnun
olunan atanlardır. Ulaşım imkanlan (5.35) ve sosyal yaşam (5.23) da orta dc~crin üstünde mcmnuniyet
düzeyine sahip atanlardır . Hava kirlili~i (4.68), çevre kirlili~i (4.1 l) ve nüfus yoğunluğuna (3.45) ili şkin
memnuniyet düzeyi ise orta de ~erin altında scyretmiştir .
Grafik 30. Kentsel Memnuniyet Düzeyi (1: Hiç Memnun Değilim, 10: Çok Memnunum)
Güvenlik
Egitim kurumlan
Sag l ık kurum l arı
U laş ım imkanları
Sosyal yaşam (spor, sinema, tiyatro, park vb.)
Hava kirli li ğ i
Çevre Kirliliği
NUfus yoğunluğu
Bulunduğunuz ilçede yaşamaktan memnun olma düzeyini 1- ı O arasmda puan vererek d eğerlendiren
katılımcıların ortalama dc~eri 7.02 olarak ortaya çıkmıştır. Araştırmaya katılan bireylere İstanbul'da hangi
ilçede yaşa mak istedikleri sorgulandığında ise lO üzerinden yapılan de~erlendirmelerde , Adalar 9.64,
Beşiktaş 8.67 ve Kadıköy 7.63 puanla ilk üç sırayı paylaşm ışlardtr. Sıralamada son üç ilçeye bakıldı ğında
ise Esenyurt (0.08), Sultangazi (0.32) ve Gaziosmanpaşa'nın (0.40) yer aldığı gözlenmektedir.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI
9 l
Grafik 31. istanbul'da Yaşanmak istenilen İlçeler
Adalar
Beşiktaş
Kadıkoy
Üsküdar
Beykoz
Fatih
Sarıyer
Ümraniye
Eyüp
Beyoglu
Avcılar
Bakırköy
Zeytinburnu
Büytlkçckmece
Şiş li
Bahçelievler
Ataşehir
Ş ile
Silivri
Pendik
Arnavutköy
Başakşehir
Sultanbeyli
Güngören
Çekmeköy
Küçükçekmece
Çatalca
Bağcılar
Bayrampaşa
Maltepe
Kaıtal
Kağıthane
BcylikdüzO
Sancaktepe
Gaziosmanpaşa
Sullangazi
Ese nyuıt
3,37%
2,97%
2,97%
2,8 1%
2,65%
2,65%
2,57%
2,57%
2,57%
2,17%
2,01%
2,0 1%
1,45%
1,37%
1,29%
1,29%
1,20%
1,12%
1,12%
1,04%
- 0,80%
- 0,72%
- 0,72%
- 0,72%
- 0,72%
- 0,64%
- 0,40%
• 0,32%
0,08%
4,18%
4 ,90%ı
5,30%
9,64%
8,67° Yo
7,63%
6,99%
6,35%

.22_____!ŞTANOlJ I T I C:..!A~Rl:.IIT~O~D~A~SI~------------------------------
Yukarıdaki sorunun ardından deneklere seçtikleri ilçede yaşamak isternelerin nedenlerini aşağıdaki
seçenekiere göre tercih etmeleri istenmiştir ;
- İşime yakın olduğu için
- Eğilim, kiilıür seviyesi yüksek kesim yaşadıği için
- Daha fazla yeşil alana sahip oLduğu için
- Daha az niifos yoğunluğuna sahip olduğu için
- Sosyal olanakları (spor, kültür alan/art) için
- Daha ucuza yaşanabileceği için (ör: ev kirası vb.)
- 24 saat yaşam olduğu için
- Düzenli yapılaşmanın olduğu için
- Deprem riski az oldugu için
- Zengin kesim yaşadığı için
- Görsel güzelliği (sahil, deniz manzara/ı vb.)
- Çocuklarımm yetişmesi için daha uygun
Grafik 32. Yaşanmak istenilen İlçenin Tercih Nedeni
ı
DAha fazla yeş il alana sahip oldu~u için 17' ı s 'li
Egitim, kUllUr seviyesi yllksck kesim yaşadıgı ıç in ı 6,34%
Sosyal ola n akları 13,24%
lş imc yakın o l du~u ıç in 11,55%
Daha a, n(lfus yo~un l ug una sahip oldugu ıçin 10,27%
Görsel gU zc ılı jli 8.25%
24 saa ı yaşııın oldu~ u ı ç in 7,29%
Daha.ucuaı y ıışanabil ccc~i için 6,28%
Çocukınrınıın yetişme s i için dahu uygun 4,03%
Dllzcnli yapılaşma o l d ııfııı için 3.22%
Deprem riski a1.. oldu(; u ı ç in - ı ,25%
Zengin kesim ynşadı~ ı icin -1,13%
Seçilen ilçelerde seçilme nedeni olarak ilk sırad a %17.15 ilc daha fazla yeşil
alana sahip olması yer
almaktadır . Bunu egitim, kültür seviyesi yüksek kesimin yaşaması %16.34, sosyal olanaklannın varlığı
(% 1 3.24) ve işe yakın olması (% 11.55) izlemektedir. Daha az nüfus yoğunluğuna sahip oldugu için tercih
edenler% l 0.27'lik bir paya sahipkcn, görsel güzellik (%8.25), 24 saat yaşam olması (%7.29), daha ucuza
yaşanabilme ihtimali (%6.28), çocuk l arım ın yetişmesi için daha uygtın olmas ı (%4.03), düzenli
yapılaşmanın olması (%3.22), deprem riskinin az olması (% 1.25) ve zengin kesimin yaşaması (% 1. 13)
% 1 O'un altında degeriere sahiptir.

2.2.2.8. Kişisel Memnuniyet, Yaşam Kalitesi ve Beklentiler
IS'ri\NB\JL' DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMAS I 93
Kişinin geçmiş inden ve yaşantısından duydugu memnuniyet düzeyi ve geleceğe i lişkin beklentileri de
yaşam kalitesinin belirleyicilerindendir.
Araştırmaya katılan bireylere aşağıdaki konulardaki memnuniyet düzeylerini 1-1 O arasında belirtmeleri
istenmiştir;
Eğitim inizden
Şu anki işinizden
Hayat standartlarınızdan
Yaşadığınız evden
Yaşadığınız ilçeden
Evliliğin izden
Aile hayatınızdan
Sağlığınızdan
Sosyal yaşantınızdan
Kazancınızdan
Kişisel gelişiminizden
Manevi hayatınızdan
Grafik 33. Kişisel Memnuniyet Düzeyi (1: Hiç Memnun Değilim, 10: Çok Memnunum)
Aile hayatın ızdan
Ev liliğini zden
Saglığınızdan
Manevi hayatınızdan
·--------------- 7,84
·--------------· 7,58
·------------· 6,94
·------------· 6,78
Yaşad ı ğını z ilçeden 5,91
Yaşadığ ınız evden
Sosyal yaşantın ı zdan
Kişisel ge lişimin i zden
Şu anki işinizden
Kazancınızdan
Eğitiminizden
·----------· 5,89
·---------- 5,48
·---------- 5,35
·---------· 5,27
·---------· 5, 12
·--------- 5,09
Hayat standartlannızdao ••••••••••• 4,96

94 1§_TANRUL riCAKet ODASI
Katılımcılarm kişisel durum ve gelişimlerine yönelik en fazla memnun oldukları alanların başında aile
hayatının (7.84), evliliklerinin (7.58) ve sağlıklarının (6.94) yer a ldıgı gözlenmektedir. Manevi
hayatlanndan da (6.78) diğer alanlara kıyasla yOksek ınemnuniyet düzeyine sahip olan deneklerin, hayat
standartları (4.96)memnuniyet düzeyi en düşük olan alandır. Denekierin yukarıda sayılan alanlara yönelik
verdikleri değerlerin ortalaması alındığında 6.02 rakamına u l aşılmaktadır . Dolayısıyla İstanbul'da yaşayan
bireylerin hayatlarından genel olarak memnuniyet düzeyleri 1 O üzerinde 6.02 'dir.
Katılımcılara bu alanlar dışında, hayatlarından ne kadar mutlu olduklarını 1-1 O arası belirtmeleri
istendiğinde ortalama olarak 6.58 düzeyinde bir sonuca ulaşılmaktadır . GörUidogu Uzere mernnuniyet ile
mutluluk arasındaki fark bu iki sorunun sonuçlarında da kendini göstennektedir. Mutluluk düzeyi,
memnuniyet düzeyinden daha yüksek çıkmaktadır . Bunun en önemli nedeninin, Türk toplumunun genel
olarak kadereve şükre dayalı bir yaşam biçimini benimsediği söylenebilir. Öyle ki, hayatlanyla ilgili çoğu
alanda yeterli düzeyde memnun olmayan bireyler, "mutlu musun" sorusuna daha iyimser düzeyde yaıutlar
vermektedir.
Deneklere kendinizi en çok kimin yanında mutlu hissediyorsunuz sorusu yöneltildiğindc, büyük bir
k ı smının (%73.36) ailesiyle birlikte mutlu old uğu gözlenmiştir. Bunu en fazla arkadaşlarının yanında mutlu
olduğunu ifade edenler %13.28, yalnız olmaktan mutlu olanlar %10.85 ve akrabalarıyla birlikte olmaktan
mutlu olanlar ise %2.43 paylanyta izlemektedir.
Grafik 34. Yanmda Mutlu Hissedilen Kimseler
Aile 73,36
Arkadaş
Yaln ı ?:
Akraba
Araştırmaya katılanlara nasıl bir yaşamın kendilerini mutlu kılacağ ı sorusu yöneltilmiştir. Bu soruda
aşagıdaki 4 seçenek sunularak, önem sırasına göre 1-4 arası sıralama yapmaları beklenmiştir ;
- Başardı, yüksek kariyer/i bir yaşam
- Sevdiklerim/e birlikte olduğum bir yaşam
- Zengin, yüksek ~e/ire sahip olduğum bir yasanı
- Sağlıklı ve huzurlu bir yaşam

ISTANOlJL'DA YAŞAM ı

96 ISTANBUL TICARETODASI
Yukarıda belirtilen ifadeler arasında araştırmaya katılan bireylerin en yüksek ortalama değere sahip
olduğu ifade, hayatlarından memnun olduğudur . Ancak bu ifadeye katılanların verdikleri puanların
ortalaması 1 O üzerinden 6.33 'tür ki; bu değer düşük sayılabilecek bir değerdir. Öte yandan denekieri n,
şimdiye kadar hayatta istedikleri önemli şeyleri elde ettiklerine yönelik değerlendirmeleri lO üzerinden
5.87 puandır. Birçok açıdan hayatının ideallerine yakın olduğunu düşünenler ise ortalama olarak 5.43
puanla temsil edilmiştir. Bununla birlikte hayatını yeni baştan yaşama imkanı olsa, pek bir şey
değiştirmeycccğ in i söyleyenler 5.32 ortalama değerine sahiptir. Görüldi.lğü üzere bahsi geçen dört ifade de
ortalama değer olan S'in üstünde ancak 5'e yakın değerler almıştır. Buna karşın hayat koşullanrun
mükemmel olduğunu düşünenlerde ortalama değerin altında 4. l 9 puanına ras tlanmaktadır . Ancak her ne
kadar hayat koşullarının mükemmel olmadığını belirten denekler çoğunlukta olmasına rağmen, hayatından
memnun olanların ağırlığı daha yüksektir. Başka bir deyişle, kişiler hayat koşullarını eksik olarak görselcr
de, hayatlarından genel olarak bir memnuniyet içindedirler.
Deneklere, aşağıda belirtilen unsurların yaşam kaliteleri için ne derece önemli olduğu sorgu lanmış, 1-
1 O arasında bir puan vermeleri istenmiştir;
- Eğitim
- iş
- Ev, kalacak iyi bir yer
- Ailehayatı
- Sağlık
- Sosyal hayat
- Yaşam alant (çevre, hava kirliliğinin olmamas1)
- Güvenlik
Grafik 36. Yaşam Kalitesinin Belirleyicileri (1: Hiç Önemli Degil, lO: Çok Önemli)
Saglık
Aile hayatı
İş
Güvenlik
Ev, kalacak iyi bir yer
·----·
Egitim
Yaşam alanı (çevre, hava kirliliğinin olmaması)
·----------- 9,22
·----------· 9,18
·-------- 8,95
·------- 8,85
·-------
8,60
8,8 1
·------· 8,79
Sosyal hayat ·---- 8,48
Araştırmaya katılanlar için yaşam kalitesini belirleyen en önemli unsur sağlık (9.22) ve aile hayatıdtr
(9. 18). Sağlık ve aile hayatını sırasıyla; iş (8.95), güvenlik (8.85), cv (8.8 1 ), eğitim (8.79), yaşam alanı
(8.60) ve sosyal hayat (8.48) gelmektedir.

-------------------------.:.: IS:..:.:;:T ANilUt 'DA YAŞAM KALITESI ARA~SI 97
Araştırmaya katılanlara geleceğe dönük beklentileri aşağıdaki sorularla belirlenmeye çalışılmıştır;
- 6nürnüzdeki 5 yılda genel olarak hayatmiz sizce nastl olur?
- Önümüzdeki 5 y ilda Türkiye'nin genel olarak durumu sizce nasıl olur?
- 6nümüzdeki 5 y ilda evinizin mali durumu sizce nasıl olur?
- Önümüzdeki 5 y ilda Türkiye'nin ekonomik durumu sizce nas ıl olur?
- Önümüzdeki 5 y rlda yaşam kaliteniz sizce nasiL olur?
- 6nümüzdeki 5 y rlda Türkiye'deki yaşam kalitesi sizce nasıl olur?
Grafik 37. Yaşamdan Beklentiler (1: Daha Kötü, 10: Daha iyi)
ÖnümUzdeki 5 y ılda Türkiye'deki yaşam kalitesi sizce
nas ıl olur?
ÖnUmüzd

3. ilçe Analizleri
B
3.1. Adalar
u bölümde bir önceki bölümde yapılan. İstanbul ' da yaşam kalitesi araştırması nın , İstanbul ' daki 39
ilçe bazındaki genel değerlendirmelerine yer verilecektir.
Harita 3. Adalar İlçe Sınırları
Tablo 23. Adalar İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Yaşam
Memnuniyet
Bulunduğu Yüzölçümü Nüfus Yoğ. Kalitesi
Nüfusu
Ya ka
(km
Mahalle
2 Sıralaması
)
(k_işifkmZ)
Endeksi
Sıralaması
Adalar Anadolu 10.460 11 ,05 5 946 ı 9
İstanbul'un güneyinde yer alan takımadadan oluşur. Takımadada 4'ü mcskun, toplam 9 ada vardır. tıcteki
en eski ilçelerden olup adaya bağlı köy ya da belde yoktur. Marmara Denizi'yle çevrili olan adaJara ulaşım,
düzenli vapur seferleriyle sağlanır. Tarih ve doğa turizmi açısından önem taşımaktadır. Adalar ilçesi yaptığımız
analizde yaşam kalitesi bakımından İstanbul ' da 9. strada yer almıştır. Nüfus yoğunluğunun düşük
olduğu ilçelerden biri olan Adalar, demografik yapı endeksinde ilk sırada iken; beşeri sermaye endeksinde
19., sağhklı yaşam endeksinde 9., ekonomik gelişmişlik endeksinde ll., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde
6., çevresel durum endeksinde 2. ve sosyal yaşam endeksinde ise 31. sıradadır. Alan araştırması sonuçlarına
göre, istanbul'da en fazla yaşanmak istenen ilçe olan Adalar, aynı zamanda en fazla memnuniyet duyulan
ilçedir. Bununla birlikte mutluluk düzeyinin en yüksek olduğu ilçe de Adalar' dır. Mutluluk ve rnerrınuniyet
düzeyinin yüksekliğine rağmen, Adalar ilçesinin sağlık , eğitim, ekonomik yaşam gibi alanlarda içerdiği bazı
eksiklikler, yaşam kalitesi açısından tüm ilçeler arasında 9. sırada yer almasına neden olmaktadır.

100 ISTANBUL TICARilT ODASI
3.2. Arnavutköy
Harita 4. Arnavutköy İlçe Sınarları
Tablo 24. Arnavutköy İlçesi Bilgi Kartı
Ada
Yaşam
Mcmnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Saralamasa
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Bulunduğu
Sıralaması
Arnavutköy Avrupa 148.419 506,48 32 293 39 34
İstanbul'da 2008 yılmda yapılan düzenlemeyle, 6 ayrı ilk kademe belediyesi birleştirilerek kurulmuştur.
İstanbul'un yüzölçümü bakımından 4. büyük ilçesidir. Kuzeyde Karadeniz'e kayısı vardır. Komşuları batıda
Çatalca, doğuda Eyüp, güneydoğuda Başakşehir, güneyde Esenyurt ve güneybatıda Büyükçekmece'dir.
Arnavutköy ilçesi yaptığımız analizde yaşam kalitesi bakımından İstanbul ' da 34. sırada yer almıştır.
Nüfus yoğunluğunun düşük olduğu ilçelerden biri olan Arnavutköy, demografik yapı endeksinde ikinci sırada
iken; beşeri sermaye endeksinde 34., sağlıklı yaşam endeksinde 37., ekonomik gelişmişlik endeksinde
31., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 22., çevresel durum endeksinde 36. ve sosyal yaşam endeksinde ise
34. sıradadır. Alan araştırması sonuçlarına göre, İstanbul ' da en az memnuniyet duyulan ilçe olan
Arnavutköy, yaşanmak istenen ilçeler arasında son sıralarda yer almaktadır. Bununla birlikte mutluluk
düzeyinin en düşük olduğu ilçe de Amavutköy'dür. Görüldüğü üzere Arnavutköy, hem alan araştırması hem
de yaşam kalitesi endeksine göre İstanbul'da yaşam kalitesinin ve memnuniyet düzeyinin düşük olduğu
ilçelerdendir.

ISTANBUL' DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI
ı Ü ı
3.3. Ata~ehir
Harita 5. Ataşehir İlçe Sınırları
Tablo 25. Ataşehir İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Mcmnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Ataşehir Anadolu 345.588 25,87 17 13.358 16 8
2008 yıl ı ndaki düzenlemeyle ilçe statüsüne kavuşmuştur. Üsküdar'a bağlı 3, Kadıköy 'c bağlı 7,
Ümraniye'ye bağlı 3, Samandıra'ya bağlı ı mahallenin birleştiri l mesiyle oluşturulmuştur. Güneybatıda
Kadıköy, batıda Üsküdar, kuzeyde Ümraniye, güneyde Maltepe ve doğuda Sancaktepe ilçeleriyle komşudur.
Yaşam kalitesi bakımından istanbul'da 8. s ırada yer alan Ataşehir; demografik yapı endeksinde üçüncü
s ı radadır. Bununla birlikte Ataşehir; beşeri sermaye endeksinde 8., sağlıklı yaşam endeksinde 14., ekonomik
gelişmişlik endeksinde 20., u l aşım ve erişi l ebilirlik endeksinde ı 7., çevresel durum endeksinde 7. ve sosyal
yaşam endeksinde ise 9. sıradadır.
Ataşehir, İstanbul 'da memnuniyct düzeyi yüksek olan ilçeler arasında yer alırken ; yaşanmak istenen
ilçeler arasında ise orta düzeydedir. Ancak mutluluk düzeyi yüksek olan ilçeler arasındadır. Ataşehir, özellikle
demografik yapısı , eğitim düzeyi, çevresel ve sosyal durumu açısından İstanbul'daki yaşam kalitesi
yüksek ilçelerdendir.

] 02 ISTI\NBUL TICARET ODASI
3.4. Avcılar
Harita 6. Avcılar İlçe Sınırlara
Tablo 26. Avcalar İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Saralamasa
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Bulunduğu
Sıralaması
Av cı lar Avrupa 322,190 41,92 lO 7.685 15 23
1992 yılında Bakırköy'den ayrılarak ilçe haline getirildi. Doğusunda Küçükçekmece Gölü; güneyinde
Marmara Denizi; batısında Beylikdüzü ve Esenyurt; kuzeyinde ise Başakşehir ilc komşudur. Özellikle
Küçükçekmece Gölü kıyılarında ve kuzey kesimlerde geniş boş düzlükler vardır.
Avcılar ilçesi yaşam kalitesi bakımından İstanbul'da 23. sıradadır. Demograf'ik yapı endeksinde 4. sırada
olan Aveılar, beşeri sermaye endeksinde 25., sağlıklı yaşam endeksinde 24., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 28., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde ı 0., çevresel durum endeksinde 27. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 26. sırada yer almaktadır.
Alan araştırmas ı sonuç larına göre, memnuniyet düzeyi orta seviyede olan Aveılar, yaşanmak istenen
ilçeler arasında ise ll. sıradadır. Bununla birlikte mutluluk düzeyi sıralamasında 5. olan Aveılar, özellikle
eğitim, sağlık ve ekonomik düzey açısından barındırdığı eksiklikler nedeniyle yaşam kalitesi açısından
İstanbul'daki ilçeler arasında gerilerde bulunmaktadır.

iSTANBUL'DA YAŞAM KAt.ITES İ ARAŞTIRMASI ] Ü3
3.5. Bağcılar
Harita 7. Bağcılar ilçe Sınırları
Tablo 27. Bağcılar İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Bağcılar Avrupa 719.267 22,40 22 32.110 34 36
1992 yılında Bak ırköy'den ayrılarak ilçe yap ıl an yerlerden biridir. 70'li yıllara değin ya lnızca birkaç
köye ev sahip liği yapan Bağcılar, bu dönemden sonra iç göç patlamas ıyla düzensiz büyüdü. Bugün en önemli
karayollarının içinden geçtiği Bağcılar, İstanbul'un en kalabalık ilçesidir. Güneyinde Bahçelievler;
kuzeyinde askeri bölge ve Başakşc h ir; doğu sunda Esenler ve Güngören, batısında Küçükçekmece ile
komşudur. 1992 yılından itibaren ilçe statüsüne yükselmesi ile Bağcılar' da modern şehirciliğe geçiş çalışmaları
yapılmış ve bugün büyük ölçüde altyapı problemleri çözü lrnüştür.
İstanbul ' da yaşarn kalitesi sualamasında 36. sırada yer alan Bağcılar, demografik yapı endeksinde 6.
s ıradadır. Ancak Bağcılar, beşeri sermaye endeksinde 37., sağlıklı yaşam endeksinde 28., ekonomik
gelişmişlik endeksinde 16., ulaşım ve erişi l ebilirlik endeksinde 38., çevresel durum endeksinde 34. ve sosyal
yaşam endeksinde ise 24. s ırada yer almaktadır. Bağcılar, İstanbul'da en az rncmnuniyct duyulan ilçeler
arasında yer almakla birlikte, yaşanmak istenen ilçeler arasında sonlardadu. Mutluluk düzeyinin de düşük
seviyede olduğu Bağcılar ilçesi, hem alan araştırması hem de yaşarn kalitesi endeksine göre İstanbu l 'da
yaşam kalitesi ve memnuniyet düzeyi düşük olan ilçeler arasındadır.

) 04 ISTANBUl- TICAR.13T ODASI
3.6. Bahçelievler
Harita 8. Bahçelievler İlçe Sınırları
Tablo 28. Bahçelievler İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Bahçelievler Avrupa 571.711 16,57 ı ı 34,502 18 12
1992 yılında bağlı bulunduğu Bakırköy'den ayrılarak ilçe yapılan Bahçelievler D 100 karayoluna ve
havalimanına yakınlığı nedeniyle hızla ge lişmi ştir. Denize kıyısı olmayan ilçenin güneyinde Bak ırköy ;
kuzeyinde Bağcılar; doğusunda Güngören ve batısında Küçükçekmece ilçeleri yer alır. Bahçelievler'in
nüfusu da, komşu ilçelerinin nüfusu gibi, 60'lı yıllardan itibaren çok hızlı bir artış gösterdi.
Bahçelievler, İstanbul' da yaşam kalitesi sıralamasında 12. sırada yer almıştır. Demografik yapı
endeksinde 7. Sırada olan Bahçelievler, beşeri sennaye endeksinde 22., sağlıklı yaşam endeksinde 35.,
ekonomik gelişmişlik endeksinde 12., ulaşım ve erişilebil i r lik endeksinde 26., çevresel durum endeksinde 9.
ve sosyal yaşam endeksinde ise lO. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da orta düzeyde memnuniyct duyulan ilçeler arasında yer alan Bahçelievler, yaşanmak istenen
ilçeler arasında 16. sıradadır. Mutluluk ve memnuniyet düzeyi açısından orta seviyelerde olan Bahçelievler,
özellikle demografik yapısı ve ekonomik gelişmişlik düzeyi nedeniyle yaşam kalitesi s ıralamasında J 2. sırada
bulunmaktadır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KJ\LI1 ESI ARAŞTIRMASI } 05
3.7. Bakırköy
Harita 9. Bakırköy İlçe Smırları
Tablo 29. Bakırköy İlçesi Bilgi Karta
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyct
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
MahaUe
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Bakırköy Avrupa 214.82 ı 29,65 15 7.245 6 6
İstanbul'un en köklü ilçelerinden biri olan Bakırköy, 1992 yılındaki düzenlemelere değin İstanbul'un en
büyük ilçelerindendi. Günümüzdeki biçimini 1992'de alan ilçenin güneyinde Marmara Denizi; kuzeyinde
Küçükçekmece, Bahçelievler, Güngören; batısında Küçükçekmece Gölü; doğusunda ise Zeytinburnu yer
alır. 1926'da ilçe olan Bakırköy'den; 1957'de Zeytinburnu, 1987'de Küçükçekmece ayrılarak ilçe olmuştur.
Daha sonra Bağcılar, Bahçelievler, Esenler ve Güngören Bakırköy'den; Ave ılar ise Küçükçekmece'den
ayrılarak ilçe o lmu ştur.
Bakırköy, İstanbul ' da yaşam kalitesi s ıralamasında 6. sıradadu. Demografik yapı endeksinde 8. Sırada
yer alan Bakırköy, beşeri sermaye endeksinde 4., sağ lıklı yaşam endeksinde 33., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 8., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 2., çevresel durum endeksinde 21. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 5. sırada yer almaktadır. İstanbul ' da memnuniyct düzeyi yüksek olan ilçeler arasında yer alan
Bakırköy, yaşanmak istenen ilçeler arasında 12. s ıradadır. Mutluluk düzeyinin de yüksek seviyede old uğu
Bakırköy, hem alan araştırm as ı hem de yaşam kalitesi endeksine göre istanbul'da yaşam kalitesi ve mcmnuniyct
düzeyi yüksek olan ilçeler aras ınd adır.

J 06
ISTANBUL TICARET ODASI
3.8. Ba~ak~ehir
Harita 10. Başakşehir İlçe Sınırları
Tablo 30. Başakşehir İlçesi Bilgi Karti
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişi/k ml) Endeksi
Sıralaması
Başakşehir Avrupa 193.750 104,48 9 1.854 9 28
İstanbul'daki en yeni yerleşim bölgelerinden olan Başakşehir'de toplu konut uygulamaları yoğunluk
gösteriyordu. Bölgenin giderek artan nüfusu göz önüne alınarak 2008 yılında çevre ilçelerden alman bazı
mahallelerle Başakşehir ilçesi oluşturuldu. İlçenin kuzeyinde Amavutköy; kuzeydoğusunda Eyüp; doğusunda
Sultangazi ve Escnlcr; güneyinde Bağcılar, Küçükçekmece veAvcılar; batısında ise Esenyurt ilçesi vardır.
Başakşehir 1. ve 2. etaplan, Altınşehir merkezi, Güvcrcintcpe, Şahintepe mahallelerive Kayabaşı köyü
Küçükçekmece Belediyesi'ne, 4. etap ve 5. ctapı Esenler Belediyesi'ne, Bahçeşehir ise Büyükçekmccc ilçesine
bağlı bir belde belediyesi durumundaydı. Fakat son yapı lan düzenlemelerle bu semtler birleştirilerek
Başakşehir ilçesi kuruldu.
İstanbul ' da yaşam kalitesi sıralamasında 28. sırada yer alan Başakşchir, demografik yapı endeksinde 9.
sıradadır. Ancak Başakşchir, beşeri sermaye endeksinde 1 7., sağlıklı yaşam endeksinde 21., ekonomik
ge lişmişlik endeksinde 27., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 23., çevresel durum endeksinde 28. ve sosyal
yaşam endeksinde ise 36. sırada yer almaktadır. Yaşam kalitesi açısından düşük düzeyde olması na rağmen
Başakşehir, İstanbul ' da yüksek düzeyde memnuniyet duyulan ilçeler arasındadır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 1 07
3.9. Boyrompo§a
Harita ll. Bayrampaşa İlçe Sınırlan
Tablo 31. Bayrampaşa İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Bayrampaşa Avrupa 272.196 9,5 ll 28.652 36 33
1990 y ılınd a Eyüp'ten ayrı l arak ilçe haline getirildi. Tarihi yarım adaya yakınlığı nedeniyle hızla
büyüyen Bayrampaşa Topkapı'dan kaldırılan istanbul Otogarı'nın da yeni adresi oldu. Batısında Esenler;
güneyinde Zeytinburnu; doğusunda Eyüp ve kuzeyinde Gaziosmanpaşa ile komşudur. 1970 öncesi ta rıma
dayanan bir ekonomisi olan Bayrampaşa, 1970 so nras ı hı z lı kentleşmc ve yoğun göç sonucunda ekonomisi
sanayi ve ticaret ağırlıklı bir ilçe oldu. İlçede yaşayanların bir kısmı ilçe dışında çalışırken, bir kısmı da
esnaflık yapmakta ve sanayi kuruluşlarında çalışmaktadır.
Bayrampaşa, İstanbul 'da yaşam kalitesi sıralamasında 33. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 1 O.
s ırada olan Bayrampaşa, beşeri sermaye endeksinde 31., sağlıklı yaşam endeksinde 23., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 22., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 39., çevresel durum endeksinde 24. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 29. sırada yer almak tadı r. İstanbul 'da en az memnuniyet duyulan ilçeler arasında yer alan
Bayrampaşa, yaşanmak istenen ilçeler arasında son lardad ır. Mutluluk düzeyinin de düşük seviyede olduğu
Bayrampaşa ilçesi, hem alan araştınnası hem de yaşam kalitesi endeksine göre İstanbul'da yaşam kalitesi ve
meınnuniyet düzeyi düşük olan ilçelerdendir.

108 ISTANllUL. riCARET ODASI
3.1 O. Be§ikta§
Harita 12. Beşiktaş İlçe Sınırları
Tablo 32. Beşiktaş 11çesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Beşiktaş Avrupa 191.513 18,04 23 10.616 22 2
İstanbul'un en eski semtlerinden olan Beşiktaş 1930 y ılında Beyoğlu'ndan ayrılarak ilçe yapıldı. Pek çok
Osmanlı yapısına ev sahipliği yapan ilçe İstanbul'un ulaşım , eğitim ve ticaret alanında en işlek noktalarındandır.
Doğusunda ve güneyinde İstanbul Boğazı; batısında Şişli ve Kağıthane; kuzeybatısında Şiş li
(Ayazağa); kuzeyinde ise Sarıyer ile komşudur.
İstanbul 'da yaşam kalitesi sıra l amasında 2. sırada yer alan Beşiktaş, demografik yapı endeksinde ll.
sıradadır. Beşiktaş, beşeri sermaye endeksinde ilk sırada iken, sağlıklı yaşam endeksinde 7., ekonomik
ge lişmişlik endeksinde 3., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 21., çevresel durum endeksinde 15. ve sosyal
yaşam endeksinde ise 3. sırada yer almaktadır.
Beşiktaş , İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından orta seviyede olan ilçelerden iken, yaşanmak istenen
ilçeler arasında ikinci sıradadır. Ancak mutluluk düzeyinin düşük seviyede olduğu Beşiktaş ilçesi, içinde
yaşayanların memnun olmadığı ancak İstanbul'un çoğu semtinde yaşayanlar için yaşanıtas ı bir yer olarak
düşünü l mektedir. Alan araştırmasına göre ortaya çıkan olumsuz sonuçlara rağmen yaşam kalitesi açısından
Beşiktaş sıralamada ikinci ilçe olarak ortaya çıkmaktadır.

ISTANB UL' DA YAŞA M KAt.IT ESI ARAŞTIRMAS I ] 09
3.11. Beykoz
Harita 13. Beykoz İlçe Sınırları
Tablo 33. Beykoz İlçesi Bilgi Karta
Adı
Bulunduğu
Yaşarn
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Beykoz Anadolu 241.833 310,36 25 782 10 ll
1930'a değin Üsküdar'a bağlı olan Beykoz bu tarihte ayrı ilçe yapıldı. iç göç ile hızla büyüyen Beykoz'da
bugün yerleşimin genelde Boğaz kıyılarında yoğunlaştığı görülmektedir. İç kesimlerde çok sayıda köye de
ev sahipliği yapan Beykoz'un kuzeyinde Karadeniz; doğusunda Şile ; güneyinde Çekmeköy, Ümraniye ve
Üsk:üdar; batısında ise [stanbul Boğazt yer alır. İlçe nüfusunun büyük bölümünü Beykoz'a bölge dışından iç
göçle gelen vatandaşlar oluşturmuştur. Yaşanan aşırı iç göç sonucunda birçok yerde doğal bitki örtüsünün
yok edilmesi ile yerleşim alanları meydana gelmiştir
Bcykoz, İstanbul ' da yaşam kalitesi sıralamasında ll. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 12. sırada
olan Beykoz, beşed sermaye endeksinde 23., sağlıklı yaşam endeksinde 6., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 15., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 14., çevresel durum endeksinde 5. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 27. sırada yer almaktadır. İstanbul' da memnuniyet düzeyi açısından 1 O. sırada yer alan
Beykoz, orta seviyede olan ilçelerden iken, yaşanmak istenen ilçeler arasında ise 5. sıradadır. Mutluluk
düzeyinin de yüksek olduğu Beykoz, hem doğal ortamı hem de yaşam kalitesi belirleyicileri açısından
İstanbul'da yaşam kalitesi yüksek ilçelerden birisidir

ll Ü
ISTANBUL TICARET ODASI
3.12. Beylikdüzü
Harita 14. Beylikdüzü İlçe Smırlan
Tablo 34. Beylikdüzü İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
M em nu niyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Yaka (km 1 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Beylikdüzi.i Avrupa J 86.847 37,74 lO 4.950 8 14
2008 yılındaki düzenlemelerle ilçe haline getirilen Beylikdüzü büyük ölçüde Büyükçekmece ilçesine
bağlı belde belediyelerinin derlenmesiyle oluşturuldu. Bu nedenle birbirinden kopuk bir yapılanmanın göze
çarptığı ilçenin güneyinde ve batısında Mannara Denizi; kuzeybatısında Büyükçekmece; kuzeyinde
Esenyurt; doğusunda ise Avcılar ilçesi bulunur.
İstanbul'da yaşarn kalitesi sıralamasında 14. sırada olan Beylikdüzü, demografik yapı endeksinde ise 13.
s ıradadır. Beylikdüzü, beşeri sermaye endeksinde 6., sağlıklı yaşarn endeksinde 12., ekonomik gelişmiş l ik
endeksinde 30., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 29., çevresel durum endeksinde 20. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 22. sırada yer almaktadır. Eğitim düzeyi yüksek ve çalışan ailelerin tercih ettiği Beylikdüzü,
İstanbu l 'da memnuniyet düzeyi yüksek ilçelerden olmasına rağmen, yaşanmak istenen ilçeler arasında sonlardadır.
Başka bir deyişle, Beylikdüzü'nde yaşayanlar bu durumdan memnun ve mutlu iken, İstanbu l genelinde
tercih edilmeyen bir ilçe olarak karşımıza çıkmaktad ı r. İlçenin şehir merkezine olan uzaklığ ı bu durumun
önemli bir nedenidir. Ancak yine de Beylikdüzü, gerek site yaşamının hakim olduğu bir yer olması gerekse
eğitim düzeyinin yüksekliği nedeniyle İstanbul'da yaşam kalitesi yüksek ilçelerden birisi olarak sayılabilir.

ISTANRUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI
1 J J
3.13. Beyoğlu
Harita 15. Beyoğlu İlçe Sınırları
Tablo 35. Beyoğlu İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Saralamasa
Yaka (km 1 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Bulunduğu
Saralaması
Beyoğ lu Avrupa 247.256 8,96 45 25.795 20 3
istanbul'un en köklü ilçelerinden olan Beyoğlu, Eski lstanbul'da Suriçi'nin ardından ikinci bir şehir
merkezi durumundaydı. O dönemde gayrimüslim nüfusun yoğun yaşadığı Beyoğlu, kentte kültür ve sanatın
merkeziydi. Bugün de İstanbul'un en işlek merkezlerine ev sahipliği yapan Beyoğlu ilçesinin d oğusunda
lstanbul Boğazı ; güneyinde ve batısında Haliç (Eyüp); kuzeyinde Şişli ve Kağıthane ; kuzeydoğusunda ise
Beşiktaş ilçesi vardır.
Beyoğlu , İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 3. sıradad ır. Demografik yapı endeksinde 14. sırada
olan Beyoğlu , beşeri sermaye endeksinde 24., sağlıklı yaşam endeksinde 20., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 4., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 1., çevresel durum endeksinde 12. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 1. sırada yer almaktadır.
İstanb ul 'da memnuniyet düzeyi açısından oı1a sıralarda yer alan Beyoğlu , yaşanmak istenen ilçeler
arasında ise 10. sıradadır. Mutluluk düzeyinin de yüksek olduğu Beyoğlu , özellikle ekonomik gelişmiş lik
derecesinin yüksekliği , ulaşım imkanlannın ve sosyal yaşamın yoğun olarak yaşandığı bir ilçe o lma sından
dolayı İstanbul ' da yaşam kalitesi en yüksek ilçelerden birisi olarak karşımıza ç ıkmaktadır.

112 ISTANBUL TICARET ODASI
3.14. Büyükçekmece
Harita 16. Büyükçekmece İlçe Sınırları
Tablo 36. Büyükçckmece İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Mcmnuniyet
Yüzölçümü Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Büyükçckmccc Avrupa J 51.954 157,68 23 963 4 15
Büyükçekmece Gölü'nün Marmara Denizi'yle birleştiği bölgede gel i şen Büyükçekmece, 1987 yılında
Çatalca'dan ayrılarak ilçe haline getirildi. Kuzeye gittikçe yerleşim seyrekleşir ve geniş boş düzlükler başlar.
İlçenin merkezinde Büyükçekmece Gölü; güneyinde Marmara Denizi; batısında Silivri; kuzeybatısında ve
kuzeyinde Çatalca; kuzeyinde Arnavutköy; doğusunda Beylikdüzü ve Esenyurt vardır.
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 15. sırada yer alan Büyükçekmece, demografik yapı
endeksinde 5. sıradadır. Büyükçekmecc, beşeri sermaye endeksinde 11., sağlıklı yaşam endeksinde 13.,
ekonomik gelişmişlik endeksinde 21., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 30., çevresel durum endeksinde
32. ve sosyal yaşam endeksinde ise 20. sırada yer almaktadır.
İstanbul ' da mcmnuniyct düzeyi açısından 4. sırada yer alan Büyükçekmece, yaşanmak istenen ilçeler
arasında ise 14. s ıradad ır. Mutluluk düzeyinin orta seviyelerde olduğu Büyükçekmece, özellikle demografik
yapısı ilc eğitim ve sağlık düzeyinin etkisiyle İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 15. sırada yer
almıştır.

ISTANBUL' DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRM AS I 113
4.15. Çatalca
Harita 17. Çatalca İlçe Sınırları
Tablo 37. Çatalca İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Çatalca Avrupa 61.566 1.040,42 9 59 5 17
İstanbul'un yüzölçümü olarak en büyük ilçesi olan Çatalca Osmanlı döneminde de ayrı bir kazaydı.
Nüfus olarak Adalar ve Ş ile'den sonra İstanbul'un en seyrek nüfuslu ilçelerinden biridir. Batısında Tekirdağ
ili ve Silivri; kuzeyinde Karadeniz; güneyinde Büyükçekmece ve doğusunda Arnavutköy'le komşudur. Sahil
uzunluğu 135 km, il merkezine uzaklığı ise 55 km.dir.
Çatalca, İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında I 7. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 15. sırada
olan Çatalca, beşeri sermaye endeksinde 13., sağlıklı yaşam endeksinde 5., ekonomik gelişmişlik endeksinde
34., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 32., çevresel durum endeksinde 11. ve sosyal yaşam endeksinde ise
32. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından 5. sırada yer alan Çatalca, yaşanmak istenen ilçeler arasında
ise sonlardadır. Mutluluk düzeyinin orta düzeyde olduğu Çatalca, demografik yapısının ve çevresel durumunun
etkisiyle İstanbul' da yaşam kalitesinde 17. sırada yer almaktadır.

1 14 ISTANOlll. TICARET ODASI
3.16. Çekmeköy
Harita 18. Çekmeköy İlçe Sınırları
Tablo 38. Çekmeköy İlçesi
Bilgi Karta
Adı
Yaşam
Memnuniyet
Bulunduğu Yüzölçümü Nüfus Yoğ. Kalitesi
Nüfusu
Ya ka
(km 1 Mahalle
Sıralaması
)
(kişi/km 1 )
Endeksi
Sıralaması
Çekmeköy Anadolu 135.603 148,02 17 916 31 32
Ömerli, Alemdağ ve Taşdelen beldelerinin bir araya getirilmesiyle 2008 yılında oluşturulan Çekmeköy
önceleri Ümraniye'ye bağlıydı. İlçenin doğusunda Şile ve Örnerli Baraj Gölü; kuzeyinde Beykoz; batısında
Ümraniye; güneyinde Sancaktepe ilçesi yer alır. İlçe toprak larının büyük bölümünü engebeli topraklar oluş ­
turur.
istanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 32. sı rada yer alan Çekmeköy, demografik yapı endeksinde 16.
sıradadır. Çekmeköy, beşeri sermaye endeksinde 20., sağlıklı yaşam endeksinde 38., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 36., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 27., çevresel durum endeksinde 33. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 37. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından sonlarda yer alan Çekmeköy, yaşanmak istenen ilçeler arasında
da son sıralardadır. Mutluluk düzeyinin orta seviyede olduğu Çekmeköy, özellikle ekonomik gelişmişlik
düzeyinin düşük olması, ulaş1m ve sosyal yaşam imkanlarının kısıtlılığınedeniyle İstanbul'da yaşam kalitesi
düşük ilçelerden birisidir.

ISTANBUL'DA YAŞ AM KALITESI ARAŞTIRMAS I ) 15
3.17. Esenler
Harita 19. Esenler İlçe Sınırları
Tablo 39. Esenler İlçesi Bilgi Kartı
Ada
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Saralamasa
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Saralamasa
Bulunduğu
Esenler Avrupa 468.448 ı 8,51 16 25,307 27 39
Cumhuriyet dönemine değin büyük Rum köylerine ev sahipliği yapan Esenler önceleri Bakırköy'e
bağlıykcn Bayrampaşa ilçe yapılınca buraya katıldı. Daha sonra 1993 yılında ayrı bir ilçe haline getirilen
Esenler'in batısında Bağcılar; güneyinde Güngören; doğusunda Bayrampaşa ; güneydoğusunda Zeytinburnu;
kuzeydoğusunda Gaziosmanpaşa ve Sultangazi; kuzeyinde ise Başakşehir ilçesi bulunur. Esenler, çevresindeki
ilçelerden farklı olarak, sanayi merkezi olmaktan çok bir yerleşim merkezi özelliğindedir. İstanbul
Şehirlerarası Otobüs Terminali Esenler'de bulunmaktadı r.
Esenler, İstanbul'da yaşarn kalitesi sıralamasında son sırada yer almıştır. Beşeri sermaye ve çevresel
durum endeksinde de son sırada olan Esenler, demografik yapı endeksinde 17., sağlıklı yaşam endeksinde
32., ekonomik gelişmişlik endeksinde 24., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 35. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 17. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da mcrnnuniyet düzeyi ve yaşanmak istenen ilçeler açısından son sıralarda yer alan Esenlcr,
İstanbul ' da yaşam kalitesi sıralamasında son sıradadır.

( 16 lSTANOUL TICAR IIT ODASI
3.1 B. Esenyurt
Harita 20. Esenyurt İlçe Sınırları
Tablo 40. Esenyurt ilçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
NüfusYoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Esenyurt Avrupa 335.316 43,12 22 7.776 9 35
Kıraç, Yakuplu, Avcı lar ve Bahçeşehir'e bağlı mahalleterin derlenmesiyle 2008 yı l ında ilçe haline getirilen
Esenyurt önemli karayollarının birleştiği bir noktada yer alır. Batısında Büyükçekmeee; doğusunda
Avcılar ; güneyinde Beylikdüzü; kuzeyinde Başakşehir ve Arnavutköy ilc komşudur.
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 35. s ı rada yer alan Esenyurt, demografik yapı endeksinde I 8.,
beşeri sermaye endeksinde 35., sağlıklı yaşam endeksinde 25., ekonomik gelişmişlik endeksinde 37., ulaşım
ve erişilebilirlik endeksinde 24., çevresel durum endeksinde 37. ve sosyal yaşam endeksinde ise 25. sırada
yer almaktadır.
İstanbu l 'da memnuniyet düzeyi düşük olan ve yaşanmak istenen ilçeler açısında son sırada yer alan
Esenyurt, İstanbu l 'da yaşam kalitesi sıralamasında da son sıralardadır.

İSTAN BUL'DA YAŞAM KALITES t ARAŞTIRMAS I
J J7
3.19. Eyüp
Harita 21. Eyüp İlçe Sınırlan
Tablo 41. Eyüp İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km ı) Endeksi
Saralaması
Eyüp Avrupa 317.695 228,14 21 13.924 7 19
1936 yılında Fatih ve Beyoğlu ilçelerine bağlı bölgelerin birleştirilmesiyle kurulan Eyüp ilçesi
İstanbul'un önemli tarihi merkezlerinden biridir. Karadeniz kıyılarına kadar uzansa da Eyüp'te nüfus Haliç
çevresinde yoğunlaşmıştır. 0 -2 yolunun kuzeyinde yerleşim hemen hemen kesilir. İlçenin güneyinde
Beyoğlu, Haliç, Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa ve Kağıthane; doğu sunda Şişli (Ayazağa) ve Sanyer; batısın ­
da Amavutköy, Sultangazi ve Başakşehir; kuzeyinde Karadeniz vardır.
Eyüp, İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 19. sıradadır. Demografik yapı endeksinde de 19. s ırada
olan Eyüp, beşeri sermaye endeksinde 29., sağlıklı yaşam endeksinde 29., ekonomik gelişmişlik endeksinde
14., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 8., çevresel durum endeksinde 23. ve sosyal yaşam endeksinde ise
ll. sırada yer almaktadır. İstanbul' da memnuniyet düzeyi açısından 7. sırada yer alan Eyüp, yaşanmak istenen
ilçeler arasında da ilk sıralardadır. Aynı zamanda mutluluk düzeyi sıralamasında 4. sırada olan Eyüp,
demografik yapısının ve ekonomik gelişmişlik derecesinin etkisiyle İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında
19. sırada yer almaktadır.

1 l 8 ISTANBUL TICARRT ODASI
3.20. Fatih
Harita 22. Fatih İlçe Sımrtan
Tablo 42. Fatih İlçesi Bilgi Karta
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Fatih Avrupa 455.498 15,93 57 27.965 19 5
Cumhuriyetin ilk yıllannda Suriçi'nde yalnızca İstanbul merkez ilçesi varken, daha sonra görev alanı
Fatih ve Eminönü olmak üzere ikiye bölündü. 2008 yılında Eminönü ilçesi feshedilerek Fatih' e katıldı ve tarih!
yarımadada yine tek bir ilçe oluşturuldu. İstanbul'un tarihi merkezi olan Fatih ilçesi turizm ve ekonominin
en canlı olduğu noktalardandır. Kuzeyinde Haliç; güneyinde Marmara Denizi, doğusunda İstanbu l
Boğazı; batısında Zeytinburnu ve Eyüp ilçeleriyle komşudur.
istanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 5. sırada yer alan Fatih, demografik yapı endeksinde 20.
sıradadır. Fatih, beşeri sermaye endeksinde 7., sağlıklı yaşam endeksinde 10., ekonomik gelişmişlik ve
ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 5., çevresel durum endeksinde 10. ve sosyal yaşam endeksinde ise 6.
sırada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından orta s ırada yer alan Fatih, yaşanmak istenen ilçeler arasında
ise ilk sıralardadır. Mutluluk ve memnuniyet düzeyinin orta seviyelerde olduğu Fatih, gerek ekonomik
gelişmişlik derecesi, gerekse şehrin merkezinde olmasının getirdiği avantajlar nedeniyle İstanbul'da yaşam
kalitesi yüksek ilçeler arasında yer almaktadır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALİTES I ARAŞTIRMASI 1 19
3.21. Gaziosmonpa~a
Harita 23. Gaziosmanpaşa İlçe Sımrları
Tablo 43. Gaziosmanpaşa ilçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Saralaması
Gaziosmanpaşa Avrupa 464.109 11,67 16 39.769 38 38
Gaziosmanpaşa ilçesi 1963 yılında Eyüp ve Çatalca ilçelerinden alınan bölgelerin birleştirilmesiyle
o luşturuldu. 2008 yılına değin İ sta nbul'un nüfus bakımından en büyük ilçesi olan Gaziosmanpaşa bu tarihte
bölündü ve iki yeni ilçe ortaya çıktı. Böylece en küçük ilçelerden biri olan Gaz iosmanpaşa'nın komşuları
doğuda Eyüp; kuzeyde Sultangazi; batıda Esenler ve Bayrampaşa; güneyde Zeytinburnu'dur.
Gaziosmanpaşa İlçesi'nde ekonomik hayatın temelini küçük esnaf ve dış üretim faaliyetleri oluşturmaktadır.
Gaziosmanpaşa, İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 38. sıradadır. Sağlıklı yaşam ve sosyal yaşam
endeksinde son sırada yer alan Gaziosmanpaşa, demografı.k yapı endeksinde 2 1., beşeri sermaye endeksinde
36., ekonomik gelişmişlik endeksinde 13., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 34. ve çevresel durum
endeksinde ise 35. sıradadır.
İstanbul' da memnuniyet düzeyi ve yaşanmak istenen ilçeler açısından son sıralarda yer alan
Gaziosmanpaşa, aynı zamanda mutluluk düzeyinin de düşük olduğu ilçeler arasındadır. Tüm bu göstergeler
Gaz i osmanpaşa'nın İstanb ul ' da yaşam kalitesi sıralamasında 38. sırada yer almasının nedenleridir.

120 ISTANBUL TiCARET ODASI
3.22. Güngören
Harita 24. Güngören İlçe Sınırları
Tablo 44. Güngören İlçesi Bilgi Karta
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Güngören Avrupa 318.545 7,17 ll 44.227 35 31
1992 yılında Bakırköy'den ayrılarak kurulan Güngören, İstanbul'un en küçük yüzölçümlü ilçesidir.
Önceleri yalnızca birkaç köyden ibaret olan Güngören bölgesi önceleri Balkanlardan aldığı göçle, daha
sonra iç göçlerle giderek büyüdü. İlçenin batısında Bahçelievler ve Bağcılar; doğusunda Esenler ve
Zeytinburnu; güneyinde Bakırköy ilçesi yer alır.
Güngören, İstanbuJida yaşam kalitesi sıralamasında 31. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 22. sırada
olan Güngören, beşeri sermaye endeksinde 32., sağlıklı yaşam endeksinde 18., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 25., u l aşım ve erişilebilirlik endeksinde 36., çevresel durum endeksinde 38. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 15. sırada yer almaktadır.
İstanbu l 'da memnuniyet düzeyi açısından son s ıralarda yer alan Güngören, yaşanmak istenen ilçeler
arasında da sonlardadır. Mutluluk ve memnuniyet düzeyi açısından düşük değerlere sahip Güngören,
İstanbul ' da yaşam kalitesi düşük ilçeler arasındadır.

lSTi\NDUL' DA YAŞAM KALITEISI ARAŞTIRMAS I 121
3.23. Kadıköy
Harita 25. Kadıköy İlçe Smırlan
Tablo 45. Kadıköy İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (kml) (kişi/kml) Endeksi
Sıralaması
Kadıköy Avrupa 550.801 25,07 21 21.970 24 ı
İstanbul'da Anadolu Yakası'nın en eski yerleşim birimlerinden olan Kadtköy bugün de yakanın en işlek
noktası durumundadır. Pek çok nezih semte ev sahipliği yapan Kadıköy'de Osmanlı döneminden kalma
yapılara rastlanır. İ lçenin batısında ve güneyinde Marmara Denizi; kuzeyinde Üsküdar; doğusunda Ataşehir ;
güneydoğusunda Maltepe ilçeleri yer alır. Kad ıköy ilçesi ülke ve kent ulaşımı açısından önemli bir konuma
sahiptir. Anadolu'daki çeşitli merkezleri İstanbul'a ve kent içindeki çeşitli semtleri de birbirine bağlayan baz ı
ana ulaşım yollan Kadıköy İlçesi'nden geçer.
Kadıköy, İstanbul' da yaşam kalitesi sıralamasında ilk sırada yer almıştır. Beşeri sermaye, ekonomik
gelişmişlik ve sosyal yaşam endeksinde 2. sırada olan Kad ı köy, demografik yapı endeksinde 24., sağlıklı
yaşam endeksinde 26., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 7. ve çevresel durum endeksinde ise 8. sıradadır.
İs tanbul ' da memnuniyet düzeyi açısından orta seviyelerde yer alan Kadıköy, yaşanmak istenen ilçeler
arasında ise 3. sıradadır. Aynı zamanda mutluluk düzeyinin de yüksek olduğu Kadıköy, eğitim düzeyi,
ekonomik gelişmişlik derecesi ve sosyal yaşam imkanlarıyla ön plana çıkmakta ve başlıca bu nedenlerden
dolayı İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında ilk sırada yer a l maktadır.

122 ISTANDUL TICARET ODASI
3.24. Kağıthane
Harita 26. Kağıthane İlçe Sınırlan
Tablo 46. Kağıthane ilçesi Bilgi Kartı
Adı
Yaşam
Memnuniyet
Bulunduğu Yüzölçümü Nüfus Yoğ. Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Ya ka
(km 1 Sıralamasa
)
(kişi/km 1 )
Endeksi
Sıralaması
Kağıthane Avrupa 418.229 14,83 19 28.201 26 13
1987 yılında Şişli'den ayrılarak ayrı ilçe yapılan Kağıthane 0-1 ve 0-2 yolları arasında kuruludur.
Engebeli bir arazi üstline yayılan ilçe son yıllarda iç göçle büyük nüfus artışı yaşamıştır. Batısında Eyüp;
güneyinde Beyoğlu ve Şişli; kuzeyinde Şişli (Ayazağa); doğusunda Şişli ve Beşiktaş ilçeleriyle komşudur.
Arazi yapısı engebeli olup, derelerden ve vadilerden oluşmuştur. Bu bölgeler ise yerleşim alanı olarak kullanılm
aktadır.
lstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 13. sırada yer alan Kağıthane, demografik yapı endeksinde ise
25. sıradadır. Kağıthane, beşeri sermaye endeksinde 27., sağlıklı yaşam endeksinde 17., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 6., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 7., çevresel durum endeksinde 14. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 12. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da düşük memnuniyet düzeyine sahip ilçeler arasında olan Kağıthane, yaşanmak istenen ilçeler
arasında da sonlardadır. Mutluluk ve memnuniyet düzeyinin düşük olmasına rağmen, gerek ekonomik
gelişmiş derecesi gerekse ulaşım imkanlarının etkisiyle Kağıthane, İstanbul' da yaşam kalitesi sıralamasında
13. sırada yer almaktadır.

!STANDUL'DA YAŞAM KALITESI A RAŞTIRMAS I 123
3.25. Kortel
Harita 27. Kartal İlçe Sınırlan
Tablo 47. Kartalİlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Mcmnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Vaka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Kartat Anadolu 427.156 38,54 20 ı 1,083 14 21
Kartal, 1928 yılında bağlı bulunduğu Üsküdar'dan ayrılarak ilçe haline getirildi. 1987'de Pendik'in,
1992'de Maltepe'nin ve 2008'de Sancaktepe'nin ilçe yapılmasıyla son biçimini aldı. İlçenin güneyinde
Marmara Denizi ve açıkta Adalar; doğus unda Pendik; batısıoda Maltepe; kuzeyinde Sancaktepe ve
Sultanbeyli ilçeleri bulunur.
Kartal, istanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 21. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 46. sırada
olan Karta!, beşeri sermaye endeksinde 16., sağlıklı yaşam endeksinde 30., ekonomik gelişmişlik endeksinde
1 8., ulaşım ve erişilebi lirlik endeksinde 19 ., çevresel durum endeksinde 18. ve sosyal yaşam endeksinde ise
23. sırada yer almaktadır.
İstanbul ' da memnuniyet düzeyi açısından 14. sırada yer alan Karta!, yaşanmak istenen ilçeler arasında
son sıralardadır. Mutluluk düzeyi s ıralamasında orta sıralarda yer alan Karta!, İstanbul'da yaşam kalitesi
sıralamasında 21. sırada yer almaktadır.

124 ISTANBUL TICARET ODASI
3.26. Küçükçekmece
Harita 28. Küçükçekmece İlçe Sınırlan
Tablo 48. Küçükçekmece İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyct
Nüfusu Yüzölçümü Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Mahalle Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişiikm 1 ) Endeksi
Sıralaması
Küçükçekmece Avrupa 662.556 37,51 21 16.597 28 25
D 1 00 ve TEM otoyolları arasında kalan Küçükçekmece adını kıyılarında kurulduğu lagün gölünden
almıştır. 1989 yılında Bakırköy'den ayrılarak ayrı ilçe dunımuna getirilmiştir. Batısında Küçükçekmece
Gölü ve Avcılar; güneyinde Marmara Denizi ve Bakırköy; doğusunda Bahçelievler ve Bağcılar; kuzeyinde
Başakşehir ilçesi vardır. İlçenin büyük bir kısmında yer alan yapılaşmalar, imar planı ve teknik şartlara
uygun yapılmaktadır. Genellikle ferdi yapılaşmanın görüldüğü ilçede, 1990'lardan başlayarak "toplu konut"
yapılaşmaları da hı zlanmıştır. Öte yandan gözle görülür oranda yapılan Organize Sanayi Bölgesi yatırımları ,
buradaki sanayinin gelişimini de hızlandırmıştır.
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 25. s1rada olan Küçükçekmece, demografik yapı endeksinde
ise 23. sıradadır . Küçükçekmece, beşeri sermaye endeksinde 33., sağlıklı yaşam endeksinde 27., ekonomik
gelişmişlik endeksinde 17., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 18., çevresel durum endeksinde 16. ve sosyal
yaşam endeksinde ise 18. sırada yer almaktadır. İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından son sıralarda yer
alan Küçükçekmece, yaşanmak istenen ilçeler arasında da son sıralardadır. Mutluluk düzeyi sıralamasında
daha ön sıralarda yer almasına rağmen; demografik yapısı ve eğitim düzeyinin etkisiyle Küçükçekmece,
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 25. sırada yer almaktadır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 125
3.27. Maltepe
Harita 29. Maltepe İlçe Sınırlan
Tablo 49. Maltepe İlçesi Bilgi Kartı
Ada
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Saralamasa
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Bulunduğu
Saralaması
Maltepe Anadolu 415.117 53,06 18 7.823 25 26
Maltepe, 1992 yılında Kartat'dan ayrı l arak ilçe yapıldı. Kadıköy'e yakınlığı ile hı z la gelişme olanağı
bulan ilçenin kuzey kesimlerinde boş araziler görülür. 2008 yılında Sancaktepe'nin ilçe yapılmasıyla bir miktar
toprak ve nüfus düşüşü yaşamıştır. İ lçe, batıda ve güneybatıda Marmara Denizi ve açıklarda Adalar;
doğuda ve güneydoğuda Karta!; kuzeydoğuda Sancaktepe; kuzeyde Ataşehir ve kuzeybatıda Kadıköy ile
komşudur.
Maltepe, İstanbul 'da yaşam kalitesi sıralamasında 26. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 27. sırada
olan Maltepe, beşeri sermaye endeksinde 12., sağlıklı yaşam endeksinde ll., ekonomik gelişmiş lik
endeksinde 29., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 16., çevresel durum endeksinde 31. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 19. sırada yer almaktadır.
İstanbul ' da mernnuniyet düzeyi aç ı sından orta sıralarda yer atan Maltepe, yaşanmak istenen ilçeler
arasında ise sonlardadır. Mutluluk ve memnuniyet düzeyinin düşüklüğüyle birlikte, demografik yapısı ve
ekonomik gelişmişlik derecesinin etkisi sonucunda Maltepc, İstanbul ' da yaşam kalitesi sıralamasında 26.
sırada yer almaktadır.

126 ISTANBUL TICARET ODASI
3.28. Pendik
Harita 30. Pendik İlçe Smarları
Tablo 50. Pendik İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Pendik Anadolu 520.486 180,20 31 2.888 17 24
Pendik, İstanbul'un Anadolu yakasında yer alan ve Marmara Denizine salıili olan bir ilçesidir. Pendik
1987 yılında Kartal'dan ayrılarak ilçe haline getirildi. Yerleşimin genel olarak 0-4 otoyolunun güneyinde
yoğunlaştığı ilçenin kuzeyinde köy yerleşimleri görülür. İlçe; doğuda Tuzla; güneyde Marmara Denizi; batıda
Kartal ve Sultanbeyli; kuzeybatıda Sancaktepe; kuzeyde Örnerli Baraj Gölü ve Şile; ku zeydoğuda
Kocaeli iliyle komşudur.
İstanbul ' da yaşam kalitesi sıralamasında 24. s ırada yer alan Pendik, demografik yapı endeksinde ise 28.
sıradadır. Pendik, beşeri sermaye endeksinde 21., sağlıklı yaşam endeksinde 3., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 23., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde l5., çevresel durum endeksinde 29. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 21. sırada yer almaktadır.
İstanbul ' da mcmnuniyet düzeyi açısından orta sıralarda yer alan Pendik, yaşanmak istenen ilçeler
arasında da orta sıralardadır. Mutluluk düzeyi sıralamasında 13. sırada olmasına rağmen , Pendik İstanbul'da
yaşam kalitesi sıralamasında 19. sırada yer almaktadır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI AKAŞTJRMASI 127
3.29. Sancaktepe
Harita 31. Sancaktepe İlçe Sınırları
Tablo 51. Sancaktepe İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Mcmnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişilkm 1 ) Endeksi
Sıralaması
Sancaktepe Anadolu 223.755 61 ,87 18 3.616 32 30
2008 yılında , bölgedeki belde belediyelerinin birleştirilmesi ve çevre ilçelerden mahalle eklenmesiyle
kurulan Sancaktepe ilçesi İstanbul'un Anadolu Yakası'ndadır. Kuzeyinde Çekmeköy; batısında Ümraniye;
Ataşehir ve Maltepe; güneyinde Karta!; güneydoğusunda Sultanbeyli; doğusunda Örnerli Baraj Gölü ve
Pendik ilçeleriyle komşudur.
Sancaktepe, İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 30. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 29.
s ırada olan Sancaktepe, beşeri sermaye endeksinde 30., sağlıklı yaşam endeksinde 19., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 38., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 25., çevresel durum endeksinde 26. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 30. sırada yer almaktadır.
İstanbul 'da memnuniyet düzeyi düşük ilçeler arasında yer alan Sancaktepe, yaşanmak istenen ilçeler
arasında da son sıralardadır. Aynı zamanda mutluluk düzeyinin oldukça düşük seviyede olduğu Sancaktepe,
özellikle ekonomik gelişmişlik derecesinin etkisiyle İstanbul 'da yaşam kalitesi sıralamasında 30. sırada yer
almaktadır.

128 ISTANBUL TICARET ODASI
3.30. Sarıyer
Harita 32. Sanyer İlçe Sınırları
Tablo 52. Sanyer İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Mcmnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (kml) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Sarıyer Avrupa 276,407 151 ,26 27 1.827 21 7
Sarıyer, Avrupa Yakası'nda Boğaziçi'nin en kuzeydeki ilçesidir. Yerleşirnin kıyı şeridi boyunca yoğunlaştığı
Sarıyer, İstanbul'un en tarihi semtlerine ev sahipliği yapar. Doğusunda ve kuzeyinde köy yerleşimleri
bulunur. 2. Boğaz köprüsünün ilçeden geçmesiyle, ilçenin büyümesi ivme kazanmıştır. Kuzeyinde
Karadeniz; doğusunda İstanbul Boğazı ; batısında Eyüp; güneybahsında Şişli (Ayazağa); güneyinde Beşiktaş
ilçeleriyle komşudur.
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 7. sırada olan Sarıyer, demografik yapı endeksinde 30.
sıradadır. Sarıyer, beşeri sermaye endeksinde 10., sağlıklı yaşam endeksinde 1., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 7., ulaşım ve erişilebilirl ik endeksinde ll., çevresel durum endeksinde 3. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 7. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da mernnuniyet düzeyi açısından orta sıralarda yer alan Sarıyer, yaşanmak istenen ilçeler arasmda
ise 7. sırada gelmektedir. Aynı zamanda mutluluk düzeyi de yüksek olan Sarı yer, gerek eğitim ve sağlık
düzeyinin, gerekse ekonomik ge lişim ile çevresel durum derecesinin etkisiyle İstanbul'da yaşam kalitesi
yüksek ilçeler arasında yerini almıştır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARJ\ŞTfRMASI 129
3.31 . Silivri
Harita 33. Silivri İlçe Sınırları
Tablo 53. Silivri İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Vaka (km 1 ) (kişilkm 1 ) Endeksi
Saralamasa
Silivri Avrupa 118.304 869,51 22 136 3 18
Yüzölçümü olarak İstanbul'un en büyük ikinci ilçesi olan Silivri, Çatalca'yla birlikte istanbul'un en
batısında yer alan iki ilçeden biridir. İlçe merkezi deniz kıyısında yer alır. Bununla birlikte çok sayıda köy
yerleşimi de vardır. Batısında Tekirdağ ili; güneyinde Marmara Denizi; kuzeyinde ve batısında Çatalca;
güneydoğusunda Büyükçekmece yer alır.
Silivri, İstanbul ' da yaşam kalitesi sıralamasında 18. sıradadır. Demografik yapı endeksinde 32. sırada
olan Silivri, beşeri sermaye endeksinde 14., sağlıklı yaşam endeksinde 4., ekonomik gelişmişlik ile ulaşım
ve erişilebilirlik endeksinde 33., çevresel durum endeksinde 4. ve sosyal yaşam endeksinde ise 28. sırada yer
almaktadır.
İstanbul'da memnuniyct düzeyi açısından 3. sırada yer alan Silivri, yaşanmak istenen ilçeler arasında ise
orta sıralardadır. Mcmnuniyet düzeyi yüksek olmasına rağmen, Silivri özellikle ekonomik gelişmişlik dcrecesinin
etkisiyle İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 18. sırada yer almaktadır.

130 ISTANBUL TICARET ODASI
3.32. Sultanbeyli
Harita 34. Sultanbeyli İlçe Sınırlan
Tablo 54. Sultanbeyli İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Sultanbeyli Anadolu 272.758 28,86 ıs 9,451 37 37
İstanbul'da Anadolu Yakası'nda yer alan Sultanbeyli, 90'1ı yıllara değin küçük bir yerleşim birimi iken
iç göç patlamasıyla düzensiz büyüdü. Hızla artan nüfus nedeniyle 1992 yılında bağlı bulunduğu Kartat'dan
aynlarak ayn ilçe yapıldı. Bir bölümü devlet ormanlanyla kaplı olan ilçenin komşuları doğuda ve güneyde
Pendik; batıda ve kuzeyde Sancaktepe; güneybatıda ise Kartal'dır.
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 37. sırada olan Sultanbeyli, demografık yapı endeksinde ise 34.
sıradadır. Sultanbeyli, beşeri sermaye endeksinde 38., sağlıklı yaşam endeksinde 36., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 32., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 37., çevresel durum endeksinde 17. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 38. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından son s ıralarda yer alan Sultanbeyli, aynı zamanda mutluluk
düzeyi sıralamasında da sonlardadır. Sultanbeyli çevresel durum endeksi dışında, tüm yaşam kalitesi
göstergelerinde İstanbul'daki ilçeler arasında son sıralarda yer almaktadır. Bu durum Sultanbeyli'nin
İstanbul ' daki yaşam kalitesi sıra l amasını doğrudan doğruya etkileyerek, yaşam kalitesi en düşük ilçeler
arasında yer almasına neden olmaktadır.

ISTANBUL' DA YAŞAM KALinıst ARAŞTIRMASı 131
3.33. Sultongazi
Harita 35. Sultangazi İlçe Sınırlan
Tablo 55. Sultangazi İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
MahaiJe
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Sultangazi Avrupa 436.935 36,24 15 12.056 33 29
Sultangazi, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda yer alır. 2008 yılında Gaziosmanpaşa'ya bağlı 14, Eyüp ve
Esenler'e bağlı birer mahallenin katılımıyla kuruldu. İlçe, kuzey ve doğuda Eyüp'e; güneydoğuda
Gaziosmanpaşa'ya; batıda Başakşehir'e ve güneybatıda Esenler'e komşudur.
Sultangazi, İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 29. sıradadır. Demografık yapı endeksinde de 35.
sırada olan Sultangazi, beşeri sermaye endeksinde 1 5., sağlıklı yaşam endeksinde 31., ekonomik gelişmişlik
endeksinde sonuncu, ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 13., çevresel durum endeksinde 19., sosyal yaşam
endeksinde ise 35. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından son sıralarda yer alan Sultangazi, yaşanmak istenen ilçeler
arasında da son sıralardadır. Aym zamanda mutluluk düzeyi düşük olan Sultangazi, özellikle ekonomik
gelişmişlik derecesinin de etkisiyle İstanbul ' da yaşam kalitesi düşük ilçeler arasındadır.

132 ISTANBUL. TICARET ODASI
3.34. Şile
Harita 36. Şile İlçe Sınırları
Tablo 56. Şile İlçesi Bilgi Karta
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (krn 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Ş ile Anadolu 25.169 781,73 5 32 2 16
Karadeniz kıyısında kurulu olan Şile, yüz ölçümü bakımından Anadolu Yakası'ndaki en büyük ilçedir
fakat nüfus olarak il genelinde Adalar'dan sonra en düşük nüfuslu ikinci ilçedir. Çok sayıda köyü bulunan
ilçede istanbul'un önemli su havzalarından Darlık ve Örnerli barajları da yer alır. Kuzeyinde Karadeniz;
batısında Beykoz ve Çekmeköy; güneybatısında Ömer li Barajı ve Pendik; güneyinde ve doğusunda Kocaeli
ili vardır.
İstanbul' da yaşam kalitesi sıralamasında 16. sırada olan Ş ile, çevresel durum endeksinde ilk sıradadır.
Şile, demografik yapı endeksinde 31., beşeri sermaye endeksinde 18., sağlıklı yaşam endeksinde 2.,
ekonomik gelişmişlik endeksinde 35., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 31., sosyal yaşam endeksinde ise
33. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından 2. sırada yer alan Şile, yaşanmak istenen ilçeler arasında da
orta sıralardadır. Aynı zamanda mutluluk düzeyi sıralamasında 6. sırada olan Şile , mutluluk ve menınuniyet
düzeyi yüksek o lmasına rağmen, demografik yapısı ve ekonomik gelişmişlik derecesinin etkisiyle
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 16. sıradadır.

ISTANBUL'DA YAŞAM KAL1TES1 ARAŞTJRMI\Si 133
3.35. Şi~li
Harita 37. Şişli İlçe Sınırlara
Tablo 57. Şişli
ilçesi Bilgi Karti
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Şişl i Avrupa 314.684 34,98 28 8.996 23 4
1954 y ı lı n da bağlı bulunduğu Beyoğlu'ndan ayrı l arak ilçe yapılan Şişli, 1987 yılına dek Kağıthane'yi de
kapsıyordu. İ lçe, Kağıthane'n in aynlmasıyla ikiye bölündü ve iki parça arasında bağlantı ka lmadı. Seyrek
yerleşim görülen kuzey bölgesi Ayazağa ve Mas l ak 'ı kapsamaktadır. İlçenin merkez komuşları kuzeyde ve
batıda Kağıth ane; doğuda Beşiktaş; güneyde Beyoğlu iken Ayazağa bölgesi komuş lan kuzeyde ve doğuda
Sarıyer; batıda Eyüp; güneydoğuda Beşiktaş; kuzeyde Kağıthane'dir.
Şişli, İstanbul'da yaşam kalitesi sıra lamasmda 4. sıradadır. Ekonomik gelişmişlik endeksinde ilk sırada
yer alan Şiş li , demografik yapı endeksinde 33., beşeri seımaye endeksinde 3., sağ l ıklı yaşam endeksinde 16.,
ul aşım ve erişilebi lirlik endeksinde 3., çevresel durum endeksinde 25. ve sosyal yaşam endeksinde ise 4. sırada
yer a l maktadır. İstan bul'da memnuniyet düzeyi açıs ı ndan orta sıra l arda yer alan Şiş l i, yaşanmak istenen
ilçeler arasmda 15. s ıradadır. Ancak mutluluk düzeyi açısından Şişli, sıralamanın sonlarına daha yakındır.
Şiş l i' nin ekonomik gelişmişlik düzeyi, yaşam kalitesinin etkileyen en önemli unsur olarak karşımıza ç ı kmaktadır.
Öte yandan eğitim düzeyi, ulaşım ve sosyal yaşam imkan l arı da ilçenin yaşam kalitesini artırtct etkenlerdendir.
Bu nedenlerden dolay ı Şişli, Istanbul'da yaşam kalitesi en yüksek ilçelerin arasındadır.

J 34
ISTANBUL TICARET ODASI
3.36. Tuzla
Harita 38. 1\ızla İlçe Sınırlan
Tablo 58. Thzla İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Stralaması
Tuzla Anadolu 165.239 123,86 17 1.334 30 22
İstanbu l'un Anadolu Yakası'ndaki en uç ilçelerinden olan Tuzla, Marmara Denizi kıyısında yer alır.
İ lçede yerleşim de kıyı bölgelerde yoğunlaşmıştır. 1992 yılında Pendik'ten ayrı larak ilçe yapılan Thzla'nın
batısında ve kuzeyinde Pendik; bıiineyinde Marmara Denizi; doğusunda banliyö olarak bitişik durumda
olduğu Kocaeli ilinin Çayırova ve Darıca ilçeleri vardır. Ayrıca Tuzla ilçesinin kuzey bölümünde yer alan
kısJmlarda ise birçok yeni sanayi sitesinin devreye girmesi ile ilçe daha fazla göç almaya başlamıştır. Birçok
bölgede toplu konut projeleri yürürlüğe girmiştir
istanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 22. sırada yer alan Tuzla, demografik yapı endeksinde de 36.
sıradadır. Tuzla, beşeri sermaye endeksinde 9., sağlıklı yaşam endeksinde 8., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 26., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 9., çevresel durum endeksinde 30. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 16. sırada yer almaktadır.
istanbul'da memnuniyet düzeyi düşük ilçelerden olan Tuzla, mutluluk düzeyi sıralamasında da orta
sıralardadır. 1\ızla, özellikle demografik yapısının ve çevresel durum değerinin etkisiyle, İstanbul'da yaşam
kalitesi sıralamasında 22. sırada yer almaktadır.

IS'fANBUL' DA YA ŞAM KALITESI ARAŞTIRMAS I l 35
3.37. Ümraniye
Harita 39. Ümraniye İlçe Sınırları
Tablo 59. Ümraniye İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 1 ) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Ümraniye Anadolu 533.352 45,30 35 12.215 12 20
1960'lardan sonra nüfus patlaması yaşayan Ümraniye'de ilk belediye teşkil§tı 1 963'te kuruldu ancak
1980'deki askeri müdahalede bu belediye feshedilerek Üsküdar'a bağlandı. Daha sonra 1987'de bu kez ilçe
olarak Üsküdar'dan ayrıldı. Ataşehir ve Çekmeköy'ün 2008'de ilçe yapı lmas ıyla küçüldü. Ümraniye'nin
komşuları batıda Üsküdar; güneyde Ataşchir; doğuda Sancaktepe ve Çekmeköy; kuzeyde Beykoz'dur.
Ümraniye, İstanbul ' da yaşam kalitesi sıralamasında 20. sıradadır. Demografik yapı endeksinde de 37.
sırada olan Ümraniye, beşeri sermaye endeksinde 28., sağlıklı yaşarn endeksinde 34., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 9., ulaşım ve erişi lebilirlik endeksinde 28., çevresel durum endeksinde 13. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 8. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi açısından orta sıralarda yer alan Ümraniye, yaşanmak istenen ilçeler
arasında ise 8. sıradadır. Aynı zamanda mutluluk düzeyinde de orta s ıralarda olan Ümraniye, özellikle
demografik yapısının etkisiyle İstanbu l 'da yaşam kalitesi s ıralamas ınd a 20. s ırada yer almaktadır.

136 ISTANBUL TICARET ODASI
3.38. Üsküdar
Harita 40. Üsküdar İlçe Sınırları
Tablo 60. Üsküdar İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (Jonl) (kişi/km 1 ) Endeksi
Sıralaması
Üsküdar Anadolu 529.550 35,34 33 14.984 13 lO
İstanbul'un en köklü yerleşim bölgelerinden olan Üsküdar cwnhuriyetin ilk y ı llarında Anadolu
Yakası'nın tümünü kapsayan ayrı bir ildi. 1926'da İstanbul'un bir ilçesi haline getirildi. Üsküdar bugün
Boğaziçi Köprüsü'nün geçiş güzergahı üzerindedir. Batıda ve kuzeyde istanbul Boğazı 'yla; güneyde
Kadıköy' le; güneydoğuda Ataşehir'le; doğuda Ümraniye'yle ve kuzeydoğuda Beykoz'la komşudur.
İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 1 O. sırada olan Üsküdar, demografik yapı endeksinde ise 38.
sıradadır. Üsküdar, beşeri sermaye endeksinde 5., sağlıklı yaşam endeksinde 15., ekonomik gelişmişlik
endeksinde 10., ulaşım ve erişilebilirlik endeksinde 4., çevresel durum endeksinde 6. ve sosyal yaşam
endeksinde ise 14. s ı rada yer almaktadır.
İstanbul'da memnuniyet düzeyi yüksek ilçeler arasında yer alan Üsküdar, yaşanmak istenen ilçeler
arasında ise 4. sıradadır. Aynı zamanda mutluluk düzeyi yüksek olan ilçelerden olan Üsküdar, demografik
yap ısma rağmen diğer yaşam kalitesi göstergelerinin etkisiyle İstanbul 'da yaşam kalitesi yüksek ilçeler
arasındad ır.

ISTANBUL' DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASı )3 7
3.39. Zeytinburnu
Harita 41. Zeytinburnu İlçe Sınırlan
Tablo 61. Zeytinburnu İlçesi Bilgi Kartı
Adı
Bulunduğu
Yaşam
Memnuniyet
Yüzölçümü
Nüfus Yoğ.
Kalitesi
Nüfusu
Mahalle
Sıralaması
Ya ka (km 2 ) (kişi/km 2 ) Endeksi
Sıralaması
Zeytinburnu Avrupa 288.743 ll ,3 ı 13 25.592 ll 27
Tarihi yarımadaya yakınlığından ötürü 1940'lı yıllardan başlayarak hızla büyüyen Zeytinburnu, 1957
yılında bağlı bulunduğu Fatih'ten ayrılarak ilçe yapıldı. Küçük yüzölçürolü ancak yoğun nüfuslu olan ilçe
son yıllarda İstanbul'un en önemli ulaşım merkezlerinden biri haline geldi. Doğuda Fatih'le; kuzeydoğuda
Eyüp'le; kuzeyde Bayrampaşa'yla; ku zeybatıda Esenler'le; batıda Güngören ve Bakırköy'le; güneyde
Marmara Denizi'yle komşudur.
Zeytinburnu, İstanbul'da yaşam kalitesi sıralamasında 27. sıradad ır. Demografık yapı endeksinde son
sırada yer alan Zeytinburnu, beşeri sermaye endeksinde 26., sağlıklı yaşam endeksinde 22., ekonomik
gelişmişlik endeksinde 19., ulaşım ve er i şi l ebilirlik endeksinde 12., çevresel durum endeksinde 22. ve sosyal
yaşam endeksinde ise ı 3. sırada yer almaktadır.
İstanbul'da meınııuniyet düzeyi yüksek ilçeler arasında yer alan Zeytinburnu, yaşanmak istenen ilçeler
arasında ise orta sıralardadır. Aynı zamanda mutluluk düzeyi sıralamasında 2. sırada olan Zeytinburnu, özellikle
demografik yapısından kaynaklanan nedenlerden dolayı İstanbul 'da yaşam kalitesi düşük ilçelerin
arasındad ır.

4. ilçelere Göre Saha Ara§tırması Sonuçları
alışmanın ~u ~ö~?münde anke~ s?nuçlarının il~~ bazı~da çapra.~ ~nalizlerine yer ve~il.ecektir. Ancak
Ç
soruların tumunun çapraz analızı yapılmamış, onemlı olarak gorulen soruların analızı sunulmuştur .
Araştırmaya katılanlara yaşad ı kları yerin salon dahil kaç odalı oldugu soroldugunda belirtilen
rakamların ortalama degeri 3.27 olarak sonuçlanmıştır. Dolayısıyla İstanbul 'daki konutlarda ortalama
olarak salon dahil 3 odanın bulunduğu söylenebilir.
Grafik 38. Konutun Fiziki Yapısı- İlçe
Yaşadı~mız yerin salon dahil kaç odah oldugunu söyler misiniz?
(Mutfak, banyo, tuvaJet hariç)
Sultangazi
Avcılar
Sultanbeyli
Bayrampaşa
Arnavutköy
Karta!
Bcylikdüzü
Gaziosmanpaşa
Sancaktepe
Beyog ıu
Tuzla
Çekmeköy
Kadıköy
Ataşehir
Beykoz
Maltepe
Küçükçekmece
Ümraniye
Kagıthane
Ş ile
Pendik
Üsküdar
Şişli
Güngören
Fatih
Bagcılar
Beşiktaş
Zeytinburnu
Bahçelievler
Başakşehir
Silivri
Sarıyer
Eyüp
Çatalca
Büyükçekmece
Adalar
Esenler
Bakırköy
Esenyurt
3,98
3, 71
3,54
3,50
3,47
3,45
3,44
3,44
3,43
3,43
3,43
3,43
3,41
3,39
3,38
3,37
3,34
3,30
3,29
3,29
3,28
3,27
3,25
3,25
3,23
3,21
3,21
3,10
3,06
3,05
3,00
3,00
3,00
3,00
3,00
3,00
2,88
2,79
2,76

140 ısTANRU L rı CAI\F.TODı\SI
Araştınnaya katılan deneklere iş hayatlanyla ilgili bir takım sorular yöneltilerek, işlerinden duydukları
mcmnuniyct ve işlerinden kaynaklanan sorunlar ortaya konulmuştur. Öncelikle deneklere aşağıdaki
ifadelerc ne dereec katıldıklarını 1-10 a rasında ifade etmeleri istenmiştir;
- lşim çok stres li ve zahmetli/ çok emek isteyen bir iş
- İşim sıkıcı ve kasvet/i
- /şim bana mesleki gelişimimiçin iyifirsallar sunuyor
- Sürekli kısa zamanda fazla iş yüküyle meşgulilm
- Saglık koşullarına uygun olmuyan ve tehlike arz eden bir işim var
- /şimi severekyapiyorum
lşinin çok stresli ve zahmetli bir iş olduğunu ifade edenler en fazla Sultanbeyli (9.67), Kağıthane
(8.17), Kartat (8.00), Pendik (7.94), Ümraniye (7.80) ve Sultangazi (7.07) ilçelerinde yoğunlaşırken, bu
durumdan şikayctçi olmaya n ların çoğunluğu oluş turduğu ilçelerin başında Adalar (4.00), Şilc (4.00), Eyüp
(4.70), Arnavutköy (4.73) ve Çatalca (5.00) gelmektedir. Görü ldOğü üıere çoğunluk l a sanayi bölgelerine
yakın ilçelerde yaşayan kişiler i şler in çok emek istedlgini ifade etmişken, İstanbul'un merkezinin dı.şında
sayı l abi lecek ilçelerde ise böyle bir durumla karşılaşılmamıştır.
işin i sık ıcı ve kasvctli bulanlar Sultanbeyli (8.00), Şişli (6.73), Bayrampaşa (6.09), Beylikdilzü (6.00)
ve Sultangazi (6.00) ilçelerinde çoğunl ukl a temsil edilirken; Arnavutköy (2.55), Adalar (2.67), Çatalca
(3 .50) ve Şilc (3.60)'de tersi durum söz konusudur.
İşinin kendisine mesleki gelişimi için iyi fırsatlar sund uğunu ifade edenler en fazla ŞişJj (8.00),
Beş i ktaş (7.67), Kadıköy (7. ı 5), Ataşehir (7.00) ve Bakırköy (6.88) ilçelerinde yogun l aşırkcn, Arnavutköy
(2.36), Sultanbeyli (3.33) ve Sancaktepe (4.1 ı) ilçeleri bu ifadeyi destekleyenlerin azınlıkta olduğu
ilçeterin başında yer a lm aktad ır .
Sürekli kısa zamanda fazla iş yüküyle meşgul oldugunu ifade edenlerin çoğun l ukta olduğu ilç:eleıin
başında Kagıthane (7.50), Ataşehir (739), Avcılar (7.08), Zeytinburnu (6.88) ve Şişli (6.80) gelirken, bu
durumun az rastlandığı ilçeler ise Adalar (4.00), Çatalca (4.50) ve Silivri (4.80)'dir.
Sultanbeyli (8.00), Tuzla (7.67), Avcılar (6.54), Bayrampaşa (5.9 l) ve Kağıthane (5.60) ilçeleri sağ lık
koşullarına uygun olmayan ve tehlike arz eden bir işyerinde çalışanların ağırlıklı olarak bulunduğu
ilçelerdir. Buna karşın, Adalar (2.00), Çatalca (2.00), Sarıyer (2.55) ve Silivri (2.86) bu durumla daha
scyrek rastlanan ilçeterin başında gelmektedir.
işini severek yaptığını ifade edenlerin ağırlıkta olduğu ilçclerin başında Çatalca (6.81), Şile (6.76),
Adalar (6.63), Si livri (6.61) ve Buyükçekmcce (6.43) gelmekte iken, işini sevenlerin azınlıkta olduğu ilçeler
ise Sultanbeyli (2.67), Güngören (2.70), Esenler (3.24) ve Sancaktepe (3.79) ve Arnavutköy (3.83)'dür.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMA SI 141
Grafik 39. İş Hayatayla İlgili ifadeler 1 -İlçe
İşim çok stresli ve zahmetli/ çok emek
isteyen bir iş
Sultanbeyli
Ka gıthane
Karta!
Pendik
Ümraniye
Sultangazi
Bayrampaşa
i\ vcılar
Beş i ktaş
Beyoğlu
Şiş l i
Bak ırköy
Maltepe
Beylikdüzü
Esenyurt
Zeytinburnu
Sancaktepe
Ataşehir
Başakşeh ir
Tuzla
Çekmeköy
Sanyer
Büyükçckmcec
Bağcı l ar
Gaziosmanpaşa
Kilçilkçckmccc
Beykoz
Fatih
Silivri
Esenler
Bahçelievler
Güngören
Kadıköy
Üsk\ldar
Çatalca
Arnavutköy
Eyüp
Ş ile
Adalar
9,67
8 ,17
8, 00
7, 94
7, 80
7,07
6,87
6,85
6,83
6,80
6,78
6,72
6,62
6,62
6,59
6,47
6,42
6,40
6,40
6,27
6,27
6,20
6,20
6,15
6, 1 ı
6,00
5,82
5,78
5,71
5,45
5,38
5,27
5,20
5,19
5,00
4,73
4,70
4,00
4,00
Grafik 40. lş Hayatıyla İlgili ifadeler 2 - İlçe
Sultanbeyli
İşim sıkıcı ve kasvetli
Şiş li
Bayrampaşa
BcylikdUzü
Sultangazi
Beşiktaş
Bagc ılar
Ataşehir
Sancaktepe
Kağıthane
i\ ve ıl ar
Bakırköy
Esenyurt
Gazios manpaşa
Beykoz
Pendik
Karta!
Eyüp
Ümraniye
KUçUkçckmecc
Maltepe
Kadıköy
Bahçelievler
Fatih
Bi.iyükçekmccc
Tuzla
Çekmeköy
Güngören
Başakşehir
Üsküdar
Esenler
Sarıyer
Silivri
Zeytinburnu
Beyoğ lu
Ş ile
Çatalca
Adatar
Arnavutköy
8,00
6, 73
6,09
6,00
6,00
5,83
5,80
5,80
5,68
5,62
5,54
5,50
5,47
5,33
5,27
5,24
5, 10
5,10
5,07
5,02
5,00
5,00
5,00
4,86
4,80
4,62
4,62
4,60
4,53
4,47
4,36
4,33
4,29
4,27
3,68
3,60
3,50
2,67
2,55

142 ISTANBULTICARET ODASI
Grafik 41. İş Hayatayla İlgili İ fadeler 3 - İlçe
İşim bana mesleki gelişimim için iyi
fırsatlar sunuyor
Grafik 42. İş Hayatayla İlgili ifadeler 4 -İlçe
Sürekli kısa zamanda fazla iş
yüküyle meşgulUru
Şiş l i
Beşiktaş
Kadıköy
Ataş ehir
Bakırköy
A vcılar
Maltepe
Gaz ios manpaşa
Bayrampaşa
Beylikdüzü
Güngören
Zeytinburnu
Adalar
Esenyurt
Büyükçekmece
Bahçelievler
Kağ ıthane
Silivri
Çekmeköy
Tuzla
Çatalca
Küçükçekmece
Beyoglu
Başakşehi r
Fatih
Ş ile
Sultangazi
Esenler
Üsküdar
Bağcılar
Pendik
Karta!
Sarıyer
Beykoz
Eyüp
Ümraniye
Sancaktepe
Sultanbeyli
Arnavutköy
8,00
7,67
7 ,15
7, 00
6, 88
6,5 o
6,43
6, 1 ı
6,09
6,00
6,00
6,00
6,00
5,94
5,80
5,76
5,74
5,7 1
5,7 1
5,7l
5,64
5,51
5,47
5,47
5,46
5,43
5,36
5,33
5,32
5,23
5,21
5,17
5,17
5,09
5,00
5,00
4,1 ı
3,33
.... 2,36
Kağı th ane
Ataşehir
Avc ılar
Zeytinburnu
Şiş li
Maltepe
B eşiktaş
Bayrampaşa
Güngören
Arnavutköy
Esenyurt
Sultanbeyli
Gaziosmanpaşa
Bağc ı lar
Sancaktepe
Beykoz
Sultangazi
Bahçelievler
Ş ile
Bak ı rköy
Başakşehir
Karta!
Beylikdtizü
Esenler
Kad ıköy
Pendik
Büyükçekmece
Fatih
Üslctldar
Sarıyer
Çekmeköy
Küçükçekmece
Tuzla
Beyoğlu
Eyilp
Ormaniye
Silivri
Çatalca
Adalar
,50
,39
7 ,08
6 ,88
6, 80
6, 60
6,43
6,43
6,4 o
6,36
6,35
6,33
6,22
6, 19
6,1 ı
6,09
6,07
6,00
6,00
5,92
5,87
5,86
5,85
5,82
5,80
5,65
5,60
5,57
5,49
5,33
5,29
5,29
5,29
5,26
5,14
5,13
4,80
4,50
4,00

ISi ANBUL.DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 143
Grafik 43. İş Hayatıyla İlgili ifadeler 5 - İlçe
Sa~hk koşullarına uygun olmayan ve
tehlike arz eden bir işte çalışıyorum
Sultanbeyli
Tuzla
Avc ı lar
Bayram paşa
Kagıthanc
GUngörcn
Gaz iosman p aşa
Karta!
Bagcılar
Ümraniye
Kadıköy
BeylikdOzU
Çekmeköy
Pendik
Ş ile
Zeytinburnu
KUçUkçckmcce
Beşiktaş
Arnavutköy
Bahçelievler
ÜskUdar
Sancaktepe
Beykoz
Eyüp
Esenyurt
Ş işli
Beyo~lu
Esenler
Sultangazi
Fatih
Bak ırköy
Maltepe
Ataşehir
Başakşehir
Büyükçekmece
Silivri
Sarıyer
Çatalca
Adalar
8,00
7,67
6,54
5,91
5,60
5,36
5,30
5,17
5,12
5,07
5,00
5,00
5,00
4,97
4,91
4,88
4,86
4,67
4,67
4,60
4,47
4,42
4,36
4,30
4, 12
4,09
4,00
4,00
4,00
3,89
3,83
3,63
3,27
3,20
3,20
2,86
2,55
~ 2,00
~ 2,00
Grafik 44. İş Hayatıyla İlgili ifadeler 6 - İlçe
Çatalca
Şi! c
Adalar
Silivri
Büytikçekmece
İşi mi severek yapıyorum
Sarı yer
Şişli
Ataşehir
Kart al
Ümraniye
Zeytinburnu
Pendik
Başakşehir
Bakırköy
Avcılar
Beşiktaş
Beyogı u
Kadıköy
Maltepe
BeylikdüzU
ÜskUdar
Beykoz
Eytip
Fati h
Bahçe! i ev ler
Esenyurt
Çekmeköy
Küçükçekmece
Gaziosmanpaşa
Sultangazi
Bayrampaşa
Bağcı l ar
Tuzla
Kağıthane
Arnavutköy
Sancaktepe
Esenler
Güngören
Sultanbeyli
6,81
6,76
6,63
6,61
6,43
6,23
6,16
6 , lO
6 ,07
5, 81
5,56
5,48
5,33
5,24
5,14
4,94
4,88
4,82
4,75
4,62
4,60
4,53
4,50
4,49
4,48
4,24
4,40
4,35
4,33
4,3 ı
4,26
4,15
4,00
4,00
3,83
3,79
3,24
2,70
2,67

144 ISTANBUL. TICARET ODASI
Deneklere işleriyle ilgili aşağ ı daki konulardaki memnuniyct düzeylerini 1-1 O aras ı belirtmeleri
istenmiştir;
- Ücret - Çalışma arkadaşları
- Çalışma saati - Ocret drşı imkanlar (yol, yemek, servis vb.)
- Çalışma ortamı
Ücretinden memnuniyet düzeyi yüksek sayılabilecek bireylerin yoğunlaştığı ilçeler Ataşehir (6.20),
Şile (6.19), Çatalca (6.05), Zeytinburnu (5.88) ve Beşiktaş (5.50) iken, memnuniyet düzeyi düşük seyreden
ilçelerin başında Sultanbeyli (1.55), Arnavutköy (1.85), Sancaktepe (2.32) ve Tuzla (2.40) yer almaktadır .
Çalışma saati açısından duyulan memnuniyet düzeyine bakıldığında Şile (6.70), Adalar (6.67), Çatalca
(6.63), Maltepe (6.50) ve Ataşehir (6.30) ilçelerinin yüksek düzeyde, Sultanbeyli (2.30), Arnavutköy
(2.36), Tuzla (2.50) ve Güngören (2.52) ilçelerinin ise düşük düzeyde olduğu ortaya çıkmaktadır.
Grafik 45. İş Hayatıyla ligili Memnuniyct
Düzeyi 1 - İlçe
Ücret
Grafik 46. İş
Hayatıyla İlgili Memnuniyet
Düzeyi 2 - İlçe
Çalışma saati
Ataşe hi r
Ş ile
Çatalca
Zeytinburnu
~ eşiktaş
Üsktldar
Beyoğ lu
E 'ip
sillvri
Sarıyer
Avcı lar
Adalar
Maltepe
Küçükçekmece
BüyUkçekmece
Şişli
Kadıköy
Başakşehır
Kartat
Fatih
Bakırköy.
Pendik
Beykoz
ümraniye
Gaziosmanpaşa
Bahçelievler
Esenler
Bagcılar
Güngören
Esenyurt
Beylikdüzil
Sultangazi
Ka~ıthaoe
Bayrampaşa
Çekmeköy
Tuzla
Sancaktepe
Arnavutköy
Sultanbeyli
6,20
6,19
6,05
5,88
5,50
5,43
5 ,35
5 ,32
5 ,29
5 ,26
5 ,23
5,
4, LS
88
4, 82
4, 80
4,78
4,74
4,6 o
4,59
4,41
4,36
4,29
3,27
3,23
3,22
3,13
3,12
3,05
2,92
2,9 1
2,86
2,67
2,62
2,50
- 2,40
- 2,40
- 2,32
- ı .ss
- 1,55
Ş ile
Adalar
Çatalca
Maltepe
Ataşehir
Zeytinburnu
Beyoğ l u
Bakırköy
Başakşehır
Sarıyer
Eyüp
Bahçelievler
Çekmeköy
Avcılar
Fatih
Üskildar
Beşiktaş
Silivri
Küçükçekmece
Esenler
Şi:;di
Kadıköy
Bii yükçekmece
Ümraniye
Beykoz
Bağcılar
Karta!
Sultangazi
Esenyurt
Gaziosmanpaşa
Beylikdüzü
Pendik
Bayrampaşa
Kağ ıthane
Sancaktepe
Güngören
Tuzla
Arnavutköy
Sultanbeyli
-
6,70
6,67
6,62
6,50
6,30
68~7
5,
5, 71
5,4 o
5,39
5,37
5,29
5,29
5,23
5,22
5,09
5,00
5,00
4,72
4,71
4,66
4,60
4,60
4,55
4,45
4,42
4,30
4,26
4,20
3,19
3, 14
3,12
3,09
2,96
2,95
2,52
2,50
2,36
2,00

İSTANBUL'DA YAŞAM KALİTESI ARAŞTIRMASI 145
Çalışma ortamından duyulan memnuniyetin yüksek düzeyde olduğu ilçeler Şile (7.02), Ş i şli (6.89),
Adalar (6.67), Ataşehir (6.50) ve Zeytinburnu (6.00) iken; Sultanbeyli (2.33), Bayrampaşa (3.00),
Güngören (3.74) ve Tuzla (3.86) memnuniyct dtizeyinin düşük olduğu ilçelerdir. Çalışma arkadaşlanndan
duyulan mcmnuniyct düzeyinin yüksek olan ilçeler, Şilc (7.59), Arnavutköy (7.5 1), Ataşehir (7.40),
Sultangazi (7.37) ve Zeytinburnu (7.00) iken; düşük olan ilçeler ise Güngören (4.22), Sultanbeyli (4.67) ve
Esenler (4.88)'dir. Ücret dışı yol, yemek yardımı gibi imkanlardan duyulan memnuniyet düzeyi Ataşehir
(7.55), Şişli (7.50) ve Kadıköy (7.40)'de yüksek iken; Sultanbeyli (2.33), Güngören (3.52) ve Sultangazi
(3.67)'de düşüktür.
Grafik 47. İş Hayatıyla İlgili Memnuniyet
Düzeyi 3 - İlçe
Grafik 48. İş Hayatıyla İlgili Memnuniyet
Düzeyi 4 - İlçe
Çalışma ortamı
Çalışma arkadaşları
Ş ile
Şişl i
Adalar
Ataşehir
Zeytinburnu
Çatalca
Beşiktaş
Üsküdar
Bahçelievler
Başakşehir
Büyükçekmece
Silivri
Kadıköy
Ümraniye
Karta!
Maltepe
Sarıyer
Avcılar
Bakırköy
Beykoz
Bcylikdüzü
Çekmeköy
Sultangazi
Fatih
Pendik
Eyüp
Bey o gl u
Bagc ıl ar
Esenler
Küçükçekmece
Arnavutköy
Esenyurt
Gaziosmanpaşa
Kağıthane
Sancaktepe
Tuzla
Güngören
Bayrampaşa
Sultanbeyli
3,00
2,33
5,39
5,30
5,20
5,20
5,14
5,12
4,97
4,90
4,88
4,84
4,77
4,76
4,73
4,7 1
4,71
4,55
4,54
4,53
4,40
4,35
4,30
4,18
4,04
4,00
4,00
3,95
3,89
3,89
3,86
3,74
7,02
6,89
6,67
6,50
6, 00
6, 00
6, 00
Ş ile
Arnavutköy
Ataşehir
Sultangazi
Zeytinburnu
Üsküdar
Sarıyer
Beykoz
Tuzla
Çekmeköy
Beyoglu
Beşiktaş
BUyükçekmece
Çatalca
Şişli
Gaziosmanpaşa
Başakşeh ir
Kagıthane
Sancaktepe
Silivri
Esenyurt
BeylikdOzU
Avcılar
Küçükçekmece
Maltepe
Eyüp
Karta)
Adalar
Ümraniye
Bakırköy
Fatih
Bayrampaşa
Kadıköy
Pendik
Bagcılar
Bahçelievler
Esenler
Sultanbeyli
Güngören
,59
,51
,, ,40
7 ,37
7 ,00
7 ,00
6, 74
6, 73
6, 71
6, 71
6, 65
6, 64
6, 60
6,5 o
6,45
6,35
6,33
6,17
6,16
6,14
6,12
6,00
6,00
5,91
5,88
5,84
5,74
5,67
5,62
5,62
5,49
5,33
5,27
5,25
5,14
4,96
4,88
4,67
4,22

146 ISTANBUL TICARET ODASI
~------------------------------------------------------------
Grafik 49. İş Hayatıyla İlgili Memnuniyet Düzeyi 5- İlçe
Ücret dışı imkanlar (yol, yemek, servis vb.)
Ataşehir
Şişli
Kadıköy
Başakşehir
Beşiktaş
Üsküdar
Çatalca
Zeytinburnu
Maltepe
Ş ile
Fatih
Beyogıu
Bahçelievler
Avcılar
Beylikdüzü
Esenler
Küçükçekmece
Ümraniye
Kağıthane
Eyüp
Esenyurt
Sarıyer
Bakırköy
Pendik
Beykoz
Adalar
Bagcılar
Karta!
Büyükçckmece
Silivri
Çekmeköy
Bayrampaşa
Sancaktepe
Tuzla
Arnavutköy
Gazio smanpaşa
Sultangazi
Güngören
Sultanbeyli
2,33
4,44
4,33
4,29
4,25
4,16
4,09
3,91
3,89
3,67
3,52
7,55
7,50
7,40
7,37
7 ,22
7, 17
7, 06
6,95
6,75
6,69
6,52
6,49
6,34
6,23
6,14
6,06
6,05
5,94
5,91
5,89
5,82
5,74
5,57
5,45
5,36
5,26
5,15
5,04

lSTi\NBUI. 'DA YAŞAM KALITESI ARAŞT I RMA S I 147
Deneklere işlerind en kaynaklanan birtakım sorunlara ilişkin aşağıdaki durumlan, ne sıklıkta
yaşadıkları sorulmuştur;
- lşten eve, evle ilgili yapılması gereken bazı işleri yapamayacak kadar yorgun geliyorum.
- İşim e harcad1ğım zaman nedeniyle ai/erne karşı olan sorumluluklarımı yerine geliremlyoru m.
- Eve iş getiriyorum.
- Ai/evi sorumluluktarım nedeniyle işime konsantre o lamıyorum .
i ş ten eve, evle ilgili yapılması gereken bazı işle ri yapamayacak kadar yorgun gelenlerin
yoğun laş tı ğı ilçeler Beyoğlu (7.54); Sancaktepe (7.50) ve Sultanbeyli (7.40) iken; Şile (3.33), Çatalca
(3.89) ve Adalar (4.00) bu durumun daha az rastlandığı ilçelerdendir. İşine harcadığı zaman nedeniyle
ailesine karşı olan sorumlulukl arı nı yerine getiremeycnler Gaziosmanpaşa (7.20), Tuzla (6.47) ve
Esenyurt (6.22) ilçelerinde ağırlıktaykcn; Silivri (2.00), Şile (2.33) ve Çatalca (2.50) 'da daha az
yoğunluğa sahiptirler.
Grafik SO. İş Hayata- ifade 1-ilçe
işten eve, evle ilgili yapılması gereken
bazı işleri yapamayacak kadar yorgun
geliyorum
Beyoglu
Sancaktepe
Sultanbeyli
Zeytinbumu
Gaziosmanpaşa
Tuzla
Ataşehir
Maltepe
Bayrampaşa
Küçtik~kmece
. eşikta ş
skUdar
Eyüp
Sultangazi
Başakşehir
Beylikdüzü
Büyilkçekmccc
Şiş li
Güngören
Avcılar
Kad ı köy
Esenyurt
Pendik
Ümraniye
Bağcı lar
"Karta!
Arnavutköy
Çekmeköy
Esenler
Sa rıyer
Bak ı rköy
Fatih
Kağıthane
Bahçelievler
Bcxkoz
S ıli vri
Adalar
Çatalca
Ş ile
7,54
7,50
7,40
7,38
7,25
7, 14
7,03
6,92
6,82
6,82
6,73
6 ,55
6 ,5 1
6, 45
6, 35
6, 29
6, 20
6,13
6,13
6, 08
5,93
5,88
5,82
5,67
5,64
5,64
5,64
5,57
5,33
5,06
4,96
4,95
4,88
4,77
4,72
4,17
4,00
3,89
3,33
Grafik 51. İş Hayatı - İfade 2 - İlçe
İşime harcadıgım zaman nedeniyle
ailcme karşı olan sorumlulukJımmı
yerine getiremiyorum
Gaziosmanpaşa
Tuzla
Esenyurt
Kilxilkçekmece
Zeytinburnu
Bagcı l ıır
BcyliK:di.lzü
Şiş l i
Beyoglu
Beşiktaş
Bayrampaşa
Maltepe
Avc ıla r
Sul~.anbeyli
Usküdar
E üp
Kadıköy
.. Ataşehır
U ımaniye
Karta!
Çekmeköy
Pendik
Güngören
Arnavutköy
Esenler
Kağıthane
Bahçelievler
Sultangazi
Başakşehir
Sancaktepe
Fatih
Adalar
Bakırköy
Sarı yer
Bilyilkçekmece
Beykoz
Çatalca
Ş ile
Sihvri
7,20
6,47
6 ,22
6, 14
6,
5,59
00
5,57
5,5 o
5,47
5,47
5,45
538
5,68
5,02
4,8 1
4,79
4,67
4,50
4,40
4,36
4,33
4,30
4, 19
4,18
4,18
4,08
3,79
3,76
3,73
3,65
3,58
3,48
3,00
2695
2, o
2,57
2,50
--- 2,33
~ 2,00

148 ISTANBUL TICARET ODASI
Arnavutköy (8.14), Kadıköy (8.02), Sultanbeyli (7.91) ve Ataşehir (7.83) eve iş getirenierin agırlıkta
olduğu ilçelerin başında gelirken; Adalar (2.00), Çatalca (3.64) ve Silivri (4.04) ilçelerinde bu duruma daha
seyrck rastlanrnaktadır. Aitevi sorumlulukları nedeniyle işine konsantre olamayan bireylerin yogunlaştığı
ilçeler Arnavutköy (6.59), Tuzla (6.47) ve Gaziosmanpaşa (6.47) iken; daha az yoğunlaşmanın yaşandığı
ilçeler ise Şile (2.64), Adalar (3.00) ve Sarıyer (3.00)'dir.
Grafik 52. İş Hayatı - ifade 3 - ilçe
Anıavutköy
Kadıköy
Sultanbeyli
Ataşehir
BOyükçekmece
Şişli
Beşiktaş
Pendik
Ümraniye
Karta I
Bayrampaşa
Sancaktepe
Başakşehir
Kağıthane
GUngörcn
Zeytinburnu
Beyoglu
Beykoz
Gaziosmanpaşa
Üsküdar
Ş ilc
Maltepe
Sultangazi
Bağcılar
Çekmeköy
Tuzla
Küçükçekmece
Avcılar
BeylikdüzO
Eyüp
Esenyurt
Fatih
Esenler
Sarıyer
Babçe]jevler
Eve iş getiriyorum
Bakırköy
Silivri
Çatalca
Adalar - 2.00
8,14
8,02
7,9 1
7,83
7,68
7,56
7,45
7 , 18
7, 05
6, 78
6, 73
6,55
6,53
6,49
6,34
6,25
6,16
5,98
5,94
5,87
5,82
5,81
5,78
5,70
5,68
5,60
5,49
5,38
5,27
5,17
5,15
4,74
4,72
4,67
4,65
4,38
4,04
3,64
Grafik 53. İş Hayatı -İ fade 4- İlçe
Allevi sorumluluk)arım nedeniyle
Arnavutköy
Tuzla
Gazi osm anpaşa
ümraniye
Güngören
Çekmeköy
Maltepe
BeylikdOzU
Zeytinbum u
BUyükçekmecc
Karta)
Pendik
işime konsantre olaınıyorum
Bayrampaşa
Sancaktepe
Sultanbeyli
Beykoz
Avcılar
Beyoğlu
Sultangazi
K Oçükçekmece
Beşiktaş
Başakşehir
Ataşehir
Kadıköy
Kağıthane
Şişli
Esenyurt
Silivri
Çatalca
Bakırköy
E yUp
Bağcılar
Fatih
Bahçelievler
Esenler
ÜskUdar
Sarıyer
Adalar
Ş ile
6,59
6,47
6,47
6,45
6,14
6,11
6,00
6,00
5 ,94
5 ,80
5, 69
5, 65
5, 64
5, 57
5, 50
5,39
5,3 ı
5,12
5,00
5,00
5,00
5,00
5,00
4,90
4,76
4,74
4,68
4,47
4,40
4,33
4,33
4,32
4,16
4,02
3,61
3,09
3,00
3,00
2,64

ISTANHUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI }49
Araştırmaya katılanlara, "genel olarak sağtığınızı nasıl değerlendiriyorsunuz" sorusuna 1-10 arasında
bir değer vererek belirtmeleri istenmiştir. Bu soruya alınan yanıtıann ortalamasına bakıldığında lO
üzerinden 6.73 olduğu gözlenmektedir.
İstanbul'da genel olarak sağlığını iyi değerlendirenterin yoğunlaştığı ilçeler Şişli (8.22), Şile (8.11),
Ataşehir (8.00) ve Sarıyer (8.00) iken; Sultanbeyli (5.25), Gaziosmanpaşa (6.03), Esenyurt (6. 1 1) ve
BeylikdüZO (6.12) ilçeleri sağlık dunımunu kötü hissedenlerin arttığı bölgelerdir.
Grafik 54. Sağlık Durumu - Ilçe
Şişli
Ş ile
Ataşehir
Sarıyer
Zeytinburnu
Eyüp
Ümraniye
Karta!
Bakırköy
GUngören
Bahçelievler
Beyoğlu
Başakşehir
Pendik
Adalar
BUyOkçekınece
Beykoz
Beşiktaş
Sultangazi
Avcılar
Çatalca
Arnavutköy
Küçükçekmece
Silivri
Tuzla
Çekmeköy
Bagcılar
Bayrampaşa
Maltepe
Fatih
Kadıköy
Üsküdar
Esenler
Genel olarak sagh~ınızı nasıl dc~crlcndiriyorsunuz?
Kağıthane
Sancaktepe
Beylikdüzü
Esenyurt
Gaziosmanpaşa
Sultanbeyli 5,25
8,22
8, ı ı
8,00
8,00
7,94
7, 69
7, 67
7, 67
7, 66
7,58
7,52
7,48
7,37
7,33
7,33
7,25
7,24
7,22
7,21
7,16
7, 14
7,14
7, 14
7,09
7,07
7,07
6,98
6,96
6,87
6,84
6,75
6,63
6,62
6,51
6,26
6,12
6,1 ı
6,03

ı 50
ISTANUUL riCARET OOAS!
Katılımcılardan, evlerinde yalnız otururken kendilerini ne kadar güvende hissettiklerini 1-1 O arasında
bir değe r olarak ifade etmeleri i s tend iğinde ortalama değer 6.85 olarak ortaya ç ıkm ıştır . Buna karş ın
yaşa nılan çevrede, gece yalnı z yürürken kendilerini ne kadar güvende hissettiklerine yönelik hesaplanan
ortalama değe r ise 5.75'dir.
Evinde ya lnız otururken kendini güvende hissedenlerin çoğunlukta oldu ğu ilçeterin başında Ataşehir
(8.7 ı ), Ş ile (8.67), Adalar (8.56), Silivri (5.6) ve Çatalca (8.50) yer alırken ; Bayrampaşa (5.50), Esenler
(5.78), Ba ğc ılar (5.82), Güngören (5.84) ve Gaziosmanpaşa (5.92) ilçeleri ise so ndadır. Aynı soru gece yalnı z
yürürken duyulan güvenlik açts ından so rulduğunda Büyükçekmece (7.78), Silivri (7.60), Ataşehir (7.50), Şilc
(7.50) ve Adalar (7.43) ilçeleri en fazla güvende hissedilen ilçeler iken; Gaz iosmanpaşa (4.12), Esenler
(4.25), Bağcıl ar (4.39), Bayrampaşa (4.65) ve Arnavutköy (4.65) ise en az güvende hissedilen ilçelerdendir.
Grafik SS. Güvenlik Sorunlan-İlçe
Evinizde yalnız otururken kendinizi
ne kadar güvende hissediyorsunuz?
Ataşeh ir
Ş ile
Adalar
Silivri
Çatalca
Sanyer
Büyükçekmece
Avcılar
Beykoz
BeylikdOzU
Bcyo~ lu
Bak ı rköy
Ümraniye
Başakşehi r
Sultangazi
Pendik
Kartat
ÜskOdar
Eyüp
Tuzla
Çekmeköy
Şişl i
Kadıköy
Maltepe
Be şik taş
Bahçelievler
KUçilkçckmece
Fatih
Kağıthane
Zeytinburnu
Sultanbeyli
Sancaktepe
Arnavutköy
Esenyurt
Gaz i osmanpaşa
Güngören
Bage ıl ar
Esenler
Bayrampaşa
8,7 1
8,67
8,56
8,56
8,50
8, 17
8,17
8,06
8,00
7 ,80
7 ,77
7 ,72
7, 72
7, 70
7, 50
7, 48
7, 33
7,3 ı
7,2 7
7,2 o
7,2 o
7, 1 8
6,9 6
6,9 6
6,83
6,57
6,44
6,43
6,34
6,06
6,05
6,03
6,00
5,94
5,92
5,84
5,82
5,78
5,50
Grafik 56. Güvenlik Alg1s1 - ilçe
Yaşadığınız çevrede, gece ya lnız
yürürken kendinizi ne kadar güvende
hissediyorsunuz?
BüyOkçekmece
Silivri
Ataşehi r
Ş ile
Adalar
Çatalca
Başak şehir
Sarıyer
BeylikdOzU
Avcılar
Eyüp
Pendik
Ümraniye
Beykoz
Üsküdar
Beş ik taş
Bak ı rköy
Zeytinburnu
Tuzla
Çekmeköy
Bahçelievler
Beyoğlu
Karta!
Fatih
Kadıköy
Sancaktepe
Güngören
Küçükçekmece
Şiş l i
Kağıthane
Maltı.:pc
Sultangazi
Sultanbeyli
Esenyurt
Arnavutköy
Bayrampaşa
Bağc ıl a r
Esenler
Gaziosmanpaşa
7,78
7,60
7,50
7,50
7,43
7,33
6 ,84
6, 60
6, 53
6, 52
6,27
6,22
6,1 9
6, 14
6,0 o
5,87
5,86
5,73
5,60
5,60
5,57
5,46
5,44
5,30
5,22
5,13
5,08
5,05
4,95
4,91
4,86
4,8 1
4,74
4,67
4,65
4,65
4,39
4,25
4,12

Araştırmaya katılanların yaşadıkları ilçeyc ilişkin görtişleri, yaşamlarını sürdürdükleri alanlarda
karşılaştıkları sorunlar ve aynı ilçede birlikte yaşadıklan topluma yönelik dcğcrlcndinnelcr sorgulanmıştır .
Öncelikle "yaşadığınız ilçedeki insanlarm aşağıdaki alanlarda ne kadar kıtral/ara uyduk/arım belirtiniz"
sorusu yönelti lmi ştir ;
- Trafik kurallart
- Kamuya aç1k alanlarda (park/arda, otobüslerde, hastanelerde vb.) diğer insanlara anlayış
göstermek, saygilı davranmak
- Komşuluk ilişkilerinde karşrlıklı anlayış göstermek, saygılı olmak
- Çevreyi kir/etmemek
Trafik kuralları aç ı sından yaşadığı ilçede kurallara uyulduğunu ifade edenlerin yoğunlaştığı ilçeler
Sanyer (6.23), Eyüp (6.13), Adalar (6.06) ve Silivri (6.00) iken; Esenyurt (3.80), Sultanbeyli (3.83),
Küçükçekmece (4.00) ve Sancaktepe (4.09) trafik kurallanna en az uyulan ilçclcrin başında yer almaktadır.
Kamuya açık alanlarda diğer insanlara anlayış göstermek, sayg ılı davranmak açısından Şişli (7.20), Ataşehir
(7.03), Sarıyer (6.58), Fatih (6.48) ve Eyüp (6.39) yüksek düzeyde ortalamaya sahip iken; Gaziosmanpaşa
(3.83), Bayrampaşa (4.24), Arnavutköy (4.50), Güngören (4.51) ve Küçükçekmece (4.57) düşük ortalamaya
sahiptir.
Grafik 57. Yaşanilan Bölgede Toplum
Kurallarına Uyum Düzeyi 1 - İlçe
Grafik SS. Yaşanalan Bölgede Toplum
Kurallarına Uyum Düzey12 -İlçe
Sarıyer
Eyüp
Adalar
Silivri
Bakırköy
Başakşehır
B ilyUkçckriıece
Fatih
Sultangazi
:;;· r
Beyo~'~:
F.scıiler
Catalca
Avc ıl ar
Pendik
Tuzla
Ataşe hir
C~kme~öy
Dmranıye
Bahç!,!l ievfer
UskUdar
Karta ı
Kadıköy
Kagıthane
Ş ilc
Maltepe
GUngörcn
BeY, koz
Beşıktaş
Beylil

152 !STANBUL TICARET ODASI
Komşu luk il i şki l eri açısından ise Sultanbeyli (8.00), Arnavutköy (7.60), Sanyer (7.35), Sultangazi
(7.26) ve Üsküdar (7.22) mcmnuniyct düzeyinin yüksek; Kilçükçckınccc (4.30), Bayrampaşa (4.57),
Güngören (4.76), Gaziosmanpaşa (4.95) ve Esenyurt (5.03) ise memnuniyet düzeyinin d üşük oldugu
ilçelcrin başında gelmektedir. Çevrenin kirletilmemesi için gereken kurallara uyulduğu belirtilen ilçeterin
baş ın da Ataşehir (7.60), Adalar (6.63), Şile (6.29), BeylikdOzU (5.70) ve Sarıyer (5.67) gelirken; Güngören
(3.64), Esenyurt (3.72), Sultanbeyli (3.75) ve Esenler (3.82) ilçeleri sonlarda yer a lmaktadır.
Grafik 59. Yaşanılan Bölgede Toplum
Kurallarına Uyum Düzeyi 3 - İlçe
Komşuluk ilişkilerinde karşılıklı
anlayış göstermek, saygılı olmak
Sultanbeyli
Arnavutköy
Sanyer
Sultangazi
Üsküdar
Sancaktepe
Eyüp
Fatih
Maltepe
Beyoğlu
Bakırköy
Zeytinburnu
Ş ile
Avcılar
Beylikdüz-u
Kagıthane
Pendik
ümraniye
Tuzla
Çekmeköy
Beykoz
Karta!
Bllyükçekmecc
Beş i ktaş
Adalar
Bagcılar
Bahçelievler
Çatalca
Silivri
Şiş l i
Kadıköy
Ataşeh i r
Başakşeh i r
Esenler
Esenyurt
Gaziosma npaşa
GUngören
Bayrampaşa
Küçükçekmece
8,00
7,60
7,35
7 ,26
7 ,22
7 , 13
7, 03
6, 9 1
6, 74
6 '
69
6,6 2
6,5 7
6,5 7
6,4 o
6,3 o
6,2 9
6,22
6,16
6,13
6,13
6,07
6,05
6,00
6,00
6,00
5,83
5,80
5,75
5,67
5,60
5,59
5,50
5,09
5,06
5,03
4,95
4,76
4,57
4,30
Grafik 60. Yaşanılan Bölgede Toplum
Kurallarına Uyum Düzeyi 4- İlçe
Ataşeh i r
Adalar
Ş ile
BeylikdUztl
Sanyer
Eyüp
Ümraniye
Çatalca
Pendik
Üsküdar
Sultangazi
Fatih
Karta!
Kadıköy
Silivri
Büyükçekmece
Beyoğlu
Beykoz
Zeytinburnu
Saimköy
Avc ılar
Maltepe
Başakşehi r
Ş i şli
Bahçelievler
Sancaktepe
KüçUkçekmece
Bayrampaşa
Kağıthane
Tuzla
Çekmeköy
Beşiktaş
Bağc ıl ar
Arnavutköy
Gazi o sma npaşa
Esenler
Sultanbeyli
Esenyurt
Güngören
Çevreyi kirletmernek
,60
6, 63
6,29
5,70
5,67
5,61
5,52
5,50
5,48
5,46
5,42
5,39
5,38
5,38
5,33
5,33
5,08
5,03
4,95
4,90
4,67
4,61
4,50
4,46
4,44
4,43
4,38
4,36
4,15
4, 13
4,13
4,13
4,08
4,06
3,84
3,82
3,75
3,72
3,64

______________________
_:.ls::...:. ''!'.:::AN~B:.:::..U=..L'I::.:.)i\.:...:Y:..:..:A::!::.ŞA:.::.:.M KALITESi ARAŞTIRMASI 153
Özellikle :;on dönemlerde toplum içinde çeşitli kutuplaşmaların yaşandıgı, "mahalle baskısı " deyimiyle
toplumdaki bazı gruplara çeşitli nedenlerden dolayı baskı uygulandığı gündeme getirilmektedir. Bu
bağlamda katılımcılara yaşadıklan bölgede aşağıda belirtilen sosyal gruplar arasında bir anlaşmazhk ya da
gerilimin olup olmadığı sorusu yöncltilmiş ve 1-1 O arasında bir değer vererek görüşlerini belirtmeleri
i stcnmişti r;
- Zenginler ve fakirler
- Kadınlar ve erkekler
- Yaşlılar ve gençler
- Etnik kökenierifarklı gruplar
- Dini inançlarıfarklı gruplar
- Farkit mezhepler
- Farkit cinsel tercihi olanlarla. toplumun diğer üyeleri arasında
-Farklı siyasi düşünce gruplan
Katılımcı l ara yaşadıkları bölgede aşağıda belirtilen sosyal gruplar arasında bir anlaşmazlık ya da
gerilimin olup olmadığı son.ısu yönettiimiş ve 1-J O arasında bir değer vererek görüşlerini belirtmeleri
istenmiştir. Buna göre zenginler ile fakirler arasında gerilimin en yüksek olduğu ilçeler Güngören (6.00),
Bahçelievler (5.96), Esenler (5.94), Sultanbeyli (5.83) ve Bağcılar (5.66) iken; Arnavutköy (2.53), Kartat
(3.24), Adatar (3.33), Ümraniye (3.36) ve Maltepe (3.70) ise gerilirnin en düşük seviyede olduğu ilçelerdir.
Kadınlar ve erkekler arasında gerilimin en yüksek dOzcyde yaşandığı ilçelerin başında Güngören (6.64),
Bağcılar (5.73), Esenyurt (5.55), Sultangazi (5.50) ve Esenler (5.29) yer alırken; Adalar (2.00), Kadıköy
(2.80), Zeytinburnu (3 .05), Beşiktaş (3.14) ve Sarıyer (3 .20) son sıra l ardadır. Bağcılar (6.18), Beşiktaş
(5.67), Bahçelievler (5.32), Güngören (5.1 9) ve Esenler (4.94) yaşlılar ilc gençler arasındaki gerilirnin
yUksek hi ssedild iği ilçclcrin başında gelirken; Çatalca (2.25), Arnavutköy (2.27), Adalar (2.67), Silivri
(2.67) ve Şlle (2.69)' de bu gerilimin düşük düzeyde yaşandığı algısı yaygındır .
Etnik kökenieri farklı gruplar arasındaki gerilimin yaşandığı ilçeler arasında Bağcılar (6.83), Güngören
(6.64), Sancaktepe (6.6 1 ), Fatih (6.04) ve Bahçelievler (6.00) ilk sı ralarda iken; Büyükçekmece (2.00),
Çatalca (2.20), Silivri (2.45), Arnavutköy (2.53) ve Başakşehir (2.60) son sıralarda yer almaktadır. Dini
inançları farklı gruplar arasındaki gerilimin yüksek olduğu ilçeler Güngören (6.83), Sancaktepe (6.82),
Beşiktaş (6.78), Avcılar (5.83) ve Esenler (5.80) iken; Çatalca (2.00), Silivri (2.00), Büyükçekmece (2.44),
Şlle (2.57) ve Adalar (2.67) gerilimin düşük olduğu ilçelerdir. Farklı mezhepler arasındaki gerilimin
yüksek olduğu ilçeler Sancaktepe (6.75), Ümraniye (6.52), Avcılar (5.95), Güngören (5.77) ve Fatih (5.73)
iken; Adalar (2.00), Büyükçekmece (2.21), Çatalca (2.43}, Silivri (2.52) ve Şilc (2.57) gerilimin düşük
olduğu ilçelerdir.
Şişli (6.69), Beyoğlu (6.55), Fatih (6.35), Bahçelievler (5.88) ve Üsküdar (5.83) farklı cinsel tercihi
olanlarla, toplumun diğer üyeleri arasındaki gerilimin yüksek olduğu ilçelerin başında gelirken; Adalar
(2.00), Çatalca (2.50), Büyükçek.mece (2.67), Çekmeköy (2.80) ve Tuzla (2.80) gerilimin düşük olduğu
ilçelerdendir. Farklı siyasi düşünce gruplan arasındaki gerilimin yoğun hissedildiği ilçeterin başında
Sancaktepe (7.65), Güngören (7.55). Bahçelievler (7.00), Üsküdar (6.71) ve Esenler (6.59) yer ahrken;
gerilimin düşük düzeyde lıissedildi~i ilçeler ise Çatalca (2.00), Büyükçekmcce (2.33), Silivri (2.33),
Başakşehir (3.40) ve Şile (3.43)'dir

154 IS fANBUL'tlCARETODASJ
Grafik 61. Sosyal Gruplar Arasında
Gerilim 1 - İlçe
------.
Zenginler ve fakirler
Grafik 62. Sosyal Gruplar Arasında
Gerilim 2 - İlçe
Kadınlar ve erkekler
Güngören
Bahçelievler
Esenler
Sultanbeyli
Bağc ıl ar
Beşiktaş
Esenyurt
BeylikdOzU
Üsküdar
Fatih
BUyi.lkçekmcce
Başakşehir
Sultangazi
Kad ıköy
Bakırköy
Şiş l i
Silivri
Eyüp
Kağıthane
Beykoz
Bayrampaşa
Çatalca
Avc ıl ar
Gaziosman paşa
Zeytinburnu
Tuzla
Ş ile
Çekmeköy
Beyoğ l u
KllçUkçckmecc
Ataşe bir
Sarıye r
Sancaktepe
Pendik
Maltepe
Ümraniye
Adalar
Karta!
Arnavutköy
6,00
5,96
5,94
5,83
5,66
5 ,42
5 ,28
5, os
4, 98
4, 96
4,89
4,8 o
4,74
4,63
4,55
4,51
4,50
4,44
4,39
4,34
4,29
4,25
4,23
4,14
4,00
4,00
4,00
4,00
4,00
3,93
3,89
3,87
3,83
3,78
3,70
3,36
3,33
3,24
2,53
Güngören
Bagcılar
Esenyurt
Sultangazi
Esenler
Sultanbeyli
Beylikdüzü
Balıçe l i ev ler
Fatih
Gaziosmanpaşa
Üsküdar
Başakşehir
Avcılar
Ka~ıthanc
Beykoz
Çekmeköy
Bakırköy
Sancaktepe
Silivri
Ataşehir
Çatalca
Büyükçekmece
Karta!
Maltepe
KUç1lkçekmccc
ümraniye
Arnavutköy
Bayrampaşa
Pendik
Eyüp
Tuzla
Şişli
Beyoğlu
Ş ile
Sarıyer
Beşiktaş
Zeytinburnu
Kadtköy
Adalar
6,64
5, 73
5,55
5,5 o
5,29
5, 14
4,74
4,67
4,65
4,63
4,58
4,50
4,46
4,29
4,28
4,25
4,21
4,17
4,17
4,00
4,00
4,00
3,95
3,91
3,84
3,8 ı
3,81
3,79
3,70
3,69
3,60
3,60
3,54
3,43
3,20
3,14
3,05
2,80
2,00

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 155
Grafik 63. Sosyal Gruplar Arasmda
Gerilim 3 - İlçe
Yaşlılar ve gençler
Grafik 64.Sosyal Gruplar Arasında
Gerilim 4 - İlçe
Etnik kökenieri farklı gruplar
Bağcılar
Beşiktaş
Bahçelievler
Güngören
Esenler
Şiş l i
Zeytinburnu
Bakırköy
Fatih
Tuzla
Çekmeköy
Esenyurt
Beylikdozu
Avcılar
Ataşehir
Pendik
Beykoz
Sarıyer
ÜskUdar
Sultanbeyli
Sancaktepe
Sultangazi
Küçükçekmece
Gaziosmanpaşa
Beyoğlu
Ka~ıthane
Kadıköy
Kartat
Ümraniye
Maltepe
Bayrampaşa
Başakşehir
Eyüp
BüyUkçekmece
Ş ile
Silivri
Adalar
Arnavutköy
Çatalca
6,18
5,67
5, 32
5,19
4,94
4,69
4,67
4,55
4,43
4,40
4,40
4,33
4,32
4,29
4,29
4,26
4,21
4,13
4,03
4,00
3,91
3,86
3,84
3,76
3,71
3,71
3,65
3,62
3,56
3,48
3,43
3,40
3,25
2,89
2,69
2,67
2,67
2,27
2,25
Bağcılar
Güngören
Sancaktepe
Fatih
Bahçelievler
Sultanbeyli
Adalar
Avcıla r
Beşiktaş
Bak ı rköy
Beylikdüzü
Gaziosmanpaşa
Kağ ı thane
Şişli
Esenler
Tuzla
Çekmeköy
Ataşehir
Maltepe
Bayrampa~a
Esenyurt
Kad ı köy
Zeytinburnu
Üsküdar
Beyoğlu
Beykoz
Eyüp
Pendik
Sarıyer
Küçükçekmece
Ş ile
Sultangazi
Ümraniye
Karta!
Başakşehir
Arnavutköy
Silivri
Çatalca
Büyükçekmece
6,83
6,64
6,61
6, 04
6, 00
5, 92
5, 80
5,6 o
5,5 o
5,4 5
5,37
5,32
5,22
5,14
4,94
4,67
4,67
4,5 1
4,48
4,43
4,39
4,38
4,29
4,19
4,15
4,14
4,12
4, 11
4,1 ı
4,07
4,00
3,86
3,48
3,43
2,60
2,53
2,45
2,20
2,00

ili ISTANBUL TICARET ODASr
Grafik 65. Sosyal Gruplar Arasında
Gerilim S - İlçe
Dini inançlan farkh gruplar
Grafik 66. Sosyal Gruplar Arasında
Gerilim 6 - ilçe
Farklı mezhepler
Güngören
Sancaktepe
Beşiktaş
Avcılar
Esenler
Üsküdar
Bağcılar
Şişli
Fatih
Sultanbeyli
Bcylikdüzü
Kadıköy
Kağıthane
Bahçelievler
Bakırköy
Esenyurt
Küçükçekmece
Sultangazi
Eyüp
Maltepe
Beyoğlu
Sarıyer
Ataşehir
Gaziosmanpaşa
Zeytinburnu
Tuzla
Çekmeköy
Bayrampaşa
Beykoz
Pendik
Kartat
Ümraniye
Başakşehir
Arnavutköy
Adalar
Ş ile
BUyOkçekmeee
Silivri
Çatalca
6,83
6,82
6,78
5, 83
5, 80
5,65
5,6 o
5,19
5,16
5,13
5,02
4,86
4,83
4,74
4,71
4,67
4,56
4,14
4,12
4,09
4,08
4,00
4,00
3,95
3,90
3,87
3,87
3,86
3,72
3,70
3,33
3,20
2,90
2,80
2,67
2,57
2,44
2,00
2,00
Sancaktepe
Ümraniye
Avetlar
Gtıngören
Fatih
Beylikdüzü
Esenler
Bahçelievler
Şişli
Beşiktaş
Bağcılar
Üsküdar
Bakırköy
Esenyurt
Eyüp
Sultangazi
Beyoğlu
KüçUkçekrnecc
Sultanbey i i
Kağıthane
Maltepe
Gaziosmanpaşa
Kadıköy
Zeytinburnu
Bayrampaşa
Tuzla
Çekmeköy
Pendik
Ataşeh i r
Beykoz
Karta!
Sarıyer
Başakşehir
Arnavutköy
Ş ile
Silivri
Çatalca
Büyükçekmece
Adalar
6,75
6,52
5, 95
5, 77
5, 73
5,37
5,29
5,24
5,20
5,17
5,13
4,88
4,86
4,83
4,56
4,56
4,46
4,36
4,35
4,32
4,26
4,10
3,87
3,81
3,79
3,60
3,60
3,48
3,43
3,38
3,05
2,96
2,90
2,85
2,57
2,52
2,43
2,2 1
2,00

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 157
Grafik 67. Sosyal Gruplar Arasmda
Gerilim 7 - İlçe
Farklı cinsel tercihi olanlarla,
toplumun diğer üyeleri arasında
Grafik 68. Sosyal Gruplar Arasında
Gerilim 8 - İlçe
Farklı siyasi düşünce grupları
Şişli
Beyoglu
Fatih
Bahçelievler
Üsküdar
Bagcılar
GUngörcn
BeylikdUzil
Sarıyer
Maltepe
Beşiktaş
Bakırköy
Sancaktepe
Avcılar
Kagıthane
Esenler
Eyüp
KüçUkçekmece
Kadıköy
Başakşehir
Zeytinburnu
Bayrampaşa
Gazios manpaşa
Pendik
Esenyurt
Beykoz
Sultangazi
Silivri
Karta!
Arnavutköy
Ümraniye
Sultanbeyli
Ataşehir
Ş ile
Tuzla
Çekmeköy
BOyUkçckmecc
Çatalca
Adalar
6,69
6,55
6,35
5, 88
5, 83
5, 79
5,59
5,58
5,48
5,42
5,42
5,33
5,3 o
5,14
5,07
5,00
4,94
4,72
4,44
4,29
4,23
4,2 1
4,19
4, 15
3,94
3,66
3,63
3,33
3,33
3,33
3,32
3,22
3,20
3,14
2,80
2,80
2,67
2,50
2,00
Sancaktepe
Güngören
Bahçelievler
ÜskUdar
Esenler
Balorköy
Fatih
Gaziosmanpaşa
Esenyurt
Bağcılar
BeylikdOzU
Ümraniye
Kagıthane
Avcılar
Sultanbeyli
Beşiktaş
Kadıköy
Sarıyer
E yUp
Küçükçekmece
Beyoğ lu
Maltepe
Şişli
Pendik
Bayrampaşa
Beykoz
Zeytinburnu
Tuzla
Çekmeköy
Arnavutköy
Ataşehir
Karta!
Sultangazi
Adalar
Ş ile
Başakşehir
Silivri
BUyilkçekmece
Çatalca
-- 2,33
.... 2,33
~ 2,00
7,65
7,55
7,00
6 ,7 1
6, 59
6, 41
6, 39
6, 29
6, 25
6,24
6,2 ı
6,0 o
5,80
5,66
5,50
5,44
5,43
5,29
5,19
4,85
4,69
4,65
4,24
4,22
4,21
4, 14
4, 10
4,00
4,00
4,00
3,94
3,86
3,72
3,72
3,43
3,40

158 ISTI\NLIUL l'lt"ARETOIJASI
Araştım1aya katılan bireylere yaşadıkları ilçede aşağıda sıralana n alanlardaki meınnuniyet düzeylerini
1- 1 O arasında bir değer vererek i fade etmeleri istenmiştir;
- Sosyal yaşam (.çpor, sinema, tiyatro, park vb.)
- Ulaşım imkan ları
- Hava kirliliği
-Güvenlik
- Çevre Kirliliği
- Niifus yoğunluğu
- Sağlık kurumları
- Eğitim kurumları
Buna göre yaşadığı ilçedeki sosyal yaşamdan memnun o lanların yoğunlaştığı ilçeler Kadıköy (7.89),
Şişli (7.67), Zeytinburnu (7.56), Beşiktaş (7. 14) ve Küçükçekmece (7.05) iken; Sancaktepe (2.43),
Sultanbeyli (3.14), Gaziosmanpaşa (3.67), Sultangazi (3.87) ve Arnavutköy (3.87) memnuniyelin düşük
duzeyde olduğu ilçelerdir.
Adalar (7.63), Çatalca (7.25), Büyükçekmcce (7.22), Si livıi (7.00) ve Şi l e (6.97) hava kirliliğinin az
hissedildiği; Şiş li (3.37), Beşiktaş (4.08), Güngören (4.09), Bahçelievler (4.44) ve Bağcılar (4.46) ise hava
kirliliğinin yüksek duzeyde hissedildiği ilçelerin başında yer alma kta dır . Güvenlik aç ı sın d an duyulan
mernnuniyct sıra l amasında Ş ile (7.93), Adalar (7.71), A taşe h ir (7.3 1), Çatalca (7.20) ve Büyükçekmecc
(7.00) ilk sıra larda ; Esenler (3 .66), Gazio smanpaşa (4.00), Bayrampaşa (4.29), Arnavutköy (4.36) ve
Sultanbeyli (4.49) son s ıralardadır.
Çevre kirliliğinden en fazla memnuniyetsizlik duyulan ilçeler Sultanbey li (3.25), Şişli (3.76), Beyoğlu
(4. l 5), Güngören (4. 18) ve Bayrampaşa (4.29) iken; Ş ile (6.86), Avc ıl ar (6.86), BUyükçekmcce (6.67),
Ataşehir (6.63) ve Kartat (6.48) memnuniyet siı l ik düzeyinin azaldığ ı ilçelerdir. Nüfus yoğun luğundan
duyulan m cınnuniyet düzeyinin yüksek olduğu ilçeler Adalar (7.00), Silivri (6.83), Çatalca (6.75),
Büyükçckmcce (6.67) ve Ş ile (6.57) iken; Gaziosmanpaşa (3.09), Güngören (3.33), Bayrampaşa (3.42),
Bahçelievler (3.95) ve Kağıthane (4.00) nüfus yoğun luğu ndan en fazla şikayet edilen ilçelerin başında
gelmektedir.
Ulaşım imkanları açısından memnuniyct düzeyi yüksek olan ilçelerin başında Zeytinburnu (8.38),
Beyoğ lu (8.00), Şişli (7.89), Kadıköy (7.83) ve Fatih (7.43) gelirken; memnuniyetjn düşük düzeyde olduğu
ilçeler Sancaktepe (2.87), Sultanbeyli (4.08), Ç3k.meköy (4.53), Arnavutköy (4.53) ve Başakşehir
(4.67)'dir.
Zeytinburnu (7.91 ), Fatih (7. 71 ), Silivri (7.67), Kadıköy (7.67) ve Çatalca (7.50) sağlık kurumla rı
açısından en fazla memnuniyel duyulan ilçeler iken; Gaziosmanpaşa (2.67). Sancaktepe (3.39), Sultanbeyli
(3.83), Arnavutköy (4.40) ve Sultangazi (4.40) ilçelerinde ise memnuniyet düzeyi düşüktür.Eğitim
kurumlan açıs ından Şişli (7.49), ÜskOdar (7.33), Fatih (7.25), Kadıköy (7.19) ve Beşiktaş (7.15) en fazla
meıruıuniyet duyulan ilçelerin başında gelirken; Arnavutköy (2.60), Sancaktepe (2.70), Güngören (3.64).
Gazi osmanpaşa (4.33) ve Sultanbeyli (4.58) merrınuiyet düzeyinin düşük o ldu ğu ilçclcrdendir.

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITF.SI ARA ŞTIRMASI 159
Grafik 69. Kentsel Memnuniyet
Düzeyi 1 - İlçe
Sosyal yaşam (spor, sinema, tiyatro,
park vb.)
Kadıköy
Ş i şli
Zeytinburnu
Beşiktaş
KilçOkçekmccc
Beyogıu
Bakuköy
E yUp
Üsküdar
Pendik
Karta]
Bahçelievler
Ümraniye
BeylikdüzO
Ave ıl ar
Kağıthane
Silivri
Maltepe
Beykoz
Adalar
Sarıyer
Fatih
Ataşehir
Çatalca
Çekmeköy
Başakşehir
Bağcılar
Ş ile
BOyi.lkçekmecc
Esenyurt
Esenler
Güngören
Bayrampaşa
Tuzla
Arnavutköy
Sultangazi
Gaziosmanpaşa
Sultanbeyli
Sancaktepe
7,89
7,67
7,56
7, 14
7 ,05
6 ,97
6 ,93
6, 80
6, 75
6, 63
6, 62
6, 57
6, 48
6,3 ı
6,2 9
6,2 8
6,1 ı
6,0 4
6,0 o
6,0 o
5,92
5,64
5,54
5,53
5,44
5,42
5,41
5,40
5,28
4,94
4,65
4,36
4,29
4,15
3,87
3,87
3,67
3,17
2,43
Grafik 70. Kentsel Mcmnuniyet
Düzeyi 2 - İlçe
Zeytinburnu
Beyoğ lu
Şiş li
Kadıköy
Fatih
Beşiktaş
Bakırköy
Bağcılar
Bahçelievler
Avcılar
Üsküdar
Ümraniye
Kağıthane
Pendik
Karta]
Sa rı ye r
Eyüp
Ş ile
Çatalca
Silivri
Maltepe
Ataşehir
Adalar
Küçükçekmece
Beylikdi.lzi.l
Büyükçekmece
Sultangazi
Beykoz
Esenler
Tuzla
Esenyurt
Bayrampaşa
Gazi osmanpa şa
Güngören
Başakşehir
Arnavutköy
Çekmeköy
Sultanbeyli
Sancaktepe
Ulaşım imkanları
8,38
8,00
7,89
7,83
7 ,43
7, 17
7, 07
7, 02
7, 00
6,9 ı
6,8 6
6,8 o
6,8 o
6,7 o
6,52
6,19
6,19
6,16
6,15
6,07
6,04
6,03
5,92
5,91
5,85
5,83
5,67
5,66
5,47
5,41
5,33
5,00
4,95 .
4,91
4,67
4,53
4,53
4,08
2,87

J6Q
IS fANTlUL TICARETODASI
Grafik 71. Kentsel Memnuniyet Düzeyi
3- İlçe
Hava ldrliliği
Grafik 72. Kentsel Memnuniyet Düzeyi
4 - İlçe
Güvenlik
Adalar
Çatalca
Bilyükçekmece
Silivri
Ş ile
Sarıyer
Ümraniye
Sultanbeyli
1\.vc ı la r
Pendik
Arnavutköy
Ataşehir
Başakşehi r
BeylikdOzU
Sancaktepe
Tuzla
Çekmeköy
Kartat
Beykoz
Kadıköy
Maltepe
Fatih
Sultangazi
Eyüp
Üskildar
Bayram paşa
Esenyurt
Küçükçekmece
Beyogıu
Gaziosmanpaşa
Bakırköy
Zeytinburnu
Esenler
Ka~ılhane
Bageı l ar
Bahçelievler
Güngören
Beş i ktaş
Şiş li
7,63
7,25
7,22
7,00
6,97
6,95
6,92
6,92
6,86
6,78
6 ,67
6, 34
6,1 o
6,0 o
5,9 ı
5,8 7
5,8 7
5,8 ı
5,7 9
5,7 8
5,57
5,42
5,35
5,12
5,ı2
4,93
4,89
4,85
4,85
4,8ı
4,69
4,67
4,65
4,59
4,46
4,44
4,09
4,08
3,37
Ş ile
Adalar
Ataşehir
Çatalca
Bilyilkçekmece
Pendik
Sarıyer
Karta!
Silivri
Çekmeköy
Avc ıl ar
Eyüp
Ümraniye
Beylikdüzil
Bakırköy
Beykoz
Başakşehi r
Kadıköy
Fatih
Zeytinburnu
Üsk'ı.ldar
Sancaktepe
Bahçelievler
Şişli
Maltepe
Tuzla
Bağc ıl ar
Esenyurt
Beyoğ l u
Küçükçekmece
Güngören
Beşiktaş
Kagıthane
Sultangazi
Sultanbeyli
Arnavutköy
Bayrampaşa
Gaziosmanpaşa
Esenler
7,93
7,7 1
7,31
7,20
7 ,00
6, 85
6, 84
6, 71
6, 67
6, 67
6,5 ı
6,5 o
6,5 o
6,4 o
6,07
6,00
6,00
5,88
5,87
5,81
5,59
5,57
5,56
5,47
5,35
5,30
5,28
5,28
5, 15
5,1 ı
5,09
5,00
4,93
4,93
4,49
4,36
4,29
4,00
3,66

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 161
Grafik 73. Kentsel Memnuniyct Düzeyi
5 - İlçe
Grafik 74. Kentsel Memnuniyet Düzeyi
6- İlçe
Çevre Kirlili~i
Nüfus yo~unlu~u
Ş ile
Avcılar
BUyilkçekmece
Ataşehir
Kartat
Ümraniye
Çatalca
Silivri
Pendik
Bcylikdüzü
Beykoz
Başakşehir
Sarıyer
Kadıköy
Arnavutköy
Zeytin bu mu
E yUp
Esenyurt
Maltepe
Bakırköy
KUçUkçekmece
Tuzla
Fatih
Çekmeköy
Üskildar
Esenler
Gaziosmanpaşa
Bahçelievler
Adalar
Sultangazi
Bagcılar
Sancaktepe
Beşiktaş
Kağıthane
Bayrampaşa
Güngören
Beyog ıu
Şişli
Sultanbeyli
6,86
6,86
6,67
6,63
6,48
6,44
6,25
6 ,17
6 ,15
6 ,lO
5,72
5,7 o
5,68
5,56
5,47
5,43
5,25
5,22
5,04
5,03
4,89
4,80
4,80
4,80
4,78
4,76
4,71
4,68
4,67
4,65
4,63
4,52
4,33
4,29
4,29
4, 18
4,15
3,76
3,25
Adalar
Silivri
Çatalca
BUyilkçekmece
Ş ile
Ataşehir
Başakşehir
BeylikdOzU
Sultanbeyli
E yUp
Avcılar
Arnavutköy
Zeytinburnu
Sarıyer
Beykoz
Tuzla
Çekmeköy
Sultangazi
Maltepe
Bakırköy
Kartat
Esenyurt
Pendik
Ümraniye
Fatih
Küçükçekmece
Beyoğlu
Üsklidar
Sancaktepe
Esenler
Kadıköy
Bagcılar
Beşiktaş
Şişli
Kağıthane
Babçel i ev ler
Bayrampaşa
Güngören
Gaziosmanpaşa
7,00
6,83
6,75
6,67
6,57
6,46
6, 20
6, 00
5,75
5,56
5,54
5,47
5,43
5,42
5,38
5,33
5,33
5,21
5,17
5,17
5,14
5,1 ı
4,96
4,96
4,80
4,62
4,62
4,46
4,41
4,35
4,35
4,23
4,16
4,16
4,00
3,95
3,42
3,33
3,09

162 ISTANIJUI. TICARET ODASI
Grafik 75. Kentsel Memnuniyct Düzeyi
7 - İlçe
Sa~lık kurumları
Grafik 76. Kentsel Mcmnuniyct Düzeyi
8- ilçe
.----------- ----------------,
E~itim kurumları
Zeytinburnu
Fatih
Silivri
Kadıköy
Çatalca
Başakşehir
Ataşeh i r
Şiş l i
Avc ı lar
Bakırköy
Sarıyer
Beyogtu
Ümraniye
Pendik
Karta!
Ş ile
Esenler
Üskildar
BeylikdOzU
Maltepe
Eyilp
Bilyükçek.mece
Esenyurt
Beşiktaş
Bahçelievler
Beykoz
Bağcı l ar
Kagıthane
Küçükçekmece
Çekmeköy
Adalar
Tuzla
Bayrampaşa
Güngören
Sultangazi
Arnavutköy
Sultanbeyli
Sancaktepe
Gaziosmanpaşa
7,91
7,71
7,67
7,67
7,50
7,20
6 ,97
6, 83
6, 80
6, 7 1
6, 71
6,54
6,52
6,44
6,33
6,27
6,1 2
6,10
6,1 o
6,09
6,00
5,97
5,87
5,86
5,80
5,72
5,70
5,66
5,34
5,20
4,86
4,67
4,50
4,48
4,40
4,40
3,83
3,39
2,67
Şiş li
Üsküdar
Fatih
Kadıköy
Beşiktaş
Bakı_rköy
Sarıyer
Çatalca
Maltepe
Avcılar
Eyüp
Ataşehir
Beyoglu
Zeytinburnu
Bahçelievler
Bilyilkçekmece
Silivri
Pendik
Bcylikdilzü
Kartat
Ümraniye
Beykoz
Esenyurt
Başakşehir
Kağıthane
Adalar
Küçükçekmece
Ş ilc
Tuzla
Çekmeköy
Esenler
Sultangazi
Bağcı l ar
Bayrampaşa
Sultanbeyli
Gaziosmanpaşa
Güngören
Sancaktepe
Arnavutköy
,49
7 ,33
7 ,25
7 ,1 9
7 ,ı 5
7 , ı o
7 ,06
6 ,97
6 ,86
6, 74
6, 71
6, 69
6, 62
6, 57
6,35
6,28
6, ı 9
6,1 9
6,10
6,05
6,00
5,93
5,67
5,58
5,56
5,47
5,4 ı
5,36
5,33
5,33
5,29
5,26
5,18
4,86
4,58
4,33
3,64
2,70
2,67

ISTANIJUL' I)II VIIŞAM KALilESI ARAŞTIRMASI 163
Araştinnaya katılanlara ilçelerinde yaşayanların aşağıdaki duru mlannın kendileri için ne kadar önemli
olduğu sorusu yöneHilmiştir;
- Kı/ık kıyafet!eri
- Aile yaşam biçimleri
- Gelir dUI·umlart
- Çocuklarının başarılan ve ahiokı
- Eve giriş- çıkış saatleri
• Yaptıklari işleri
- Dini inançlan ve yaşayış biçimleri
- Siyasi düşünceleri
- Etnik kökenieri
Araştırmaya katılanlara ilçelerinde yaşayanların aşağıdaki durumlarının kendileri için ne kadar önemli
olduğu sorusu yönelti lmi ştir. Bu bağ l amda ilçede yaşayanların kılık kıyafetlcrine önem verenlerin
yoğunlaşttğı ilçeterin başında Esenler (6.65), Eyüp (6.16), Ümraniye (6.09), Başakşehir (6.00) ve Pendik
(6.00) gelirken; Beyoğlu (2.53), Şişli (2.58), Kadıköy (2. 70), Beşiktaş (2.79) ve Avetlar (2.83) listenin
sonundadır. Aile yaşam biçimlerine önem verenler Eyüp (8.00), Gungören (7.85), Fatih (7 .64), Sancaktepe
(7.56) ve Zeytinburnu (7.40)'da ağırlıktayken; Çatalca (3.50), Kadıköy (3.59), Beyoğlu (3 .83), Beşiktaş
(4.08) ve Silivri (4.33)'de daha az oranda temsil edilmektedir. Yaşadıkları ilçedeki diğer bireylerin gelir
durumlannın önemli olduğunu düşünenler Kadıköy (6.00), Beşiktaş (5.57), Beylikdüzü (5.20), Maltepe
(5.08) ve Ataşehir (4.82) ilçelerinde yoğunlaşırken; Çatalca (2.00), Silivri (2.50), Arnavutköy (2.53),
Bağcılar (2.58) ve Sultanbeyli (2.58)'de ise daha az oranda temsil edilmektedir. Yaşadığ ı ilçedeki d i ğer
bireylerin çocuklannın başarı ve ahlakını önemseyenlerin yüksek oranda temsil edildiği ilçeler Üsküdar
(9.00), Bakırköy (8.90), Tuzla (8.57), Fatih (8.57) ve Zeytinburnu (8.38) iken; düşük oranda temsil edilen
ilçeler ise Çatalca (4.50), Sancaktepe (4.83), Silivri (5 .00), Küçükçekmece (5.19) ve Gaziosmanpaşa
(5.29)'d ır. Aynı ilçede yaşadığı i nsanların eve giriş-çıkış saatlerini önemseyenler Bayrampaşa (7.69),
Üsküdar (7.00), Fatih (7.00), Güngören (7.00) ve Esenler (6.9l)'de yoğuolaşırken ; Çatalca (2.50), Silivri
(2.50), Büyükçekmece (2.78), Ataşehir (3.29) ve Beşiktaş (3.33)'da daha az oranda temsil edilmektedir.
Aynı ilçede yaşadığı bireylerin yaptık l arı iş leriyle ilgilenenlerin ağırlıkta olduğu ilçeler Ümraniye
(7.00), Çekmeköy (7.00), Güngören (6.73), Pendik (6.44) ve BeylikdUzü (6.44) iken; daha az oranda
temsil edilen ilçeler ise Çatalca (2.75), Silivri (2.83), Büyükçekmece (3.00), Kadıköy (3.08) ve Şişl i
(3 .67)'dir. Yaşadığı ilçedeki insanların dini inançları ve yaşay ış biçimlerini önemseyenler Eyüp (8.00),
Fatih (7.92), Güngören (7.82), Sultanbeyli (7.33) ve Zeytinburnu (6.86) ilçelerinde yüksek oranda; Çatalca
(2.17), Silivri (2.25), Adalar (2.50), Büyükçekmcce (2.67) ve Beşiktaş (2.78) düşük oranda temsil
edilmiştir. Siyasi dUşünceleri aç ı sından yaşadığı ilçedeki insanlan değerlendirenler Güngören (6.82),
Esenler (6.28), Avcı l ar (6.00), Bahçelievler (5 .88) ve Gaziosmanpaşa (5.74)'da yüksek; Büyükçckmecc
(2.00), Çatalca (2.00), Silivri (2.00), Sanyer (2.58) ve Maltepe (3. J4)'de düşük oranda temsil edilmiştir .
Y aşadığı ilçedeki insanların etnik kökenierini önemseyenler Esenler (5 .83), Esenyurt (5.52), Güngören
(5.45), Gaz iosmanpaşa (5.31) ve Avc ıl ar (5.22)'da yoğunlaşırken ; Büyükçekmece (2.00), Çatalca (2. ı 0),
Silivri (2.22), Adalar (2.25) ve Beşiktaş (2.35)'da daha az oranda temsil edilmektedir.

164 ISTANBUL TICARET ODASI
Grafik 77. Toplumun Değer Yargilan
1- İlçe
Kıhk kıyafetleri
Grafik 78. Toplumun Değer Yargılan
2 - İlçe
Aile yaşam biçimleri
Esenler
Eyüp
Ümraniye
Başakşehir
Pendik
Güngören
Fatih
Esenyurt
Üsküdar
Bageılar
Kartat
KüçO kçekınece
Büyükçekmece
Bahçelievler
Beylikdüzü
Gaziosmanpaşa
Zeytinburnu
Ş ile
Sancaktepe
Sultanbeyli
Kagıthane
Maltepe
Sultangazi
Beykoz
Arnavutköy
Çatalca
Sarıyer
Adalar
Tuzla
Çekmeköy
Bayrampaşa
Ataşehir
Silivri
Bakuköy
Avcılar
Beşiktaş
Kadıköy
Şişli
Beyoglu
6,65
6, 16
6,09
6,00
6,00
5 ,89
5 ,83
5, 65
5, 56
5,5 o
5,29
5,2 o
5,1 ı
5,02
5,00
4,89
4,86
4,86
4,86
4,83
4,81
4,80
4,79
4,69
4,60
4,50
4,45
4,16
4,00
4,00
3,66
3,62
3,44
3,07
2,83
2,79
2,70
2,58
2.53
Eyüp
Güngören
Fatih
Sancaktepe
Zeytinburnu
Bagcılar
Üsküdar
Kartat
Ümraniye
Ş ile
Pendik
Esenler
Başakşehir
Küçükçekmece
Tuzla
Çekmeköy
Sultangazi
Kagıthane
Bahçelievler
Maltepe
Gaziosmanpaşa
Arnavutköy
Sultanbeyli
Beykoz
Beylikdilzil
Sarıyer
Esenyurt
Bayrampaşa
Büyükçckmeee
Ataşehir
Adalar
Şişli
Bakırköy
Avcılar
Silivri
Beşiktaş
Beyo~lu
Kadıköy
Çatalca
8,00
7,85
7,64
7,56
7,40
7 ,20
6, 95
6, 90
6, 88
6, 86
6, 81
6, 72
6, 67
6, 63
6,57
6,57
6,56
6,48
6,4 o
6,35
6,18
6,13
6,03
5,93
5,86
5,55
5,39
5,24
5,00
4,80
4,62
4,56
4,50
4,33
4,33
4,08
3,83
3,59
3,50

ISTANBUL' DA YAŞAM KALITESI ARAŞTLRMASI 165
Grafik 79. Toplumun Değer Yargıları
3- İlçe
r--------------- ------------~
Kadıköy
Beş iktaş
Beylikdilzü
Maltepe
Ataşehir
Eyüp
Avcılar
ÜskUdar
Esenler
Adalar
Bahçelievler
Beykoz
Beyo~lu
Pendik
Ümraniye
Kağıthane
Zeytinburnu
Güngören
Karta!
Ş ile
Fatih
Esenyurt
Sarı yer
Bakırköy
Sultangazi
Şişli
Tuzla
Çekmeköy
Gaziosmanpaşa
Sancaktepe
Büyükçekmece
Bayrampaşa
Başakşeh i r
Küçükçekmece
Su ltanbeyli
Ba~c ılar
Arnavutköy
Silivri
Çatalca
Gelir durumlan
6,00
5,57
5 ,20
5, 08
4,82
4,69
4,69
4,6 3
4,44
4,41
4,36
4,34
4,3 ı
4,26
4,24
4,10
4,10
4,06
4,05
4,00
3,9 1
3,89
3,81
3,72
3,72
3,56
3,43
3,43
3,38
3,13
3,1 ı
3,00
2,80
2,73
2,58
2,58
2,53
2,50
2,00
Grafik 80. Toplumun Değer Yargılan
4 - İlçe
ÇocukJannın başarıları ve
ahlakı
Üsküdar
Bakırköy
Tuzla
Fatih
Zeytinburnu
Bağcılar
Adalar
Ümraniye
Karta!
Sultanbeyli
Güngören
Ş ile
Pendik
Eyüp
Kagıthane
Bahçelievler
Sultangazi
Sarıyer
Beyoğl u
Çekmeköy
BeylikdOzU
Ataşe h ir
Kadıköy
Arnavutköy
Beykoz
Avcılar
Esen ler
Maltepe
Şişli
Esenyurt
Bayrampaşa
Büyükçekrnece
Beşiktaş
Başakşehir
Gaziosmanpaşa
KUçUkçekmccc
Silivri
Sancaktepe
Çatalca
9,00
8,90
8,57
8,57
8,38
8 , 14
8, 00
7, 96
7, 90
7, 83
7, 73
7, 7 1
7, 70
7, 62
7,29
7,28
7,26
6,90
6,84
6,80
6,80
6,78
6,62
6,57
6,55
6,29
6,22
6,22
5,89
5,78
5,71
5,67
5,58
5,40
5,29
5, 19
5,00
4,83
4,50

166 lSTANUUL TICARETODASI
Grafik 81. Toplumun Değer Yargalan
5 - İlçe
Eve giriş-çıkış saatleri
Grafik 82. Toplumun Değer Yargıları
6- İlçe
Yaptıkları işleri
Bayrampaşa
Üsküdar
Fatih
Güngören
Esenler
Esenyurt
Kagıthan e
Bahçelievler
Eyüp
Gaz i osmanpaşa
Bey li kdüıü
Ümraniye
Bagcı l ar
Pendik
Sultanbeyli
Zeytinburnu
Ş ile
Karta!
Maltepe
Çekmeköy
Adalar
Beykoz
Beyo~lu
Avetlar
Bakırköy
Tuzla
Sarıyer
Küçükçekmece
Sultangazi
Başakşeh i r
Arnavutköy
Sancaktepe
Kadı köy
Şiş l i
Beş i ktaş
Ataşehir
Büyükçekmece
Silivri
Çatalca
7,69
7,00
7,00
7,00
6,91
6, 6 1
6, 5 1
6,22
6,16
6, 11
6, ı o
6,04
6,04
6,0 o
5,96
5,81
5,71
5,71
5,62
5,43
5,33
5,33
5,3 1
5,25
5,03
4,72
4,32
4,28
4,23
4,00
3,87
3,65
3,57
3,37
3,33
3,29
2,78
2,50
2,50
Ümraniye
Çekmeköy
Güngören
Pendik
Beylikdüzü
Tuzla
Maltepe
Karta!
Bagotlar
Esenler
Bahçelievler
Gaziosma n paşa
Avcı l ar
Zeytin burnu
Sultanbeyli
Adala r
Kag ı th a n e
Üsküdar
Bak ı rköy
Eyüp
Fatih
Esenyurt
Sarıyer
Küçükçekmece
Beykoz
Sultangazi
Beyoglu
Başakşehir
Sancaktepe
Beşiktaş
Arnavutköy
Bay rampaşa
Ataşeh ir
Ş ile
Şişli
Ka dı köy
Büyükçekmece
Silivri
Çatalca
7,00
7,00
6,73
6,44
6,44
6,40
6 ,22
6, 19
6, 17
6, 17
6, 16
6, 15
6, 11
6, lO
6, 00
6, 00
5,62
5,37
5,29
5,12
5,02
5,00
4,97
4,86
4,83
4,60
4,44
4,44
4,00
4,00
3,87
3,79
3,70
3,68
3,67
3,08
3,00
2,83
2,75

ISTANBUL' DA YAŞAM KALITESI ARAŞT IRMASI 167
Grafik 83. Toplumun De~er Yargıları
7- İlçe
1
Dini inançları ve yaşayaş biçimleri
Grafik 84. Toplumun De~er Yargılan
8- ilçe
Siyasi düşünceleri
Eyüp
Fatih
Güngören
Sultanbeyli
Zeytinburnu
Bağcılar
Başakşehir
Küçükçekmece
Esenler
Pendik
Ümraniye
Beyogıu
BeylikdOzil
Kartat
Üskildar
Sultangazi
Bahçelievler
Tuzla
Çekmeköy
Maltepe
Kadıköy
Beykoz
Kağıthane
Ataşehir
Bakırköy
Esenyurt
Şişli
Sarıyer
Avcılar
Gaziosman paşa
Bayrampaşa
Ş ile
Arnavutköy
Sancaktepe
Beşiktaş
Büyl.lkçekmece
Adalar
Silivri
Çatalca
8,00
7,92
7,82
7,33
6, 86
6,5 2
6,4 o
6,4 o
6,3 3
6,2 2
6,2 o
6,13
6,00
5,90
5,89
5,72
5,71
5,57
5,57
5,57
5,53
5,24
4,81
4,78
4,48
4,44
4,33
3,87
3,78
3,29
3,21
3,20
3,07
3,00
2,78
2,67
2,50
- 2,25
- 2,17
Güngören
Esenler
Avcılar
Bahçelievler
Gaziosmanpaşa
Bağc ı l ar
Zeytinburnu
Ümraniye
Kadı:köy
Esenyurt
Beylikdüzü
Şişli
Fatih
Beyoğlu
Pendik
E yUp
Adalar
Karta!
Üski.idar
Beşiktaş
Ş ilc
Beykoz
Bakırköy
Tuzla
Kağıthane
Çekmeköy
Ataşehir
Sultangazi
Sultanbeyli
Arnavutköy
Küçükçekmece
Bayrampaşa
Sancaktepe
Başakşehir
Maltepe
Sarıyer
Silivri
Çatalca
Büyl.lkçekmece
6,82
6,28
6, 00
5, 88
5, 74
5, 72
5,62
5,33
5,25
5,22
5,20
5,1 7
5,1 1
·• 5,08
4,85
4,81
4,76
4,67
4,60
4,33
4,29
4,28
4,21
4, 14
4,14
4, 14
4,00
3,95
3,68
3,60
3,56
3,43
3,30
3,20
3,14
2,58
--- 2,00
2,00
2,00

168 ISTANBUL TICARET ODASI
Grafik 85. Toplumun Değer Yargıları 9- İlçe
Etnik kökenieri
Esenler
Esenyurt
Güngören
Gaz i osmanpaşa
Avcılar
Beyoglu
Bagcılar
BeylikdüzO
Bahçelievler
Eyüp
Zeytinburnu
Fatih
Tuzla
Çekmeköy
Üsküdar
Beykoz
Ataşehir
Ş ile
Kadıköy
Şişli
Arnavutköy
Bak ı rköy
Sultangazi
Maltepe
Pendik
Küçükçekmece
Sancaktepe
Kağ ıthane
Ümraniye
Bayrampaşa
Karta)
Başakşehir
Sarıyer
Sultanbeyli
Beşiktaş
Adalar
Silivri
Çatalca
Büytıkçekmece
4,80
4,43
4,43
4,35
4, 14
4,06
4,00
3,84
3,78
3,60
3,59
3,58
3,57
3,56
3,43
3,29
3,24
3,16
3,07
3,00
3,00
2,75
2,67
2,35
2,25
2,22
2,10
2,00
5,83
5, 52
5, 45
5,3
5,22
5,17
5,10
5,10
4,96
4,94
4,86

lSTANDUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMA S I 169
Bulunduğu ilçede yaşamaktan memnun olma düzeyini 1-10 arasında puan vererek değerlendiren
deneklerio ortalama değeri 7.02 olarak ortaya çıkmıştır.
Bulunduğu ilçede yaşamaktan memnun olanların yoğunlaştığı ilçeterin başında Adalar (9.07), Ş ile
(8.91), Silivri (8.83), Büyükçekmece (8.78) ve Çatalca (8.75) gelirken; Arnavutköy (4.62),
Gaziosmanpaşa (4.98), Sultanbeyli (5.08), Bayrampaşa (5.36) ve Güngören (5.36) listenin sonlarında
yer almaktadır.
Grafik 86. İlçe Memnuniyeti - ilçe
Bulundu~unuz ilçede yaşamaktan memnun musunuz?
Adalar
Ş ile
Silivri
Bilyükçekmece
Çatalca
Bakırköy
E yUp
BeylikdOzU
B aşakşehir
Beykoz
Zeytinburnu
Ümraniye
Üsküdar
Kartat
Avcılar
Ataşehir
Pendik
Bahçelievler
Fatih
Beyoglu
Sarıyer
Beşiktaş
Şişli
Kadıköy
Maltepe
Ka~ıthane
Esenler
Küçükçekmece
Esenyurt
Tuzla
Çekmeköy
Sancaktepe
Sultangazi
Bagcılar
Güngören
Bayrampaşa
Sultanbeyli
Gaziosmanpaşa
Arnavutköy
9,07
8,91
8,83
8,78
8,75
8, 50
8, 50
8,4 o
8,26
8,07
7,71
7,68
7,54
7,48
7,38
7,37
7,33
7,33
7,32
7,31
7,23
7,00
6,94
6,79
6,70
6,61
6,57
6,56
6,20
6,14
6,14
5,96
5,75
5,67
5,36
5,36
5,08
4,98
4,62

i 70
ISTANBUL TICARET ODASI
Araştırmaya katılan bireylere yaşadıklan ilçede aşağıdaki belediye hizmetlerine yönelik
memnuniyet dOzeylerini 1-1 O arasında bir değer vererek belirtmeleri istenmiştir;
- Çöp ve çevresel atık toplama hizmetinden - Belediyenin sosyal ve kültürel faaliyetleri
- Kanalizasyon hizmetinden - Belediyenin sosyal yardımlanndan
- Şebeke suyu hizmetlerinden - Belediyenin sağlık hizmetlerinden
- Toplu taşıma hizmetlerinden - Belediyenin imar/iskan/ruhsat işlemleri
- Zab ıta hizmetlerinden - Otopark
- Yol/kaldırım yapımı hizmetlerinden - Park ve oyun alanları
- Yeşil alanların miktarından - Pazar yerleri
- Hava kirliliği ile mücadeleden - Sokakların aydınlatılması
- itfaiye
İlçeler bazında yukarıda sayılan hizmet alanıanna yönelik yapılan değerlendirmeler
aşağıda sunulmuştur.
Grafik 87. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 1 - İlçe
Silivri
Zeytinburnu
BOyUkçckmece
Ataşehir
Çatalca
.. Şile
Umraniye
Adalar
Kartat
Başakşehir
Avcılar
Pendik
Beylikdüzü
Beykoz
Beyoğlu
Sarıyer
AmavutK.öy
Bagcılar
S iş! i
Bakırköy
Tuzla
Çekmeköy
Usküdar
Esenyurt
Fatih
Eyüp
Maltepe
Ka gıthane
Beşiktaş
Esenler
Bahçelievler
Küçükçekmece
Kadıköy
Sultangazi
OOngören
Gaziosmanpaşa
Bayrampaşa
Sancaktepe
Sultanbeyli
Çöp ve çevresel atık toplama
hizmetinden
5.[0
5 4
5,00
~17
3,2
9,00
8,78
8,67
8,5 ı
8,50
8,29
8
9~0
7,
7, 90
7, 90
7, 77
7, 74
7, 60
7,10
7,08
7,03
6,93
6,75
6,69
6,55
6,53
6,53
6,46
6,39
6,36
6,31
6,30
6,29
6,17
6,16
6,04
6,00
5,94
5,77
Grafik 88. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 2 - İlçe
Ataşehir
Zeytinburnu
.. Karta!
Umraniye
Avcılar
Pendik
Çatalca
Beyoğlu
Tuzla
Çekmeköy
Silivri
BUyUkçekmece
Beylikdüzü
Sarıyer
Başakşehir
Sil e
B.ııkırköy
UskUdar
Maltepe
Beykoz
-S i ş li
F'atıh
Bagcılar
Bahçelıevlcr
Ka gıthane
Sulta~azi
eyüp
Esenyurt
Esenler
Beşiktaş
Kadıköy
Küçükçekmece
Güngören
Arnavutköy
Adalar
Bayrampaşa
Gaziosmanpaşa
Sancaklcpe
Sultanbey li
Kanalizasyon hizmetinden
8,69
8367
8, 3
8,32
8,17
8,15
8,00
7 ,92
7 ,87
7 ,87
7 ,83
7 ,78
7, 70
7, 59
7,2 o
7,14
7,0 3
7,0 o
6,91
6,90
6586
6 8
6,36
6,19
6, 14
6,14
6,06
6,06
6,05
6,00
5,97
5,88
5367
5, 3
4,86
4,71
4,35
3d33
25

ISTANBUL.'DA YAŞAM K.AJ.J rESJ ARAŞTIRMASI 171
Grafik 89. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 3 - İlçe
Şebeke suyu hizmetlerinden
Grafik 90. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 4- İlçe
Toplu taşıma hizmetlerinden
A taşeh i r
Avc ılar
Ümraniye
Karta!
BUyUkçekmece
Zeytinburnu
Silivri
Pendik
ÜskUdar
Çatalca
Tuzla
Çekmeköy
Beylikdüzü
Sarıyer
Beyog ıu
Ş ile
Adalar
Bakırköy
Sultangazi
Beykoz
Arnavutköy
Maltepe
Gaz iosmanpaşa
Başakşehir
Fatih
Bagcılar
Şişli
Bahçelievler
E yUp
Bayrampaşa
Beşiktaş
Küçükçekmece
Kadıköy
Kagıth ane
Güngören
Esenler
Sultanbeyli
Esenyurt
Sancaktepe
8,86
8,29
8,24
8,24
8,11
8 ,00
8 ,00
7 ,92
7, 75
7, 75
7, 73
7, 73
7, 70
7, 55
7, 54
7, 43
7,33
7,17
7,1 2
7,1 o
7,07
6,87
6,86
6,80
6,53
6,53
6,40
6,38
6,25
6,2 1
6,00
5,94
5,91
5,90
5,83
5,51
5,17
5,06
4,43
Zeytinburnu
Ataşehir
Avcılar
Kad ı köy
Şiş li
Fatih
Eyüp
Silivri
Ş ile
Beyoğlu
Kartat
Bağcılar
Ümraniye
Pendik
Sultangazi
Beşiktaş
Bakırköy
Adalar
Sarıyer
Esenyurt
Başakşehir
Beykoz
Çatalca
Büyükçekmcce
Bahçelievler
Esenler
Maltepe
Üsküdar
Küçükçekmece
Bayrampaşa
Beylikdüzü
Gaziosmanpaşa
Güngören
Tuzla
Çekmeköy
Kağı thane
Sultanbeyli
Arnavutköy
Sancaktepe
8,65
8,51
8,29
8,10
7 ,80
7,
so
7, 33
7,1 7
7,14
7,08
6,9 o
6,9 o
6,88
6,87
6,65
6,63
6,62
6,53
6,52
6,28
6,20
6,14
6,00
6,00
5,81
5,78
5,78
5,71
5,66
5,64
5,60
5,48
5,25
5,20
5,20
5,10
4,08
3,58
2,70

172 ISTANBUL TICARETODASI
Grafik 91. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 5- İlçe
Zabıta hizmetlerinden
Grafik 92. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 6- İlçe
YoiJkaldırım yapımı hizmetlerinden
Sultanbeyli
Ataşehir
Beyogıu
Büyü kçekmece
Çatalca
Silivri
Kartat
Şişli
Pendik
Ümraniye
Beykoz
Sarıyer
Başakşehir
BeylikdOzU
Avetlar
Ş ile
Fatih
Eyüp
Bakırköy
Zeytinburnu
Üsküdar
Arnavutköy
Kadıköy
Bayrampaşa
Maltepe
Gaziosmanpaşa
Kagıthane
Esenyurt
Bagcılar
Bahçelievler
Esenler
Küçükçekmece
Sultangazi
Güngören
Adalar
Sancaktepe
Beşiktaş
Tuzla
Çekmeköy
,37
,26
8 ,85
8, 33
8, 25
8,17
8,0 o
7,89
7,70
7,64
7,59
7,55
7,40
7,30
7,26
7,14
7,07
7,06
7,03
6,90
6,68
6,53
6,50
6,50
6,48
6,43
6,24
6,22
6,20
5,96
5,95
5,84
5,67
5,33
5,33
5,13
4,58
4,53
4,53
Ataşehir
BüyUkçekmece
Esenyurt
Başakşehir
Sarıyer
Bcylikdüzü
Silivri
Avcı lar
Çatalca
Ş ile
Ümraniye
Beykoz
Şişli
Pendik
Fatih
Beyoğlu
Bakırköy
Kartat
Kadıköy
Esen ler
ÜskUdar
Maltepe
Sultangazi
Eyüp
Bayrampaşa
Zeytinbum u
Küçükçekmece
Bahçelievler
Gaziosmanpaşa
Bagcılar
Güngören
Tuzla
Çekmeköy
Kağıthane
Beşiktaş
Sancaktepe
Arnavutköy
Sultan bey! i
Adalar
7,83
7,78
7,61
7,40
7,35
7,20
7,17
7,09
7 ,00
6 ,86
6 ,82
6, 76
6, 74
6, 73
6, 71
6, 69
6, 69
6, 68
6, 66
6, 43
6,32
6,22
6,0 o
5,94
5,64
5,52
5,44
5,42
5,19
5,13
5,08
4,93
4,93
4,67
4,42
3,48
2,80
2,75
2,67

ISTANilUI..'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTJRMASl 173
Grafik 93. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 7- İlçe
Yeşil alaniann miktanndan
Grafik 94. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 8 - ilçe
Hava kirliilgiile mUcadcleden
Ş ilc
Beykoz
Ataşehir
Adalar
BeylikdOzU
Arnavutköy
Esenyurt
Sarıyer
Avcılar
Eytlp
Başakşehir
BUyUkçekmece
Kadıköy
Silivri
Maltepe
Üsküdar
Esenler
Çatalca
Gaziosmanpaşa
Zeytinburnu
Karta!
Pendik
fatih
Bayrampaşa
Bakırköy
Ümraniye
Sultanbeyli
Sullangazi
Küçükçekmece
Tuzla
Çekmeköy
Beyoğlu
Beşiktaş
Bahçelievler
Güngören
Bağcılar
Şişli
Kağıthane
Sancaktepe
8,86
8,41
8,40
8 ,00
7, 70
7,33
7,28
7,23
7, 14
6,75
6,70
6,67
6,22
6,17
6,09
6,07
6,00
6,00
5,90
5,81
5,80
5,77
5,64
5,64
5,64
5,63
5,50
5,49
5,34
5,33
5,33
5,31
5,00
4,81
4,67
4,52
4,51
3,52
2,96
Adalar
Ataşehir
Beykoz
Beylikdüzü
Ş ile
Kartat
Esenyurt
Sarıyer
Ümraniye
Avcılar
Kadıköy
Pendik
Gaz i osmanpaşa
Büyükçekmece
Arnavutköy
Başakşehir
Bayrampaşa
Çatalca
Silivri
Maltepe
Esenler
Sultanbeyli
ÜskOdar
Şişli
Beyoğ lu
Zeytinburnu
Fatih
Eyüp
Sultangazi
KOçOkçekmece
Tuzla
Çekmeköy
Bağcılar
Bakırköy
Güngören
Bahçelievler
Kağıth a n e
Beşiktaş
Sancaktepe
7,52
7,50
7,43
7,37
7,22
7, 16
7,02
6,97
6,97
6,92
6,90
6,78
6,67
6,60
6,57
6,50
6,33
6,30
6,1 ı
6,08
6,04
6,00
5,85
5,81
5,78
5,75
5,44
5,25
5,20
5,20
5,15
s, ı o
5,00
4,96
4,15
3,83
2,87
,33
8, 40

174 ISTANBUL TICARET ODASI
Grafik 95. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 9- İlçe
Belediyenin sosyal ve kültürel
faaliyetleri
Zeytinburnu
Beşiktaş
Ataşehir
Sili vri
BUyükçekmece
Kartat
Çatalca
Ümraniye
Pendik
Başakşehi r
Ş ile
Esenler
Beyogıu
Beykoz
Avcılar
Kadıköy
Fatih
Maltepe
BeylikdOzU
Üsküdar
Sarıyer
Bayrampaşa
Arnavutköy
Şişli
Sultangazi
Bakırköy
Gaziosma npaşa
Eyüp
KUçUkçckmccc
Bahçelievler
Bagcılar
Güngören
Adalar
Kağıthane
Tuzla
Çekmeköy
Esenyurt
Sultanbeyli
Sancaktepe
,37
8 ,78
8, 50
8,17
8,1 ı
8,05
8,0 o
7,83
7,49
7,24
7, 14
7,14
7,08
7,03
6,97
6,97
6,93
6,87
6,80
6,68
6,58
6,43
6,27
6,23
6,14
6, l4
6,10
6,06
5,75
5,73
5,67
5,33
5,33
5,32
5,07
5,07
4,83
3,92
2,78
Grafik 96. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 1 O - ilçe
Belediyenin sosyal yardımlarından
Esenyurt
Zeytinburnu
Büyükçekmece
Esenler
Ataşcltir
Silivri
Şişli
Çatalca
Ş ile
Kadıköy
Karta ı
Beykoz
Adalar
Beyoğlu
Ümraniye
Pendik
Sarıyer
Başakşehir
Bcylikdüzü
Avcılar
Gaziosmanpaşa
Fatih
Maltepe
Sultangazi
Üsküdar
Bayrampaşa
Bakırköy
Bagcılar
Küçükçekmece
Bahçelievler
Eyüp
Güngören
Tuzla
Beşiktaş
Kagıthane
Arnavutköy
Çekmeköy
Sultanbeyli
Sancaktepe
,44
,38
,33
9 ,lO
9 ,00
8 ,67
8, 41
8, 25
8,0 o
7,78
7,71
7,59
7,57
7,46
7,43
7,27
7,23
7,14
7, 10
6,97
6,67
6,58
6,52
6,5 ı
6,43
6,43
6,2 1
5,97
5,88
5,81
5,75
5,67
5,33
5,33
5,00
4,80
3,83
3,58
2,70

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞ1'lRMA Sl 175
Grafik 97. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet ll - ilçe
Belediyenin sağbk hizmetlerinden
Esenyurt
Büyükçekmece
Zeytinburnu
Başakşehir
Kadıköy
Beşiktaş
Ataşehir
Bakırköy
Esenler
Kartat
Beykoz
Ümraniye
Şişli
Beyoglu
Pendik
Silivri
Fatih
Üsküdar
Beylikdüzfi
Ş ile
Avcılar
Sarıyer
Maltepe
Gaziosmanpaşa
Tuzla
Çekmeköy
Bahçelievler
Sultangazi
Kağıthane
Küçükçekmece
Çatalca
E yUp
Bagcılar
Güngören
Arnavutköy
Bayrampaşa
Adalar
Sultanbeyli
Sancaktepe
9,83
9,78
9,66
9,60
9,1 7
8,75
8 ,38
8, 00
7, 95
7, 76
7,6 6
7,5 5
7,5 4
7,4 6
7,3
7, 1 4
7,1 ı
7,1 ı
7, 1
7,0
o
o
6,97
6,97
6,74
6,57
6,13
6,13
6,12
6,09
5,95
5,94
5,79
5,69
5,67
5,58
5,07
4,00
4,00
3,92
~ 2,43
Grafik 98. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 12- İlçe
Belediyenin imar/iskan/ruhsat
BUyUkçekmece
Başakşehir
A taşehir
Silivri
Çatalca
Beylikdüzü
Beykoz
Esenyurt
Ş ile
Kadıköy
Karta!
Bakırköy
Şişli
Pendik
Ümraniye
Esenler
Sanyer
Gaziosmanpaşa
Üsküdar
Zeytinburnu
Arnavutköy
Sultangazi
Fatih
Maltepe
E yUp
Bayrampaşa
Avcılar
KUçUkçckmcce
Beyoğ lu
Kağıthane
Bahçelievler
Bağcılar
Tuzla
Beşiktaş
Adalar
Çekmeköy
Güngören
Sultanbeyli
Sancaktepe
işlemleri
-- 2,33
..... 2.26
,47
,33
,25
,20
9 , 14
9 ,03
8, 41
8, 28
8,0 o
7,94
7,56
7, 10
7,10
7,00
6,90
6,81
6,80
6,76
6,7 1
6,69
6,67
6,65
6,53
6,39
6,06
5,93
5,90
5,78
5,77
5,62
5,58
5,2 1
5,07
5,07
5,00
4,17
4,00

176 ISTANI3UL T ICAR!iTODASı
Grafik 99. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 13 -İlçe
Grafik 100. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 14- İlçe
Otopark
Park ve oyun alanları
Ataşehir
BüyUkçekmece
Silivri
Başakşehir
Çatalca
Sultanbeyli
Esenyurt
BeylikdOzU
13cykoz
Ş ilc
Avcılar
Kadıköy
Ş i ş li
Esenler
Karta!
Adalar
Ümraniye
Pendik
Sarıyer
Sultangazi
Tuzla
Çekmeköy
Maltepe
Eyüp
Bakırköy
Fatih
Zeytinbum u
Gaziosmanpaşa
Üsküdar
Küçükçekmece
Beyoğlu
Ka~ıthane
Bahçelievler
Bayrampaşa
Arnavutköy
Güngören
Bagc ıl ar
Beşiktaş
Sancaktepe
,32
,27
9 ,17
9 ,Ol
8 ,80
8 ,75
8 ,67
8, 44
7,9 o
7,86
7,71
7,03
6,95
6,80
6,65
6,63
6,61
6,54
6,52
6,37
6, 13
6, 13
6, 13
6,12
6,07
6,04
6,00
6,00
5,93
5,44
5,23
5,22
5,12
5,07
4,93
4,58
4,43
4,33
3,57
Ataşehir
Başakşe hir
BUyUkçekmece
Çatalca
Sil iv ri
Ş ilc
Esenyurt
Beykoz
Beylikdüzü
Zeytinburnu
Avc ı lar
Sarıyer
Arnavutköy
Eyüp
Esenler
Şişli
Maltepe
Bakırköy
Gaziosmanpaşa
Üsküdar
Fatih
Karta!
Ümraniye
Sultangazi
Tuzla
Çekmeköy
Adalar
Pendik
Küçükçekmece
Bahçelievler
Bayrampaşa
Beyoglu
Sultanbeyli
Kadıköy
Güngören
Ba~cılar
Beşiktaş
Ka~ıthane
3,86
Sancaktepe 2,43
8,8 1
8,80
8,78
8,75
8,67
8,29
8,22
7, 66
7, 60
7,1 4
7,03
6,90
6,80
6,75
6,65
6,57
6,57
6,55
6,43
6,32
6,31
6,15
6,08
6,05
6,00
6,00
6,00
5,96
5,72
5,65
5,57
5,54
5,50
5,41
5,08
4,87
4,33

ISTANBUL 'DAY AŞAM KALITESI ARAŞiiRMASI } 77
Grafik 101. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 15- İlçe
Pazar yerleri
Grafik 102. Belediye Hizmetlerinden
Memnuniyet 16- hçe
Sokakların aydıntatılmasa
Ataşehir
Çatalca
Ş ile
Başakşehir
Esenyurt
Şişli
BUyükçekmece
Beykoz
Beylikdüzü
Silivri
Adalar
Arnavutköy
Avcılar
Zeytinburnu
Karta(
Beyo~lu
Eyüp
Pendik
Sanyer
Fatih
Maltepe
Esenler
Ümraniye
Bakırköy
Üsküdar
Gaziosmanpaşa
Sultangazi
Küçükçekmece
Bahçelievler
Bagcılar
Bayrampaşa
Güngören
Ka~ıthane
Kadıköy
Tuzla
Çekmeköy
Sultanbeyli
Beşiktaş
Sancaktepe
2,78
8,60
8,50
8,00
8,00
7,94
7,94
7,89
7 ,79
7 ,70
7 ,67
7, 33
7,07
7,03
6,95
6,8 s
6,77
6,75
6,67
6,65
6,62
6,61
6,59
6,58
6,55
6,43
6,43
5,86
5,81
5,73
5,43
5,43
5,25
5,10
4,81
4,40
4,40
4,33
4,33
Zeytinburnu
8,66
Ataşehir
8,65
Şişli
8,57
Beykoz
7 ,86
Çatalca
7 ,75
Esenyurt
7, 61
Bilyükçekmece
7, 44
Başakşebjr
7, 40
Adalar
7, 33
Karta(
7,32
Silivri
7,17
Fatih
7,07
Sarıyer
7,03
Avcılar
7,03
Pendik
7,0 o
Ş ile
6,97
Esenler
6,94
Ümraniye
6,94
Eyüp
6,94
BeylikdOzU
6,80
Beyoglu
6,77
Maltepe
6,74
Arnavutköy
6,67
Bakırköy
6,62
Üsküdar
6,57
Bahçelievler
6,27
Ba~cılar
6,27
Güngören
6,26
Gaziosmanpaşa
6,10
Küçükçekmece
5,90
Tuzla
5,87
Çekmeköy
5,87
Sultangazi
5,63
Bayrampaşa
5,36
Kadıköy
5,22
Kağıthane
4,76
Sultanbeyli
4,75
Beşiktaş
4,58
Sancaktepe 2,70

1 78 !STANOVL T ICAKUT ODASI
Grafik J 03. Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet 17 - İlçe
İtfaiye
Ataşehir
Karta!
Zeytinburnu
Çatalca
Ümraniye
Adalar
Silivri
Büyükçekmece
Pendik
Sultanbeyli
Başakşehir
Sarıyer
Beyoglu
Ş ile
Tuzla
Çekmeköy
Kadıköy
Beykoz
Bakırköy
Kag ıth anc
Arnavutköy
Fatih
Üsküdar
Şiş l i
Gaziosmanpaşa
B agc ı lar
Eyüp
Esenyurt
BeylikdOzU
Avcılar
Bahçelievler
Maltepe
Esenler
Güngören
KüçOkçekmeee
Sultangazi
Bayrampaşa
Beşiktaş
Sancaktepe
,,a 4,67
3,65
8, 70
9,56
9,51
9,45
9,43
9,35
9,33
9,24
9,22
9,15
9,08
8,6 5
8,6 2
8,5 7
8,4 o
8,4 o
8,34
8,07
7,93
7,81
7,60
7,56
7,54
7,49
7,48
7,43
7,38
7,1 1
7, 10
7,03
6,98
6,96
6,81
6,78
6,50
6,23
6,07

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMA S I 179
Araştırmaya katılan bireylere aşağıdaki konulardaki memnuniyet düzeylerini 1-1 O arasında
belirtmeleri istenmiştir;
-Eğit iminizden
- Aile hayatmtzdan
-Şu anki işinizden
- Hayat standartlannızdan
• Yaşadığınız evden
- Yaşadığınız ilçeden
• Evliliğinizden
- Sağl tğımzdan
- Sosyal yaşantınızdan
- Kazancınızdan
- Kişisel gelişiminizden
- Manevi hayatınızdan
Grafik ı 04. Kişisel Memnuniyet Düzeyi ı - İlçe Grafik 105. Kişisel Memnuniyct Düzeyi 2 - ilçe
E~itlminizden
Şu anki işinizden
Kad ıköy
Bakırköy
Beş i ktaş
Ataşehir
Şişli
Bahçelievler
Maltepe
Adalar
GUngören
BUyükçckmcce
KUçUkçekmece
Zeytinburnu
Fatih
Beykoz
Sarıyer
Silivri
E yUp
Başakşehir
Ba~cı l ar
ÜskUdar
Kartat
Çatalca
Pendik
Tuzla
Çekmeköy
Bcylikdüzi.l
Beyo~lu
Esenler
Ümraniye
Ş ile
Sultangazi
Avc ıl ar
Esenyurt
Kağıthane
Bayrampaşa
Sancaktepe
Gaziosmanpaşa
Sultanbeyli
Arnavutköy
7,83
7,48
7,38
7,33
7,22
7 ,00
6 ,98
6 ,92
6, 76
6, 74
6, 72
6, 67
6, 57
6, 52
6,34
6,1 7
6,12
6, ı o
6,04
5,97
5,95
5,89
5,88
5,87
5,87
5,86
5,77
5,65
5,46
5,33
5,22
5,09
5,00
4,95
4,79
4,70
4,54
4,1 7
4,00
Ş ile
Üsktldar
Beyoglu
Adalar
Çatalca
Silivri
Sarıyer
Büyükçekmece
Arnavutköy
Sultangazi
Ataşehir
E yUp
Bakırköy
Zeytin bu mu
Küçtikçekmece
Başak şehir
Beykoz
Güngören
Şiş li
Karta!
Bahçelievler
Esenler
Avcı lar
Ümraniye
Pendik
Esenyurt
Maltepe
Kadıköy
Kağıthane
Fatih
Tuzla
Çekmeköy
Bağcılar
Beş i ktaş
Bayrampaşa
Sancaktepe
Gaz i osmanpaşa
Beylikdilzll
Sultanbeyli
8,33
7,87
7,86
7,69
7,67
7 ,56
7 ,42
7, 29
7, 27
7, 26
6,9 ı
6,81
6,77
6,75
6,7 l
6,7 ı
6,62
6,5 o
6,46
6,45
6,40
6,36
6,34
6,34
6,34
6,22
6,19
6, 16
6,1 ı
6,04
6,00
6,00
6,00
5,83
5,71
5,30
5,07
5,00
4,00

] 80 ISTANOUI. TICARET 011ASI
Grafik 106. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 3 - İlçe
Grafik 107. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 4 - İlçe
Hayat standartlarınızdan
Yaşadığınız evden
Üsküdar
Sarıyer
Eyüp
Ataşehir
Adalar
Esenyurt
Zeytinburnu
Beyo~ l u
Sultangazi
Esenler
Ş ile
Maltepe
Küçükçekmece
Avcı lar
Çatalca
Bak ı rköy
Başakşehir
Bahçelievler
Beykoz
Güngören
Büyükçekı:nece
Kad ıköy
Pendik
Şiş l i
Karta!
Ümraniye
Fatih
Silivri
Beş iktaş
Bayrampaşa
Ba~cı lar
Gaziosmanpaşa
Beylikdilzü
Kagıthane
Tuzla
Çekmeköy
Arnavutköy
Sancaktepe
Sultanbeyli
8,00
7,39
7 ,23
7, 02
6, 91
6, 89
6, 84
6, 69
6,62
6,59
6,57
6,57
6,52
6,34
6,25
6,21
6,00
5,96
5,92
5,90
5,89
5,88
5,84
5,83
5,80
5,79
5,78
5,50
5,25
5,21
5,12
5,12
5,10
5, 10
5,07
5,07
4,53
4,52
3,67
Adalar
Ş ile
BeylikdOz-o
Os kildar
Zeytinburnu
Sarıyer
Avcılar
Ataşehir
Arnavutköy
Beykoz
Sultangazi
Sancaktepe
Bağcılar
Eyüp
Beyoğlu
Küçükçekmece
Kadıköy
Bahçelievler
Büyükçekmeee
Esenyurt
Bakırköy
Esenler
Güngören
Çatalca
Ka gıthane
Ümraniye
Tuzla
Çekmeköy
Başakşehir
Karta!
Pendik
Maltepe
Silivri
Fatih
Ş i şli
Bayrampaşa
Sultanbey li
Beşiktaş
Gaziosmanpaşa
8,33
8,19
8,16
8,09
7,90
7,76
7,60
7,60
7 ,47
7 ,46
7, 29
7, 22
7, 16
7, 12
7, 08
6, 98
6, 95
6,82
6,78
6,72
6,69
6,59
6,57
6,5 o
6,49
6,41
6,40
6,40
6,40
6,39
6,38
6,30
6, 17
6,13
6, 1 ı
5,50
5,25
5,25
5,02

Grafik 108. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 5 - İlçe
Yaşadı~ınıı ilçeden
İSTANBUL'DA YAŞAM KALITESI AR.l\ŞTLRMASJ 181
Grafik 109. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 6 - İlçe
Evliliğinizden
Ş ilc
Adalar
Beykoz
Avcılar
Üsküdar
Eyüp
Zeytinburnu
Beylikdüzü
Bcyogıu
Büytikçekmece
Sultangazi
Ataşehir
Silivri
Fatih
Sarıyer
Karta!
Çatalca
Ümraniye
Kad ı köy
Şiş l i
Bahçelievler
Pendik
Maltepe
Küçükçekmece
GUngörcn
Bakırköy
Başakşeh i r
Bağcılar
Beşiktaş
Tuzla
Çekmeköy
Esenler
Kağıthane
Sancaktepe
Arnavutköy
Bay rampaşa
Esenyurt
Sultanbeyli
Gaziosmanpaşa
8,57
8,53
8,46
8,40
8,20
7 ,81
7 ,79
7 ,76
7 ,62
7, 56
7, 49
7, 43
7, 33
7, 29
7, 23
7,0 2
7,0 o
6,9 o
6,81
6,78
6,78
6,77
6,70
6,69
6,67
6,62
6,60
6,46
6,26
6,13
6, 13
6,06
6,00
6,00
5,60
5,57
5,50
4,67
4,49
Adalar
Zeytinburnu
Tuzla
Çekmeköy
Eyüp
Üsküdar
Arnavutköy
Ş ilc
Beyoğ l u
Sultangazi
Sarıyer
Sancaktepe
Ataşehir
Bakırköy
Karta!
Fatih
Ümraniye
Beykoz
BüyUkçekmeee
Bahçelievler
Kağıthane
Pendik
Ba~cı lar
Küçükçekmece
Şişli
Maltepe
Beylikdüzü
Kadıköy
Aveı lar
Güngören
Esenler
Başakşehir
Silivri
Sultanbeyli
Çatalca
Esenyurt
Beşiktaş
Bayrampaşa
Gaziosmanpaşa
,33
9 ,13
9 ,02
9 ,00
8 ,96
8 ,78
8 ,62
8 ,57
8, 44
8, 42
8, 38
8, 35
8, 34
8, 33
8, 30
8, 22
8,1 ı
8,08
8,0 o
7,94
7,8 ı
7,78
7,64
7,54
7,47
7,41
7,33
7,09
7,09
7,00
6,93
6,91
6,67
6,67
6,56
6,50
6,29
6,25
5,61

182 ISTANBUL TICARETODASI
Grafık 110. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 7 - İlçe
Grafik 111. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 8 - İlçe
Aile hayatınızdan
Sağhğınızdan
Adalar
Zeytinburnu
Ş ilc
Sultangazi
ÜskUdar
Tuzla
Çekmeköy
Arnavutköy
Beykoz
Sarıyer
Beyoğlu
Eyüp
Ümraniye
Ataşehir
Bakırköy
Karta!
Fatih
Sancaktepe
Pendik
Kağ ı thane
Beylikdüzi.l
Avcılar
Bağcılar
Küçükçekmece
Bahçelievler
Maltepe
Büyükçekmecc
Kadıköy
Silivri
Başakşehir
Çatalca
Esenler
Güngören
Sultanbeyli
Şişli
Esenyurt
Bayrampaşa
Beşiktaş
Gaziosmanpaşa
6,72
6,61
6,42
5,79
5,58
5,46
"""' ,5 1
,44
,43
,30
9 ,04
8 ,93
8 ,93
8 ,80
8, 62
8, 57
8, 5 1
8, 44
8, 38
8, 23
8, 21
8, 20
8,18
9
8,0 4
• 8,0 o
7,8 o
7,77
7,67
7,63
7,62
7,48
7,44
7,28
7,17
7,10
7,00
6,97
6,90
1 8,0
Ş ile
Adalar
Sarıyer
Ataşehir
Beykoz
Zeytinburnu
Ümraniye
Kart al
Pendik
Beyoğlu
Tuzla
Çekmeköy
Üsküdar
Sultangazi
Avcılar
Arnavutköy
Beylikdüzü
Büyükçckmecc
Eyüp
Bakırköy
Silivri
Çatalca
Bahçelievler
Bagc ıl ar
Küçükçekmece
Maltepe
Başakşehir
Kağıthane
Güngören
Kadıköy
Fatih
Esenler
Sancaktepe
Esenyurt
Şişli
Beşiktaş
Bayrampaşa
Gazio smanpaşa
Sultanbeyli
8,7 1
8,63
8,57
8,53
8,38
8,29
8,20
8,15
8,04
8 ,00
7 ,87
7 ,87
7 ,83
7 ,81
7, 77
7, 73
7, 60
7, 44
7, 44
7,38
7,33
7,25
7,1 7
7,1 4
7,13
6,91
6,90
6,83
6,80
6,75
6,58
6,55
6,43
6,22
6,17
5,83
5,79
5,61
5,08

IS'J'ANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTIRMASI 183
Grafik 112. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 9 - ilçe
Grafik 113. Kişisel Mcmnuniyet
Düzeyi 10 - İlçe
Sosyal yaşantımzdan
Kazancınızdan
Beşiktaş
Ataşehir
Kadıköy
Ş i şli
Üsküdar
Adalar
Avc ıl ar
Eyüp
Zeytinburnu
Küçükçekmece
Güngören
Bahçelievler
Bcyogıu
Fatih
Maltepe
Karta]
Ümraniye
Bakırköy
Beylikdüzü
Bağcı lar
Beykoz
Sultangazi
Esenyurt
Çatalca
Büyükçekmccc
Başakşehir
Si livri
Pendik
Sanyer
Kagı tha n e
Tuzla
Çekmeköy
Ş ilc
Esenler
Bayrampaşa
Arnavutköy
Gaziosmanpaşa
Sancaktepe
Sultanbeyli
8,14
8,03
7,83
7,81
7,62
7,56
7,43
7 ,38
7 ,26
7 ,20
7 ,20
7, 12
7, 08
6, 97
6, 93
6, 93
6,7 3
6,7 3
6,7 o
6,6 9
6,5 9
6,5 o
6,5 o
6,5 o
6,4 4
6,4 o
6,3 3
6,28
6, 19
6, 10
6,00
6,00
5,92
5,87
5,36
4,80
4,78
4,35
4,33
Ş ile
Ataşehir
Kadıköy
Üsküdar
Avc ılar
Maltepe
Arnavutköy
Beyoğ lu
Sarıyer
Beykoz
Zeytin burnu
Küçükçekmece
E yUp
BeylikdOzU
Bakırköy
Güngören
Fatih
Şişli
BUyUkçckmccc
Başakşeh i r
Kartat
Bahçelievler
Silivri
Pendik
Esenler
Beşiktaş
Çatalca
Bayrampaşa
Sultangazi
Adalar
Kağıthane
Ümraniye
Gaziosmanpaşa
Sancaktepe
Tuzla
Çekmeköy
Esenyurt
Bağcılar
Sultanbeyli
7,97
7,93
7,89
7,62
7,36
7,26
6, 98
6, 93
6, 92
6, 90
6, 77
6, 71
6, 60
6,32
6,32
6,3 o
6,24
6, 17
6,00
6,00
5,95
5,92
5,83
5,80
5,78
5,76
5,75
5,57
5,52
5,31
5,20
5,08
4,93
4,87
4,80
4,80
4,72
4,67
4,08

184 ISTANBUL TICARET ODASI
Grafik 114. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi ll - İlçe
KJşisel gelişiminizden
Grafik 115. Kişisel Memnuniyet
Düzeyi 12 - İlçe
Manevi hayatınızdan
Kadıköy
Ataşehir
Üsküdar
Şiş l i
Beşiktaş
Zeytinburnu
Maltepe
Avcı l ar
Beyo~lu
Beylikdüzü
Bakuköy
Sarıyer
Eyüp
Silivri
Büyükçekmece
Küçükçekmece
Bahçelievler
Güngören
Sultangazi
Ümraniye
Kartat
Pendik
Çatalca
Başakşehir
Beykoz
Esenler
Ş ile
1\ız la
Fatih
Çekmeköy
Adalar
Arnavutköy
Ba~c ıl ar
Esenyurt
Kagıthane
Bayrampaşa
Sancaktepe
Gaziosmanpaşa
Sultanbeyli
8,29
8,14
8,08
7,69
7,62
7 ,47
7 ,39
7, 31
7, 22
7, 20
7, lO
7, !O
7, 07
7, 00
7, 00
6, 95
6,8 9
6,7 o
6,6 9
6,6 5
6,6 3
6,5 4
6,5 o
6,5 o
6,33
6,24
6,16
6,13
6, L3
6,08
6,00
5,96
5,94
5,91
5,76
5,36
5,04
4,73
4,50
Üsküdar
Zeytinburnu
Eyüp
Sultangazi
Arnavutköy
Tuzla
Fatih
Çekmeköy
Beykoz
Ş ile
Ataşehir
Beyoğ lu
Maltepe
Avc ıl ar
Güngören
Bakı rköy
Bahçelievler
Adalar
Sar ıyer
Esenler
Kartal
Küçükçekmece
Ümraniye
Pendik
Ba~c ılar
Sultan bey li
Beylikdüzü
Ka~ıth ane
Şiş l i
Esenyurt
Başakşeh ir
Bayrampaşa
Silivri
Büyükçekmece
Kad ı köy
Beşiktaş
Sancaktepe
Çatalca
Gaz iosma n paşa 5,17
,33
9 ,14
9 ,00
8 ,69
8, 34
8, 33
8, 27
8, 27
8,08
8,07
7,89
7,88
7,57
7,54
7,52
7,52
7,51
7,42
7,35
7,24
7,22
7,15
7,14
7,00
6,98
6,90
6,83
6,72
6,67
6,40
6,33
6,33
6,28
6,17
5,75
5,65
5,50
5,27

ISTANBUL'DA YAŞAM KALITESI ARAŞTI RMAS I 185
Deneklere bu alanlar d1şında, hayatlarından ne kadar mutlu olduklarını 1-1 O arası belirtmeleri
istendiğinde ortalama olarak 6.58 düzeyinde bir sonuca ulaşılmaktadır.
Grafik 116. Mutluluk Düzeyi- İlçe
PekJ bUtUn bu saydıklarımızı dUşUnUneniz hayatınızdan ne
kadar mutlu oldu~unuzu belirtirmisiniz'?
Adalar
Zeytinburnu
Beyoglu
Eyüp
Avcılar
Ş ile
Ataşehir
Kadıköy
Bakırköy
Sarıye r
Beykoz
Üsküdar
Pendik
Ümraniye
Kartat
Küçükçekmece
Fatih
Esenyurt
Tuzla
Çekmeköy
Esenler
Çatalca
Büyükçekmece
Bahçelievler
Silivri
Bcylikdüztı
Başakşehir
Maltepe
Güngören
Sultangazi
Şişli
Bağcılar
Kagıthane
Sancaktepe
Beşiktaş
Sultanbeyli
Bayrampaşa
Gaziosmanpaşa
Arnavutköy
8,14
8,07
7,90
7 ,77
7 ,77
7 ,7 1
7, 61
7, 55
7, 52
7,48
7,48
7,31
7,23
7,22
7,17
7,11
7,1 ı
7, 11
7,07
7,07
7,00
7,00
7,00
6,98
6,83
6,80
6,80
6,78
6,67
6,54
6,39
6,38
6,20
6,17
5,83
5,67
5,57
5,51
5,33

186 I STANllU L. TICIIRbfODASı
Genel Bir Değerlendirme
istanbul'da yaşam kalitesinin araştm ldığ ı bu çalışmada. hem nice! hem de nitel yöntemler
kullamlmıştır. Niccl a nali,~; kısmında, yaşam kalitesinin belirleyicileri olarak saptanan değişkenler ile
İstanb ul 'da 39 ilçeyi kapsayan yaşam kalitesi endeksi o lu şturulmuş tur . Bölümün ikinci kısmında ise
istanbul 'da yürütülen bir alan araştırması ile bireylerin yaşam kalitesiyle ilgili sorulara verdiği yanıtlar
değerlendirilmiştir.
istanbul'da yaşam kAlitesi endeksi, tararımızca tespit edilen değişkenie ri n kullanılmasıyla
oluşturulmuştur. Toplam 7 ana alan olarak yapılan s ınıfland ırm a, demografik yapı , egitim, sağ lık,
ekonomi, ulaşım , çevre ve sosyal yaşam başlıklarını içermektedir. Bazı verilere ulaşınakla yaşam lan
sorunlara rağmen , bahsi geçen 7 ana alana ilişkin alt değişkenler tespit edi lmi ş ve toplam 54 değişkenc ait
2009 y ılı verileri derlenmiştir. Bu değişkenterin bazıları ham veriler iken çoğunda kişi başına, derslik
başına, nüfusa göre gibi oransal ifadeler kullanılnıışlır . ilk bakışta farklı boyutlarda gözüken ve birbiriyle
bağlantılı olan bu veriler, araştırmanın yönteminde de açık landığ ı üzere tek boyuta indirgenerek analizin
ya pılmasına olanak tanıyacak forma geti rilmi ştir.
Endcks sonuçları incelendigindc yaşam kalitesi yüksek olan ilçeleri, diğerler inden ay ıran ba7ı unsurlar
ön plana çıkmışt ır. Bu unsurlar şu şeki lde özetlenebi lir:
- İlçedeki ekonomik yapı yaşam kalitesini etkileyen en önemli unsurlardan birisidir. Gerek ilçe
bazındaki fırma say ı sı gerekse ilçedeki vergi gelirinin düzeyi ekonomik durumun başlı ca
belirleyicileri a ra sındadır. Aynı zamanda ilçedeki banka şube sayısı ve gayrimenkul değerleri ilçenin
ekonomik yapısı hakkında ipuç l arı vermektedir. Tüm bu göstergeler ilçedeki iktisadi faaliyetlerin
yoğunluk düzeyini göstermekte, gelir durumu hakkında bir fikir vermekledir.
- İlçede yaşayaniann eği tim düzeyi, ilçedeki eğitim imkanlarının çeş itli l i ği ve kalitesi yaşam
kalitesi nin önemli belirlcyicilerindcndir. Aynı ilçeyi paylaşan bireylerin birbirine yakın eğitim
seviyesine sahi p o lması yaşam kalitesini art ı rıc ı etkcnlcrdendir.
- Yaşam kalitesi düzeyi aza ldı kça sağlık sorunlarının artt ı ğı ve sağl ı k l a ilgili a lınan hizmet düzeyinin
azaldığı göz l enmiştir.
- Nüfus yoğunluğu yaşam kalitesini etkileyici bir unsur olarak ortaya çıkmıştır.
- istanbul'daki en önemli sorun olarak tespit edilen lrafık ve ul aşım sorunl arına yönelik; ilçedeki
ulaşım imkan l arının çeşitliliği ve erişi l ebil i rlik düzeyinin yüksek liği de yaşam kalitesini etkileyen
önemli değişkcnlcrdcndir.
Araşt ırma sonuçlanna bakı l dığında; İstanbul ' daki yaşam kalitesi sıralamasında 39 ilçe arasında
Kadı köy'ün ilk s ırada yer ald ı ğı gözlenmektedir. Kcıdıköy' ü , Beşiktaş, Beyoğlu ve Şişli izlemektedir.
Yaşam kalitesi endeksindeki sıralamada son s ı rada yer alan ilçe ise Esenler'dir. Esenler' le birlikte
Gaz i osma npaşa ve Sultanbeyli, İ stanbu l 'da yaşam kalitesi en düşük olan ilçeler arasında yer almışlardır.
istanbul'da yaşam kalitesinin konu edinildiği bu ça lı şmada , nicel analizin dışında, istanbul'da evreni
temsil eden ömeklcm üzerinde geniş l emesine bir saha araştırmas ı y lirütül müştür . Araşlırma k apsamı nd a
İsta nbul kent nüfusunu temsi l eden 18 yaş üstü 2.410 kişiyle yÜ2 yüze görüşme ycıpılmıştır. 2.41 O dcncklen
olu şan araştınnamızın ömcklcmi %95 güven ara lı ğında ± %2 hata payı içermekle birlikte, Istanbu l'daki 39
ilçenin toplam kent nüfusunu temsil edebilecek düzeydedir.
Araştııman ın sonuçlanna göre, istanbul'da yaşayan bireyler çoğunlukla ayn ı evi paylaşmadıkları aile
üyeleriyle her gün, arkadaş l arıyla ve komş ul arıyla haftada birkaç kez, diger akrabalanyla ise ayda 1-2 kez

-------------------------..:l.;;..ST...;..AN;:_;BUI DA YAŞAM KALITESI A RAŞTIR\

188 ISTANBUL TICARC:l ODASI
Araştınnamızın sonuçlarına göre, İstanbul'un en önemli sorunlan sırasıyla trafik, nüfus
yoğunluğu ve asayiş sorunlarıdır . Genel olarak bakıldığında istanbul'da yaşayan bireylerin belediye
hizmetlerinden duyduğu memnuniyet düzeyinin ortalaması ise 10 Uzerinden 5.82'dir.
Özellikle son dönemlerde toplum içinde çeşitli kutuplaşmaların yaşandtğl, "mahalle baskıst"
deyimiyle toplumdaki bazı gruplara, çeşitli nedenlerden dolayı baskı uygulandığı gündeme
getirilmektedir. Araştınnamıza göre, toplumda sosyal gruplar arasında yaşanan gerilimler 1 O
üzerinden orta değer olan 5 'in altında değerlere sahiptir. Dolayısıyla toplumda gruplar arası
anlaşmazlık ve gerilime yüksek düzeyde rastlanmamaktadır. Ya da en azından böylt! bir gerilim
hisscdilse bile, henüz dikkate değer bir di.izeye ulaşmamıştır. Sonuçlar incelendiğinde, toplum içinde
en fazla anlaşmazltk ve gerilimin farklı siyasi düşünce gruplan arasında olduğu gözlenmiştir. Bunu
etnik kökenieri farklı gruplar ile zenginler ve fakirler arasında yaşanan sorunlar izlemiştir . Öte yandan
katılımcılar, siyasi görüşlerinden dolayı baskı altında olduklannı hissettiklerini ifade etmişlerdir. Öyle
ki toplumun üçte biri zaman, zaman siyasi görüşünden dolayı baskı altında olduğunu belirtmiştir.
Bunu dini inanç ve davranışlarından do l ayı baskı altında olduğunu hissedenler ile gelenek ve
göreneklerinden dolayı baskı hissedenler izlemiştir.
Araştınnaya katılan bireylere İstanbul'da hangi ilçede yaşamak istedikleri sorgulandığında ise,
Adalar, Beşiktaş ve Kadıköy'ün ilk; Esenyurt, Sultangazi ve Gaziosmanpaşa'nın ise son sıralarda yer
aldığı gözlenmiştir. Katılımcıların, kişisel durum ve gelişimlerine yönelik en fazla memnun oldukları
alanların başında aile hayatı ve evlilikleri gelmektedir. İstanbul'da yaşayan bireylerin hayatlarından
genel olarak memnuniyet düzeyleri 10 üzerinden 6.02'dir. Deneklere hayatlarından ne kadar mutlu
olduklarını 1-1 O arası belirtmeleri i stendiğinde ise ortalama ol anık 6.58 düzeyinde bir sonuca
ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan bireyler, nasıl bir yaşamın mutlu edeceği sorusuna karşılık "sağ/tk/ı
ve huzurlu bir yaşam", "sevdiklerimle birlikte olduğum bir yaşam", "başardı, yüksek kartyerli bir
yaşam" ve "zengin, yüksek gelire sahip olduğum bir yaşam" sıralamas ını
yapmışlardır.

Kaynakço
Altuğ , F., vd.; (2009) Yerel Yönetimlerde Hizmetlerden Memnımiyet ve Yolsuzluklar, İSMMMO
Yayınları, No: 121, İstanbu l.
Andrews, F., S. Whitney; (1976) Sociallndicators of Well-being: Americans' Perception of Life
Quality, Plenum, New York.
Avrupa Yaşama ve Ça lışma Koşu ll arını İy i leştinne Vakfı; (2009) ikinci Avrupu Yaşam Kalitesi
Anket-İlk Bulgular, (Çcvrimiçi:http://www.eurofound.europa.eu/publications/htm lfı les/ef0852
tr.htm)
Bigelow, D.A., M.J. Gareau, D.J.Young, D.J.; (1991) Qua/ity ofLife Questionnaire- Respondent
Self-Report Version (lnterview Schedule), Western Mental Health Research Center, Oregon Health
Sciences University, Portland, Oregon.
Cohen, R.; ( 1 997), McGi/1 Quality of Life Questionnaire, (Çevrimiçi:http://www.promotingexcellence.
org/ downloads/rneasures/mcgill gol.pdf).
Dalkcy N, D. Rourkc; (1 973) The Delphi Procedure and Rating Quality ofLife Factors, in The
Quality of Life Concept, Washington, DC, Environmental Protcction Agency.
DPT; (1996) Ilçe/erin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması ArCl.$tırması, Ankara, (Çevrimiçi:
http:/ /ekutup.dpt.gov. tr/bolgcscl/).
DPT; (2003) İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralamas ı Araştırması. Ankara,
(Çevrim içi: http:/ /ekutup.dpt.gov. tr/bolgesel/gosterge/2003-05. pdt).
DPT; (2004) İlçe/erin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Ara.şttrmas t , Ankara, (Çevr imiçi:
http://ekutup.dpt.gov.tr/bolgescl/gostcrgc/2004/ilce.pdf).
Emür, S.II. ve D. Onsekiz; (2007) Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasmda Açık ve YeşiL
Alanların Önemi-Kayseri-Kocasinan ilçesi Park Alanları Analizi, Erciycs Üniversitesi SBE Dergisi,
Sayı 22, Kayseri, ss.J67-396.
European Foundation; (2005)
Published European Foundation.
First European Quality of Live Survey, Ed. Petra Böhnke,
European Foundation, (2007) European Quality of L!fe Survey 2007, UK Data Arehive Study
Number 6299.
Evans, D.R.; (1994) Enhancing Quality of Life in Population At Large, Social lndicatots
Research, Vol.33.
Fırat, R.; (2005) Yaşam Kalitesi mi, Yaşam Standardı mı ?, Köprü, Sivil Toplum & İleti şim , 90.
Sayı , ( Çevrimiçi: http://www . kopnıdergisi .com/index .asp?Bo lum=EskiSayi lar&Gosteı=Yazi& Yaz i
No=679).
Geray, C.; (1998) Kentsel Yaşam Kalitesi ve Belediyeler, Türk İdare Dergisi, Say1 421, ss.323-346.
Havighurst, R.J; (1963) Successful Aging, in R.H. Williams, C. Tibbitts & W. Donolıue (Eds.),
Process of Aging: Social and Psychological Perspectives, Vol. l , New York: Atherton, pp. 419-425.
İç işleri Bakanlığı Araştırma ve Etütler Merkezi (AREM); (2007) Birinci Avrupa Yaşam Kalitesi
Anke.ti:Türkiye'de Yaşarn Kalitesi, Değerlendirme Raporu, Ankara.

Koçak, 1 I.; (2008) Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Kentsel Yaşam Kalitesinin YükseLtilmesine EtkiLeri,
TMMOB Ilarita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ankara Şubesi, ı. CBS Günleri Sempozyumu, 19-21
Kasım 2008, Ankara, ss.271-282.
National Research Council; (2002) Community and Quality of Life: Data Needs for lnformed
Decision Making, National Academy Press, Washington OC.
Nielsen; (2008) Quality of Life Survey 2008 National Report, New Zealand, (Çcvrimiçi:
htlp://www.niclscn.com).
Özdamar, K.; (2004) Paket Programlar ile Istatistiksel Veri Analizi(Çok Değişkenli Analizle1~,
Kaan Kitabevi, Yenilenmiş 5. bs., Eskişehir.
Pacione, M.; (2003) Urban Environmental Quality and Human Wellbeing- a Social Geographica!
Perspective,Landscape and Urban Planning, Cilt 65.
Shin, D.C., D.M. Johnson; (1978) Avowed flappiness as an Overall Assessment of the Quality of
Life, Social lndicators Research, Volume 5, Numbers 1-4, pp.475-492.
Şeker, M.; (2010) Mutluluk Ekonomisi, İktisat Fakültesi Sosyoloji Konfcransları, 39. Seri,
istanbul, ss.1 15- 134.
Tekeli, İ., vd.; (2004) Yaşam Kalitesi Göstergeleri: Türkiye Için Bir Veri Sistemi Önerisi, TUBA
No:6, Ankara.
Raporları ,
TÜİK; (2003-2009) Yaşam Memnuniye/i Araştırmast, Ank.ara,(Çevrimiçi:http://www.tuik.gov.tr).
Türksever, N.E.; (200 ı) Türkiye 'de Büyük Şeh ir Alanlarında Yaşam Kalitesinin
Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yöntem Denemesi, Basılmamış Doktora Tezi, İTÜ, İstanbul.
URL ı; (2008) Quality of L[(e '07 in Twelve of New Zealand's Cities, (Çevrimiçi:
hllp://www.bigcities.govt.n7Jindicators.htm).
Ülcngin, B., F. Ülengin, Ü. Güvenç; (200ı) A Multidimensional Approach to Urban Quality of
life: The Case of/stanbul, European Journal ofOperational Research, 130.WCED.
Van Kamp, 1., K. Leidelmeijer, A. Marsman, de A. Hollander; (2003) Urban Environmental
Quality and Human We/1-Being, Towards a Co nccptuaı Framework and Demarcation of Conccpts; a
Literaturc Study, Landscape and Urban Planning, Cilt 65. pp. 5-18.
Vcenhoven, R.; ( 1996) The Study of Life Satisfaction, (Ed.: W.E. Saris, R.Vcenhoven, A.C.
Scherpenzeel ve B.A. Bunting), Comparative Study of Satisfaction with Life in Europc, Eötvös
University Pres.
Szalai, A.; ( ı 980) The Meaning of Comparative Research on the Quality of Life, The Quality of
Life, cd. A.Szalai and F.Andrews, Sagc Beverly I-li lls, CA, pp. 7-24.
World Valucs Survey Association, (2009) World Values Survey, (Çevrimiçi:
http:/ /www. worldvaluessurvcy.org/).
Yener, Z.; ve K. Arapkirlioglu; (1996) Şart mı, Ne Şartt Avrupa Kentsel Şartı, Ada Kentliyim,
Yıl 2, Sayı 6.
Zorba, E.; (2009) Yaşam Kalitesi ve Fziksel Aktivite, lOTh. International Sports Sciences Congress,
23-25 October, ss: 82-85.

Ek-1: Temel Bile~enler Analizi·
Temel Bileşen ler Analizi (Principal Component Analysis, PCA) orijinal p değişkenin varyans yapısını
daha az sayıda ve bu değişkenierin doğrusal bileşenleri olan yeni değişkenieric ifade etme yöntemidir.
Aralarında korelasyon bulunan p sayıda d eğişkcııin açıklad ığı yap ıyı , a ralarında korelasyon bulunmayan
ve sayıca orijinal değişken sayısından daha az sayıda (p>k) orijinal değişkenicnn doğrusal bileşenleri olan
deği~kenlerle ifade etme yöntemine Temel Bileşenler Analizi denir.
Temel Bileşenler Analizi'nin ana amaç ları
şu şekil dedir:
Veri indirgernesi yapmak
Tahminierne yapmak
Veri setini bazı yöntemlerin analiz edebileceği forma sokmak (Temel bileşenler regresyon analizi,
faktör analizi)
ilişkili değişken setlerinden birimlerin/oluşumların temel bileşen sko rlarını hesaplamak ve
birimleri bu skorlara göre sıraya dizrnek (büyükten kUc,;Oğe, küçükten büyüğe sıralama)
Bir oluşumu ifade etmek üzere p değişkente ilgili veri toplanmış ise bu değişkenierin belirlediği
toplam deği şke nliği ifade etmek üzere k sayıda temel bileşen bulmak, böylece daha az sayıda değişken ilc
çalışarak p boyutlu uzay yerine k boyutlu (k

Cebirsel olarak temel bileşenler p tane rastgele değişken X 1 ,X 2 , •• • Xp nin doğrusal bileşenleridir.
Geometrik olarak bu doğrusal bilcşcnlcr, koordinat eksenleri Xı ,Xı, .. . Xp olan orijinal sistemi döndürerek
bulunan yeni koordinat sisteminin seçimini gösterirler. Yeni eksenler maksimum degişkenliği içeren
yönleri gösterirler ve birlikte değişim yapısının daha basit ve daha az sayıda değişken ile açıklamasını
verirler.
X matrisindc yer alan p değişkenin doğrusal bileşenlerini bulmak için koyarvans matrisinin ya da
korelasyon matrisinin özdeğerleri ve özvektörleri kullanılır. Bilindiği gibi özdeğerlere karşılık gelen
özvektörler bjrbirlerine diktir (birbirlerinden bağımsızdırlar). Bu özellikten yararlanarak temel bileşenler ,
özdeğerleri n büyüklUk sırası izlenerek önem sırasına göre hesaplanır .
Aşağıda görüleceği gibi ana bileşenler; Xı,X2 ,... Xp değişkenlerinden oluşan X veri rnatrisindcn
hesaplanan kovaryans matrisi :L (ya da korelasyon matrisinden) hesaplanır. X matrisinin çok değişkenli
normal dağılım varsayınuru taşıması gerekmez. Öte yandan, çok değişkenli normal dağılım gösteren
verilerden hesaplanmış temel bileşenler sabit yoğunluk elipsoidleri cinsinden faydalı yorumlamalara
sahip6rler. Ayrıca toplum çok değişkenli normal dağılım gösteriyorsa örnek bileşenlerden çok değişkenl i
normal dağılıma ilişkin çıkarsamalar (inferencc) yapılabilir.
'Arı
X' =r Xı,X 2 ,...Xp] rastgele vektörünün kovaryans ınatris i I, ve bu matrisin özdeğerleri A. 1 ~. A.~ ..... ~
~ O olsun.
Değişkenlere ilişkin doğrusal bilcşenlcr ;
Yı = lı'
Yı= lı'
X' = lııXı + IııXı + ..... + IrııXrı
X' = Iı ıXı + InXı + ..... + lrıXp
Yp= Ip' X' = I ırXı + IıpXı + .. ... + lppXp olarak hesaplanır .
Her bir temel bileşenin varyanst;
Var (Yı)= lı':L lk i.k""' 1 ,2,...,p olarak hesaplanır .
Temel bilcşenler, Yı ,Yı, ... ,Yp birbirleri ilc ilişkili değildirler ve onlar varyanslannın büyüklüklerine
göre sıralarurlar . Her bir temel bileşen özdeğerlere karşılık gelir. Bilindiği gibi orijinal değişkenlik ile p
temel b ileşen in varyanslan toplamı birbirine eşittir . Ayrıca Total varyans, özdeğerler toplamına eşittir .
Total Varyans= J.. ı + A- 2 + ... + Ap - Var(Y 1 ) + Var(Y 2 ) 1- ... + Var(Y p)
Total Varyans= Var(Xı) + Var(X 2 ) + ... + Var(Xrı)
Temel bileşenterin varyansı Var(Yi)= ı , 'L li şeklinde hesaplanır.
İJk temel bileşen maksimum varyanslı doğrusal bileşendir. İkinc i temel bıleşen ikinci büyüklükte
varyansa sahip olan bileşendir. Sırası ile temel bileşenler özdeğerterin büyüklük sıralamasına göre orijinal
veri setinin varyansını açıklamada yüzde değerlerle ifade edilen ana bileşen varyanslan ile açıklanabilirler.
Var ry 1 )= 1 i '2: 1 ı eşitliğini maksimize eden birinci temel bileşenin varyansını vennektedir.
Bunu şöyle belirleriz:
ı . temel bileşen , Var (li X)'i 1 ı' lı - 1 olacak şekilde maksimize eden J 1 'X doğrusal bileşenidir.
2. temel bileşen, Var (l ı X)'i h' lı = 1 ve Cov (1 1 'X, 1 2 'X )=O olacak şekilde maksimize eden lı'X
doğrusal bileşenidir.

k. temel bileşen ı ,• ı, = 1 ve Cov ( lı'X , 1 k'X )- O olan Var (l,'X)'i maksimize eden ı ı'X doğrusal
bileşenid ir.
,L, randonı vektör X'= [ X 1 ,X~ •... Xpj nin kovaryans matrişi olsun. I'nin özdeğer-özvektör çiftleri
(Aı,eı), (A.ı, eı), ... , (Ap,ep) olsun. Burada /... 1 ~ A.~ ... ? A~O d ır ,
i inci temel bileşen;
Y i=ei'X=eı,Xı +eıiXı+ ... +er.Xr dir.
Var (Y,)- ci'L cı = Ai ve Cov (Y ı,Y k) ei'L ek = Odır.
Eğer bazı Aı ler eşit iseler ı , katsayılar vektörleri de eşit o lacaktır . Bu durumda Y, ler tek olmar.lar ve
bazı temel bileşenler birbirlerine eşit olarak elde edilirler. p değişkenli orijinal veri matrisini p boyutlu
uzayda gösterecek olursak oblik (eğik) eksenlerle göstermek gerekmektedir. Halbuki p temel bileşen,
birbirlerine dik p tane eksen ile göstcrilirlcr. Böylece orijinal veri setinde değişkenler arasında bir bağıntı
olsa bile temel bileşenler analizi ilc bulunan temel bileşenler arasında bağıntı ortadan kaldırılmış olur.
Temel bileşenler birbirleriyle ilişkisizdir ve varyansları l:'nın özdeğerlerine eşittir.
crıı + crı ı + ... -ı

korelasyon matrisinc göre temel bileşenler hesaplanacak ise değişkenler aras ındaki ikili (bivariate) ilişki
düzeyleri hesaplanarak R korelasyon matrisi hesaplanır. Orijinal \ standardize değerlerin korelasyon
matrislcri birbirine eşittir .
X veri matrisinde değişkenler aras ın da oldukça yiiksek korelasyonlar varsa orijinal değerlerin ölçü
birimleri çok fark lı iseler (cm, kilogram, cm 3 vb.) ya da değişkenterin değişim ara lıkl a rı analizi
etkileyecek kadar çok fark lılık gösteriyariarsa bu durumda verilerin standardize edilerek kullanılmas ı
uygun o lmaktad ır. Verilerin standardize edilmesinde ortalama vcktörü ve standart sapma köşegen
matrisinin elemanlarından yararlanı l ır.
Buraya kadar açıkl a n an temel b il eşen ler yöntemi kısaca özetlerıecek olursa; n ölçümündcki p
dcğişkene ait veri matrisi standart laş tırılm akta , standarllaştınlmış veri matrisinin korelasyon matrisi
bulunmakta, korelasyon matrisinin ö7. değerleri ve sta ndart laşıınl m ış öz vektörleri hesaplanmakta, öz
değerlerden temel bileşenlerin toplam varyans1 aç ıklama oran ları elde edilmektc ve her bir öz vektörUn
devrik vektörti ilc standartl aştırılmış veri matrisi çarpılarak temel bileşen değer l eri bulunmaktadır.

iTO Yayınlan (2009}
2009- 1 Züccaciye-Turizm Sektörleri Ekonomik Etkileşimi
2009-2 Züccaciyc-Turizm Sektörleri Ekonomik Etkileşimi (Broşür)
2009-3 Organik Tarım Bakımından Türkiye'nin Potansiyeli, Bugünkü Durumu ve Geleceği
2009-4 Sosyal Güven lik ve Vergi Mevzuatındaki Düzenlernelerin Etkileri
2009-5 Profesyonel Mutfak ve Ekipman ları İçin Avrupa Direktitleri ve Sta ndartl annın Uygulama
Rehberi
2009-6 Haberlerden Yansıyan İTO: 2005-2008
2009-7 Taptancı Hallerin Tarım Sektörüne Katkıları ve Ekonomideki Önemi (Cd)
2009-8 Dünden Bugüne İstanbul'da Yaygın Eği tim
2009-9 E-Ticaret Güvenlik Rehberi
2009-1 O Türkiye'de Optometrik Ürünler Sektörü
2009- 11 Meslek Dalları İtibariyle İstanbul'daki Meslek Liseleri
2009-12 Fiyat indeksleri (- Price rndices)
2009-13 İstanbul Balık Hali'nin Pazarlama ve Satış Durumu
2009-14 Türkiye'de ve Dünyada Tarımsa l Destekleme Politikası
2009-15 Türkiye'de Madencilik
2009-16 Düzenleyici Etki Analizi Rehberi
2009-17 İstanbul ' da Kırk Yıllık 40 Lczzct Durağı ( 40 Rclais Gourmands, 40 Ans d'l listoire des Saveurs
d'İstanbul)
2009- 18 Türkiye'de Otelcilik ve Kongre Turizminin Geliştirilmesi
2009-19 Halkla Ilişkiler Yönetimi
2009-20 Geçmişten Günümüze istanbul Hanlan
2009-21 Herkes için Ekonomi
2009-22 Makrockonomik Göstergeler (=Macroeconomic lndicators}
2009-23 İşletmelerde İş Etiği
2009-24 ÖzüriOler Vadisi
2009-25 TelifHukukunda Yayın Söz leşmesi Örnekleri
2009-26 Vergi-Sosyal Güvenlik ve Ticaret İşlemleri Açısından Fatura Uygulama Rehberi
2009-27 KOBt Girişimcileri İçin Ya tınm Projelerinin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi
2009-28 istanbul'un EsnafLokantalan (İngilizce-Almanca)
2009-29 Forty Years Old 40 Tastc Tlavens in İstanbul (- Geschmacksoasen in İstanbul 40 Vierzig Jahrc
Tradition)
2009-30 Dünden Bugüne Kapalıçarşı: Istanbul
2009-3 J Yaşayıp Unuttuğumuz İstanbu l

2009-32 Türkiye'de Regülasyon ve ÖL.cllcştirmelerin Gelir Dağ ıl ımı Etkileri
2009-33 Türk İşletme Kültüründe Ortaklık ve Güven
2009-34 Devletin Bankacılık Sektöründe Düi'enleyici Dcnetlcyici Rolü ve Türkiye Uygulaması
2009-34 Devletin Bankac ılık Sektöründe Düzenleyici Denctlcyici RolU ve Türkiye Uygu l aması (2.bs)
2009-35 TUrk Ban kacı lık Sektöründe Pazar Ilakirniyeti ve Sektörün Rekabet Gilcünün Uyguma lı Analizi
2009-36 E-ihale
2009-37 Türkiye İnşaat Sektörü Hammadde Haritası
2009-38 İstanbul Ticaret Odası Yayın Broşürü
2009-39 Dcrsaadet Ticaret Odası 1882-1923: Türkiye Ticaretin Öncü Kuruluşu
2009-40 201 O Avrupa Kü ltür Başkenti İ s tanbul'da Gıda işyerlerinin Potansiyeli Paneli (DYO}
2009A 1 Türkiye İ laç Sanayi
2009-4 1 Türkiye ilaç Sanayi (2.bs.)
2009-42 Türkiye'de Tıbbi Cihaz ve Malzeme Üretimi
2009-43 Türkiye'de Tıbbi Cihaz ve Malzeme ithalat ı , Yara ttığ ı Kayıplar ve Çö~üm Önerileri
2009-44 Yeni Pcrakendecilik Sisteminde Top tancı Ha llerinin b·.lemesi Gereken Stratejiler
2009-45 İ s tanbul ' un Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri
2009-46 Social and Econoın ı c lndicators of Istanbul
2009-47 Rakanı l arla Türkiye Ekonomisi
2009-48 Turkey in Figures
2009-49 Türkiye'de Yayın Hayatı (Türkçc-ing-Aim.Fr.)
2009-50 Başarı lı Ihracatçılar 2008 (=Outstanding Exporters 2008)
2009-51 Sürdürü lebiliL kalkınma, yenilenebilir cncıji kaynakları ve hidrojen enerjisi: Türkiye
Değerlend irmesi
2009-52 2008 Y ılı İstanbul Küçük Sanayi Kapasite Kullanım Araştırm ası
2009-53 Başarılı Vergi Mükcllc11cri: 2008 (Kitap-CD)
2009-54 Topla ntı Yönetimi ve Kararlara Katılma
2009-55 Liderlik Sitillcri, Değişim Yönetimi ve Ekip Çal ı şmas ı
2009-56 Ahilik Kuruluşu , İlkeleri ve Fonksiyonla rı (Broşür)
2009-57 İTO Bilgi Merkezi ve Ulus l ararası Ticari Sınınandımıa Sistemi
2009-58 Yaşayıp Unuttuğu nı uz istanbul (2.bs.)

iTO Yayınları (2010}
2010-3 Bir Zamanlar İsta nb ul: Şehir Mektupları (2. bs.)
2010-4 İstanbu l ' da Kırk Yıllık 40 Lczzct Durağ ı (=Fony Years Old 40 Taste Havens in istanbul) (bi.lyUk
boy)
2010-5 İstanbu l 'da Kırk Y1 llık 40 Lezzet Durağı (=Forty Years Old 40 Taste IIavens in İstanbul (küçük boy)
20 l 0-6 T!.irk Yan Sanayi Borsası Üye Profil Araştırması (Tilrkçc-İng)
2010-7 Edebiyatımı ıda Ticaret ve Taeiri cr
2010-8 Haberlerden Yansıyan İTO: 2009
2010-9 Fiyatİndeksleri (aylık)
20 10-1 O Makroekonomik Göstergeler (3 aylık)
2010-11 Osmanlı ' dan Cumhuriyetc Özel Girişimci liğe Yönelik Devlet Politikaları
2010- 12 Büyümenin Yolu Afrika'dan Geçiyor
2010-16 Şehbeııd er Raporlanna Göre J. Dünya Savaş ı Öncesi Osman h Ticareti
2010-18 Avrupa Birligi'nin Serbest Ticaret An l aşmaları'na TOrkiye'nin de Dahil Edilmesi
2010- 19 Dünyada ve Türkiye'de c-İ hracat Uygula m aları
2010-20 Mesleki ve Teknik Ortaöğretiınde Finansman Harcamalar ve Maliyet
201 0-22 Güneş K allektörü U ygulama l arı
2010-23 İstanbul Kentiçi Ulaşımında Servis Taşımacılığı
2010-25 ABD Deneyimi l şığında Emek Piyasası RefomlU ve İşs izli ği Azalttcı Politikalar
20 10-26 Ekonomik Rapor
2010-27 Karikatürlerle İstanbu l ' da Toplu Ulaşım
2010-28 Ku rumsaHaşma ve Kriz Yönetimi
2010-30 İşletmelerde KLLrt.ımsallaşma ve Kurumsal iletişimi n Önemi
2010-31 Dünyada Ve Türkiye'de Mikro Finansman ve Yoksulluğun Azaltılmast- Teori ve Uygulamalar
2010-32 Tükelim ve Değerler
2010-33 Suyun İki Yakası: Sela nik -İstanbu l
20 10-34 Kaybolan Meslekler ve Son Ustalar
2010-35 Global Krizde Türk Yan Sanayi Borsası ' nın Genel Durumu ve Beklentileri
2010-36 Gelişen Çin Turizm Pazarı ve Türkiye
2010-37 istanbul Ticaret Odası:
2010-38 The istanbul C haınbcr of Commerce: an institution devotcd to development of Turkey
2010-45 Türk Sineması: Sonmlar ve F ırsatlar
2010-47 Aile Kültürünün Aile İşletmesi Külti.irü Üzerindeki Etkisi
20 1 0~51 Mikroekonomi ve Makroekonomi Düzeyinde Küresel Rekabet Gücünü Etkileyen Faktörler ve Stratejiler
Mart ayı itibariyle
Not; Yayınianınıza internet sitemizden tam metin olarak ücretsiz u1aşılabilmektedir