kostüm tasarımı - Kocaeli Büyükşehir Belediyesi

Sevgili
hemşehrilerim
İbrahim KARAOSMANOĞLU
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı
Çok eskilere dayanan büyük bir tarihimiz
var. Millet olarak pek çok badireler
atlatmışız.
Devlet idaresinde binlerce yıllık tecrübenin
yanı sıra pek çok inişli çıkışlı
dönemler geçirmişiz.
Kocaeli Büyükşehir Belediyemizin
siz değerli hemşehrilerimiz ve tiyatro
severler için repertuarına aldığı ve
sahneye koyacağı bir tiyatro eseriyle
bu dönemlerden birine ışık tutacağız.
Değerli edebiyatçı - fikir adamı Turan
Oflazoğlu’nun ‘Kösem Sultan’ adlı
eserini sahneleyecek olan Büyükşehir
Belediyemiz Tiyatrosu, perdelerini
siz değerli hemşehrilerimize açacak.
Oyunu izlerken, “Kösem Sultan”ın
kendi iktidarının devamı için her şeyin
mubah olduğu düşüncesinden hareketle
devlet kurumuna ve geleneğine
karşı kendi iktidarını var etme çabasını
göreceğiz. Devlet düzeninde patlak
veren yangınları, kıyımları, ayaklanmaları,
varlığının devamına hizmet etmek
için kullandığına ve devleti elinde tutabilmek
için kendi öz çocuklarına bile
kıyabilen bir anneyi ibretle göreceğiz.
Sevgili tiyatro severler,
Büyükşehir Belediyemizin yeni oyunları
devam edecek.
Repertuarımız siz izledikçe çoğalacak.
Çünkü siz buna değersiniz!
Selâm ve saygı ile…
2 3

Turan Oflazoğlu
Kösem Sultan üzerine
“Seni öldürmekle, ne yaman bir oyun oynamış ne şaşmaz
bir tuzak kurmuşum kendime, oğlum!”
Kösem Sultan’ın yazılmasıyla, İktidar Üçlemesi tamamlanmış
oluyor. Üçlemenin ikinci oyunu Deli İbrahim
1967’de, birinci oyunu IV, Murat da 1970’de yazılmıştı;
üçüncü oyun Kösem Sultan’sa 1980’de ortaya çıkabildi.
IV. Muratta dış kargaşayla boğuşan ve sonunda onu alt
eden kişinin dramı söz konusuydu: toplumsal kargaşayı
yeniyordu Murat, ama bu kaypak düşman dışarıda yenilirken,
büyük hasım Murat’ın içine girmeyi başarıyordu. Deli
İbrahim’se, bilinç sağlığı uğruna savaşıyor, delirmemek
için delilikler yapıyordu, “cinnete karşı savunmaydı onu
çılgın klan”. Bilinçli deliliklere başvurarak delirmemeyi başarıyordu
İbrahim, ama bu yolda kazandığı zafer, tahtına
ve canına mal oluyordu. Üçüncü oyunun başkişisine gelince:
“Sultan Murat gibi bir yırtıcıyla Sultan İbrahim gibi bir
çılgını doğurmuşum ben,” diyeti Kösem’de oğullarının ikisinin
de özellikleri vardır; örneğin, devlete karşı ayaklanan
Anadolu sipahilerinin başı Abdünnebi’ye yılgı salarak onu
Üsküdar’ dan uzaklaştırırken, IV. Murat’ı andırır Kösem;
yeniçeri ocağıyla sipahi ocağımı birbîrine düşürürken,
düzeni yok etmek için elinden gelen her şeyi yaparken
de, Deli İbrahim’i düşündürür.
İktidar uğruna oğlu İbrahim’i önce tahtından
indirip sonra da boğduran, iktidar
uğruna torunu Mehmet’i, hem de iftar
şerbetine zehir koydurarak öldürmeye
kalkan, kısacası, iktidar uğruna canavarlaşan
Kösem, “Ortalığı bir güzel karıştırmak
gerek ağalar/her şey öylesine karmakarış
olmalı ki/ ancak biz çıkabilelim içinden.
Gayret günüdür!” gibi sözlerle fitne ateşini
körükler, kargaşayı büyütür, yıkımın
ta kendisi olurken, düzeni, bütünlüğü savunmak
durumunda olan Turhan Sultan,
çocuk padişah IV. Mehmet’e der ki:
Çabuk büyü oğlum, çok, çok çabuk! Saraya
da girdi ikilik, asker ocaklarına da.
Ancak sen, Mehmet’im, bu çatışan bu
birbirini yok etmeye çalışan güçleri buyruk
altına alırsan, ancak sen sağlam bir
baş olarak gelişir bu güçleri yararlı bir işe
koşarsan esenliğe erişir bu gövde; ancak
o zaman gerçek büyüklüğe, mutlu bir sürekliliğe
kavuşurken, güçlülüğe dayanan
sağlıklı bir barışa.
Turhan bir yandan oğlunu böyle eğitirken,
bir yandan da düşünür: “Kötülüğün
dilini, huyunu öğrenmeden/müm-kün
değil onu alt etmek anlaşılan.” Sadrazamlık,
şeyhülislam-lık gibi en önemli yerlere
kendi güvendiği adamları getiren Turhan,
yeniçeri ocağının ileri gelenlerinden Kethüda
Bey’e de dayanarak Kösem’in sultasına
son verir.
Gemi azıya alan yıkım doruğa tırmanırken,
kendisini durduracak gücün oluşmasını
önleyememiştir; hatta denebilir ki,
kendisini yenilgiye uğratacak olanı, yıkım
kendisi doğurmuştur. Kösem’le kıyasıya
savaşmaya karar verdiğinde ne diyordu
Turhan: “Seni kuşandım, Kösem, sana
karşı!”
Kıssadan hisse: kötülük bir süre sindirilebilir,
ama kökü kazınamaz, çeşitli kılıklara
bürünerek insanların arasında yine
dolaşacak, fırsat kollayacaktır. öyleyse,
insanlığın insanca devamın sağlaması gerekenlere,
bir başka deyişle, iyiden yana
olanlara düşen nedir? Kötülüğün hiçbir
zaman büsbütün yok edilemeyeceğini
bilmek, onu iyice inceleyip tanımak, ondan
daha güçlü olmanın yollarını mutlaka
bularak onu iyiliğin hizmetine sokmak;
evet, insanlığa yeni aşamalar yaptıracak
üstün amaçların gerçekleştirilmesinde
kötülüğün kendine özgü enerjisinden de
yararlanmak.
4 5

yazan
A. TURAN OFLAZOĞLU
29 Temmuz 1932’de Adana’da doğdu. İlkokulu
Bünyan’da bitirdi. Bünyan’da ortaokul olmadığı için
bir yıl öğrenime ara vermek zorunda kaldı. O yılı
babasının köyünde geçirdi. Oradaki yaşantısı “Keziban,
Allahın Dediği Olur ve Elif Ana” adlı oyunlarına
kaynaklık etti. 1945 yılında II. Dünya Savaşı’nın
sona ermesinden önce, ailesiyle İstanbul’a geldi.
Kumkapı (Gedikpaşa) Ortaokulu’nda okudu. Vefa
Lisesi’ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi’ne girdi. Bir yıl sonra Edebiyat
Fakültesi’ne geçiş yaptı. Felsefe ve İngiliz Edebiyatı
bölümlerini bitirdi. 1963 yılında Fulbright bursu
kazanarak tiyatro eğitimi için, ABD’nin Washington
Üniversitesi’ne gitti. Oyun yazarlığı konusunda eğitim
aldı. Amerika’da ilk oyunu olan Keziban`ı yazan
sanatçı, 1964 yılında Türkiye’ye döndü ve TRT İstanbul
Radyosu tiyatro bölümünde dramaturg olarak
çalıştı. Yazdığı oyunların konularını genellikle tarihe
dayandırmakla birlikte, tarihi incelemeye yönelik
değil, karakterlerin kişilik ve iç dünyalarını yansıtmaya
önem verdi. Ayrıca bir çevirmen olan Oflazoğlu,
evli ve iki kız çocuğu babasıdır.
Tiyatro Eserleri: Keziban, Allahın
Dediği Olur, Deli İbrahim ,Sokrates
Savunuyor , Güzellik ile Aşk, IV. Murat,
Gardiyan , Bizans Düştü, Genç Osman,
Dörtbaşımahur Şahin Çakırpençe, Elif
Ana,Sinan, Shakespeare .
Şiir: Sevgi Hakanı .
Librettolar: IV. Murat Operası,
Atatürk (Oratoryo metinleri, bestelenmedi),
Olimpiyat (Bale için, bestelenmedi),
Sultan Ahmet (ses ve ışık
gösterisi)
TV Senaryosu : Topkapı
Film Senaryosu: Mütarekeden Büyük
Taarruza
Radyo Oyunları: Sokrates’in Savunması,
Bizans Düştü, IV. Murat, Güzellik
İle Aşk
Çevirileri: Ceza Sömürgesi, F. Kafka;
Kafka ile Konuşmalar, G. Janough;
Seçme Şiirler R.M. Rilke, Duino
Ağıtları, R.M. Rilke, Böyle Buyurdu
Zerdüşt, F. Nietzsche, Seçme Şiirler, F.
Hölderlin, Baba, A. Strindberg, Yedinci
Mühür, I. Bergman, Bernanda Alba’nın
Evi, F. G. Lorca, Kanlı Düğün, F. A. Lorca,
Othello W. Shakespeare, Romeo
ve Julyet ,Kış Masalı.
Ödülleri:
Deli İbrahim ile 1968 Türk Dili Tiyatro
Ödülü
IV. Murat ile 1970 TRT Tiyatro Ödülü
Kösem Sultan ile 1981-82 Avni Dilligil
Ödülü
Kanlı Düğün (Lorca’dan çeviri) 1979-
1980 Avni Dilligil Ödülü aldı.
8 9

Merhaba,
Aynı sezonda, aynı günlerde Kocaeli
Şehir Tiyatrolarında Kösem Sultan ile
perde açarken, Mersin Devlet Operasında
sahneye koyduğum IV. Murat ile
merhaba diyorum seyirciye. İki büyük, iki
muhteşem tragedya; hem Tiyatro hem
Opera.
Yaşayan en büyük Türk ozanıdır Turan
Oflazoğlu. Ne güzel “dilin, edebiyatın,
tiyatronun bu ustası ile tarihi yeniden
yorumlamak, her mısrağında dünü görürken
günü yaşamak, an be an tragedyanın
doruklarını, tarihin affetmezliğini,
tarihe dayanarak ama belgeselden ırak,
sanatın şahaneliği içinde geçmişte kaybolup
bugünü bulmak” ne güzel. Var ol
Oflazoğlu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosunun
Genel Sanat Yönetmeni Sn.
Nejat Birecik beni arayıp bu eseri sahneye
koymamı istediğinde neredeyse
hiç düşünmeden evet dememin asıl nedeni
belki de buydu. Çünkü rejisör dediğin
doğru yazarı, doğru zamanda doğru
eseri bulursa, yoluna kimse duramaz.
İkinci, ama beni Ankara’dan kaldırıp
Kocaeli’ye fırlatan en önemli neden ise
Türkiye’mizde eşine az rastlanır bir Tiyatronun
var oluşu, bu şehirde. Muhsin
Ertuğrul’un en büyük düşüydü; Şehir
Tiyatroları, Bölge Tiyatroları. Bir düşü
daha var idi, o da var bu şehirde: Tiyatro
okulu.
Bir şehrin insanlarının kanalizasyona,
yollara, kaldırımlara, parklara olan ihtiyacını
gidermek elbette belediyenin
görevleri arasında, hatta başında ta sayılabilir.
Ancak sanat deyince (ki gerçek
sanattan söz ediyorum, ramazan eğlencelerinden,
pop konserlerinden, abuk
festivallerden değil) kaç vatandaş belediyesinden
böyle bir beklenti içinde ki
ülkemizde? Ve kaç belediye farkında ki
mideye, çevreye, yerin altına yaptığı yatırımdan
daha önemlidir insanın beynine,
ruhun en derinine yatırım yapmak?
Kutluyorum, teşekkür ediyorum, hayranlığımı
bir de yazıyla ifade etmek istiyorum.
“Kösem” için bir yazı istediler benden.
Ben ne yazayım? Gelin, görün ne demek
istediğimi. Sözümüzü sahneden
söyleriz biz. Ben, bana ayrılan bu sayfadan
başka bir şey söylemeliyim.
Bu tiyatro olmasaydı bu şehirde, ne
Kösem olurdu ne de Hamlet. Ne Şehnaz
olurdu ne Alen, Mahmure, Mc. Murphy,
Lysistrata, Harpagon, Yaşar, Celika,
Zühre, Çubukof, Ahmet Nureddin…
Kuranlara, büyütenlere, yaşatanlara, geliştirenlere
minnet borçluyuz. Sağ olun.
Eğer Kocaeli seyircisi sahip çıkmaya
devam ederse bütün ödenekli tiyatrolarla
yarışacak, ülkenin sanat hayatına
damgasını vuracak bir tiyatro var olmaya
devam eder bu şehirde.
Başta Büyükşehir Belediye Başkanı
Sayın İbrahim Karaosmanoğlu, Ali, Nejat,
Veysel, Fatih, Ersen, Tayfun, Funda,
Murat, Ferdi, Zuhal başta olmak üzere
oyunda rol alan tüm değerli- yetenekli
sanatçılar, sevgili Tan, Ahsen, Ozan,
Emoş, Akın, Salih, İlhami, Rona, Erol, Kalender,
Onursal, İlker, Adem, Nur, Seçil,
Alper, GSF Tiyatro Bölümü öğrencileri,
teknisyenler, sahne arkası çalışanları,
atölye çalışanları, yer göstermeciler, temizlik
elemanları, gişe, güvenlik, çaycılar,
şoförler, Sekapark otel çalışanları…
çok yaşayın. Çok yaşayın ki her gece ışık
saçmaya devam edelim ülkenin dört bir
yanına.
Murat ATAK
10 11

ejisör
MURAT ATAK
1962 yılında Ankara’da doğdu. TED Ankara
Koleji’nden, Ankara Devlet Konservatuarından
mezun oldu. Trabzon ve Ankara Devlet Tiyatroları
Müdürü ve Genel Sanat Yönetmenliği görevlerinde
bulundu.
Rejisörlük ana sanat dalında yüksek lisans yapmış
olan Atak, oyuncu ve rejisör olarak 50’dan fazla
eserde görev almıştır. Atak’ın Devlet Tiyatrolarında,
Şehir Tiyatrolarında, birçok özel Tiyatroda ve
Mersin, Antalya, Samsun Devlet Operalarında Rejisörlüğünü
yaptığı oyunlardan bazıları:
Mavi Masal, Barış Gezegeni, Derya Gülü, Besleme,
Karaların Memetleri, Ay Işığında Şamata, Üçkâğıtçı,
Karanlıkta İlk Işık, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım,
Bir Şehnaz Oyun, Özlüyorum, Polisler, Seher
Vakti, Serçe Parmak, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz,
Helikopter, El Ele, Resimli Osmanlı Tarihi, Deliler
Boşandı, İstanbulname, Uysal Yurttaş Projesi, Boyacı,
Derya Gülü, 4. Murat…
Çeşitli dönemlerde Hacettepe Üniversitesi,
Başkent Üniversitesi, Anadolu
Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi Devlet
Konservatuarlarında Oyunculuk ve Diksiyon
dersleri vermiş, Yüzlerce Tiyatro,
onlarca Opera Sanatçısını eğitmiştir.
Halen Yakın Doğu Üniversitesi Sahne
Sanatları Fakültesi ve Alanya Belediyesi
Güzel Sanatlar Akademisinde sahne ve
diksiyon dersi öğretim görevlisi olarak
çalışmaktadır.
ODTÜ, Atılım, Çankaya, TOBB, Başkent
Üniversitelerinde Mühendislik Fakültesi
Öğrencilerine proje savunma dersleri
vermiştir.
Murat Atak, bugüne kadar onlarca
reklâm ve binlerce televizyon filmi ve dizisinde
seslendirme yapmış ve TRT Ankara,
Trabzon, Diyarbakır, Erzurum radyolarında,
radyo tiyatrosu, arkası yarın,
mikrofonda tiyatro, çocuk saati programlarında
oyuncu ve rejisör olarak görev
yapmış, halen TRT Ankara radyosu
drama bölümünde radyo tiyatrosu rejisörü
olarak program almaktadır. Çeşitli
dönemlerde Devlet tarafından gönderildiği
Atina, Berlin, Kahire, Batum, Tiflis,
Sofya, Bükreş, Lefkoşa, Selanik, Üsküp
ve Prizren’de tiyatro üzerine araştırmalar
yapmış, çalışmalara, konferanslara
katılmış ve bildiriler sunmuştur.
Türk Televizyonlarında yayınlanan Bizim
Evin Halleri, Kınacılar Konağı, Zincirbozan
ve Kurtlar Vadisi dizilerinde rol almıştır.
6 yıl boyunca bir özel televizyon
kanalında “Atölye” ve “Dil Yarası”
isimli programları hazırlayıp sunmuştur.
Murat Atak şu sıralarda oyunculuk okullarında
okutulmak üzere yazdığı 5 ciltlik
“konuşma sanatı” ders kitabını yayına
hazırlamaktadır.
“MEB Talim Terbiye Kurulu” Türkçe Komisyonunda
Diksiyon ve Hitabet konusunda
Uzman Danışman olarak görev
yapmaktadır. Bu komisyonda Türkçeyi
Doğru, Güzel ve Etkileyici konuşma
üzerine ders programları oluşturmakta
ve geliştirmektedir.
Tiyatro’da aldığı birçok “En İyi Yönetmen”,
“En İyi Oyuncu” ödüllerinin
yanı sıra, dil konusunda yaptığı çalışmaları
ve uygulamalarıyla da “Dil Derneği,
RTÜK, Profesyonel Ses Derneği
ve Türk Dil Kurumu” tarafından verilmiş
ödüllere sahiptir.
12 13

ışık tasarımı
ERSEN TUNÇÇEKİÇ
1967’ de Ankara Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü
Işık Birimi’ne girdim. Emekli olduğum 2004
yılına kadar 200’ ün üzerinde oyunun ışık tasarımını
yaptım.
Çalışmış olduğum bu oyunların bir kısmı da yurt
dışında sergilendi.
Çalıştığım oyunların bazılarından (Gılgamış, Hayvan
Çiftliği gibi) sanat kurumu en iyi ışık tasarımı
ödüllerini aldım.
Son 15 senedir Devlet Tiyatroları’nın yanı sıra
Eskişehir Anadolu Üniversitesi Tiyatro Anadolu
ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir
Tiyatroları’nın kimi oyun çalışmalarına katılmaktayım.
14 15

dekor tasarımı
TAYFUN ÇEBİ
1985 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir Güzel
Sanatlar Fakültesi, Talay Toktamış Atölyesi’nden
mezun oldu. Mezuniyet tezi olan “Machbeth” ile
İngiliz Kraliyet Tiyatrosu’ndan davet aldı.1986 yılında
Sahne Dekoratörü olarak İzmir Devlet Opera
ve Balesi’nde çalışmaya başladı.
İzmir Devlet Tiyatrosu - Ankara Devlet Opera ve
Balesi -İstanbul Devlet Opera ve Balesi - Antalya
Devlet Opera ve Balesi - Mersin Devlet Opera ve
Balesi - Antalya Devlet Tiyatrosu - Van Devlet Tiyatrosu
- Sivas Devlet Tiyatrosu - Diyarbakır Devlet
Tiyatrosu - Trabzon Devlet Tiyatrosu - Konya
Devlet Tiyatrosu - Kocaeli Şehir Tiyatrosu - Bursa
Şehir Tiyatrosu - Eskişehir Anadolu Üniversitesi -
Eskişehir Şehir Tiyatrosu - Ankara Devlet Tiyatrosu
- Berlin DeutschesTheater - Portekiz Lizbon Devlet
Balesi’nde birçok oyunda dekor yaptı.
“Mydonose Showland ile, Sultans Of The Dance”
adlı gösterinin sahne tasarımını yaptı.
Uluslararası İzmir Festivali’nin 1992 yılından itibaren Teknik Koordinatörlüğünü
yapmakta olan Tayfun Çebi, festival bünyesinde birçok
ünlü grup ve sanatçının sahne düzenlerini gerçekleştirdi.
2002 yılında “Taşrada Bir Gün” adlı oyun ile Tiyatro Sahne Tasarımı
dalında yılın en iyi Sahne Tasarımı ödülünü aldı. 2010 yılı
“Çağrı” adlı bale eseriyle ve 2011 yılı “Otella” adlı operasıyla yılın
dekoratörü ödülüne de layık görüldü.
16 17

kostüm tasarımı
FUNDA ÇEBİ
1999 yılından beri Devlet Tiyatroları’nda kostüm
tasarımcısı olarak çalışmaktadır. Devlet
Tiyatroları’nda kostüm tasarımı yaptığı oyunlardan
bazıları şunlardır:
“Ödenmeyecek Ödemiyoruz, Guguk Kuşu, Puntilla
Ağa ve Uşağı Matti, Cimri, Abdülcambaz, Onikinci
Gece, Kuru Gürültü, Çok Yaşa Komedi, Atları da Vururlar,
Zengin Mutfağı, Ayak Bacak Fabrikası, Buzlar
Çözülmeden, Hayatı Yaşamak, Yaşamak mı Yoksa
Ölmek mi, Resimli Osmanlı Tarihi, Islıkçı,Masanın
Altında,
La Boheme Operası (Antalya Devlet Opera ve
Balesi), Dido ve Aneas Operası, Mem ile Zin, Diktat,
Süleyman ve Öbürsüler, Trainspotting, Fırtına,
Semaver Ve Kumpanya (Semaver Kumpanya),
Cimri (Oyun Atölyesi),Misafir (Adana Şehir Tiyatroları),
Bana Mastikayı Çalsana Müzikal (Aysa
Organizasyon),Şölen (Tiyatro Stüdyosu) Mevlana,
Rita, Ay Işığında Şamata, Küheylan, Kösem Sultan
(Kocaeli Şehir Tiyatroları), Macbeth,Polisler
(Eskişehir Anadolu Üniversitesi-Tiyatro Anadolu),
Caligula (Eskişehir Şehir Tiyatroları), Deli
İbrahim,Hastalık Hastası,Reis Bey, Kamyon
(Bursa Şehir Tiyatrosu), En Mutlu
Kim (Akbank Çocuk Tiyatrosu) , Salvador
Dali Göndermeleri İçimi Isıtıyor (Aksanat),
Çağrı Balesi (Samsun Devlet Opera
Balesi) West Side Story (Antalya Devlet
Opera Balesi)”
2005 –“Mem İle Zin ve Cimri” İle Afife
Jale En İyi Kostüm Tasarımı Ödülü
2005 –“Cimri ile Tiyatro Dergisi” En İyi
Kostüm Tasarım Ödülü
2005-2006- “Hayatı Yaşamak” ile Sanat
Kurumu En İyi Giysi Tasarımı Ödülü
2006- “Süleyman ve Öbürsüler” ile Afife
Jale Tiyatro Ödülleri’ne aday gösterildi.
2008-2009- “Deli İbrahim” ile Bursa
Lions Tiyatro Ödülleri En İyi Kostüm Tasarımı
2010-2011- “Totlar” ile Tiyatro Anadolu
Eskişehir Lions en iyi Kostüm Tasarım
ödüllerini aldı.
Ayrıca TRT ve özel kanallardaki dizi filmlerde
ve sinema filmlerinde Sanat Yönetmenliği
yapmıştır. Halen Ankara Devlet
Tiyatrosu’nda görev yapmaktadır.
18 19

esteci
MURAT GEDİKLİ
1970 yılında Ankara’da doğdu.1981 yılında Ankara
Devlet Konservatuvarı’nın sınavını kazanarak
viyola sanatçısı olma yolunda ilk adımını attı.1989
ve 1990 yıllarında Fransa’nın Marsil’ya şehrinde
3 ay Orchestre des Jeunes de la Mediterranee’de (
Akdeniz gençlik orkestrası) master class çalışmalarına
katıldı. Aynı yıllarda Cumhurbaşkanlığı Senfoni
Orkestrası’nda birçok ünlü şef ile konserler veren
sanatçı, 1991 de mezun olduktan sonra Ankara
Devlet Opera ve Balesi’nin açtığı sınavı kazanarak
viyola sanatçısı olarak göreve başladı. Cumhuriyet
Gazetesi’nin tarihini anlatan “Siyah Beyaz” adlı 6
bölümlük belgeselin müziklerinin yanı sıra TRT de
birçok belgesele müzik besteledi. Sanatçı, yönetmenliğini
Ali Düşenkalkar’ın yaptığı “ Yolcu ve Deli
İbrahim” oyunlarının, Fikret Terzi’nin yönettiği “Mutluluk
Gezegeni” adlı çocuk oyununun ve Kubilay
Karslıoğlu’nun yönetmenliğini yaptığı uluslar arası
yapıt olan “Machbet” adlı oyunun da müziklerini
besteledi. Ayrıca beste çalışmalarının yanı sıra halen
Ankara Devlet Opera ve Balesi Orkestrası’nda
viyola sanatçısı olarak görev yapmaktadır.
20 21

koreograf
FERDİ YILDIZ
1978 yılında Hamburg’da doğdu. Ankara Üniversitesi
Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü,
Oyunculuk Ana Sanat Dalı mezunu. Klasik bale,
modern dans, jazz, folk dans eğitimi aldı. Hürrem
Sultan Dance Company’de solist dansçı olarak
çalıştı. 4. Dünya Tiyatro Olimpiyatlarına oyuncu
olarak katıldı. Ankara Devlet Tiyatroları’nda, “Atları
da Vururlar” adlı oyunda oynadı ve yine “Fosforlu
Cevriye” adlı müzikalin Repetitörlüğünü yaptı.
Bursa Şehir Tiyatroları’nda “Hastalık Hastası” adlı
oyunda koreograf olarak çalıştı. İstanbul, Ankara
ve Kocaeli’nde yaratıcı drama ve modern dans
dersleri verdi. 2008 yılında girdiği Kocaeli Şehir
Tiyatroları’nda; “O Güzelim Kaymaklı Dondurma
Rengi Elbise”,”Ay Işığında Şamata”, “Küheylan” adlı
oyunlarda görev aldı. Aynı kurumda çalışmalarına
devam etmektedir.
22 23

MAHPEYKER KÖSEM SULTAN
HATİCE TURHAN SULTAN
Osmanlı tarihinin ünlü ve etkili kadınlarından
olan Kösem Sultan, 1590 yılında Bosna’da
Anastasya adıyla doğmuş, Bosna Beylerbeyi
tarafından İstanbul’a kızlar ağasına gönderilmiştir.
Mahpeyker Kösem Sultan, sadece
güzelliği ile değil; sempatik davranışları, güzel
sesi ve musiki bilgisiyle de Sultan I.Ahmet’i derinden
etkilemiş ve ardı ardına dünyaya getirdiği
çocuklarıyla hasekiliğe yükselmiştir. Oğulları
IV. Murad, İbrahim ve torunu IV. Mehmed zamanında
ise Valide Sultan olmuştu. IV. Murad’ın
çocuk yaşta tahta çıkması devletin idaresinin
on yıla yakın süre zarfında Kösem Sultan’ın
elinde olmasını sağlamıştı. IV. Murad padişahlık
yapıp hükmedecek duruma geldiğinde ise
oğlunun üzerindeki tesirinden vazgeçememiş,
iktidar hırsı konusundaki asıl şöhretini ise diğer
oğlu İbrahim zamanında kazanmıştır.
Kösem Sultan, 28 yıl boyunca devlete
kesintisiz hükmettiği günlerde,
salt siyasal entrikalar peşinde koşan
bir kadın değildi . Halk yararına yaptırdığı
hayır eserleri, halk tarafından
memnuniyetle karşılanan hizmetlerdi.
Ayrıca mahkumların borçlarını sildirtip
onları azat etmesi, fakir kız ve cariyelerin
çeyizlerini düzüp evlendirmesi,
onu halk nazarında sevilen bir sultan
yapmıştır.
Hatice Turhan Sultan ise 12 yaşlarında
iken Kırım Tatarları’nın eline esir
düşmüş ve İstanbul’a getirilerek saraya
verilmiştir. Hatice Turhan Sultan
,genç bir esireyken güzelliği ile dikkat
çekerek Kösem Sultan’a savaş kölesi
olarak hediye edilmiş,özel bir eğitimden
geçirilerek padişah İbrahim’e takdim
edilmiştir.Kısa zaman içinde kocasının
üzerindeki etkisi fark edilince
güç ve siyaset ustası Kösem Sultan’ın
planlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Oğlu
IV Mehmet 1648 yılında 6 yaşındayken
tahta geçince Valide Sultan
olmuştur
Zaman sonra Kayınvalidesi ile Turhan
Sultan’ın arası giderek açılmaya başlamıştır.
Ama asıl mücadele sarayda
Kösem Sultan ve Turhan Sultan yandaşları
arasında cereyan etmiştir. Bu
rekabet 3 yıl kadar sürmüş ve Kösem
Sultan’ın bir gece dairesinin basılarak
boğdurulmasıyla noktalanmıştır.
Henüz 24 yaşındayken kayın validesinden
boşalan Harem’in başına geçen
Turhan Sultan, toplam 34 yıl Valide
Sultanlık yaparak Osmanlı tarihinin
en uzun süreli Valide Sultan’ı olmuştur.
Bu dönemde Köprülü Mehmet
Paşa’yı, Veziriazamlığa getirip kendisi
de devlet işlerinden elini ayağını çekip
ibadete ve hayır işlerine yönelmiştir.
Bu dönemden itibaren başlayan döneme
Köprülüler dönemi denmektedir.
Köprülüler dönemi ile birlikte “Valide
Sultanlar” ın siyasal iktidarda söz
sahibi olmaları son bulur.
Kaynak : Kadın Sultanlar / Sibel Eraslan
24 25

26 27

Kösem Sultan’ın izinden,
Türk Tiyatrosu’nda Tarihi
Oyunlara Kısa Bir Bakış
Türk Tiyatrosunda geleceğe sözü olan
pek çok yazar, hareket noktası olarak
tarihi, geçmişteki bir olayı alır. Uzak ve
yakın tarih, konu, ileti, karakter arayışı
içindeki tiyatro yazarları için zengin
bir kaynaktır. Bu seçim pek çok şekillerde
karşımıza çıkar. Tarihi olay
ve kişiler, tiyatro diline çevrilip tarihe
dramatik sanatın tadı katılarak, tarihi
olaylar ya da kişilere yeni bir bakış
açısı geliştirilerek ya da bir dönemden
kesit alınarak tarihi bir kişinin hayatının
dramatik bir bölümünü işleyerek,
geçmişten günümüze, günümüzden
geçmişe yolculuklar yapılarak… Bu
liste yazarların seçimleri ve olanaklar
eşliği ile çeşitlenir. Yakın tarihle ilgili
konuların işlenmesinde ise durum
daha farklıdır. Anılar, gazete kupürleri,
televizyon haberleri, yazılı roman ve
hikâyelerin oyunlaştırılması, geleneksel
tiyatro ya da halk edebiyatının
motiflerinden yararlanılması gibi.
Tarih bir bilim olduğu için meydana
gelen olaylar, olayların içindeki kimlikler
bir takım belgelere dayandırılarak
anlatılır. Ancak dram sanatının temel
özelliği anlatmak değil, göstermek ve
canlandırmaktır.
Peki, neden yakın ya da uzak tarih
özellikle tercih edilir? Bu geçmiş yaşantılarda
oyun yazarlarını çeken
nedir diye sorduğumuzda yazardan
yazara değişen farklı yaklaşımlar söz
konusu olsa da, karşımızda iyi bir dramatik
yapı kurma isteği belirmektedir.
Bu nedenle Osmanlı tarihi ve tarihi
kişilikler sanatsal üretim için elverişli
bir kaynak olmuştur. Osmanlı İmparatorluğunda
bireyin kul, padişahın
ise tanrının yeryüzündeki temsilcisi
olması anlayışından kaynaklı olarak,
güç ve iktidar kavramları üzerinden
pek çok yapıt oluşturulmuştur. Bu
oyunlar yazım kalıpları açısından bakıldığında
da tragedya ile benzer özel-
likler gösteririler. Seçilen kahramanlar
(Genç Osman, 4.Murat) oyunun geçtiği
mekân (saray) kahramanın karar
ve eylemleri ve bunda aşırılık göstermesi
(Kösem Sultan’ın iktidarı tek başına
sahiplenme isteği) trajik bir hata,
baht dönüşünün gerçekleşmesi ve en
sonunda kahramanın inandığı ve taşıyıcısı
olduğu değerler uğruna kurban
edilmesi (Oidipus kaçtığı kehaneti yaşar.
Kreon kendi yasalarının taşıyıcısı
olduğu için yıkıma uğrar. Kösem Saltanatını
kimseyle paylaşmama yolunda
en yakınlarının canına kıymaktan
çekinmediği için kendi sonunu hazırlar)
.Koro ya da halkın ağzından ise
aykırı olanın temizlenmesi, ahlak açısından
olumluluğa ve temkinli bir akla
davet edilmesi, gibi temel mesajlar
duyarız. “Düzeni bozanlar ya birbirlerini
ya da kendilerini yok ederler sonunda.(Kösem
Sultan,1.İstanbullu)”.
“Ey insanlar! Temkinli bir akıl, mesut
olmanın birinci şartıdır. Gurura kapılanlar,
büyük sözlerin cezasını ağır
darbeler yiyerek çekerler; böylece ihtiyarlıkta
akıllı olmayı öğrenirler. (Antigone,
Koro)”
Türk Tiyatrosunda “ Tarihi Oyun” yazan
pek çok yazar arasında Turhan
Oflazoğlu’nun İktidar üçlemesi ve
Orhan Asena’nın Taht ve Baht dörtlemesi
ya da Kanuni Sultan Süleyman
dörtlemesi aracılığı ile hem tarihsel
akış hem de dramatik seyir açısından
bütünlüklü bir yapı kurma isteğinde
oldukları düşünülebilir. Oflazoğlu “Deli
İbrahim’e başladığım sıralar 4.Murat
henüz tasarlanmış değildi. Önce o
üçlemenin birinci oyunu yazılsaydı, elbette
daha sıralı olurdu. Nedir ki, bu işler
önceden hesaplanmaya gelmiyor
pek. Ancak İbrahim bittiğinde, bütün
çizgileriyle belliydi Murat. Bunlar ters
yaradılışta kişiler, adeta zıt kutuplardı,
ama insanoğlunun evrensel durumlarını
dile getirmek için biçilmiş kaftandırlar.
Hem ikisi de aynı kaynaktan.
Demek ki, Murat’ın tamamlanması, ikisinin
de anası olan Kösem Sultan’ın işlenmesini
gerektiriyor şimdi.”demiştir.
Yazılan, dokunan, işlenen Kösem Sultan
şimdi bizim sahnemizde. Tüm tiyatro
sevenlere, iyi seyirler diliyoruz…
Ahsen Gül EVER
28 29

Oynayanlar
Kösem Sultan – Zuhal Gencer Erkaya
Turhan Sultan – Esra Bezen Bilgin
Bektaş Ağa – Melih Düzenli
Mustafa Ağa – İbrahim Şahin
Kethüda Bey – Mehmet Serimer
Murat Paşa – Koray Onur
Sultan Mehmet – Tan Küçükbalkan
Süleyman Ağa – Bülent Baytar
Meddah Tıfli – Serhat Güzel
İngiliz Elçisi – Salih Mat
Gürcü Abdünnebi – Şafak Karali
Meleki
– Çiğdem Saruhan Benli
Kuşçu Mehmet – Çağrı Mengüç
Şeyhülislam Bahayi – Mehmet Beyazıt
Siyavuş Paşa – Tarık Keskiner
1.İstanbullu – Levent Muratoğlu
1. Kadın – Arzu Bigat Baril
2. Kadın – Aysel Yılmaz
3. Kadın – Meltem Özsavaş
Yazan : Turan OFLAZOĞLU
Rejisör : Murat ATAK
Işık Tasarımı : Ersen TUNÇÇEKİÇ
Dekor Tasarımı : Tayfun ÇEBİ
Kostüm Tasarımı : Funda ÇEBİ BOZDOĞAN
Besteci : Murat GEDİKLİ
Koreograf : Ferdi YILDIZ
Yeniçeriler - Sipahiler
İstanbullular - Halk
- Numan E. Uzunsoy
- Selim İşcan
- K.Anıl Adıgüzel
- Yusuf Dinçer
- Umutcan Vicnelioğlu
- Nevzat Cengiz
- Onursal Yıldırım
- Erdoğan Ünlü
- Sarper Saydam
- Elçin Arslan
- Aykut Süslüer
- Feridun Ülgen
- Yüksel Kızılcık
- Hüseyin Sirmen
- Savaş Aydoğdu
- Murat Gün
Cariyeler
- Aslı Yiğit
- Sonnur Şahin
- Cemile Yoldaş
- Çağla Buldak
- Damla Yeşilova
Şehzadeler
- Rüzgar Benli
- Poyraz Yıldırım
Sesler
- Murat Atak
- Hazım Körmükçü
- Aydın Sigalı
- Engin Benli
- Fatih Sevdi
- Cemal Aldıç
- Tekin Ezgütekin
Sahne Makinistleri -
Mekanikçiler:
Yüksel Kızılcık
Murat Gün
Feridun Ülgen
Hüseyin Sirmen
Reji Asistanı
: Ahsen Gül Ever
Sahne Amirleri : Salih Mat - Onursal Yıldırım
Dekor Asistanı : Rona Topçuoğlu
Kostüm Asistanı : Veysel Çıracı
Terzihane Koordinasyon : Emine Kaynak Yıldırım
Efektör
: İlker Sevüker
Işık Asistanı
: Erol Dinçdemir
Işık Kumanda
: Adem Karataş
Aksesuar Sorumlusu : Savaş Aydoğdu
Sahne Terzileri -
Giydiriciler:
Lütfiye Gülener
Güzide Çetinkaya
Mustafa Değirmenci
Sezai Çakmar
Değerli katkılarını esirgemiyen
Sn. İlber Ortaylı’ya
Sn. Mirati Madak’a
Sn. Özdemir Nutku’ya
Sn.Hazım Körmükçü’ye
Kocaeli Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
Sahne Sanatları Bölümü Yöneticileri’ne teşekkür ederiz.
İlk oyun : 13.10.2011
Makyöz - Perukacı:
İlkay Emek
30 31